HĐH - Ôn tậ p giữ a kỳ (part 1)

LƯU BIÊU NGHỊ·THỨ BA, 2 THÁNG 4, 2019·

#HĐH #StudyWithMe

Chào các bạn !

Đến nay thì chúng ta đã học xong chương 1,2,3,4 và chuẩn bị bước vào đợt thi giữa kỳ
rồi. Vậy thì, chúng mình cùng ôn tập lại một số kiến thức, để nhớ bài hơn và thi tốt hơn
nhé ^^ !

Ôn tập chương 1 :

Câu 1 : Định nghĩa hệ điều hành?

- Hệ điều hành là chương trình trung gian giữa phần cứng máy tính và người sử dụng, có
chức năng điều khiển và phối hợp việc sử dụng phần cứng và cung cấp các dịch vụ cơ
bản cho các ứng dụng.

Câu 2 : Cấu trúc hệ thống máy tính gồm những phần nào?

- Phần cứng (hardware): Bao gồm các tài nguyên phần cứng của máy tính như CPU, bộ
nhớ, các thiết bị I/O. Ví dụ: Chuột, bàn phím, màn hình, …

- Hệ điều hành (operating system): Phân phối tài nguyên, điều khiển và phối hợp các hoạt
động của các chương trình trong hệ thống. Ví dụ một số loại HĐH: MS – DOS, Linux,
Window

- Chương trình ứng dụng (application programs): Sử dụng hệ thống tài nguyên để giải
quyết một bài toán tính toán nào đó của người sử dụng. Ví dụ: game

- Users (people, machines, other computers)

Câu 3 : Hệ điều hành có những chức năng gì?

- Phân chia thời gian xử lý và định thời CPU.

- Phối hợp và đồng bộ hoạt động giữa các processes (coordination & synchronization).
- Quản lý tài nguyên hệ thống (thiết bị I/O, bộ nhớ, file chứa dữ liệu,…).

- Thực hiện và kiểm soát access control, protection.

- Duy trì sự nhất quán (integrity) của hệ thống, kiểm soát lỗi và phục hồi hệ thống khi có
lỗi (error recovery).

- Cung cấp giao diện làm việc cho users.

Câu 4 : Dưới góc độ hình thức xử lý, hệ điều hành chia thành những loại nào? Trong mỗi
loại có những yêu cầu gì với hệ điều hành?

- Hệ thống xử lý theo lô

+ Hệ thống đơn chương (uniprograming OS):

 Tác vụ đượ c thi hành tuầ n tự .

 Yêu cầu:

o Bộ giám sát thườ ng trự c

o CPU và các thao tác nhập xuất:

 Xử lý offline

 Đồ ng bộ hóa các thao tác bên ngoài – Spooling (Simultaneous

Peripheral Operation On Line)

+ Hệ thống đa chương (multiprogramming OS):

 Nhiều công việ c đượ c nạ p đồ ng thờ i vào bộ nhớ chính, tậ n dụ ng đượ c thờ i
gian rả nh củ a các tiến trình đang trong giai đoạ n chờ thự c thi.

 Yêu cầu:

o Định thờ i công việc (job scheduling): chọ n job trong job pool trên đĩa
và nạ p nó vào bộ nhớ để thự c thi.

o Quả n lý bộ nhớ (memory management).

 o Định thờ i CPU (CPU scheduling).

o Cấ p phát tài nguyên (đĩa, máy in,…).

o Bả o vệ.

+ Hệ thống chia sẻ thời gian:

 Là hệ thố ng đa nhiệ m, lậ p lịch cho các tiế n trình thự c thi trên CPU.

 Yêu cầu:

o Định thờ i công việc (job scheduling).

o Quản lý bộ nhớ (memory management).

 Virtual memory

o Quản lý các quá trình (process management)

 Định thờ i CPU

 Đồ ng bộ các quá trình (synchronization)

 Giao tiếp giữ a các quá trình (process communication)

 Tránh deadlock

o Quả n lý hệ thố ng file, hệ thố ng lưu trữ .

o Cấ p phát hợ p lý các tài nguyên.

o Bả o vệ (protection).

+Hệ thống song song:

 Nhiều CPU, chia sẻ computer bus, clock

 Ưu điểm:

o Năng suấ t: càng nhiều CPU thì càng xử lý công việ c nhanh.
 o Multiprocessor system ít tố n kém hơn multiple single-processor
system.

o Độ tin cậ y: khi mộ t processor hỏ ng thì công việ c củ a nó đượ c chia sẻ

giữ a các processor còn lạ i.

 Phân loạ i: Đa xử lý đố i xứ ng và đa xử lý bấ t đố i xứ ng.

+ Hệ thống phân tán:

 Mỗ i processor có bộ nhớ riêng, giao tiếp vớ i nhau qua các kênh nố i như
mạ ng, bus tố c độ cao nhưng ngườ i dùng chỉ thấ y mộ t hệ thố ng đơn nhấ t.

 Ưu điểm:

o Chia sẻ tài nguyên (resource sharing)

o Chia sẻ sứ c mạ nh tính toán (computational sharing)

o Độ tin cậ y cao (high reliability)

o Độ sẵ n sàng cao (high availability): các dịch vụ củ a hệ thố ng đượ c

cung cấ p liên tụ c cho dù mộ t thành phầ n hardware trở nên hỏ ng.

 Các mô hình hệ thố ng song song: client-sever và peer-to-peer

+Hệ thống xử lý thời gian thực:

 Sử dụ ng trong các thiết bị chuyên dụ ng như điề u khiể n các thử nghiệ m
khoa họ c, điề u khiể n trong y khoa, dây chuyề n công nghiệp, thiết bị gia
dụ ng, quân sự .

 Ràng buộc về thời gian: hard và soft real-time.

o Hard real-time.

