HÖ tiÕt niÖu

Môc tiªu

1. M« t¶ ®ưîc cÊu t¹o ®¹i cư¬ng cña thËn

2. M« t¶ ®ưîc cÊu t¹o vµ nªu chøc n¨ng cña c¸c ®o¹n èng
sinh niÖu (tiÓu cÇu thËn, èng gÇn, èng xa, èng gãp)
3. M« t¶ ®ưîc cÊu t¹o vµ liªn hÖ víi chøc n¨ng néi tiÕt cña
c¸c cÊu tróc trong phøc hîp cËn tiÓu cÇu
 §¹i cư¬ng

- HÖ tiÕt niÖu gåm:

ThËn
§ưêng dÉn nưíc tiÓu ra ngoµi: niÖu qu¶n, bµng quang,
niÖu ®¹o
- Chøc n¨ng: Lọc va t¹o nước tiểu đầu
bµi tiÕt nưíc tiÓu
Tái hấp thu
Duy tr× khèi lưîng dÞch ngo¹i bµo vµ c©n b»ng
acid-base
§iÒu hoµ ¸p lùc m¸u, điều hòa huyết áp
KÝch thÝch tuû xư¬ng t¹o hång cÇu
ChuyÓn ho¸ vitamin D
 1.CÊu t¹o ®¹i cư¬ng cña thËn

1.1.Vïng tuû: vïng trung t©m

- Th¸p Malpighi: lµ nh÷ng khèi h×nh th¸p (6-
10 khèi) ®Ønh hưíng vÒ bÓ thËn, ®¸y
quay vÒ phÝa bê cong låi cña thËn
- ë ®Ønh mçi th¸p thËn cã 20-25 èng nhó thËn
më vµo ®µi thËn nhá
- Th¸p Ferrin (tia tuû): lµ mét khèi h×nh th¸p
nhá, cao, ®¸y n»m trªn ®¸y th¸p thËn,
®Ønh hưíng vÒ phÝa vá x¬
1.2. Vïng vá (vïng ngo¹i vi):
- PhÇn gi¸p vá: n»m s¸t vá x¬
- Mª ®¹o: lµ phÇn nhu m« chen vµo gi÷a c¸c th¸p Ferrin vµ cét thËn (trô
Bertin)
- Cét thËn: lµ phÇn nhu m« chen vµo gi÷a c¸c th¸p Malpighi
 2. CÊu t¹o vi thÓ vµ siªu vi

2.1. èng sinh niÖu

- Lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o vµ ho¹t ®éng chøc
n¨ng cña thËn
- èng nhá, dµi, ngo»n ngoÌo
- Mçi thËn cã 1-1.5 triÖu èng sinh niÖu
- Dùa vµo ®Æc ®iÓm cÊu t¹o, vÞ trÝ, chøc
n¨ng chia èng sinh niÖu lµm 5 ®o¹n:
tiÓu cÇu thËn, èng gÇn, èng trung gian,
èng xa, èng gãp.
2.1.1. TiÓu cÇu thËn
 Lµ mét khèi h×nh cÇu, n»m hoµn toµn ë vïng vá
 CÊu t¹o: Chïm mao m¹ch Malpighi vµ bao Bowman
- Chïm mao m¹ch Malpighi: lµ MM cã cöa sæ
+ Lµ mét lưíi MM nèi gi÷a tiÓu §M ®Õn vµ tiÓu §M ®i cña TCT

+ Thµnh cña MM gåm:

Líp tb néi m«: cã lç thñng
Mµng ®¸y: kh«ng cã lç thñng, bäc
kÝn 1 chïm MM
TÕ bµo gian MM: vai trß chèng ®ì
-Bao Bowman: cã 2 l¸
L¸ ngoµi: BM l¸t ®¬n
L¸ trong: tb cã ch©n
Khoang Bowman lµ n¬i t¹o ra
nưíc tiÓu ®Çu tiªn
2.1.1. TiÓu cÇu thËn
 2.1.1. TiÓu cÇu thËn (tiếp)

- Chøc n¨ng cña tiÓu cÇu thËn

+ Läc c¸c chÊt trong huyÕt tư¬ng ®Ó t¹o ra níc tiÓu ®Çu tiªn chøa
trong khoang Bowman
+ Thµnh phÇn nước tiểu đầu: gÇn gièng huyÕt tư¬ng
+ Hµng rµo läc: TÕ bµo néi m«: cã lç thñng
Mµng ®¸y: kh«ng cã lç thñng, cã tÝnh thÊm
C¸c khe xen gi÷a c¸c tÕ bµo cã ch©n
+ ¸p lùc m¸u quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng läc: b×nh thưêng: 70-90mmHg
khi ¸p lùc m¸u < 40mmHg viÖc läc sÏ ngõng l¹i
Cấu trúc màng lọc cầu thận
 2.1.2.èng gÇn

