‫"އޭ އީމާންވެއްޖެ މީސްތަކުންނޭވެ!

‫ތިޔަބައިމީހުންގެ ނަފްސުތަކާއި ތިޔަބައިމީހުންގެ އަހްލުން‪ ،‬ނަރަކައިގެ އަލިފާންގަނޑުން ރައްކައުތެރިކުރާށެވެ!‬

‫އެއަލިފާންގަނޑުގެ ދަރަކީ މީހުންނާއި ހިލައެވެ‪"...‬‬

‫ނ‪-‬‬
‫ޔތު ް‬
‫ގ ‪6‬ވަނަ އާ ަ‬
‫ރތު ެ‬
‫މ ސޫ ަ‬
‫އތަޙްރީ ު‬
‫‪-‬އަ ް‬

‫ޢިލ ް ީމ ުޤލްޒާ ު‬
‫ރ ް‬
‫ނ‬

‫ހިދާޔަ ތު ގ ެ ަމގު‬

‫‪-49 ،48 ،47-‬‬

‫ލއާޚިރާ ‪1431‬‬
‫‪ 30 - 20‬ޖުމާދަ ް‬

‫ރޖަބު ‪1431‬‬
‫އަދި‪ަ 10 ،‬‬

‫ނ‬
‫އގަތުމު ް‬
‫ގ ި‬
‫ކއިން‪ ،‬ފަލާޙަށްއެދި ހިނ ަ‬
‫ނރަ ަ‬
‫ތވާނެޔޭ ަ‬
‫"ސަލާމަ ް‬

‫ވގެން އުޅުމުން‪.‬‬
‫ރހެލި ެ‬
‫ނ ބުއިމުން‪ ،‬ރަލާ ދު ު‬
‫ކއު ް‬
‫ޙަލާލު ތަކެތި ެ‬

‫ޔމުން‪،‬‬
‫ދރަން ދި ު‬
‫ޣފްލަތު ު‬
‫ލއި ަ‬
‫އ އެހުމު ން‪ ،‬ފި ަ‬
‫ރތަ ް‬
‫އިލާހީ އަމު ު‬

‫ނތުމުން‪.‬‬
‫ތއް ދިނުމުން‪ ،‬ބިލާހުގެ އަލި މުޅިން ެ‬
‫ޙއްޤު ަ‬
‫ހގެ ަ‬
‫އިލާ ު‬

‫ށ ސަމާލުވުމު ން‪.‬‬
‫މނާތަ ް‬
‫މއް ދިނުމު ން‪ ،‬އަ ާ‬
‫ނަމާދަށް އިސްކަ ެ‬

‫އޅުމުން‪".‬‬
‫ށ ު‬
‫ނ ފިލުމުން‪ ،‬އަމާންކަން ހޯދުމަ ް‬
‫ވރު ް‬
‫ޔ ަ‬
‫ގ އޮ ަ‬
‫ޒަމާނު ެ‬

‫‪-‬މަރް ާޢ‪-‬‬

‫‪1‬‬
 ‫ﺴﻢ اﷲ ا ﺮ ﻦ ا ﺮﺣﻴﻢ‬

‫ور أﻧﻔﺴﻨﺎ وﻣﻦ ﺳ ﺌﺎت أﻋﻤﺎ ﺎ‪ ،‬ﻣﻦ‬ ‫إن ا ﻤﺪ ﷲ‪ ،‬ﻤﺪه و ﺴﺘﻌﻴﻨﻪ و ﺴﺘﻐﻔﺮه‪ ،‬وﻧﻌﻮذ ﺑﺎﷲ ﻣﻦ‬
‫ً‬
‫ﻳﻬﺪه اﷲ ﻓﻼ ﻀﻞ ‪ ،‬وﻣﻦ ﻳﻀﻠﻞ ﻓﻼ ﻫﺎدي ‪ .‬وأﺷﻬﺪ أن ﻻ إﻻ اﷲ وﺣﺪه ﻻ ﻚ ‪ ،‬وأﺷﻬﺪ أن ﻤﺪا‬
‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ ُ‬ ‫َُ‬ ‫ُ‬ ‫ﻋﺒﺪه ورﺳﻮ ‪﴿ .‬ﻳَﺎ َ َﻬﺎ ا ِ َ‬
‫آﻣ ُﻨﻮا ا ﻘﻮا ا َ َﺣﻖ ﻘﺎ ِﺗ ِﻪ َوﻻ ُﻤﻮ ﻦ ِإﻻ َوأ ﺘُ ْﻢ ُ ْﺴ ِﻠ ُﻤﻮن﴾ ]آل ﻋﻤﺮان‪. [102:‬‬ ‫ﻳﻦ َ‬
‫ُْ َ َ ً َ ً‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫اﺣﺪ ٍة َوﺧﻠ َﻖ ِﻣﻨ َﻬﺎ َز ْو َﺟ َﻬﺎ َو َ ﺚ ِﻣﻨﻬﻤﺎ ِرﺟﺎﻻ ﻛ ِﺜ ا‬
‫َ ََ ُ ْ ْ َْ‬ ‫ُ َ ُ ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ َ‬
‫﴿ﻳﺎ ﻬﺎ ا ﺎس ا ﻘﻮا ر ﻢ ا ِ ي ﺧﻠﻘ ﻢ ِﻣﻦ ﻔ ٍﺲ و ِ‬
‫ﻳﻦ َ ُ‬
‫آﻣﻨﻮا‬ ‫ﺎم إن ا َ َ َن َﻋﻠَﻴْ ُ ْﻢ َر ِ ﻴﺒﺎ ً﴾ ]اﻟ ﺴﺎء‪﴿ . [1:‬ﻳَﺎ َ َﻬﺎ ا ِ َ‬ ‫َ َْْ َ َ‬ ‫ََ َُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ً َ ُ‬
‫و ِﺴﺎء وا ﻘﻮا ا ا ِ ي ﺴﺎء ﻮن ِﺑ ِﻪ واﻷرﺣ ِ‬
‫ﻻ َﺳﺪﻳﺪا ً * ﻳُ ْﺼﻠ ْﺢ ﻟَ ُ ْﻢ َأ ْ َﻤﺎﻟَ ُ ْﻢ َو َ ْﻐﻔ ْﺮ ﻟَ ُ ْﻢ ُذﻧُﻮ َ ُ ْﻢ َو َﻣ ْﻦ ﻳُﻄﻊ ا َ َو َر ُﺳﻮ َ ُ َ َﻘ ْﺪ ﻓَﺎزَ‬
‫َ َُ ُ َْ ً‬
‫ا ﻘﻮا ا وﻗﻮ ﻮا ﻗﻮ‬
‫ُ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ً‬ ‫َ ً‬
‫ﻓ ْﻮزا َﻋ ِﻈﻴﻤﺎ﴾ ]اﻷﺣﺰاب‪ . [71-70:‬أﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪ :‬ﻓﺈن ﺧ ا م م اﷲ‪ ،‬وﺧ ا ﺪي ﻫﺪي ﻤﺪ ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫ا ﺎر‪.‬‬ ‫ﺪﺛﺔ ﺑﺪﻋﺔ‪ ،‬و ﺑﺪﻋﺔ ﺿﻼﻟﺔ‪ ،‬و ﺿﻼﻟﺔ‬ ‫اﻷ ﻮر ﺪﺛﺎﺗﻬﺎ‪ ،‬و‬ ‫وآ وﺳﻠﻢ‪ ،‬و‬

‫ރ‬
‫ކ ާ‬‫ޑ މި ވެދުން ު‬ ‫އ ކިޔުންތެރީންނަށް‪ ،‬އަޅުގަ ނ ު‬ ‫ގ ި‬ ‫ނ ލިޔުމު ަ‬
‫ތގެ މަގު[ގެ ‪46‬ވަ ަ‬ ‫މި ]ހިދާޔަ ު‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ُﻬﻢ ا ُﻤ َﺼﻠ َ "‬ ‫އ މިވަނީ‪" ،‬اﻟﻘ ْﻮل ا ُﻤ ِﺒ ُ ِ ْ َﻣﻌ ِﺮﻓ ِﺔ َﻣﺎ‬ ‫އލައިފަ ި‬
‫ކލަވަ ި‬
‫މަޢްލޫމާތުކޮޅު އަޅުގަ ނޑު އެ ު‬
‫ށ‬
‫ޞލަކަ ް‬
‫އ ބަޔާންވެގެންވާ ބަސް( ކިޔުނު ފޮތް އަ ް‬
‫ގ ި‬
‫)ނަމާދުކުރާމީހުންނަށް މުހިންމު މަޢްލޫމާތުތައް ދެނެގަތުމު ަ‬
‫ވ‬
‫އ ާ‬ ‫ރ‪-‬أﺛﺎﺑﻪ اﷲ ﺗﻌﺎ ‪ -‬ކިޔުނު ބޭފުޅަކު ލޔުއްވާ ަ‬
‫ފ ި‬ ‫އލްއަޚް ޢަބްދުލްޢަޒީޒް އިބްނު ނާޞި ް‬
‫ބަލައިގެންނެވެ‪ .‬މިއީ ަ‬

‫މވްޟޫޢަށްވެސް‪] ،‬މޫރިތި ސުންނަތާއި ޢިލްމުވެރީންގެ ބަސްފުޅުތަކުގެ އަލީގައި‬

‫ފޮތެކެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އަންނަނިވި ަ‬

‫ފއިވާނެތެވެ‪.‬‬
‫ލޞާ ގޮތަކަށް އިންޞާފުކޮށްލައި ަ‬
‫ނަމާދުގައި ހަށަންބަންނަންވީ ޞައްޙަ ގޮތް[‪ ،‬މިޢަދަދުގައި ޚު ާ‬

‫އ‬
‫ވއި‪ ،‬މުއްސަނދި މަޢްލޫމާތުކޮޅެ ް‬
‫މންފާއިން ފުރިފައި ަ‬
‫ސ ނުހަނު ގިނަގުނަ ަ‬
‫އެދުމަކީ‪ ،‬މިވެދުމަކީވެ ް‬

‫ށ‬
‫ނ އިތުރަ ް‬
‫ޛރީޢާއި ް‬
‫މގެ ަ‬
‫ގ މަގު[ މިލިޔު ު‬
‫މވެ‪ .‬ތިޔަބޭފުޅުންނަށް ]ހިދާޔަތު ެ‬
‫ހރި ލިޔުމަކަށްވު ެ‬
‫ޓރު ު‬
‫އވައި‪ ،‬އޮށް ަ‬
‫އެކުލެވިފަ ި‬

‫ފުޅާވުމެވެ‪.‬‬

‫މ‬
‫އވެ! އަޅުގަނޑުމެންގެ ި‬
‫ޖއްސަވާށި ެ‬
‫އ ފުރިހަމަ ކުލަ ަ‬
‫ކގަ ި‬
‫ހޔޮ ހުވަފެންތަ ު‬
‫އަޅުގަނޑުމެންގެ ެ‬ ‫اﷲ ﺗﻌﺎ‬

‫ނ‬
‫ވއި‪ ،‬އޭގެ ފައިދާއި ް‬
‫ތ އަބަދުމެ އަބަދަށް ދަމަހައްޓަ ަ‬
‫އގެ ތާޒާކަންމަތީ‪ ،‬އެންމެ ފައްކާކަންމަ ީ‬
‫]ޢިލްމީ ޤުލްޒާރު[ ޭ‬
‫އވެ!‬
‫ކރައްވާށި ެ‬
‫ތރު ު‬
‫އި ު‬ ‫ހަކަތަ‬ ‫ތރު‬
‫އި ު‬ ‫ހިތްތަކަށް‬ ‫ވ‬
‫ލ ޭ‬
‫އެކު ެ‬ ‫ދިރުން‬ ‫ވއި‪،‬‬
‫ދރުއް ަ‬
‫ި‬ ‫ހިތްތައް‬ ‫ވ‬
‫މަރުވެފައި ާ‬

‫އ‬
‫މ ި‬
‫ކރުމުގެ ހެޔޮ ވިސްނު ާ‬
‫ޔރު ު‬
‫އަޅުގަ ނޑުމެންނަށާއި އަޅުގަނޑުމެންގެ މި އިސްލާމީ އުއްމަތަށް ހިދާޔަތުގެ މަގު ޚި ާ‬
‫ނ‬
‫ގ މަގުތަކު ް‬
‫އ‪ ،‬އަބާއްޖަވެރިކަމު ެ‬
‫ރއްވަ ި‬
‫ނ މިންވަރުކު ަ‬
‫ރކަ ް‬
‫ބއްޖަވެ ި‬
‫ށއެވެ! ދެ ދުނިޔޭގެ ާ‬
‫ފުރިހަމަ ތައުފީޤުދެއްވާ ި‬

‫ށއެވެ! އާމީން!!!‬
‫އަޅުގަ ނޑުމެން ސަލާމަތްކުރައްވާ ި‬

‫‪2‬‬
 ‫أﻓﻀﻞ اﻟ‬ ‫وﺻ اﷲ وﺳﻠﻢ‬

‫وﷲ ا ﻤﺪ وا ﺸﻜﺮ‬

‫ސތައް‬
‫ބއެއް ގޯ ް‬
‫ދ ަ‬ ‫ނ ް‬
‫ށ ހެ ޭ‬ ‫ނ ަ‬
‫ދކުރާމީހު ް‬
‫ނމާ ު‬
‫ަ‬
‫ބއެއް ކު ް‬
‫ށތައް‪-:‬‬ ‫ނ ަވތަ ކުރެވޭ ަ‬
‫ު‬

‫‪ .1‬ދުލުން ނިޔަތް ކިޔުން‪:‬‬

‫ތ‬ ‫ޔ‪-‬ر ﻪ اﷲ ﺗﻌﺎ ‪-‬ގެ ބަސްފުޅެއްގައިވެއެވެ‪] .‬ހަމަކަށަ ަ‬

‫ވރުން‪ ،‬ދުލުން ނިޔަ ް‬ ‫ތއިމިއް ާ‬
‫މ އިބްނު ަ‬
‫ލ އިސްލާ ް‬
‫‪ -‬ޝައިޚު ް‬

‫ކވެ‪.‬‬
‫އކަން ބޮޑު ބިދްޢަތެ ެ‬
‫ނކަމެކެވެ‪ .‬މިހެނީ؛ އެއީ‪ ،‬ނުބަ ި‬
‫ރ އު ި‬
‫ނ ހު ި‬
‫ގ ގޮތު ް‬
‫ދ ދީނު ެ‬
‫އ އަ ި‬
‫ގ ގޮތުންނާ ި‬
‫ކިޔުމަކީ‪ ،‬ބުއްދީ ެ‬
‫) ‪(1‬‬
‫ތ ކަމެކެވެ‪[.‬‬
‫ޞލެއް ނެ ް‬
‫ސ އަ ް‬
‫ދީނީގޮތުން އެއްވެ ް‬

‫ނ‬
‫‪ .2‬ސަފުތަކުގައި ހުންނަ ހުސް ތަންތަން ފުރުމުގައި ފަރުވާކުޑަކުރުމާއި‪ ،‬އަދި ސަފުތައް ފުރިހަމަކޮށް ފުރާލުމުގައި ައޅާލު ް‬
‫ކުޑަކުރުން‪:‬‬

‫ށ‬
‫ވރަށް ސާފުކޮ ް‬
‫ދޘްފުޅަކުން ަ‬
‫ފއިވާ ޙަ ީ‬ ‫ކ‪ --‬ރިވާކު ަ‬
‫ރއްވައި ަ‬ ‫ނ މާލި ް‬
‫ރގައި އަނަސް އިބް ު‬
‫‪ -‬ޞަޙީޙުލްބުޚާ ީ‬

‫ތ‬
‫ކރުމަކީ‪ ،‬މާ ް‬
‫ސއިގެން ނަމާދު ު‬
‫ކށްޓާއި ތަނބިކަށި ޖައް ަ‬
‫އ ކޮ ނޑާއި ކޮނޑު‪ ،‬ތަނބި ަ‬
‫ގއި‪ ،‬ނަމާދުގަ ި‬
‫ފެންނަން އޮތް ގޮތު ަ‬
‫ވ ގޮތެވެ‪.‬‬ ‫ނ‪ --‬ޢަމަލުކު ެ‬
‫ރއް ި‬ ‫ލ‪--‬ގެ ޞަޙާބީ ް‬
‫ރަސޫ ާ‬

‫‪ .3‬ނަމާދުގައި ހަށަންބަންނަހިނދު‪ ،‬އަތް ތިރިއަށް ދޫކޮށްލުން‪ ،‬ނުވަތަ ފޫޅުން ތިރީގައި ހަށަންބަނުން‪ ،‬ނުވަތަ މޭ މަތީގައި‬
‫ހަނށަން ނުބަނުން‪:‬‬

‫ނ‪--‬‬
‫ލއަލްބާ ީ‬
‫މމް މުޙައްމަދު ނާޞިރުއްދީން އަ ް‬
‫އލްއި ާ‬ ‫ދ‪ --‬ރިވާ ު‬
‫ކރައްވާ‪ަ ،‬‬ ‫‪ -‬އަލްއިމާމް އަބޫ ދާވު ް‬

‫ގ‬
‫ކލޭގެފާނު ެ‬ ‫ލ‪ --‬ނަމާދުކުރަ ް‬
‫އވާހިނދު‪ ،‬އެ ަ‬ ‫ސ ާ‬
‫ވގޮތުން‪ ،‬މާތް ރަ ޫ‬
‫ގއި ާ‬
‫އވާ ޙަދީޘްފުޅު ަ‬
‫ޞައްޙަކުރަ ް‬

‫ނ‪ --‬ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ތވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އަލްއަލްބާ ީ‬
‫މޭފުޅުގެ މަތީގައި‪ ،‬ވާތްޕުޅުގެ މަތީގައި ކަނާތްޕުޅު ބާއްވަވަ ެ‬
‫ކ‬
‫ނތް ބޭއްވުމެވެ‪ .‬އެއާ ޚިލާފަށް ހުރި ޙަދީޘްފުޅުތަކަ ީ‬
‫]ސުންނަތުން ޘާބިތުވަނީ؛ މޭ މަތީގައި‪ ،‬ވާތްމަތީގައި ކަ ާ‬
‫) ‪(2‬‬
‫ތ ކަމެކެވެ‪[.‬‬
‫އޞްލެއް ނެ ް‬
‫އއްވެސް ަ‬
‫ނވަތަ ެ‬
‫ޞައްޙަނޫން ޟަޢީފް ޙަދީޘްފުޅުތަކެކެވެ‪ު .‬‬

‫‪ .4‬ހަށަންބަތް ތަކްބީރު )ތަކްބީރަތުލްއި ްޙރާން( ކިޔާހިނދު‪ ،‬އަތްއުފުލުމުގަ ިއ ފަރުވާކުޑަކުރުމާއި އަދި އަޅާލުން ކުޑަވުން‪:‬‬

‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﻤﻮع اﻟﻔﺘﺎوى ‪ ،258-227/22‬ﺸﻴﺦ اﻹﺳﻼم اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﺔ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫‪1‬‬

‫ّ‬
‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا ‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،88 :‬ﻠﻤﺤﺪث اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫ޑ‬
‫ގ ފޫޅުގަނ ު‬
‫އ ހަށަން ބަންނަހިނދު އަތްއުފުލާނީ‪ ،‬ކަންފަތު ެ‬
‫ނ ނަމާދުގަ ި‬
‫އއިސްފައިވާގޮތު ް‬
‫އ ަ‬
‫ޚރީގަ ި‬
‫‪ -‬ޞަޙީޙުލްބު ާ‬
‫އށް ހުދުހަން ކުރިމަތި ވާގޮތަށެވެ‪.‬‬
‫ނ ޤިބްލަ ަ‬
‫ލ ބަހައްޓާ ީ‬
‫ނުވަތަ ކޮ ނޑާ ހަމައަށެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އަތްތި ަ‬

‫‪ .5‬ނަމާދުގައި ސޫރަތުލްފާތިޙާ )އަލްޙަމްދު ސޫރަތް( ކިޔުމުގައި އަދި އޭގެ ފަހަތުގައި ސޫރަތެއް ކިޔާނަމަ އެ ސޫރަތްވެސް‬
‫ކިޔެވުމުގައި ދުލުން ނުކިޔަވައި ހަމައެކަނި ހިތުން ކިޔެވުން‪:‬‬

‫ގ‬
‫ކޔެވުމު ެ‬
‫ނ ދުލުންނެވެ‪ .‬މިހެނީ؛ ި‬
‫އ ކިޔަންވާ ީ‬
‫ޛކްރުތަ ް‬
‫ޔ ި‬
‫ނ ކި ާ‬
‫ދ އޭ ާ‬
‫އ އަ ި‬
‫ޔވާ ކިޔެވުމާ ި‬
‫ނ ކި ަ‬
‫ހ އޭ ާ‬
‫‪ -‬ނަމާދުކުރާމީ ާ‬
‫) ‪(3‬‬
‫ޔވުމެވެ‪.‬‬
‫ތ ކި ެ‬
‫އކު ކިޔުމެވެ‪ .‬ނުވަ ަ‬
‫ޙރަކާތާއި ެ‬
‫ލގެ ަ‬
‫އކީ ދު ު‬
‫މގެ ޙަޤީޤީ މާނަ ަ‬
‫މާނައަކީ‪ ،‬ނުވަތަ ކިޔު ު‬

‫‪ .6‬މީހަކު މިސްކިތައް ވަންނަހިނދު‪ ،‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގައިވާނަމަ‪ ،‬އެއްތަކްބީރުކިޔައިފައި‪ ،‬ރުކޫޢަށް ިދޔުން‪:‬‬

‫ރ ކިޔުމަށްފަހު‪،‬‬
‫ތކްބީ ު‬
‫ވނަމަ‪ ،‬ކޮޅަށް ހުރެ‪ ،‬ހަށަންބަތް ަ‬
‫އ ާ‬
‫އ ވަންނަހިނދު‪ ،‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގަ ި‬
‫ކ މިސްކިތަ ް‬
‫‪ -‬މީހަ ު‬
‫ތ‬
‫ގ ު‬
‫ކޔާނެ ވަ ު‬
‫ރއް ި‬
‫ރ ތަކުބީ ެ‬
‫ކ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬އިތު ު‬
‫ރ ކިޔުމަ ީ‬
‫ތކްބީ ު‬
‫ނ ދެވަނަ ަ‬
‫ރުކޫޢަށް ދަމު ް‬

‫ދ‬
‫ފ ނަމަ އެނަމާ ު‬
‫ނކިޔައި ި‬
‫ބރު ު‬
‫ހރެގެން ހަށަންބަތް ތަކު ީ‬
‫ކރާނީއެވެ‪ .‬ކޮޅަށް ު‬
‫ކރެވޭނަމަ ރުކޫޢު ު‬
‫ސ ު‬
‫ނެތްކަމުގެ އިޙްސާ ް‬

‫ވ‪--‬ގެ އަލްމަޖްމޫޢުކިޔުނު ފޮތުގައި‪ ،‬އަދި އައްޝައި ުޚ‬

‫އވެ‪ .‬މިކަން އަލްއިމާމުންނަވަ ީ‬
‫ޞައްޙައެއް ނުވާނެ ެ‬

‫އވެ‪.‬‬
‫ފއިވެ ެ‬
‫ކރައްވާ ަ‬
‫ތގައި ބަޔާން ު‬ ‫ނ‪--‬ގެ އައް ަ‬
‫ޝރްޙުލްމުމްތިޢުކިޔުނު ފޮ ު‬ ‫އިބްނުލްޢުޘައިމީ ް‬

‫‪ .7‬އަނޑުހަރުކޮށް ކިޔަވާ ނަމާދުގައި‪ ،‬އިމާމްމީހާ ސޫރަތުލްފާތިޙާ ކިޔުމުން‪ ،‬ބައެއް މައުމޫމުން މަޑުން "އާމީން" ކިޔުން‪:‬‬

‫އލައި ]އާމީން[ ކިޔެވުމެވެ‪.‬‬

‫ރށް ދަމާލާފައި‪ ،‬އަޑު ވީ ް‬
‫ތވާ ޞައްޙަ ގޮތަކީ‪ ،‬ބާ ަ‬
‫‪ -‬މިކަމުގައި ސުންނަތުން ޘާބި ު‬

‫ހ‬
‫އ ބާރަށެވެ‪ .‬ޖަމާޢަތުގެ މައުމޫމުން ]އާމީން[ ކިޔާނީ އިމާމްމީ ާ‬
‫މލާފަ ި‬
‫އިމާމްމީހާވެސް ]އާމީން[ ކިޔާނީ‪ ،‬ދަ ާ‬
‫) ‪(4‬‬
‫ދވުމުންނެވެ‪.‬‬
‫އ އަވަ ި‬
‫]އާމީން[ ކިޔަ ި‬

‫‪ .8‬ނަމާދުގައި އަތް އުފުލުމަށް ޚާއްޞަކޮށް އައިސްފައިވާ ތަންތަނުގައި ބައެއް މީހުން އަތް ނުއުފުލުން‪:‬‬

‫ވއެވެ‪.‬‬
‫ނއް ެ‬
‫އވާ ‪ 5‬ތަ ެ‬
‫އފުލުމަށް ޚާއްޞަކޮށް އައިސްފަ ި‬
‫ތ ު‬
‫އ އަ ް‬
‫ތގައި؛ ނަމާދުގަ ި‬
‫‪ -‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން ޘާބިތުވާގޮ ު‬

‫މ‬
‫ފުރަތަ ަ‬ ‫ދ‬
‫އަ ި‬ ‫ތެދުވާހިނދު‪،‬‬ ‫ރުކޫޢުން‬ ‫ދހިނދު‪،‬‬
‫ާ‬ ‫ށ‬
‫ރުކޫޢަ ް‬ ‫ކޔާހިނދު‪،‬‬
‫ި‬ ‫ރ‬
‫ތަކްބީ ު‬ ‫ތ‬
‫ހަނށަންބަ ް‬ ‫އެއީ؛‬

‫ނ‬
‫ކ ް‬
‫ކރުމުގައެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މި ަ‬
‫ރ ސަޖިދަ ު‬
‫އ ފަހަ ު‬
‫ދ ބައެ ް‬
‫ދވެ ހަނށަން ބަންނަހިނދު‪ ،‬އަ ި‬
‫އައްތަޙިއްޔާތަށްފަހު‪ ،‬ތެ ު‬
‫ށ‬
‫ކލޭގެފާނަ ް‬
‫އެ ަ‬ ‫މލުކޮށް‪،‬‬
‫ޢަ ަ‬ ‫އެއްގޮތަށް‬ ‫ސުންނަތާއި‬ ‫ލ‪--‬ގެ‬
‫ސ ާ‬
‫ރަ ޫ‬ ‫މާތް‬ ‫ކުރުމަކީ؛‬ ‫މިބީދައިން‬
‫) ‪(5‬‬
‫ތަބަޢަވުމެވެ‪.‬‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،99-96 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪3‬‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،102-101 :‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا‬ ‫‪4‬‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،105-100 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪5‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪ .9‬ނަމާދުގައި އެކި ފަރާތް ފަރާތަށް‪ ،‬އެކި ތަންތަނަށް ބެލުން‪:‬‬

‫ގ‬
‫އ ެ‬
‫ގ ޚުޝޫޢަތް ނެތިދާ‪ ،‬ނަމާދުން ޭ‬
‫ރ އަރައި‪ ،‬ނަމާދު ެ‬
‫ތ ު‬
‫ހއިބަތަށް ހު ު‬
‫ބލުމަކީ؛ ނަމާދުގެ ަ‬
‫‪ -‬ނަމާދުގައި ތަންތަން ެ‬
‫ނ‬
‫ގއި ނަމާދަށް ހުން ަ‬
‫މީރުކަމާއި މޮޅުކަން ޙާޞިލުނުވެދާނޭ ކަމެކެވެ‪ .‬މިހެންވެ‪ ،‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން ޘާބިތުވާގޮތު ަ‬

‫ތ‬
‫ޝހާދަ ް‬
‫ަ‬ ‫ގ‬
‫ބލާނީ؛ ކަނާތު ެ‬
‫ތޙިއްޔާތުގައިނަމަ‪ ،‬އޭނާ ަ‬
‫ދ ޖަހާތަނަށެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އައް ަ‬
‫ނވަނީ އޭނާ ސަޖި ަ‬
‫މީހާ ބަލަ ް‬
‫) ‪(6‬‬
‫އިނގިންޔަށެވެ‪.‬‬