 Hạ n chế (hoặ c không có) bộ nhớ phụ , tấ t cả dữ liệu nằ m trong

bộ nhớ chính (RAM hoặ c ROM).
  Yêu cầ u về thờ i gian đáp ứ ng/xử lý rấ t nghiêm ngặ t, thườ ng sử
dụ ng trong điề u khiể n công nghiệp, robotics,…

o Soft real-time: Thườ ng đượ c dùng trong lĩnh vự c multimedia, virtual

reality vớ i yêu cầ u mề m dẻ o hơn về thờ i gian đáp ứ ng.

Câu 5 : Dưới góc độ loại máy tính, hệ điều hành chia thành những loại nào?

- Hệ điều hành dành cho máy MainFrame.

- Hệ điều hành dành cho máy Server.

- Hệ điều hành dành cho máy nhiều CPU.

- Hệ điều hành dành cho máy tính cá nhân (PC).

- Hệ điều hành dành cho máy PDA (Embedded OS - hệ điều hành nhúng).

- Hệ điều hành dành cho máy chuyên biệt.

- Hệ điều hành dành cho thẻ chíp (SmartCard).

Câu 6 : Nêu lịch sử phát triển của HĐH:

- Thế hệ 1 (1945 - 1955)

 Thiế t kế, xây dự ng, lậ p trình, thao tác: do 1 nhóm ngườ i.

 Lưu trên phiế u đụ c lỗ .

- Thế hệ 2 (1955 - 1965)

 Xuấ t hiện sự phân công công việ c

 Hệ thố ng sử lý theo lô ra đờ i, lưu trên băng từ .

 Hoạ t độ ng dướ i sự điề u khiể n đặ c biệ t củ a 1 chương trình .

 Chưa xuấ t hiệ n hệ điề u hành.

- Thế hệ 3 (1965 - 1980)

  Ra đờ i hệ điều hành, khái niệm đa chương.

 HĐH chia sẻ thờ i gian như CTSS củ a MIT.

 MULTICS, UNIX.

- Thế hệ 4 (1980)

 Ra đờ i máy tính cá nhân, IBM PC.

 HĐH MS-DOS, MacOS (Apple Macintosh), HĐH mạ ng,…

Câu 7 : Những yêu cầu của hệ thống chia sẻ thời gian ?

- Yêu cầu:

 Định thờ i công việc (job scheduling).

 Quản lý bộ nhớ (memory management).

o Virtual memory.

 Quả n lý các quá trình (process management).

 Định thờ i CPU.

 Đồ ng bộ các quá trình (synchronization).

 Giao tiếp giữa các quá trình (process communication).

o Tránh deadlock.

 Quả n lý hệ thố ng file, hệ thố ng lưu trữ

 Cấ p phát hợ p lý các tài nguyên

 Bả o vệ (protection).

Câu 8 : Đặc điểm của hệ thống đa chương?

- Nhiều công việc được nạp đồng thời vào bộ nhớ chính

- Khi một tiến trình thực hiện I/O, một tiến trình khác có thể được thực thi
- Tận dụng được thời gian rảnh, tăng hiệu suất sử dụng CPU (CPU utilization)

Ôn tập chương 2 :

Câu 1 : Hệ điều hành bao gồm những thành phần nào? Cụ thể từng thành phần?

- Quản lý tiến trình

- Quản lý bộ nhớ chính

- Quản lý file

- Quản lý hệ thống I/O

- Quản lý hệ thống lưu trữ thứ cấp

- Hệ thống bảo vệ

- Hệ thống thông dịch lệnh

Câu 2 : Các cơ chế trao đổi thông tin giữa các tiến trình?

- Vùng nhờ chia sẻ

- Chuyển thông điệp

- Dùng tín hiệu *

- Pipe *

* Hai cách này không có trong slide

Câu 3 : Cấu trúc hệ thống gồm những loại nào? Cho ví dụ từng loại (theo sách tham
khảo)

- Cấu trúc đơn giản: MS-DOS

- Cấu trúc phức tạp hơn: UNIX

- Cấu trúc phân tầng: THE

- Cấu trúc vi nhân: QNX, WindowNT, POSIX,…

Câu 4 : Chương trình hệ thống gồm những phần nào?

- Quản lý hệ thống file: như create, delete, rename, list

- Thông tin trạng thái: như date, time, dung lượng bộ nhớ trống

- Soạn thảo file: như file editor

- Hỗ trợ ngôn ngữ lập trình: như compiler, assembler, interpreter

- Nạp, thực thi, giúp tìm lỗi chương trình: như loader, debugger

- Giao tiếp: như email, talk, web browser

Câu 5 : Lời gọi hệ thống là gì và dùng để làm gì?

- Lời gọi hệ thống là việc một chương trình máy tính yêu cầu một dịch vụ từ nhân của hệ
điều hành mà nó được thực thi.

- Tác dụng:

 Dùng để giao tiế p giữ a tiến trình và hệ điề u hành

 Cung cấ p giao diện giữ a tiến trình và hệ điề u hành

Câu 6 : Hệ điều hành cung cấp những dịch vụ nào?

- Thực thi chương trình

- Thực hiện các thao tác I/O theo yêu cầu của chương trình

- Các thao tác trên hệ thống file

- Trao đổi thông tin giữa các tiến trình qua hai cách:

 Chia sẻ bộ nhớ (Shared memory)

 Chuyể n thông điệp (Message passing)

- Phát hiện lỗi

- Ngoài ra còn các dịch vụ giúp tăng hiệu suất của hệ thống:
  Cấp phát tài nguyên (resource allocation):

o CPU, bộ nhớ chính, ổ đĩa,…

o OS có các routine tương ứ ng.

+ Kế toán (accounting): Nhằm lưu vết user để tính phí hoặc đơn giản để thống kê.

