ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑΣ

«ΜΕΛΕΤΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΜΟΝΤΕΛΙΚΟΥ ΥΒΡΙΔΙΚΟΥ ΠΛΟΙΟΥ»

ΚΑΒΑΛΑ 2012

1
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ: Περίληψη- Summary…………………………………………………...6

ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΆΛΑΙΟ

1.1 Ναυσιπλοϊα ……………………………………………………………………………….7

1.1.1 Πλοίο…………………………………………………………………………………...7
1.1.2 Ορισμός………………………………………………………………………………..7
1.1.3 Αρμοδιότητες…………………………………………………………………….……8
1.1.4 Ταυτότητα πλοίου…………………………………………………………………….8
1.1.5 Τεχνολογία πλοίου……………………………………………………………………9
1.1.6 Τεχνική θεώρηση……………………………………………………………………11
1.1.7 Συντμήσεις τύπων………………………………………………………………......15
1.1.8 Σύγχρονα πλοία………………………………………………………………….....16
1.1.9 Ιστορική
Αναδρομή……………………………………………………………………………19
1.1.10 Μηχανική
Πλοίων……………………………………………………………………………….21
1.1.11 Περιγραφή των μερών του πλοίου………………………………………………..21
1.1.12 Χαρακτηριστικά μεγέθη. Ναυπήγηση-Απαιτήσεις-Χαρακτηριστικά……………23
1.1.13 Αρχή του Αρχιμήδη……………………………………………………………..…..23
1.3.4 Πλευστότητα………………………………………………………………………...24

ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

2.1 Γενικά για τα Α.Π.Ε…………………………………………………………………25

2.1.1 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας…………………………………………………….25
2.1.1.1 Πλεονεκτήματα……………………………………………………………………..26
2.1.1.2 Μειονεκτήματα……………………………………………………………………...27
2.1.2 Είδη ήπιων μορφών ενέργειας…………………………………………………….27
2.2 Ανάλυση φωτοβολταϊκών…………………………………………………………..30
2.2.1 Φωτοβολταϊκά……………………………………………………………………….30
2.2.2 Φωτοβολταϊκό φαινόμενο………………………………………………………….30
2.2.3 Φωτοβολταϊκή διάταξη……………………………………………………………..30
2.2.4 Τεχνολογία φωτοβολταϊκών στοιχείων………………………………………...…31
2.2.5 Δομή ενός φωτοβολταϊκού συστήματος………………………………………….32
2.2.6 Δίακριση φωτοβολταϊκών συστημάτων…………………………………………..32
2.2.7 Φωτοβολταϊκές βασικές μονάδες…………………………………………………32
2.2.8 Χρήση………………………………………………………………………………..33
2.2.9 Συλλογή του ηλιακού φωτός………………………………………………………35
2.2.10 Φωτοβοτολταϊκό σύστημα…………………………………………………………36
2.2.11 Φωτοβολταϊκά στοιχεία…………………………………………………………….36
2.2.12 Φωτοβολταϊκές συστοιχίες ………………………………………………………..37

2
2.3 Εφαρμογές…………………………………………………………………………..39
2.3.1 Αυτόνομα συστήματα………………………………………………………………39
2.3.2 Ηλιακά οχήματα……………………………………………………………………...40
2.3.3 Δ/Y μικρής κλίμακας ηλιακά συστήματα ………………………………………….40
2.3.4 Διασυνδεδεμένα συστήματα………………………………………………………..41
2.3.5 Building Systems…………………………………………………………………….41
2.3.6 Μονάδες ηλεκτροπαραγωγής………………………………………………………43
2.3.7 Η απόδοση του συστήματος………………………………………………………..43
2.3.8 Παρακολούθηση του ήλιου………………………………………………………....44
2.3.9 Σκίαση και βρωμιά…………………………………………………………………..44
2.3.10 Θερμοκρασία………………………………………………………………………..45
2.3.11 Αποδοτικότητα………………………………………………………………………45
2.3.12 Παρακολούθηση…………………………………………………………………….45
2.3.13 Οικονομικοί παράγοντες……………………………………………………………46
2.3.14 Χρόνος ζωής……………………………………………………...…………………47
2.4 Εξαρτήματα…………………………………………………………………………..47
2.4.1 Trackers………………………………………………………………………………47
2.4.2 Μετατροπείς…………………………………………………………………………48
2.5 Εγκατάσταση του συστήματος………………………………………………………49
2.6 Σύνδεση σε ένα δίκτυο συνεχούς ρεύματος………………………………………..49
2.7 Τα υβριδικά συστήματα………………………………………………………………50
2.8 Τυποποίηση …………………………………………………………………………..50
2.9 Το κόστος ενέργειας………………………………………………………………….50
2.10 Η Μηχανική Ενέργεια………………………………………………………………..51
2.11 Η Ηλεκτική Ενέργεια…………………………………………………………………52
2.12 Η Αιολική Ενέργεια…………………………………………………………………...53
2.13 Διανομή της ταχύτητας του ανέμου…………………………………………………56
2.14 Τα αιολικά πάρκα…………………………………………………………………….56
2.15 Σύνδεση στο δίκτυο………………………………………………………………….57
2.16 Υπεράκτια αιολική ενέργεια………………………………………………………...57
2.17 Δυναμικότητα αιολικής ενέργειας και παραγωγή…………………………………58
2.18. Τάσεις ανάπτυξης……………………………………………………………………61
2.19 Συντελεστές δυναμικού……………………………………………………………..62
2.20 Διείσδυση…………………………………………………………………………….63
2.21 Μεταβλητότητα και διαλείπουσα…………………………………………………..63
2.22 Πιστωτική ικανότητα και εξοικονόμηση καυσίμων……………………………….66
2.23 Οικονομία…………………………………………………………………………….66
2.24. Κίνητρα……………………………………………………………………………….67
2.25 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις……………………………………………………….68
2.26 Μικρής κλίμακας ανεμογεννήτρια …………………………………………………69

ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
3.1 Θεωρητικός συνδυασμός ναυσιπλοϊας με Α.Π.Ε………………………………….71
3.2 Θεωρητική επίλυση του κατασκευαστικού μέρους της μελέτης………………….73

3
3.3 Πειραματικές μας μετρήσεις…………………………………………………………80

ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

4.1 Συμπεράσματα………………………………………………………………………...81
4.2 Προτάσεις……………………………………………………………………………….81

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

Βιβλιογραφία………………………………………………………………………………..82

4
 ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αντικείμενο της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η παρουσίαση της δυνατότητας

κατασκευής μοντέλου πλοίου με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Παρουσιάζονται μέσα
σε αυτή στοιχεία ιστορικά και τεχνικά πάνω στην μηχανική των πλοίων, στις
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και στο συνδυασμό αυτών .Επίσης, θα παρουσιάσουμε
μέρη από την κατασκευή του μοντέλου, τις πειραματικές μας μετρήσεις και τους
προβληματισμούς μας πάνω στο κατασκευαστικό κομμάτι, όπως και τα
συμπεράσματά μας ως προς την υλοποιήση αυτού.

Στο κεφάλαιο 1, παρουσιάζουμε γενικές πληροφορίες πάνω στην ναυσιπλοΐα και την
εξέλιξη της. Κάνουμε δε, μια ιστορική αναδρομή πάνω στη μορφολογία των πλοίων
κατά τους αιώνες και καταλήγουμε στην μηχανική πλοίων αναφέροντας δεδομένα
που ισχύουν την σημερινή εποχή σε αυτόν τον τομέα.

Στο κεφάλαιο 2, γίνεται μια ιστορική αναφορά στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και
συνεχίζουμε με ανάλυση των φωτοβολταικών που χρησιμοποιήσαμε στην εργασία
μας, καταλήγοντας σε μια γενική αναφορά στα είδη των ανανεώσιμων πηγών
ενέργειας.

Στο κεφάλαιο 3, συνδυάζουμε τις πληροφορίες από τα δύο προηγούμενα,

προσπαθώντας να μελετήσουμε το συνδυασμό ναυσιπλοίας και ανανεώσιμων πηγών
ενέργειας και κάνουμε τη θεωρητική επίλυση της μελέτης μας. Επίσης, αναλύουμε την
κατασκευή του πλοίου από την αρχή μέχρι το τέλος. Δηλαδή, την κατασκευή του
μοντέλου, την επιλογή κινητήρα και την τοποθέτησή του μέχρι και την τοποθέτηση
των φωτοβολταίκων καταλήγοντας στις πειραματικές μας μετρήσεις μετά την
ολοκλήρωση της μελέτης της κατασκευής.

Τέλος, στο κεφάλαιο 4,έχοντας μελετήσει τα προαναφερθέντα, καταλήγουμε στα δικά

μας συμπεράσματα και κάνουμε προτάσεις για την περαιτέρω μελέτη ανάλογων
θεμάτων.

Summary

The object of this thesis is constructing a ship model by using renewable energy
sources. We present historical and technical information on the engineering of ships,
renewable energy sources and their combination. We also present a part of the
construction of our model , our experimental measurements and our concerns on the
construction and moreover our conclusions in order to materialize it.
In Chapter 1, we present general information on the shipping and the evulotion and
furthermore we mention a historical review on the morphology of ships over the
centuries and we end up in ship engineering indicating valid data that they are in
force at present in this field.
In Chapter 2, we make a historical report on renewable energy and continue with
analysis of photovoltaic and wind turbine we used in our project and we lead to a
general reference to the types of renewable energy.

5
In chapter 3, we combine information from the two previous chapters in an attempt to
present the combination of navigation and renewable energy and we make the
theoretical solution of our study. We analyze the structure of the ship from the
beginning to the end which is the construction of the model, the engine choice and its
placement, and placement of photovoltaic and concluding in our experimental
measurements after study completion.
Finally in chapter 4, having considered the above we arrive at our own conclusions
we make suggestions for furthermore study.

6
 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ

ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

1.1 ΝΑΥΣΙΠΛΟΙΑ

1.1.1 Πλοίο

(εικόνα 1.1)
Το υπερωκεάνιο Queen Mary II

Το Πλοίο (αρχαία ελληνική: η ναυς, της νηός, πληθ.: αι νήες) είναι μια ειδική
κατασκευή (ναυπήγημα), σχεδιασμένη για να κινείται με ασφάλεια στο νερό.