‫‪ .10‬ބައެއް މީހުން ނަމާދުގައި ހަށަން ބަނުމުގައި‪ ،‬ވާތް މަތީ ކަނާތް ބާއްވާހިނދު‪ ،‬މޭމަތީގެ ވާތް ފަޅިއަށް ބޮޑުވާގޮތަށް ދެއަތް‬
‫ތިލަ ބޭވުން‪:‬‬

‫ށ‬
‫ތކީ؛ މޭ މަތީގައި–ވަކިފަރާތަކަށް ނުޖައްސައި‪ ،‬މެދަ ް‬
‫‪ -‬ބަޔާންވެދިޔަފަދައިން‪ ،‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން ޘާބިތުވާގޮ ަ‬
‫މވެ‪(7).‬‬
‫ށ–‪ ،‬ވާތްމަތީގައި ކަނާތް ބޭއްވު ެ‬
‫ވާގޮތަ ް‬

‫‪ .11‬ނަމާދުގައި ޤުރްއާން ކިޔަވާހިނދު‪ ،‬ސޫރަ ުތލްފާތިޙާ ނުވަތަ އެނޫން ސޫރަތެއް ކިޔުމުގައި ނަމަވެސް‪ ،‬ތަޖްވީދު ޢިލްމުގަ ިއ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫"ބޮޑެތި ކުށް" )ا ﻠﺤ ُﻦ ا َ ِ ()‪ (8‬ކިޔުން‪:‬‬

‫ޙރާމްކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ހއަށް ަ‬
‫ރއާން ކިޔަވާމީ ާ‬
‫ކ ޤު ް‬
‫ށ ކިޔުމަ ީ‬
‫ސ މިފަދަ ކު ް‬
‫ރގައިވެ ް‬
‫ނ ބޭ ު‬
‫އ އަދި ނަމާދު ް‬
‫‪ -‬ނަމާދާ ި‬

‫ނ‬
‫ޔވަ ް‬
‫ށ ކި ަ‬
‫ގ މަގަ ް‬
‫ނ ތަޖްވީދު ެ‬
‫ޤރްއާ ް‬
‫ކރިތި ު‬
‫ކމެއްދީ ީ‬
‫ސ ަ‬
‫ށ ބޮޑު އި ް‬
‫ނ މިކަމަ ް‬
‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވާޖިބުވެގެންވަ ީ‬

‫ދ‬
‫ގއި ނަމާ ު‬
‫ހގެ ފަހަތު ަ‬
‫ރތުލްފާތިޙާ ރަނގަޅަށް ނުކިޔަވާމީ ާ‬
‫އވާގޮތުގައި ސޫ ަ‬
‫ވރީން ފަތުވާދެ ް‬
‫ދަސްކުރުމެވެ‪ .‬ބައެއް ޢިލްމު ެ‬

‫ވ‬
‫ނ ި‬
‫ޑ ފާފަ ލިބެ ި‬
‫ށ ނުހަނު ބޮ ު‬
‫ކޔަވާމީހާއަ ް‬
‫ކ ޤުރްއާން ި‬
‫ށ ކިޔުމަ ީ‬
‫ތވެ‪ .‬މިހެނީ؛ ބޮޑެތި ކު ް‬
‫ޞައްޙަވެސް ނުވާނެ ެ‬
‫) ‪(9‬‬
‫ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫‪ .12‬ނަމާދުގައި ފައިންނާއި ނުވަތަ ފައިތިލައިން ޙަރަކާތްތައް ގިނަކުރުން‪:‬‬

‫ތ‬
‫ގ ޚުޝޫޢަ ް‬
‫މދުގެ ހައިބަތަށް ހުތުރު އަރައި‪ ،‬ނަމާދު ެ‬
‫ޝއްކެއް ނެތި‪ ،‬ނަ ާ‬
‫ަ‬ ‫‪ -‬މިފަދަ ކޮންމެ ކަމަކީ؛ ކުޑަވެސް‬

‫މހާއަށް ވާޖިބުވެގެންވަނީ؛‬
‫ދނޭ ކަންކަމެވެ‪ .‬ނަމާދުކުރާ ީ‬
‫އ މޮޅުކަން ޙާޞިލުނުވެ ާ‬
‫މރުކަމާ ި‬
‫ނެތިދާ‪ ،‬ނަމާދުން އޭގެ ީ‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،90-89 :‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا‬ ‫‪6‬‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،88 :‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا‬ ‫‪7‬‬

‫‪8‬‬
‫ނނިވި ބީދައިންނެވެ‪.‬‬
‫މނަކުރެވެނީ އަން ަ‬
‫ކީރިތި ޤުރްއާން ކިޔެވުމުގައި "ބޮޑެތި ކުށް" ާ‬
‫‪ .1‬އެއް އަކުރު އަނެއް އަކުރަށް ބަދަލުކުރުން‪.‬‬
‫‪ .2‬އެއް ފިލި އަނެއް ފިއްޔަށް ބަދަލުކުރުން‪.‬‬
‫‪ .3‬ސުކުން ފިއްޔަށް ނުވަތަ ފިލި ސުކުނަށް ބަދަލުކުރުން‪.‬‬
‫ނޖެހޭ ތަނަކަށް ދެމުން‪.‬‬ ‫‪ .4‬ދަމަންޖެހޭ ތަނަކަށް ނުދެމު ް‬
‫ނ ނުވަތަ ނުދަމަ ް‬
‫ﻤﻮع اﻟﻔﺘﺎوى‪ ، ،‬ﻠﺸﻴﺦ اﻟﻌﻼﻣﺔ ا ﻔ اﺑﻦ ﺑﺎز‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪:‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪5‬‬
‫ނ‬
‫ށ ގެނައިސް‪ ،‬ނުހަ ު‬
‫ނ ހިތަ ް‬
‫ގ މަތިވެރިކަ ް‬
‫ކރާފަރާތު ެ‬
‫ބ ު‬
‫ގއި މުޚާޠަ ު‬
‫ނަމާދުގައި ޚުޝޫޢަތްތެރިވެ‪ ،‬އޭނާ އެ ނަމާދު ަ‬
‫ދރާއި އިޙްތިރާމް އަދާކުރުމެވެ‪.‬‬
‫ށ ދޭންވާ ޙައްޤު ޤަ ަ‬
‫ކލާނގެއަ ް‬
‫ތގައި‪ ،‬އެ ަ‬
‫މ ރީތިގޮ ު‬
‫މަޑުމައިތިރިކަމާއެކު‪ ،‬އެހާ ެ‬

‫މ‬
‫ތކުން އެންމެ ބޮޑު‪ ،‬ހުރިހާ ކަމަކަށް އެން ެ‬
‫އވެ‪ .‬ހުރިހާ ގޮ ަ‬
‫ކލާނގެ ެ‬
‫ވރި ރަސް ަ‬
‫ކގެ ެ‬
‫އެކަލާނގެއީ އެންމެހައި ޢާލަމްތަ ު‬
‫ށ‬
‫މޮޅަ ް‬ ‫މ‬
‫އެން ެ‬ ‫ދ‬
‫އަ ި‬ ‫އ‬
‫އވޮޑިގަންނަވަ ި‬
‫އައްސަވަ ި‬ ‫މޮޅަށް‬ ‫އެންމެ‬ ‫މއް‬
‫ކަ ެ‬ ‫ހ‬
‫ހުރި ާ‬ ‫ކުޅަނދުންވަންތަ‪،‬‬
‫ނ‬
‫ކ ް‬
‫ރކަން ލިބުން އޮތީ ނަމާދާ ނުގުޅޭ އެންމެހައި ކަމަ ު‬
‫އވޮޑިގަންނަވައި ރަސްކަލާނގެއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ސަލާމަތްތ ި‬
‫ބައްލަވަ ި‬
‫) ‪(10‬‬
‫ވގެންނެވެ‪.‬‬
‫ހރި ެ‬
‫ނކަމުން މުޅީން އެކަ ެ‬
‫ވލައި‪ ،‬އެކަ ް‬
‫ތ ދޮ ެ‬
‫އެއްކިބާވެ‪ ،‬އަ ް‬

‫‪ .13‬މައްކާގެ އަލްމަސްޖިދު ްލޙަރާމްގައި ނަމާދުކުރާހިނދު‪ ،‬ކަޢްބަތު ﷲ‪ެ ،‬ގފުޅު ފެންނަނަމަ‪ ،‬ނަމާދުގައި ސީދާ ގެފުޅަށް ކުރިމަ ިތ‬
‫ނުލުން‪:‬‬

‫ށ‬
‫ދ އެއަ ް‬
‫އ ސީ ާ‬
‫ބތު ﷲ‪ ،‬ގެފުޅު ފެންނަނަމަ‪ ،‬ނަމާދުގަ ި‬
‫ރހިނދު‪ ،‬ކަޢް ަ‬
‫އ ނަމާދުކު ާ‬
‫ޙރާމްގަ ި‬
‫ކގެ އަލްމަސްޖިދުލް ަ‬
‫‪ -‬މައް ާ‬

‫އ ކަޢްބަތު ﷲ‪ ،‬ގެފުޅު ނުފެންނަނަމަ‪،‬‬

‫ކވެ‪ .‬އެކަމަކު‪ެ ،‬‬
‫ޝރްޠެ ެ‬
‫ަ‬ ‫ރއިން‬
‫ތކުގެތެ ެ‬
‫ޝރްޠު ަ‬
‫ަ‬ ‫މކީ؛ ނަމާދުގެ‬
‫ކުރިމަތި ލު ަ‬

‫ށވެ‪.‬‬
‫ނ އެ ގެފުޅުވާ ފަރާތަ ެ‬
‫އެފަދަ މީހަކު ކުރިމަތިލާ ީ‬

‫‪ .14‬ނަމާދުގައި ކޮނޑާއި ކޮނޑު‪ ،‬ތަނބިކަށްޓާއި ތަނބިކަށި ޖެއްސުމުގައި ތަކްލީފު އުފުލުމާއިއެކު އަދި މާ ވަރުގަދަކޮށް ަގދަބާރުން‪،‬‬
‫ބާރުގެ ބޭނުންކުރާ ބީދައަކުން އެކަން ކުރުން‪:‬‬

‫ކ ނޑު‪ ،‬ތަނބިކަށްޓާއި ތަނބިކަށި ޖައްސަންޖެހޭކަމެވެ‪.‬‬

‫‪ -‬އޮޅުވާލެވެން ނެތް ޙަޤީޤަތަކީ؛ ނަމާދުގައި ކޮނޑާއި ޮ‬

‫ށ‬
‫ށ ސާފުކޮ ް‬
‫ދޘްފުޅަކުން ވަރަ ް‬
‫ވއިފައިވާ ޙަ ީ‬ ‫ކ‪ --‬ރިވާ ު‬
‫ކރައް ަ‬ ‫ގއި އަނަސް އިބްނު މާލި ް‬
‫މިހެނީ؛ ޞަޙީޙުލްބުޚާރީ ަ‬

‫ތ‬
‫ކރުމަކީ‪ ،‬މާ ް‬
‫ސއިގެން ނަމާދު ު‬
‫ކށްޓާއި ތަނބިކަށި ޖައް ަ‬
‫އ ކޮ ނޑާއި ކޮނޑު‪ ،‬ތަނބި ަ‬
‫ގއި‪ ،‬ނަމާދުގަ ި‬
‫ފެންނަން އޮތް ގޮތު ަ‬

‫ސ‬
‫މގައިވެ ް‬
‫ނ ޢަމަލުކުރު ު‬
‫ތވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬މިފަދައި ް‬
‫ވ ގޮ ެ‬ ‫ގ ޞަޙާބީން‪ --‬ޢަމަލުކު ެ‬
‫ރއް ި‬ ‫ލ‪ެ --‬‬
‫ރަސޫ ާ‬

‫ދ‬
‫ކވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬މިފަ ަ‬
‫ވވަރުކަމެ ެ‬
‫ޔ ނު ާ‬
‫ނ ހެ ޮ‬
‫ށ ދޫކޮށްލު ް‬
‫ކ ނުކޮ ް‬
‫ރކުރުމަ ީ‬
‫ލ ޚިޔާ ު‬
‫ތރި އުޞޫ ު‬
‫މަޑުމައިތެރި‪ ،‬ޙިކްމަތް ެ‬
‫ތ‬
‫ތނަށް‪ ،‬ޙާލަތާއި މީސްތަކުންގެ ފެންވަރަށް ރިޢާޔަ ް‬
‫ތއި ަ‬
‫އރުގެ ބޭނުންކޮށް‪ ،‬ވަގު ާ‬
‫ބރާއި ާ‬
‫ޢަމަލުތަކުގައިވެސް ާ‬
‫ގހެކެވެ‪.‬‬
‫ވރަށް ބޮޑު ޯ‬
‫ދ ަ‬
‫ނުކުރުމަކީ ހެ ޭ‬

‫‪ .15‬ނަމާދުގައި އަތްއުފުލަންޖެހޭ ތަންތަނުގައި‪ ،‬ދަނޑިވަޅުތަކުގައި‪ ،‬ބައެއް މީހުން އެމީހުންގެ އަތްތިލަތައް ކަންފަތުގެ ފޫ ުޅގަނޑުގަ ިއ‬
‫ޖެއްސުން‪:‬‬

‫ވއެވެ‪.‬‬
‫ނއް ެ‬
‫އވާ ‪ 5‬ތަ ެ‬
‫އފުލުމަށް ޚާއްޞަކޮށް އައިސްފަ ި‬
‫ތ ު‬
‫އ އަ ް‬
‫ތގައި؛ ނަމާދުގަ ި‬
‫‪ -‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން ޘާބިތުވާގޮ ު‬

‫މ‬
‫ތ ަ‬
‫ފުރަ ަ‬ ‫ދ‬
‫އަ ި‬ ‫ތެދުވާހިނދު‪،‬‬ ‫ނ‬
‫ރުކޫޢު ް‬ ‫ދހިނދު‪،‬‬
‫ާ‬ ‫ރުކޫޢަށް‬ ‫ޔހިނދު‪،‬‬
‫ކި ާ‬ ‫ރ‬
‫ތަކްބީ ު‬ ‫ހަނށަންބަތް‬ ‫އެއީ؛‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،115-113 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪10‬‬

‫‪6‬‬
‫ގ‬
‫ގއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ކަންފަތު ެ‬
‫ރ ސަޖިދަކުރުމު ަ‬
‫އއް ފަހަ ު‬
‫ދ ބަ ެ‬
‫ވ ހަނށަން ބަންނަހިނދު‪ ،‬އަ ި‬
‫އައްތަޙިއްޔާތަށްފަހު‪ ،‬ތެދު ެ‬
‫ނ‬
‫ހލިވާންޖެހޭ‪ ،‬ކުރު ް‬
‫ދރު ެ‬
‫ކ؛ އެކަމުން މުޅީން ު‬
‫ވއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬އެކަމަ ީ‬
‫އ ނު ެ‬
‫ތ ޖެއްސުމަށް އައިސްފައެ ް‬
‫ފޫޅުގަ ނޑުގައި އަ ް‬

‫އ ނޫނެވެ‪.‬‬
‫ވރު ކަމެ ް‬
‫ހެޔޮވާ ަ‬

‫‪ .16‬މިސްކިތެއްގެ ފުރަތަމަ ޖަމާޢަތް ނިމުމަށްފަހު‪ ،‬ދެ މީހަކު‪ ،‬ދެވަނަ ޖަމާޢަތެއް ހެދުމުގައި‪ ،‬މައުމޫމްމީހާ އިމާމާއަށްވުރެ ކުޑަތަން‬
‫ޮކޅެއް ފަހަތުގައި ހުރުން‪:‬‬

‫ކ‬
‫ކއި ފިރިހެނަ ު‬
‫ހމަވާގޮތަށެވެ‪ .‬އެއާ ޚިލާފަށް‪ ،‬އަންހެނަ ާ‬
‫‪ -‬ދެ ފިރިހެނުން ނަމާދުކުރާނަމަ ދެ މީހުން ތިބޭނީ ހަމަ ަ‬
‫ކ )އިމާމްމީހާ(‬
‫ރހެނުންނަމަ‪ ،‬އެކަ ު‬
‫ގއެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ތިން ފި ި‬
‫ގ ފަހަތު ަ‬
‫ފރިހެނާ ެ‬
‫ނހެނާ ހުންނާނީ ި‬
‫ނަމާދުކުރާހިނދު އަ ް‬
‫އ‬
‫އ އެ ް‬
‫ފރިހެނުންނާ ި‬
‫ގއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ދެ ި‬
‫ގ ފަހަތު ަ‬
‫ދ މީހުން ހުންނާނީ އޭނާ ެ‬
‫އ ެ‬
‫ކރީގައެވެ‪ .‬އަނެ ް‬
‫ހުންނާނީ ު‬

‫ތ‬
‫މރި ި‬
‫އ ޫ‬
‫ގއެވެ‪ .‬މި ީ‬
‫ގ ފަހަތު ަ‬
‫ރހެނާ ެ‬
‫ނ ފި ި‬
‫އންހެނާ ހުންނާ ީ‬
‫ވގޮތަށެވެ‪ަ .‬‬
‫ނ ހަމަހަމަ ާ‬
‫ނ ތިބޭ ީ‬
‫އަންހެނަކުނަމަ‪ ،‬ދެ ފިރިހެނު ް‬
‫) ‪(11‬‬
‫ކވެ‪.‬‬
‫ވ ގޮތްތަ ެ‬
‫ސުންނަތުން މިކަންކަން ޘާބިތު ާ‬

‫‪ .17‬ޢާންމުކޮށް ނަމާދު ފެށޭފަހުން މިސްކިތަށް ނަމާދަށް ދިޔުން‪ ،‬އިމާމްމީހާއާއެކު ހަށަންބަތް ތަކްބީރު ޙާޞިލުކުރުމު ަގ ިއ‬
‫ފަރުވާކުޑަކުރުން‪:‬‬

‫ގ‬
‫ގ ެ‬
‫ކވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ބަން ީ‬
‫ރ ދަރުމައާއި އަޖްރު ލިބެނިވި ކަމެ ެ‬
‫ނހަނު މަތިވެ ި‬
‫ރކުރުމަކީ ު‬
‫‪ -‬މިސްކިތުގައި ނަމާދަށް އިންތިޒާ ު‬

‫ލ‪-‬‬
‫ސ ާ‬
‫ތ ރަ ޫ‬
‫އ އަދި މާ ް‬
‫ރކުރުމާ ި‬
‫ރއާން ކިޔެވުމާއި‪ ،‬ޛިކް ު‬
‫ޤ ް‬
‫އ އިށީންނަ ވަގުތު ު‬
‫ކުރީން ނަމާދަށް ގޮސް‪ ،‬މިސްކިތުގަ ި‬

‫ނ މޮޅުއިތުރު ‪،‬‬
‫ކރު ް‬
‫ނ ު‬
‫ކ ގިނަގިނައި ް‬
‫ކރުމަ ީ‬
‫ދ ދުޢާ ު‬
‫ނ އެ ި‬
‫މ ލެއްވު ް‬
‫ދ ސަލާ ް‬
‫އ އަ ި‬
‫ލވާތާ ި‬
‫ށ ޞަ ަ‬ ‫‪ެ -‬‬
‫ގ މައްޗަ ް‬

‫ސ‬
‫ކމަށް )ބަންގީގެ ކުރީން ނަމާދަށް ދިޔުމަށް( ނަފް ު‬
‫ވރި ކަންކަމެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬މި ަ‬
‫ޘަވާބުގެ ގޮތުން ފިސާރި މަތި ެ‬

‫ތ‬
‫ށ އޮ ް‬
‫ޞލްވުމަ ް‬
‫ރ ޙާ ި‬
‫ތ ތަކްބީ ު‬
‫ކ ހަށަންބަ ް‬
‫މމްމީހާއާއެ ު‬
‫ނ ޖާގަލިބި‪ ،‬އި ާ‬
‫މ ސަފު ް‬
‫އ ފުރަތަ ަ‬
‫ހާނުވާލުމަކީ؛ ނަމާދުގަ ި‬

‫ވ‬
‫ތއް ލިބެނި ި‬
‫ނވި‪ ،‬ނުހަނު އަގުބޮޑު‪ ،‬ރަނުގެ ފުރްޞަ ެ‬
‫ށލުމަށް މަގުފަހިވަ ި‬
‫ތކެއް ކޮ ް‬
‫ސަބަބެކެވެ‪ .‬އެތައް ހެޔޮ ޢަމަލު ަ‬
‫ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫‪ .18‬ނަމާދުގެ ސަފުތައް ސީދާކުރުމުގެ މަޤްޞަދުގައި‪ ،‬އެކަމުގެ ހެޔޮ ނިޔަ ުތ ަގއި‪ ،‬ކައިރީގައި ހުންނަ މީހާގެ ފައިތިލަ ިއގެ އިނގިލިތަ ްއ‬
‫ރކޮށްލުން ނުވަތަ ޖައްސާލުން‪:‬‬
‫ތިމާގެ ފައިތިލައިގެ އިނގިލިތަކާއި ކައި ި‬

‫ކ‪-‬‬
‫މލި ް‬
‫ސ އިބްނު ާ‬
‫ގއި އަނަ ް‬
‫ތކަށެއް ނޫނެވެ‪ .‬ޞަޙީޙުލްބުޚާރީ ަ‬
‫ނ އޮންނަނީ މިގޮ ަ‬
‫އ ސީދާކުރު ް‬
‫‪ -‬ނަމާދުގެ ސަފުތަ ް‬

‫އ‬
‫ތ ް‬
‫އ ސަފު ަ‬
‫ގއި‪ ،‬ނަމާދުގަ ި‬
‫ތ ގޮތު ަ‬
‫ފކޮށް ފެންނަން އޮ ް‬
‫ވރަށް ސާ ު‬
‫ދޘްފުޅަކުން ަ‬
‫ފއިވާ ޙަ ީ‬
‫ރއްވައި ަ‬ ‫‪ި -‬‬
‫ރވާކު ަ‬

‫ލ‪ެ --‬‬
‫ގ‬ ‫ސީދާކުރާނީ؛ ކޮނޑާއި ކޮނޑު‪ ،‬ތަނބިކަށްޓާއި ތަނބިކަށި ޖައްސައިގެންނެވެ‪ .‬މިއީ؛ މާތް ރަސޫ ާ‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،216-214 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪11‬‬

‫‪7‬‬
‫ށ‬
‫އވެ‪ .‬އެކަމަ ް‬
‫ގވާލަ ެ‬
‫ޤރްއާން ޮ‬
‫ގށް ތަބަޢަވުމަށް ކީރިތި ު‬
‫ތވެ‪ .‬އެބޭފުޅުންގެ މަ ަ‬ ‫ނ‪ --‬ޢަމަލުކުރެ ް‬
‫އވި ގޮ ެ‬ ‫ޞަޙާބީ ް‬
‫ބރުއަޅައެވެ‪.‬‬
‫މޫރިތި ސުންނަތްވެސް އެހާމެ ާ‬

‫‪ .19‬ނަމާދުގައި އައްތަޙިއްޔާތުގައި )އައްތަޝައް ުހދުގައި( ފިޔަވައި އެހެން ތަނެއްގައި ޝަހާދަތް އިނގިލިން އިޝާރަތް ުކރުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫މ ް‬
‫އ ކަންކަ ު‬
‫ކމެއްނޫނެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިފަދަ އެންމެހަ ި‬
‫ދޘްފުޅަކުން ޘާބިތުވާ ަ‬
‫ޞއްޙަ ޙަ ީ‬
‫ަ‬ ‫އއްވެސް‬
‫‪ -‬މިކަމަކީ ެ‬
‫ކރުމާމެދު‪،‬‬
‫ނވަތަ ޙަރަކާތް ު‬
‫ޝރަތްކުރުން ު‬
‫ޝހާދަތް އިނގިލިން އި ާ‬
‫ަ‬ ‫ޙއްޔާތުގައި‪،‬‬
‫ޓވެ‪ .‬ނަމާދުގައި އައްތަ ި‬
‫ދުރުވުންހުއް ެ‬

‫ނ‬
‫ބ ު‬
‫ލ އި ް‬
‫ވއި ު‬
‫ރ ޞަޙާބީ‪ާ ،‬‬
‫ޝހޫ ު‬
‫އވި މަ ް‬
‫ވކުރެ ް‬
‫ކށް ރި ާ‬ ‫މާތް ރަސޫލ‪--‬ގެ ނަމާދު އެން ެ‬
‫މ ތަފްޞީލު ޮ‬
‫ލ‪-‬‬
‫އވެ‪...] .‬ދެން‪ ،‬މާތް ރަސޫ ާ‬
‫އއިސްފައިވެ ެ‬
‫ޅގައި ަ‬
‫ނގެ ބަސްފު ު‬ ‫ޙަޖަރް‪--‬ގެ ޙަދީޘްފުޅުގައި‪ެ ،‬‬
‫އކަލޭގެފާ ު‬
‫ޅ‬
‫ގލިކޮ ު‬
‫އިނ ި‬ ‫އ‬
‫ެ‬ ‫ނ‬
‫ކލޭގެފާ ު‬
‫އެ ަ‬ ‫ފަހެ‪،‬‬ ‫އވިއެވެ‪.‬‬
‫ވލެ ް‬
‫އލަ ާ‬
‫ހި ް‬ ‫ޅ‬
‫އިނގިލިކޮ ު‬ ‫ޝހާދަތް‬
‫ަ‬ ‫‪-‬ގެ‬

‫ދޘްފުޅެވެ‪.‬‬
‫ގ )‪(889‬ވަނަ ޙަ ީ‬
‫ނ ދުށީމެވެ‪ [.‬މިއީ ސުނަނުންނަސާއީ ެ‬
‫އވަނިކޮށް ތިމަ ް‬
‫ކރަ ް‬
‫ރއްވަމުން ދުޢާ ު‬
‫ޙަރަކާތްކު ަ‬
‫މ‪--‬ގެ ޙަދީ ް‬
‫ޘ‬ ‫އަދި‪ ،‬އިބްނު ޙިއްބާން‪--‬ގެ )‪ (170/5‬ޙަދީޘްފުޅުވެސް މެއެވެ‪ .‬އަލްއިމާމް އިބްނު ޚުޒައި ާ‬
‫ނ‪ެ --‬‬
‫ގ‬ ‫އލްބާ ީ‬
‫އލްއިމާމުލް ަ‬
‫އވަތެވެ‪ .‬ހަމައެހެންމެ‪ަ ،‬‬ ‫ރ ް‬‫ގއި‪ ،‬އެބޭފުޅާ މިޙަދީޘްފުޅު ޞައްޙަކު ަ‬ ‫ފޮތުގައި )‪ަ (354/1‬‬
‫ْ ُ َْ ُْ‬
‫ތވެ‪.‬‬
‫ޙކުރައްވަ ެ‬‫ދޘްފުޅު ޞައް ަ‬
‫އ )‪ (367‬މިޙަ ީ‬ ‫"إِروأء اﻟﻐ ِﻠﻴﻞ" ކިޔުނު ފޮތުގަ ި‬

‫‪ .20‬ނަމާދުގައި ހަށަންބަންނަހިނދު މޭ މައްޗަށްވުރެ ތިރީގައި ހަށަން ބަނުން‪:‬‬

‫ނ‪--‬‬
‫ލއަލްބާ ީ‬
‫މމް މުޙައްމަދު ނާޞިރުއްދީން އަ ް‬
‫އލްއި ާ‬ ‫ދ‪ --‬ރިވާ ު‬
‫ކރައްވާ‪ަ ،‬‬ ‫‪ -‬އަލްއިމާމް އަބޫ ދާވު ް‬
‫ގ‬
‫ކލޭގެފާނު ެ‬ ‫ލ‪ --‬ނަމާދުކުރަ ް‬
‫އވާހިނދު‪ ،‬އެ ަ‬ ‫ސ ާ‬
‫ވގޮތުން‪ ،‬މާތް ރަ ޫ‬
‫ގއި ާ‬
‫އވާ ޙަދީޘްފުޅު ަ‬
‫ޞައްޙަކުރަ ް‬