+ Bảo vệ (protection)

 Hai tiế n trình khác nhau không đượ c ả nh hưở ng nhau

 Kiểm soát đượ c các truy xuấ t tài nguyên củ a hệ thố ng

+ An ninh (security): Chỉ các user được phép sử dụng hệ thống mới truy cập được tài
nguyên của hệ thống (vd: thông qua username và password)

Câu 7 : Các khái niệm liên quan đến máy ảo?

- Máy ảo là phần mềm tạo ra môi trường giữa hệ nên máy tính và người dùng, người
dùng có thể thực thi phần mềm trên máy ảo

- Ví dụ: Virtual Box, Parallels

Ôn tập chương 3 :

Câu 1 : Một tiến trình chứa những thành phần gì ?

Một chương trình (program) sẽ trở thành tiến trình (process) chỉ khi nó được nạp lên bộ
nhớ (memory) của máy tính (hay nói cách khác – được thực thi).

Một tiến trình bao gồm :

Trong bộ nhớ (memory) :

 Text Section (Program code) : Chứ a nhữ ng đoạ n mã chương trình đã đượ c
biên dịch bở i compiler.

 Data Section (khu vực dữ liệu) : Chứ a các biế n toàn cụ c (global variables) và
các biế n tĩnh (static variables) đượ c khở i tạ o trướ c khi hàm main đượ c gọ i.
  Heap : Dùng để lưu trữ các bộ nhớ đượ c cấ p phát độ ng (như việc gọ i new,
delete, malloc, calloc, free,…).

 Stack : Dùng để lưu trữ các biế n cụ c bộ (local variables). VD như lúc bạ n
khai báo trong C : int i = 0. Thì biến i sẽ đượ c lưu trong bộ nhớ Stack củ a
Process.

Một tiến trình trong bộ nhớ.

Ngoài ra, trong process còn có :

 Program Counter (PC).

 Process status word (PSW).

 Stack pointer (SP).

 Memory management registers.

Câu 2 : Tiến trình có những trạng thái nào ? Cách tiến trình chuyển trạng thái ?
Tiến trình có các trạng thái sau :

 new : Tiến trình vừ a đượ c tạ o.

 ready :Tiế n trình đã có đủ tài nguyên, đang chờ đượ c cấ p CPU để chạ y.

 running :Các lệnh củ a tiế n trình đang đượ c thự c thi.

 waiting (hay blocked) : Tiến trình đợ i I/O hoàn tấ t.

 terminated : Tiến trình đã kết thúc (đã thự c thi xong).

Cách tiến trình chuyển trạng thái :

Đầu tiên, khi vừa khởi tạo, tiến trình sẽ ở trạng thái là new.

Thông qua bộ định thời dài hạn Long-term scheduling (hay còn gọi là bộ định thời công
việc – Job Scheduler), tiến trình của chúng ta từ new sẽ được sắp xếp vị trí để “chui”
vào trong hàng đợi ready.

Ở một số hệ điều hành có thêm bộ định thời Medium-term Scheduler. Thông qua bộ
định thời này, các tiến trình sẽ được swap-out (chuyển tiến trình từ bộ nhớ chính sang bộ
nhớ phụ) và swap-in (chuyển tiến trình từ bộ nhớ phụ vào bộ nhớ). VD : Paging trong
HĐH Windows, hoặc Swap trong Linux.

Thông qua bộ định thời Short-term Scheduling (hay còn được gọi là Dispatcher), từ
trạng thái ready tiến trình sẽ được sắp xếp để chuyển qua trạng thái running(là trạng thái
chạy – hay trạng thái sử dụng CPU – của tiến trình).

Trong khi đang ở trạng thái running, có 3 trạng thái tiếp theo mà tiến trình có thể đạt
được tiếp theo :

 waiting : Khi tiến trình đang chờ I/O (VD : Khi gọ i hàm print(), scanf()
trong C).

 ready :Khi tiế n trình bị interrupt (bị ngắ t, không cho chạ y nữ a) bở i Short-
term Scheduler. Các lý do ngắ t có thể là : Ngắ t thờ i gian (Clock Interrupt),
 Ngắ t ngoạ i vi (I/O Interrupt), Lờ i gọ i hệ thố ng (Operating System Call),
Signal.

 terminated : Khi ứ ng dụ ng thự c thi xong : Khi gặ p lệnh exit, khi thự c thi
lệ nh cuố i.

Trong khi ở trạng thái waiting, tiến trình sẽ chuyển sang trạng thái ready(vào hàng đợi
ready) sau khi đã thực thi xong I/O.

Chuyển các trạng thái của tiến trình.

 Tiến trình chuyển trạng thái bằng các bộ định thời khác nhau.

(Nói thêm : Có thể có >= 1 tiến trình ở trạng thái ready và waiting, tuy nhiên chỉ có duy
nhất 1 tiến trình ở trạng thái runningtại một thời điểm nhất định mà ta đang xét).

Câu 3 : Tại sao phải cộng tác giữa các tiến trình ?

Trong tiến trình thực thi, các tiến trình có thể cộng tác (cooperate) để hoàn thành các
công việc.

Các tiến trình cộng tác với nhau để :

 Chia sẻ dữ liệu (information sharing).

 Tăng tốc độ tính toán (computational speedup).

o Các mạ ng lướ i máy tính sẽ hợ p vớ i nhau để tạ o thành các cluster.

o Nế u hệ thố ng có nhiều CPU, chia công việ c tính toán thành nhiều
công việ c tính toán nhỏ chạ y song song.
  Thực hiện một công việc chung.

o Xây dự ng mộ t phầ n mề m phứ c tạ p bằ ng cách chia thành các

module/process hợ p tác nhau.

Câu 4 : PCB là gì ? Chứa những thông tin gì ? Dùng để làm gì ?