Τα πλοία διέπονται από τη νομοθεσία αφενός του Ναυτικού Δικαίου, το οποίο και
διακρίνεται στο Δημόσιο Ναυτικό Δίκαιο και στο Ιδιωτικό Ναυτικό Δίκαιο, που
απαρτίζουν και τα δύο σχετικούς Κώδικες (σύνολα ομοειδούς νομοθεσίας), τον
Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου Κ.Δ.Ν.Δ. και τον Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού
Δικαίου Κ.Ι.Ν.Δ. και αφετέρου από το Διεθνές Ναυτικό Δίκαιο.

1.1.2 Ορισμός

Σύμφωνα με τις παραπάνω υφιστάμενες νομοθεσίες:

α). Κατά τον Κ.Ι.Ν.Δ. άρ.1 παρ.1 Πλοίο είναι κάθε σκάφος καθαρής τουλάχιστον
10 κόρων, προορισμένο να κινείται αυτοδύναμα στη Θάλασσα".

 Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό απαραίτητες προϋποθέσεις είναι 1ον να

είναι σκάφος, 2ον να έχει καθαρή χωρητικότητα από 10 κόρους και άνω, και 3ον
να έχει αυτοδύναμη κίνηση.
β). Κατά τον Κ.Δ.Ν.Δ. άρ.3 παρ.1 Πλοίο είναι κάθε σκάφος προορισμένο να
μετακινείται στο νερό για μεταφορά προσώπων, ή πραγμάτων, ρυμούλκηση,
επιθαλάσσια αρωγή, αλιεία, αναψυχή, επιστημονικές έρευνες ή άλλο σκοπό.

7
 Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό μοναδική βασική προϋπόθεση είναι: να
είναι σκάφος προορισμένο να μετακινείται στο νερό, ανεξάρτητα χωρητικότητας ή
αυτοδύναμης κίνησης.
Και όμως οι παραπάνω διατάξεις δεν συγκρούονται αλλά ανάλογα με ποίου Κώδικα
τις διατάξεις παρακολουθείται κάποια εφαρμογή με τον ίδιο θα ισχύει και ο ορισμός
του πλοίου.

Τέλος τα ναυπηγήματα, δηλαδή τα κάτω των 10 κόρων χαρακτηρίζονται Πλοιάρια και

είναι κυρίως σκάφη αγώνων (racing boats), αλιευτικά (fishing boats), βοηθητικών
υπηρεσιών (service boats) κ.ά.

Επίσης κατά το άρ.4 παρ.1 του Κ.Δ.Ν.Δ. προβλέπεται και μια ακόμη κατηγορία το
"βοηθητικό ναυπήγημα" που θεωρείται κάθε πλωτό ναυπήγημα ανεξαρτήτως
χωτητικότητας που προορίζεται να χρησιμοποιείται σε σταθερή παραμονή για
βοηθητικούς σκοπούς εντός λιμένων και αλλού.

1.1.3 Αρμοδιότητες

Η κατασκευή "Ναυπήγηση" των πλοίων αποτελεί το κύριο αντικείμενο

της Ναυπηγικής (Shipbuilding).
Η ασφαλής πλεύση του πλοίου είναι αντικείμενο της Ναυτιλίας - Ναυσιπλοΐας
(Navigation).
Η οικονομική εκμετάλλευση των πλοίων είναι αντικείμενο της Οικονομικής Ναυτιλίας.
Η ασφαλής επάνδρωση των υπό ελληνική σημαία πλοίων είναι αντικείμενο
της Ναυτολογίας.
Ο τακτικός (περιοδικός) και έκτακτος έλεγχος - επιθεώρηση των πλοίων είναι
αντικείμενο της υπό τον τίτλο "Επιθεώρησης Εμπορικών Πλοίων" (Ε.Ε.Π.), ειδική
υπηρεσία του ΥΕΝ, και των Νηογνωμόνων (Registers).
Στους ελληνικούς λιμένες και στα ελληνικά χωρικά ύδατα την αρμοδιότητα
παρακολούθησης εφαρμογής της υφιστάμενης νομοθεσίας, επί παντός συμβάντος
στα πάσης φύσεως πλοία, καθώς και επί διαφορών ασκεί το Λιμενικό Σώμα.

1.1.4 Ταυτότητα πλοίου

Κάθε πλοίο έχει δική του νομική ταυτότητα, στοιχεία της οποίας είναι:

1. Το όνομα (που ορίζεται ελεύθερα από τον πλοιοκτήτη ή την υπηρεσία αν είναι
κρατικό πχ πολεμικό, ακταιωρός κλπ) που αναγράφεται στη πρύμνη και στις
παρειές του σκάφους, ενώ τα κρατικά φέρουν κωδικό αριθμό.
Η χωρητικότητα πλοίου που υπολογίζεται σε κόρους (από ειδικούς φορείς-
Νηογνώμονες) και διακρίνεται σε ολική (κ.ο.χ.) και καθαρή (κ.κ.χ.) (πολύ
σημαντικό στοιχείο για τα φορτηγά πλοία).

8
 2. O λιμένας νηολόγησης (που είναι ελεύθερης επιλογής του πλοιοκτήτου) και
ο αριθμός νηολογίου. Το πρώτο προσδιορίζει και την εθνικότητα - σημαία του
πλοίου και σημειώνεται στη πρύμνη κάτω από το όνομα. (Δεν σημειώνεται στα
κρατικά, αρκεί η επίδειξη της σημαίας).
(Σημείωση: Κάθε πλοίο είναι υπόχρεο σε νηολόγηση ανεξέρτητα μεγέθους και
τύπου, τα δε κρατικά νηολογούνται στο κυρίως λιμάνι της χώρας.
Χώρες ηπειρωτικές, με διακρατικές συμβάσεις καθορίζουν ως λιμάνι
νηλόγησης των πλοίων τους λιμάνι όμορης ή άλλης χώρας).
3. Το διεθνές διακριτικό σήμα Δ.Δ.Σ. (που αποτελείται από συνδυασμό τεσσάρων
γραμμάτων του λατινικού αλφαβήτου) δίνεται σε πλοία άνω των 30 κόρων
καθαρής χωρητικότητας (κ.κ.χ.). Στην Ελλάδα έχουν παραχωρηθεί από SVAA
μέχρι SZZZ, αρμόδιος φορέας διαχείρισης είναι η Επιθεώρηση Εμπορικών
Πλοίων (ΕΕΠ) του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας (ΥΕΝ).
(Σημείωση: Δ.Δ.Σ. λαμβάνουν και τα κρατικά πλοία. Μετά τη καταστροφή
πλοίου ή διάλυσή του, το Δ.Δ.Σ. που είχε, δεν δίδεται σε άλλο πλοίο).
Ευνόητο είναι ότι μετά τα παραπάνω αποκλείεται δύο πλοία να έχουν ίδια στοιχεία
ταυτότητας έστω κι αν έχουν ίδιο όνομα, χωρητικότητα και λιμάνι νηολογίου αφού θα
διαφέρουν στον αριθμό νηολόγησης και στο Δ.Δ.Σ.

1.1.5 Τεχνολογία πλοίου

(εικόνα 1.2)

Μέρη του πλοίου (γενικό σχέδιο) 1:Πλώρη, 2:Βολβοειδής πλώρη, 3:άγκυρα,

4:Έξαλα πλοίου, 5:Έλικας και Πηδάλιο, 6:Πρύμνη, 7:Καπνοδόχος, 8:Μεσόστεγο ή
Γέφυρα πλοίου, και 9:Κατάστρωμα
Το κύριο σώμα του πλοίου σκάφος (hull) διακρίνεται σε τρία μέρη: Το μπροστινό
καλούμενο πλώρη (fore), το μεσαίο και μεγαλύτερο καλούμενο μέσο (admit) και το
πίσω μέρος καλούμενο πρύμνη (aft).

9
Η γραμμή περιφερειακά του πλοίου όπου ακριβώς και η επιφάνεια της θάλασσας,
όταν αυτό πλέει ασφαλώς, καλείται ίσαλος γραμμή ή ίσαλος (water line). Όλα τα
ορατά μέρη του πλοίου δηλ. από την ίσαλο και πάνω λέγονται έξαλα (freeboard) σε
αντίθεση με τα υπό την ίσαλο μέρη του πλοίου καλούμενα ύφαλα (bottom). Η
πλευρική επιφάνεια των εξάλων προς τη πλώρη που καμπυλώνει (εσωκοίλωμα),
καλείται παρειά ή μάσκα (bow) ενώ η αντίστοιχη στη πρύμη λέγεται ισχύο ή γοφός
(quarter).

"Διαμήκης γραμμή" (central line) λέγεται η νοητή εκείνη που χωρίζει το πλοίο σε δύο
ίσα μέρη από πλώρη μέχρι πρύμη, το δεξιό (starboard) και το αριστερό(port) και έτσι
νοείται και ο όρος "διαμήκης άξονας". Ναυπηγικά τά δύο αυτά μέρη - πλευρές
ενώνονται στο κάτω μέρος την τρόπιδα ή καρένα (keel) η οποία στη μεν πλώρη
καταλήγει στη "στείρα" ή "κοράκι" εις δε τη πρύμη στο "ποδόστημα" (stern).
Ευκολονόητο ότι η "διαμήκης" ενώνει τα άνω ακραία σημεία της στείρας και του
ποδοστήματος. Επ΄ αυτής της διαμήκους οριζόμενη επιφάνεια καλείται κατάστρωμα ή
κουβέρτα (deck) διακρινόμενο σε κατώτατο (lower deck), μέσο (middle deck), κύριο
(main deck), και ανώτατο (upper deck) (όχι απαραίτητα όλα σε ένα πλοίο). Όλες οι
κατασκευές από το ανώτατο ή κύριο κατάστρωμα καλούνται "υπερκατασκευές" ή
υπερκατασκευάσματα (superstructures). Η υπερκατασκευή στη πλώρη
ονομάζεται πρόστεγο ή καμπούνι (forecastle). Η υπερκατασκευή στο μέσον
ονομάζεται μεσόστεγο ή γέφυρα (bridge) και εκείνη της πρύμηςεπίστεγο ή πούπι
(poop). (Σημ.: Σήμερα τα μεγάλα Δ/Ξ φέρουν μια υπερκατασκευή στη πρύμη, τα
αεροπλανοφόρα στο μέσον όπου επιπρόσθετα και ο πύργος ελέγχου).

