EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

SIKIŞTIRILAMAZ AKIŞLARIN

DOĞRUDAN SAYISAL SİMÜLASYONU İÇİN

BİR HESAPLAMALI AKIŞKANLAR DİNAMİĞİ

ÇÖZÜCÜSÜNÜN GELİŞTİRİLMESİ

Emre ŞİMŞEK

Tez Danışmanı : Dr. Öğr. Üyesi Utku ŞENTÜRK

Makina Mühendisliği Anabilim Dalı

Sunuş Tarihi : 13.08.2018

Bornova-İZMİR
2018
 vii

ÖZET

SIKIŞTIRILAMAZ AKIŞLARIN DOĞRUDAN SAYISAL

SİMÜLASYONU İÇİN BİR HESAPLAMALI AKIŞKANLAR
DİNAMİĞİ ÇÖZÜCÜSÜNÜN GELİŞTİRİLMESİ

ŞİMŞEK, Emre

Yüksek Lisans Tezi, Makina Mühendisliği Anabilim Dalı

Tez Danışmanı: Dr. Öğr. Üyesi Utku ŞENTÜRK
Ağustos 2018, 53 sayfa

Bu tezde, sıkıştırılamaz, iki boyutlu akışların hesaplamalı akışkanlar dinamiği

simülasyonları için bir çözücü geliştirilmiştir. Süreklilik ve momentum denklemleri,
sonlu farklar yöntemine dayalı olarak ayrıklaştırılmış ve projeksiyon yöntemiyle
çözülmüştür. Tüm sınır koşulları, denklem ayrıklaştırma aşamasında uygulanmıştır.
Böylece projeksiyon yönteminin ikinci adımında ortaya çıkan düzeltilmemiş hız
alanının sınır koşuluna ilişkin belirsizlik bertaraf edilmiştir. Kaydırılmış ve Kartezyen
bir ağ düzeni ile birlikte, ikinci mertebeden doğruluğa sahip fark denklemleri
kullanılmıştır. Zaman integrasyonunda, yayınım terimleri için Crank-Nicolson ve
taşınım terimleri için Adams-Bashforth yöntemleri kullanılmıştır.

Kayar kapak tahrikli kare oyuk içindeki akış test problemi olarak ele alınmış,
Re=100, 400 ve 1000 değerleri için çözümler yapılmış ve literatür ile uyumlu sonuçlara
ulaşılmıştır.

Taylor-Green çevrisi bir diğer test problemi olarak ele alınmıştır. ANSYS Fluent
programında yapılan çözümde, korunması gereken toplam kinetik enerji zaman
içerisinde azalmaktadır. Geliştirilen kod ile çözüldüğünde ise enerji korunmaktadır.
Böylece kodun doğrudan sayısal simülasyon (DNS) koşullarını sağladığı teyit
edilmektedir.

Anahtar sözcükler: Akışkanlar mekaniği, hesaplamalı akışkanlar dinamiği,

projeksiyon yöntemi, sonlu farklar.
 ix

ABSTRACT

DEVELOPMENT OF A CFD SOLVER FOR THE DIRECT

NUMERICAL SIMULATION OF INCOMPRESSIBLE FLOW

ŞİMŞEK, Emre

MSc in Mechanical Eng.

Supervisor: Asst. Prof. Dr. Utku ŞENTÜRK
August 2018, 53 pages

In this thesis, a solver has been developed for simulating the fluid dynamics of
two-dimensional incompressible flows. The continuity and momentum equations are
discretized based on the finite difference method and solved by projection method. All
boundary conditions are applied in the discretization step. Thus, the ambiguity of the
boundary condition of the uncorrected velocity field which occurs in the second step
of the projection method is eliminated. Finite difference equations with second order
accuracy are used with staggered and Cartesian mesh. Crank-Nicolson and Adams-
Bashforth methods are used for the time integration of the diffusion and the convection
terms.

Lid-driven cavity problem is taken as a test problem and solutions are found for
Re=100, 400 and 1000 and the results were in agreement with the literature.

Taylor-Green vortex is also taken as another test problem. In ANSYS Fluent

program, the total kinetic energy which is expected to be protected is decreasing over
time. The energy is protected when it is solved with the developed code. Thus, it is
confirmed that the code provides direct numerical simulation (DNS) conditions.

Keywords: Fluid mechanics, computational fluid dynamics, projection method,

finite difference.
 xi

TEŞEKKÜR

Bölümümüzde çalışmamız için her türlü imkanı sağlayan, lisans ve yüksek

lisans eğitimim boyunca desteğini hiçbir zaman esirgemeyen Bölüm Başkanımız
Sayın Prof. Dr. Aydoğan ÖZDAMAR’a, bu tez çalışmasının ortaya çıkmasını
sağlayan, çalışmayı değerli katkılarıyla yönlendiren, kıymetli yorumlarıyla tezin
biçimlendirilmesini sağlayan, çalışma süresince değerli zamanını ve bilimsel desteğini
benimle her daim paylaşan danışman hocam Sayın Dr. Öğr. Üyesi Utku ŞENTÜRK'e,
akademik bilgisi ve derslerinden çok yararlandığım, değer verdiğim Sayın Doç. Dr.
Mustafa Turhan ÇOBAN’a, değerli jüri hocam Sayın Doç. Dr. Mehmet Akif EZAN’a,
her zaman yanımda olan, bana destek veren anne ve babama teşekkürü bir borç bilirim.
 xiii

İÇİNDEKİLER

Sayfa

ÖZET ............................................................................................................... …vii

ABSTRACT ..........................................................................................................ix

TEŞEKKÜR .........................................................................................................xi

ŞEKİLLER DİZİNİ ..............................................................................................xv

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ ..................................................... xviii

1.GİRİŞ ................................................................................................................... 1

2.SONLU FARKLAR YÖNTEMİ ......................................................................... 4

3.TRANSPORT DENKLEMLERİNİN SAYISAL ÇÖZÜMLERİ .......................7

3.1 Daimi Yayınım Denklemi ................................................................................ 7

3.2 Daimi Olmayan Taşınım-Yayınım Denklemi .................................................. 9

3.2.1 Doğrusal taşınım-yayınım denklemi............................................................10

3.2.2 Burgers denklemi .........................................................................................11

4.NAVIER-STOKES DENKLEMLERİNİN AYRIKLAŞTIRILMASI ..............14

4.1 Eş Merkezli Ağ ...............................................................................................15

4.2 Kaydırılmış Ağ ...............................................................................................16

 xiv

İÇİNDEKİLER (devam)

5. SFY’NİN KAYDIRILMIŞ AĞA UYGULANMASI ...................................... 18

5.1 Taşınım Terimi ............................................................................................... 18

5.2 Basınç Terimi ................................................................................................. 21

5.3 Yayınım Terimi .............................................................................................. 21

5.4 Süreklilik Denklemi ....................................................................................... 24

6. ZAMAN İNTEGRASYONU ........................................................................... 26

7. PROJEKSİYON YÖNTEMİNİN UYGULANMASI ..................................... 29

8. TEST PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜ .......................................................... 41

8.1 Taylor-Green çevrisinin projeksiyon yöntemiyle çözümü............................. 41

8.2 Kayar kapak tahrikli oyuk akışının projeksiyon yöntemiyle çözümü............ 44

9. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME ................................................................... 49

KAYNAKLAR DİZİNİ ....................................................................................... 50

ÖZGEÇMİŞ ......................................................................................................... 52

EKLER .....................................................................................................................
 xv

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil Sayfa

1.1. Farklı Reynolds sayılarında türbülanslı akışlar ........................................ 2

1.2. Düz bir levha üzerindeki akışta meydana gelen yapılar ........................... 3

2.1. Sonlu farklar yönteminin Kartezyen koordinatlarda gösterimi ................ 4

3.1. Isı iletim problemi sınır koşulları ............................................................. 8

3.2. Sıcaklık dağılımı çizgileri......................................................................... 9

3.3. Dikey çizgi üzerindeki sıcaklık dağılımı .................................................. 9

3.4. Gauss darbesi ..........................................................................................10

3.5. t=1,25 s için 𝜙 değerleri .........................................................................11

3.6. Burgers denklemi sonuçları ....................................................................12

3.7. Geometrik merkezden geçen yatay çizgi üzerindeki u hızları................13

4.1 Eş merkezli ağ düzeni .............................................................................15

4.2 Dama tahtası dağılımı .............................................................................15

4.3 İki boyutlu kaydırılmış ağ ......................................................................16

4.4 Üç boyutlu kaydırılmış ağ ......................................................................17

5.1 Taşınım teriminin xy ve xz düzlemlerindeki u hücreleri ........................18

5.2 Taşınım teriminin xy ve xz düzlemlerindeki v hücreleri .........................19

 xvi

ŞEKİLLER DİZİNİ (devam)

Şekil Sayfa

5.3 Taşınım teriminin xy ve yz düzlemlerindeki w hücreleri ....................... 20

5.4 Yayınım teriminin x bileşeni için u hücreleri ........................................ 22

5.5 Yayınım teriminin y bileşeni için v hücreleri ......................................... 23

5.6 Yayınım teriminin z bileşeni için w hücreleri ........................................ 24

6.1 Açık Euler ve Örtülü Euler yöntemi ..................................................... 26

6.2 Crank-Nicolson metodu ........................................................................ 27

7.1 4x4’lük kaydırılmış ağ .......................................................................... 29

7.2 Projeksiyon yönteminin geometrik anlamı ........................................... 40

8.1 Taylor-Green çevrisinin Kartezyen koordinatlardaki gösterimi ............ 41

8.2 İki boyutlu kaydırılmış ağda periyodik sınır koşulunun uygulanması .. 42

8.3a Taylor-Green çevrisi probleminde ANSYS’e göre u hız konturu ......... 43

8.3b Taylor-Green çevrisi probleminde çözücüye göre u hız konturu .......... 43

8.4 y=0,5 doğrusu üzerindeki u hızı dağılımı .............................................. 43

8.5 Taylor-Green çevrisi probleminde kinetik enerji değişimi .................... 44

8.6 Kayar kapak tahrikli oyuk akışı probleminin sınır şartları .................... 45

8.7a Re=100 için çözücü sonucunun literatürle karşılaştırılması .................. 46

 xvii

ŞEKİLLER DİZİNİ (devam)

Şekil Sayfa

8.7b Re=400 için çözücü sonucunun literatürle karşılaştırılması ...................46

8.7c Re=1000 için çözücü sonucunun literatürle karşılaştırılması.................46

8.7d Re=100 için dikey çizgi üzerindeki yatay hızın zamanla değişimi ........46

8.8a Re=100 için çözüm sonucundaki akım çizgileri ....................................47

8.8b Re=400 için çözüm sonucundaki akım çizgileri ....................................47

8.8c Re=1000 için çözüm sonucundaki akım çizgileri ..................................47

8.9a Re=100 için u hız konturu ......................................................................45

8.9b Re=400 için u hız konturu ......................................................................45

8.9c Re=1000 için u hız konturu ....................................................................45

 xviii

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ

Simgeler Açıklama

𝐴 Bilinmeyen zaman adımındaki katsayılar matrisi

𝐷 Diverjans matrisi

𝐺 Ayrıklaştırılmış basınç gradyeni matrisi

𝐻 Ayrıklaştırılmış taşınım terimleri vektörü

𝐼 Birim matris

𝐿 Ayrıklaştırılmış Laplasyen matrisi

𝜇 Dinamik viskozite (kg m-1s-1)

𝜈 Kinematik viskozite (m2 s-1)

nx x eksenindeki düğüm sayısı

ny y eksenindeki düğüm sayısı

𝑃 Statik basınç

𝑃 Kinematik basınç

i Kartezyen koordinatlarda x yönündeki birim vektör

j Kartezyen koordinatlarda y yönündeki birim vektör

k Kartezyen koordinatlarda z yönündeki birim vektör

 xix

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ (devam)

Simgeler Açıklama

n Zaman bağlı simülasyonda zaman adımı indisi

𝑟 Bilinen zaman adımından gelen ifadelere verilen kısaltma

𝑏𝑐 Ayrıklaştırılmış momentum denklemindeki sınır değerleri

𝑏𝑐 Ayrıklaştırılmış süreklilik denklemindeki sınır değerleri

ℎ Kayar kapak tahrikli oyuk akış probleminde duvar uzunluğu (m)

𝑢 Hızın yatay bileşeni (m s-1)

𝑣 Hızın dikey bileşeni (m s-1)