‫ނ‪ --‬ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪.‬‬
‫ތވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އަލްއަލްބާ ީ‬
‫މޭފުޅުގެ މަތީގައި‪ ،‬ވާތްޕުޅުގެ މަތީގައި ކަނާތްޕުޅު ބާއްވަވަ ެ‬

‫ކ‬
‫ނތް ބޭއްވުމެވެ‪ .‬އެއާ ޚިލާފަށް ހުރި ޙަދީޘްފުޅުތަކަ ީ‬
‫]ސުންނަތުން ޘާބިތުވަނީ؛ މޭ މަތީގައި‪ ،‬ވާތްމަތީގައި ކަ ާ‬
‫) ‪(12‬‬
‫ތ ކަމެކެވެ‪[.‬‬
‫އޞްލެއް ނެ ް‬
‫އއްވެސް ަ‬
‫ނވަތަ ެ‬
‫ޞައްޙަނޫން ޟަޢީފް ޙަދީޘްފުޅުތަކެކެވެ‪ު .‬‬

‫‪ .21‬ނަމާދުގައި ހަށަންބަންނަހިނދު މޭ މައްޗަށްވުރެ މަތީގައި ހަށަން ބަނުން‪:‬‬

‫އވާ ބަސްކޮޅެވެ‪.‬‬
‫އ ެ‬
‫ދކީވެސް ނަމްބަރ‪20:‬ގަ ި‬
‫ގ ރައް ަ‬
‫‪ -‬މި ކުށު ެ‬

‫‪ .22‬އެއްވެސް ނަމާދެއް ކުރުމުގައި ތަނެއްގައި‪ ،‬ނުވަތަ ތަނބެއްގައި ލެނގިގެންހުރެ ނަމާދުކުރުން‪:‬‬

‫ކ‬
‫އދަ ކަމެއްނޫނެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬މިފަދައިން ނަމާދުކުރާމީހަ ީ‬
‫އއްގޮތަކަށްވެސް ހު ް‬
‫ތގައި މިއީ ެ‬
‫ލއްވާގޮ ު‬
‫ޢިލްމުވެރީން ދެކި ަ‬

‫ނ‬
‫ގ ކުޅަދާނަކަ ް‬
‫ކ އެކަމު ެ‬
‫ނއެވެ‪ .‬މިހެނީ؛ ނަމާދުގައި ކޮޅަށް ހުރުމަ ީ‬
‫އކަމަށް ނުބެލެވޭ ެ‬
‫ކރާމީހެ ް‬
‫ކޮޅަށް ހުރެ ނަމާދު ު‬
‫ށ‬
‫ހއަ ް‬
‫ހރެވޭމީ ާ‬
‫އވެ‪ .‬ކޮޅަށް ނު ު‬
‫ޠވެސް މެ ެ‬
‫ޝރް ު‬
‫ަ‬ ‫ގ އެއް‬
‫އއީ؛ ނަމާދު ެ‬
‫ގ މައްޗަށް ވާޖިބުކަމެކެވެ‪ެ .‬‬
‫މހެއް ެ‬
‫ލިބިގެންވާ ީ‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،88 :‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا‬ ‫‪12‬‬

‫‪8‬‬
‫އ‬
‫މ ް‬
‫ކ އޮތް ކަ ެ‬
‫ހރެ ނަމާދުކުރުމަ ީ‬
‫ގގެން ު‬
‫ބއްވެ‪ ،‬ލެނ ި‬
‫އ ި‬
‫ކރުމެވެ‪ .‬ނަމަވެސް ތަންތަނުގަ ި‬
‫އޮތީ އިށީދެގެން ނަމާދު ު‬
‫ނޫނެވެ‪.‬‬

‫‪ .23‬ބައެއް މައުމޫމުން އިމާމްމީހާ ސޫރަތުލްފާތިޙާ ކިޔުމުން ފުދޭނޭކަމުގައި ބުނެ‪ ،‬އަޑުހަރުކޮށް ކިޔަވާ ނަމާދުތަކުގައި‪ ،‬ސޫރަތުލްފާތި ާޙ‬
‫ނުކިޔުން‪:‬‬

‫ގ‬
‫ސ މައުމޫމްމީހާ ެ‬
‫މގައިވިޔަ ް‬
‫ށލުމުން ހާމަވަނީ އިމާމްމީހާ ސޫރަތުލްފާތިޙާ ކިޔެވިކަ ު‬
‫ތކަށް ރިޢާޔަތްކޮ ް‬
‫‪ -‬މިކަމުގެ ދަލީލު ަ‬

‫ސ‬
‫ލޔަ ް‬
‫ޙ ކިޔުމަށްފަހު‪ ،‬މަޑުކޮށް ި‬
‫އމާމްމީހާ ސޫރަތުލްފާތި ާ‬
‫ގއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ި ،‬‬
‫ނވެއްޓޭނޭކަމު ަ‬
‫ތ ކިޔުން ު‬
‫އ ސޫރަ ް‬
‫ކިބައިން ެ‬
‫އ‬
‫ގ ި‬
‫ތ ކަމު ަ‬
‫މ ޞައްޙަގޮ ް‬
‫މ އެން ެ‬
‫ވލު ީ‬
‫ޙ ކިޔަ ާ‬
‫ށ ސޫރަތުލްފާތި ާ‬
‫ވސްކޮ ް‬
‫ގއިވިޔަސް‪ ،‬އަ ަ‬
‫ނ ފެށިކަމު ަ‬
‫ށ ކިޔަވަ ް‬
‫ނުވަތަ މަޑުނުކޮ ް‬

‫އވެ‪.‬‬
‫ލގައި ހާމަވެ ެ‬
‫ގ އަ ީ‬
‫ދަލީލުތަކު ެ‬
‫َ ْ‬ ‫ْ ْ ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ َ ْ‬ ‫َ َ‬
‫"وا ﺸﻜ ُﺮ" މިތަންކޮޅު އި ުތ ު‬
‫ރ‬ ‫ِﺪه‪ ،‬ކިޔުމަށްފަހު‪َ " ،‬ر ﻨﺎ َو ﻚ ا َﻤﺪ" ިކޔުމުގައި‪،‬‬ ‫ِﻤﻦ‬ ‫‪ .24‬ރުކޫޢުން ތެދުވެ‪ ،‬ﺳ ِﻤﻊ ا‬
‫ކުރުން‪:‬‬

‫ވއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪،‬‬‫ރދުވެ‪ ،‬ޞައްޙަކޮށް ޘާބިތުވެފައި ެ‬ ‫ވ ި‬

‫ޛކްރު އެތައް ގޮތަށް ާ‬ ‫ި‬ ‫‪ -‬ރުކޫޢުން ތެދުވެ‪ ،‬ކިޔާ‬
‫ُْ‬ ‫َ‬
‫ގ‬
‫ވރު ެ‬
‫ހޔޮވާ ަ‬
‫ކރުން ެ‬‫ވސް ު‬ ‫އއްގޮތަކަށް ެ‬
‫ކރުމަކީ ެ‬
‫ވއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬އެތަންކޮޅު އެއް ު‬
‫ތވެފައެއްނު ެ‬ ‫]وا ﺸﻜﺮ[އާ ެ‬
‫އކު ޘާބި ު‬
‫ކަމެއްނޫނެވެ‪.‬‬

‫‪ .25‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގައިވާޙާލު‪ ،‬މިސްތިކަށް ވަންނަމީހާ‪ ،‬އޭނާ މިސްކިތަށް ވަންނަކަމާއި އަދި އޭނާ ޖަމާޢަތުގައި ގުޅެ ްއ‬
‫ބޭނުންވާކަމުގެ އެއްވެސް އިޝާރަތެއް އެއްވެސް ބީދައަކުން ކުރުން‪:‬‬

‫ޤ‪--‬‬
‫އހަ ީ‬
‫އލްއިމާމުލްބަ ި‬
‫އ ނެތެވެ‪ަ .‬‬
‫ހއިން ޖާގައެ ް‬
‫ތރަ ަ‬
‫ޢލްމުގެ ަ‬
‫އސްލާމީ ި‬
‫މލަކަށް ި‬
‫އއްވެސް ޢަ ަ‬
‫‪ -‬އެފަދަ ެ‬

‫އ‬
‫ގ ި‬
‫ވ ބަސްފުޅެއް ަ‬
‫ފއި ާ‬
‫ކރައްވާ ަ‬
‫އ ޞައްޙަ ު‬
‫ލކިޔުނު ފޮތުގަ ި‬
‫އލްޣަލީ ް‬ ‫ނ‪--‬ގެ ި‬
‫އރްވާ ު‬ ‫ލއިމާމުލްއަލްބާ ީ‬
‫ނެރުއްވައި‪ ،‬އަ ް‬

‫ޖ‬
‫އވަނިކޮށް ނުލިބެއް ެ‬ ‫ޢަބްދު ﷲ އިބްނު މަސްޢޫދް‪--‬ގެ އަރިއަހުން އައި ް‬
‫ސފައިވެއެވެ‪] .‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގަ ި‬

‫ރ‪--‬‬
‫ނ ޢުމަ ު‬
‫ތ ނުލިބޭނެތެވެ‪ [.‬ހަމައެފަދައިން އެފޮތުގައި‪ ،‬ޢަބްދު ﷲ އިބް ު‬
‫މީހަކަށް‪ ،‬އެ ރަކްޢަ ް‬
‫އވެއްޖެނަމަ‪ ،‬ފަހެ‪،‬‬
‫ރ‪ -‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގައި ޮ‬
‫ވއެވެ‪] .‬މީހަކަށް ‪-‬ނަމާދަށް އާދެވުނުއި ު‬
‫ވިދާޅުވިކަމަށް އައިސްފައި ެ‬
‫ބއްޖެއެވެ‪ [.‬އަދި‪،‬‬
‫ށފިނަމަ‪ ،‬އެމީހަކަށް އެރަކްޢަތް ލި ި‬
‫ރކޫޢުކޮ ް‬
‫މހަކު ު‬
‫ގ ކުރީން އެ ީ‬
‫އިމާމާ ރުކޫޢުން ބޯ އުފުލުމު ެ‬

‫އ‬
‫ފޮތުގަ ި‬ ‫ރލްމަސާޖިދްކިޔުނު‬
‫އަޙްކާމުޙުޟޫ ި‬ ‫اﷲ‪-‬ގެ‬ ‫ނ‪-‬ﺣﻔﻈﻪ‬
‫ޞލިޙުލްފަވްޒާ ް‬
‫ާ‬ ‫ދކްތޫރު‬
‫އައް ު‬ ‫އައްޝައިޚް‬
‫ގއެވެ‪.‬‬
‫ޙލާތެއް ަ‬
‫ޓގެންދާނީ ‪ަ 2‬‬
‫ތލްފާތިޙާކިޔުން އޭނަގެ ކިބައިން ވެއް ި‬
‫ހ ސޫރަ ު‬
‫ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪] .‬މައުމޫމްމީ ާ‬

‫ވ މީހާ‪.‬‬
‫ށ ނަމާދަށް އާދެ ޭ‬
‫އ ވަނިކޮ ް‬
‫)‪ (1‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގަ ި‬

‫ނ މީހާ‪[.‬‬
‫ސރަތް ނުކިޔު ު‬
‫ނ ނަމާދަށްވަދެވި‪ ،‬އެ ޫ‬
‫އރުކޮޅެއްކުރީ ް‬
‫ގ ކުޑަ ި‬
‫)‪ (2‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢަށްދިޔުމު ެ‬

‫‪9‬‬
 ‫‪ .26‬އިމާމްމީހާއަށްވުރެ މައުމޫމްމީހާ ނަމާދުގައި ކުރިއަރައިދިޔުން‪:‬‬

‫އ‬
‫ވގޮތުގަ ި‬
‫ހނީ؛ ޞަޙީޙުލްބުޚާރީގެ ޙަދީޘްފުޅަކުން ހާމަ ާ‬
‫ހއްދަކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬މި ެ‬
‫އގޮތަކަށްވެސް ު‬
‫‪ -‬މިކަމަކީވެސް އެ ް‬
‫ރ‬
‫ރކޫޢުކު ާ‬
‫އިމާމަކު ލެވިފައިވަނީ އޭނާއަށް މައުމޫމުން އިޤްތިދާއުވެ‪ ،‬ބޯލެނބުމަށްޓަކައެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިސާލަކަށް‪ު :‬‬

‫ފހަތުންނެވެ‪.‬‬
‫މން އޭނާގެ ަ‬
‫ދވު ު‬
‫ށ އަވަ ި‬
‫ހ ރުކޫޢުކޮ ް‬
‫ނވާނީ އިމާމްމީ ާ‬
‫މައުމޫމްމީހާ‪ ،‬ރުކޫޢުކުރަ ް‬

‫ނުވަ ަތ‬ ‫ގޮތަށް‬ ‫ބަހައްޓާ‬ ‫އަތް ިތލަ‬ ‫ދުޢާކުރާމީހަކު‬ ‫އަތްތި ަލ‬ ‫އަތްއުފުލުމުގައި‬ ‫ތެދުވާހިނދު‪،‬‬ ‫ރުކޫޢުން‬ ‫މީހުން‬ ‫‪ .27‬ބައެއް‬
‫އުފުލާފަދައަކުން ޢަމަލުކުރުން‪:‬‬

‫ގ‬
‫ށ‪-‬ކަންފަތު ެ‬
‫ތގެ ފޫޅުގަނޑާއި ހަމައަ ް‬
‫ދއަތްތިލަ ކަންފަ ު‬
‫ތވާގޮތަކީ‪ެ ،‬‬
‫ކ‪ ،‬ސުންނަތުން ޘާބި ު‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް ރަނގަޅުގޮތަ ީ‬

‫ދ‬
‫ފލާހިނ ު‬
‫ލ އު ު‬
‫ދ އަތްތި ަ‬
‫ނ ެ‬
‫ށ އުފުލާލުމެވެ‪ .‬އެފަދައި ް‬
‫އ‪ ،-‬ނުވަތަ ކޮނޑާއި ހަމައަ ް‬
‫ފޫޅުގަނޑުގައި ނުޖައްސަ ި‬
‫ހންނާނީ ތިރިއަށެވެ‪.‬‬
‫ދހަން ު‬
‫ށވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ހު ު‬
‫ގ ބޭރުފުށް ހުންނާނީ މައްޗަ ެ‬
‫އަތްތިލައި ެ‬

‫‪ .28‬ނަމާދުގެ ޙަރަކާތްތަކުގައި އިމާމްމީއަށްވުރެ‪ ،‬މައުމޫމްމީހާ ލަސްވެގަތުން‪:‬‬

‫އ‬
‫ވގޮތުގަ ި‬
‫ހނީ؛ ޞަޙީޙުލްބުޚާރީގެ ޙަދީޘްފުޅަކުން ހާމަ ާ‬
‫ހއްދަކަމެއް ނޫނެވެ‪ .‬މި ެ‬
‫އގޮތަކަށްވެސް ު‬
‫‪ -‬މިކަމަކީވެސް އެ ް‬

‫ހ‬
‫ސލަކަށް‪ :‬އިމާމްމީ ާ‬
‫ދއުވެ‪ ،‬ބޯލެނބުމަށްޓަކައެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މި ާ‬
‫ނއަށް މައުމޫމުން އިޤްތި ާ‬
‫ފއިވަނީ އޭ ާ‬
‫އިމާމަކު ލެވި ަ‬

‫ކރަންޖެހޭނެއެވެ‪.‬‬
‫އށް ތަބަޢަވުމުގެގޮތުން ރުކޫޢު ު‬
‫ވސް އިމާމްމީހާ ަ‬
‫ހއްނެތި މައުމޫމްމީހާ ެ‬
‫ރުކޫޢުކުރުމުން‪ ،‬ލަހެއްފަ ެ‬

‫‪ .29‬ރުކޫޢުގައި ނުވަތަ ސަޖިދައިގައި ޤުރްއާން ކިޔެވުން‪:‬‬

‫ވ‬
‫އ ާ‬
‫ފ ި‬
‫ށ އައިސް ަ‬
‫އ ރުކޫޢަ ް‬
‫ކވެ‪ .‬ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ ރުކޫޢުގަ ި‬
‫ވ ދެ ކަމެ ެ‬
‫ރވިފައި ާ‬
‫ސ މަނާކުރެވި‪ ،‬ނަހީކު ެ‬
‫‪ -‬މިދެކަމަކީވެ ް‬

‫ނ‬
‫ކޔުމާއެކު‪ ،‬ގިނަގިނައި ް‬
‫ޛކްރުތައް ި‬
‫ި‬ ‫ކޔުމެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ސަޖިދައިގައި ސަޖިދައަށް އައިސްފައިވާ‬
‫ޛިކްރުތައް ި‬

‫ދުޢާކުރުމެވެ‪.‬‬

‫‪ .30‬ބައެއް މީހުން‪ ،‬އެމީހުން މިސްކިތަށް ވަންނަހިނދު އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގަ ިއ ނުވަތަ ސަޖިދައިގައި‪ ،‬ނުވަތަ އައްތަޙި ްއޔާތުގައިވާނަމަ‪،‬‬
‫ރަކްޢަތަށް ތެދުވޭތޯ ބެލުމަށްޓަކައި މަޑުކުރުން‪:‬‬

‫އ‬
‫ތ ގުޅެ‪ ،‬ނަމާދުގަ ި‬
‫ށ ޖަމާޢަ ާ‬
‫ގޅު ގޮތަކީ؛ އަވަހަ ް‬
‫އ ރަނ ަ‬
‫އ ނޫނެވެ‪ .‬މިކަމުގަ ި‬
‫ވ ގޮތެ ް‬
‫ވގެން ާ‬
‫އ އެދެ ި‬
‫‪ -‬މި ީ‬

‫ޔ‬
‫ހ ޮ‬
‫ވތޯ މަސައްކަތްކުރުމެވެ‪ .‬ކޮންމެ އިންސާނަކީވެސް ެ‬
‫ރއިން މިންވަރެއް އިތުރު ޭ‬
‫ޘވާބުގެތެ ެ‬
‫މވެ‪ .‬އަޖްރާއި ަ‬
‫ބައިވެރިވު ެ‬

‫މ‬
‫ދ ާ‬
‫ނކަމެތި މަޚްލޫޤެކެވެ‪ .‬މާ ަ‬ ‫އވާ‪ ،‬اﷲ ﺗﻌﺎ ގެ ޙަޟްރަ ަ‬
‫ތށް ޙާޖަތް ޖެހިފައިވާ ި‬ ‫ކރަން ޖެހިފަ ި‬
‫ޢަމަލުތައް ގިނަ ު‬

‫ނ‬
‫މިންޖުވު ް‬ ‫އ‬
‫ނަޖާވުމާ ި‬ ‫ސަލާމަތު‪،‬‬ ‫އ‬
‫ސިލްމާ ި‬ ‫އަރާމް‪،‬‬ ‫ލއި‬
‫އުފަ ާ‬ ‫މަންފަޢު‪،‬‬ ‫އ‬
‫ލާބައާ ި‬ ‫އަޅުގަނޑުމެންނަށް‬

‫އ‬
‫ނ ި‬
‫ރއާ ާ‬
‫ނވީ ގޮތަށް‪ ،‬ޤު ް‬
‫ގންނެވެ‪ .‬އެ ޢަމަލުތައް ކުރަ ް‬
‫ދހިވެތިވެ ެ‬
‫ތކަށް މިދުނިޔޭގައި ަ‬
‫ނ ހެޔޮ ޢަމަލު ަ‬
‫ޙާޞިލްކުރެވޭ ީ‬

‫‪10‬‬
‫އ‬
‫ތގަ ި‬
‫ޔވަޅުތައް ދެނެގަނެ‪ ،‬އޭގެ މަ ީ‬
‫ލފުއްޞާލިޙުންގެ ފި ަ‬
‫ސ ަ‬
‫ނ ކޮންގެނެވެ‪ .‬ހެޔޮ ލަފާ ަ‬
‫ސުންނަތަށް ތަބަޢަވެ‪ ،‬އެކަންކަ ް‬
‫ހިނގައިގެންނެވެ‪.‬‬

‫ށލައިގެން ކަކޫމަތީގައި އަތްއެޅުން‪:‬‬

‫‪ .31‬ރުކޫޢުގައި އޮންނަހިނދު‪ ،‬އަތްތިލައިގެ އިނގިލިތައް ދުރުނުކޮށް‪ ،‬އެއްކޮ ް‬

‫ގ‬
‫އ ެ‬
‫އ އޮންނަހިނދު‪ ،‬އަތްތިލަ ި‬
‫ގއި އޮތް ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ ރުކޫޢުގަ ި‬
‫ތވާގޮތުގައި‪ ،‬އެކަމު ަ‬
‫‪ -‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން ޘާބި ު‬
‫ތއެޅުމެވެ‪.‬‬
‫ގއި އަ ް‬
‫އ ކަކޫމަތީ ަ‬
‫އއްކޮށްނުލަ ި‬
‫ށލައިގެން‪ެ ،‬‬
‫އ ދުރުކޮ ް‬
‫އިނގިލިތަ ް‬

‫‪ .32‬ރުކޫޢުގައި އޮންނަޙާލު‪ ،‬ބުރަކަށި ދަމާލެވޭ ާޙލުގައިވެސް އެކަން ނުކުރުން‪:‬‬

‫އ އޮންނަޙާލު‪،‬‬
‫ޙ ގޮތަކީ؛ ރުކޫޢުގަ ި‬
‫ކވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ރަނގަޅު ޞައް ަ‬
‫އރާ ކަމެ ެ‬
‫ޞއްޙަ ސުންނަތާ ފުށު ަ‬
‫ަ‬ ‫‪ -‬މިކަމަކީވެސް‬
‫ށލުމެވެ‪.‬‬
‫ބރަކަށި ދަމާ‪ ،‬ތެދުކޮ ް‬
‫ނަމާދުކުރާމީހާގެ ު‬

‫‪ .33‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގައި ވަނިކޮށް‪ ،‬މިސްކިތަށް ވަދެވޭމީހާ ރުކޫޢަށް ދިޔުމަށްޓަކައި ތަކްބީރު ކިޔައި އަވަދިނުވަނިސް‪ ،‬އިމާމްމީހާ‬
‫ރުކޫޢުން ތެދުވުމުން‪ ،‬މިސްކިތަށް ވަދެވޭމީހާ‪ ،‬އޭނާއަށް އެ ރަކްޢަތް ލިބޭނޭ ކަމުގައި ހީކުރުން‪:‬‬

‫ޔއި އަވަދިނުވަނިސް‪،‬‬
‫ކޢަށް ދިޔުމަށްޓަކައި ތަކްބީރު ކި ަ‬
‫ހ ރު ޫ‬
‫‪ -‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގައި ވަނިކޮށް‪ ،‬މިސްކިތަށް ވަދެވޭމީ ާ‬

‫އހަޤީ‪-‬‬
‫ލއިމާމުލްބަ ި‬
‫ލއްނުވާނެތެވެ‪ .‬އަ ް‬
‫އރަކްޢަތެއް ޙާޞި ެ‬
‫ށ ެ‬
‫އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުން ތެދުވެއްޖެނަމަ‪ ،‬އެފަދަ މީހަކަ ް‬

‫ވ‬
‫އވާފައި ާ‬
‫ޙކުރަ ް‬
‫ގއި ޞައް ަ‬
‫ކޔުނު ފޮތު ަ‬
‫އލްޣަލީލް ި‬
‫އރްވާ ު‬
‫ި‬ ‫އލްބާނީ‪--‬ގެ‬ ‫‪ -‬ނެރުއްވައި‪ ،‬އަ ް‬
‫ލއިމާމުލް ަ‬
‫ޖ‬
‫އ ެ‬
‫ނކޮށް ނުލިބެ ް‬
‫ރކޫޢުގައިވަ ި‬
‫ސފައިވެއެވެ‪] .‬އިމާމްމީހާ ު‬
‫ބަސްފުޅެއްގައި ޢަބްދު ﷲ ބިން މަސްޢޫދްގެ އަރިއަހުން އައި ް‬
‫ޝއިޚް އިބްނު ބާޒް‪ --‬އެބޭފުޅާގެ މަޖްމޫޢުފަތާވާގަ ި‬
‫އ‬ ‫ނލިބޭނެތެވެ‪ [.‬އަދި‪ ،‬އައް ަ‬
‫މީހަކަށް‪ ،‬އެ ރަކްޢަތް ު‬

‫ދ‬
‫އރަކްޢަތް ލިބިއްޖެއެވެ‪ .‬އެފަ ަ‬
‫ގއިވަނިކޮށް ނަމާދަށް ވަދެވިއްޖެ މީހަކަށް‪ެ ،‬‬
‫ހ ރުކޫޢު ަ‬
‫ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪] .‬އިމާމްމީ ާ‬

‫އވެ‪[.‬‬
‫ކޔުނުކަމުގައި ވިޔަސް މެ ެ‬
‫ޙ ނު ި‬
‫ކރީން ތަސްބީ ަ‬
‫ދވުމުގެ ު‬
‫މީހަކަށް އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުން ތެ ު‬

‫‪ .34‬ނަމާދުގައި ކޮޅަށް ހުންނަހިނދުގައްޔާއި‪ ،‬ރުކޫޢުގައި އަޮންނަހިނދުގަ ްއޔާ ިއ އަދި ސަޖިދައިގައި އޮންނަހިނދު‪ ،‬މާ ބޮޑަށް ދެފައި‬
‫ފުޅާކުރުން‪:‬‬

‫ލ‬
‫އސްލާމްދީން ލޯބިކުރަނީ ހައްދުފަހަނަ އެޅުމުގެ އުޞޫ ު‬
‫އގައިމެ ި‬
‫ހރިހާ ކަމެ ް‬
‫‪ -‬އިސްލާމްދީނަކީ މެދުމިނުގެ ދީނެވެ‪ު .‬‬

‫މ‬
‫އ ާ‬
‫މގަ ި‬
‫ށ އެކަ ު‬
‫ށ ދެފައި ފުޅާކޮ ް‬
‫މ ބޮޑަ ް‬
‫މދުގައިވެސް‪ާ ،‬‬
‫ނ ނަ ާ‬
‫އ ހިފުމެވެ‪ .‬މިގޮތު ް‬
‫ތ މެދުމިންގަޑުގަ ި‬
‫ށ ރިވެ ި‬
‫އެއްކިބާކޮ ް‬

‫އ‬
‫އ ި‬
‫ނ ތިމާ ާ‬
‫މގެ ސަބަބު ް‬
‫ޖމާޢަތުގެ ނަމާދުގައިނަމަ‪ ،‬އެކަ ު‬
‫ވގެންވާ ކަމެއްނޫނެވެ‪ .‬އަދި‪ަ ،‬‬
‫ކ އެދެ ި‬
‫ބޮޑަށް ތަނަވަސްކުރުމަ ީ‬

‫ރކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ށ ކައި ި‬
‫ނ ޖެހުމަކީ ވަރަ ް‬
‫ތޙައްމުލްކުރަ ް‬
‫މއް ަ‬
‫އ ނުވަތަ ދަތިކަ ެ‬
‫ނ މީހާއަށް އުނދަގޫތަކެ ް‬
‫ޖެހިގެން ހުން ަ‬

‫‪ .35‬ބައެއްމީހުން ނަމާދުގައި ރުކޫޢުގައި އޮންނަހިނދު‪ ،‬ފައިތިލައަށް ނުވަތަ ފައިތިލައިގެ ވަށައިގެންވާ ހިސާބަކަށް ބެލުން‪:‬‬

‫‪11‬‬
‫އ‬
‫ވގޮތުގަ ި‬
‫ޙ ސުންނަތުން ޘާބިތު ާ‬
‫އ ނެތް ކަމެކެވެ‪ .‬އެއާ ޚިލާފަށް؛ ޞައް ަ‬
‫އއްވެސް އަޞްލެ ް‬
‫‪ -‬ބަޔާންވެދިޔަކަމަކީ‪ެ ،‬‬
‫ގ‬
‫ނ ބަލާނީ؛ ކަނާތު ެ‬
‫ޙއްޔާތުގައިނަމަ‪ ،‬އޭ ާ‬
‫ށވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އައްތަ ި‬
‫ނ އޭނާ ސަޖިދަ ޖަހާތަނަ ެ‬
‫ހ ބަލަންވަ ީ‬
‫ނ މީ ާ‬
‫ނަމާދަށް ހުން ަ‬