Το εσωτερικό του πλοίου, ανάλογα με το τύπο του, χωρίζεται σε κύτη ή αμπάρια

(holds) ή σε δεξαμενές (tanks) για φορτίο, σε δεξαμενές για εφόδια (πχ καύσιμα,
νερό, έρμα κλπ), στο μηχανοστάσιο (engine room), στο λεβητοστάσιο (stokehold),
στο αντλιοστάσιο (pumps room) μόνο για δεξαμενόπλοια και στα διαμερίσματα του
πληρώματος (crew quarters). Επίσης για λόγους ασφαλείας υπάρχουν οι δεξαμενές
"ζυγοστάθμισης" πλώρης (fore-peak tank) και πρύμης (after-peak tank). Το κατώτατο
μέρος του πλοίου εσωτερικά ονομάζεται πυθμήν (πυθμένας) ή γάστρα (bottom) και
για λόγους επίσης ασφαλείας τα περισσότερα πλοία είναι "διπύθμενα" (double
bottoms) δηλ. με δυό πυθμένες. Στην υπερκατασκευή της "γέφυρας" φέρονται σχεδόν
το σύνολο των Ναυτιλιακών οργάνων, το διαμέρισμα του Πλοιάρχου και των
Αξιωματικών του πλοίου, οι τραπεζαρίες και η κουζίνα του πλοίου.

Τέλος τα πλοία φέρουν διάφορους "μηχανισμούς" όπως πηδαλιουχίας (steering

gear), φορτοεκφορτώσεων (cargo winches), αγκυροβολίας (capstan), σωστικούς,
ιστιοφορικούς, πτερύγια κ.ά.

10
1.1.6 Τεχνική θεώρηση

Τα κύρια χαρακτηριστικά που διέπουν ένα πλοίο είναι:

 Η ικανότητά του να πλέει ασφαλώς όταν βρίσκεται σε κατάσταση που πληρεί τις
προδιαγραφές.
 Η ικανότητα ασφαλούς μεταφοράς φορτίου και επιβατών παράλληλα με την
ικανότητά του να πλέει.
 Η ικανότητα ασφαλούς κίνησης επάνω στο νερό παράλληλα με την ικανοποίηση
των παραπάνω προδιαγραφών.
Στην έννοια "τεχνική θεώρηση" του πλοίου περιλαμβάνεται το σύνολο των ερευνών
βελτίωσης όλων εκείνων των συναφών προς αυτό είτε τεχνικών μερών, είτε
εξοπλισμού, είτε ακόμη και συμπεριφοράς του (συμμόρφωση) με άλλους
κανονισμούς ή εξελίξεις. Έτσι αυτή διακρίνεται:
Α Στη Ναυπηγική, (κατασκευή, αντοχή, ευστάθεια και ταχύτητα του πλοίου).

1). Στη Ναυπηγική Τεχνική έχουν γίνει πολλές διαφοροποιήσεις και ήδη
χρησιμοποιείται η ηλεκτροσυγκόλληση αντί τις παλαιότερες καρφώσεις ενώ για
λόγους οικονομίας εφαρμόζεται η τυποποίηση του πλοίου, συνολικά και κατά τμήματα
με τελική συναρμολόγηση.

2). Επιστήμονες και τεχνικοί με τη χρησιμοποίηση ηλεκρονικών διερευνητικών

προγραμμάτων (computers) εργάζονται για τη σχεδίαση και κατασκευή πλοίων με
μεγαλύτερη αντοχή, ευστάθεια, φορτοεκφορτωτικά μέσα, συνθήκες μεταφοράς
φορτίου με στόχο την ελαχιστοποίηση του ημερήσιου κόστους του πλοίου.

3). Ως προς τη ταχύτητα στα φορτηγά κυμαίνεται μεταξύ 14-18 και maximum
20 κόμβων στα επιβατηγά (liners) 25-30 (στα κοινά επιβατηγά 14-20) και στα
ταχύπλοα επιβατηγά 60-70 κόμβοι.

Συγκριτικός πίνακας μεγεθών των μεγαλύτερων σύγχρονων πλοίων, εκ του ολικού

μήκους τους. Από άνω προς τα κάτω το "μαμούθ τάνκερ" Knock Nevis,
το κοντέινερ Emma Mærsk, τοΚρουαζιερόπλοιο RMS Queen Mary 2, το Μπαλκ
κάριερ Berge Stahl και το πυρηνοκίνητο αεροπλανοφόρο USS Enterprise(εικόνα 1.3)

11
 Β Διαστάσεις και μεγέθη των πλοίων. Στο μέγεθος που εκφράζεται άλλοτε με το
εκτόπισμα και άλλοτε με τη χωρητικότητα του πλοίου που είναι συνάρτηση
οικονομικότερης κατασκευής, ευνοϊκότερης εκμετάλλευσης αλλά και ειδικών
συνθηκών της ζήτησης χωρητικότητας κατά κατηγορία. Τελευταία έχουν γίνει
σπουδαία άλματα στο μέγεθος των πλοίων, τα Δ/Ξ άγγιξαν τους 500.000 τον., τα
Ο.Β.Ο. τους 150.000 τον., και τα "χύδην φορτίου" bulk carriers τους 70-80.000 τον.
Το μεγάλο μέγεθος εμφανίζει πλεονεκτήματα τόσο στο κόστος κατασκευής και
εκμετάλλευσης (αντί 3-4 πλοίων) αλλά έχει και ουσιώδη μειονεκτήματα. Αναζητείται
λοιπόν το άριστο εκείνο μέγεθος (optimum size) για κάθε κατηγορία και τύπο πλοίου
που βεβαίως και ποικίλλει. (Βλ. σχετ. Κατηγορίες πλοίων).

Γ Στον αυτοματισμό. Σήμερα σε ευρεία πλέον χρήση είναι ο αυτοματισμός στη

τηλεκίνηση της προωστηρίου εγκατάστασης, των μηχανημάτων χειρισμού των
φορτίων, στους μηχανισμούς σήμανσης και αντιμετώπισης κινδύνων, στα συστήματα
ελέγχου μηχανών - χώρων - θυρών ασφαλείας - πυροπροστασίας κ.ά.

Δ Στα συστήματα πρόωσης των πλοίων. Από τα κουπιά και τα ιστία (πανιά)
περάσαμε στηνατμομηχανή, το πετρέλαιο αντικατέστησε το κάρβουνο,
η έλικα το τροχήλατο, εισήχθη η μηχανή εσωτερικής καύσης (ΜΕΚ), ντηζελομηχανή,
χρησιμοποιήθηκαν οι στρόβιλοι (τουρμπίνες), ντηζελοηλεκτρικά (diesel electric) και
στροβιλοηλεκτρικά (turbo-electric) συστήματα και φθάσαμε (σε μικρή έκταση)
στη πυρηνοκίνηση και μελετάμε και κίνηση με εναλλακτικές μορφές ενέργειας.

Ε Στην Επιθεώρηση. Στη τακτική παρακολούθηση του πλοίου από

τους Νηογνώμονες. Από τους ελέγχους αυτούς και της έρευνας
ζημιών, ατυχημάτων κ.ά τα όρια ασφαλείας σήμερα είναι πολύ υψηλά τόσο στο ίδιο
το πλοίο όσο και στον εξαρτισμό του και στα παρελκόμενα που φθάνει μέχρι και στα
χρώματα.

Στ Τέλος στη συμμόρφωση του πλοίου στους ισχύοντες διεθνείς κανονισμούς για την
ασφάλεια της Ναυσιπλοΐας όπως οι κανόνες Διεθνών Συμβάσεων για την ανθρώπινη
ζωή στη θάλασσα SOLAS 1960-66, γραμμών φόρτωσης, διεθνή σήματα κλπ.

Παραδείγματα της τεχνικής θεώρησης είναι ότι ένα πλοίο έχει υδροδυναμικό σχήμα
(ατρακτοειδές), το οποίο του δίνει την δυνατότητα να μειώνει και να υπερνικά την
αντίσταση του νερού και να κινείται ευκολότερα μέσα σε αυτό. Εκτός από το κλασσικό
ατρακτοειδές σχήμα, συχνή πλέον στα σύγχρονα πλοία είναι η χρήση βολβού, μιας
προεξοχής στην πλώρη η οποία δίνει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ευκολίας πλεύσης στο
σκάφος και βεβαίως μεγαλύτερη ταχύτητα.

12
Κατηγορίες πλοίων και ταξιδιωτικα πλοία:

Α. Με κριτήριο το γενικότερο προορισμό διακρίνονται σε Πολεμικά (και άλλα κρατικά)

και σεΕμπορικά.

Β. Με κριτήριο τον τομέα δραστηριότητας τα Εμπορικά διακρίνονται σε α) Πλοία

μεταφοράς προσώπων ή εμπορευμάτων (βλ. σχετ. παρακάτω παρ.Δ), β) Αλιευτικά,
γ) Πλοία εξωοικονομικών σκοπών (ερευνητικά, επιστημονικά, εκπαιδευτικά), δ) Πλοία
ειδικών υπηρεσιών, ε) Πλοία βοηθητικής ναυτιλίας και στ) Πλοία Αναψυχής.

Γ. Με κριτήριο το τύπο των υδάτων που κινούνται τα Πλοία διακρίνονται σε Πλοία

θαλάσσης (sea vessels), Ποταμόπλοια (river ships ή vessels) και
σε Λιμνόπλοια (lakers ή lake ships).

Δ. Με κριτήριο το αντικείμενο μεταφοράς, τα πλοία διακρίνονται σε πλοία μεταφοράς

προσώπων καλούμενα Επιβατηγά (passenger ships) και μεταφοράς φορτίων
καλούμενα Φορτηγά (cargo ships).

α)Τα Επιβατηγά πλοία με κριτήριο της παραγράφου Η καλούνται Ακτοπλοϊκά μικρής,

μέσης και μεγάλης ακτοπλοΐας, σε Επιβατηγά κλειστών θαλασσών και
σε Υπερωκεάνια (transocean ships). Eκ του χρόνου των πλόων τα Ακτοπλοϊκά
διακρίνονται σε "ημερόπλοια" (αναχωρούν και επιστρέφουν εντος της ημέρας) και σε
"νυκτόπλοια" (με περισσότερο εξολισμό - καμπίνες κλπ) που εκτελούν πλόες όλο το
24ωρο. Με κριτήριο τα εκτελούμενα δρομολόγια διακρίνονται σε συγκοινωνιακών
γραμμών εσωτερικού ή εξωτερικού (passenger liners) και σε περιηγητικών πλόων
καλούμενα Τουριστικά ή Κρουαζιερόπλοια (cruise ships). Και τέλος με κριτήριο τον
εκσυχρονισμό τους τα Επιβατηγά διακρίνονται σε Επιβατηγά κλασσικού τύπου ή
όπως λέγονται Παραδοσιακά (σχεδόν έχουν εξαλειφθεί) σε Επιβατηγά -
Οχηματαγωγά (passenger/car ferries) μεγάλα, μέσα και μικρά Πορθμεία (ferry boats)
και σύγχρονα ταχύπλοα όπως τα Αερόστρωμνα (hovercrafts),
ταΥδροπτέρυγα (hydrofoils) και τα δικάρινα τελευταία Καταμαράν ή Cats.
β)Τα Φορτηγά πλοία ανάλογα με το είδος του φορτίου που μεταφέρουν διακρίνονται
σε 1) φορτηγά ξηρού φορτίου 2) υγρού φορτίου 3) μικτού φορτίου (ξηρού - υγρού
φορτίου) ή πολλαπλής χρήσης και 4) φορτηγά ειδικού φορτίου.