Mỗi tiến trình trong hệ thống đều được cấp phát một Process Control Block (PCB). Là
một trong các cấu trúc dữ liệu quan trọng nhất của hệ điều hành.

PCB chứa các thông tin liên quan đến process như :

 Trạ ng thái tiế n trình (Process State) : new, ready, running,…

 Bộ đế m chương trình (Program Counter) : Chỉ đế n địa chỉ củ a lệ nh tiếp

theo sẽ đượ c thự c thi cho tiế n trình này.

 Các thanh ghi CPU (CPU Registers) : Phụ thuộ c vào kiế n trúc máy tính. Có
thể kể đến vài loạ i như accumulators, index registers, stack pointers,
general-purpose registers, condition-code information.

 Thông tin lậ p thờ i biể u CPU (CPU Scheduling Information) : Độ ưu tiên,

con trỏ đến các hàng đợ i, và các tham số củ a việ c lậ p thờ i biể u.

 Thông tin quả n lý bộ nhớ (Memory-Management Information) : Chứ a page

tables, segment tables, memory limits (giớ i hạ n bộ nhớ ).

 Thông tin trạ ng thái I/O (I/O status information) : Chứ a danh sách các
thiết bị I/O đã đượ c cấ p phát cho tiến trình, danh sách các file tiến trình
đang mở ,…

 Các thông tin quan trọ ng khác như : Lượ ng CPU, thờ i gian sử dụ ng,PID,…
 Hình ảnh minh hoạ một Process Control Block.

Vậy, các PCB đơn giản là các kho dữ liệu, trong đó chứa các dữ liệu khác nhau của nhiều
process khác nhau.

Câu 5 : Tiểu trình là gì ?

Tiểu trình : Là một đơn vị cơ bản sử dụng CPU, gồm :

 Thread ID.

 PC (Program Counter).

 Registers.

 Stack.

 Chia sẻ chung code, data, resources (file).

 So sánh giữa đơn tiến trình và đa tiến trình.

Ôn tập chương 4.

Câu 1 : Tại sao phải định thời ? Nêu các bộ định thời và mô tả về chúng ?

Mục tiêu của việc lập trình đa luồng là hướng đến việc luôn luôn phải có tiến trình sử
dụng CPU, hay nói cách khác, là tối đa hoá việc sử dụng CPU. Ngoài ra, mục tiêu của các
hệ thống time sharing (chia sẻ thời gian – tức các hệ thống HĐH hiện nay) là việc mang
đến cho người dùng cảm giác chiếc máy tính của mình có thể làm được nhiều công việc
cùng một lúc. Việc đó chỉ có thể đạt được thông qua việc chuyển quyền sử dụng CPU
thật nhanh qua lại giữa các tiến trình.

Và để đạt được các mục tiêu nêu trên, trình định thời (Scheduler) sẽ lựa chọn trong các
tiến trình hiện có để thực thi trên CPU. Nguyên nhân là do, trong một thời điểm nhất
định, chỉ duy nhất có một tiến trình được quyền ở trạng thái running mà thôi.

Có 3 bộ định thời :

 Short-Term Scheduling (hay còn gọi là Dispatcher) : Dùng để định thời cho CPU.
 o Xác định process nào trong ready queue sẽ đượ c chiế m CPU để thự c
thi kế tiếp.

o Bộ định thời Short-Term sẽ được gọi mỗi khi có một trong các sự
kiện/interrupt sau xảy ra :

 Ngắ t thờ i gian (clock interrupt).

 Ngắ t ngoạ i vi (I/O interrupt).

 Lờ i gọ i hệ thố ng (Operating System Call).

 Signal.

 Medium-Term Scheduling : Dùng để định thời Swaping.

o Process nào đượ c đưa vào (swap-in), đưa ra khỏ i (swap-out) bộ nhớ
chính.

o Đượ c thự c hiện bở i phầ n quả n lý bộ nhớ và đượ c thả o luậ n ở phầ n
quả n lý bộ nhớ .

 Long-Term Scheduling (hay còn gọi là Job Scheduler) :

o Xác định chương trình nào đượ c chấ p nhậ n nạ p vào hệ thố ng để
thự c thi.

o Điều khiển mứ c độ multiprogramming củ a hệ thố ng.

o Long-Term Scheduling thườ ng cố gắ ng duy trì xen lẫ n CPU-Bound

và I/O Bound Process.

Câu 2 : Các tiêu chuẩn định thời CPU ?

Các thuật toán định thời CPU khác nhau có các tính chất khác nhau. Vì vậy, rất nhiều tiêu
chí đã được đề ra để so sánh các thuật toán định thời CPU. Các tiêu chuẩn được liệt kê
như sau :
  Mức độ sử dụng CPU (CPU Utilization) : Chúng ta muố n giữ làm sao cho
CPU càng bậ n càng tố t. Theo lý thuyế t thì CPU utilization có thể đạ t từ 0
đến 100 phầ n trăm. Trong hệ thố ng thự c tế , thông thườ ng CPU Utilization
sẽ đạ t 40 phầ n trăm (cho hệ thố ng lúc rỗ i), và có thể đạ t mứ c lên đế n 90
phầ n trăm (cho lúc hệ thố ng load nặ ng).

 Thông lượng (Throughput) : Mộ t trong nhữ ng thướ c đo cho hiệu quả củ a

quá trình làm việc đó chính là thông lượ ng. Thông lượ ng đượ c tính bằ ng số
lượ ng tiến trình đã đượ c hoàn thành trong mộ t đơn vị thờ i gian.