𝐸 Birim kütledeki toplam kinetik enerji (m2 s-2)

𝒪(𝛥𝑥) Büyük O gösterimi (Big O notation)

𝜙 Akışkan hareketi ile taşınan özellik

𝑘 Isı iletim katsayısı (kg m s-3 K-1)

ℎ Isı taşınım katsayısı (kg m2 s-3 K-1)

𝛤 Dinamik viskozite (μ) veya ısı iletim katsayısı (k)

Kısaltmalar

HAD Hesaplamalı akışkanlar dinamiği

 xx

SİMGELER VE KISALTMALAR DİZİNİ (devam)

Kısaltmalar Açıklama

SFY Sonlu farklar yöntemi

DNS Doğrudan sayısal simülasyon

 1

1. GİRİŞ

Hesaplamalı akışkanlar dinamiğinin, özellikle Ar-Ge süreçleri başta olmak üzere,

endüstriyel uygulamalarda giderek yerini sağlamlaştıran bir tasarım aracı olduğu
görülmektedir. Bunda şüphesiz önemli rol, çok çeşitli mühendislik problemlerinin
çözümünü başarı ile gerçekleştirmek için gelişmiş ve de ulaşılabilir olan gerek ticari
gerek açık kaynaklı yazılımlardır. Ülkemizde de bu tip yazılımlar hem endüstriyel hem
de akademik araştırmalarda kullanılmaktadır. Bu yazılımlar, yapısal olmayan ağ
üzerinde çözüm yapabilme (karmaşık geometriler ile baş edebilme) becerisine
sahiptirler. Ayrıca, akış problemindeki taşınım/difüzyon süreçleriyle ilgili (Peclet
sayısı) veya zaman integrasyonunun örtülü ya da açık olmasıyla ilgili (Courant sayısı)
stabilite problemlerini ortadan kaldırabilen çözüm algoritmalarına dayalıdırlar.
Çoğunlukla türbülanslı olan problemlerin çözümü için de türbülans modelleri
kullanırlar. Uygulamada avantaj yaratan bu özellikler, küçük zaman adımlarındaki dahi
değişimlerin önemli olduğu, bilinmeyenlerin yüksek doğrulukla hesaplanmasının
gerektiği, doğrudan sayısal simülasyon adı altında ele alınan problemlerde dezavantaja
dönüşmektedir. Yüksek ağ boyutu gereksinimi nedeniyle, halen temel test problemleri
için sınanmakta olan bu simülasyonlarda, akademik düzeyde ve daha kısıtlı sayısal
yöntemlere dayalı çözümler yapılmaktadır.

Harlow ve Welch (1965) tarafından yapılmış çalışmada ilk kez kaydırılmış ağ

üzerinde, Kartezyen koordinatlarda iki boyutlu, viskoz, sıkıştırılamaz, daimi olmayan
akış probleminin sonlu farklar yöntemine dayalı sayısal çözümü gerçekleştirilmiştir.
Literatürde “Dam breaking problem” olarak adlandırılan barajdan serbest bırakılan su
akışı probleminin iki farklı türü incelenmiştir. İlk problemde dikdörtgen şeklindeki su
dolu bölgenin sağındaki kapak aniden kaldırılmakta ve su başlangıçta problem
dışarısında olan kuru alana akmaktadır. İkinci problemde ise kapak belirli yüksekliğe
kadar kaldırılmakta ve su dışarı akmaktadır. Her iki problemde de kaydırılmış ağ
sayısal olarak başarıyla problemleri çözmüştür. Hız ve basınç gibi temel değişkenlerin
birbirinden farklı konumlarda tanımlandığı böylesi bir ağ yapısının iki önemli özelliği:
(1) Merkezi farklar yöntemine dayalı ayrıklaştırmadan ötürü hassasiyet kaybını ve
yakınsama güçlüğü yaratan “dama tahtası dağılımı”nı ortadan kaldırması, (2) Kütle ve
momentumun korunumu temel denklemlerinin yanısıra, kinetik enerji gibi ikincil
özelliklerin de korunumunu sağlamasıdır (Perot, 2011).

Güncel uygulamalarda sıkça tercih edilen SIMPLE (Patankar, 1972), PISO (Issa,
1985) ve bunların türevi olan basınç düzeltme yöntemlerinde, momentum denkleminin
doğrusal olmayan taşınım terimi için, halihazırda bulunan değişkenlerin kullanımına
dayalı doğrusallaştırma uygulanır (Ferziger ve Peric, 2002). Basınca ait denklemin
olmamasından kaynaklanan zorluk, momentum denkleminin gradyeni alınarak ve
süreklilik denklemi kullanılarak türetilen basınç Poisson denklemi ile giderilir.
SIMPLE metodunda hesaplamalar iç ve dış iterasyon döngülerinden oluşmaktadır. Bu
metotta hız düzeltme faktörünün hesaplanmasındaki ihmalden dolayı iteratif çözüm
ıraksar. Iraksamayı engellemek için rahatlatma faktörleri (under-relaxation factor)
kullanılır. Her problem için doğru rahatlatma faktörü seçimi sayısal çözüm için ek yük
getirmektedir. Zamana bağlı problemlerde kullanılan SIMPLE ve PISO metotlarında
 2

ise integrasyon için örtülü yöntemler kullanılarak, büyük zaman adımları ile çözümler
gerçekleştirilebilmektedir. Bunlara bir alternatif olan projeksiyon ya da kademeli adım
(Chorin, 1968) yönteminde ise taşınım terimleri için doğrusallaştırma uygulanmaz.
Momentum denklemi iki kısma ayrılarak kademeli çözüm yapılır. Birinci adımda
basınç terimi ihmal edilerek hızın bir ara değeri bulunur. Daha sonra, bu tahmini hızlar
kullanılarak basınç denklemi çözülür. Bulunan basınçlar ile, momentum denkleminin
ikinci adımı gerçekleştirilerek hızlar düzeltilir. Bu yöntemin çeşitlemelerinden biri olan
ve Perot (1993) tarafından verilen yöntemde, düzeltilmemiş hız alanının sınır koşuluna
ilişkin belirsizlik, denklem ayrıklaştırması aşamasında tüm sınır koşullarını dahil
ederek bertaraf edilmiştir. Ayrıca, daha yüksek doğruluğa sahip zaman integrasyonu
için bir yaklaşım önerilmiştir. Adams-Bashforth ve Crank-Nicolson zaman
integrasyonlarının kullanıldığı bu yaklaşım, doğrudan sayısal simülasyonlara ilişkin
güncel birçok çalışmada kullanılmaktadır (Taira ve Colonius, 2007; Krishnan, 2015;
Jantzen, 2014).

Türbülanslı akışlarda viskoz kuvvetler atalet kuvvetlerine oranla düşük

olduğundan akışkan hızlarındaki çalkantıları sönümleyemezler. Bunun sonucu olarak
ufak bir noktada meydana gelebilecek pürüzlülük veya titreşim gibi etkiler giderek
büyüyerek tüm akış bölgesini etkilemektedir (Smits ve Marusic, 2013). Şekil 1.1’de
Reynolds sayısının 102 ve 106 olduğu aralıklarda türbülanslı akışlar ile hayatın pek çok
alanında yaygın olarak karşılaşıldığı gösterilmektedir.

Şekil 1.1 Farklı Reynolds sayılarında türbülanslı akışlar (Smits ve Marusic, 2013).

Yüksek doğruluğa sahip sayısal çözüm için türbülanslı akışlarda oluşan

çalkantıların ve ufak çevri yapılarının (structure) hesaba katılması gerekmektedir. Şekil
1.2’de düz bir levha üzerindeki türbülanslı akıştan kaynaklanan çevri yapıları
görülmektedir. Bu yapıların hesaba katılması için de üç boyutlu bir DNS yönteminde
kullanılması gereken ağ boyutu Re9/4 ile ifade edilmektedir (Smits ve Marusic, 2013).
 3

Şekil 1.2 Düz bir levha üzerindeki akışta meydana gelen yapılar (Wu ve Moin, 2009).

Yapılan deneylere göre sıkıştırılamaz akışların sayısal çözümünün stabilitesi için

kinetik enerjinin korunması gerekmektedir. Sonlu farklar metodunda ikinci dereceden
doğruluğa sahip kaydırılmış ağın kullanımının kinetik enerjiyi koruduğu, yüksek
hassasiyete sahip LES ve DNS yöntemleri için uygun olduğu görülmüştür (Morinishi,
1995).

Bu tez kapsamında, iki boyutlu, sıkıştırılamaz ve daimi olmayan akışların, Perot

(1993) tarafından verilen projeksiyon yöntemine dayalı çözümünü gerçekleştiren bir
kod geliştirilmiştir. Bu kapsamda, tüm sınır koşulları, denklem ayrıklaştırma
aşamasında uygulanmıştır. Kare oyuk içindeki akış test problemi olarak alınmış,
Re=100, 400 ve 1000 değerleri için çözümler yapılmıştır. Ayrıca Taylor-Green çevrisi
de test problemi olarak alınmıştır. Sürtünmesiz akış şartlarının geçerliği olduğu bu
çevrinin zaman içerisinde toplam kinetik enerjisini koruduğu gözlemlenmiştir.
Yöntemin detayları açıklanacak ve test problemlerinin sonuçlarına dayalı doğrulukları
tartışılacaktır.
 4

2. SONLU FARKLAR YÖNTEMİ

Navier-Stokes denklemlerinin nümerik olarak çözüldüğü hesaplamalı akışkanlar

dinamiğinde (HAD), akışın incelendiği bölgeye çeşitli uzaysal ayrıklaştırma
yöntemlerinden biri uygulanır. Ayrıklaştırma ile akışın incelendiği bölge sonlu sayıda
hücre veya düğüme ayrılır. Her bir düğümde akışkan özellikleri hesaplanır ve bu
düğümlerin interpolasyonu sayesinde herhangi bir yerdeki akışkan özellikleri bulunur.

Sonlu farklar yöntemi, Kartezyen koordinatlardaki yapısal ağlara kolayca

uygulanan ve Taylor serisi açılımlarından elde edilen bir ayrıklaştırma yöntemidir.
Çeşitleri olan geri fark denklemi, ileri fark denklemi ve merkezi fark denklemi Şekil 2.
1’de görsel olarak ifade edilmiştir.

Geri Fark

Merkezi Fark

İleri Fark

Δ𝑥 Δ𝑥 = 𝑥 −𝑥

i-2 x
i-1 i i+1 i-2

Şekil 2.1 Sonlu farklar yöntemi.

Şekil 2.1’deki f(x) fonksiyonu için i-1 ve i+1 noktasındaki değerler Taylor serisi
açılımıyla aşağıdaki gibi yazılır:

𝑑𝑓 𝑥 −𝑥 𝑑 𝑓 (𝑥 −𝑥 ) 𝑑 𝑓 (𝑥 −𝑥 )
𝑓 =𝑓 + + + + ⋯ (2.1)
𝑑𝑥 1! 𝑑𝑥 2! 𝑑𝑥 3!

𝑑𝑓 𝑥 −𝑥 𝑑 𝑓 (𝑥 −𝑥 ) 𝑑 𝑓 (𝑥 −𝑥)
𝑓 =𝑓 + + + + ⋯ (2.2)
𝑑𝑥 1! 𝑑𝑥 2! 𝑑𝑥 3!

Denklem 2.1’deki ve Denklem 2.2’deki birinci dereceli ve birinci mertebeden

türevler yalnız bırakılarak Denklem 2.3 ve Denklem 2.4 yazılır,
 5

𝑑𝑓 𝑓 −𝑓 𝑑 𝑓 ∆𝑥 𝑑 𝑓 (∆𝑥 )
= − − +⋯ (2.3)
𝑑𝑥 ∆𝑥 𝑑𝑥 2 𝑑𝑥 6

𝑑𝑓 𝑓 −𝑓 𝑑 𝑓 ∆𝑥 𝑑 𝑓 (∆𝑥 )
= + − +⋯ (2.4)
𝑑𝑥 ∆𝑥 𝑑𝑥 2 𝑑𝑥 6

Denklem 2.3 ve Denklem 2.4 toplanarak Denklem 2.5, Denklem 2.3’den

Denklem 2.4 çıkartılarak da Denklem 2.6 elde edilir.