1) Τα φορτηγά ξηρού φορτίου διακρίνονται σε ελέυθερα φορτηγά (tramps) που

εκτελούν πλόες ελεύθερους (απρογραμμάτιστους) και σεφορτηγά τακτικών
γραμμών (liners). Ανάλογα όμως με τη φύση του φορτίου τους διακρίνονται σε
γενικού φορτίου (general cargo) και σε ομοειδούς φορτίου χύμα (in bulk).

Οι πιο διαδεδομένοι σύγχρονοι τύποι ελεύθερων φορτηγών πλοίων γενικού φορτίου

που λέγονται και Αντιλίμπερτυ είναι ο αγγλικός S.D.14 , ο ιαπωνικός freedom , ο
γερμανικός MK II , ο ισπανικός Santa Fe κ.ά.

13
Οι πιο διαδεδομένοι σύγχρονοι τύποι ελεύθερων φορτηγών πλοίων ομοειδούς
φορτίου είναι τα bulk carriers, με επι μέρους τύπους τα μεταφοράς δημητριακών grain
carriers, μεταλλευμάτων ore carriers κ.ά.

Στα φορτηγά τακτικών γραμμών (liners) εκτός του κλασσικού τύπου

χρησιμοποιούνται και πλοία ειδικού εξοπλισμούΕμπορευματικιβωτιοφόρα γνωστά ως
containerships, τα Roll on/Roll off γνωστά ως Ρο/Ρο, τα Φορτηγιδοφόρα γνωστά ως
LASH, τα φρουτάδικα ψυγεία γνωστά ως SEABEE και τα μικρά γνωστά ως mini-
carriers.

2) Τα φορτηγά υγρού φορτίου ονομάζονται γενικά Δεξαμενόπλοια (tankers) και

ανάλογα με το είδος του φορτίου τους διακρίνονται σε Πετρελαιοφόρα (oil tankers),
Υγραεριοφόρα (liquefied gas carriers) ελαιοφόρα (vegetable oils), οινοφόρα (wine
tankers) κλπ

3) Οι πιο διαδεδομένοι τύποι φορτηγών πλοίων διπλής ή τριπλής (πολλαπλής)

χρήσης είναι τα πλοία μεταφοράς πετρελαίου - μεταλλεύματος (oil/ore carriers) και
τριπλής χρήσης τα μεταφοράς των παραπάνω και φορτίων χύμα (χύδην) γνωστά ως
oil/bulk/ore carriers ή O.B.O (προφέρονται όμπο)

4) Τα ειδικού φορτίου φορτηγά πλοία είναι ή ελεύθερα φορτηγά ή ανήκουν σε

βιομηχανίες για ειδικές μεταφορές και αυτά διακρίνονται σε ξυλάδικα (timber carriers),
τσιμεντοφόρα (cement carriers), ψυγεία (meat carriers), χημικών προϊόντων
(chemical carriers), αυτοκινητοφόρα ή αυτοκινητάδικα (car carriers) κλπ.

Ε. Με κριτήριο τη γενικότερη μορφή κατασκευής. Σ΄ αυτή τη κατηγορία ακολουθούνται

οι αγγλικοί όροι ναυπήγησης διεθνώς. Έτσι τα πλοία διακρίνονται σε α)Full scandling
vessels (ισχυρής κατασκευής και υλικών με κύριο κατάστρωμα το ανώτατο),
β)Complete superstructure vessels (με συνεχόμενη υπερκατασκευή ίση με το μήκος
του πλοίου), γ)Shelterdeck ships (πλοία με προστατευτικό κατάστρωμα) επιμέρους
διακρινόμενα σε closed shelterdeck και open shelterdeck, δ)Longbridge ship (με
κακρυά γέφυρα - μεσόστεγο) και ε) Three-island ships (με υπερκατασκευές στη
πλώρη μεσόστεγο και πρύμη. Ονομάστηκε έτσι επειδή στον ορίζοντα φαίνεται σαν
τρεις νησίδες).

Στ. Με κριτήριο το υλικό κατασκευής διακρίνονται σε Ξύλινα, Μεταλλικά (εκ σιδήρου,

ή σφυρήλατου χάλυβα ή υψηλής τάσης εφελκισμού χάλυβα), Πλαστικά και εξ
Αλουμινίου.

Ζ. Με κριτήριο τα μέσα πρόωσης (κίνησης) διακρίνονται σήμερα σε Ιστιοφόρα και

Μηχανοκίνητα υποδιαιρούμενα αυτά σε Ατμόπλοια(άλλοτε τροχήλατα και ελικοφόρα)
Ντηζελόπλοια, Ηλεκτροκίνητα (στροβιλο-ηλεκροκίνητα και ντηζελο- ηλεκροκίνητα)
και Πυρηνοκίνητα.

14
Η. Με κριτήριο το τύπο του πλοίου που εκτελούν διακρίνονται σε Ακτοπλοϊκά,
Κλειστών θαλασσών ή Εσωτερικού και Ποντοπόρα.

Θ. Με κριτήριο την ηλικία του πλοίου διακρίνονται σε Νεότευκτα, Μικρής ηλικίας και
Παρήλικα ή Υπερήλικα. (Το όριο του υπερήλικου ποικίλει από χώρα σε χώρα από 15-
40 ετών.)

Ι. Με κριτήριο τον αριθμό των ελίκων που φέρει το πλοίο, διακρίνονται σε μονέλικα,
διπλέλικα, τριπλέλικα και μέχρι τετραπλέλικα.

1.1.7 Συντμήσεις Τύπων

Οι συντμήσεις των τύπων (Types) των εμπορικών πλοίων που έχουν καθιερωθεί ως
περισσότερο λιτές και εύχρηστες δίδονται παρακάτω με την ακόλουθη σειρά:
σύντμηση ελληνική - προσδιοριζόμενος τύπος - αντίστοιχη σύντμηση στην αγγλική.

 A/K - Αλιευτικό - F/S  Ι/Φ - Ιστιοφόρο - S/B  Ρ/Κ - Ρυμουλκό - T/B

 Α/Π - Ατμόπλοιο - S/S  Κ/Ζ - Κρουαζιερόπλοιο -  Τ/Φ - Τσιμεντοφόρο

Cr/S C/S
 Α/Σ - Αερόστρωμνο - H/C
 Ο/Γ - Οχηματαγωγό -  Υ/Κ - Υπερωκεάνιο -
 Β/Θ - Βυθοκόρος - D/S C/F T/O

 Δ/Ξ -  Π/Γ - Πλωτ.Γερανός F/C  Υ/Π - Υδροπτέρυγο -

Δεξαμενόπλοιο Tanker*
 E/Γ - Επιβατηγό - P/S
 Ε/Φ - Κοντέινερ - C/S
 Η/Π - Ημερόπλοιο - D/S
H/F
 Π/Δ - Πλωτή δεξαμενή
FDD  Υ/Φ - Υδροφόρο(α) -
W/T
 Π/Θ - Πορθμείο - F/B
 Φ/Γ - Φορτηγό - C/S**
 Π/Ν - Πυρηνοκίνητο -
Ν/S  Φ/Φ Φορτηγιδοφόρο
LASH
 Π/Π - Ακτοφυλακίδα -
CGS  Φ/Π - Φαρόπλοιο -
L/S
 Π/Φ - Πετρελαιοφόρο
O/C

(πίνακας 1.1)

15
Σημ: Οι παραπάνω συντμήσεις είναι ενδεικτικές και όχι επίσημα διεθνώς
καθιερωμένες. Στην Αγγλική πολλές φορές οι συνμήσεις αντί για (/) φέρουν (.) πχ το
Ατμόπλοιο συμβολίζεται και ως S.S (=Steam Ship).

1.1.8 Σύγχρονα πλοία

Τα σύγχρονα και κοινώς χρησιμοποιούμενα πλοία κατατάσσονται στις εξής

κατηγορίες:

1. Αναψυχής
2. Εμπορικά
3. Πολεμικά
4. Ειδικά σκάφη
Πλοία Αναψυχής
Τα σκάφη αναψυχής είναι κυρίως μικρά πλοία, ιστιοφόρα ή μηχανοκίνητα
(γιώτ) τα οποία χρησιμοποιούνται για μικρές αποστάσεις με μικρό και όχι ιδιαίτερα
εξειδικευμένο πλήρωμα. Τα σκάφη αυτά κατασκευάζονται συνήθως από πλαστικό
(φαϊμπεργκλας) και σπανιότερα ξύλο - κυρίως για μεγαλύτερα σκάφη. Πολύ
παραδοσιακός και διαδεδομένος τρόπος κίνησης είναι η χρήση πανιών στα λεγόμενα
ιστιοφόρα. Αυτά μπορεί να έχουν μήκος από 10 μέτρα εώς και 30-40 μέτρα και 1 εώς
και 3 ιστία. Το σχετικά χαμηλό κόστος κατασκευής τους και η ευκολία χρήσης τους τα
καθιστά ιδανικά για ιδιωτική χρήση.

Εμπορικά Πλοία
Τα εμπορικά πλοία είναι η ραχοκοκκαλιά του σημερινού συστήματος εμπορίου.
Με μήκος από 50 εώς και 350 μέτρα και Εκτόπισμα από 15.000 εώς και 550.000
μετρικούς τόνους, τα πλοία αυτά μεταφέρουν ασφαλέστατα τεράστιες ποσότητες
εμπορευμάτων σε όλον τον κόσμο. Διακρίνονται σε πλοία χύδην (χύμα) φορτίου (bulk
carriers), μεταφορείς κοντεϊνερς (container ships), πλοία ειδικού φορτίου (πλωτά
ψυγεία, τσιμεντοφόρα κλπ.), μικρά τάνκερ, μεγάλα τάνκερ (VLCC - Very Large Crude
oil Carrier) και σουπερτάνκερ (ULCC - Ultra Large Crude oil Carrier).

