TEMA 1

ASAS BIOLOGI

BAB 7
TINGKATAN 4
Respirasi Sel

148
BAB 7 RESPIRASI SEL

7.1 PENGHASILAN TENAGA MELALUI RESPIRASI SEL

F KF TF
o Mewajarkan keperluan tenaga dalam proses metabolisme
o Mengenal pasti substrat utama dalam penghasilan tenaga. F KF TF
o Menyenaraikan jenis respirasi sel: F KF TF
(i) respirasi aerob.
(ii) respirasi anaerob.
(iii) fermentasi.

AKTIVITI (BUKU TEKS MS114)

1. Terdapat dua jenis tindak balas metabolisme iaitu dan Kedua-dua jenis
tindakbalas ini melibatkan .
a. Proses katabolisme tenaga.
b. Proses anabolisme tenaga.
2. Tanpa tenaga, proses anabolisme seperti pembentukan yang menjadi bahan asas otot
tidak akan berlaku.
Substrat utama dalam penghasilan tenaga
1. Respirasi sel
a. ialah proses molekul organik melalui beberapa peringkat bagi membebaskan tenaga.
b. dijalankan untuk menghasilkan bagi keperluan aktiviti semua sel hidup.
2. Substrat utama bagi respirasi sel ialah
3. Tenaga yang terdapat di dalam glukosa dibebaskan untuk menghasilkan tenaga yang
diperlukan oleh sel.
4. Dalam manusia dan haiwan, diperoleh melalui pencernaan karbohidrat daripada
makanan yang dimakan.
5. Di dalam tumbuhan hijau pula, tenaga diperangkap oleh klorofil untuk menjalankan
proses fotosintesis bagi menghasilkan glukosa.
Jenis respirasi sel
1. Terdapat dua jenis respirasi sel iaitu
a. Respirasi (berlaku dalam kehadiran oksigen).
b. Respirasi (berlaku tanpa kehadiran oksigen).
2. ialah laluan alternatif untuk mendapatkan tenaga selain daripada respirasi sel.
3. Dalam fermentasi, proses glukosa yang berlaku adalah tidak lengkap dalam
keadaan oksigen terhad atau tanpa oksigen.
149
7.2 RESPIRASI AEROB
o Mengkonsepsikan penghasilan tenaga daripada glukosa semasa F KF TF
respirasi aerob dalam sel
o Menulis persamaan perkataan bagi respirasi aerob dalam sel F KF TF
o Mengeksperimen untuk mengkaji proses respirasi aerob. F KF TF

AKTIVITI (BUKU TEKS MS115)

1. Respirasi aerob ialah proses penguraian glukosa dalam kehadiran untuk

menghasilkan tenaga kimia.
2. Oksigen digunakan untuk mengoksidakan glukosa bagi menghasilkan karbon dioksida, air dan
.
3. Proses respirasi aerob bermula dengan proses .
4. Glikolisis bermaksud glukosa oleh enzim.
5. Proses ini berlaku dalam
6. Satu molekul glukosa diuraikan menjadi molekul piruvat.
7. Peringkat seterusnya berlaku dalam
8. yang terhasil dalam proses glikolisis dioksidakan melalui satu siri
tindak balas untuk menghasilkan karbon dioksida, air dan tenaga.
9. Sebahagian besar digunakan untuk menghasilkan molekul adenosina
trifosfat (ATP).
10. Proses respirasi aerob diringkaskan seperti berikut: Molekul terhasil apabila
kumpulan fosfat tak organik ditambahkan kepada adenosina difosfat (ADP).

11. Molekul ATP mempunyai ikatan yang lemah.

12. Apabila ikatan fosfat pada molekul ATP diputuskan, yang terbebas dibekalkan
kepada sel untuk membantu kita menjalankan aktiviti-aktiviti harian.

13. Proses keseluruhan pengoksidaan glukosa diringkaskan seperti berikut:

150
 Persamaan Perkataan:
Glukosa + karbon dioksida + + tenaga (2898kJ)
AKTIVITI (BUKU TEKS
MS116)
Rajah di bawah menunjukkan susunan radas sebuah respirometer. Respirometer digunakan untuk mengukur
kadar respirasi suatu organisma dengan menganggar kadar penggunaan oksigen.

Aras akhir ketinggian cecair berwarna di dalam kedua-dua tiub kapilari diukur selepas 1 jam dengan
menggunakan pembaris dan direkodkan dalam Jadual di bawah.

Tabung didih Aras awal (cm) Aras akhir (cm) Perbezaan aras (cm)
A 5 8
B 5 5

1. Tuliskan perbezaan aras di dalam Jadual di atas.

2. Apakah tujuan penyediaan tabung uji B?

…………………………………………………………………………………………………………

3. Apakah fungsi kapur soda di dalam tabung didih?

………………………………………………………………………………………………………….

151
4. Terangkan perubahan yang berlaku pada aras cecair berwarna di dalam tiub kapilari A?