𝑑𝑓 𝑓 −𝑓 𝑑 𝑓 (∆𝑥 )
= − +⋯ (2.5)
𝑑𝑥 2∆𝑥 𝑑𝑥 6

𝑑 𝑓 𝑓 − 2𝑓 + 𝑓
= +⋯ (2.6)
𝑑𝑥 ∆𝑥

Denklem 2.3-2.6’daki açılımlarda gerekli ihmaller yapılırsa, birinci mertebeden

hataya sahip ileri ve geri fark denklemleri sırasıyla Denklem 2.7-2.8’de ifade edilir.

𝑑𝑓 𝑓 −𝑓 𝑑𝑓 𝑓 −𝑓
= + 𝒪(∆𝑥 ) ⟶ ≈ (2.7)
𝑑𝑥 ∆𝑥 𝑑𝑥 ∆𝑥

𝑑𝑓 𝑓 −𝑓 𝑑𝑓 𝑓 −𝑓
= + 𝒪 (∆𝑥 ) ⟶ ≈ (2.8)
𝑑𝑥 ∆𝑥 𝑑𝑥 ∆𝑥

𝒪(Δx) ifadesi, yaklaşımdan kaynaklanan hatanın iki düğüm arasındaki mesafe

Δ𝑥 ile nasıl değiştiğini ifade etmektedir. Örneğin, Δ𝑥 iki kat artarsa hata da iki kat artar.
Birinci mertebeden merkezi fark denklemi ise ikinci dereceden doğruluğa sahiptir ve
aşağıdaki gibi ifade edilir:

𝑑𝑓 𝑓 −𝑓 𝑑𝑓 𝑓 −𝑓
= + 𝒪 (∆𝑥 ) ⟶ ≈ (2.9)
𝑑𝑥 2∆𝑥 𝑑𝑥 2∆𝑥

İkinci mertebeden merkezi fark denklemi de ikinci dereceden doğruluğa sahiptir

ve aşağıdaki gibi ifade edilir:

𝑑 𝑓 𝑓 − 2𝑓 + 𝑓 𝑑 𝑓 𝑓 − 2𝑓 + 𝑓
= + 𝒪 (∆𝑥 ) ⟶ ≈ (2.10)
𝑑𝑥 ∆𝑥 𝑑𝑥 ∆𝑥
 6

Bu çalışmada yüksek doğruluğa sahip merkezi fark denklemleri olan Denklem

2.9 ve Denklem 2.10 kullanılmıştır.
 7

3. TRANSPORT DENKLEMLERİNİN SAYISAL ÇÖZÜMLERİ

Bu çalışmanın başlangıcında, türbülanslı akış problemlerinin herhangi bir

türbülans modeline gerek duyulmadan ve yüksek hassasiyetle çözülmesi için bir
doğrusal sayısal simülasyon çözücüsünün (DNS) geliştirilmesi amaçlanmıştır. Çözücü
kodunun yazımına işlem kolaylığı açısından transport denklemlerinden başlanmıştır.
Denklem 3.1’de verilen sıkıştırılamaz transport denklemi, Navier-Stokes
denklemlerinin önemli bir parçası olan momentum denklemine (Denklem 4.2)
benzerdir.

𝜕𝜙 𝛤
= −∇. (𝐕𝜙) + ∇. ∇𝜙 (3.1)
𝜕𝑡 𝜌

Öncelikle bu amaç doğrultusunda sırasıyla daimi yayınım denklemi, daimi

olmayan taşınım-yayınım denklemleri ele alınmıştır.

3.1. Daimi yayınım denklemi

Daimi yayınım denklemi, zamana göre değişmediği ve taşınım terimi içermediği

için Denklem 3.1’in yalın hali olan Denklem 3.2 ile ifade edilir.

𝛤
∇. ∇𝜙 = 0 (3.2)
𝜌

Çözücü kod için Denklem 3.2 formunda olan daimi ısı iletim problemi ele
alınmıştır. Daimi ve iki boyutlu ısı iletim problemi için Denklem 3.2’deki 𝛤/𝜌 ifadesi
ısı iletim katsayısı olan 𝑘, akışkan hareketi ile taşınan özellik 𝜙 ise sıcaklık (T) olur.
Bu durum Denklem 3.3’de belirtilmiştir.

∇. (𝑘∇𝑇) = 0 (3.3)

Isı iletim katsayısı 𝑘, del operatörünün (nabla) dışına çıkar ve sadeleşir.

Böylelikle ısı iletim problemi matematiksel olarak Denklem 3.4’deki gibi tanımlanır.

∇ 𝑇=0 (3.4)

Zamanla değişmeyen Dirichlet tipi sınır şartlarına sahip iki boyutlu ısı iletim
problemi Şekil 3.1’de gösterilmiştir.
 8

T2 = 200 °C
W=2 m

T1 = 100 °C T(x, y) T1 = 100 °C

O L=2 m x
T1 = 100 °C
Şekil 3.1 Isı iletim problemi sınır koşulları.

Kartezyen koordinatlarda yatayda L ve dikeyde W metre uzunluğunda olan kare

şeklindeki problem bölgesinde, Denklem 3.4 analitik ve sayısal olarak çözülmüştür.
Analitik çözüm içim Denklem 3.4’e değişken değişimi uygulanmış ve bu denklem
Denklem 3.5’e dönüşmüştür.

𝑇(𝑥, 𝑦) − 𝑇
𝜃(𝑥, 𝑦) = (3.5)
𝑇 −𝑇

Analitik çözüm Incropera (2011) tarafından Denklem 3.6’da belirtilmiştir.

2 (−1) +1 𝑛𝜋𝑥 sinh(𝑛𝜋𝑦/𝐿)

𝜃(𝑥, 𝑦) = sin (3.6)
𝜋 𝑛 𝐿 sinh(𝑛𝜋𝑊/𝐿)

Analitik çözüm ve sayısal çözüm karşılaştırılmıştır. Sayısal çözümde problem

bölgesindeki geometrik merkez noktası (1, 1) için bağıl hata %0,00011 olarak
bulunmuştur ve böylece yüksek doğrulukla bir çözüm gerçekleştirilmiştir. Şekil 3.2’de
analitik ve sayısal çözüm sonucundaki sıcaklık dağılım çizgileri görülmektedir.
Problemin üst sınır bölgesindeki yüksek sıcaklık diğer bölgelere sadece ısı iletimi
yoluyla yayılmıştır.
 9

(a) (b)

Şekil 3.2 Sıcaklık dağılımı çizgileri: a) Analitik çözüm,

b) Sayısal çözüm.

Problemin geometrik merkezinden geçen dikey çizgi üzerindeki sıcaklık

değerlerinin karşılaştırılması Şekil 3.3’te gösterilmiştir.

Şekil 3.3 Geometrik merkezden geçen dikey çizgi üzerindeki sıcaklık dağılımları.

3.2 Daimi olmayan taşınım-yayınım denklemi

Mevcut durumdaki çözücü, daimi yayınım denkleminin başarıyla çözümünden

sonra taşınım ve zaman terimlerini de çözecek şekilde daha da geliştirilmiş ve daimi
olmayan taşınım-yayınım problemleri test edilmiştir.
 10

3.2.1 Daimi olmayan doğrusal taşınım-yayınım denklemi

Denklem 3.1 ile transport denkleminin genel hali gösterilmiştir. Transport

denklemindeki taşınım terimi Denklem 3.7’deki gibi gradyen formunda da
yazılabilmektedir. Bunun bir diğer adı da taşınım teriminin geleneksel olmayan (non-
conservative) formudur.

𝜕𝜙 𝛤
= −𝐕. ∇𝜙 + ∇. ∇𝜙 (3.7)
𝜕𝑡 𝜌

Denklem 3.7’nin çözümünü test etmek için Şekil 3.3’te gösterilen problem (Noye
ve Han, 1989) incelenmiştir. Başlangıçtaki Gauss darbesinin şiddeti giderek azalmakta
ve Kartezyen koordinatlardaki konumu ise giderek artmaktadır. 𝜙 bilinmeyeninin
zamana bağlı olarak değişimi Denklem 3.8’te verilmiştir.

1 (𝑥 − 𝑢𝑡 − 0.5) (𝑦 − 𝑣𝑡 − 0.5)
𝜙(𝑥, 𝑦, 𝑡) = 𝑒𝑥𝑝 − − (3.8)
4𝑡 + 1 𝛤 𝛤
( ) ( )
𝜌 4𝑡 + 1 𝜌 4𝑡 + 1

Şekil 3.4 Gauss darbesi (Noye ve Han., 1989): a) Başlangıçtaki 𝜙 değerinin üç boyutlu görüntüsü,
b) 1,25 s sonraki 𝜙 değerinin üç boyutlu görüntüsü.

Problem bölgesi Kartezyen koordinatlarda 0-2 m arasındaki 80x80 uniform

uzaysal ağdan oluşmaktadır. Böylece hücre boyutu 0,025 m’dir. Zaman adımı 0,0125
s, analiz süresi 1,25 saniyedir. Denklem 3.2’de yayınım terimi içerisinde bulunan 𝛤/𝜌
ise 0,01 olarak verilmiştir. Hızın her iki bileşeni de 0,8 m/s büyüklüğündedir ve her
yerde sabittir. (0,825, 1,8) noktası için analitik çözüm ve sayısal çözüm karşılaştırılırsa
 11

bağıl hata %0,42238 olarak bulunmaktadır. Ayrıca sayısal çözüm ile literatüre ait
çözüm görsel olarak Şekil 3.4’te karşılaştırılmıştır ve uyumlu sonuç elde edilmiştir.

(a) (b)

Şekil 3.5 t=1,25 s için 𝜙 değerleri: a) Noye vd. (1989),

b) Sayısal çözücü sonucu.

3.2.2 Burgers denklemi

Burgers denklemi akışkanlar mekaniğinin yanı sıra ısı iletimi ve akustik

dalgaların hesaplamalarında da kullanılan doğrusal olmayan bir diferansiyel
denklemdir. Doğrusal olmadığı için transport denklemindeki akışkan hareketi ile
taşınan özelliği simgeleyen 𝜙, bu denklem kapsamında hız vektörü olmaktadır.
Denklem 3.9 ve Denklem 3.10’da Burgers denklemi gösterilmiştir.

𝜕𝑢 𝜕𝑢 𝜕𝑢 𝛤 𝜕 𝑢 𝜕 𝑢
=− 𝑢 +𝑣 + + (3.9)
𝜕𝑡 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜌 𝜕𝑥 𝜕𝑦

𝜕𝑣 𝜕𝑣 𝜕𝑣 𝛤 𝜕 𝑣 𝜕 𝑣
=− 𝑢 +𝑣 + + (3.10)
𝜕𝑡 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜌 𝜕𝑥 𝜕𝑦

Problemin analitik çözümüne ilişkin hız bileşenleri Denklem 3.11 ve Denklem

3.12’de belirtilmiştir.

3 1
𝑢 (𝑥, 𝑦, 𝑡) = − ( )/
(3.11)
4 4(1 + 𝑒 )
 12

3 1
𝑣 (𝑥, 𝑦, 𝑡) = + ( )/
(3.12)
4 4(1 + 𝑒 )

Denklem 3.11 ve Denklem 3.12’deki hızın eksenel bileşenleri Reynolds sayısına,

zamana ve konuma göre değişmektedir. Bu yüzden sayısal çözümde her zaman
adımında problemin sınır şartları güncellenmektedir. Problem Kartezyen
koordinatlarda 0-1 m aralığında bulunan iki boyutlu bir problemdir. Sayısal çözümde
uzaysal ağ 20x20, Reynolds sayısı 80, zaman adımı 0,0001 ve analiz süresi 0,5 s olarak
belirlenmiştir (Zhu vd., 2010).

Sayısal ve analitik çözüm sonucu Şekil 3.5’te gösterilmektedir. Sayısal çözüm

ile analitik çözümü karşılaştırmak için Zhu vd. (2010) gibi Kartezyen koordinatlarda
(0,2, 0,8) noktasındaki hızın yatay bileşeni karşılaştırılmıştır. Bu nokta için analitik
çözüm değeri 0,7478556 m/s, sayısal çözüm değeri 0,748406 m/s olarak bulunmuştur.
Bağıl hata oranı %0,073 olmaktadır. Böylece çözücü kodun Burgers denklemini
başarıyla çözdüğü kanıtlanmıştır.

(a) (b)

Şekil 3.6 Burgers denklemi çözüm sonuçları: a) Analitik çözüm sonucundaki u hızı,
b) Sayısal çözüm sonucundaki u hızı.

Problem bölgesindeki geometrik merkezden geçen yatay bir çizgi üzerindeki u

hızları ise analitik ve sayısal çözüm için Şekil 3.6’da karşılaştırılmıştır.
 13

Şekil 3.7 Geometrik merkezden geçen yatay çizgi üzerindeki u hızları.