Τα πλοία χύδην φορτίου γενικά είναι τα μικρότερα μαζί με τα πλοία ειδικού

φορτίου, και το εκτόπισμά τους κυμαίνεται από 15.000 τόνους εώς και περίπου
40.000 τόνους. Διαθέτουν ένα ή περισσότερα κύτη ή αμπάρια τα οποία δέχονται το
φορτίο από γερανούς είτε σταθερούς ή κινητούς του λιμένα, είτε φερόμενους στο
σκάφους, και των οποίων τα ανοίγματα κλείνουν σήμερα ερμητικά με ειδικές
πτυσσόμενες ή αναδιπλούμενες θύρες (θύρες McGreggor). Με ταχύτητα πλεύσης
γύρω στους 20 κόμβους, τα πλοία αυτά είναι οι κύριοι μεταφορείς φορτίων όπως
οπωροκηπευτικά είδη και άλλα γενικά φορτία, τα οποία απλώς αποθηκεύονται "χύμα"

16
μέσα στα αμπάρια. Τα πολύ χύμα φορτία πχ δημητριακά (σιτάρι, καλαμπόκι κ.ά.),
τσιμέντο κλπ φορτώνονται από ειδικές εγκαταστάσεις - πύργους καλούμενοι "Σιλό". Η
δε εκφόρτωσή τους γίνεται με αναρροφητικούς μηχανισμούς ή με κοχλιωτούς
ατέρμωνες σωλήνες.

Οι μεταφορείς κοντεϊνερς είναι μια κατηγορία πλοίων στην οποία όχι μόνο τα
αμπάρια τους αλλά και το άνω κατάστρωμα είναι ειδικά σχεδιασμένα να δέχονται
μεταλλικά κουτιά συγκεκριμενων και διεθνώς τυποποιημένων διαστάσεων, τα
κοντεϊνερς. Σε αντίθεση με τα πλοία χυδήν φορτίου, όπου το φορτίο δεν διαθέτει
κάποια συγκεκριμένη κατανομή, τα container ships επιτρέπουν την μεταφορά πιο
ευαίσθητων φορτίων (ηλεκτρονικές συσκευές κλπ.) αφού η "στοιβασία" τους γίνεται
δια των κοντεϊνερς. Τα πλοία αυτά έχουν το πλεονέκτημα της τυποποιημένης
χωρητικότητας, ευκολίας κατα την φορτοεκφόρτωση και της εύκολης διαχείρισής των,
με την ελαχιστότερη δυνατή ζημιά και βεβαίως της μείωσης του χρόνου παραμονής
του πλοίου στο λιμάνι.

Τα μικρά τάνκερς είναι συνήθως πλοία λίγο μεγαλύτερα από ένα πλοίο χύδην
φορτίου (εκτόπισμα γύρω στους 60.000 τόνους) και χρησιμοποιούνται για τοπικές
μεταφορές αργού πετρελαίου. Διαθέτουν ορισμένο αριθμό δεξαμενών στο κύτος τους
που τους επιτρέπει να αποθηκεύουν με ασφάλεια το πετρέλαιο.

Σούπερτανκερ (εικόνα 1.4)

Τα μεγάλα τάνκερ χρησιμοποιούνται ευρέως για την μεταφορά μεγάλων
ποσοτήτων πετρελαίου. Χρησιμοποιούν την ίδια τεχνολογία με τα μικρά τάνκερ αλλά
σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Έχουν συνήθως μήκος εώς και 250 μέτρα και
εκτόπισμα μέχρι 200.000 τόνους.

Τα μαμούθ-τάνκερς είναι η μεγαλύτερη σε μέγεθος κατηγορία πλοίων και

αφορά πετρελαιοφόρα σκάφη που υπερβαίνουν τα 250 μέτρα σε μήκος και τους
200.000 τόνους σε εκτόπισμα (VLCC και ULCC). Το μεγαλύτερο πλοίο στον κόσμο
ανήκει σε αυτήν την κατηγορία και το εκτόπισμά του αγγίζει τους 550.000 τόνους. Τα
πλοία αυτά απαιτόυν έμπειρο προσωπικό για την ναυπήγηση και πλοήγησή τους ενώ
είναι ο κύριος τρόπος μεταφοράς πετρελαίου σήμερα στον κόσμο.

17
Πολεμικά πλοία

Βοηθητικά πλοια Ως Βοηθητικά πλοία στη Ναυτιλία ή ειδικών αποστολών είναι

εκείνα που αν και δεν προβαίνουν πάντα σε εμπορία θεωρούνται όμως εμπορικά που
λόγω της ιδιάζουσας αποστολής των αποτελούν χωριστή κατηγορία. Είναι δε ιδιωτικά
ή κρατικά. Τέτοια πλοία είναι:
Βυθοκόροι(Dredgers)
Ναυαγοσωστικά (Salvage Vessels)

Παγοθραυστικά (Ice Braker Ships)

Πλοηγίδες (Pilot Boats or Pilot Vessels)

Πλωτοί Γερανοί (Float Cranes) Αυτοκινούμενοι ή ρυμουλκούμενοι.

Πλωτές Δεξαμενές (Floating Docks)

Πλωτά Νοσοκομεία (Hospital Ships)

Πλωτά Ξενοδοχεία (Hotel Ships)

Πόντισης καλωδίων (Cable Landing Ships)

Πυροσβεστικά (Fire Fighting ships)

Ρυμουλκά (Tug Boats): Διακρινόμενα σε ανοικτής θαλάσσης (Ocean Tugs), λιμένος

(Harbour Tugs) και ναυπηγείων (Dock Tugs).

Ταχυδρομικά (Mail Boats)

Υδρογραφικά (Surveying Vessels), με εξοπλισμό για υδρογραφικές και

μετεορολογικές παρατηρήσεις.

Φαρόπλοια ή Πλωτοί Φάροι (Light Home Tenders ή Lightvessels)

Φορτηγίδες (Barges)

Ωκεανογραφικά (Ocean Surveying Vessels), με πολύ περισσότερο εξοπλισμό των

Υδρογραφικών, δυνάμενα να φέρουν βαθυσκάφος και ελικόπτερο.

18
 1.2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Τα πρώτα αξιόπλοα σκάφη που κατασκευάστηκαν εξ ολοκλήρου από

ανθρώπους τοποθετούνται από τους ιστορικούς γύρω στο 9000 π.Χ. και επρόκειτο
για επιπλέοντες διαμορφωμένους κορμούς δέντρων και σχεδίες. Αυτές οι κατασκευές
είχαν ως κύριο μέσο πρόωσης είτε τα ρεύματα των υδάτων είτε κουπιά. Τα πανιά θα
εμφανιστούν πολύ αργότερα, το 4000 π.Χ. πιθανόν στην Μεσοποταμία.

Η εφεύρεση των πανιών για την χρήση της δύναμης του αέρα για κίνηση είχε
ως αποτέλεσμα να κατασκευαστούν τα πρώτα πραγματικά μεγάλα πλοία τα οποία
είχαν δυνατότητα μεταφοράς αγαθών. Είναι γνωστό πως μέχρι το 1200 π.Χ. η
τεχνολογία των πλοίων είχε προχωρήσει αρκετά ώστε να είναι ασφαλής η
επικοινωνία μεταξύ απομακρυσμένων περιοχών, όπως πχ. τα νησιά του Αιγαίου.
Αυτό καταμαρτυρείται στα Ομηρικά έπη όπου αναφέρεται συχνότατα ο στόλος των
Αχαιών. Αργότερα, τα πλοία μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο. Η μυθική Αργώ της
Αργοναυτικής Εκστρατείας ήταν ένα πενηντάκωπο (με 50 κουπιά) πλοίο, πράγμα
που δείχνει την ανάγκη δύναμης για την κίνηση ενός πραγματικά μεγάλου σκάφους
για τα ανθρώπινα δεδομένα. Το 700 π.Χ. έχουμε σίγουρα πλοία τα οποία μπορούν
να διασχίσουν ασφαλώς τη Μεσόγειο. Έτσι καθίσταται δυνατή η επικοινωνία των
Ελλήνων με άλλους λαούς και μέρη, τα οποία οδηγούν στις πρώτες αποικίες των
Ελλήνων αλλά και στην επαφή των Ελλήνων με τους Φοίνικες που οδήγησε στην
πρώτη μορφή του ελληνικού αλφάβητου.

Σε αυτήν την εποχή τοποθετείται επίσης και η δημιουργία των πρώτων πλοίων
με σοβαρή ικανότητα να διεξάγουν ναυμαχίες. Καθώς οι πιο πολλές πόλεις ήταν
χτισμένες κοντά στα παράλια, η ύπαρξη ισχυρού στόλου σήμαινε και ισχυρότερη
άμυνα για την πόλη. Η τεχνολογία της αρχαίας ναυπηγικής φτάνει στο αποκορύφωμά
της στον Ελληνικό χώρο γύρω στο 500 π.Χ. όταν οι Αθηναίοι και Κορίνθιοι βρίσκουν
την χρυσή τομή μεταξύ μεγέθους, ευελιξίας, ταχύτητας και όγκου και δημιουργούν την
πασίγνωστη τριήρη. Το σκάφος αυτό διαθέτει τρεις σειρές από κουπιά και τετράγωνο
πανί για την κίνηση σε μεγάλες αποστάσεις, ενώ διαθέτει και εξοχή μεταλλικώς
επενδεδυμένη (έμβολο) η οποία της επιτρέπει να εμβολίζει τα εχθρικά πλοία,
προσφέροντας ένα πλοίο πολλαπλών ρόλων. Βεβαίως υπάρχουν και μεγαλύτερα
πλοία όμως η τριήρης με πολύ καλά μελετημένα χαρακτηριστικά δεν βρίσκει αντίπαλο
σε αυτά.