‫ށވެ‪.‬‬
‫ޝަހާދަތް އިނގިންޔަ ެ‬

‫‪ .36‬އިމާމްމީހާ ރުކޫޢުގައި ވަނިކޮށް‪ ،‬މިސްކިތަށް ވަދެވޭމީހާ ނަމާދާ ގުޅުމަށްޓަކައި‪ ،‬ބޯތިރިކޮށް‪ ،‬ރުކޫޢަށް ގޮސް‪ ،‬ތަކްބީރު ކިޔުން‪:‬‬

‫ށ‬
‫އއަ ް‬
‫ނވެ‪ެ .‬‬
‫ނ ކޮޅަށް ހުރެގެން ެ‬
‫ކޔަންވާ ީ‬
‫ރ ި‬
‫ނބަތް ތަކުބީ ު‬
‫ހ ހަށަ ް‬
‫އ ވަނިކޮށް‪ ،‬ނަމާދަށް ވަންނަމީ ާ‬
‫ރކޫޢުގަ ި‬
‫ހ ު‬
‫‪ -‬އިމާމްމީ ާ‬

‫ނ‬
‫ގ ް‬
‫ހރެ ެ‬
‫ކރާނީއެވެ‪ .‬ކޮޅަށް ު‬
‫ސސް ކުރެވޭނަމަ ރުކޫޢު ު‬
‫ތ ނެތްކަމުގެ އިޙް ާ‬
‫ކޔާނެ ވަގު ު‬
‫ބރެއް ި‬
‫ފަހު‪ ،‬އިތުރު ތަކު ީ‬

‫ވ‪ެ --‬‬
‫ގ‬ ‫ލއިމާމުންނަވަ ީ‬
‫ނ އަ ް‬
‫އވެ‪ .‬މިކަ ް‬
‫އ ނުވާނެ ެ‬
‫އ ް‬
‫ދ ޞައްޙަ ެ‬
‫މ އެނަމާ ު‬
‫ކޔައިފި ނަ ަ‬
‫ރ ނު ި‬
‫ހަށަންބަތް ތަކުބީ ު‬

‫އ‬
‫ނ ފޮތުގަ ި‬
‫ޝރްޙުލްމުމްތިޢުކިޔު ު‬ ‫އމީން‪ެ --‬‬
‫ގ އައް ަ‬ ‫ޢޘަ ި‬
‫ޚ އިބްނުލް ު‬
‫ގއި‪ ،‬އަދި އައްޝައި ު‬
‫އަލްމަޖްމޫޢުކިޔުނު ފޮތު ަ‬

‫ބހީ؛‬
‫ކޔައި)އެ ަ‬
‫އއް ތަކުބީރު ި‬
‫ކރާމީހާ ެ‬
‫ގއި ވަނިކޮށް ރުކޫޢު ު‬
‫އހެންމެ‪ ،‬އިމާމާ ރުކޫޢު ަ‬
‫ފއިވެއެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ހަމަ ެ‬
‫ބަޔާންކުރައްވާ ަ‬

‫ގ‬
‫ށ ޞަޙާބީން ެ‬
‫ޅ ކަމެކެވެ‪ .‬މިކަން ހުއްދަކަމަ ް‬
‫މ ރަނގަ ު‬
‫ކ އެން ެ‬
‫ސ‪ ،‬އެކަމަ ީ‬
‫ރކޫޢަށް ދިޔަ ް‬
‫ރކިޔައި( ު‬
‫ހަށަންބަތް ތަކުބީ ު‬
‫ބން ޢުމަރު‪ ،--‬ތާބިޢީންގެ ތެރެއިން ސަޢީދު‪،‬‬
‫ނ ޘާބިތު ‪--‬އާއި ޢަބްދު ﷲ ި‬
‫ތެރެއިން ޒައިދު ބި ް‬

‫ށ‬
‫މ ް‬
‫މިކަ ަ‬ ‫އިމާމުންވެސް‬ ‫މަޛްހަބުގެ‬ ‫ބރާޙިމުންނަޚަޢީ‪ ،--‬އަދި ހަތަރު‬
‫ޢަޠާއު‪ ،‬އަލްޙަސަން އަދި އި ް‬

‫ޒ‪-‬‬
‫އއްޝައިޚް އިބްން ބާ ް‬
‫ނ ފޮތުގައި‪ަ ،‬‬ ‫ބ‪--‬ވެ ް‬
‫ސ އަލްމުޣްނީކިޔު ު‬ ‫ލއިމާމް އިބްން ރަޖަ ް‬
‫އވެ‪ .‬އަ ް‬
‫ލއްވަ ެ‬
‫އެއްބަސްވެ ަ‬
‫‪-‬އެބޭފުޅާގެ މަޖްމޫޢުފަތާވާގައި މިފަދައިން ވިދާޅު ެ‬
‫ވއެވެ‪.‬‬

‫‪ .37‬ރުކޫޢުގައި ބާ ބޮޑަށް ބޯތިރިކުރުން‪:‬‬

‫ބ‬
‫އ ޯ‬
‫އގަ ި‬
‫އ ހަމައެ ް‬
‫ރކަށްޓާއި( އެ ް‬
‫ށގަ ނޑާއި )ބު ަ‬
‫ނގެ ހަ ި‬
‫ހ އޭ ާ‬
‫ކރާމީ ާ‬
‫ތވާގޮތަކީ؛ ރުކޫޢު ު‬
‫ޙ ސުންނަތުން ޘާބި ު‬
‫‪ -‬ޞައް ަ‬

‫ހިފެހެއްޓުމެވެ‪.‬‬

‫‪ .38‬އިމާމްމީހާއާއި އެއްވަރަށް‪ ،‬އިމާމްމީހާއާއެކު‪ ،‬މައުމޫމްމީހާ ނަމާދުގެ ޙަރަކާތް ަތއް ގެނައުން‪:‬‬

‫ހ‬
‫އގެ މާނައަކީ؛ އިމާމްމީ ާ‬
‫މމްމީހާއަށް ތަބަޢަވުމެވެ‪ޭ .‬‬
‫ކ އި ާ‬
‫ޞއްޙަ ގޮތަ ީ‬
‫ަ‬ ‫އ ރަނގަޅު‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް‪ ،‬މިކަމުގަ ި‬
‫ހ‬
‫އ ޚިލާފަށް‪ ،‬އިމާމްމީ ާ‬
‫ށ ދިޔުމެވެ‪ .‬އެ ާ‬
‫މހާ ސަޖިދައަ ް‬
‫ނ މައުމޫމް ީ‬
‫ގ ފަހަތު ް‬
‫އވަދިވުމުން‪ ،‬އޭނާ ެ‬
‫ސ ަ‬
‫ސަޖިދައަށް ގޮ ް‬
‫ޚލާފު‪،‬‬
‫މރިތި ސުންނަތާ ި‬
‫ކ ޫ‬
‫ށ ދިޔުމަ ީ‬
‫މމީހާ ސަޖިދައަ ް‬
‫ށ މައުމޫ ް‬
‫އއްވަރަ ް‬
‫އ ެ‬
‫ސަޖިދައަށް ދާންފެށުމާއެކު‪ ،‬އިމާމްމީހާ ާ‬

‫ޅ ގޮތެކެވެ‪.‬‬
‫ޞައްޙަނޫން‪ ،‬ނުރަނގަ ު‬

‫‪ .39‬ހަތަރު ރަކްޢަތް ނަމާދުތަކުގައްޔާއި އަދި މަޣްރިބު ނަމާދުގެ ފަހު ރަކްޢަތުގެ ފަހު އައްތަޙިއްޔާތަށް އިށީނުމުގައި‪ ،‬ފުރަތަމަ‬
‫އައްތަޙިއްޔާތަށް އިށީންނަ ބީދައިން‪ ،‬އިށީނުން‪:‬‬

‫‪12‬‬
‫އޔާތަށް އިށީންނާނީ‪،‬‬
‫ހ އައްތަޙި ް‬
‫ރކްޢަތުގެ ފަ ު‬
‫ގ ފަހު ަ‬
‫ބ ނަމާދު ެ‬
‫އ އަދި މަޣްރި ު‬
‫ކގައްޔާ ި‬
‫ރ ރަކްޢަތް ނަމާދުތަ ު‬
‫‪ -‬ހަތަ ު‬
‫ސ‬
‫ތޙިއްޔާތަށް އިށީންނަ ބީދައިންނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ފަތި ް‬
‫ފުރަތަމަ އައްތަޙިއްޔާތަށް އިށީންނަ ގޮތާ ޚިލާފަށް‪ ،‬ފަހު އައް ަ‬

‫މ‬
‫ފރަތަ ަ‬
‫ށ އިށީންނާނީ‪ު ،‬‬
‫އއްތަޙިއްޔާތަ ް‬
‫ހ ަ‬
‫ދތަކުގެ ފަ ު‬
‫ނވަތަ ‪ 2‬ރަކްޢަތް ނަމާ ު‬
‫އޔާތަށް ު‬
‫ހ އައްތަޙި ް‬
‫ނަމާދުގެ ފަ ު‬
‫އައްތަޙިއްޔާތަށް އިށީންނަ ގޮތަށެވެ‪.‬‬

‫‪ .40‬ސަޖިދައިގައި އޮންނިހިނދު ފައިތިލައިގެ އިނގިލިތައް އެއްކޮށްލަ ިއގެން އޮތުން‪:‬‬

‫ވ‬
‫ތ ާ‬
‫ވ ޙަދީޘްފުޅަކުން ޘާބި ު‬
‫ކރައް ާ‬ ‫ނ‪ --‬ޞައް ަ‬
‫ޙ ު‬ ‫ލއިމާމުލްއަލްބާ ީ‬
‫ރއްވައި‪ ،‬އަ ް‬
‫ރވާކު ަ‬
‫ލއިމާމުންނަސާއީ ި‬
‫‪ -‬އަ ް‬

‫ރވިފައެވެ‪.‬‬
‫ދރުކު ެ‬
‫އ ހުންނަންވާނީ ު‬
‫ގލިތަ ް‬
‫ގ އިނ ި‬
‫ތލައި ެ‬
‫އގައި އޮންނިހިނދު ފައި ި‬
‫ގޮތުގައި‪ ،‬ސަޖިދަ ި‬

‫‪ .41‬ހަތަރު ރަ ްކޢަތް ނަމާދުތަކުގައްޔާއި އަދި މަޣްރިބު ނަމާދުގެ ދެވަނަ ރަކްޢަތުގައި ފަހު އައްތަޙި ްއޔާތަށް އިށީންނަބީދައިން‬
‫އިށީނުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫ށ އިށީންނަބީދައި ް‬
‫އއްތަޙިއްޔާތަ ް‬
‫އށީންނަމީހާ‪ ،‬ފަހު ަ‬
‫އއްތަޙިއްޔާތަށް ި‬
‫ފރަތަމަ ަ‬
‫ޞއްޙަ ގޮތަކީ ު‬
‫ަ‬ ‫‪ -‬ނަމަވެސް‬

‫ށ ނޫނެވެ‪.‬‬
‫ހ ގޮތަކަ ް‬
‫ތހުރި‪ ،‬ފަސޭ ަ‬
‫އއްގޮތަށެވެ‪ .‬ހި ު‬
‫ތ ސުންނަތާއި ެ‬
‫ނުއިށީނުމެވެ‪ .‬މިއީ؛ ނަމާދުކުރުން އޮތީ މޫރި ި‬

‫‪ .42‬އެއްވެސް ޟަރޫރަތެއްނެތި‪ ،‬ސަޖިދައިގައި އޮންނަހިނދު‪ ،‬ހަމައެކަނި ނިއްކުރި ޖެއްސުމަށްފަހު‪ ،‬ނޭފަތް ނުޖެއްސުން‪:‬‬

‫އސުމެވެ‪.‬‬
‫ކ ނޭފަތްވެސް ޖެ ް‬
‫ރ ޖެއްސުމާއިއެ ު‬
‫ތވާ ގޮތަކީ؛ ނިއްކު ި‬
‫ޙ ސުންނަތުން ޘާބި ު‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް‪ ،‬ޞައް ަ‬

‫‪ .43‬އެއްވެސް ޙާޖަތެއްނެތި‪ ،‬އެއް އަތުގެ މައްޗަށް ސަޖިދައަށް އޮތުން‪:‬‬

‫އ‬
‫އލަ ި‬
‫ދމަ ި‬ ‫ލއަށް‬
‫ޤިބް ަ‬ ‫ލ‬
‫އަތްތި ަ‬ ‫ދ‬
‫ެ‬ ‫އރިކޮށް‪،‬‬
‫ކަ ި‬ ‫އ‬
‫ގލިތަ ް‬
‫އިނ ި‬ ‫ގ‬
‫ދެއަތު ެ‬ ‫އޮންނަންވާނީ‪،‬‬ ‫އ‬
‫ސަޖިދައިގަ ި‬ ‫‪-‬‬

‫ގ މައްޗަށެވެ‪.‬‬
‫ތލައި ެ‬
‫އގެން‪ ،‬ދެ އަތް ި‬
‫ކުރިމަތިލަ ި‬

‫‪ .44‬ސަޖިދައިގައި އޮންނަ އޮތުމުގައި އަތްތިލައިގެ އިނގިލައް މުންކަވައިލައިގެން އޮތުން‪:‬‬

‫ދ‬
‫ތލައިގެން‪ެ ،‬‬
‫އ ކުރިމަ ި‬
‫ށ ދމައިލަ ި‬
‫ކއިރިކޮށް‪ ،‬ދެ އަތްތިލަ ޤިބްލައަ ް‬
‫ގލިތައް ަ‬
‫ތގެ އިނ ި‬
‫‪ -‬ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ ދެއަ ު‬
‫ގ މައްޗަށެވެ‪.‬‬
‫އަތްތިލައި ެ‬

‫‪ .45‬ނަމާދުގައި ސަޖިދައަށް ދިޔުމުގައި އަތް ނުވަތަ ކަކޫ އިސްކުރުމުގައި އައިސްފައިވާ ޚިލާފުގައި ހަރުކަށިވުން‪:‬‬

‫އ‬
‫ޘ ް‬
‫ނ ބަޙް ެ‬
‫ށ ހޫ ު‬
‫އ ވަރަ ް‬
‫ދގަ ި‬
‫ވރީންގެ މެ ު‬
‫އ ޢިލްމު ެ‬
‫ކކޫތޯ؟ މި ީ‬
‫ނވަތަ ަ‬
‫ކރާނީ އަތްތޯ؟ ު‬
‫އ އިސް ު‬
‫ށ ދިޔުމުގަ ި‬
‫‪ -‬ސަޖިދައަ ް‬
‫ށ‬
‫ގއި ފެންނަނީ އެބޭފުޅަކަ ް‬
‫އންމެ ރަނގަޅު ގޮތެއްކަމު ަ‬
‫އ ެ‬
‫ސލައެވެ‪ .‬މިކަމުގަ ި‬
‫ކރެވެމުންދާ މައް ަ‬
‫ވ އަދި ު‬
‫ކުރެވިފައި ާ‬

‫އ‬
‫ޙލަތެއްގަ ި‬
‫އވެސް ާ‬
‫ކރުމެވެ‪ .‬އެ ް‬
‫އއަށް ޢަމަލު ު‬
‫ބރޯސާވެ‪ެ ،‬‬
‫އޗަށް ަ‬
‫އގެ މަ ް‬
‫ދލީލުތަކެ ް‬
‫ވރުގަދަ ޞައްޙަ ަ‬
‫ރ އެންމެ ަ‬
‫ލިބިހު ި‬
‫ސ‬
‫އވެ ް‬
‫ވރީންގެ މެދުގަ ި‬
‫ނގެންގުޅުމެވެ‪ .‬މިފަދަ މަދު މައްސަލަތަކަކީ ރައްބާނީ ޢިލްމު ެ‬
‫ކޮޅުގަދަ ކުރުމުގެ ސިޔާސަތު ު‬

‫‪13‬‬
‫ރކޮށް‪ ،‬ކޮޅުގަދަކުރުމަކީ ؛‬
‫ވަކިގޮތަކަށް ނުނިމިހުރި ކަންކަން ކަމުން‪ ،‬އަޅުގަނޑުމެން އެއްބަޔަކު އަނެއްބަޔަކު ކުށްވެ ި‬
‫ކވެ‪.‬‬
‫ރވޭ ބޭއިންޞާފެ ެ‬
‫އަޅުގަނޑުމެންގެ ނަފްސުތަކަށް ކު ެ‬

‫‪ .46‬ސަޖިދައިގައި އޮތުމުގައި ފައިތިލަ އުފުލާލަ ިއގެން އޮތުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫ކރުމަތިކޮށްގެ ް‬
‫ބލައަށް ު‬
‫ގލައް ޤި ް‬
‫ގ އިނ ި‬
‫ޖއްސައިގެން‪ ،‬ދެ ފައިތިލައި ެ‬
‫ލ ނުއުފުލައި‪ަ ،‬‬
‫ތކީ؛ ދެ ފައިތި ަ‬
‫‪ -‬ރަނގަޅު ގޮ ަ‬
‫މވެ‪.‬‬
‫ސަޖިދައިގައި އޮތު ެ‬

‫‪ .47‬ސަޖިދައިގައި އޮންނަހިނދު‪ ،‬ދެ އަތް ކައިރިކޮށް‪ ،‬ބަނޑާއި އަދި ފަލަމަސްގަނޑު ޖެހޭފަދަ ގޮތަކަށް އޮތުން‪:‬‬

‫މ‬
‫ނ ެ‬
‫ށލުމީ އެ ް‬
‫ސގަ ނޑު ދުރުކޮ ް‬
‫ލއި‪ ،‬ބަނޑާއި އަދި ފަލަމަ ް‬
‫ވރަކުން ފުޅާކޮށް ަ‬
‫ތ ވީ ަ‬
‫އ އޮތުމުގައި‪ ،‬ދެ އަ ް‬
‫‪ -‬ސަޖިދައިގަ ި‬
‫ތވެ‪.‬‬
‫ޞއްޙަ ގޮ ެ‬
‫ަ‬ ‫ރިވެތި ގޮތެވެ‪ .‬ސުންނަތުން ޘާބިތުވާ‬

‫‪ .48‬ނަމާދުކުރާ ބައެއް މީހުން‪ ،‬ސަޖިދައިގައި އޮންނަހިނދު‪ ،‬އެބައިމީހުންގެ އަތުގެ ނުވަތަ ފައިގެ އިނގިލިތައް ޤިބްލައަށް ކުރިމަތި‬
‫ނުލުން‪:‬‬

‫ށ‬
‫އ ް‬
‫ބލަ ަ‬
‫ތއް ޤި ް‬
‫ފއިގެ އިނގިލި ަ‬
‫އ އަދި ަ‬
‫އ އޮންނަހިނދު އަތާ ި‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް ސުންނަތް ގޮތަކީ؛ ސަޖިދައިގަ ި‬

‫ކުރިމަތިކޮށްގެން އަތުމެވެ‪.‬‬

‫‪ .49‬ބައެއް މީހުން ސަޖިދަކުރާހނދު‪ ،‬އެމީހުންގެ ދެ އަތްތިލަ މައްޗަށް ނިއްކުރިވަގޮތަށް ސަޖި ަދކުރުން‪:‬‬

‫މވެ‪.‬‬
‫ނކުރު ެ‬
‫މގައި އެގޮތަށް ޢަމަލު ު‬
‫‪ -‬ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ ސަޖިދަކުރު ު‬

‫‪ .50‬ސަޖިދަކުރުމުގައި ފައިގެ ފަލަމަސްގަނޑު މަތީގައި ދެ އަތްތިލައި ބޭވުން‪ ،‬ނުވަތަ އަތް އެޅުން‪:‬‬

‫ލ‬
‫ދ އަތްތި ަ‬
‫ށ ެ‬
‫ވ ގޮތަކަ ް‬
‫ނފަތުގެ ފޫޅުގަނޑާއި ހަމަހަމަ ާ‬
‫ތ ކަ ް‬
‫އ ނުވަ ަ‬
‫ޙ ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ ކޮޑާ ި‬
‫ސ ޞައް ަ‬
‫‪ -‬ނަމަވެ ް‬

‫ބއްވުމެވެ‪.‬‬
‫ތިރީގައި ޭ‬

‫‪ .51‬އެއްވެސް ޙާޖަތެއްނެތި ބައެއް މީހުން‪ ،‬ނަމާދުގައި ސަޖިދަ ޖެހުމުގައި‪ ،‬ރުމާލެއް ނުވަތަ ފޮތި ޮކޅެއް އެއްޗެއް ޚާއްޞަކޮށް‪ ،‬އޭ ެގ‬
‫މައްޗަށް ސަޖިދަކުރުން‪:‬‬

‫ދ ތަނެއްގައި‪،‬‬
‫ނވާ ކަމެއްނޫނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ހޫނުގަ ަ‬
‫ސ އެދެވިގެ ް‬
‫އގޮތަކަށްވެ ް‬
‫ކ އެ ް‬
‫‪ -‬މިކަން މިގޮތަށް ކުރުމަ ީ‬

‫ކ‬
‫ގ ބޭނުން ހިފުމަ ީ‬
‫ތއް ެ‬
‫ދ ވަޞީލަ ެ‬
‫އ އެފަ ަ‬
‫ހއްޖެ ޙާލަތެ ް‬
‫ނ ޖެ ި‬
‫އ ނަމާދުކުރަ ް‬
‫ގ މަތީގަ ި‬
‫ތ ގާގަ ނޑެއް ެ‬
‫ބިންމަތީގައި ނުވަ ަ‬
‫ހުއްދަކަމެކެވެ‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫‪ .52‬ޖަސިދައިގައި ނުވަތަ ރުކޫޢުގައި އަތްފު ާޅކޮށް ާލހިނދު ކައިރީގައި ނަމާދު ުކރާ ފަރާތަކަށް އުނދަގޫވެ‪ ،‬ދަތިވާގޮތަށް އެކަން ކުރުން‪:‬‬

‫ށ‬
‫ރ ފަރާތަކަ ް‬
‫އ ނަމާދުކު ާ‬
‫ގ ި‬
‫ކއިރީ ަ‬
‫ނ ަ‬
‫ލހިނދު‪ ،‬އެކަން ކުރަންވަ ީ‬
‫އ އަތްފުޅާކޮށް ާ‬
‫ޢގަ ި‬
‫ތ ރުކޫ ު‬
‫އ ނުވަ ަ‬
‫ގ ި‬
‫‪ -‬ޖަސިދައި ަ‬
‫ވ ގޮތަށެވެ‪.‬‬
‫އުނދަގޫވެ‪ ،‬ދަތިވާނު ާ‬

‫‪ .53‬ސަޖިދައިގައި އޮންނަ އޮތުމުގައި ހަށިގަނޑު މާބޮޑަށް ދަމާލައި‪ ،‬ބަޑު މާބޮޑަށް ތިރިކޮށްލައި‪ ،‬ދެ ފަލަމަސްގަނޑުގެ ދޭތެރެ ާމ‬
‫ބޮޑަށް ފުޅާކޮށްލައިގެން އޮތުން‪:‬‬

‫ދ‬
‫ށލައި‪ ،‬މެ ު‬
‫އ ރަނގަޅު‪ ،‬ޞައްޙަ ގޮތަކީ؛ ހަރުކަށިކަމާއި‪ ،‬ހައްދުފަހަނައެޅުން ދޫކޮ ް‬
‫‪ -‬މިފަދަ ކޮންމެ ކަމެއްގަ ި‬

‫ދ‬
‫މ ު‬
‫ތކީވެސް ެ‬
‫ރކީ؛ މެދު މިންވަރެވެ‪ .‬އެންމެ ރަނގަޅު ގޮ ަ‬
‫މިންގަ ނޑު ޚިޔާރު ކުޅައުމެވެ‪ .‬އެންމެ ރަނގަޅު މިންވަ ަ‬

‫މިންގަޑެވެ‪.‬‬

‫‪ .54‬ބައެއް މީހުން ސަޖިދައިގައި އޮންނަހިނދު‪ ،‬އަތުގެ މުލައްދަނޑި ތިރީގައި ޖެއްސުން ނުވަތަ މާ ބޮޑަށް ތިރިކޮށްލުން‪:‬‬

‫ގއި ނުޖައްސައި‪،‬‬
‫ނނަހިނދު‪ ،‬އަތުގެ މުލައްދަ ނޑި ތިރީ ަ‬
‫‪ -‬މިކަމުގައި ރަނގަޅު‪ ،‬ޞައްޙަ ގޮތަކީ؛ ސަޖިދައިގައި އޮ ް‬

‫ނލައި އޮތުމެވެ‪.‬‬
‫ނކޮށް‪ ،‬މާ ބޮޑަށް ފަތުރާ ު‬
‫އަދި މާ ބޮޑަށް ތިރި ު‬

‫‪ .55‬ސަޖިދައިގައި އޮންނަހިނދު އަތުގެ އިނގިލިތައް ދުރުކޮ ްށގެން އޮތުން‪:‬‬

‫އ‬
‫ގ ި‬
‫ފއެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ރުކޫޢު ަ‬
‫އރިކޮށްލާ ަ‬
‫އޓަންވާނީ ކަ ި‬
‫ހ ް‬
‫އ ބަ ަ‬
‫ތގެ އިނގިލިތަ ް‬
‫ނހިނދު އަ ު‬
‫އ އޮން ަ‬
‫‪ -‬ސަޖިދައިގަ ި‬

‫ށލާފައެވެ‪.‬‬
‫ބައްޓަންވާނީ ދުރުކޮ ް‬

‫‪ .56‬ޤުރްއާން ކިޔަވާއަޑު އަހާމީހާ‪ ،‬ކިޔެވުމުގައި އަންނަ ސަޖިދަތަކަށް ސަމާލުކަމެއް ނުދީ އެ ސަޖިދަތައް ނުޖެހުން‪:‬‬

‫ށ‪،‬‬
‫އ އަންނަ ސަޖިދަތަކަ ް‬
‫ޔވުމުގަ ި‬
‫ށ‪ ،‬ކި ެ‬
‫ޑ އަހާމީހާއަ ް‬
‫ޔވާމީހާގެ ކިޔަވާއަ ު‬
‫ޤރްއާންކި ަ‬
‫ކޔަވާހިނދު‪ު ،‬‬
‫‪ -‬ޤުރްއާން ި‬
‫ކވެ‪.‬‬
‫މކީ މުސްތަޙައްބު ކަމެ ެ‬
‫ހ ސަޖިދަކުރު ަ‬
‫ކޔަވާއަޑު އަހާމީ ާ‬
‫ކިޔަވާމީހާ ސަޖިދަކޮށްފިނަމަ‪ި ،‬‬

‫ރރު ޮކ ްށ‬
‫‪ .57‬ވެލިހުރި ތަނަކަށް ނުވަތަ ބިންމައްޗަށް ސަޖިދަޖަހަން ޖެހިއްޖެ ޙާ ަލތެއްގައި‪ ،‬ސަޖިދަޖެހުމަށްފަހު‪ ،‬ނަމާދުގެތެރޭގައި ތަކް ާ‬
‫ނިއްކުރި ފުހުން‪:‬‬

‫އ‬
‫ކ އޭގެ ޛާތުގަ ި‬
‫ރ ފުހެލުމަ ީ‬
‫ސޖިދައިން ތެދުވެ ނިއްކު ި‬
‫ަ‬ ‫ހއްޖެ މީހަކު‪،‬‬
‫އ ނަމާދުކުރަން ޖެ ި‬
‫‪ -‬މިފަދަ ޙާލަތެއްގަ ި‬
‫ށ‬
‫ރކޮ ް‬
‫ކރާ ު‬
‫ވ ގޮތަކީ‪ ،‬ތަ ް‬
‫އކަށީގެންނު ާ‬
‫ވ ގޯހަކީ‪ ،‬ނުވަތަ ެ‬
‫ލ ޭ‬
‫އ އެކު ެ‬
‫އކަމުގަ ި‬
‫އއްނޫނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ެ ،‬‬
‫މއްސަލަ ެ‬
‫އެއްވެސް ަ‬