 VÞ trÝ: vïng vá, vïng tuû

 èng cong queo, lßng hÑp
 CÊu t¹o: 5-6 tÕ bµo h×nh th¸p
 Nhê cã c¸c vi nhung mao ë cùc ngän
vµ nh÷ng mª ®¹o ®¸y  diÖn tÝch trao
®æi gi÷a tÕ bµo vµ chÊt dÞch ngo¹i bµo
t¨ng lªn rÊt nhiÒu
- Chøc n¨ng:
+ T¸i hÊp thu toµn bé glucose, aa; 70-
85% ion Na, Cl vµ gÇn như toµn bé
Ca, kh«ng t¸i hÊp thu ure, a.uric,
creatinin
+ Bµi tiÕt c¸c chÊt ®á phenol, c¸c thuèc
 2.1.3.èng trung gian

 VÞ trÝ: vïng tuû

 Lµ nh÷ng èng nhá, h×nh ch÷ U, cã 2 cµnh:
+ Cµnh xuèng: thµnh máng, lßng hÑp, gåm 1 hµng tb dÑt n»m
trªn mµng ®¸y
+ Cµnh lªn: ®o¹n ®Çu gièng cµnh xuèng, ®o¹n sau gièng èng xa
 Chøc n¨ng: t¸i hÊp thu (ngµnh xuèng hÊp thô níc, ngµnh lªn hÊp
thô muèi vµ vËn chuyÓn tÝch cùc Na tõ lßng èng tíi dÞch kÏ)
2.1.4. èng xa

 VÞ trÝ: vïng vá, vïng tuû

 CÊu t¹o: thµnh èng lµ biÓu m« vu«ng ®¬n, cùc ngän cã Ýt vi
nhung mao ng¾n, cùc ®¸y cã Ýt que Heidenhein
 èng gÇn vµ èng xa cã chøc n¨ng tư¬ng tù nhau: t¸i hÊp thu
vµ bµi xuÊt nưíc tiÓu nhưng chức n¨ng t¸i hÊp thu m¹nh ë
èng gÇn
 Chøc n¨ng: t¸i hÊp thu nưíc vµ Na, bµi tiÕt K; duy tr× c©n
b»ng acid-base cña nưíc tiÓu
 Vïng vá thËn

2
3

1. TiÓu cÇu thËn; 2. èng gÇn; 3. èng xa; 4. VÕt ®Æc (thµnh cña èng xa);
 2.1.5.èng gãp vµ èng nhó

- èng gãp n»m trong vïng tuû, ë ®Ønh th¸p Malpighi gäi lµ  èng
nhó èng gãp vµ èng nhó lµ 2 èng thuéc cïng mét cÊu tróc.
- CÊu t¹o: thµnh lµ biÓu m« vu«ng ®¬n råi dÇn thµnh trô ®¬n,
gianh giíi tb râ rµng, bµo tư¬ng nghÌo bµo quan
- Chøc n¨ng: chñ yÕu lµ ®µo th¶i nưíc tiÓu; t¸i hÊp thu nưíc, ure
vµ vËn chuyÓn tÝch cùc c¸c ion Na, K dưíi t¸c dông cña
hormon ADH
èng gãp vµ èng nhó
2.2. Phøc hîp cËn tiÓu cÇu

 Lµ mét tËp hîp nh÷ng cÊu tróc èng vµ cÊu tróc m¹ch cña
nephron cã nh÷ng t¸c ®éng phèi hîp nhau ®Ó ®iÒu hoµ ¸p lùc
m¸u §M  ¶nh hưëng ®Õn møc ®é läc cña tiÓu cÇu thËn
 VÞ trÝ: ë cùc m¹ch cña tiÓu cÇu thËn
 CÊu t¹o gåm 4 phÇn:
 VÕt ®Æc:
 TÕ bµo cËn tiÓu cÇu (tÕ bµo biÓu m« cã h¹t)
 Nh÷ng tÕ bµo gian m¹ch ngoµi tiÓu cÇu (lưíi cËn tiÓu cÇu)
 TiÓu ®¶o cËn cöa
 Chøc n¨ng: §iÒu hoµ HA th«ng qua tác dụng cña renin
2.2. Phøc hîp cËn tiÓu cÇu
2.3. TuÇn hoµn m¸u trong thËn
3. C¸c ®ưêng bµi xuÊt nưíc tiÓu