Κατά τη ρωμαϊκή περίοδο κατασκευάζονται από τους Ρωμαίους πλοία

(γαλέρες) τα οποία αγγίζουν τους 1000 μετρικούς τόνους εκτόπισμα και
χρησιμοποιούνται και για πολεμικούς και για εμπορικούς σκοπούς.
Χρησιμοποιούνταν ευρέως για την άμεση πρόσβαση σε οποιαδήποτε άκρη της

19
ρωμαϊκής επικράτειας και την αντιμετώπιση της πειρατείας, ενώ χρησιμοποιήθηκαν
και ως επιθετικά όπλα για πολιορκίες, πράγμα που δείχνει την προνοητικότητα των
Ρωμαίων. Ο τύπος αυτός πλοίου θα περάσει και στην Βυζαντινή Αυτοκρατορία ως
δρόμων, το βασικό πλοίο μάχης του βυζαντινού ναυτικού. Διέθετε κωπηλατικό
πλήρωμα 50 κωπηλατών και μεταφορική ικανότητα έως και 200 ατόμων. Είχε την
ικανότητα μεταφοράς καταπελτών, βαλλιστρών κλπ. Αργότερα, κατά τον 7ο-8ο αιώνα
μ.Χ., οι βυζαντινοί επιστήμονες επινοούν το "υγρόν πυρ" και οι βυζαντινοί ναυπηγοί
το τοποθετούν ως κύριο όπλο στους δρόμωνες δημιουργώντας έτσι την πασίγνωστη
και ιδιαίτερα τρομακτική για τους αντιπάλους κατηγορία των "πυρφόρων δρόμονων".
Για πολλούς και διάφορους λόγους, η εξέλιξη της ναυπηγικής τεχνολογίας στο
Βυζάντιο έμεινε πίσω σχετικά με τις άλλες ναυτικές δυνάμεις, κι έτσι κατά την διάρκεια
της Τουρκοκρατίας η μόνη παρουσία ελληνικής ναυσιπλοΐας περιορίζεται στα μικρά
εμπορικά σκάφη.
Αντίθετα, στις χώρες της δυτικής Ευρώπης οι ναυπηγοί μεγαλώνουν
περισσότερο τα πλοία και επινοούν νέες μεθόδους που επιτρέπουν στα πλοία να
αντέχουν την καταπόνηση από τα νέα πυροβόλα όπλα που μόλις εμφανίζονται.
Πρωτοπόροι σε αυτόν τον τομέα εμφανίζονται οι Άγγλοι, οι Βενετοί και οι Ίβηρες. Τα
πλοία είναι πλέον τόσο μεγάλα και βαριά που η χρήση κωπηλατών κρίνεται
ασύμφορη, και την θέση τους παίρνουν πολλαπλά ιστία με πανιά. Η απομάκρυνση
των κωπηλατών επιτρέπει και την μαζική χρήση κανονιών και άλλων πυροβόλων
όπλων στα πλάγια του πλοίου. Έτσι δημιουργούνται πλοία όπως τα καρράκ (πχ.
Mary Rose, Αγγλία και Santa Maria, Ισπανία), κορβέτες και man of wars για
πολεμικούς σκοπούς και οι καραβέλες (πχ. Pinta και Nina, Ισπανία), για εμπορικούς.
Ειδικά τα καρράκ ήταν ιδιαίτερα μεγάλα και ευσταθή στον ποντοπόρο

20
 1.3 ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΛΟΙΩΝ

1.3.1 Περιγραφή των μερών του πλοίου.

Ο εσωτερικός σκελετός (σκάφος), που κατά κανόνα είναι μεταλλικός. Αποτελείται

από την καρίνα (τρόπιδα του πλοίου), μία διαμήκη δοκό που φτάνει απ' την πρύμνη
μέχρι την πλώρη. Είναι η ραχοκοκαλιά του πλοίου.

Από τα πλευρά της καρίνας ξεκινούν οι πόστες (νομείς) κατασκευασμένες και αυτές
από μέταλλο και αποτελούν τα πλευρά του σκελετού, όπου στερεώνεται το εξωτερικό
περίβλημα, που είναι υδατοστεγές. Οι νομείς συνδέονται εγκάρσια μεταξύ τους, εκτός
από την καρίνα, με τα καμάρια (ζυγά), διαμήκη λεπτά δοκάρια, τοποθετημένα σε
διάφορα ύψη.

Η γραμμή που το νερό αγγίζει το σκάφος ονομάζεται "ίσαλος γραμμή". Όσα τμήματα
βρίσκονται πάνω απ' αυτήν λέγονται έξαλα τμήματα και όσα βρίσκονται κάτω απ'
αυτή ύφαλα.

Τα καταστρώματα. Ένα ή περισσότερα οριζόντια επίπεδα, που χωρίζουν το πλοίο

κατά την έννοια του ύψους και εκτείνονται από την πρύμνη μέχρι την πλώρη.
Κουβέρτα (κύριο κατάστρωμα) ονομάζεται, στα εμπορικά πλοία, το ψηλότερο
στεγανό κατάστρωμα που χρησιμεύει και για να κλείνει το σκάφος.

Το αμπάρι: Συναντάται μόνο στα εμπορικά πλοία και είναι ο χώρος όπου
τοποθετείται το εμπόρευμα που μεταφέρει το πλοίο.

Στεγανά διαφράγματα. Χρησιμεύουν στη διαίρεση του εσωτερικού του πλοίου σε

μικρά στεγανά διαμερίσματα. Η χρησιμότητα των στεγανών αυτών διαμερισμάτων
είναι μεγάλη, γιατί δεν επιτρέπουν τη διαρροή νερού σ' όλο το καράβι.

Η πρύμνη, το πίσω δηλαδή μέρος του καραβιού.

Η πλώρη, το μπροστινό μέρος του πλοίου που είναι και μυτερό, για να διασχίζει
εύκολα τις υδάτινες μάζες. Στο τμήμα αυτό του καραβιού υπάρχει και το πιο σπουδαίο
ίσως στεγανό διαμέρισμα, το στεγανό σύγκρουσης, που εξασφαλίζει την ευστάθεια
και πλευστότητα του πλοίου ακόμα και σε περίπτωση διαρροής στην πλώρη.

Γέφυρα : Εσωτερικός χώρος όπου βρίσκονται ο καπετάνιος και ο

πηδαλιούχος στα σύγχρονα πλοία. Από εκεί δίνονται οι διαταγές.

21
Πηδάλιο : Μεγάλο ξύλινο ή μεταλλικό όργανο τοποθετημένο στο πίσω μέρος του
πλοίου. Το πηδάλιο κινείται δεξιά ή αριστερά για να αλλάξει πορεία το πλοίο.

Τιμόνι : Το τιμόνι κινεί το πηδάλιο και στρίβει το σκάφος

Προπέλα: Υποβρύχια πτερύγια πάνω σε έναν άξονα στο πίσω μέρος του πλοίου.

Λέγεται και έλικα. Οι μηχανές του πλοίου την περιστρέφουν μέσα στο νερό.

Αυτή η κίνηση σπρώχνει το πλοίο προς τα εμπρός.

Άγκυρα : Μεγάλο βαρίδι συνδεδεμένο με ένα χοντρό σχοινί ή αλυσίδα. Ρίχνεται

από τα πλευρά του πλοίου και γραπώνεται στον πυθμένα της θάλασσας για να
ανακόψει πιθανή εκτροπή του πλοίου. Τότε το πλοίο είναι αγκυροβολημένο».

Αντλία : Χρησιμοποιείται για να βγάζει τα νερά που μπορεί να μπουν στο

εσωτερικό του πλοίου. Οι αντλίες συνήθως τοποθετούνται δεξιά και αριστερά
από την καρίνα στο κατώτερο μέρος του εσωτερικού διαμερίσματος του πλοίου.

Έρμα (σαβούρα) : Βαριές πέτρες ή φορτίο τοποθετημένα στον πυθμένα του

πλοίου, για να διατηρείται η ισορροπία του μέσα στο νερό.

Καμπίνα : Χώρος διαμονής για τους επιβάτες και το πλήρωμα.

Μπουκαπόρτα : Καταπακτή πλοίου ή κανονιοθυρίδα.

Πυξίδα : Όργανο προσανατολισμού με μαγνητική βελόνα που δείχνει πάντα το

Βορρά.

Ραντάρ : Περιστρεφόμενη κεραία που εκπέμπει αόρατα ηλεκτρομαγνητικά κύματα,

τα οποία προσκρούουν πάνω σε κάθε αντικείμενο που συναντούν και ανακλώνται. Τα
κύματα που επιστρέφουν μετρώνται από έναν ανιχνευτή για να διαπιστωθεί πόσο

22
μακριά είναι το αντικείμενο. Οι ναυτικοί χρησιμοποιούν το ραντάρ για να εντοπίζουν
άλλα πλοία.

1.3.2 Χαρακτηριστικά μεγέθη. Ναυπήγηση -απαιτήσεις –χαρακτηριστικά

Το εκτόπισμα: Έτσι ονομάζεται η άνωση που δέχεται το πλοίο, το βάρος δηλ. του
νερού που εκτοπίζει. Διακρίνουμε το εκτόπισμα με πλήρη φόρτο και το εκτόπισμα με
κενό το καράβι, η διαφορά των οποίων προφανώς μας δίνει το βάρος των
εμπορευμάτων, επιβατών κ.λ.π. που μεταφέρει το πλοίο.

Η χωρητικότητα :Εκφράζει τον ολικό όγκο των εσωτερικών χώρων του καραβιού και
μετριέται με κόρους (ένας κόρος ισοδυναμεί με 2,8 περίπου m3).

Η ευστάθεια: Έτσι χαρακτηρίζεται η ικανότητα του πλοίου να ξαναπάρει τη θέση της

φυσικής του ισορροπίας, μετά από στιγμιαία απώλεια αυτής.

Η ευελιξία. Είναι η ικανότητα που έχει το καράβι να διατηρεί σταθερή την πορεία του
ή να την αλλάζει γρήγορα, σύμφωνα με τις υπάρχουσες καταστάσεις.

Η ικανότητα στην πλεύση, που συνίσταται στη διατήρηση του πλοίου σε σταθερή
άνωση κατά περίπτωση, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει μία πιθανή περίπτωση
μεταβολής του εκτοπίσματος (εξαιτίας τρικυμιών κυρίως), πράγμα που επηρεάζει
άσχημα την πλεύση του καραβιού.

Η αντίσταση στην πρόωση, που οφείλεται στον αέρα και το νερό και εξαρτάται από
το σχήμα κυρίως των ύφαλων μερών του.