 14

4. NAVIER-STOKES DENKLEMLERİNİN AYRIKLAŞTIRILMASI

Üç boyutlu ve sıkıştırılamaz bir akış koşulu için, Navier-Stokes denklemlerinin

bileşenleri olan süreklilik denklemi ve momentum denklemi aşağıdaki gibi yazılır:

∇. 𝐕 = 0 (4.1)

𝜕𝐕
+ ∇. (𝐕𝐕) = −∇𝑃 + 𝜈∇ 𝐕 (4.2)
𝜕𝑡

Bu denklemlerde bir vektör olan V hız alanını (m/s), ν ise kinematik viskoziteyi
(m2/s) temsil etmektedir. 𝑃 ise statik basıncın sabit akışkan yoğunluğuna bölünmesi ile
elde edilen kinematik basıncı (m2/s2) göstermektedir. Denklem 4.2’deki terimler
sırasıyla, zamana bağlı terim, taşınım terimi, basınç terimi ve yayınım terimi olarak
adlandırılmaktadır. Sonlu fark ayrıklaştırılması yapılacak olan süreklilik ve momentum
denklemlerindeki kısmi türevli ifadeler açık olarak,

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝜕𝑤
+ + =0 (4.3)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧

𝜕𝐕 𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝜕𝑤
= 𝐢+ 𝐣+ 𝐤 (4.4)
𝜕𝑡 𝜕𝑡 𝜕𝑡 𝜕𝑡

𝜕(𝑢𝑢) 𝜕(𝑢𝑣) 𝜕(𝑢𝑤) 𝜕(𝑣𝑢 ) 𝜕(𝑣𝑣) 𝜕(𝑣𝑤 )

∇. (𝐕𝐕) = + + 𝐢+ + + 𝐣
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧

𝜕(𝑤𝑢 ) 𝜕(𝑤𝑣) 𝜕(𝑤𝑤 )

+ + + 𝐤 (4.5)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧

𝜕𝑃 𝜕𝑃 𝜕𝑃
∇𝑃 = 𝐢+ 𝐣+ 𝐤 (4.6)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧

𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝜕 𝑣
𝜈∇ 𝐕 = 𝜈 + + 𝐢+ 𝜈 + + 𝐣
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧

𝜕 𝑤 𝜕 𝑤 𝜕 𝑤
+ 𝜈 + + 𝐤 (4.7)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧

şeklinde yazılırlar.
 15

4.1. Eş merkezli ağ

Akışkan özelliklerinin tümünün aynı düğümde olduğu ağ düzeni eş merkezli

(collocated) ağ olarak adlandırılır. Şekil 4.1’de düğümler arasındaki mesafelerin eşit
olduğu (uniform mesh) örnek bir ağ düzeni görülmektedir.

v1,2 v2,2
u1,2 u2,2
p1,2 p2,2
Δy

v1,1 v2,1
u1,1 u2,1
p1,1 p2,1

Δx

Şekil 4.1 Eş merkezli ağ düzeni.

Eş merkezli ağın kullanıldığı hesaplamalarda önemli bir dezavantaj dama tahtası

dağılımı (checkerboarding) probleminin oluşmasıdır. Şekil 4.2’de eş merkezli ağ
kullanılmasından dolayı ortaya çıkan basınç konturu beklenilenden farklı olarak
gerçekleri yansıtmamaktadır.

Şekil 4.2 Dama tahtası dağılımı (Sert, 2007).

 16

4.2. Kaydırılmış ağ

Akışkanın yatay ve dikey hız bileşenleri yarım düğüm mesafesi kadar basınç
düğümünden kaymış ise bu ağ düzeni kaydırılmış ağ düzeni olarak adlandırılır.
Kaydırılmış ağda, eş merkezli ağda oluşan dama tahtası dağılımı oluşmaz. Böylece,
nümerik çözümdeki yakınsama güçlüğü giderilir ve kinetik enerjinin korunumu
sağlanır. Kaydırılmış ağ düzeninde, bilinmeyen hız bileşenleri u ve v, bunlara dik
kontrol yüzeylerinde tanımlanırken, basınç ve (eğer varsa) diğer tüm skaler
büyüklükler düğümlerde tanımlanır. Ayrıca basınç düğümleri sadece içeride
olduğundan basınç sınır koşulu da gerektirmez. Bu sebeplerden dolayı kaydırılmış ağ,
eş merkezli ağdan daha avantajlıdır. Şekil 4.3’de kaydırılmış ağdaki hız bileşenleri ve
basınçların farklı konumlarda oldukları görülmektedir.

v1,2 v2,2

u0,2 p1,2 u1,2 u2,2

p2,2

v1,1 v2,1
Δy

u0,1 u1,1 u2,1

p1,1 p2,1

v1,0 v2,0

Δx

Şekil 4.3 İki boyutlu kaydırılmış ağ. Hızın yatay bileşeni u ve dikey bileşeni v, basınç düğümlerinden
yarım hücre kadar ötelenmiştir.

Şekil 4.4’de ise aynı ağ düzeninin üç boyutlu hali bulunmaktadır. Her hız
bileşenlerinin kendi doğrultularında yarım hücre mesafesi kadar ötelendiği
görülmektedir.
 17

Şekil 4.4 Üç boyutlu kaydırılmış ağ düzeninde kırmızı oklar u, siyah oklar v ve mavi oklar w hız
bileşenlerini göstermektedir.
 18

5. SFY’NİN KAYDIRILMIŞ AĞA UYGULANMASI

Sonlu farklar yöntemi ile, temel akışkan denklemlerindeki birinci ve ikinci

mertebeden kısmi türevlerin yerine, ilgili türevlerin Taylor serisi açılımlarından elde
edilen fark denklemleri yerleştirilmekte ve cebirsel denklemler elde edilmektedir. Bu
çalışmada, Morinishi vd. (1998) tarafından verilmiş olan ve enerji korunumu özelliği
nedeniyle doğrudan sayısal simülasyonlarda tercih edilen (Perot, 1998; Taira ve
Colonius, 2007; Krishnan, 2015) fark denklemleri kullanılacaktır. Sonlu fark
denklemleri yazılırken, Navier-Stokes denklemi terimlerinin x, y ve z bileşenleri için
sırasıyla u, v ve w merkezli hesap düğümleri kullanılacaktır. Süreklilik denklemi için
ise, Şekil 4.3’de görülen ve basıncın tanımlı olduğu düğümlerin merkezde yer aldığı
hesap düğümleri kullanılacaktır.

5.1. Taşınım terimi

Denklem 4.5 ifadesindeki taşınım terimi, i, j ve k olmak üzere üç kısımdan

oluşmaktadır. Şekil 4.3, kaydırılmış ağın genel görüntüsüdür. Terimlerin açılımlarını
daha kolay yapabilmek için, bu genel görüntünün hayali hücrelerden oluştuğu kabul
edilir. Denklemler yazılırken, parantez içerisinde ikiye bölünmüş değerlerden de
anlaşılacağı üzere, gerekli hız bileşenleri yerine interpolasyonu değerleri yazılmıştır.

Taşınım teriminin x bileşeni yazılırken Şekil 5.1 kullanılır.

v1,1,1 v2,1,1 w1,1,1 w2,1,1

u1,1,1 u1,1,1
p1,1,1 p2,1,1 p1,1,1 p2,1,1

v1,0,1 y v2,0,1 w1,1,0 z y w2,1,0

x
z x

Şekil 5.1 xy ve xz düzlemlerindeki u hücreleri.

Denklem 4.4 ile verilen taşınım teriminin x bileşeninin ayrıklaştırılması,

 19

𝜕(𝑢𝑢) 1 𝑢 , , +𝑢 , , 𝑢 , , +𝑢 , ,
= − (5.1)
𝜕𝑥 , ,
∆𝑥 2 2

𝜕(𝑢𝑣) 1 𝑢 , , +𝑢 , , 𝑣 , , +𝑣 , ,
=
𝜕𝑦 , ,
∆𝑦 2 2
𝑢 , , +𝑢 , , 𝑣 , , +𝑣 , ,
− (5.2)
2 2

𝜕(𝑢𝑤 ) 1 𝑢 , , +𝑢 , , 𝑤 , , +𝑤 , ,
=
𝜕𝑧 , ,
∆𝑧 2 2
𝑢 , , +𝑢 , , 𝑤 , , +𝑤 , ,
− (5.3)
2 2

olarak yapılır.

Taşınım teriminin y bileşeni yazılırken Şekil 5.2 kullanılır.

u0,2,1 u1,2,1 w1,2,0 w1,2,1

p1,2,1 p1,2,1

v1,1,1 v1,1,1

p1,1,1 p1,1,1
u0,1,1 u1,1,1 w1,1,0 w1,1,1
y y x
x
z z

Şekil 5.2 xy ve xz düzlemlerindeki v hücreleri.

Taşınım teriminin y bileşeninin ayrıklaştırılması,

 20

𝜕(𝑣𝑢 ) 1 𝑣 , , +𝑣 , , 𝑢 , , +𝑢 , ,
=
𝜕𝑥 , ,
∆𝑥 2 2
𝑣 , , +𝑣 , , 𝑢 , , +𝑢 , ,
− (5.4)
2 2

𝜕(𝑣𝑣 ) 1 𝑣 , , +𝑣 , , 𝑣 , , +𝑣 , ,
= − (5.5)
𝜕𝑦 , ,
∆𝑦 2 2

𝜕(𝑣𝑤 ) 1 𝑣 , , +𝑣 , , 𝑤 , , +𝑤 , ,
=
𝜕𝑧 , ,
∆𝑧 2 2
𝑣 , , +𝑣 , , 𝑤 , , +𝑤 , ,
− (5.6)
2 2

olarak yapılır.

Taşınım teriminin z bileşeni yazılırken Şekil 5.3 kullanılır.

u1,1,1 u1,1,2 v1,1,1 v1,1,2

w1,1,1 w1,1,1
p1,1,1 p1,1,2 p1,1,1 p1,1,2

u0,1,1 x u0,1,2 v1,0,1 y x

v1,0,2
y z
y z

Şekil 5.3 xz ve yz düzlemlerindeki w hücreleri.

Taşınım teriminin z bileşeninin ayrıklaştırılması ise,

𝜕(𝑤𝑢) 1 𝑤 , , +𝑤 , , 𝑢 , , +𝑢 , ,
=
𝜕𝑥 , ,
∆𝑥 2 2
𝑤 , , +𝑤 , , 𝑢 , , +𝑢 , ,
− (5.7)
2 2
 21

𝜕(𝑤𝑣) 1 𝑤 , , +𝑤 , , 𝑣 , , +𝑣 , ,
=
𝜕𝑦 , ,
∆𝑦 2 2
𝑤 , , +𝑤 , , 𝑣 , , +𝑣 , ,
− (5.8)
2 2

𝜕(𝑤𝑤) 1 𝑤 , , +𝑤 , , 𝑤 , , +𝑤 , ,
= − (5.9)
𝜕𝑧 , ,
∆𝑧 2 2

olarak yapılır.

5.2. Basınç terimi

Denklem 4.6’daki basınç teriminin ayrıklaştırması yapılırken Şekil 5.1-5.3’ten

yararlanılır. Ayrıklaştırma,

𝜕𝑃 𝑃, , −𝑃, ,
= (5.10)
𝜕𝑥 , ,
∆𝑥

𝜕𝑃 𝑃, , −𝑃, ,
= (5.11)
𝜕𝑦 , ,
∆𝑦

𝜕𝑃 𝑃, , −𝑃, ,
= (5.12)
𝜕𝑧 , ,
∆𝑧

şeklinde olur.

5.3. Yayınım terimi

Denklem 4.7’de yayınım terimi i, j, k olarak üç kısımdan oluşmaktadır. Bu üç

parçanın tümü ikinci mertebeden türev ifadeleri içermektedir. Türev ifadeleri yerine
Denklem 2.14’teki sonlu fark açılımları uygulanacaktır.