‫ގ‬
‫އ ެ‬
‫ރ ް‬
‫ނވާ މިންވަ ެ‬
‫މވެ‪ .‬މިހެނީ؛ މިފަދަ ޙަރަކާތްތައް ގި ަ‬
‫އ ކުރަމުން ދިޔު ެ‬
‫ފަށްފަށުން ފުހެމުން‪ ،‬ގިނަގުނަ ޙަރަކާތްތަކެ ް‬
‫ދ‬
‫އގެން ދާނެއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިފަ ަ‬
‫ޚޝޫޢަތްތެރިކަން ފިލަ ި‬
‫އވެ‪ު .‬‬
‫މައްޗަށް ނަމާދާއި ދުރަށް އިންސާނާއަށް ދެވޭނެ ެ‬

‫މ‬
‫މ އެން ެ‬
‫ކ ހަ ަ‬
‫ނ ފުހެލުމަ ީ‬
‫ފހަރު ް‬
‫ކރި އެއް ަ‬
‫ދވެ ނިއް ު‬
‫ނ ތެ ު‬
‫ޖ މީހަކު‪ ،‬ސަޖިދައި ް‬
‫ނ ޖެހިއް ެ‬
‫އ ނަމާދުކުރަ ް‬
‫ޙާލަތެއްގަ ި‬

‫ރަނގަޅު ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫‪ .58‬ނަމާދުގައި ދެ ފައިގެ ފަލަމަސްގަނޑުގެ ދޭތެރެ ދުރުކޮށް‪ ،‬ފުޅާކޮށްގެން ސަޖިދައިގައި އޮތުން‪:‬‬

‫ގ‬
‫ގ ފަލަމަސްގަ ނޑު ެ‬
‫ފއި ެ‬
‫ނހިނދު ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ ދެ ަ‬
‫ށ އޮން ަ‬
‫ވ ގޮތުގައި‪ ،‬ސަޖިދައަ ް‬
‫ތ ާ‬
‫ނ ޘާބި ު‬
‫ޙ ސުންނަތު ް‬
‫‪ -‬ޞައް ަ‬
‫މވެ‪.‬‬
‫ރކޮށްގެން އޮތު ެ‬
‫ދޭތެރެ ދުރުނުކޮށް‪ ،‬ކައި ި‬

‫‪ .59‬ބައެއް މީހުން ނަމާދުގައި ދެ ފައިތިލަ ދުރުކޮށްގެން ސަޖިދައަށް އޮތުން‪:‬‬

‫ރ‬
‫ތ ެ‬
‫ތލަ ދޭ ެ‬
‫ށ އޮންނަހިނދު ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ ދެ ފައި ި‬
‫‪ -‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން ޘާބިތުވާ ގޮތުގައި‪ ،‬ސަޖިދައަ ް‬

‫ސއިގެން އޮތުމެވެ‪.‬‬
‫އރިކޮށްގެން‪ ،‬ޖައް ަ‬
‫ދުރުނުކޮށް‪ ،‬ކަ ި‬

‫‪ .60‬ނަމާދުގައި ސަޖިދަޖަ ާހހިނދު ނިއްކުރި ޖެއްސުމުގައި‪ ،‬އިހްމާލުވުން ނުވަތަ ފަރުވާކުޑަކުރުން‪:‬‬

‫ރ‬
‫ސ ި‬
‫ނވާ ކަމެކެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިކަމަށް ފި ާ‬
‫އމްރުވެވިގެ ް‬
‫ރ ޖެއްސުމަކީ؛ އެކަމަކަށް ަ‬
‫‪ -‬ސަޖިދަޖެހުމުގައި ނިއްކު ި‬

‫ހއްޓެވެ‪.‬‬
‫ސަމާލުވުން ު‬

‫‪ .61‬ބައެއް މީހުން ނަމާދުގައި ސަޖިދައިގައި އޮންނަހިނދު ދެ އަތްތިލަ ފައިގެ ފަލަމަސްގަނޑާއި އެއް ހަމައެއްގައި ބޭއްވުން‪:‬‬

‫ލ‬
‫ދ އަތްތި ަ‬
‫ވ ގޮތަކަށް ެ‬
‫ކންފަތުގެ ފޫޅުގަނޑާއި ހަމަހަމަ ާ‬
‫ތ ަ‬
‫ޙ ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ ކޮނޑާއި ނުވަ ަ‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް ޞައް ަ‬
‫ބޭއްވުމެވެ‪.‬‬

‫‪ .62‬ނަމާދުގައި ސަލާމްދޭހނިދު ބައެއް މީހުން‪ ،‬ބޯ ތިރިކޮށްލައި‪ ،‬ނުވަތަ އުފުލާލައި ެހދުން‪:‬‬

‫ސ‬
‫އވެ ް‬
‫ތ އުފުލާލައި ހެދުމަކީ މޫރިތި ސުންނަތުން އެ ް‬
‫ށލައި‪ ،‬ނުވަ ަ‬
‫‪ -‬މިފަދަ ޙަރާތެއް ގެނައުމަކީ‪ ،‬ބޯ ތިރިކޮ ް‬

‫ނވާނެއެވެ‪.‬‬
‫ރން ހެޔޮ ު‬
‫ކ ު‬
‫މއް ު‬
‫މިންވަރަކަށް ޘާބިތުވާ ކަމެއްނޫނެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިފަދަ ކަ ެ‬

‫‪ .63‬ނަމާދުގައި ސަލާމްދޭހިނދު ބައެއް މީހުން‪ ،‬ވަރަށް ކުޑަކޮށް ބޯ އަނބުރައިލުން‪:‬‬

‫ދ‬
‫ވރަށް ެ‬
‫ތބޭ މީހުންނަށް ތިބާގެ ކޯތާފަތް ފެންނަ މިން ަ‬
‫އ ި‬
‫ދހިނދު ފަހަތުގަ ި‬
‫ޙ ގޮތަކީ؛ ސަލާމް ޭ‬
‫‪ -‬މިކަމުގައި ޞައް ަ‬

‫މވެ‪.‬‬
‫އވެސް އެނބުރެލު ެ‬
‫ފަރާތަށް ސަލާމްދިނުމުގަ ި‬

‫‪ .64‬އައްތަޙިއްޔާތަށް އިށީނުމުގައި ނުވަތަ ނަމާދުގެ ތެރޭގައިވެސް‪ ،‬އެއްވެސް ޙާޖަތެއްނެތި ތަފާތު އެހެން ގޮތްތަކަށް އިށީނުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫ކ ް‬
‫ވރަ ު‬
‫ހ ކަންކަމެވެ‪ .‬މިހެނީ؛ އަޅުގަ ނޑުމެންނަށް ވާޖިބުވެގެންވަނީ ވީމިން ަ‬
‫‪ -‬މިފަދަ ކަންކަމަކީ އަޅުގަ ނޑު ދޫކޮށްޖެ ޭ‬

‫ކރުމެވެ‪.‬‬
‫އގޮތަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ނަމާދުތައް ބައްޓަން ު‬
‫ތ އެ ް‬
‫ސުންނަތަށް ޢަމަލުކުރުމެވެ‪ .‬ސުންނަ ާ‬

‫‪16‬‬
‫‪ .65‬ވަރަށް ގިނަމީހުން ނަމާދުގައި ދެ ސަޖިދަ ދެމެދުގައި އިށީންނަހިނދުގަ ިއވެސް‪ ،‬އެއް ފައި މައްޗަށް އަނެއް ފައި އަރުވައިލައި‬
‫އިށީނުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫މވެ‪ .‬މިހެނީ؛ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވާޖިބުވެގެންވަ ީ‬
‫ހ ކަންކަ ެ‬
‫މކީ އަޅުގަ ނޑު ދޫކޮށްލަންޖެ ޭ‬
‫‪ -‬މިފަދަ ކަންކަ ަ‬
‫މވެ‪.‬‬
‫އ ބައްޓަންކުރު ެ‬
‫އގޮތަށް އަޅުގަނޑުމެންގެ ނަމާދުތަ ް‬
‫ތ އެ ް‬
‫ކރުމެވެ‪ .‬ސުންނަ ާ‬
‫ނ ސުންނަތަށް ޢަމަލު ު‬
‫ވީމިންވަރަކު ް‬

‫ދ ސަޖިދަ ދެމެދުގައިވެސް އިށީނުމެވެ‪.‬‬

‫ށ އިންނަބީދައިން ެ‬
‫ޞައްޙަ ގޮތަކީ‪ :‬ފުރަތަމަ އައްތަޙިއްޔާތަ ް‬

‫‪ .66‬ދެ އައްތަޙިއްޔާތުގައި ބައެއް މީހުން އެކި ތަފާތު އިނގިލިތަކުން އިޝާރަތްކޮށް ޙަރަކާ ްތކުރުން‪:‬‬

‫ތކޮށް‪،‬‬
‫ގލިން އިޝާރަ ް‬
‫ޝހާދަތް އިނ ި‬
‫ަ‬ ‫އވެސް ކަނާތުގެ‬
‫އޔާތުގަ ި‬
‫އވަނީ؛ ދެ އައްތަޙި ް‬
‫‪ -‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން އައިސްފަ ި‬

‫ޙަރަކާތްކުރުމަށެވެ‪.‬‬

‫ރކާތްކުރުން‪:‬‬
‫ޝރަތްކޮށް ޙަ ަ‬
‫‪ .67‬ބައެއް މީހުން އައްތަޙިއްޔާތުގައި ދެ އަތުގެ ޝަހާދަތް އިނގިލިން އި ާ‬

‫ތކޮށް‪،‬‬
‫ގލިން އިޝާރަ ް‬
‫ޝހާދަތް އިނ ި‬
‫ަ‬ ‫އވެސް ކަނާތުގެ‬
‫އޔާތުގަ ި‬
‫އވަނީ؛ ދެ އައްތަޙި ް‬
‫‪ -‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން އައިސްފަ ި‬

‫ޙަރަކާތްކުރުމަށެވެ‪.‬‬

‫ނ އިޝާރަތްނުކުރުމާއި އަދި ޙަރަކާތްވެސް ނުކުރުން‪:‬‬

‫‪ .68‬ބައެއް މީހުން އެއްގޮތަކަށްވެސް އައްތަޙިއްޔާތުގައި ޝަހާދަތް އިނގިލި ް‬

‫ނ‬
‫ގ ޝަހާދަތް އިނގިލި ް‬
‫އވެސް ކަނާތު ެ‬
‫އއްތަޙިއްޔާތުގަ ި‬
‫އވަނީ؛ ދެ ަ‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް‪ ،‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން އައިސްފަ ި‬
‫) ‪(13‬‬
‫ށވެ‪.‬‬
‫ޙރަކާތްކުރުމަ ެ‬
‫އިޝާރަތްކޮށް‪ަ ،‬‬

‫‪ .69‬ދެ ސަޖިދަ ދެމެދުގައި އިށީންނަހިނދު ދެ އަތްތިލައިގެ އިނގި ިލތަ ްއ ދުރިކޮށްގެން ފަލަމަސްގަނޑު މަތީގައި ދެ އަތްތިލަ‬
‫ބޭވުން‪:‬‬

‫އ‬
‫ތ ް‬
‫ގލި ަ‬
‫ތލަ‪ ،‬އިނ ި‬
‫ލމަސްގަ ނޑު މަތީގައި ދެ އަތް ި‬
‫އގެ ފަ ަ‬
‫ތކީ‪ ،‬ޞައްޙަ ގޮތަކީ‪ ،‬ދެ ފަ ި‬
‫‪ -‬ރަނގަޅު ގޮ ަ‬

‫މވެ‪.‬‬
‫ށ ބޭއްވު ެ‬
‫ކރިމަތިވާގޮތަ ް‬
‫ބލައަށް ު‬
‫ށލައިގެން‪ ،‬ޤި ް‬
‫ކައިރިކޮ ް‬

‫‪ .70‬ބައެއް މީހުން ނަމާދުކޮށް އަވަދިވެގން ސަލާމްދޭހިނދު‪ ،‬ކަނާތް ތިލައިން ކަނާތް ފަރާތަށް އަދި ވާތްތިލައިން ވާތް ފަރާތަށް‬
‫އަނބުރައިލުން‪:‬‬

‫ތ ކަމެކެވެ‪ .‬ވީމާ‪،‬‬
‫އ ނެ ް‬
‫ލލެ ް‬
‫ޙ ދަ ީ‬
‫ސ ޞައް ަ‬
‫ށ އެއްވެ ް‬
‫އކަން ކުރުމަ ް‬
‫ކ ެ‬
‫އ އެނބުރުމަ ީ‬
‫ތލަތަ ް‬
‫ށ އަތް ި‬
‫‪ -‬މިގޮތަ ް‬
‫ށ‬
‫ދ ފަރާތަ ް‬
‫ވރަށް ެ‬
‫ތ ފެންނަ މިން ަ‬
‫ގ ކޯތާފަ ް‬
‫ނނަށް ތިބާ ެ‬
‫ބ މީހު ް‬
‫އ ތި ޭ‬
‫ދ ފަހަތުގަ ި‬
‫ސލާމްދޭހިނ ު‬
‫ށ އޮތީ؛ ަ‬
‫ސަލާމްދޭމީހާއަ ް‬

‫ބރާލުމެވެ‪.‬‬
‫ނ ބޯ އަނ ު‬
‫ސ ހަމައެކަ ި‬
‫ސަލާމްދިނުމުގައިވެ ް‬

‫‪13‬‬
‫ބައްލަވާލައްވާ‪] :‬ޢިލްމީ ޤުލްޒާރުން ހިދާޔަތުގެ މަގު[ގެ ‪45‬ވަނަ ޢަދަދުގެ ފަހަތުގެ ޞަފްޙާތައް‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫‪ .71‬އައްތަޙިއްޔާތަށް އިށީންނަހިނދު‪ ،‬ސަޖިދަ ަޖހާ ތަނަށް ބެލުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫ތ ް‬
‫ޙ ސުންނަ ު‬
‫ނ ޞައް ަ‬
‫ތ އިނގިއްޔަށްކަ ް‬
‫ގ ޝަހާދަ ް‬
‫ނ ކަނާތު ެ‬
‫ށ އިށީންނަހިނދު‪ ،‬ބަލަންޖެހޭ ީ‬
‫ޙއްޔާތަ ް‬
‫‪ -‬އައްތަ ި‬
‫ކވެ‪.‬‬
‫ކ ސުންނަތާ ޚިލާފު ކަމެ ެ‬
‫ށ ބެލުމަ ީ‬
‫ގއި ސަޖިދަޖަހާ ތަނަ ް‬
‫ޘާބިތުވެއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިޙާލާތު ަ‬

‫ރލްއަސްވަދު ކައިރީގައި ނަމާދަށް ތިބޭ‬

‫‪ .72‬މައްކާގައި ޚާއްޞަކޮށް ފާހަގަކޮ ްށލެވޭ ކަމަކީ؛ ކަޢްބަތު ﷲ‪ ،‬ގެފުޅު ކަ ިއރީގައި‪ ،‬އަލް ަޙޖަ ު‬
‫ދިނުމާއެކު‪،‬‬ ‫ސަލާމް‬ ‫ފުރަތަމަ‬ ‫ހަމައެކަނި‬ ‫ނުވަތަ‬ ‫އަވަދިނުވަނިސް‬ ‫ސަލާމުން‬ ‫ފުރަތަމަ‬ ‫އިމާމްމީހާ‬ ‫މީހުން‪،‬‬ ‫ބައެއް‬
‫އަލްޙަ ަޖރުލްއަސްވަދާއި ދިމާލަށް ދުއްވައި ގަތުން‪:‬‬

‫ދ‬
‫ސލާމްދޭނަމަ‪ ،‬ދެވަނަ ސަލާމް ދެންދެން މަޑުކުރުމެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬މަ ު‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް ރަނގަޅު ގޮތަކީ އިމާމްމީހާ ދެވަނަ ަ‬

‫ށ މިސްރާބުޖެހުމެވެ‪.‬‬
‫އސްވަދާއި ދިމާލަ ް‬
‫ޖރުލް ަ‬
‫ލއި ހެދުމަށްފަހު‪ ،‬އަލްޙަ ަ‬
‫ކރުކޮށް ަ‬
‫ސ ޛި ް‬
‫މިންވަރަކަށްވިޔަ ް‬

‫‪ .73‬ނަމާދުގެ ޖަމާޢަތުން ރަކްޢަތެއް ނުވަތަ އެއަށްވުރެ ގިނައިން ގެންލޭމީހާ‪ ،‬އިމާމްމީހާ ފުރަތަމަ ސަލާމުން އަވަދިނުވަނިސް ނުވަތަ‬
‫ހަމައެކަނި ފުރަތަމަ ސަލާމް ދިނުމާއެކު‪ ،‬ފާއިތުވީ ރަކްޢަތް ނުވަތަ ރަކްޢަތްތައް ކުރުމަށް ކޮޅަށް ތެދުވުން‪:‬‬

‫ނ ސަލާމްދިނުމުން ތެދުވުމެވެ‪.‬‬
‫ޞއްޙަ‪ ،‬ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ އިމާމްމީހާ ދެވަ ަ‬
‫ަ‬ ‫ލކުރުން‬
‫މހަކު ޢަމަ ު‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް‪ ،‬އެފަދަ ީ‬

‫‪ .74‬ފަރްޟު ނަމާދުތަކުގެ ފަހަތުގައި ޛި ްކރުކުރުމުގައި އަޑު ފާޅުނުކުރުން‪:‬‬

‫ޞ‬
‫އ ަ‬
‫ގއި އަޑު ފާޅުކުރުމެވެ‪ .‬ޚާ ް‬
‫ކރުކުރުމު ަ‬
‫އ ޛި ް‬
‫ގ ފަހަތުގަ ި‬
‫ޟ ނަމާދުތަކު ެ‬
‫ވ ގޮތަކީ؛ ފަރް ު‬
‫އސްފައި ާ‬
‫އ އަ ި‬
‫‪ -‬މިކަމުގަ ި‬

‫ގއެވެ‪.‬‬
‫އިސްތިޣްފާރުކުރުމު ަ‬

‫‪ .75‬ފަރްޟު ފަސްނަމާދުގެ ފަހަތުގައި އެއްގޮތަކަށްވެސް ޛިކްރުނުކުރުން‪:‬‬

‫އއްކަދާ(‬
‫ދ ސުންނަތެކެވެ[‪) .‬އައްސުންނަތުލްމު ަ‬
‫ނ ވަރުގަ ަ‬
‫ކ ]ނުހަ ު‬
‫ކރުކުރުމަ ީ‬
‫އ ޛި ް‬
‫ތގަ ި‬
‫ޟ ފަސްނަމާދުގެ ފަހަ ު‬
‫‪ -‬ފަރް ު‬

‫ގ‬
‫އ ެ‬
‫ލވޭ‪ޭ ،‬‬
‫އ އެކު ެ‬
‫ޔ ކަންތަ ް‬
‫ނ ފައިދާތައް‪ ،‬ހެ ޮ‬
‫އ ގިނަގު ަ‬
‫ގ ި‬
‫ޛކްރުކުޅައުމަކީ‪ ،‬އެކަމު ަ‬
‫ރކޮށް ި‬
‫އެކެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އިސްތިޣްފާ ު‬

‫އޓެވެ‪.‬‬
‫އ ދިނުން ހު ް‬
‫އ މިކަމަށް އިތުރު ސަމާލުކަމެ ް‬
‫ނލަ ި‬
‫ކވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިކަން ދޫކޮށް ު‬
‫ނވި ކަމެ ެ‬
‫މޭވާ ނުހަނު ފޮނިވަ ި‬

‫‪ .76‬ތަސްބީޙަކިޔުމުގައި‪ ،‬އަތުގެ އިނގިލިތަ ުކގެ ބަދަލުގައި ތަސްބީޙަފަތި ބޭނުންކުރުން‪:‬‬

‫) ‪(14‬‬
‫ކރުމެވެ‪.‬‬
‫ގލިތައް ބޭނުން ު‬
‫އތުގެ އިނ ި‬
‫ގއި‪ަ ،‬‬
‫ވގޮތަކީ؛ ތަސްބީޙަކިޔުމު ަ‬
‫‪ -‬ޞައްޙަ ސުންނަތުން ޘާބިތު ާ‬

‫‪ .77‬ނަމާދުކޮށް އަވަދިވެގެން ސަލާމްދިނުމާއެކު‪ ،‬ޛިކްރު ތަސްބީޙަވެސް ނުކިޔައި‪ ،‬ކަނާތްފަރާތުގައިވާ މީހާއާއި‪ ،‬އަދި ވާތްފަރާ ުތގައި ާވ‬
‫މީހާއާ އަތާއަތްޖޯޑުކޮށް ސަލާމްކުރުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫މހެ ް‬
‫މއްނޫނެވެ‪ .‬މިފަދަ ކަންކަމާ ދުރުހެލިވުމީ ކޮން ެ‬
‫‪ -‬މިކަމަކީ؛ އެއްގޮތަކަށްވެސް ސުންނަތުން ޘާބިތުވާ ކަ ެ‬

‫ށ‬
‫ސކިތަ ް‬
‫އވާ މީހާއަކީ މި ް‬
‫އރީގަ ި‬
‫އވަދިވެގެން‪ ،‬ތިމާގެ ކަ ި‬
‫ޔއި ަ‬
‫ކރު ތަސްބީޙަ ކި ަ‬
‫ކުރަންޖެހޭނޭ ކަމެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ޛި ް‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ، 229:‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪14‬‬

‫‪18‬‬
‫ލ‬
‫ލއަޙްވާ ު‬
‫ށލައި‪ ،‬ޙާ ު‬
‫ދ މީހަކާ އަތާއަތްޖޯޑުކޮށް ސަލާމްކޮ ް‬
‫ކރާމީހެއްނަމަ‪ ،‬އެފަ ަ‬
‫ތިމާ ވަނުމަށްފަހު‪ ،‬އެމީހަކާ ސަލާމްނު ު‬
‫ކވެ‪.‬‬
‫އަހާލުމީ ހުއްދަކަމެ ެ‬

‫‪ .78‬ބަންގި ގޮވާމީހާ‪ ،‬ނަމާދަށް ޤަމަތްދީދީ ހުއްޓައި‪ ،‬އެހެން ކޮންމެވެސް ސުންނަތް ނަމާދެއް ކުރުމުގައި ބައެއް މީހުން‬
‫މަޝްޣޫލުވުން‪:‬‬

‫ދ‬
‫ކއެއްތަ އެފަ ަ‬
‫ށގެންނުވާނެއެވެ‪ .‬އަދި ި‬
‫ނތް ނަމާދެއް ކޮ ް‬
‫ސ ސުން ަ‬
‫‪ -‬ނަމާދަކަށް ޤަމަތް ގޮވުމަށްފަހު‪ ،‬އެހެން އެއްވެ ް‬

‫ޔ‬
‫ކރަމުން ދި ަ‬
‫ވސް‪ ،‬އެ ު‬
‫މޢަތާ ގުޅެންޖެހޭނެއެވެ‪ .‬ނަމަ ެ‬
‫ގ ޖަ ާ‬
‫ފރްޟު ނަމާދު ެ‬
‫ލއި ަ‬
‫އ ދޫކޮށް ަ‬
‫އ އެނަމާދެ ް‬
‫ޙާލަތެއްގަ ި‬
‫ތ‬
‫ނވަ ަ‬
‫ު‬ ‫އ‬
‫ގ ސަޖިދައިގަ ި‬
‫ކރްޢަތު ެ‬
‫ހ ަ‬
‫މސަލާކަށް‪ :‬ފަ ު‬
‫އވާނަމަ؛ ި‬
‫އރިވެފަ ި‬
‫ށ ކަ ި‬
‫ވރަ ް‬
‫ނ ަ‬
‫ސުންނަތް ނަމާދު ނިމެ ް‬

‫އ ނޫނެވެ‪.‬‬
‫ރހަމަކޮށްލުމީ ނެތްކަމެ ް‬
‫ށލައި‪ ،‬ފު ި‬
‫ށ އެނަމާދު ކޮ ް‬
‫ގއި ވާނަމަ‪ ،‬އަވަސްކޮ ް‬
‫އައްތަޙިއްޔާތު ަ‬

‫‪ .79‬ފުރަތަމަ ސަފު ދޫކޮށްލައި‪ ،‬ފަހަތު ސަފުތަކަށް ނުވަތަ މެދުތެރެއަށް ލޯބިކުރުން‪:‬‬

‫ގ‬
‫އއީ ދަރްމައި ެ‬
‫ވރުކުރުމެވެ‪ .‬މިހެނީ؛ ެ‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް‪ ،‬އެދެވިގެންވާ ގޮތަކީ؛ ފުރަތަމަ ސަފު ހޯދުމަށް ގަދައަޅައި ހިތް ަ‬

‫ނ‬
‫ވއްޖެނަމަ ދެ ް‬
‫ކރެ ި‬
‫ފ ޙާޞިލުނު ު‬
‫ފރަތަމަ ސަ ު‬
‫ސރި ގިނަ ކަމެކެވެ‪ .‬އަދި‪ު ،‬‬
‫ރގެ ގޮތުން ފި ާ‬
‫ނ މޮޅު‪ ،‬އަޖް ު‬
‫ގޮތުން ނުހަ ު‬
‫) ‪(15‬‬
‫ކރުމެވެ‪.‬‬
‫ތވަރު ު‬
‫ފލިބޭތޯ ހި ް‬
‫އޮތީ ދެވަނަ ސަ ު‬

‫‪ .80‬ނަމާދުން އަވަދިވުމުގެ ގޮތުން‪ ،‬ސަލާމްދީ ނިމުމާއެކު‪ ،‬ސުންނަތް ކުރަން ފެށުން‪:‬‬

‫ކރުކޮށްލުމަށްފަހު‪ ،‬ދެން‪،‬‬
‫ފހު‪ ،‬އިސްތިޣްފާރުކޮށް‪ ،‬ޛި ް‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް‪ ،‬ރިވެތި ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ ސަލާމްދިނުމަށް ަ‬
‫ސުންނަތް ކުރުމެވެ‪.‬‬

‫‪ .81‬މިސްކިތަށް ބަންގީގެ ކުރިން އައުމަށްފަހުގައިވެސް‪ ،‬ފުރަތަމަ ސަފާ މާދުރުގައި ފާރެ ްއގައި ނުވަތަ ތަނބެއްގައި ލެނގިގެންއިދެ‪،‬‬
‫ފުރަތަމަ ސަފު ޙާޞިލުނުކުރުން‪:‬‬

‫ޑ‬
‫ނ ބޮ ު‬
‫ފރިހެނުންނަށް އެންމެ ހެޔޮކަ ް‬
‫ގއި ި‬
‫ޙ ސުންނަތުން ޘާބިތުވާގޮތު ަ‬
‫ރ ކަމެކެވެ‪ .‬ޞައް ަ‬
‫މހު ި‬
‫ށ ހިތާ ަ‬
‫ކ ވަރަ ް‬
‫‪ -‬މިކަމަ ީ‬

‫މ ސަފެވެ‪ .‬ވީމާ‪،‬‬
‫ކ ފުރަތަ ަ‬
‫ސ އެންމެ ރަނގަޅު ސަފަ ީ‬
‫ރގެގޮތުންވެ ް‬
‫އ އަޖް ު‬
‫ޘވާބާ ި‬
‫ދ ަ‬
‫މ ސަފެވެ‪ .‬އަ ި‬
‫ސަފަކީ ފުރަތަ ަ‬

‫ނ‬
‫ތ އޭ ާ‬
‫ފރަތަމަ ސަފެވެ‪ .‬ނުވަ ަ‬
‫ކރަންވާނީ ު‬
‫އނާ ޚިޔާރު ު‬
‫ނ މިސްކިތަށް އާދެވިއްޖެމީހާ‪ޭ ،‬‬
‫ގ ކުރި ް‬
‫ޚާއްޞަކޮށް ބަންގީ ެ‬
‫އވެ‪.‬‬
‫ނ ދިމާލެއްގަ ެ‬
‫ކރެވޭ ޭ‬
‫ނ ޙާޞިލު ު‬
‫ފ ފަސޭހައި ް‬
‫އިށީންނަށްވަނީ ފުރތަމަ ސަ ު‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،190:‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪15‬‬

‫‪19‬‬
‫‪ .82‬ބައެއް މީހުން ނަމާދަށް ޖަމާޢަތަށް އަންނަހިނދު‪ ،‬ދަވާދު‪ ،‬ސިމެންތި ނުވަތަ ޕެޓްރޯލްފަދަ ތަކެތީން ހަޑިވެފައިވާ ފޭރާން‬
‫ލައިގެން އައުން‪:‬‬