1.3.3 ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΜΗΔΗ

Στο έργο του "επί των επιπλεόντων σωμάτων" ο Αρχιμήδης διατύπωσε την
ακόλουθη αρχή: Κάθε σώμα που βυθίζεται σε ένα υγρό, χάνει από το βάρος του τόσο,
όσο είναι το βάρος του υγρού που εκτοπίζει. Η πρόταση αυτή μπορεί να διατυπωθεί
και ως εξής: Κάθε σώμα που βυθίζεται σε ένα υγρό, δέχεται από μέρους του υγρού
μία δύναμη αντίθετη προς το βάρος του και ίση με το βάρος του υγρού που εκτοπίζει.
Η δύναμη αυτή λέγεται άνωση.
Εφαρμογές της αρχής του Αρχιμήδη. Τα πλοία επιφανείας εκτοπίζουν βάρος
νερού ίσο με το βάρος τους. Όταν το πλοίο δεν είναι φορτωμένο, τότε το βάρος του
εκτοπιζόμενου νερού είναι το εκτόπισμα του πλοίου. Όταν το πλοίο φορτωθεί, θα
εκτοπίσει βάρος νερού, όσο είναι το εκτόπισμά του συν το βάρος του φορτίου του. Τα
υποβρύχια και οι πλωτές δεξαμενές αποτελούν τις καλύτερες εφαρμογές της αρχής
του Αρχιμήδη.
Τα υποβρύχια είναι πλοία που μπορούν να πλέουν είτε πάνω στην επιφάνεια
της θάλασσας είτε να καταδύονται κάτω απ' αυτήν και να πλέουν υποβρυχίως. Για το
σκοπό αυτόν το σκάφος του υποβρυχίου έχει διπλά τοιχώματα. Έτσι, το εξωτερικό

23
σχήμα του ρυθμίζεται κατά τρόπο τέτοιο που να του εξασφαλίζει ευστάθεια, όταν
πλέει στην επιφάνεια. Είναι γερά κατασκευασμένο για να αντέχει στην πίεση, όταν
βρίσκεται σε κατάδυση. Ο χώρος που μεσολαβεί ανάμεσα στο εξωτερικό και
εσωτερικό σκάφος χωρίζεται σε διαμερίσματα, όταν το υποβρύχιο πρόκειται να
καταδυθεί, μερικά από τα διαμερίσματα αυτά γεμίζουν με θαλασσινό νερό, το βάρος
γίνεται μεγαλύτερο από την άνωση και το σκάφος βυθίζεται. Για την ανάδυση, με τη
βοήθεια πεπιεσμένου αέρα διώχνεται το νερό από τα διαμερίσματα αυτά. Έτσι, η
άνωση γίνεται μεγαλύτερη από το βάρος και το υποβρύχιο ανεβαίνει στην επιφάνεια
(αναδύεται).
Οι πλωτές δεξαμενές είναι ειδικά σκάφη που χρησιμεύουν κυρίως για την
επισκευή των πλοίων. Τα πλοία τα ανεβάζουν πάνω στις δεξαμενές και αφού
επισκευαστούν τα ρίχνουν πάλι στη θάλασσα. Οι πλωτές δεξαμενές, όπως και τα
υποβρύχια, διαθέτουν ειδικά διαμερίσματα μέσα στα οποία εισάγουν θαλασσινό νερό
(αμπάρια), οπότε βυθίζονται. Όταν το πλοίο μπει στη δεξαμενή, αδειάζουν με αντλίες
τα διαμερίσματα, έως ότου το πλοίο βρεθεί ολόκληρο έξω από τη θάλασσα.

1.3.4 ΠΛΕΥΣΤΟΤΗΤΑ

Όταν ένα σώμα βυθίζεται στο νερό εκτοπίζει μία ποσότητα από αυτό για να πάρει
τη θέση του. Άμεσο αποτέλεσμα είναι να ελαττωθεί το βάρος του σώματος και
μάλιστα, τόσο όσο το βάρος του νερού που έχει εκτοπίσει. Το νερό δηλαδή ασκεί
πάνω στο σώμα μία πίεση, η οποία ονομάζεται άνωση και είναι ίση προς το βάρος
του εκτοπιζόμενου νερού.
Αυτή με απλά λόγια είναι η αρχή του Αρχιμήδη. Ένα σώμα βυθισμένο μέσα στο
νερό μπορεί να έχει την εξής συμπεριφορά:
1. Αν το βάρος του σώματος είναι μικρότερο από το βάρος του εκτοπιζόμενου
νερού τότε το σώμα επιπλέει και λέμε ότι έχει θετική πλευστότητα.
2. Αν το βάρος του σώματος είναι μεγαλύτερο από το Βάρος του εκτοπιζόμενου
νερού τότε το σώμα βυθίζεται και λέμε ότι έχει αρνητική πλευστότητα
3. Αν το βάρος του σώματος είναι ίσο με το βάρος του εκτοπισμένου νερού τότε το
σώμα αιωρείται και μένει σταθερό, οπότε σε αυτή την περίπτωση έχει ουδέτερη
πλευστότητα.

Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν θετική πλευστότητα για αυτό και επιπλέουν.

Υπάρχουν όμως, σε πολύ μικρό ποσοστό βέβαια, άνθρωποι οι οποίοι έχουν
αρνητική, και αυτό γιατί ο μέσος όρος της πυκνότητας του σώματος τους είναι
μεγαλύτερος από την πυκνότητα του νερού και επομένως το βάρος τους είναι
μεγαλύτερο από το βάρος του νερού που εκτοπίζουν. Οι παράγοντες
που συμβάλουν στο να έχει κάποιος θετική ή αρνητική πλευστότητα έχουν σχέση με
το σωματότυπο του ατόμου.
Το ποσοστό Λίπους, ο όγκος των πνευμόνων, καθώς και το βάρος του σκελετού
καθορίζουν το ποσοστό άνωσης του ατόμου μέσα στο νερό. Για να μπορούμε να
ρυθμίσουμε την πλευστότητα μας, κατά την κατάδυση, χρησιμοποιούμε την ζώνη με
τα βάρη και το ρυθμιστή πλευστότητας.

24
 ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

2.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΑ Α.Π.Ε.

2.1.1 Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας (ΑΠΕ) ή ήπιες μορφές ενέργειας , ή νέες
πηγές ενέργειας, ή πράσινη ενέργεια είναι μορφές εκμεταλλεύσιμης ενέργειας που
προέρχονται από διάφορες φυσικές διαδικασίες, όπως ο άνεμος, η γεωθερμία, η
κυκλοφορία του νερού και άλλες. Ο όρος «ήπιες» αναφέρεται σε δυο βασικά
χαρακτηριστικά τους. Καταρχάς, για την εκμετάλλευσή τους δεν απαιτείται κάποια
ενεργητική παρέμβαση, όπως εξόρυξη, άντληση ή καύση, όπως με τις μέχρι τώρα
χρησιμοποιούμενες πηγές ενέργειας, αλλά απλώς η εκμετάλλευση της ήδη
υπάρχουσας ροής ενέργειας στη φύση. Δεύτερον, πρόκειται για «καθαρές» μορφές
ενέργειας, πολύ «φιλικές» στο περιβάλλον, που δεν
αποδεσμεύουν υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του άνθρακα ή τοξικά και ραδιενεργά
απόβλητα, όπως οι υπόλοιπες πηγές ενέργειας που χρησιμοποιούνται σε μεγάλη
κλίμακα. Έτσι οι ΑΠΕ θεωρούνται από πολλούς μία αφετηρία για την επίλυση
των οικολογικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Γη.

Ως «ανανεώσιμες πηγές» θεωρούνται γενικά οι εναλλακτικές των

παραδοσιακών πηγών ενέργειας (π.χ. του πετρελαίου ή του άνθρακα), όπως η
ηλιακή και η αιολική. Ο χαρακτηρισμός «ανανεώσιμες» είναι κάπως καταχρηστικός,
μιας και ορισμένες από αυτές τις πηγές, όπως ηγεωθερμική ενέργεια δεν
ανανεώνονται σε κλίμακα χιλιετιών. Σε κάθε περίπτωση οι ΑΠΕ έχουν μελετηθεί ως
λύση στο πρόβλημα της αναμενόμενης εξάντλησης των (μη ανανεώσιμων)
αποθεμάτων ορυκτών καυσίμων. Τελευταία από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και
από πολλά μεμονωμένα κράτη, υιοθετούνται νέες πολιτικές για τη χρήση
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, που προάγουν τέτοιες εσωτερικές πολιτικές και για
τα κράτη μέλη. Οι ΑΠΕ αποτελούν τη βάση του μοντέλου οικονομικής
ανάπτυξης της πράσινης οικονομίας και κεντρικό σημείο εστίασης της σχολής
των οικολογικών οικονομικών, η οποία έχει κάποια επιρροή στο οικολογικό κίνημα.

Οι ήπιες μορφές ενέργειας βασίζονται κατ' ουσίαν στην ηλιακή ακτινοβολία, με

εξαίρεση τη γεωθερμική ενέργεια, η οποία είναι ροή ενέργειας από το εσωτερικό
του φλοιού της γης, και την ενέργεια απ' τις παλίρροιες που εκμεταλλεύεται
τη βαρύτητα. Οι βασιζόμενες στην ηλιακήακτινοβολία ήπιες πηγές ενέργειας είναι
ανανεώσιμες, μιας και δεν πρόκειται να εξαντληθούν όσο υπάρχει ο ήλιος, δηλαδή για
μερικά ακόμα δισεκατομμύρια χρόνια. Ουσιαστικά είναι ηλιακή ενέργεια
"συσκευασμένη" κατά τον ένα ή τον άλλο τρόπο: η βιομάζα είναι ηλιακή ενέργεια
δεσμευμένη στους ιστούς των φυτών μέσω της φωτοσύνθεσης, η αιολική

25
εκμεταλλεύεται τους ανέμους που προκαλούνται απ' τη θέρμανση του αέρα ενώ αυτές
που βασίζονται στο νερό εκμεταλλεύονται τον κύκλο εξάτμισης-συμπύκνωσης του
νερού και την κυκλοφορία του. Ηγεωθερμική ενέργεια δεν είναι ανανεώσιμη, καθώς τα
γεωθερμικά πεδία κάποια στιγμή εξαντλούνται.

Χρησιμοποιούνται είτε άμεσα (κυρίως για θέρμανση) είτε μετατρεπόμενες σε

άλλες μορφές ενέργειας (κυρίως ηλεκτρισμό ή μηχανική ενέργεια). Υπολογίζεται ότι το
τεχνικά εκμεταλλεύσιμο ενεργειακό δυναμικό απ' τις ήπιες μορφές ενέργειας είναι
πολλαπλάσιο της παγκόσμιας συνολικής κατανάλωσης ενέργειας. Η υψηλή όμως
μέχρι πρόσφατα τιμή των νέων ενεργειακών εφαρμογών, τα τεχνικά προβλήματα
εφαρμογής καθώς και πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες που έχουν να κάνουν
με τη διατήρηση του παρόντος στάτους κβο στον ενεργειακό τομέα εμπόδισαν την
εκμετάλλευση έστω και μέρους αυτού του δυναμικού.