Yayınım teriminin x bileşeninin yazımı için Şekil 4.3 ve Şekil 5.4’ten yararlanılır.
 22

v2,3,2 v3,3,2 w2,2,3 w3,2,3

u2,3,2 p2,2,3 u2,2,3

p2,3,2 p3,3,2 p3,2,3

v2,2,2 v3,2,2 w2,2,2 w3,2,2

Δy Δz
u2,2,2 u2,2,2 p3,2,2
p2,2,2 p3,2,2 p2,2,2

v3,1,2 w2,2,1 w3,2,1

v2,1,2

u2,1,2
p2,1,2 p3,1,2 p2,2,1 u2,2,1 p3,2,1

v2,0,2 w2,2,0 w3,2,0

v3,0,2

Δx Δx

Şekil 5.4 Yayınım teriminin x bileşeni için u hücreleri.

x bileşenine ait denklemler aşağıdaki gibi yazılır.

𝜕 𝑢 𝑢 , , − 2𝑢 , , + 𝑢 , ,
= (5.13)
𝜕𝑥 (∆𝑥)
, ,

𝜕 𝑢 𝑢 , , − 2𝑢 , , + 𝑢 , ,
= (5.14)
𝜕𝑦 (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑢 𝑢 , , − 2𝑢 , , + 𝑢 , ,
= (5.15)
𝜕𝑧 (∆𝑧)
, ,

y bileşeni için Şekil 4.3 ve Şekil 5.5’ten yararlanılır. Bu bileşene ait denklemler
Denklem 5.16, 5.17, 5.18’de ifade edilmiştir.
 23

u0,3,2 p1,3,2 u1,3,2 p2,3,2 u2,3,2 p3,3,2 u3,3,2

Δy
v1,2,2 v2,2,2 v3,2,2

p1,2,2 p2,2,2 p3,2,2

u0,2,2 u1,2,2 u2,2,2 u3,2,2
Δx

w2,3,0 w2,3,1 w2,3,2 w2,3,3

p2,3,1 p2,3,2 p2,3,3

Δy
v2,2,1 v2,2,2 v2,2,3

p2,2,1 p2,2,2 p2,2,3

w2,2,0 w2,2,1 w2,2,2 w2,2,3
Δz

Şekil 5.5 Yayınım teriminin y bileşeni için v hücreleri.

𝜕 𝑣 𝑣 , , − 2𝑣 , , + 𝑣 , ,
= (5.16)
𝜕𝑥 (∆𝑥)
, ,

𝜕 𝑣 𝑣 , , − 2𝑣 , , + 𝑣 , ,
= (5.17)
𝜕𝑦 (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑣 𝑣 , , − 2𝑣 , , + 𝑣 , ,
= (5.18)
𝜕𝑧 (∆𝑧)
, ,

z bileşeninin yayınım terimi için Şekil 5.6’dan yararlanılır. Böylece bu terimin,

ikinci mertebeden sonlu farklar ile ayrıklaştırması Denklem 5.19, 5.20, 5.21’deki gibi
yazılır. Denklem 5.1-5.21 yerine yazıldığında, hız ve basınçların bilinmeyen olarak yer
aldığı cebirsel denklemler elde edilir.
 24

Δz
v2,2,1 v2,2,2 v2,2,3 v2,2,4

Δy p2,2,1 p2,2,2 p2,2,3 p2,2,4

w2,2,1 w2,2,2 w2,2,3

v2,1,1 v2,1,2 v2,1,3 v2,1,4

u2,2,1 u2,2,2 u2,2,3 u2,2,4

Δx p2,2,1 p2,2,2 p2,2,3 p2,2,4

w2,2,1 w2,2,2 w2,2,3

u1,2,1 u1,2,2 u1,2,3 u1,2,4

Şekil 5.6 Yayınım teriminin z bileşeni için w hücreleri.

𝜕 𝑤 𝑤 , , − 2𝑤 , , + 𝑤 , ,
= (5.19)
𝜕𝑥 (∆𝑥)
, ,

𝜕 𝑤 𝑤 , , − 2𝑤 , , + 𝑤 , ,
= (5.20)
𝜕𝑦 (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑤 𝑤 , , − 2𝑤 , , + 𝑤 , ,
= (5.21)
𝜕𝑧 (∆𝑧)
, ,

5.4. Süreklilik denklemi

Süreklilik denkleminin kısmi türevli ifadeleri için Şekil 4.3’ten yararlanılarak

denklemler,

𝜕𝑢 𝑢 , , −𝑢 , ,
= (5.22)
𝜕𝑥 , , ∆𝑥
 25

𝜕𝑣 𝑣 , , −𝑣 , ,
= (5.23)
𝜕𝑦 , ,
∆𝑦

𝜕𝑤 𝑤 , , −𝑤 , ,
= (5.24)
𝜕𝑧 , , ∆𝑧

olarak yazılır. Süreklilik denklemleri yazılırken basınç düğümü p merkeze alınır.

 26

6. ZAMAN İNTEGRASYONU

Momentum denkleminde zaman terimi bir tarafa, diğer terimler bir tarafa toplanır
ve denklem zamana göre integre edilir. Denklem 6.1’de zaman terimi yalnız bırakılmış
ve f fonksiyonuna eşitlenmiştir.

𝜕𝐕
= −∇. (𝐕𝐕) − ∇𝑃 + 𝜈∇ 𝐕 = 𝐟 (6.1)
𝜕𝑡

Denklem 6.1’in her iki tarafına zaman integrasyonu yapılırsa Denklem 6.2 elde edilir.

𝒏 𝟏
𝐕 −𝐕 = 𝐟 dt (6.2)
𝒏

Denklem 6.2’daki eşitliğin sağ tarafındaki integral ifadesi,

𝐕 = 𝐕 + 𝐟 ∆t (6.3)

𝐕 =𝐕 +𝐟 ∆t (6.4)

1
𝐕 = 𝐕 + [𝐟 + 𝐟 ] ∆t (6.5)
2

1
𝐕 = 𝐕 + [3𝐟 − 𝐟 ] ∆t (6.6)
2

olarak integral dışına çıkarılabilir. Denklem 6.3, 6.4, 6.5 ve 6.6 sırasıyla Açık Euler,
Örtülü Euler, Crank-Nicolson, Adams-Bashforth olarak adlandırılmaktadır. Şekil
6.1’de birinci dereceden hassasiyete sahip Açık Euler ve Örtülü Euler yöntemleri
görsel olarak açıklanmaktadır.

f f
fn+1 fn+1

İhmal
fn fn

tn tn+1 t tn tn+1 t
Δt Δt

Şekil 6.1 Açık Euler ve Örtülü Euler yöntemi.

 27

Crank-Nicolson ve Adams-Bashforth yöntemi ikinci dereceden hassasiyete sahip

zaman integrasyon yöntemleridir. Crank-Nicolson görsel olarak Şekil 6.2’de
açıklanmaktadır.

f
fn+1

fn

tn tn+1 t
Δt

Şekil 6.2 Crank-Nicolson zaman integrasyon yöntemi.

Bu tez çalışmasındaki daimi olmayan akışkan simülasyonlarında, hem uzaysal

hem de zamansal olarak ikinci mertebeden doğruluğun sağlanması hedeflenmektedir.
Uzaysal olarak ikinci mertebeden doğruluk ikinci bölümde anlatılan merkezi fark
denklemleri ile sağlanmıştır. Taşınım terimlerinin zaman integrasyonunda Adams-
Bashforth yöntemi kullanılmıştır. Yayınım terimleri için ise bir örtülü zaman
integrasyonu yöntemi olan Crank-Nicolson tercih edilmiştir. Bunun sebebi, çepere
yakın bölgelerdeki yüksek hız gradyenlerinin hesabı için yoğun düğüm noktası
kullanımı dolayısıyla yerel Courant sayısının büyümesi, dolayısıyla açık yöntem
kullanıldığında stabilite problemlerinin oluşmasıdır. Basınç terimlerinde ise Örtülü
Euler yöntemi uygulanmıştır. Buna göre Denklem 6.2,

∆𝑡 𝜕(𝑢𝑢 ) 𝜕(𝑢𝑣 ) 𝜕(𝑢𝑤)

𝑢 −𝑢 =− 3 + +
2 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
𝜕(𝑢𝑢 ) 𝜕(𝑢𝑣) 𝜕(𝑢𝑤 )
− + +
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
∆𝑡 𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝜕 𝑢
+ 𝜈 + + + + +
2 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
𝜕𝑃
− ∆𝑡 (6.7)
𝜕𝑥
 28

∆𝑡 𝜕(𝑣𝑢 ) 𝜕(𝑣𝑣 ) 𝜕(𝑣𝑤 )

𝑣 −𝑣 =− 3 + +
2 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
𝜕(𝑣𝑢 ) 𝜕(𝑣𝑣 ) 𝜕(𝑣𝑤 )
− + +
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
∆𝑡 𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝜕 𝑣
+ 𝜈 + + + + +
2 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
𝜕𝑃
− ∆𝑡 (6.8)
𝜕𝑦

∆𝑡 𝜕(𝑤𝑢) 𝜕(𝑤𝑣) 𝜕(𝑤𝑤)

𝑤 −𝑤 =− 3 + +
2 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
𝜕(𝑤𝑢) 𝜕(𝑤𝑣 ) 𝜕(𝑤𝑤 )
− + +
𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
∆𝑡 𝜕 𝑤 𝜕 𝑤 𝜕 𝑤 𝜕 𝑤 𝜕 𝑤 𝜕 𝑤
+ 𝜈 + + + + +
2 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧 𝜕𝑥 𝜕𝑦 𝜕𝑧
𝜕𝑃
− ∆𝑡 (6.9)
𝜕𝑧

şeklinde yazılır.
 29

7. PROJEKSİYON YÖNTEMİNİN UYGULANMASI

Şekil 7.1’de zamanla değişmeyen, Dirichlet tipi sınır koşuluna sahip 4x4’lük
dörtgen bir akış alanı vardır. Bu akış alanının iç düğümlerinin her biri için Denklem
6.7-6.8 kullanılarak denklem sistemi oluşturulur. Bu ağ düzeninde sonlu farklar
açılımlarını kullanabilmek için sınırların dışarısında bulunan ve “hayali düğüm” adı
verilen düğümler de görülmektedir.

u0,4 u1,4 u2,4 u3,4

p1,4 p2,4 p3,4

v0,3 v1,3 v2,3 v3,3 v4,3

u0,3 u1,3 u2,3 p u3,3 p

Δy p0,3 p1,3 p2,3 3,3 4,3

v0,2 v1,2 v2,2 v3,2 v4,2

u0,2 u1,2 u2,2 p u3,2

p0,2 p1,2 p2,2 3,2 p4,2

v0,1 v1,1 v2,1 v3,1 v4,1

u0,1 u1,1 u2,1 p3,1 u3,1 p

p0,1 p1,1 p2,1 4,1

v0,0 v1,0 v2,0 v3,0 v4,0

u0,0 u1,0 u2,0 u3,0

p1,0 p2,0 p3,0

Δx

Şekil 7.1 4x4’lük kaydırılmış ağ.

Denklem 5.1, 5.2, 5.4, 5.5’ten yararlanarak, Şekil 7.1’de verilen ağ için taşınım
terimlerinin u bileşenleri için denklemler,
 30

𝜕(𝑢𝑢) 𝜕(𝑢𝑣)
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑢 , +𝑢 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2
∆𝑥
𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 ,
−
+ 2 2 2 2 (7.1)
∆𝑦

𝜕(𝑢𝑢) 𝜕(𝑢𝑣)
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑢 , +𝑢 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2
∆𝑥
𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 ,
−
+ 2 2 2 2 (7.2)
∆𝑦

𝜕(𝑢𝑢) 𝜕(𝑢𝑣)
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑢 , +𝑢 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2
∆𝑥
𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 ,
2 2 − 2 2
+ (7.3)
∆𝑦

𝜕(𝑢𝑢) 𝜕(𝑢𝑣)
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑢 , +𝑢 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2
∆𝑥
𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 ,
2 2 − 2 2
+ (7.4)
∆𝑦
 31

𝜕(𝑢𝑢) 𝜕(𝑢𝑣)
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑢 , +𝑢 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2
∆𝑥
𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 ,
−
+ 2 2 2 2 (7.5)
∆𝑦

𝜕(𝑢𝑢) 𝜕(𝑢𝑣)
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑢 , +𝑢 , 𝑢 , +𝑢 ,
2 − 2
=
∆𝑥
𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 ,
−
+ 2 2 2 2 (7.6)
∆𝑦

olarak yazılır. Taşınım terimlerinin v bileşenleri için denklemler,

𝜕(𝑣𝑢) 𝜕(𝑣𝑣)
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2 2 2
∆𝑥
𝑣 , +𝑣 , 𝑣 , +𝑣 ,
−
+ 2 2 (7.7)
∆𝑦

𝜕(𝑣𝑢 ) 𝜕(𝑣𝑣)
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2 2 2
∆𝑥
𝑣 , +𝑣 , 𝑣 , +𝑣 ,
2 − 2
+ (7.8)
∆𝑦
 32

𝜕(𝑣𝑢 ) 𝜕(𝑣𝑣 )
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2 2 2
∆𝑥
𝑣 , +𝑣 , 𝑣 , +𝑣 ,
−
+ 2 2 (7.9)
∆𝑦

𝜕(𝑣𝑢 ) 𝜕(𝑣𝑣 )
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2 2 2
∆𝑥
𝑣 , +𝑣 , 𝑣 , +𝑣 ,
−
+ 2 2 (7.10)
∆𝑦

𝜕(𝑣𝑢) 𝜕(𝑣𝑣)
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2 2 2
∆𝑥
𝑣 , +𝑣 , 𝑣 , +𝑣 ,
−
+ 2 2 (7.11)
∆𝑦

𝜕(𝑣𝑢 ) 𝜕(𝑣𝑣 )
+
𝜕𝑥 ,
𝜕𝑦 ,
𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 , 𝑣 , +𝑣 , 𝑢 , +𝑢 ,
−
= 2 2 2 2
∆𝑥
𝑣 , +𝑣 , 𝑣 , +𝑣 ,
−
+ 2 2 (7.12)
∆𝑦

olarak yazılır. Denklem 7.1-7.6 ifadeleri Hx, Denklem 7.7-7.12 ifadeleri Hy ile
adlandırılan tek boyutlu matrisler içerisinde gösterilir. Matrislerin boyutları 6x1’dir.
Hızın her iki bileşeni eşlenik halde çözüleceği için her iki matris tek bir H matrisi olarak
birleştirilir.