…………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………

152
7.3FERMENTASI
7.3.1 Menyatakan faktor yang menyebabkan fermentasi berlaku dalam sel. F KF TF
7.3.2 Menjelaskan dengan contoh penghasilan tenaga daripada glukosa semasa fermentasi dalam:
(i) sel otot manusia.
(ii) Lactobacillus.
(iii) yis. F KF TF
(iv) tumbuhan seperti padi.
7.3.3 Menulis dan menerangkan persamaan perkataan:
(i) fermentasi asid laktik.
F KF TF
(ii) fermentasi alkohol.
7.3.5Membanding dan membezakan antara respirasi aerob dengan fermentasi F KF TF

AKTIVITI (BUKU TEKS MS 117)

1 ialah proses penguraian glukosa tidak lengkap dalam keadaan oksigen terhad
atau tanpa oksigen.
2 Fermentasi berbeza daripada respirasi aerob dalam laluan metaboliknya selepas peringkat

3 Selepas glikolisis, yang terhasil akan menjalani sama ada fermentasi alcohol atau
fermentasi asid laktik.
FERMENTASI
Proses penguraian glukosa tidak lengkap dalam keadaan terhad atau tanpa oksigen.

FERMENTASI ALKOHOL
Proses penguraian glukosa tidak lengkap kepada , karbon dioksida dan tenaga.

YIS TUMBUHAN

a) digunakan dalam a) Pokok padi yang tumbuh di kawasan berair yang

pembuatan bir dan wain. oksigen berupaya menjalankan
fermentasi alkohol.
b) yang dihasilkan di dalam tisu semasa
proses fermentasi adalah toksik kepada kebanyakan

153
 b) yang tumbuhan tetapi sel pokok padi mempunyai toleransi
dibebaskan menaikkan adunan dalam yang tinggi terhadap etanol berbanding spesies lain.
pembuatan roti. c) Pokok padi menghasilkan banyak enzim alkohol
dehidrogenase yang boleh molekul
etanol kepada karbon dioksida yang tidak toksik.

AKTIVITI (BUKU TEKS MS 119)

FERMENTASI
Proses penguraian glukosa tidak lengkap dalam keadaan terhad atau tanpa oksigen

FERMENTASI ASID LAKTIK

Proses penguraian kepada asid laktik dan tenaga.

LACTOBACILLUS SEL OTOT MANUSIA

a) Bakteria Lactobacillus menjalankan a) Proses ini dilakukan oleh sel otot ketika melakukan
aktiviti
fermentasi susu untuk menghasilkan
.
b) Ketika aktiviti cergas, kadar penggunaan oksigen
kadar yang dibekalkan oleh sistem
b) Lactobacillus bertindak ke atas peredaran darah.
(gula susu) dan
c) Otot berada dalam keadaan kekurangan oksigen dan
menukarkannya kepada asid laktik.
dikatakan mengalami .

d) Dalam proses ini, glukosa tidak dapat diuraikan dengan

c) Asid laktik seterusnya menggumpalkan sepenuhnya. Bagi setiap molekul glukosa yang diuraikan,
(protein susu) menjadi hanya molekul ATP atau 150 kJ tenaga
dadih atau yogurt. dihasilkan.

154
d) Asid laktik merupakan punca rasa e) Asid laktik yang dihasilkan terkumpul sehingga mencapai
yogurt. satu kepekatan yang boleh menyebabkan kelesuan dan
otot.

f) Setelah aktiviti cergas berhenti,pengambilan oksigen

berlebihan mengoksidakan asid laktik kepada karbon
dioksida, air dan tenaga. Apabila semua asid laktik sudah
disingkirkan, hutang oksigen dikatakan telah

155
 PERBANDINGAN ANTARA RESPIRASI AEROB DENGAN FERMENTASI
Fermentasi mempunyai beberapa persamaan dan perbezaan berbanding dengan
respirasi aerob.

PERSAMAAN
Kedua-dua proses respirasi aerob dan fermentasi
i. melibatkan proses penguraian glukosa dan penukaran kepada tenaga
ii. proses bermula di
iii. proses berlaku dalam yis, bakteria, haiwan dan
iv. menghasilkan tenaga kimia dalam bentuk
v. proses bermula dengan glikolisis apabila glukosa ditukarkan kepada

PERBEZAAN
Respirasi Aerob Fermentasi
a. Proses penguraian glukosa secara lengkap a. Proses penguraian glukosa secara tidak
dengan kehadiran lengkap tanpa kehadiran atau
dalam keadaan oksigen terhad.

b. Berlaku dalam sitoplasma dan b. Berlaku dalam

c. Menghasilkan c. Tidak menghasilkan

d. Glukosa dioksidakan secara d. Glukosa dioksidakan secara tidak lengkap

kepada karbon dioksida kepada dan karbon dioksida
dan air atau asid laktik.

e. Satu molekul glukosa menghasilkan e. Satu molekul glukosa menghasilkan

kJ. kJ (fermentasi alkohol) atau 150
kJ (fermentasi asid laktik).

156