‫ސ‬
‫ކ މަނާކަމެއްވެ ް‬
‫އ ނަމާދުކުރުމަ ީ‬
‫ގ ި‬
‫ދ ފޭރާމެއް ަ‬
‫ހއްނޫނެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އެފަ ަ‬
‫ކ ނަޖި ެ‬
‫ޔ ތަކެއްޗަ ީ‬
‫ނވެދި ަ‬
‫ސވެ ބަޔާ ް‬
‫‪ -‬އި ް‬
‫މ‬
‫އލު ީ‬
‫ތ ފޭރާމެ ް‬
‫ރކުރުމާއި‪ ،‬ރީ ި‬
‫ނ ޚިޔާ ު‬
‫ނުމެނޫނެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ޖަމާޢަތަށް މިސްކިތަށް އަންނަނަމަ‪ ،‬ޒީނަތްތެރިކަ ް‬

‫ސ‬
‫ނ މީހުންނަށްވެ ް‬
‫އހެ ް‬
‫ވ ެ‬
‫ވރި ާ‬
‫އ ބައި ެ‬
‫ބބުން ޖަމާޢަތުގަ ި‬
‫ގ ސަ ަ‬
‫ޅ ކަމެކެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬އެކަމު ެ‬
‫ނ ބާރުއަ ާ‬
‫ނހަ ު‬
‫އިސްލާމްދީން ު‬
‫ސ‬
‫ވ ް‬
‫ތއް ެ‬
‫ޅ ފަރާތް ަ‬
‫އ އު ޭ‬
‫ސއްކަތުގަ ި‬
‫ނދާނެތެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މަ ަ‬
‫ނ ވެގެ ް‬
‫އ އެކަ ް‬
‫ގ ި‬
‫ތހަމަޖެހުމެއްކަމު ަ‬
‫ގއި‪ ،‬ހި ް‬
‫އ ކަމު ަ‬
‫ލިބޭ ރާޙަތެ ް‬

‫ތ‬
‫ވ ި‬
‫ދވެރި‪ ،‬ރި ެ‬
‫ވގެންވާ ބުއް ި‬
‫ށ އެދެ ި‬
‫ނަމާދަށް ޖަމާޢަތަށް ދަނީނަމަ‪ ،‬އެކަމަށް ޚާއްޞަ ހެދުމެއް ގެންގުޅުމަކީ ވަރަ ް‬

‫ކަމެކެވެ‪.‬‬

‫‪ .83‬ބައެއް މީހުން މިސްކިތަށް ވަންނަ ގޮތަށް ތަޙިއްޔަތުލްމަސްޖިދް ނުކޮށް އިށީނުން‪:‬‬

‫ކ‬
‫ތގައި އިށީނުމަ ީ‬
‫ތޙިއްޔަތުލްމަސްޖިދް ނުކޮށް މިސްކި ު‬
‫ގއި މިސްކިތަށް ވަންނަމީހަކަށް ަ‬
‫ޙލަތެއް ަ‬
‫‪ -‬އެއްވެސް ާ‬
‫) ‪(16‬‬
‫ވގެންނެވެ‪.‬‬
‫މރުވެ ި‬
‫ށ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ވަނީ އަ ް‬
‫ތ ކުރުމަ ް‬
‫ދ ރަކްޢަ ް‬
‫މަނާކަމެކެވެ‪ .‬މިހެނީ؛ އެ ެ‬

‫ާމ‬ ‫‪ .84‬ސުންނަތް ނަމާދު ނުވަތަ ފަރްޟު ނަމާދު‪ ،‬ޚާއްޞަކޮށް ޖަމާޢަ ުތގެ ނަމާދުން ގެންލޭ ރަކްޢަތްތައް ކުރުމުގައި‬
‫އަވަސްއަރުވައިލައިފައި ނަމާދުކުރުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫ކއްޗަށް ވިސްނައިގެ ް‬
‫ކޔާ ތަ ެ‬
‫ގއި ި‬
‫މކީ‪ ،‬އަދި ނަމާދު ަ‬
‫ކ ނަމާދުކުރު ަ‬
‫ނ މަޑުމައިތިރިކަމާއެ ު‬
‫‪ -‬ނަމާދުގައި ހަމަޖެހިގެ ް‬
‫ނ‬
‫ވރީ ް‬
‫އ ޢިލްމު ެ‬
‫އވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ބައެ ް‬
‫ނަމާދުކުރުމަކީ‪ ،‬ނަމާދު ނަމާދަކަށް ވުމަށް ބޭނުންވާ އެންމެ މުހިންމު އެއް ޞިފަ ެ‬

‫ވއްޖެއެވެ‪.‬‬
‫ޠލު ެ‬
‫ގއްލިޖެހިނދު‪ ،‬ނަމާދު ބާ ި‬
‫އވެ‪ .‬އެކަން ެ‬
‫އއީ ނަމާދުގެ އެއް ރުކްނެ ެ‬
‫ގއި ެ‬
‫ވ ގޮތު ަ‬
‫ދެކިލައް ާ‬

‫‪ .85‬ރަވާތިބު ސުންނަތްތައް ނުކޮށްދޫކޮށްލުން ނުވަތަ އާދަވެގެން ނުކުރުން‪:‬‬

‫ރވާތިބު ސުންނަތްތަކުގެ ޢަދަދަކީ؛ މުޅި ޖުމްލަ ‪ 12‬ރަކްޢަތެވެ‪ .‬އެއީ؛‬

‫ނވާ ަ‬
‫‪ -‬ދޫކޮށްނުލުން ސުންނަތްކަން ގަދަވެގެ ް‬
‫ހގެ ‪2‬‬
‫ތއި‪ ،‬މެންދުރުނަމާދުގެ ފަ ު‬
‫ރކްޢަތާއި‪ ،‬މެންދުރުނަމާދުގެ ކުރީގެ ‪ 4‬ރަކްޢަ ާ‬
‫ގ ‪ަ 2‬‬
‫ފަތިސްނަމާދުގެ ކުރީ ެ‬

‫މ‬
‫ތވެ‪ި .‬‬
‫ގ ‪ 2‬ރަކްޢަ ެ‬
‫ގ ފަހު ެ‬
‫އ އަދި ޢިޝާނަމާދު ެ‬
‫ރކްޢަތާ ި‬
‫ހގެ ‪ަ 2‬‬
‫ބ ނަމާދުގެ ފަ ު‬
‫ދ މަޣްރި ު‬
‫ރަކްޢަތާއި‪ ،‬އަ ި‬

‫ށ‬
‫އވާނޭކަމަ ް‬
‫ގއެއް ބިނާކޮށްދެ ް‬
‫ެ‬ ‫ގއި اﷲ ﺗﻌﺎ‬
‫ސވަރުގޭ ަ‬
‫ު‬ ‫ށ‬
‫ރރަށް ކޮށްއުޅޭމީހަކަ ް‬
‫މއްދީ ބަ ާ‬
‫ރަކްޢަތްތަކަށް ސަމާލުކަ ެ‬
‫ގ‬
‫ރ ެ‬
‫ތރެއިން ފަތިސްނަމާދުގެ ކު ީ‬
‫ވދިޔަ ‪ 12‬ރަކްޢަތުގެ ެ‬
‫އވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬މިބަޔާން ެ‬
‫އއިސްފައިވެ ެ‬
‫ޞައްޙަ ޙަދީޘްފުޅުތަކުގައި ަ‬
‫އ‬
‫ދ ރަކްޢަތެވެ‪ .‬މިހެނީ؛ ެ‬
‫އވާ ެ‬
‫ސ ދޫކޮށްނުލަ ް‬ ‫ލ‪ --‬ދަތުރުފުޅު ެ‬
‫ގ މަތީގައިވެ ް‬ ‫ސ ާ‬
‫ތ ރަ ޫ‬
‫ކ މާ ް‬
‫‪ 2‬ރަކްޢަތަ ީ‬

‫އ‬
‫ހ ި‬
‫ވ ަ‬
‫އ ާ‬
‫ދ ދުނިޔޭގަ ި‬
‫އއި އަ ި‬
‫ރކްޢަތް ދުނިޔެ ާ‬
‫ނ އެ ‪ަ 2‬‬
‫ޙ ބަސްފުޅެއްގައިވަ ީ‬
‫ގ ޞައް ަ‬
‫ކލޭގެފާނު ެ‬
‫ދެ ރަކްޢަތާމެދު‪ ،‬އެ ަ‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،190:‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪16‬‬

‫‪20‬‬
‫ނ‬
‫ލ ނުކުރު ް‬
‫އވާޙާ ު‬
‫ގ މަތީގަ ި‬
‫ތރެއް ެ‬
‫އތް ‪ 10‬ރަކްޢަތަކީ ދަ ު‬
‫ކ ޮ‬
‫އވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ބާ ީ‬
‫ނ ބޮޑު ކަމުގަ ެ‬
‫ވރެ ހެޔޮކަ ް‬
‫އެއްޗަކަށް ު‬
‫ރކްޢަތެވެ‪.‬‬
‫ސުންނަތް ‪ަ 10‬‬

‫‪ .86‬ކުރީގައިވާ ސަފުގައި ނުފުރި ވަންނާނޭ ޖާގައޮވެ‪ ،‬އެ ސަފަށް ނުވަދެ‪ ،‬އެ ސަފުގެ ފަހަތުގައި އެކަނިހުރެ ނަމާދުކުރުން‪:‬‬

‫ސ ނުމެވާނެއެވެ‪.‬‬
‫ޙއެއްވެ ް‬
‫ކރާ ނަމާދު ޞައް ަ‬
‫އގޮތަށް ހުރެ‪ު ،‬‬
‫އވާކަމެކެވެ‪ެ .‬‬
‫ކރެވިފަ ި‬
‫‪ -‬މިކަމަކީ މުޅީން ނަހީ ު‬
‫ُْ‬
‫‪ .87‬ނަމާދުކުރާހިނދު "ﺳ َ ة"އެއް ނެތި ނަމާދުކުރުން‪:‬‬
‫ُ َْ‬
‫ނ‬
‫މހަކު ހިނގާދައި ޭ‬
‫ކރިކަ ނޑާލައިފައި ީ‬
‫ނނަމީހާ އޭނާގެ ު‬
‫ބހީ؛ ނަމާދުގައި ހު ް‬ ‫‪" -‬ﺳ ة"ގެ މާނައަކީ‪ު :‬‬
‫ހރަހެކެވެ‪ .‬އެ ަ‬
‫ހކެވެ‪ .‬މިގޮތުން‪،‬‬
‫ބހައްޓަންޖެހޭ‪ ،‬އެއް މުށަށްވުރެ ކުރުނޫން ހުރަ ެ‬
‫ކަމުގެ ބިރަށް‪ ،‬ސުންނަތަށް ތަބަޢަވުމުގެގޮތުން ަ‬
‫އ‬
‫ސކިތުގަ ި‬
‫ގތަށް ނަމާދުކުރުން ހިމެނެއެވެ‪ .‬އަދި މި ް‬
‫ކރިމަތިވާ ޮ‬
‫ފރަކަށް ު‬
‫އރީނަމާދުކުރުން ނުވަތަ ާ‬
‫ތަނބެއްގެ ކަ ި‬

‫އ‬
‫ހއާއި ދެމެދުގަ ި‬
‫ހކާއި ނަމާދުކުރާމީ ާ‬
‫އވެ‪ .‬އެފަދަ ހުރަ ަ‬
‫ރވިދާނެ ެ‬
‫ރހަކަށް ބޭނުންކު ެ‬
‫ވސް ހު ަ‬
‫އިށީދެގެން އިންނަ މީހަކު ެ‬

‫ކ‬
‫ކރުމަ ީ‬
‫ށގެން ނަމާދު ު‬
‫ހއް ބޭނުންކޮ ް‬
‫ހރަ ެ‬
‫ކވެ‪ .‬މިގޮތަށް ު‬
‫ރގެ ތަންކޮޅެ ެ‬
‫ވ މިންވަ ު‬
‫ށ ބެނުން ާ‬
‫ހުންނަންވާނީ ސަޖިދައަ ް‬

‫ދ‬
‫އވެ‪ .‬އެހިނ ު‬
‫އ ބޭނުމެއްނުވާނެ ެ‬
‫ރހެ ް‬
‫ށ ހު ަ‬
‫ކންމެ މީހަކަ ް‬
‫ދ ޮ‬
‫އ ނަމާދުކުރާހިނ ު‬
‫ވާޖިބުކަމެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ޖަމާޢަތުގަ ި‬
‫) ‪(17‬‬
‫ހރަހެކެވެ‪.‬‬
‫ތ ު‬
‫ކ އެންމެންނަށް އޮ ް‬
‫ހރަހަ ީ‬
‫އިމާމްމީހާގެ ު‬

‫‪ .88‬ނަމާދަށް ހުންނަ މީހާގެ ކުރިކެނޑުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫ކރަ ް‬
‫އ ޖަމާޢަތުގައި ނަމާދު ު‬
‫މވެސް‪ ،‬ޙާޖަތަކަށްޓަކަ ި‬
‫ސ ހުއްދަނޫން ކަމެކެވެ‪ .‬ނަ ަ‬
‫ތކަށްވެ ް‬
‫ކ އެއްގޮ ަ‬
‫‪ -‬އެކަމަ ީ‬
‫)‪(18‬‬
‫ހުންނަމީހެއްގެ ކުރިކެ ނޑިދާނެއެވެ‪.‬‬

‫‪ .89‬އިމާމްމީހާ ޚުޠްބާކިޔަމުންދާ ވަގުތު މިސްކިތުގެތެރޭގައްޔާއި އަދި މިސްކިތުން ބޭރުގައި‪ ،‬ނަމާދަށް ޙާޟިރުވެފައިވާ މީހުން‬
‫ވާހަކަދެއްކުން‪ ،‬ނުވަތަ ޚުޠްބާ އަޑުއެހުމުން އެއްފަރާތްކުރަނިވި އެއްވެސް ކަމެއްކުރުން‪:‬‬
‫) ‪(19‬‬
‫ނއެވެ!‬
‫ކރުން ހެޔޮ ނުވާ ެ‬
‫ފދަ ކަމެއް ު‬
‫ރ ޙަރާމް ކަންކަމެވެ‪ .‬މި ަ‬
‫‪ -‬މިފަދަ ކަންކަމަކީ ކަޑައެޅިގެންހު ި‬

‫‪ .90‬ނަމާދުގައި ހިނިތުންވުމާއި އަދި ހުނުން‪:‬‬

‫ގ‬
‫ދ ެ‬
‫ވ ކަމެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬އަޑާއެކު ހުނުމަކީ ނަމާ ު‬
‫ރ އުނިވަނި ި‬
‫ގ އަޖް ު‬
‫‪ -‬ނަމާދުގައި ހިނިތުންވުމަކީ ނަމާދު ެ‬

‫ދ‬
‫ކ ނަމާ ު‬
‫އރިހުގައި‪ ،‬އެކަމަ ީ‬
‫ގ ަ‬
‫ވރީން ެ‬
‫ރ ޢިލްމު ެ‬
‫ށ ވުމުން‪ ،‬ޖުމްހޫ ު‬
‫އރާކަމަކަ ް‬
‫ތރިކަމާ ފުށު ަ‬
‫ސިކުނޑިކަމުގައިވާ ޚުޝޫޢަތް ެ‬
‫) ‪(20‬‬
‫އވެ‪.‬‬
‫އސްފައިވެ ެ‬
‫ވކަމަށްވެސް އަ ި‬
‫އ ާ‬
‫ވލައްވާފަ ި‬
‫ވރީން އިޖްމާޢު ެ‬
‫ށ ޢިލްމު ެ‬
‫ވ ކަމެކެވެ‪ .‬މިކަމަ ް‬
‫ބާޠިލު ާ‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،84-82:‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا‬ ‫‪17‬‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،84:‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا‬ ‫‪18‬‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،344-340 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪19‬‬

‫‪21‬‬
 ‫‪ .91‬ރޫޙު ހުރި ތަޞްވީރެއް އެ ުކލެވޭ ފޭރާމެއް ލައިގެން ނަމާދުކުރުން‪:‬‬

‫ޙ ޞަރީ ަޙ‬
‫ޙރާމްކަމެއްކަމަށް‪ ،‬ޞައް ަ‬
‫ކރުމަކީ ަ‬
‫ތޞްވީރު ު‬
‫އ ަ‬
‫ހރި އެއްޗެ ް‬
‫ޙ ު‬
‫ސ ރޫ ު‬
‫ގއި އެއްވެ ް‬
‫‪ -‬އިސްލާމްދީނު ަ‬
‫ފއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ރޫ ުޙ‬
‫ވލައްވާ ަ‬
‫އކަމަކަށް އެއްބަސް ެ‬
‫އވައި‪ެ ،‬‬
‫ވލަ ް‬
‫ނ އިޖްމާޢު ެ‬
‫މވެރީންވަ ީ‬
‫ށ ބިނާވެ‪ ،‬ޢިލް ު‬
‫ގ މައްޗަ ް‬
‫ދަލީލުތަކު ެ‬

‫ސ‬
‫ވ ް‬
‫އއްގޮތަކަށް ެ‬
‫ެ‬ ‫ޙރާމްކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ަ‬ ‫ނަމާދުކުރުމަކީ‬ ‫ނ‬
‫ލައިގެ ް‬ ‫މއް‬
‫ފޭރާ ެ‬ ‫ވ‬
‫އކުލެ ޭ‬
‫ެ‬ ‫ރއް‬
‫ޞވީ ެ‬
‫ތަ ް‬ ‫ހުރި‬
‫) ‪(21‬‬
‫ހުއްދަނޫންކަމެކެވެ‪.‬‬

‫‪ .92‬ޤުނޫތުގެ ދުޢާކިޔައި އަވަދިވެގެން މޫނުގައި އަތްފިރުމުން‪:‬‬

‫އ‬
‫ނ އޮތްކަމެ ް‬
‫ނ ޘާބިތުވާ ް‬
‫ޙ ޙަދީޘްފުޅަކު ް‬
‫ސ ޞައް ަ‬
‫އއްވެ ް‬
‫ކ ެ‬
‫އ އަތްފިރުމަ ީ‬
‫ގ ި‬
‫ކރުމަށްފަހު‪ ،‬މޫނު ަ‬
‫އ ު‬
‫ސ ދުޢާއެ ް‬
‫އވެ ް‬
‫‪ -‬އެ ް‬
‫) ‪(22‬‬
‫ށ އޮތް ވާޖިބެކެވެ‪.‬‬
‫ކ އަޅުގަނޑުމެންގެ މައްޗަ ް‬
‫ދވެލުމަ ީ‬
‫ނޫނެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިފަދަ ކަންކަމުން އަތް ޮ‬

‫‪ .93‬ބަންގިއަށް އިޖާބަދިނުމުގައި ނުވަތަ ޖަވާބުދިނުމުގައި ތަފާތު އިތުރު ޢިބާރާތްތައް އިތުރުކުރުން‪:‬‬

‫ށ‬‫ށ އިޖާބަދިނުމެވެ‪ .‬ބަންގިއަ ް‬ ‫ކ ބަންގިއަ ް‬‫ވމީހާ ކިޔުމަ ީ‬

‫ށ އަޑުއި ޭ‬
‫ކޔާގޮތަ ް‬‫ދ‪ ،‬އޭނާ ި‬ ‫ގގޮވާހިނ ު‬ ‫މހާ ބަން ި‬
‫‪ -‬ބަންގިގޮވާ ީ‬
‫ََ َْ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ‬
‫ހ‬
‫މ ާ‬‫އވޭ ީ‬‫اﻟﻔﻼ ِح" ކިޔުމުން‪ ،‬އަޑު ި‬ ‫ا ﺼﻼ ِة އަ ި‬
‫ދ‬ ‫ހ "‬
‫ގގޮވާމީ ާ‬
‫ނުވަތަ ޖަވާބުދިނުމެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ބަން ި‬
‫َ َ َْ َ َ ُ َ‬
‫ކިޔާނީ‪" :‬ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗﻮة ِإﻻ ِﺑﺎﷲِ" އެވެ‪.‬‬
‫ََْ َ‬ ‫َ ْ ْ ََُُْ َْ‬ ‫ُ‬
‫َ ﻳﺪﻳﻚ!"‬ ‫‪ .94‬ނަމާދަށް ޤަމަތްގޮވުމުން ނުވަތަ ސަފުތައް ހެދުމުގައި ބައެއް މީހުން‪" ،‬ا ﻠﻬﻢ أﺣ ِﺴﻦ وﻗﻮ ﻨﺎ‬
‫)ހައްދަވާބޮޑުކުރެއްވި ރަސްކަލޯކޮ! އިބަ اﷲ ﺗﻌﺎ ގެ ޙަޞްރަތު ަގއި އަޅަމެންގެ ކޮޅަށްތިބޭތިބުން ރިވެތިކުރައްވާށިއެވެ!(‬
‫މިޢިބާރަތްކިޔުން‪:‬‬

‫ކ‬
‫މ ީ‬
‫ކރު ަ‬
‫ގއި ބޭނުން ު‬
‫ތ މިޙާލަތު ަ‬
‫މ ޢިބާރަ ް‬
‫ވގޮތުގައި‪ި ،‬‬
‫ހރި ބޭބޭފުޅުން ނިންމަ ާ‬
‫ރއިން އިތުބާރު ު‬
‫ވރީންގެތެ ެ‬
‫‪ -‬ޢިލްމު ެ‬
‫) ‪(23‬‬
‫ކރަން ހެޔޮނުވާނެއެވެ!‬
‫އ ނެތް ބިދްޢަތެކެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިކަން ު‬
‫އެއްވެސް އަޞްލެ ް‬

‫‪ .95‬ރަވާތިބު ސުންނަތުގައި ނުވަތަ ޟުޙާ ނަމާދުގައި ބައެއް މީހުން އަޑުހަރުކޮށް ޤުރްއާން ކިޔެވުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫ކރަ ް‬
‫ށ ވުމާއެކު‪ ،‬މިކަން ު‬
‫އ ނެތް‪ ،‬ޘާބިތުނުވާކަމަކަ ް‬
‫ޙ ޙަދީޘްފުޅެ ް‬
‫ށ ޞައް ަ‬
‫ގ މައްޗަ ް‬
‫‪ -‬މިކަމަކީ އެކަމެއް ެ‬
‫ހެޔޮނުވާނެއެވެ!‬

‫ވ ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ލލެއް ބޭނުން ާ‬
‫ށ ދަ ީ‬
‫ނމެ ޛިކްރަކަ ް‬
‫ކރާ ކޮ ް‬
‫ތކަށް ު‬
‫ކރާ ކޮންމެ ޙަރަކާ ަ‬
‫ގއި ު‬
‫މިހެނީ؛ އަޅުކަމަކީ އޭ ަ‬

‫ﺑﻦ وﻫﻒ اﻟﻘﺤﻄﺎ ‪-‬أﺛﺎﺑﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻼة ا ﺆﻣﻦ‪ ،‬ا ﺠ اﻷول‪ ،‬ﻠﺸﻴﺦ ا ﻛﺘﻮر ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ‬ ‫‪20‬‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،52-47 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪21‬‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،178:‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا‬ ‫‪22‬‬

‫ބައްލަވާލައްވާ‪:‬ا ﺪع وا ﺤﺪﺛﺎت وﻣﺎ ﻻ أﺻﻞ ‪ ،‬ﻤﻮد ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ا ﻄﺮ‪-‬أﺛﺎﺑﻪ اﷲ‪-‬‬ ‫‪23‬‬

‫‪22‬‬
‫‪ .96‬އަޑުހަރުކޮށް ކިޔަވާ ނަމާދުތަކުގައި‪ ،‬އިމާމްމީހާ ސޫރަތުލްފާތިޙާ ) ައލް ަޙމްދު ސޫރަތް( ކިޔަވައި އަވަދިވުމުން‪ ،‬މައުމޫމުން އެ‬
‫ސޫރަތް ކިޔަވަން ވަގުތުދޭން ޖެހޭނޭކަމުގައި ބައެއް މީހުން ހީކުރުން‪:‬‬

‫ތ‬
‫މއުމޫމުންނަށް އޮ ީ‬
‫ހއެވެ‪ .‬އަދި ަ‬
‫އވަގުތު ދޭކަށްނުޖެ ެ‬
‫ތގައި ެ‬
‫ތވާ ގޮ ު‬
‫ޙ ސުންނަތުން ޘާބި ު‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް ޞައް ަ‬
‫އ‬
‫ތ ް‬
‫އހެން ސޫރަ ެ‬
‫މވެ‪ .‬އިމާމްމީހާ ެ‬
‫ޔވައިލު ެ‬
‫އލްޙަމްދު ސޫރަތް( ކި ަ‬
‫ތލްފާތިޙާ ) ަ‬
‫ވގުތު ސޫރަ ު‬
‫ނ އެ ަ‬
‫އަވަސްކިޔެވުމަކު ް‬
‫) ‪(24‬‬
‫އވެ‪.‬‬
‫ގއިވިޔަސްމެ ެ‬
‫ކިޔަވަން ފެށިކަމު ަ‬

‫‪ .97‬އިމާމްމީހާ ސޫރަތްތައް ކިޔެވުމުގައި‪ ،‬ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި މި ާހރު ެފންނަން އޮތް ތަރްތީބާ ފުށުއަރާގޮތަކަށް ކިޔަވައިފިނަމަ‬
‫ބައެއް މީހުން ނުހަނު ވަރުގަދައަށް އެކަމަށް އިންކާރުކުރުން‪:‬‬

‫ނ‬
‫ޚލާފަށް ޤުރްއާ ް‬
‫ތ ތަރްތީބާ ި‬
‫އ މިހާރު ފެންނަން އޮ ް‬
‫ރއާނުގަ ި‬
‫ކރިތި ޤު ް‬
‫މގައި‪ީ ،‬‬
‫ތއް ކިޔެވު ު‬
‫‪ -‬އިމާމްމީހާ ސޫރަތް ަ‬

‫ށ‬
‫ޚލާފަ ް‬
‫އއާ ި‬
‫ޙއްޖަތެއްނެތެވެ‪ެ .‬‬
‫އވެސް ު‬
‫ށ އެ ް‬
‫މކޭ ބުނާކަ ް‬
‫ރހަކަ ެ‬
‫ސ މަކް ޫ‬
‫މ ކުޑަވެ ް‬
‫ތ އެން ެ‬
‫އ ނުވަ ަ‬
‫ކ ޙަރާމްކަމެ ް‬
‫ކިޔެވުމަ ީ‬
‫ނ‬
‫ދވަ ަ‬
‫ޔވުމަށްފަހު‪ެ ،‬‬
‫ތ ކި ެ‬
‫ފލަޤު ސޫރަ ް‬
‫އ އަލް ަ‬
‫ރކްޢަތުގަ ި‬
‫ފރަތަމަ ަ‬
‫ހ ު‬
‫ގ މިސާލަކީ‪ :‬އިމާމްމީ ާ‬
‫އ ެ‬
‫ކވެ‪ޭ .‬‬
‫އެއީ ހުއްދަކަމެ ެ‬

‫ނ‬
‫ކރެއްވިކަ ް‬ ‫ލ‪--‬ވެސް މިފަދައި ް‬
‫ނ ޢަމަލު ު‬ ‫ރސޫ ާ‬
‫ތކިޔެވުމެވެ‪ .‬މާތް ަ‬
‫ދ ސޫރަ ް‬
‫އ އަލްމަސަ ު‬
‫ރަކްޢަތުގަ ި‬
‫ޔވާވިދާޅުވުމަށްފަހު‪،‬‬
‫ސރަތް( ކި ަ‬
‫ޫ‬ ‫ގ ތަރްތީބުން ‪ 3‬ވަނަ‬
‫ރއާނު ެ‬
‫ތ ޤު ް‬
‫ތ )ކީރި ި‬
‫އ ސޫރަ ް‬
‫ބހީ؛ އަންނިސާ ު‬
‫ޘާބިތެވެ‪ .‬އެ ަ‬
‫) ‪(25‬‬
‫އވެ‪.‬‬
‫ލއްވި ެ‬
‫ޔވާވިދާޅުވެ ެ‬
‫ނ ސޫރަތް( ކި ަ‬
‫ގ ތަރްތީބުން ‪ 2‬ވަ ަ‬
‫ޤރްއާނު ެ‬
‫ކރިތި ު‬
‫ސރަތް ) ީ‬
‫އާލްޢިމްރާން ޫ‬