Hx ve Hy matrislerinin içerisindeki hayalet hücreler yerine kullanılan, sınır

değerlerinin interpolasyonundan türetilen değerler aşağıdaki denklemlerde verilmiştir.
 33

𝑢 , = 2𝑢 ü −𝑢 , (7.13)

𝑢 , = 2𝑢 −𝑢 , (7.14)

𝑢 , = 2𝑢 ü −𝑢 , (7.15)

𝑢 , = 2𝑢 −𝑢 , (7.16)

𝑣 , = 2𝑣 −𝑣 , (7.17)

𝑣 , = 2𝑣 −𝑣 , (7.18)

𝑣 , = 2𝑣 ğ −𝑣 , (7.19)

𝑣 , = 2𝑣 ğ −𝑣 , (7.20)

Denklem 5.10-5.11 denklemlerini Şekil 7.1’de verilen ağa uygulayarak

momentum denklemlerinin basınç terimleri için,

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃,
= (7.21)
𝜕𝑥 ,
∆𝑥

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃,
= (7.22)
𝜕𝑥 ,
∆𝑥

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃,
= (7.23)
𝜕𝑥 ,
∆𝑥

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃 ,
= (7.24)
𝜕𝑥 ,
∆𝑥

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃 ,
= (7.25)
𝜕𝑥 ,
∆𝑥

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃 ,
= (7.26)
𝜕𝑥 ,
∆𝑥
 34

𝜕𝑃 𝑃, −𝑃,
= (7.27)
𝜕𝑦 ,
∆𝑦

𝜕𝑃 𝑃, −𝑃,
= (7.28)
𝜕𝑦 ,
∆𝑦

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃 ,
= (7.29)
𝜕𝑦 ,
∆𝑦

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃 ,
= (7.30)
𝜕𝑦 ,
∆𝑦

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃 ,
= (7.31)
𝜕𝑦 ,
∆𝑦

𝜕𝑃 𝑃 , −𝑃 ,
= (7.32)
𝜕𝑦 ,
∆𝑦

Denklem 7.21-7.32 ile verilen basınç terimlerini doğrusal denklem sisteminde

kullanmak için, ilgili basınç denklemleri matris sistemi oluşturacak şekilde Denklem
7.33’deki gibi yazılır. G matrisi ayrık basınç gradyeni olarak adlandırılmaktadır.
 35

𝜕𝑃
⎡ ⎤
⎢ 𝜕𝑥 , ⎥
⎢𝜕𝑃 ⎥
⎢ ⎥ 1 1
⎢ 𝜕𝑥 , ⎥ ⎡− ∆𝑥 0 0
∆𝑥
0 0 0 0 0⎤
⎢𝜕𝑃 ⎥ ⎢ 1 1
⎥
⎢ 𝜕𝑥 ⎥ ⎢ 0 − 0 0 0 0 0 0⎥
⎢ , ⎥ ⎢ ∆𝑥 ∆𝑥 ⎥
1 1
⎢𝜕𝑃 ⎥ ⎢ 0 0 − 0 0 0 0 0
⎥
⎢ 𝜕𝑥 ⎥ ⎢ ∆𝑥 ∆𝑥 ⎥
⎢ ,
⎥ ⎢ 0 1 1 ⎥
0 0 − 0 0 0 0⎥ 𝑃,
⎢𝜕𝑃 ⎥ ⎢ ∆𝑥 ∆𝑥 ⎡ ⎤
⎢ 𝜕𝑥 ⎥ ⎢ 1 1 ⎥ ⎢𝑃 , ⎥
0 0 0 0 − 0 0 0⎥
⎥ ⎢
,
⎢ ∆𝑥 ∆𝑥 ⎢𝑃 ⎥
⎢
𝜕𝑃
⎥ ⎢ ⎥ ,
1 1 ⎢𝑃 ⎥
⎢ 0 0 0 0 0 − 0 0 ⎥ ,
⎢ 𝜕𝑥 , ⎥ ∆𝑥 ∆𝑥 ⎥ ⎢𝑃 ⎥
= ⎢
⎢𝜕𝑃 ⎥ ⎢ , ⎥
⎢− 1 1
0 0 0 0 0 0 0 ⎥ ⎢𝑃 ,
⎢ ⎥ ⎥
⎢ ∆𝑥 ∆𝑥 ⎥
⎢ 𝜕𝑦 , ⎥ ⎢ 1 1 ⎢
⎥ 𝑃,
⎥
⎢𝜕𝑃 ⎥ ⎢ 0 − 0 0 0 0 0 0 ⎥⎢ ⎥
∆𝑥 ∆𝑥 𝑃,
⎢ 𝜕𝑦 ⎥ ⎢
1 1 ⎥⎢ ⎥
⎢ , ⎥ ⎢ 0 0 0 − 0 0 0 0 ⎥ ⎣𝑃 , ⎦
⎢𝜕𝑃 ⎥ ⎢ ∆𝑥 ∆𝑥
1 1 ⎥
⎢ 𝜕𝑦 ⎥ ⎢ 0 0 0 0 − 0 0 0⎥
,
⎢ ⎥ ⎢ ∆𝑥 ∆𝑥 ⎥
⎢𝜕𝑃 ⎥ ⎢ 1 1
⎢ 𝜕𝑦 ⎥ ⎢ 0 0 0 0 0 0 − 0⎥
, ∆𝑥 ∆𝑥 ⎥
⎢ ⎥ ⎢ 1 1⎥
⎢𝜕𝑃 ⎥ ⎣ 0 0 0 0 0 0 0 −
∆𝑥 ∆𝑥 ⎦
⎢ 𝜕𝑦 , ⎥
⎢𝜕𝑃 ⎥
⎢ ⎥
⎣ 𝜕𝑦 , ⎦

(7.33)

Denklem 5.13-5.14 ve 5.16-5.17 Şekil 7.1’deki ağ üzerinde kullanılırsa x ve y

momentum denklemlerindeki yayınım terimi,

𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 , 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 ,
+ = + (7.34)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 , 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 ,
+ = + (7.35)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥 ) (∆𝑦)
, ,
 36

𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 , 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 ,
+ = + (7.36)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥 ) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 , 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 ,
+ = + (7.37)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥 ) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 , 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 ,
+ = + (7.38)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥 ) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑢 𝜕 𝑢 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 , 𝑢 , − 2𝑢 , + 𝑢 ,
+ = + (7.39)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥 ) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 , 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 ,
+ = + (7.40)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 , 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 ,
+ = + (7.41)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 , 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 ,
+ = + (7.42)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥 ) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 , 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 ,
+ = + (7.43)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥 ) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 , 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 ,
+ = + (7.44)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥) (∆𝑦)
, ,

𝜕 𝑣 𝜕 𝑣 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 , 𝑣 , − 2𝑣 , + 𝑣 ,
+ = + (7.45)
𝜕𝑥 𝜕𝑦 (∆𝑥 ) (∆𝑦)
, ,

olarak yazılır. Bu yayınım denklemlerinde yazılmış olan hayalet düğümler yerine

Denklem 7.13-7.20’deki interpolasyonla türetilen ifadeler yazılır. Doğrusal denklem
sistemi oluşturmak için Denklem 7.34-7.45 matris çarpımı oluşturacak biçimde
Denklem 7.46’daki gibi yazılır. L matrisinin boyutu 12x12’dir. Katsayılar matrisi olan
L içerisinde tekrar eden katsayılar Denklem 7.47-7.51’de açıklanmıştır.
 37

𝐞𝑢 + 2𝐝 𝑢 ü
𝐚 𝐝 0 𝐞 0 0 0 0 0 0 0 0 𝑢 , ⎡ 𝐞𝑢 ⎤
⎡𝐝 𝐛 𝐝 0 𝐞 0 0 0 0 0 0 0 ⎤ ⎡𝑢 ,
⎤ ⎢
𝐞 𝑢 + 2𝐝 𝑢
⎥
⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥
0 𝐝 𝐚 0 0 𝐞 0 0 0 0 0 0 𝑢 ,
⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢𝐞 𝑢 ğ + 2𝐝 𝑢 ü ⎥
⎢𝐞 0 0 𝐚 𝐝 0 0 0 0 0 0 0 ⎥ ⎢𝑢 ,
⎥ ⎢ 𝐞𝑢 ğ ⎥
⎢0 𝐞 0 𝐝 𝐛 𝐝 0 0 0 0 0 0 ⎥ ⎢𝑢 ,
⎥ ⎢𝐞 𝑢 ğ + 2𝐝 𝑢 ⎥
⎢0 0 𝐞 0 𝐝 𝐚 0 0 0 0 0 0 ⎥ ⎢𝑢 , ⎥+⎢ ⎥
0 0⎥ ⎢𝑣 2𝐞 𝑣 +𝐝𝑣 ü
⎢0 0 0 0 0 0 𝐜 𝐝 𝐞 0 , ⎥ ⎢ ⎥
⎢0 0 0 0 0 0 𝐝 𝐜 0 𝐞 0 0⎥ ⎢𝑣 , ⎥ ⎢ 2𝐞 𝑣 +𝐝𝑣 ⎥
⎢0 0 0 0 0 0 𝐞 0 𝐛 𝐝 𝐞 0 ⎥ ⎢𝑣 , ⎥ ⎢ 𝐝𝑣 ü ⎥
⎢0 0 0 0 0 0 0 𝐞 𝐝 𝐛 0 𝐞 ⎥ ⎢𝑣 , ⎥ ⎢ 𝐝𝑣 ⎥
⎢0 0 0 0 0 0 0 0 𝐞 0 𝐜 𝐝⎥ ⎢ 𝑣 , ⎥ ⎢
2𝐞 𝑣
⎥
ğ +𝐝𝑣 ü
⎣0 0 0 0 0 0 0 0 0 𝐞 𝐝 𝐜 ⎦ ⎣𝑣 , ⎦ ⎢ ⎥
𝐕 ⎣ 2𝐞 𝑣 ğ + 𝐝 𝑣 ⎦

(7.46)

2 3
𝐚=− − (7.47)
∆𝑥 ∆𝑦

2 2
𝐛=− − (7.48)
∆𝑥 ∆𝑦

3 2
𝐜=− − (7.49)
∆𝑥 ∆𝑦

1
𝐝= (7.50)
∆𝑦

1
𝐞= (7.51)
∆𝑥

Denklem 7.1-7.12, 7.33, 7.46 göz önünde bulundurulur ve momentum

denklemlerinin zaman integrasyonu

∆𝑡 ∆𝑡
𝐕 −𝐕 =− [3𝐻 − 𝐻 ]+ 𝜈 [𝐿𝐕 + 𝑏𝑐 + 𝐿𝐕 + 𝑏𝑐 ]
2 2
− ∆𝑡𝐺𝑃 (7.52)

şeklinde yazılır. V vektörü alt alta sıralanmış u, v, w hızlarından oluşmaktadır. Bu

denklem zaman ifadelerinin indisleri olan n-1, n, n+1’e göre yeniden düzenlenerek
Denklem 7.53’teki gibi yazılır.
 38

[𝐼 ] 𝜈
− [𝐿] 𝐕 + [𝐺]𝑃
∆𝑡 2

[𝐼 ] 3 1 𝜈 𝜈 𝜈
= 𝐕 − 𝐻 + 𝐻 + [𝐿]𝐕 + 𝑏𝑐 + 𝑏𝑐 (7.53)
∆𝑡 2 2 2 2 2

Denklem 7.53’te diğer momentum terimlerinin matris formunda olmasından dolayı hız
vektörünün katsayısı olarak I birim matrisi bulunmaktadır. Bundan sonraki adımlarda
işlem kolaylığı için sınırdaki hız düğümleri bc1 ve diğer terimler rn ve A olarak
isimlendirilir.