 Thời gian hoàn thành (Turnaround time) : Từ góc nhìn củ a mộ t tiế n trình
nhấ t định, mộ t yế u tố quan trọ ng cầ n xem xét đó chính là khoả ng thờ i gian
cầ n thiết để thự c thi tiế n trình đó. Khoả ng thờ i gian từ lúc tiến trình đượ c
ghi nhậ n đế n khi hoàn thành chính là Turnaround Time. Vì vậ y,
Turnaround Time là tổ ng củ a tấ t cả các khoả ng thờ i gian : Tiế n trình trong
hàng đợ i, thự c thi trên CPU và thự c thi lệnh I/O.

 Thời gian đợi (Waiting time) : Tổ ng thờ i gian tiế n trình đã ở trong hàng đợ i
ready queue.

 Thời gian đáp ứng (Response Time) : Thờ i gian từ lúc tiế n trình xuấ t hiệ n
cho đến khi thự c hiện tiế n trình đó lầ n đầ u tiên.

Câu 3 : Có bao nhiêu giải thuật định thời ? Kể tên.

 First-Come, First-Served (FCFS).

 Shortest-Job-First Scheduling (SJF).

 Preemptive SJF (hay Shortest-Remaining-Time First – SRTF).

 Priority Scheduling.

 Round-Robin (RR).

 Highest Response Ratio Next (HRRN).

  Multilevel Queue.

 Multilevel Feedback Queue.

Câu 4 : Trong các hàng đợi định thời, định thời nào có thể preemptive ?

 SJF có thể Preemptive -> SRTF.

 Priority Scheduling.

 RR.

 Mutilevel Queue (Tuỳ cách thiế t lậ p).

 Multilevel Feedback Queue.

Câu 5 : Trong các giải thuật định thời, giải thuật nào không xảy ra starvation ?

Starvation xảy ra khi một tiến trình đã ở trong hàng đợi quá lâu, nhưng không được cung
cấp CPU để sử dụng.

Các giải thuật sẽ không xảy ra starvation :

 FCFS.

 RR.

 HRRN.

 Mutilevel Queue (Tuỳ cách thiế t lậ p).

 Multilevel Feedback Queue.

Phù, vậy là tạm ôn xong 4 chương rồi đấy. Dài quá các bạn nhỉ ?

Tụi mình vẫn sẽ tiếp tục cập nhập các câu hỏi đến các bạn trong thời gian sớm nhất nhé.
Mình sẽ gửi comment mỗi khi có update những câu hỏi mới đến các bạn. Nhưng tạm thời
hôm nay thì nhiêu đây thôi nhe ^^ !

Chúc các bạn ôn tập tốt và thi thật tốt !

***UPDATE***
Chương 3 :

Câu 6 : Trình tự thực thi của tiến trình cha và tiến trình con ?

Có 2 khả năng có thể xảy ra :

 Tiến trình cha tiế p tụ c thự c thi song song vớ i các tiến trình con củ a nó.

 Tiến trình cha đợ i đến khi mộ t vài hoặ c tấ t cả các tiế n trình con củ a nó đã
hoàn tấ t.

Trong khi giải bài tập thì chúng ta sẽ giải theo trường hợp 2 (Tiến trình cha đợi đến khi
tiến trình con vừa gọi kết thúc mới thực thi tiếp).

Câu 7 : Các tác vụ đối với tiến trình (Operations on Process) ?

Có 2 tác vụ chính : Tạo tiến trình mới và kết thúc tiến trình.

 Tạo tiến trình mới :

o Mộ t tiế n trình có thể tạ o nhiều tiế n trình mớ i thông qua mộ t lờ i gọ i

hệ thố ng create-process (VD : Hàm fork() trong Unix).

o Tiến trình được tạo là tiến trình con của tiến trình tạo (tiến trình cha).

 Quan hệ cha-con định nghĩa mộ t cây tiế n trình.

 Hình ảnh minh hoạ của một cây tiến trình.

 Tiến trình con nhậ n tài nguyên từ HĐH hoặ c từ tiến trình cha.

 Chia sẻ tài nguyên của tiến trình cha :

o Tiến trình cha và tiến trình con chia sẻ mọ i tài nguyên.

o Tiến trình con chia sẻ mộ t phầ n tài nguyên củ a cha.

 Trình tự thự c thi củ a tiế n trình cha và tiế n trình con : (Như câu trên).

 Kết thúc tiến trình, có 2 TH :

o Tiến trình tự kết thúc : Tiế n trình kết thúc khi thự c hiện lệnh cuố i
cùng củ a nó và yêu cầ u hệ điề u hành xoá mình đi, bằ ng cách sử dụ ng
lệ nh gọ i hệ thố ng (system call) exit().

o Tiến trình kết thúc do tiến trình khác có quyền kết thúc nó (VD tiến trình
cha kết thúc tiến trình con).
  Gọ i system routine abort vớ i tham số là pid củ a tiến trình cầ n
đượ c kết thúc.

 Tiến trình cha kết thúc và kéo theo tấ t cả tiến trình con củ a nó
đều kế t thúc.

o Hệ điều hành thu hồ i tấ t cả các tài nguyên củ a tiến trình kế t thúc

(vùng nhớ , I/O buffer,…).

Câu 8 : So sánh giữa hàm fork() và họ các hàm exec() trong việc tạo tiến trình con mới ?

fork() :

 fork() tạo ra tiến trình mới bằng cách nhân bản (duplicate) tiến trình gọi hàm này.
Tiến trình được tạo ra từ hàm fork() được gọi là tiến trình con (child process), là
một bản sao giống y hệt với tiến trình cha tạo ra nó (kể cả trạng thái thực thi), chỉ
trừ một số điểm sau :

o Tiến trình con có PID (Process Identifier) củ a riêng nó. PID này
không trùng vớ i bấ t kỳ PID nào hiện có.

o Mỗ i tiế n trình con đượ c tạ o ra, đề u có parent PID củ a nó trùng vớ i

PID củ a tiến trình gọ i hàm fork() để tạ o ra nó.

 fork() sẽ trả về :

o Cho tiến trình gọ i hàm (parent process) : PID củ a tiế n trình con nế u
tạ o đượ c tiế n trình con. Ngượ c lạ i, nếu quá trình tạ o tiến trình con bị
lỗ i, trả về -1.

o Cho tiến trình con đượ c tạ o ra bở i hàm fork() : 0 (Số 0).