‫‪ .98‬ބައެއް އިމާމުން ނުވަތަ ވަކީން ނަމާދުކުރާމީހުންވެސް‪ ،‬ހަށަންބަތް ތަކްބީރު އާދަޔާ ޚިލާފަށް އެހެން ަތކްބީރުތަކަށްވުރެ ބާރަށް‪،‬‬
‫ކިޔުން‪:‬‬

‫ތ‬
‫ނ އޮތީ މާ ް‬
‫އހެނީ؛ ނަމާދުކުރު ް‬
‫ކވެ‪ެ .‬‬
‫ބނުންވާނޭ ކަމެ ެ‬
‫އ ޭ‬
‫ދލީލެ ް‬
‫ޙ ަ‬
‫ޙ ޞަރީ ަ‬
‫ށ ޞައް ަ‬
‫ކރުމަ ް‬
‫ނ ު‬
‫ކ އެކަ ް‬
‫‪ -‬މިކަމަ ީ‬

‫އ‬
‫ވ ބަޔާންވެދިޔަ ގޮތެ ް‬
‫ގއި އިސް ެ‬
‫ށވެ‪ .‬ފަހެ‪ ،‬އެގޮތު ަ‬ ‫ލ‪ --‬ނަމާދުކުރަން ދަސްކޮށްދެ ް‬
‫އވި ގޮތަ ެ‬ ‫ރަސޫ ާ‬
‫) ‪(26‬‬
‫ނވާނެއެވެ‪.‬‬
‫އގޮތަށް ކޮށްގެން ު‬
‫އކަން ެ‬
‫ނުވެއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ެ ،‬‬

‫‪ .99‬ފަރްޟު ނަމާދުކޮށް އަވަދިވެގެން ހަމަ އެއިށީން ތަނުގައި ސުންނަތް ނަމާދު )ރަވާތިބު ސުންނަތް( ކުރުން‪:‬‬

‫ޅ‬
‫އވެ‪ .‬ފުރަތަމަ ގޮތަކީ؛ އެންމެ ރަނގަޅު މަ ު‬
‫ތވާ ރަނގަޅު ދެ ގޮތެއްވެ ެ‬
‫ޙ ސުންނަތުން ޘާބި ު‬
‫‪ -‬މިކަމުގައި ޞައް ަ‬

‫ނ ގޮތަކީ؛‬
‫ކރުމެވެ‪ .‬ދެވަ ަ‬
‫ރވާތިބު ސުންނަތް( ު‬
‫ދ ) ަ‬
‫އ ސުންނަތް ނަމާ ު‬
‫ގއަށް ގޮސް ގޭގައި‪ެ ،‬‬
‫ގޮތަކީ؛ ެ‬
‫ކ‬
‫އ ު‬
‫ބވެރިކަމާ ެ‬
‫އަދަ ު‬ ‫އ‬
‫ސލާމްކޮށްލަ ި‬
‫ަ‬ ‫ކ‬
‫މީހަ ާ‬ ‫ތ‬
‫ނުވަ ަ‬ ‫ދލުވެ‪،‬‬
‫ބަ ަ‬ ‫ތަނަކަށް‬ ‫ނ‬
‫އހެ ް‬
‫ެ‬ ‫ތަނުން‬ ‫ރ‬
‫ފަރްޟުނަމާދުކު ި‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،241 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪24‬‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،118:‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا‬ ‫‪25‬‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،231-230 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪26‬‬

‫‪23‬‬
‫ށ‬
‫ނ ދަސްކޮ ް‬
‫ސންނަތް( ކުރުމެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬މިފަދަ ކަންކަ ް‬
‫ު‬ ‫ބ‬
‫ތ ނަމާދު )ރަވާތި ު‬
‫ކލުމަށްފަހު‪ ،‬އެ ސުންނަ ް‬
‫ވާހަކަދައް ާ‬
‫ކރުން ހުއްޓެވެ‪.‬‬
‫އެއަށް ޢަމަލު ު‬

‫ބައެއް މީހުން މިސްކިތުގައި ވަކި ޚާއްޞަ ތަންކޮޅެއްގައި ނަމާދުކުރުން‪:‬‬ ‫‪.100‬‬

‫އ ނަމާދުކުރުމެވެ‪.‬‬
‫ހސާބުގަ ި‬
‫ތނުގައި‪ ،‬ތަފާތު ހިސާބު ި‬
‫ތ ތަން ަ‬
‫ގއި ތަފަ ު‬
‫‪ -‬ނަމަވެސް ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ މިސްކިތު ަ‬
‫ހ‬
‫ސ ޤިޔާމަތްދުވަ ު‬
‫ރ ބިންވެ ް‬
‫ގއި ނަމާދުކު ާ‬
‫އ އަޅުގަނޑުމެން އެތަނެއް ަ‬
‫ތގަ ި‬
‫ދޘްފުޅުން ހާމަވާގޮ ު‬
‫މިހެނީ؛ ޞައްޙަ ޙަ ީ‬

‫އ‬
‫ނތަނެއްގައި ނަމާދުކުޅައުމުން ގިނަގިނަ ޝަފާޢަތްތަކެ ް‬
‫އަޅުގަނޑުމެން ނަށް ޝަފާޢަތްތެރިވާނެތެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ގިނަ ތަ ް‬

‫ލ‪--‬‬
‫ކރުން މާތް ރަސޫ ާ‬
‫ނކޮޅެއްގައި ނަމާދު ު‬
‫އޞަ ތަ ް‬
‫ގއި ވަކި ޚާ ް‬
‫ތވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬މިސްކިތު ަ‬
‫ޙާޞިލުކުރެވޭނެ ެ‬
‫) ‪(27‬‬
‫އވާފައެވެ‪.‬‬
‫ވަނީ މަނާކުރަ ް‬

‫ބައެއް މީހުން ނަމާދުގައި ހުންނައިރު‪ ،‬އެއް ފަރާތުން އަނެއް ފަރާތަށް‪ ،‬ހެލިފެލި ެހދުން ނުވަތަ އެއްފައިމައްޗަށް‬ ‫‪.101‬‬
‫ބަރޯސާވާފަދަ ގޮތަކަށް ހުރން‪:‬‬

‫ގ‬
‫ށލައި އަދި ނަމާދު ެ‬
‫ވލައި‪ ،‬ނަމާދުގެ ފޮނިމީރުކަން ނެތިކޮ ް‬
‫އލު ާ‬
‫ގ ޚުޝޫޢަތް ގެ ް‬
‫‪ -‬މިފަދަ ކޮންމެ ކަމަކީ ނަމާދު ެ‬

‫ރކާތެއް ކޮށްލުމީ ހުއްދަކަމެކެވެ‪.‬‬

‫ގން މިފަދަ މަދު ޙަ ަ‬
‫އ ޖެހި ެ‬
‫ކވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ޙާޖަތެ ް‬
‫ނވި ކަމެ ެ‬
‫ނކުރުވަ ި‬
‫އަޖްރު އު ި‬

‫ޔނުވާވަރު ކަންކަމެވެ‪.‬‬
‫ށ ހެދުމަކީ ކުރުން ހެ ޮ‬
‫އެއާޚިލާފަށް މިފަދަ ކަންކަން ޢާދައަކަ ް‬

‫ނ‬
‫ރދުވަހުގެ ފަތިސްނަމާދުގައި‪ ،‬ފުރަތަމަ ރަކްޢަތުގައި އައްސަ ިޖދާ ސޫރަތް އަދި ދެވަނަ ރަކްޢަތުގައި އަލްއިންސާ ު‬
‫‪ .102‬ހުކު ު‬
‫ސޫރަތް ކިޔެވުމަކީ ވާޖިބެއް ކަމަށް ބައެއް މީހުން އިޢްތިޤާދުކުރުން ނުވަތަ ހީކުރުން‪:‬‬

‫ލ‪-‬‬
‫ސ ާ‬
‫ތ ރަ ޫ‬
‫އ މާ ް‬
‫ވގޮތުގަ ި‬
‫ދޘްފުޅަކުން ހާމަ ާ‬
‫ސފައިވާ ޙަ ީ‬
‫އއި ް‬
‫އ ަ‬ ‫ރ‪--‬ގެ ] ަ‬
‫އއްޞަޙީޙު[ގަ ި‬ ‫ލއިމާމުލްބުޚާ ީ‬
‫‪ -‬އަ ް‬

‫އވަތެވެ‪.‬‬
‫ވވިދާޅުވެލަ ް‬
‫ގ ފަތިސްނަމާދުގައި ކިޔުއް ާ‬
‫ރދުވަހު ެ‬
‫ކ ު‬
‫ސރަތް‪ ،‬ހު ު‬
‫ނ ދެ ޫ‬
‫ށލެވު ު‬ ‫‪ -‬އި ް‬
‫ސވެ ބަޔާންކޮ ް‬

‫އ‬
‫ތގައި‪ ،‬މި ޙަދީޘްފުޅުން އެ ޢަމަލުފުޅާކީ މުޅި ޙަޔާތްޕުޅުގަ ި‬
‫ލއްވާގޮ ު‬
‫ވރީން ވިދާޅުވެ ަ‬
‫އ ޢިލްމު ެ‬
‫އަދި‪ ،‬ރައްބާނީ ބައެ ް‬

‫ރ ކަމެކެވެ‪.‬‬
‫ވރަށް ދު ު‬
‫ނ ަ‬
‫އކަމަކީ ވާޖިބުކަމަކަށްވު ް‬
‫އއްނުވެއެވެ‪ .‬ވީމާ‪ެ ،‬‬
‫އ ހާމަ ެ‬
‫ވ ކަމެއްކަމެ ް‬
‫ކރެއް ި‬
‫ދާއިމީގޮތަކަށް ު‬
‫َُ‬ ‫َْ َ َ‬
‫ﺖ ا ﺼﻼة"ނުކިޔަނީސް ނުތެދުވުން‪:‬‬
‫ބައެއް މީހުން ނަމާދަށް އިމާމްމީހާ ޤަމަތްދޭހިނދު‪" ،‬ﻗﺪ ﻗﺎﻣ ِ‬ ‫‪.103‬‬

‫ނވެއެވެ‪.‬‬
‫ފއެއް ު‬
‫ޙ ސުންނަތުން އައިސް ަ‬
‫ހސާބެއް ޞައް ަ‬
‫ނ ޚާއްޞަ ި‬
‫ށ ވަކީ ް‬
‫‪ -‬އިމާމްމީހާ ޤަމަތްދޭހިނދު‪ ،‬ތެދުވުމަ ް‬
‫ވ‬
‫ދ ެ‬
‫ނ ތެ ު‬
‫ގ ކޮންމެ ހިސާބަކު ް‬
‫އ ކަނޑައުޅުމަކީ ސުންނަތާ ޚިލާފުވުމެވެ‪ .‬ޤމަތު ެ‬
‫ކ ޙައްދެ ް‬
‫އ ވަ ި‬
‫މގަ ި‬
‫ވީމާ‪ ،‬މިފަދަ ކަންކަ ު‬

‫ށ‬
‫ފރަތަމަ ސަފަ ް‬
‫ތއަކީ ު‬
‫ޖހޭ ނުކު ާ‬
‫ދކަމެކެވެ‪ .‬ނަމަވެސް‪ ،‬ހަނދާންކުރަން ެ‬
‫މ ހުއް ަ‬
‫ޖަމާޢަތާ ގުޅުމަކީ ހަމައެން ެ‬
‫ކވެ‪.‬‬
‫ރ ކަމެ ެ‬
‫ވރުގެ އަގުހުރި‪ ،‬ފައިދާހު ި‬
‫ނ ނުވާ ަ‬
‫ށލައިގެ ް‬
‫ވރަށް މުހިންމު‪ ،‬ދޫކޮ ް‬
‫ކ ަ‬
‫އަވަސްވެގަތުމަ ީ‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،77-74 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪27‬‬

‫‪24‬‬
 ‫ُ َ َْ‬ ‫َ ْ‬
‫ބައެއް މީހުން ބަންގިގޮވުމުގައި " أ َ ُ "ގެ ބަދަލުގައި‪" ،‬ا أ ﺒﺎ ُر" އޮޅިގެން ނުވަތަ ޤަޞްދުގައި ކިޔުން‪:‬‬ ‫‪.104‬‬

‫ކ‬
‫މތުގައިވެސް މި ޢިބާރަތް މިގޮތަށް ބޭނުން ކުރުމަ ީ‬
‫‪ -‬ނަމާދުގައި‪ ،‬ނަމާދުން ބެރުގައި‪ ،‬އަދި ބަންގިއާއި ޤަ ަ‬
‫ނ‬
‫މާ ަ‬ ‫އަޞްލު‬ ‫އޭގެ‬ ‫ބޭނުންކުރުމުން‬ ‫ޢިބާރަތް‬ ‫އ‬
‫ެ‬ ‫އގޮތަށް‬
‫ެ‬ ‫އެއީ؛‬ ‫ހުއްދަނޫންކެމެވެ‪.‬‬ ‫ސ‬
‫އެއްގޮތަކަށްވެ ް‬
‫) ‪(28‬‬
‫އވެ‪.‬‬
‫ބަދަލުވާކަމަށްޓަކަ ެ‬

‫ރކްޢަތް ަތ ްއ‬
‫ރކްޢަތް ިދގުކުރުން ނުވަތަ ފުރަތަމަ ރަކްޢަތްތަކަށްވުރެ ަފހަތު ަ‬
‫ފުރަތަމަ ރަކްޢަތަށް ވުރެ‪ ،‬ދެވަނަ ަ‬ ‫‪.105‬‬
‫ދިގުކުރުން‪:‬‬

‫އ ޞައް ަޙ‬
‫މވާގޮތުގަ ި‬
‫ގ ޙަދީޘްފުޅުތަކުން ހާ ަ‬
‫ޙޙުލްބުޚާރީ ެ‬
‫ފ ކަމެކެވެ‪ .‬ޞަ ީ‬
‫ޙ ސުންނަތާ ޚިލާ ު‬
‫ތ ޞައް ަ‬
‫‪ -‬މިއީ މޫރި ި‬

‫ތ‬
‫ވ ަ‬
‫ތ ނު ަ‬
‫ނ ރަކްޢަ ް‬
‫ށ ދެވަ ަ‬
‫އ ދިގުކޮ ް‬
‫ތ ނުވަތަ ފުރަތަމަ ރަކްޢަތްތަ ް‬
‫މ ރަކްޢަ ް‬
‫ރަނގަޅު ގޮތަކީ؛ މީގެ އިދިކޮޅެވެ‪ .‬ފުރަތަ ަ‬
‫) ‪(29‬‬
‫ކރުކުރުމެވެ‪.‬‬
‫އ ު‬
‫ފަހު ރަކްޢަތްތަ ް‬

‫ނަމާދުގައި ކިޔަވާކިޔެވުމުގައި އެއް އާޔަތް އަނެއް އާޔަތާއި‪ ،‬ނުވަތަ ދެތިން އާޔަތް އެއްކޮށްލައިގެން ކިޔެވުން‪:‬‬ ‫‪.106‬‬

‫ލ‪--‬ގެ ކިބައި ް‬
‫ނ‬ ‫މވެ‪ .‬މިހެނީ؛ މާތް ރަސޫ ާ‬
‫ކޔެވު ެ‬
‫‪ -‬މިކަމުގައި ރަނގަޅު ގޮތަކީ އާޔަތްތައް ވަކިވަކީން ި‬
‫) ‪(30‬‬
‫މއްޗަށެވެ‪.‬‬
‫ތގެ ަ‬
‫ނ އޮތީ މިގޮ ު‬
‫މލުކުރު ް‬
‫ނ މިގޮތެވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ޢަ ަ‬
‫ޘާބިތުވެފައިވަ ީ‬

‫ބައެއް މީހުން‪ ،‬ނަމާދު އޭގެ ވަގުތު ފާއިތުވެއްޖައުމަށްދާންދެން‪ ،‬ލަސްކުރުން‪:‬‬ ‫‪.107‬‬

‫ނލައި‪،‬‬
‫ޢޛްރަކާ ު‬
‫އމަށްދާންދެން ލަސްކުރުމަކީ ޝަރްޢީ ު‬
‫ދއްޖަ ު‬
‫‪ -‬ނަމާދެއް ޢޭގެ ވަގުތުން ނުކުމެ‪ ،‬އަނެއް ވަގުތު ވަ ެ‬

‫ކ‬
‫ރއްކާތެރި‪ ،‬ހަޑިހުތުރުކަން ބޮޑު ފާފައެކެވެ‪ .‬މިހެނީ؛ ނަމާދަ ީ‬
‫މުޅީން ޙަރާމްކަމެކެވެ‪ .‬މިކަން ކުރުމަކީ ވަރަށް ނު ަ‬

‫ގ‬
‫ނ ެ‬
‫ސލާމްދީ ު‬
‫ޓލުމެވެ‪ .‬އެކަމަކީ‪ ،‬އި ް‬
‫ގ ތަނބެއް ވައް ާ‬
‫ށލުމީ އެ ދީނު ެ‬
‫އިސްލާމްދީނުގެ ތަނބެވެ‪ .‬ނަމާދެއް ދޫކޮ ް‬

‫ތކަކީ؛‬
‫ޢ ޢުޛްރު ަ‬
‫ނ ޝަރް ީ‬
‫ށލެވު ު‬
‫މތީގައި އިޝާރަތްކޮ ް‬
‫ކވެ‪ަ .‬‬
‫ވ ކަމެ ެ‬
‫ވގެން ހިނގައިދަނި ި‬
‫ހ ބޭރު ެ‬
‫ނ މީ ާ‬
‫ތަރަހައި ް‬

‫ގ‬
‫އ ެ‬
‫ތ ނުކުންނަންދެން ނިދުމާއި‪ ،‬ހޭނެތުމާއި‪ ،‬ހަނދާންނެތުމާއި އަދި އޮޕްރޭޝަނެ ް‬
‫ދގެ ވަގު ު‬
‫ޤަޞްދަކާނުލައި ނަމާ ު‬
‫) ‪(31‬‬
‫ށ ނުކުޅެދުންތެރިވުމެވެ‪.‬‬
‫ސ ގޮތަކަ ް‬
‫ސަބަބުން ނަމާދަށް އެއްވެ ް‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،231-228:‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪28‬‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،115-114 :‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬ﺻﻔﺔ ﺻﻼة ا‬ ‫‪29‬‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،235:‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪ ،-‬އަދި‪ ،‬ﺻﻔﺔ‬ ‫ބައްލަވާލައްވާ‪ :‬اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪30‬‬

‫‪-‬ﺻ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ ،-‬ص‪ ،96 :‬ﻺﻣﺎم اﻟﻌﻼﻣﺔ اﻷ ﺎ ‪-‬ر ﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ﺻﻼة ا‬
‫‪31‬‬
‫ޢދަދު‪.‬‬
‫ވނަ ަ‬
‫ބައްލަވާލައްވާ‪] :‬ޢިލްމީ ޤުލްޒާރުން ހިދާޔަތުގެ މަގު[ގެ ‪ަ 20‬‬

‫‪25‬‬
 ‫މިސްކިތަށް ވަނުމުގައި ވާތުފައި އިސްކުޅައުމާއި އަދި މިސްކިތުން ނުކުތުމުގައި ކަނާތުފައި އިސްކުޅައުން‪:‬‬ ‫‪.108‬‬

‫އ‬
‫ގއި ކަނާތުފަ ި‬
‫އދިކޮޅެވެ‪ .‬އެއީ؛ މިސްކިތަށް ވަނުމު ަ‬
‫ތވަނީ ދިމާ ި‬
‫ޞއްޙަ ސުންނަތުން ޘާބި ު‬
‫ަ‬ ‫‪ -‬މިކަމުގައި‬
‫ކޅައުމެވެ‪.‬‬
‫ސ ު‬
‫ފއި އި ް‬
‫ގއި ވާތު ަ‬
‫ދ މިސްކިތުން ނުކުތުމު ަ‬
‫އިސްކުޅައުމާއި އަ ި‬

‫މިސްކިތަށް ވަނުމުގައްޔާއި އަދި މިސްކިތުން ނުކުތުމުގައި ޛިކްރުތައް ކިޔުމަށް ފަރުވާކުޑަކުރުން‪:‬‬ ‫‪.109‬‬

‫ސރި މޮޅު‪،‬‬
‫އއީ ފި ާ‬
‫ހަނދުމަކުޅައުމެވެ‪ެ .‬‬ ‫ރކުރުމަކީ‪ ،‬اﷲ ﺗﻌﺎ‬
‫ތ އަޅުކަމެކެވެ‪ .‬ޛިކް ު‬
‫ވރަށް މާ ް‬
‫ކ ަ‬
‫ކރުކުރުމަ ީ‬
‫‪ -‬ޛި ް‬

‫ގ‬
‫ތ ެ‬
‫ތލްއަޙްޒާބްގެ ‪41‬ވަނަ އާޔަ ު‬
‫މއްވެސްމެއެވެ‪ .‬ސޫރަ ު‬
‫ލވޭކަ ެ‬
‫ނ ފައިދާއާއި އަޖްރު އެކު ެ‬
‫އެހާމެ ފަސޭހަ‪ ،‬ގިނަގު ަ‬

‫ވ ހަނދުމަކުޅައުމަކުން‪ ،‬މާތް ﷲ‬
‫އމީހުން‪ ،‬ގިނަވެގެން ާ‬
‫ޖ މީސްތަކުންނޭވެ! ތިޔަބަ ި‬
‫އ އީމާންވެއް ެ‬
‫އވެ‪ޭ } .‬‬
‫މާނައިގައިވެ ެ‬
‫ﷲ‬ ‫]މާތް‬ ‫އވެއެވެ‪.‬‬
‫މާނައިގަ ި‬ ‫ބަސްފުޅެއްގެ‬ ‫ވ‬
‫ނަބަ ީ‬ ‫އވާ‬
‫ޚރީގަ ި‬
‫ޞަޙީޙުލްބު ާ‬ ‫އަދި‬ ‫ހަނދުމަކުރާށެވެ!{‬

‫ގ‬
‫ހ ެ‬
‫ރވެފައިވާމީ ާ‬
‫މަ ު‬ ‫އ‬
‫ހއާ ި‬
‫ސލަކީ؛ ދިރުހުރިމީ ާ‬
‫މި ާ‬ ‫ހގެ‬
‫ކރާމީ ާ‬
‫ހަނދުމަނު ު‬ ‫ގ‬
‫ކލާނ ެ‬
‫އެ ަ‬ ‫ދ‬
‫އަ ި‬ ‫ހަނދުމަކުރާމީހާއާއި‪،‬‬
‫) ‪(32‬‬
‫މިސާލެވެ‪[.‬‬

‫މިސްކިތަށް ނަމާދަށް އައިސް ނަމާދަށް ވަންނަހިނދު ބައެއް މީހުން‪ ،‬ކުޑަކަމުދާންޖެހި ނުވަތަ ބޮޑުކަމުދާންޖެހިފައި ހުރުން‪:‬‬ ‫‪.110‬‬

‫މ‬
‫ހރު ޙަރާ ް‬
‫އއް ފަ ަ‬
‫ހ އަދި ބަ ެ‬
‫ށ މަކްރޫ ަ‬
‫ލމްދިނުގައި ވަރަ ް‬
‫‪ -‬މިފަދަ ފަރާތްތައް ދަންނަންޖެހޭ ޙަޤީޤަތަކީ އެކަމަކީ އިސް ާ‬
‫ނ‬
‫ޚުޝޫޢަތްތރިކަ ް‬ ‫ގ‬
‫ނަމާދު ެ‬ ‫ސަބަބުން‬ ‫ކންކަމުގެ‬
‫ަ‬ ‫އެފަދަ‬ ‫ސަބަބަކީ‬ ‫ކަންކަމެވެ‪.‬‬ ‫ދ‬
‫ާ‬ ‫ދަރަޖައަށްވެސް‬

‫ޔރުވެ‪،‬‬
‫ވރަށް ތައް ާ‬
‫ކމަށް ނަޖްސާނީ ގޮތުންވެސް މީހާ ަ‬
‫އވެ‪ .‬ވީމާ‪ ،‬ނަމާދުގެތެރެއަށް ވަންނަންވަނީ؛ އެ ަ‬
‫ގެއްލިގެންދާތީ ެ‬

‫ށގެންނެވެ‪.‬‬
‫ރގައި އާލާކޮ ް‬
‫ނ ހިތުތެ ޭ‬
‫ޤވެރިކަ ް‬
‫ފރިހަމަ ލޯތްބާއި އަދި ކަމުގެ ޝަވް ު‬
‫ކގައެވެ‪ު .‬‬
‫ވސް އެ ު‬
‫ފުރިހަމަ ޒީނަތަކާއި ެ‬

‫އގެންނެވެ‪.‬‬
‫ބހައްޓަ ި‬
‫ދރު ހަނދާނުގައި ަ‬
‫ހއިބަތާއި ޤަ ަ‬
‫އެކަމުގެ ަ‬

‫މިސްކިތުގައި އެއްވެސް ބާވަތެއްގެ ވިޔަފާރިއެއް‪ ،‬ގަނެވިއްކުމުގެ މުޢާމަލާތެއްކުރުން‪:‬‬ ‫‪.111‬‬

‫ނ‬
‫ތ ް‬
‫ޙ ސުންނަ ު‬
‫މކެވެ‪ .‬ޞައް ަ‬
‫ގތަކަށްވެސް ހުއްދަނޫން ކަ ެ‬
‫ކ އެއް ޮ‬
‫ކރުމަ ީ‬
‫އ ު‬
‫އ މިސްކިތުގަ ި‬
‫ސ މުޢާމަލާތެ ް‬
‫އއްވެ ް‬
‫‪ -‬މިފަދަ ެ‬

‫އވެ‪.‬‬
‫މިކަން ޘާބިތުވެ ެ‬
‫*** *** *** *** ***‬

‫‪32‬‬
‫ބައްލަވާލައްވާ‪] :‬ޢިލްމީ ޤުލްޒާރުން ހިދާޔަތުގެ މަގު[ގެ ‪5‬ވަނަ ޢަދަދު‪.‬‬

‫‪26‬‬
 ‫ސފުޅުތަކުގެ ައ ީލގައި‬
‫ބ ް‬
‫ނގެ ަ‬
‫ނތާއި ޢިލްމު ެވރީ ް‬
‫ނ ަ‬
‫ސ ް‬
‫މޫރިތި ު‬
‫އ ަޙ ޮގތް‪-:‬‬
‫ޞ ް‬
‫ނވީ ަ‬
‫ނ ް‬
‫ނ ަ‬
‫ބ ް‬
‫ނ ަ‬
‫ށ ް‬
‫ދގައި ަހ ަ‬
‫ނމާ ު‬
‫ަ‬

‫ވރިޔާ‪ ،‬އަދި އެފަންނަށް އެންމެ މޮޅު‪ ،‬އެންމެ ގިނަ‪،‬‬

‫މ ެ‬
‫ހރު ޙަދީޘް ޢިލް ު‬
‫ނގެ އެންމެ މަޝް ޫ‬
‫މި ޤަރް ު‬

‫ގ‬‫ނ‪ެ --‬‬ ‫އލްބާ ީ‬

‫މ މުޙައްމަދު ނާޞިރުއްދީން އަލް ަ‬
‫އލާ ާ‬
‫އލްއިމާމުލްޢަ ް‬
‫ރއްވި‪ަ ،‬‬
‫އ ކު ެ‬
‫ހރި ޚިދްމަތްތަކެ ް‬
‫މ އަގު ު‬
‫އެން ެ‬
‫َُ َ َ‬
‫ޙ‬ ‫ޔ‪--‬ގެ ނަމާދު( މިނަން ކިޔުނު ފޮތު ެ‬
‫ގ ޞަފް ާ‬ ‫" ِﺻﻔﺔ ﺻﻼ ِة ا ِ ‪) "--‬މާތް ނަބިއް ާ‬
‫ނ‬‫ކރައްވަމު ް‬
‫ތ ޞިފަ ު‬ ‫އ ހަށަންބަންނަވާގޮ ް‬‫ލ‪ ،--‬އެކަލޭގެފާނު ނަމާދުގަ ި‬ ‫ތ ރަސޫ ާ‬ ‫ނަމްބަރު‪87 :‬ގައި‪ ،‬މާ ް‬
‫" َ َن َﺻ َ ا ُ َﻋﻠَﻴْ ِﻪ َو َﺳﻠ َﻢ ﻳَ َﻀ ُﻊ ﻳَ َﺪ ُه ا ْ ُ ْﻤ َ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ‬
‫ތ‬
‫މ ް‬‫ﻳﺪ ِه اﻟ ى")‪ (33‬މާނައަކީ‪ާ ] :‬‬ ‫ފއިވެއެވެ‪.‬‬
‫ބަޔާންކުރައްވާ ަ‬