Denklem 5.22-5.23’te gösterilen ayrıklaştırılmış süreklilik denklemleri, Şekil

7.1’deki kaydırılmış ağa uygulanırsa,

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢 , −𝑢 𝑣 , −𝑣 ü
+ = + =0 (7.54)
𝜕𝑥 , 𝜕𝑦 ,
∆𝑥 ∆𝑦

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢 , −𝑢 𝑣 , −𝑣 ,
+ = + =0 (7.55)
𝜕𝑥 , 𝜕𝑦 ,
∆𝑥 ∆𝑦

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢 , −𝑢 𝑣 −𝑣 ,
+ = + =0 (7.56)
𝜕𝑥 , 𝜕𝑦 ,
∆𝑥 ∆𝑦

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢 , −𝑢 , 𝑣 , −𝑣 ü
+ = + =0 (7.57)
𝜕𝑥 , 𝜕𝑦 ,
∆𝑥 ∆𝑦

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢 , −𝑢 , 𝑣 , −𝑣 ,
+ = + (7.58)
𝜕𝑥 , 𝜕𝑦 ,
∆𝑥 ∆𝑦

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢 , −𝑢 , 𝑣 −𝑣 ,
+ = + =0 (7.59)
𝜕𝑥 , 𝜕𝑦 ,
∆𝑥 ∆𝑦

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢 ğ −𝑢 , 𝑣 , −𝑣 ü
+ = + =0 (7.60)
𝜕𝑥 , 𝜕𝑦 ,
∆𝑥 ∆𝑦

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢 ğ −𝑢 , 𝑣 , −𝑣 ,
+ = + =0 (7.61)
𝜕𝑥 , 𝜕𝑦 ,
∆𝑥 ∆𝑦
 39

𝜕𝑢 𝜕𝑣 𝑢 ğ −𝑢 , 𝑣 −𝑣 ,
+ = + =0 (7.62)
𝜕𝑥 , 𝜕𝑦 ,
∆𝑥 ∆𝑦

denklemleri elde edilir. Bu denklemlerde bulunan türev ifadelerindeki alt indislerin,

basınç düğümlerinin indisleri olduğu bir kez daha hatırlanmalıdır. Süreklilik
denklemleri için matris oluşturulur ve zaman integrasyonu yapılırsa Denklem 7.63 elde
edilir. Denklem 7.63 bir matris çarpımı olmakla beraber, D diverjans matrisidir ve bc2
sınırlardaki hız düğümlerini içeren tek boyutlu matristir ve Ek 2’de gösterilmektedir.

𝐷𝐕 = 𝑏𝑐 (7.63)

Momentum denklemini belirten Denklem 7.53 ve sürekliliği belirten Denklem

7.63 bir araya getirilerek Denklem 7.64 türetilir. Bir araya getirilmesindeki amaç, her
düğüm için süreklilik şartının sağlanmasıdır.

𝐴 𝐺 𝐕 𝑟 + 𝑏𝑐
= (7.64)
𝐷 0 𝑃 𝑏𝑐

Denklem 7.64’deki üç adet çarpım elemanlarından ilki köşegence baskın değildir

ve matris işlemini geleneksel yöntemlere nazaran projeksiyon yöntemi ile çözmek daha
elverişlidir. Projeksiyon yöntemi uygulanırken, matris çarpımı Denklem 7.65’deki gibi
açılır.

𝐴 0 𝐼 𝐴 𝐺 𝐕 𝑟 + 𝑏𝑐
= (7.65)
𝐷 −𝐷𝐴 𝐺 0 𝐼 𝑃 𝑏𝑐

Denklem 7.65’deki ortadaki iki adet matris, V* ile gösterilen hayali hız vektörünü
içeren Denklem 7.66’ya dönüşür.

𝐼 𝐴 𝐺 𝐕 𝐕∗
= (7.66)
0 𝐼 𝑃 𝑃

Denklem 7.65-7.66’da yapılan işlemler ile Denklem 7.67 halini alır.

𝐴 0 𝐕∗ 𝑟 + 𝑏𝑐
= (7.67)
𝐷 −𝐷𝐴 𝐺 𝑃 𝑏𝑐

Hız vektörü, Denklem 7.68-7.70’deki işlemler ile elde edilebilmektedir.

𝐴𝐕 ∗ = 𝑟 + 𝑏𝑐 (7.68)

𝐷𝐴 𝐺𝑃 = 𝐷𝐕 ∗ − 𝑏𝑐 (7.69)
 40

𝐕𝐧 𝟏
= 𝐕∗ − 𝐴 𝐺𝑃 (7.70)

Çözümü kolaylaştırmak için Denklem 7.68-7.70’deki A matrisinin tersi, Taylor

serisi açılımından elde edilen “Δ𝑡 𝐼” ifadesi şeklinde yazılır. Böylelikle, birinci
dereceden hataya sahip projeksiyon yöntemi Denklem 7.71-7.73’teki gibi yazılır.

𝐴𝐕 ∗ = 𝑟 + 𝑏𝑐 (7.71)

𝐷∆𝑡𝐺𝑃 = 𝐷𝐕 ∗ − 𝑏𝑐 (7.72)

𝐕𝐧 𝟏
= 𝐕∗ − ∆𝑡𝐺𝑃 (7.73)

Projeksiyon yöntemi Şekil 7.2’deki gibi özetlenmektedir. Öncelikle basınç

hesaba katılmadan hız vektörü bulunur. Ardından −∆𝑡𝐺𝑃 ifadesi eklenerek hız vektörü
düzeltilmiş olur.

𝒏 𝟏

Şekil 7.2 Projeksiyon yönteminin geometrik anlamı.

 41

8. TEST PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜ

Literatürde “Taylor-Green Vortex” olarak geçen Taylor-Green çevrisi problemi

ve yine literatürde “Lid Driven Cavity” olarak geçen kayar kapak tahrikli oyuk akış
problemi test problemleri olarak ele alınmıştır. Bu problemler Python 3.6 programlama
dili kullanılarak geliştirilen iki boyutlu bir çözücü ile çözülmüş ve literatür sonuçlarıyla
karşılaştırılmıştır.

8.1 Taylor-Green Çevrisinin Projeksiyon Yöntemiyle Çözümü

Taylor-Green çevrisi, iki boyutlu, sıkıştırılamaz, zamana bağlı, sürtünmesiz,

Kartezyen koordinatlarda -1 ve 1 aralığında ve periyodik sınır koşuluna sahip olan
Navier-Stokes denkleminin analitik çözümünü içeren bir akış problemidir.
Sürtünmesiz akış olmasından dolayı kinematik viskozite sıfıra eşittir. Böylece
kinematik viskozitenin çarpım halinde bulunduğu momentum denklemindeki yayınım
terimi sıfırlanmış olur ve momentum denklemi sadece taşınım, basınç, zaman
terimlerinden meydana gelir. Problem geometrisi Şekil 8.1’de görülmektedir.

-1 O 1 x

-1

Şekil 8.1 Taylor-Green çevrisinin Kartezyen koordinatlardaki gösterimi.

Şekil 8.1’de gösterilen Taylor-Green çevrisi probleminde ağ yapısı yatayda ve

dikeyde 32 parçaya bölünmüştür. Zaman aralığı Δ𝑡 = 0,001 s, zaman adımı 1000
adım, toplam simülasyon süresi 1 s’dir. Taylor-Green çevrisinde, başlangıçtaki (𝑡 = 0)
hız bileşenleri ve statik basınç değerleri sırasıyla Denklem 8.1-8.3’teki gibi olur.

𝑢(𝑥, 𝑦) = − cos(𝜋𝑥) sin(𝜋𝑦) (8.1)

𝑣 (𝑥, 𝑦) = sin(𝜋𝑥) cos(𝜋𝑦) (8.2)

 42

𝑃(𝑥, 𝑦) = − [ cos(2𝜋𝑥) + cos(2𝜋𝑦)]⁄4 (8.3)

Taylor-Green çevrisi yatayda ve düşeyde periyodik sınır koşuluna sahiptir. Şekil

8.2’de periyodik sınır koşulu görsel olarak açıklanmaktadır.

p1 p4 p7

p9 p3 p6 p9 p3

p8 p2 p5 p8 p2

p7 p1 p4 p7 p1

p3 p6 p9
Şekil 8.2 İki boyutlu kaydırılmış ağda periyodik sınır koşulunun uygulanması.

Şekil 8.2’ye göre doğu ve batıdaki hızın yatay bileşenleri u’lar birbirine eşittir.
Benzer şekilde kuzey ve güneydeki hızın dikey bileşenleri v’ler de birbirine eşittir.
Sınırın ötesinde bulunan basınç düğümleri ise, kendilerine yakın olan sınırın
karşısındaki duvarın içerisindeki basınç düğümlerine eşittir.

Sıkıştırılamaz ve sürtünmesiz akışlarda akışkanın başlangıçtaki toplam kinetik

enerjisi korunur. Kütle ve momentumun korunumu birincil korunum, kinetik enerji
korunumu ise ikincil korunum olarak da ifade edilir (Shashank vd., 2010). Kinetik
enerji korunumunun kontrol edilmesiyle sayısal çözümün stabilitesi de
denetlenmektedir. Toplam kinetik enerjideki artış, lineer olmayan Navier-Stokes
denklemlerinin ayrıklaştırılması sonucundaki toplanarak artan hatalardan
kaynaklanmaktadır (Ferziger ve Peric, 2002). Problemde incelenecek ve
karşılaştırılacak olan toplam kinetik enerji formülü Denklem 8.4’teki gibi tanımlanır.
Kinetik enerjideki değişim ise o andaki toplam kinetik enerjinin başlangıçtaki kinetik
enerjiye olan oranıyla tanımlanmıştır.

1
𝐸 = [𝑢 + 𝑣 ] (8.4)
2
 43

Çözüm sonucundaki yatay hız konturu başladığı durum ile aynıdır ve Şekil 8.3’te
gösterilmektedir.

Şekil 8.3 Çözüm sonucu konturlar: a) ANSYS’e göre hızın yatay bileşeni u konturu,
b) Çözücüye göre hızın yatay bileşeni u konturu.

Problem bölgesinden geçen yatay bir çizgi üzerindeki u hızları

karşılaştırılacaktır. Bunun için Şekil 8.4’te 𝑦 = 0,5 doğrusu üzerindeki u hızları ele
alınmıştır.

Şekil 8.4 y=0,5 doğrusu üzerindeki u hızı dağılımı.

 44

Ayrıca Python ve ANSYS Fluent kullanılarak yapılan çözümlerdeki kinetik

enerji değişimleri de Şekil 8.5’te kıyaslanmıştır.

Şekil 8.5 Kinetik enerjinin zaman içerisindeki değişimi.

Şekil 8.5’teki karşılaştırmada, mevcut ticari simülasyon yazılımlarından biri olan

ANSYS Fluent’de kinetik enerjinin korunmadığı gözlemlenmektedir. Buna karşılık
geliştirilen çözücünün yüksek doğrulukla kinetik enerjinin korunumunu sağladığı da
gözlemlenmektedir.

8.2 Kayar Kapak Tahrikli Oyuk Akışının Projeksiyon Yöntemiyle

Çözümü

Şekil 8.6’daki gibi 1 m2 kare oyuğu dolduran akışkan başlangıçta hareketsizdir.