 Tiến trình con sau khi được tạo ra, sẽ thực thi tiếp tục tại vị trí của cha.

o VD : Khi gặ p lệnh int pid = fork(), tiến trình con sẽ đượ c tạ o ra.

o Tiến trình con sẽ có pid = 0, tiến trình cha sẽ có pid = (pid củ a con).
Hay nói cách khác, 1 tiế n trình gọ i hàm fork(), mà hàm fork() lạ i trả
 về 2 kế t quả khác nhau về lạ i cho 2 tiế n trình (tiến trình cha và tiến
trình con).

o Sau đó tiến trình con sẽ thự c hiện lệnh tiế p theo củ a lệ nh trên chứ
không thự c hiện lạ i từ đầ u (do tiế n trình con là bản sao củ a cha, vì
vậ y nó sẽ kế thừ a trạ ng thái thự c thi củ a cha, nên sẽ thự c hiệ n tiếp từ
hàm fork()).

Họ các hàm exec() :

 Họ các hàm exec() thay thế toàn bộ tiến trình hiệ n tạ i bằ ng mộ t tiến trình
mớ i và bắ t đầ u thự c thi từ đầ u củ a tiến trình mớ i.

 Điểm thú vị ở đây là tiế n trình mớ i không nhấ t thiế t phả i là bả n sao củ a
tiế n trình trướ c, nó có thể là mộ t chương trình hoàn toàn khác.

 Sau khi gọ i exec(), tiế n trình hiện tạ i đang chạ y sẽ bị xoá sạ ch và thay bằ ng
tiế n trình mớ i. Vì vậ y, sau khi gọ i lệnh exec(), bấ t kỳ lệ nh nào sau nó ở tiến
trình cũ đề u không đượ c thự c thi. Chỉ duy nhấ t khi exec() bị lỗ i, lúc đó nó
mớ i trả về cho tiến trình cũ.

(Tham khảo thêm : https://stackoverflow.com/a/4205020).

Câu 9 : Bộ nhớ của cha và con trong một quan hệ cha-con (parent-child process) được
chia sẻ, cấp phát như thế nào ?

Thông thường, khi một tiến trình tạo ra một tiến trình con thì tiến trình con đó sẽ cần tài
nguyên hệ thống (CPU time, memory, files, I/O devices) để thực thi công việc của mình.
Tiến trình con có thể lấy được các tài nguyên cần thiết trực tiếp từ HĐH, hoặc từ tiến
trình cha. Tiến trình cha có thể sẽ cần phân vùng lại các tài nguyên giữa các tiến trình
con.

Khi tiến trình con được tạo ra từ lệnh fork(), tiến trình con sẽ là một bản sao y hệt với tiến
trình cha tạo ra nó. Đồng thời, nó là một tiến trình độc lập, có một PCB riêng của mình,
lưu trữ dữ liệu của riêng mình. Vì vậy, khi thay đổi giá trị 1 biến ở tiến trình con, tiến
trình cha sẽ không bị ảnh hưởng. Và điều kiện ngược lại cũng đúng.
Câu 10 (Đọc thêm) : Các giải thuật định thời được dùng trong một số hệ điều hành thông
dụng ?

 Windows-NT : Multilevel Feedback Queue.

 macOS : Multilevel Feedback Queue.

 Linux (từ 2.6.23 đến nay) : CFS (Completely Fair Scheduler).

Chương 4 :

Câu 6 : Hai yếu tố của giải thuật định thời là gì ?

 Hàm chọ n lự a (selection function) : Dùng để chọ n process nào trong ready
queue đượ c thự c thi (tuỳ thuậ t toán định thờ i sẽ có cách chọ n khác nhau).

 Chế độ quyết định (decision mode) : Chọn thời điểm thực thi hàm chọn lựa để
định thời. Bao gồm 2 chế độ quyết định :

o Non-Preemptive (Không trưng dụng) :

 Khi ở trạ ng thái running, process sẽ thự c thi cho đến khi kết
thúc hoặ c bị blocked do yêu cầ u I/O.

o Preemptive (Trưng dụng) :

 Process đang thự c thi (running) có thể bị ngắ t và chuyể n về

trạ ng thái ready.

 Chi phí cao hơn non-preemptive. Đổ i lạ i, ta có đượ c thờ i gian

đáp ứ ng tố t hơn, vì không có trườ ng hợ p mộ t process độ c
chiế m CPU quá lâu.

Câu 7 : Mô tả và nêu ưu điểm, nhược điểm của từng giải thuật định thời ? FCFS, SJF,
SRTF, RR, Priority Scheduling, HRRN, MQ, MFQ.

FCFS :

 Mô tả :
 o Cơ chế thực thi :

 Tiến trình nào yêu cầ u CPU trướ c sẽ đượ c cấ p phát trướ c.

 Tiến trình sẽ thự c thi đế n khi kế t thúc hoặ c bị blocked do I/O.

o Chế độ quyết định : Non-Preemptive.

o Hiện thực : Sử dụng hàng đợi FIFO.

 Tiến trình đi vào đượ c thêm vào cuố i hàng đợ i.

 Tiến trình đượ c lự a chọ n để xử lý đượ c lấ y từ đầ u củ a queue.

 Ưu điểm :

o Sẽ không bị starvation.

o Thuậ t toán này dễ cài đặ t. Code đơn giả n.