‫ތވެ‪ [.‬އަދި‪،‬‬ ‫ޅ ބާއްވަވަ ެ‬‫ގ މަތީގައި‪ ،‬އެކަލޭގެފާނުގެ ކަނާތްޕު ު‬ ‫ގ ވާތްޕުޅު ެ‬ ‫ލ‪ --‬އެކަލޭގެފާ ު‬
‫ނ ެ‬ ‫ރަސޫ ާ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫َْ َ ْ ْ ْ َ ََ ْ ُ ُ ْ َ َ ْ َ َ َ ْ َ ََ ََ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫ْ َ ْ ْ‬
‫އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވެއުޅުއްވަތެވެ‪ِ " .‬إﻧﺎ َﻣﻌ ُ اﻷﻧ ِﻴَﺎ ِء أ ِ ﺮﻧﺎ ِﺑﺘﻌ ِﺠﻴ ِﻞ ِﻓﻄ ِﺮﻧﺎ وﺗﺄ ِﺧ ِ ﺳﺤﻮ ِرﻧﺎ‪ ،‬وأن ﻧﻀﻊ أ ﻤﺎ ﻨﺎ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ވވިގެންވަނީ ‪-‬‬ ‫ވރުން ތިމަންމެން‪ ،‬އެންމެހައި ނަބިއްޔުންނަށް އަމްރު ެ‬ ‫ﺷﻤﺎﺋِ ِﻠﻨﺎ ِ ا ﺼﻼ ِة" )‪ (34‬މާނައަކީ‪] :‬ހަމަކަށަ ަ‬

‫އ‬‫ރކެއުން ލަސްކުޅައުމަށެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬ނަމާދުގަ ި‬ ‫މށާއި‪ ،‬ހާ ު‬

‫އލުން އަވަސްކުޅައު ަ‬ ‫ނ‪ -‬ރޯދަވީ ް‬
‫ޖހޭ ވަގުތުޖެހުމު ް‬
‫ރޯދަވީއްލަން ެ‬
‫ވއެވެ‪ َ " .‬ﺮ‬‫އ ބޭއްވުމަށެވެ‪ [.‬އަދި‪ ،‬އެހެން ޙަދީޘްފުޅެއްގައި އައިސްފައި ެ‬ ‫ތިމަންމެންގެ ކަނާތްތައް‪ ،‬ވާތްތައް މަތީގަ ި‬
‫ُ َ َْ َ َ َ َ ُ َ ُ َ ُ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ُ ُْ ْ َ ََ َ َ ُْ ْ َ َ ََْ َ َ َ َ َ َ ُْ ْ َ ََ‬ ‫َ‬
‫ﻳﺪ ِه ا ﻤ ‪ ،‬ﻓﺎ ﻬﺎ‪ ،‬ووﺿﻊ ا ﻤ‬ ‫َﺻ ا ﻋﻠﻴ ِﻪ وﺳﻠﻢ ِﺑﺮﺟ ٍﻞ وﻫﻮ ﻳﺼ وﻗﺪ ووﺿﻊ ﻳﺪه اﻟ ى‬
‫ُْ ْ َ‬
‫ނ‬
‫ނގެ ކައިރި ް‬ ‫ލ‪ ،--‬މީހަކު ނަމާދުގައި ވަނިކޮށް އޭ ާ‬ ‫اﻟ ى" )‪ ( 35‬މާނައަކީ‪] :‬މާތް ރަސޫ ާ‬

‫ލ‪-‬‬
‫ފހެ‪ ،‬މާތް ރަސޫ ާ‬
‫އވައިފައެވެ‪ަ .‬‬
‫ތ ބާ ް‬
‫އ އޭނާގެ ވާ ް‬
‫ތ މަތީގަ ި‬
‫ވަޑައިގަންނެވިއެވެ‪ .‬އެހިނދު‪ ،‬އޭނާވަނީ ކަނާ ް‬

‫ވއެވެ‪[.‬‬
‫ތގައި ކަނާތް ބޭއްވެ ި‬
‫ވއި‪ ،‬ވާތް މަ ީ‬
‫ށލައް ަ‬ ‫‪ -‬އެދެއަ ް‬
‫ތ ވަކިކޮ ް‬

‫އ‬ ‫ލ‪ ،--‬އެކަލޭގެފާނު ނަމާދު ަ‬

‫ގ ި‬ ‫ސ ާ‬
‫ޙ ނަމްބަރު‪88 :‬ގައި‪ ،‬މާތް ރަ ޫ‬
‫ގ ޞަފް ާ‬
‫މ އެފޮތު ެ‬
‫އަދި‪ ،‬ހަ ަ‬

‫ނ‪--‬‬ ‫އލްބާ ީ‬
‫އލާމާ މުޙައްމަދު ނާޞިރުއްދީން އަލް ަ‬ ‫ލއިމާމުލްޢަ ް‬
‫އވަމުން އަ ް‬
‫ފކުރަ ް‬
‫ށ ޞި ަ‬ ‫ހަށަންބަންނަގޮތް އިތުރަ ް‬
‫ْ‬ ‫ُ َ َْ َ َ َ َ َ ُ ُ َ ََ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ލ‪-‬‬
‫ތ ރަސޫ ާ‬‫ا ﺼﺪ ِر" )‪ ( 36‬މާނައަކީ‪] :‬މާ ް‬ ‫ފއިވެއެވެ‪ " .‬ن َﺻ ا ﻋﻠﻴ ِﻪ وﺳﻠﻢ ﻳﻀﻌﻬﻤﺎ‬ ‫ބަޔާންކުރައްވާ ަ‬
‫އވަވަތެވެ‪[.‬‬
‫ނބަންނަހިނދު‪ -‬މޭމަތީގައި ބާ ް‬
‫ގ ދެ އަތްޕުޅު ‪-‬ނަމާދުގައި ހަށަ ް‬ ‫‪ -‬އެ ަ‬
‫ކލޭގެފާނު ެ‬

‫"إرواء اﻟﻐﻠﻴﻞ"‪.(352):‬‬ ‫رواه اﻹﻣﺎم ﺴﻠﻢ ﺻﺤﻴﺤﻪ‪ ،‬واﻹﻣﺎم أﺑﻮداود ﺳ ﻨﻪ‪ ،‬واﻹﻣﺎم اﻷ ﺎ‬ ‫‪33‬‬

‫ﺻﺤﻴﺤﻪ‪) :‬ﺑﺮﻗﻢ ‪ - 1767‬ﻣﻊ "اﻹﺣﺴﺎن"(‪ ،‬ﺴﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ‪.‬‬ ‫رواه اﻹﻣﺎم اﺑﻦ ﺣﺒﺎن‬ ‫‪34‬‬

‫ﺴﻨﺪه‪ ،‬واﻹﻣﺎم أﺑﻮداود ﺳ ﻨﻪ‪ ،‬ﺴﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ‪.‬‬ ‫رواه اﻹﻣﺎم أ ﺪ‬ ‫‪35‬‬

‫"ﺗﺎر ﺦ أﺻﺒﻬﺎن"‪،‬‬ ‫ﺴﻨﺪه‪ ،‬وأﺑﻮ ا ﺸﻴﺦ‬ ‫ﺻﺤﻴﺤﻪ‪ ،‬و اﻹﻣﺎم أ ﺪ‬ ‫ﺳ ﻨﻪ‪ ،‬واﻹﻣﺎم اﺑﻦ ﺧﺰ ﻤﺔ‬ ‫رواه اﻹﻣﺎم أﺑﻮداود‬ ‫‪36‬‬

‫"ا ﻮﻃﺄ" ﺑﻤﻌﻨﺎه‪.‬‬ ‫واﻹﻣﺎم اﻟ ﻣﺬي ﺳ ﻨﻪ‪ ،‬واﻹﻣﺎم ﻣﺎ ﻚ‬

‫‪27‬‬
‫ރއް‪،‬‬
‫ދ ފަންވަ ެ‬
‫ކއި އަ ި‬
‫ނވަރަ ާ‬
‫ވރުގަދަކަމެއް‪ ،‬އިތުރު ފެ ް‬
‫ދ ަ‬
‫އ އަ ި‬
‫ފރިހަމަކަމަކާ ި‬
‫ތރު ު‬
‫މވްޟޫޢަށް އި ު‬
‫މި ަ‬
‫ނ‬
‫ރއްދީ ް‬
‫އލާމާ މުޙައްމަދު ނާޞި ު‬
‫ގއި‪ ،‬އަލްއިމާމުލްޢަ ް‬
‫ގެނެސްދެއްވަމުން‪ ،‬ހަމަ އެފޮތުގެ ޞަފްޙާ ނަމްބަރު‪ަ 88 :‬‬

‫ވ‬
‫ނ ޘާބިތު ާ‬
‫ތ ސުންނަތު ް‬
‫ނލަމެވެ‪ .‬މޫރި ި‬
‫މށްޓަކައި ބު ެ‬
‫ވލެއްވު ަ‬
‫މލު ެ‬ ‫ނ‪ --‬ވިދާޅުވެފައި ެ‬
‫ވއެވެ‪] .‬ސަ ާ‬ ‫އަލްއަލްބާ ީ‬

‫އ‬
‫ހ ި‬
‫ހރި އެންމެ ަ‬
‫އއިސްފައި ު‬
‫އވުމެވެ‪ .‬އެއާ ޚިލާފަށް ަ‬
‫އ ބޭ ް‬
‫ތކީ‪ ،‬ދެ އަތްތިލަ މޭމަތީގަ ި‬
‫ހަމައެކަނި ޞައްޙަ ގޮ ަ‬
‫ދޘްފުޅުތަކެކެވެ‪[.‬‬
‫ޞލެއް ނެތް ޙަ ީ‬
‫އވެސް އަ ް‬
‫ތ އެ ް‬
‫ޙަދީޘްފުޅުތަކަކީ‪ ،‬ޞަޢީފު )ނިކަމެތި( ނުވަ ަ‬

‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬

‫ނ ަޙދީޘްފުޅު)" ن َﺻ ا ُ َﻋﻠﻴ ِﻪ َو َﺳﻠ َﻢ ﻳَﻀ ُﻌ ُﻬ َﻤﺎ‬
‫ނކޮށްލެވު ު‬
‫އ އެންމެފަހުން ބަޔާ ް‬
‫މވްޟޫޢުގަ ި‬
‫މި ަ‬
‫ْ‬
‫ދ‪-‬‬
‫ފނުގެ ދެ އަތްޕުޅު ‪-‬ނަމާދުގައި ހަށަންބަންނަހިނ ު‬ ‫ا ﺼﺪ ِر" މާނައީ‪] :‬މާތް ރަސޫ ާ‬
‫ލ‪ --‬އެކަލޭގެ ާ‬

‫ރ‪--‬އެވެ‪.‬‬
‫އވަނީ ވާއިލު އިބްނު ޙަޖަ ް‬
‫ރއްވާފަ ި‬
‫ރވާކު ަ‬
‫ވވަތެވެ‪ ،([.‬މި ޙަދީޘްފުޅު ި‬
‫މޭމަތީގައި ބާއް ަ‬

‫َ ْ ُ َْ‬
‫ޖ‪ " --‬ح ا ﻤ ِﻨﻴ ِﺔ" ކިޔުނު ފޮތުގަ ި‬
‫އ‬ ‫މރް އަލްޙާއް ް‬
‫އލާމާ އިބްނު އަ ީ‬
‫އ ޙަދީޘްފުޅާމެދު‪ ،‬އަލްޢަ ް‬
‫ެ‬

‫ބތުވާ ގޮތަކީ‪ :‬ވާތް މަތީގައި ކަނާތް ބޭއްވުމެވެ‪ .‬އަދި‪،‬‬

‫މރިތި ސުންނަތުން ޘާ ި‬
‫ށވަރުން ޫ‬
‫ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪} .‬ހަމަކަ ަ‬

‫ނ‬‫އލު އިބް ު‬ ‫ނ ވާ ި‬ ‫ނކުރެވު ު‬‫އކަނި ޞައްޙަ ޙަދީޘްފުޅަކީ ބަޔާ ް‬ ‫ވ ހަމަ ެ‬ ‫ހސާބަކުކަން އައިސްފައި ާ‬ ‫ނ ި‬ ‫ވ ކޮ ް‬ ‫އެބާއްވަން ީ‬
‫ُ‬ ‫َ ُْ‬ ‫ْ‬
‫ދ‬
‫އ ި‬‫އ ަ‬ ‫ވރިޔާއާ ި‬ ‫ނ ފޮތުގެ ެ‬‫ގ މައްޗަށް "ا ﺤﺮ ا ﺮاﺋِﻖ"ކިޔު ު‬
‫ގ ޞައްޙަކަމު ެ‬ ‫ކމު ެ‬‫ޙަޖަރް‪--‬ގެ ޙަދީޘްފުޅެވެ‪ .‬އަދި‪ ،‬މި ަ‬
‫َُْ َْ ُ ْ‬
‫) ‪(37‬‬
‫ވއެވެ‪{.‬‬
‫ވލައް ަ‬ ‫ވ ބޭފުޅާވެސް ވިދާޅު ެ‬‫" ﺘﺢ اﻟﻐﻔﻮ ِر" ލިޔުއް ި‬
‫َُْ َْ‬
‫اﻷ ْو َ‬
‫މ ބާބުގައި‪،‬‬ ‫"‬
‫ِ ކިޔުނު ފޮތުގައި ވިދާޅުވެފައިވެ ެ‬
‫އވެ‪ި ] .‬‬ ‫ﺎر‬ ‫ﻃ‬ ‫ގ " ﻴﻞ‬
‫ނ‪ެ --‬‬
‫ޝވްކާ ީ‬
‫އަދި‪ ،‬އަލްއިމާމުއް ަ‬

‫ޑ‬
‫ބ ު‬
‫ވ ތަނާމެދު( އައިސްފައިވާ އެންމެ ޞައްކަން ޮ‬
‫ލ ބާއްވަން ީ‬
‫އ ދެ އަތްތި ަ‬
‫މިމަވްޟޫޢުގައި )ހަށަންބަނުމުގަ ި‬
‫) ‪(38‬‬
‫ރ‪--‬ގެ ޙަދީޘްފުޅެވެ‪[.‬‬
‫ނ ޙަޖަ ް‬
‫އލު އިބް ު‬
‫ޙަދީޘްފުޅަކީ ވާ ި‬

‫ތ‬ ‫ނ‪ --‬ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ‪ާ " .‬‬

‫މ ް‬ ‫ދން އަލްއަލްބާ ީ‬
‫އލާމާ މުޙައްމަދު ނާޞިރުއް ީ‬
‫އލްއިމާމުލްޢަ ް‬
‫އަދި‪ަ ،‬‬
‫ނ‬
‫ވއިލު އިބް ު‬
‫ހރު ޞަޙާބީ‪ާ ،‬‬
‫އވަނީ މަޝް ޫ‬
‫ވކުރައްވާފަ ި‬ ‫ލ‪--‬ގެ ނަމާދު އެންމެ ތަފް ީ‬
‫ޞލުކޮށް ރި ާ‬ ‫ރަސޫ ާ‬
‫) ‪(39‬‬
‫ޙަޖަރް‪-‬رﺿﻲ ﷲ ﻋﻨﮫ‪-‬ގެ ޙަދީޘްފުޅުގައެވެ‪".‬‬

‫َْ‬
‫ޔއްވި " ﺘ ُﺢ‬
‫އ ލި ު‬
‫ޝރަޙައިގަ ި‬
‫ަ‬ ‫ޤލާނީ‪ ،--‬ޞަޙީޙުލްބުޚާރީގެ‬
‫ޖރުލްޢަސް ަ‬
‫އލްއިމާމް އިބްނު ޙަ ަ‬
‫އަދި‪ަ ،‬‬
‫اَْ ْ‬
‫އ‬
‫ފއަކީ )ހަށަންބަންނަހިނދު‪ ،‬މޭމަތީގަ ި‬
‫ށވަރުން މިޞި ަ‬
‫ވއެވެ‪" .‬ހަމަކަ ަ‬ ‫ﺎري"ގައި‪ (224/2) ،‬ގަ ި‬
‫އ ވިދާޅުވެފައި ެ‬ ‫ِ‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،108 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪37‬‬

‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،109 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪38‬‬

‫ﻛﺘﺐ اﻷ ﺎ ﻣﻦ اﻟﻔﻮاﺋﺪ‪ ،61-58/2 ،‬ﻠﺸﻴﺦ ﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺎﻣﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ا ﻮﻫﺎب‪-‬أﺛﺎﺑﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫ﻓﺮاﺋﺪ ا ﺸﻮارد ﺎ‬ ‫‪39‬‬

‫‪28‬‬
‫އވެ‪ .‬އަދި‪،‬‬
‫ހގެ ޞިފަ ެ‬
‫ހ ނިކަމެތިމީ ާ‬
‫ދ އަ ާ‬
‫އ ކޮޅަށްހުރުމަކީ( ކަމަކަށްއެ ި‬
‫ނ ނަމާދުގަ ި‬
‫އވައިގެ ް‬
‫ވާތްމަތީގައި ކަނާތް ބާ ް‬
‫ވވޭ‪ ،‬މަނާވެގަނެވޭ‪ ،‬އަދި‪،‬‬
‫ހލި ެ‬
‫އންމެ ރަނގަޅަށް ދުރު ެ‬
‫ރކާތްތަކުން ެ‬
‫ކރު ޙަ ަ‬
‫ގ ސަބަބުން ބޭ ާ‬
‫ކ އޭ ެ‬
‫އެފަދައިން ހުރުމަ ީ‬

‫ލވެއެވެ‪.‬‬
‫އ އެކު ެ‬
‫ގ ި‬
‫އ މިކަމު ަ‬
‫ވހަކައެ ް‬
‫ޅ ާ‬
‫މހުން ބުނެއުޅޭ މޮ ު‬
‫އ ީ‬
‫ތވެ‪ .‬ބައެ ް‬
‫ވ ގޮ ެ‬
‫ރވެ ޭ‬
‫އ އެންމެ ކައި ި‬
‫ޚުޝޫޢަތްތެރިކަމާ ި‬
‫) ‪(40‬‬
‫ށ‬
‫ކ ް‬
‫ށ ސަލާމަތް ޮ‬
‫ރކޮ ް‬
‫އ ރައްކާތެ ި‬
‫އއްޗެ ް‬
‫ކ ެ‬
‫ގ މަތިން މީހަ ު‬
‫އ ެ‬
‫ނވެ‪ .‬ޢާދަ ި‬
‫ލވޭ ތަ ެ‬
‫ތ އެކު ެ‬
‫އ ނިޔަ ް‬
‫އެތަނެއްގަ ި‬ ‫އެއީ؛ ހިތަކީ‬
‫) ‪(41‬‬
‫ތވެ‪[.‬‬
‫ތ ބާއްވަ ެ‬
‫ގއި އަ ް‬
‫ޗއްގެ މަތީ ަ‬
‫އއެއް ެ‬
‫ފޮރުވަން އެދޭނަމަ‪ެ ،‬‬

‫ތ‬
‫ތ )ސޫރަ ު‬
‫ވ އާޔަ ް‬
‫ގއިވާނަމަ އަންނަނި ި‬
‫ހއްޔެވެ؟ އެހެންކަމު ަ‬ ‫ބ اﷲ ﺗﻌﺎ އަށް ލޯ ި‬
‫ބކުރަމު ެ‬ ‫ތި ާ‬

‫ނ‬
‫ފ ު‬
‫ކލޭގެ ާ‬
‫އޔަތުގެ މާނައަކީ‪ަ ] :‬‬
‫އ އެއަށް ޢަމަލީ ސިފަގެންނަވާށެވެ! އެ ާ‬
‫ކޔުއްވަ ި‬
‫އާލްޢިމްރާންގެ ‪31‬ވަނަ އާޔަތް( ި‬
‫ށވެ‪.‬‬
‫ކމުގައިވާނަމަ‪ ،‬ފަހެ‪ ،‬ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ތަބަޢަވާ ެ‬ ‫ބއިމީހުން اﷲ ﺗﻌﺎ އަށް ލޯބި ު‬
‫ކރާ ަ‬ ‫ތިޔަ ަ‬ ‫ވިދާޅުވާށެވެ!‬
‫ކ‬ ‫ތވެ‪ [...‬ވީމާ‪ ،‬اﷲ ﺗﻌﺎ އަށް ލޯބިކުރާކަ ު‬
‫މގައި ބުނުމަ ީ‬ ‫ބވެވޮޑިގަންނަވާނެ ެ‬
‫މހުންދެކެ ލޯ ި‬
‫ތިޔަބައި ީ‬ ‫އެހިނދުން اﷲ ﺗﻌﺎ‬

‫ލ‪--‬‬
‫ސ ާ‬
‫ގ ރަ ޫ‬
‫އއީ އެކަލާނ ެ‬
‫އ ޙަޤީޤަތަކަށް ހައްދާވާށެވެ‪ެ .‬‬
‫ލގަ ި‬
‫މގެ ބަދަ ު‬
‫އ ހެއްދެވު ު‬
‫އކަމުގަ ި‬
‫ދޮގު ދަޢުވާއެ ް‬

‫ނ‬
‫ކަމަކު ް‬ ‫އވިހައި‬
‫ކރެ ް‬
‫ނަހީ ު‬ ‫ބޯލަނބައިގެންނެވެ‪.‬‬ ‫ށ‬
‫އަމުރުފުޅުތަކަ ް‬ ‫ކލޭގެފާނުގެ‬
‫އެ ަ‬ ‫ތަބަޢަވެގެންނެވެ‪.‬‬ ‫އަށް‬
‫މާނައަކީ‪:‬‬ ‫ގ‬
‫އާޔަތު ެ‬ ‫ނ‬
‫‪21‬ވަ ަ‬ ‫اﻷﺣﺰاب ެ‬
‫ގ‬ ‫ﺳﻮرة‬ ‫ވ‬
‫ވަޙީބަސްފުޅުގައި ާ‬ ‫ﺗﻌﺎ ގެ‬ ‫اﷲ‬ ‫ލވެގެންނެވެ‪.‬‬
‫ދުރުހެ ި‬

‫ދ‬
‫އ އަ ި‬ ‫އއީ‪ ،‬اﷲ ﺗﻌﺎ ގެ ޙަ ް‬
‫ޟރަތުންނާ ި‬ ‫އވެއެވެ‪ެ .‬‬
‫އ ް‬
‫ރވެތި ނަމޫނާ ެ‬
‫އ ި‬
‫ސލާގަ ި‬
‫ތ ރަ ޫ‬
‫ކރި ި‬
‫]ތިޔަބައިމީހުންނަށް ީ‬
‫ނ‬
‫ދ ް‬
‫ޞރުއް ީ‬
‫މ މުޙައްމަދު ނާ ި‬
‫ޢއްލާ ާ‬‫ނމެ‪ ،‬އަލްއިމާމުލް ަ‬
‫ހޔޮ އެދޭމީހުންނަށެވެ‪ .[...‬އަދި‪ ،‬ހަމައެހެ ް‬
‫ހ ެ‬
‫އާޚިރަތްދުވަ ު‬
‫َْ‬ ‫َ ُْ‬
‫ލ‪--‬‬ ‫އވާ މާތް ރަސޫ ާ‬‫ކޔުނު ފޮތުގެ ‪2546‬ވަނަ ޙަދީޘްފުޅުގަ ި‬ ‫ނ‪--‬ގެ "ﺻ ِﺤﻴﺢ ا ﺎ ِﻣ ِﻊ" ި‬ ‫އަލްއަލްބާ ީ‬

‫ގ‬
‫ލގެފާނު ެ‬
‫ތިމަންކަ ޭ‬ ‫ވގެންވަނީ‬
‫ވާޖިބު ެ‬ ‫ޢަމަލުކުރުން‬ ‫ހިފައި‪،‬‬ ‫]ތިޔަބައިމީހުންނަށް‬ ‫މާނައަކީ‪:‬‬ ‫ބަސްފުޅުގެ‬ ‫ގެ‬
‫އ‬
‫ގ ި‬
‫ކ ަ‬
‫އންގެ ގޮތެވެ‪ .‬ފަހެ‪ ،‬އެސުންނަތުގައި‪ ،‬އެގޮތްތަ ު‬
‫ކވަނިވި ޚަލީފާ ި‬
‫ސުންނަތާއި‪ ،‬އަދި ހެޔޮ މަގަށް މަގުދައް ަ‬

‫ގ‬
‫އ ެ‬
‫ށވެ! ޭ‬
‫ކރައްވާ ެ‬
‫ށ ލޯބި ު‬
‫އވާ‪ ،‬އެއަ ް‬
‫ކރާށެވެ!‪ [-‬ވީމާ‪ ،‬މިނަމޫނާ ޤަބޫލުކުރަ ް‬
‫ނ ޢަމަލު ު‬
‫ގަދައަޅައި ހިފާށެވެ!‪-‬އެއަށް ކެރިގެ ް‬

‫ނ‬
‫ށ ް‬
‫ގ ދަ ު‬
‫ވރުގެތަކު ެ‬
‫މންތެރިވެއްޖެމީހާ‪ ،‬އެކަލާނގެ އެސު ަ‬
‫ށ ކިޔަ ަ‬
‫ރސޫލާއަ ް‬
‫ގ ަ‬
‫އކަލާނ ެ‬
‫އ ެ‬
‫ނަތީޖާއަކީ؛ ]އަދި ﷲ އާ ި‬
‫އ‬
‫އެ ީ‬ ‫ދ‬
‫އަ ި‬ ‫ވއްދަވާނެތެވެ‪.‬‬
‫ަ‬ ‫ށ‬
‫ތިބެނިވިގޮތަ ް‬ ‫އމަށް‬
‫ދާ ި‬ ‫ހކު‪،‬‬
‫އެމީ ަ‬ ‫ރގެތަކަށް‪،‬‬
‫ސުވަ ު‬ ‫ދެމިދެމިހުންނަ‬ ‫އ‬
‫ކޯރުތަ ް‬
‫ކވެ‪- [.‬ސޫރަތުންނިސާއިގެ ‪13‬ވަނަ އާޔަތުން‪-‬‬
‫ނވާ ކާމިޔާބެ ެ‬
‫މަތިވެރިވެގެ ް‬

‫ا ﻤﺪ ﷲ ا ي ﺑﻨﻌﻤﺘﻪ ﺗﺘﻢ ا ﺼﺎ ﺎت‬

‫َ‬
‫ށގައެވެ‪ .‬اﷲ ﺗﻌﺎ ގެ ވަޙީބަސްފުޅުގައިވެއެވެ‪َ " .‬وﻟ ِ ْﻦ‬ ‫‪ 40‬ކީރިތި ޤުރްއާނުން ހާމަވާގޮތުގަ ި‬
‫އ ހިތްތައްވަނީ މޭކަށިގަނޑުގެ ދަ ު‬
‫ُ ْ‬ ‫َ ْ َ ُْ ُْ ُ‬
‫ﻌ اﻟﻘﻠﻮب اﻟ ِ ْ ِ ا ﺼﺪو ِر"‪ ،‬މާނައަކީ‪] :‬އަދި‪ ،‬ކިއެއްތަ! އަނދިރިވަނީ‪ ،‬ކަނުވަނީ‪ ،‬މޭތަކުގައިވާ ހިތްތަކެވެ‪= [.‬އަލްޙައް ު‬
‫ޖ‬
‫ސޫރަތުގެ ‪46‬ވަނަ އާޔަތުން=‬
‫أﺧﻄﺎء ا ﺼﻠ ‪ ،‬ص‪ ،109 :‬ﻠﺸﻴﺦ ﺸﻬﻮر ﺣﺴﻦ آل ﺳﻠﻤﺎن‪-‬ﺣﻔﻈﻪ اﷲ‪.-‬‬ ‫اﻟﻘﻮل ا ﺒ‬ ‫‪41‬‬

‫‪29‬‬