Oyuğun etrafı duvar ile çevrilidir. Üst duvar 1 m/s sabit hızla sağa doğru hareket
etmektedir. Bu hareket ile oyuk içerisindeki başlangıçta durgun olan akışkan da
harekete geçmektedir. Probleme ilişkin hız sınır koşulları denklem ayrıklaştırma
aşamasında tanımlanmış olup, kaydırılmış ağ kullanımının bir sonucu olarak basınç
sınır koşuluna gerek olmamaktadır. Zamana bağlı olarak çözümlenen simülasyonlarda
zaman adımı olarak 0,01 saniye alınmıştır.
 45

u=1 m/s, v=0 m/s

u=0 m/s u=0 m/s

v=0 m/s v=0 m/s
h=1 m

𝑛 = 𝑛 = 129

1m
u=0 m/s, v=0 m/s

Şekil 8.6 Sınır şartları ve akış alanı geometrisi.

Reynolds sayısı 100, 400, 1000 olmak üzere üç farklı durum ele alınmıştır.
Denklem 8.1’de probleme ait Reynolds sayısının tanımı bulunmaktadır.

𝑢ℎ
𝑅𝑒 = (8.5)
𝜈

Problemdeki temel bilinmeyenlerden biri olan hızın yatay bileşeninin, oyuğun

ortasından geçen düşey bir doğru boyunca değişimi ele alınmıştır. Elde edilen sonuçlar
Ghia vd. (1982) tarafından verilen sonuçlar ile birlikte, bu çalışma kapsamında ayrıca
gerçekleştirilen OpenFOAM ve ANSYS Fluent simülasyonlarıyla da karşılaştırılmıştır.
Geliştirilen çözücünün sonuçları Şekil 8.7’de verilmiştir.
 46

(a) (b)

(c) (d)

Şekil 8.7 Sonuçlar: a) Re=100 için geometrik merkezden geçen dikey çizgi üzerindeki yatay hız,
b) Re=400 için geometrik merkezden geçen dikey çizgi üzerindeki yatay hız,
c) Re=1000 için geometrik merkezden geçen dikey çizgi üzerindeki yatay hız,
d) Re=100 için geometrik merkezden geçen dikey çizgi üzerindeki yatay hızın zamanla değişimi.

Buna göre, gerek Ghia vd. (1982) tarafından verilen sonuçlar gerekse ticari
yazılımlar ile elde edilen sonuçların, incelenen tüm Reynolds sayıları için nicel ve nitel
uyum içinde oldukları görülmektedir. Dolayısıyla, söz konusu test probleminin
başarıyla çözüldüğü bu kapsamda görülmüştür.
 47

(a) (b)

(c)

Şekil 8.8 Akım çizgileri: a) Re=100 için akım çizgileri,

b) Re=400 için akım çizgileri,
c) Re=1000 için akım çizgileri.

Reynolds sayısının 100, 400 ve 1000 olduğu durumlardaki akım çizgileri Şekil
8.8’de görülmektedir. Üç farklı akım çizgileri incelenirse Reynolds sayısı arttıkça
köşelerdeki çevri yapılarının büyüdüğü gözlemlenmektedir. Re=100’de geometrik
merkezin sağ üst tarafında bulunan çevri merkezi, Re=400 ve Re=1000’de giderek
geometrik merkezin tam ortasına doğru kaymıştır.
 48

Şekil 8.9’da Reynolds sayısının 100, 400 ve 1000 olduğu durumlardaki yatay hız
konturları görülmektedir.

(a) (b)

(c)
Şekil 8.9 a) Re=100 için u hız konturu,
b) Re=400 için u hız konturu,
c) Re=1000 için u hız konturu.
 49

9. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME

Bu çalışmada, iki boyutlu ve sıkıştırılamaz akışların hesaplamalı akışkanlar dinamiği

simülasyonları için projeksiyon yöntemine dayalı bir kod geliştirilmiştir. Çözücüdeki
doğrusal denklem sistemi çözümleri Python programlama dili kütüphanesine ait
scipy.sparse.linalg.spsolve ile yapılmıştır. Hem konumsal hem de zamansal olarak
ikinci mertebe doğruluğa sahip çözücünün testi, kayar kapak tahrikli oyuk akışı
problemi ve Taylor-Green çevrisi üzerinde yapılmıştır. Kayar kapaklı oyuk akış
problemi nezdinde sonuçlar gerek ticari yazılımlardan elde edilen sonuçlar, gerek Ghia
vd. (1982) tarafından verilen sonuçlar ile nicel ve nitel uyuma sahiptir. Taylor-Green
probleminde ANSYS Fluent’e kıyasla projeksiyon yöntemine dayalı çözücü daha
hassas bir çözüm gerçekleştirmiştir. Böylece doğrudan sayısal simülasyon yöntemiyle
gelecekte incelenecek problemler için temel çözücü elde edilmiştir. Bundan sonraki
çalışmalarda, çözücünün daha karmaşık test problemleri aracılığıyla testleri
gerçekleştirilecek, doğrusal denklem çözümü için verimli, iteratif yöntemler
incelenerek geliştirilen koda entegre edilecektir. Ayrıca iki boyutlu problemler için
geliştirilen kod, uniform olmayan ağlarla uyumlu ve üç boyutlu hale getirilecektir.
 50

KAYNAKLAR DİZİNİ

Chorin, A.J., 1968, Numerical solution of the Navier-Stokes equations, Mathematics

of Computation, 22, 745-762.

Ferziger, J.H., Peric, M., 2002, Computational Methods for Fluid Dynamics,
Springer-Verlag, Berlin.

Ghia, U., Ghia, K.N., Shin, C.T., 1982, High-Re Solutions for incompressible flow
using the Navier-Stokes equations and a multigrid method, Journal of Computational
Physics, 48, 387-411.

Harlow, F.H., Welch, J.E., 1965, Numerical calculation of time-dependent viscous

incompressible flow of fluid with free surface, Physics of Fluids, 8, 2182.

Incropera, F., DeWitt, D., Bergman, T., Lavine, A., 2011, Fundementals of Heat and
Mass Transfer, John Wiley and Sons, USA, p234.

Issa, R.I., 1985, Solution of implicitly discretised fluid flow equations by operator-
splitting, Journal of Computational Physics, 62, 40-65.

Jantzen, R.T., 2014, Unsteady aerodynamics of maneuvering wings: Numerical

simulations of vortex dynamics and force modeling, MSc thesis, Florida State
University.

Krishnan, A., 2015, Towards the study of flying snake aerodynamics and an analysis
of the direct forcing method, PhD thesis, Boston University.

Morinishi, Y., 1995, Conservative properties of finite difference schemes for

incompressible flow, Annual Research Briefs, Center for Turbulence Research,
Stanford University, 143, 90-124.

Morinishi, Y., Lund, T.S., Vasilyev, O.V., Moin, P., 1998, Fully conservative higher
order finite difference schemes for incompressible flow, Journal of Computational
Physics, 143, 90-124.

Noye, B.J., Han, H., H., 1989, Finite difference methods for solving two-dimensional
advection-diffusion equation, International Journal for Numerical Methods in Fluids,
9, 75-98.
 51

KAYNAKLAR DİZİNİ (devam)

Patankar, S.V., 1972, Spalding, D.B., A calculation procedure for heat, mass and
momentum transfer in three-dimensional parabolic flows, International Journal of
Computational Physics, 15, 1787-1806.

Perot, J.B., 1993, An analysis of the fractional step method, Journal of Computational
Physics, 108, 51-58.

Perot, J.B., 2011, Discrete conservation properties of unstructured mesh schemes,

Annual Review of Fluid Mechanics, 43, 299-318.

Sert, C., 2007, Lecture notes for ME 582 Finite Element Analysis in Thermofluids,
http://users.metu.edu.tr/csert/me582/ME582%20Ch%2007.pdf (Erişim Tarihi:
19.08.2018).

Shashank, Larsson J., Iaccarino, G., 2010, Short Note: A co-located incompressible
Navier-Stokes solver with exact mass, momentum and kinetic energy conservation in
the inviscid limit, Journal of Computational Physics, 229, 4425-4430.

Smits, A.J., Marusic, I., 2013, Wall-bounded turbulence, Physics Today, 66, 25-30.

Taira, K., Colonius, T., 2007, The immersed boundary method: A projection
approach, Journal of Computational Physics, 225, 2118-2137.

Wu, X., Moin, P., 2009, Direct numerical simulation of turbulence in a nominally zero-
pressure-gradient flat-plate boundary layer, Journal of Fluid Mechanics, 630, 5-41.

Zhu, H., Shu, H., Ding, M., 2010, Numerical solutions of two-dimensional Burgers’
equations by discrete Adomian decomposition method, Computers and Mathemathics
with Applications, 60, 840-848.
 52

ÖZGEÇMİŞ

Emre ŞİMŞEK, 1991 yılı Artv n doğumludur. 2016 yılında Ege Ün vers tes
Mühend sl k Fakültes Mak na Mühend sl ğ Bölümü’nü b t rm şt r. Yüksek l sans
eğ t m ne 2017 yılında Ege Ün vers tes Mak na Mühend sl ğ Bölümü’nde başlamıştır
ve çalışmalarına Enerj Anab l m Dalı’nda devam etmekted r.
 53

EKLER

Ek 1 Kaynak Kodunun Akış Şeması

Ek 2 Süreklilik Denkleminin Matris Çarpımı Halinde Yazılması
Ek 1 Kaynak Kodunun Akış Şeması

Başla

Düğüm sayısının Sınır şartlarının ve analiz

girilmesi parametrelerinin girilmesi

Ağın L, G, D, A matrislerinin ve bc1, bc2,

oluşturulması H, Q vektörlerinin oluşturulması

Zaman döngüsünü
başlat

H ve Q vektörünün mevcut
hız ile güncellenmesi

Matris çarpımının çözülmesiyle

t+Δt Zaman Adımı

hızın elde edilmesi

Elde edilen hız ile basıncın

hesaplanması

Basınç dahil edilerek hızın

düzeltilmesi
 Ek 2 Süreklilik Denkleminin Matris Çarpımı Halinde Yazılması

1 1
⎡ 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ⎤
⎢ ∆𝑥 ∆𝑦 ⎥
⎢ 0 1 1 1
0 0 0 0 − 0 0 0 0 ⎥
⎢ ∆𝑥 ∆𝑦 ∆𝑦 ⎥
𝑢
⎢ 1 1 ⎥⎡ , ⎤
⎢ 0 0 0 0 0 0 − 0 0 0 0 ⎥ 𝑢,
∆𝑥 ∆𝑦 ⎢ ⎥
⎢ ⎥ ⎢𝑢 , ⎥
⎢− 1 0 0
1
0 0 0 0
1
0 0 0 ⎥⎢ ,
𝑢
⎥
⎢ ∆𝑥 ∆𝑥 ∆𝑦 ⎥ 𝑢 ,
⎢ ⎥
⎢ 1 1 1 1 ⎥ 𝑢 ,
⎢ 0 − 0 0 0 0 0 − 0 0 ⎥ ⎢𝑣 , ⎥
∆𝑥 ∆𝑥 ∆𝑦 ∆𝑦 ⎢ ⎥
⎢ ⎥ 𝑣,
1 1 1 ⎢ ⎥
⎢ 0 0 − 0 0 0 0 0 − 0 0 ⎥ ⎢𝑣 ,
⎢ ∆𝑥 ∆𝑥 ∆𝑦 ⎥ 𝑣 ⎥
⎥ ⎢𝑣 ⎥
,
⎢ 1 1 1
⎢ 0 0 0 − 0 0 0 0 0 0 ⎥⎢ , ⎥
∆𝑥 ∆𝑥 ∆𝑥 ⎣𝑣 , ⎦
⎢ 1 1 1 1 ⎥
⎢ 0 0 0 0 − 0 0 0 0 − ⎥ 𝐕
⎢ ∆𝑥 ∆𝑥 ∆𝑦 ∆𝑦 ⎥
⎢ 0 1 1 1
0 0 0 0 − 0 0 0 0 − ⎥
⎣ ∆𝑥 ∆𝑥 ∆𝑦⎦

∆𝑥 𝑢 + ∆𝑦 𝑣 ü
⎡ ⎤
⎢ ∆𝑥 𝑢 ⎥
⎢ ∆𝑥 𝑢 − ∆𝑦 𝑣 ⎥
⎢ ∆𝑦 𝑣 ü ⎥
⎢ ⎥
=⎢ 0 ⎥
⎢ −∆𝑦 𝑣 ⎥
⎢ −∆𝑥 𝑢 ğ + ∆𝑦 𝑣 ü ⎥
⎢ ⎥
−∆𝑥 𝑢 ğ
⎢ ⎥
⎣−∆𝑥 𝑢 ğ − ∆𝑦 𝑣 ⎦