 Nhược điểm :

o Thờ i gian chờ trung bình củ a FCFS thườ ng khá dài (VD : Mộ t
process có burst-time rấ t dài đế n trướ c, khi đó các process có burst-
time nhỏ sẽ phả i chờ 1 khoả ng thờ i gian rấ t lâu mớ i đế n lượ t thự c
thi).

o Lãng phí thờ i gian do thờ i gian phầ n cứ ng trố ng khá nhiều (convoy
effect).

o Non-preemptive. Sẽ không hoạ t độ ng tố t trong các hệ thố ng chia sẻ

thờ i gian (time-sharing system) khi các user đều mong muố n đượ c
sử dụ ng CPU trong mộ t khoả ng thờ i gian và không muố n delay quá
lâu.

SJF :

 Mô tả :

o Cơ chế thực thi :

  Định thờ i công việc ngắ n nhấ t trướ c (Burst-time nhỏ nhấ t).

 Khi CPU đượ c tự do, nó sẽ cấ p phát cho tiế n trình nào yêu cầ u
ít thờ i gian nhấ t để kế t thúc (burst-time nhỏ nhấ t).

 Burst-time có đượ c từ việ c dự đoán, dự a vào các lầ n chạ y

trướ c củ a tiến trình.

 Nế u có 2 tiế n trình cùng Burst-time, tiến trình nào vào hàng

đợ i trướ c sẽ đượ c chạ y trướ c (không xét độ ưu tiên).

o Chế độ quyết định : Non-Preemptive.

 Ưu điểm : Tố i ưu. Cho thờ i gian chờ đợ i trung bình tố i thiể u vớ i mộ t tậ p

tiế n trình cho trướ c.

 Nhược điểm :

o Cầ n phả i ướ c lượ ng thờ i gian cầ n CPU tiế p theo củ a process (Burst

time).

o Có thể xả y ra starvation nế u số lượ ng process có burst time nhỏ cầ n

đượ c thự c thi quá nhiề u.

SRTF :

 Mô tả :

o Cơ chế thực thi :

 (Tương tự SJF).

 Nế u mộ t tiến trình mớ i đượ c đưa vào danh sách vớ i chiều dài

sử dụ ng CPU cho lầ n tiếp theo nhỏ hơn (lưu ý, chỉ nhỏ hơn, nếu
burst-time bằ ng thì không preempt) thờ i gian còn lạ i củ a tiế n
trình đang xử lý, nó sẽ dừ ng hoạ t độ ng tiến trình hiệ n hành
(preempt).

o Chế độ quyết định : Preemptive.

  Ưu điểm :

o Preemptive. Thờ i gian đáp ứ ng nhanh cho các tác vụ nhỏ .

o Tránh việc mộ t tác vụ lớ n độ c chiếm CPU.

o Thờ i gian chờ đợ i trung bình thườ ng sẽ nhỏ hơn SJF.

 Nhược điểm :

o (Các nhượ c điểm củ a SJF).

o Tăng thờ i gian hoàn thành trung bình.

Priority Scheduling :

 Mô tả :

o Cơ chế hoạt động :

 Mỗ i tiế n trình sẽ đượ c gán 1 độ ưu tiên.

 CPU sẽ đượ c cấ p cho tiến trình có độ ưu tiên cao nhấ t.

 Định thời sử dụng độ ưu tiên có thể là :

 Preemptive : Khi mộ t tiế n trình mớ i xuấ t hiệ n có độ ưu

tiên cao hơn, nó sẽ preempt tiến trình đang chạ y.

 Non-Preemptive : Tiến trình đang chạ y sẽ tiếp tụ c chạ y.

 Nế u có 2 tiế n trình cùng độ ưu tiên, thì tiế n trình nào đế n

trướ c sẽ đượ c chạ y trướ c. Burst-time không đượ c áp dụ ng để
so sánh ở đây.

o Chế độ quyết định : Non-Preemptive hoặ c Preemptive.

 Ưu điểm :

o Các tác vụ quan trọ ng sẽ đượ c thự c thi trướ c.

 Nhược điểm :
 o Có thể xả y ra starvation : Các process có độ ưu tiên thấ p có thể
không bao giờ đượ c thự c thi (giả i pháp : aging – Độ ưu tiên củ a
process sẽ tăng theo thờ i gian).

Round Robin :

 Mô tả :

o Cơ chế hoạt động :

 Mỗ i tiế n trình nhậ n đượ c mộ t đơn vị nhỏ thờ i gian CPU (time-
slice, quantum time), thông thườ ng từ 10-100msec để thự c
thi.

 CPU Schedulers sẽ chọn 1 tiến trình từ ready queue và “lên dây cót”
một quantum cho tiến trình, sau đó cho tiến trình chạy. Lúc này, sẽ
có 2 khả năng có thể xảy ra :

 Thờ i gian chạ y > Quantum : Khi đó, tiế n trình sẽ bị

interrupt và CPU Schedulers sẽ chọ n tiếp tiến trình tiếp
theo.

 Thờ i gian chạ y < Quantum : Tiến trình tiếp theo sẽ ngay
lậ p tứ c đượ c thự c thi tiếp (không cầ n chờ hết quantum
time củ a tiến trình trướ c), và tiế n trình tiế p theo đó
cũng đượ c gán 1 quantum time.

 Phụ thuộc nhiều vào quantum time :

 Quantum time ngắ n thì đáp ứ ng nhanh, tuy nhiên

overhead lớ n do chuyển ngữ cả nh nhiều. Quantum time
phả i > thờ i gian chuyển ngữ cả nh (context switch).

 Quantum time dài thì đáp ứ ng chậ m, tuy nhiên thông

lượ ng (throughput) sẽ cao. Và khi quantum time quá
 lớ n RR->FCFS (Quantum time lớ n -> Không bao giờ bị
ngắ t -> Ai vào trướ c làm trướ c -> FCFS).

 Khi cả tiến trình vừ a thự c thi xong và tiến trình mớ i cũng

arrive vào cùng mộ t thờ i điểm, thì tiế n trình mớ i sẽ vào hàng
đợ i trướ c rồ i mớ i đến tiế n trình cũ.

 Các tiến trình đề u có độ ưu tiên giố ng nhau.

o Chế độ quyết định : Preemptive.

 Ưu điểm :

o Thờ i gian đáp ứ ng trung bình thườ ng thấ p -> Thích hợ p cho các hệ
thố ng time-sharing.

o Không xả y ra tình trạ ng starvation.

 Nhược điểm :

o Thờ i gian chờ đợ i trung bình thườ ng khá lớ n.

o Chuyể n ngữ cả nh nhiề u -> Hao phí cao.

o Hiệ u suấ t thuậ t toán phụ thuộ c nhiều vào việ c chọ n quantum time.

o Không thể sử dụ ng thuậ t toán nế u muố n các ứ ng dụ ng có độ ưu tiên

khác nhau.

Highest Response Ratio Next (HRRN) :

 Mô tả :

o Cơ chế hoạt động :

 Chọ n process tiếp có giá trị RR (Response Ratio) lớn nhất.

 Các process ngắ n đượ c ưu tiên hơn vì service time (hay burst
time) nhỏ .
 o Công thứ c :

Công thức tính RR (Response Ratio) của thuật toán HRRN.

 Ưu điểm :

o Không xả y ra starvation.

o Tự độ ng cân bằ ng giữ a việ c ưu tiên mộ t tiế n trình có thờ i gian thự c

thi nhỏ và mộ t tiến trình đã ở quá lâu trong hệ thố ng (aging).

 Nhược điểm :

o Non-Preemptive.

Multilevel Queue Scheduling :

 Mô tả :

o Cơ chế hoạt động :

 Hàng đợi ready được chia thành nhiều hàng đợi riêng biệt theo một
số tiêu chuẩn như :

 Đặ c điể m và yêu cầ u định thờ i củ a process.

 Foreground (interactive) và background process.

 Process đượ c gán cố định vào mộ t hàng đợ i, mỗ i hàng đợ i sẽ

sử dụ ng mộ t giả i thuậ t riêng.

 Có 2TH hệ điều hành định thời cho các hàng đợi :

 Có một độ ưu tiên cố định cho từng hàng đợi (fixed priority

scheduling).
  Hàng đợ i có độ ưu tiên cao hơn phả i đượ c chạ y
xong (empty) trướ c khi hàng đợ i có độ ưu tiên
thấ p hơn đượ c phép chạ y.

 Nế u có 1 tiế n trình đi vào hàng đợ i có độ ưu tiên

cao hơn trong khi hàng đợ i có độ ưu tiên thấ p hơn
đang đượ c thự c thi, hàng đợ i có độ ưu tiên thấ p
hơn đó sẽ bị preempt.

 Time-slice : Mỗ i hàng đợ i nhậ n đượ c mộ t khoả ng thờ i

gian chiếm CPU và phân phố i cho các process trong
hàng đợ i khoả ng thờ i gian đó.

o Chế độ quyết định : Non-Preemptive hoặ c Preemptive.

Ví dụ về các hàng đợi được phân cấp trong thuật toán MQS.

 Ưu điểm :

o Áp dụ ng nhiều giả i thuậ t định thờ i cho nhiề u loạ i tiế n trình có độ ưu
tiên khác nhau.

o Cho phép các CPU-Bound process đượ c ưu tiên hơn trong việ c thự c
thi -> Thờ i gian hệ thố ng thự c thi tác vụ đượ c cả i thiệ n.
 o Có thể hoạ t độ ng trong cả 2 chế độ : Preemptive và Non-Preemptive.

 Nhược điểm :

o Các hàng đợ i đa cấ p này cầ n đượ c giám sát -> Hao phí tài nguyên hệ
thố ng.

o Process không thể di chuyể n từ hàng đợ i này sang hàng đợ i khác ->
Không linh độ ng.

Multilevel Feedback Queue

 Mô tả :

o Cơ chế hoạt động :

 (Tương tự Multilevel Feedback Queue).

 Điểm khác biệ t : Cho phép process nhả y từ queue này đến
queue khác.

 Ưu điểm :

o Thích nghi vớ i các tiến trình. VD : Mộ t tiế n trình nếu sử dụ ng quá

nhiều CPU time thì sẽ xế p nó vào queue có độ ưu tiên thấ p hơn.

o Aging. VD : Mộ t process đã xuấ t hiệ n lâu mà không đượ c thự c thi, sẽ

đượ c đưa lên 1 queue có độ ưu tiên cao hơn.

o Thuậ t toán chung nhấ t, có thể đượ c thiết kế để phù hợ p vớ i các hệ

thố ng khác biệ t.

 Nhược điểm :

o Tố n tài nguyên hệ thố ng để duy trì các queue -> Có thể không thích
hợ p đố i vớ i các hệ thố ng nhỏ .

o Thiế t kế phứ c tạ p.
Lưu ý : Thi giữa kỳ có nội dung phần đầu chương 5 (Slide trước slide “Ôn tập thi
giữa kỳ”). Các bạn nhớ ôn nhé.

Tài liệu hay :

https://www.studytonight.com/operating-system/introduction-operating-systems

***UPDATE***

https://www.geeksforgeeks.org/fork-practice-questions/

Bài viết được thực hiện bởi : Nguyễn Văn Đông và Lưu Biêu Nghị.

Bài tiếp theo : Ôn tập giữa kỳ (Part 2) - Giải bài tập :

http://bit.ly/2U3fTpy

Bài trước : Học được gì từ HĐH trong việc quản lý thời gian của bản thân ?

http://bit.ly/2FmlraD