Το ενδιαφέρον για τις ήπιες μορφές ενέργειας ανακινήθηκε τη δεκαετία

του 1970, ως αποτέλεσμα κυρίως των απανωτών πετρελαϊκών κρίσεων της εποχής,
αλλά και της αλλοίωσης του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής από τη χρήση
κλασικών πηγών ενέργειας. Ιδιαίτερα ακριβές στην αρχή, ξεκίνησαν σαν πειραματικές
εφαρμογές. Σήμερα όμως λαμβάνονται υπόψη στους επίσημους σχεδιασμούς των
ανεπτυγμένων κρατών για την ενέργεια και, αν και αποτελούν πολύ μικρό ποσοστό
της ενεργειακής παραγωγής, ετοιμάζονται βήματα για παραπέρα αξιοποίησή τους. Το
κόστος δε, των εφαρμογών ήπιων μορφών ενέργειας πέφτει συνέχεια τα τελευταία
είκοσι (20) χρόνια και ειδικά η αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια, αλλά και η
βιομάζα, μπορούν πλέον να ανταγωνίζονται στα ίσα παραδοσιακές πηγές ενέργειας
όπως ο άνθρακας και η πυρηνική ενέργεια. Ενδεικτικά, στις Η.Π.Α. ένα 6% της
ενέργειας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2010
το 25% της ενέργειας θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές (κυρίως υδροηλεκτρικά
και βιομάζα).

2.1.1.1 Πλεονεκτήματα

 Είναι πολύ φιλικές προς το περιβάλλον, έχοντας ουσιαστικά μηδενικά κατάλοιπα

και απόβλητα.
 Δεν πρόκειται να εξαντληθούν ποτέ, σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα.
 Μπορούν να βοηθήσουν την ενεργειακή αυτάρκεια μικρών και αναπτυσσόμενων
χωρών, καθώς και να αποτελέσουν την εναλλακτική πρόταση σε σχέση με την
οικονομία του πετρελαίου.
 Είναι ευέλικτες εφαρμογές που μπορούν να παράγουν ενέργεια ανάλογη με τις
ανάγκες του επί τόπου πληθυσμού, καταργώντας την ανάγκη για τεράστιες

26
 μονάδες παραγωγής ενέργειας (καταρχήν για την ύπαιθρο) αλλά και για μεταφορά
της ενέργειας σε μεγάλες αποστάσεις.
 Ο εξοπλισμός είναι απλός στην κατασκευή και τη συντήρηση και έχει μεγάλο
χρόνο ζωής.
 Επιδοτούνται από τις περισσότερες κυβερνήσεις.

2.1.1.2 Μειονεκτήματα

 Έχουν αρκετά μικρό συντελεστή απόδοσης, της τάξης του 30% ή και χαμηλότερο.
Συνεπώς, απαιτείται αρκετά μεγάλο αρχικό κόστος εφαρμογής σε μεγάλη
επιφάνεια γης. Γι' αυτό το λόγο, μέχρι τώρα χρησιμοποιούνται σαν
συμπληρωματικές πηγές ενέργειας.
 Για τον παραπάνω λόγο, προς το παρόν, δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για
την κάλυψη των αναγκών μεγάλων αστικών κέντρων.
 Η παροχή και απόδοση της αιολικής, υδροηλεκτρικής και ηλιακής ενέργειας
εξαρτάται από την εποχή του έτους αλλά και από το γεωγραφικό πλάτος και το
κλίμα της περιοχής στην οποία εγκαθίστανται.
 Για τις αιολικές μηχανές υπάρχει η άποψη ότι δεν είναι κομψές από αισθητική
άποψη και ότι προκαλούν θόρυβο και θανάτους πουλιών. Με την εξέλιξη όμως
της τεχνολογίας τους και την προσεκτικότερη επιλογή χώρων εγκατάστασης (π.χ.
σε πλατφόρμες στην ανοιχτή θάλασσα), αυτά τα προβλήματα έχουν σχεδόν λυθεί.
 Για τα υδροηλεκτρικά έργα λέγεται ότι προκαλούν έκλυση μεθανίου από την
αποσύνθεση των φυτών που βρίσκονται κάτω απ' το νερό κι έτσι συντελούν στο
φαινόμενο του θερμοκηπίου.

2.1.2 Είδη ήπιων μορφών ενέργειας

 Αιολική ενέργεια. Χρησιμοποιήθηκε παλιότερα για την άντληση νερού από

πηγάδια καθώς και για μηχανικές εφαρμογές (π.χ. την άλεση
στους ανεμόμυλους). Έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται ευρέως για
ηλεκτροπαραγωγή.
 Ηλιακή ενέργεια. Χρησιμοποιείται περισσότερο για θερμικές εφαρμογές (ηλιακοί
θερμοσίφωνες και φούρνοι) ενώ η χρήση της για την παραγωγή ηλεκτρισμού έχει
αρχίσει να κερδίζει έδαφος, με την βοήθεια της πολιτικής προώθησης των
Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας από το ελληνικό κράτος και την Ευρωπαϊκή
Ένωση.

27
 Υδραυλική ενέργεια. Είναι τα γνωστά υδροηλεκτρικά έργα, που στο πεδίο των
ήπιων μορφών ενέργειας εξειδικεύονται περισσότερο στα μικρά υδροηλεκτρικά.
Είναι η πιο διαδεδομένη μορφή ανανεώσιμης ενέργειας.
 Βιομάζα. Χρησιμοποιεί τους υδατάνθρακες των φυτών (κυρίως αποβλήτων της
βιομηχανίας ξύλου, τροφίμων και ζωοτροφών και της βιομηχανίας ζάχαρης) με
σκοπό την αποδέσμευση της ενέργειας που δεσμεύτηκε απ' το φυτό με τη
φωτοσύνθεση. Ακόμα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν αστικά απόβλητα και
απορρίμματα. Μπορεί να δώσει βιοαιθανόλη και βιοαέριο, που είναι καύσιμα πιο
φιλικά προς το περιβάλλον από τα παραδοσιακά. Είναι μια πηγή ενέργειας με
πολλές δυνατότητες και εφαρμογές που θα χρησιμοποιηθεί πλατιά στο μέλλον.
 Γεωθερμική ενέργεια. Προέρχεται από τη θερμότητα που παράγεται απ' τη
ραδιενεργό αποσύνθεση των πετρωμάτων της γης. Είναι εκμεταλλεύσιμη εκεί
όπου η θερμότητα αυτή ανεβαίνει με φυσικό τρόπο στην επιφάνεια, π.χ. στους
θερμοπίδακες ή στις πηγές ζεστού νερού. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε
απευθείας, για θερμικές εφαρμογές είτε για την παραγωγή ηλεκτρισμού.
Η Ισλανδία καλύπτει το 80-90% των ενεργειακών της αναγκών, όσον αφορά τη
θέρμανση, και το 20%, όσον αφορά τον ηλεκτρισμό, με γεωθερμική ενέργεια.
 Ενέργεια από τη θάλασσα:
 Ενέργεια από παλίρροιες. Εκμεταλλεύεται τη βαρύτητα του Ήλιου και της
Σελήνης, που προκαλεί ανύψωση της στάθμης του νερού. Το νερό
αποθηκεύεται καθώς ανεβαίνει και για να ξανακατέβει αναγκάζεται να περάσει
μέσα από μια τουρμπίνα, παράγοντας ηλεκτρισμό. Έχει εφαρμοστεί στην
Αγγλία, τη Γαλλία, τη Ρωσία και αλλού.
 Ενέργεια από κύματα. Εκμεταλλεύεται την κινητική ενέργεια των κυμάτων της
θάλασσας.
 Ενέργεια από τους ωκεανούς. Εκμεταλλεύεται τη διαφορά θερμοκρασίας
ανάμεσα στα στρώματα του ωκεανού, κάνοντας χρήση θερμικών κύκλων.
Βρίσκεται στο στάδιο της έρευνας.

28
Μορφές της Ενέργειας
Έργο · Κινητική ενέργεια · Δυναμική
ενέργεια · Δυναμικό · Μηχανική
Μηχανική
ενέργεια · Δυναμικό βαρυτικού πεδίου · Ενέργεια
ελατηρίου
Θερμική ενέργεια · Θερμότητα · Εσωτερική
Θερμοδυναμική και χημεία
ενέργεια · Ενθαλπία · Χημική ενέργεια
Ηλεκτρικό δυναμικό · Μαγνητικό
δυναμικό · Ηλεκτρική ενέργεια · Ενέργεια
ακτινοβολίας
Ενέργεια στις Φυσικές Ηλεκτρομαγνητισμός Κανονικό δυναμικό
επιστήμες οξειδοαναγωγής · Δυναμικό
Ηλεκτρική τάση
ενέργειας · Δυναμικό
Nernst · Επαγωγική τάση
Ενέργεια ιονισμού · Πυρηνική ενέργεια · Ενέργεια
Κβαντική φυσική
μηδενικού σημείου
Ελαστικότητα · Διαφορά δυναμικού · Σκοτεινή
Σχετικές έννοιες
ενέργεια (υποθετική μορφή) ·Εντροπία
Αρχή διατήρησης της ενέργειας · Ισοδυναμία
Αρχές και νόμοι μάζας-ενέργειας · Πρώτος θερμοδυναμικός
νόμος · Δεύτερος θερμοδυναμικός νόμος
Ορυκτά
Συμβατικές πηγές καύσιμα(Άνθρακας,Πετρέλαιο,Φυσικό
αέριο) · Πυρηνική ενέργεια
Ηλιακή ενέργεια · Αιολική
Παραγωγή και Διανομή
ενέργεια · Υδραυλική
ηλεκτρική ενέργειας Ανανεώσιμες πηγές
ενέργεια · Βιομάζα · Γεωθερμική
ενέργεια · Ενέργεια από τη θάλασσα
Ηλεκτρικό δίκτυο · Ενεργειακή
Σχετικά θέματα
κρίση · Ρύπανση του περιβάλλοντος
Μη αποδεκτές
Ζωτική ενέργεια · Μαγική ενέργεια · Σπειροειδής ενέργεια
επιστημονικά μορφές
Άλλες έννοιες της λέξης
Ρήμα · Ενεργητικότητα
ενέργεια

29
 2.2 ΑΝΑΛΥΣΗ Φ/Β

2.2.1 Φωτοβολταϊκά

(εικόνα 2.1)
Φωτοβολταϊκή διάταξη

Με τον γενικό όρο φωτοβολταϊκά χαρακτηρίζονται οι βιομηχανικές διατάξεις

μετατροπής της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Στην ουσία πρόκειται για
ηλεκτρογεννήτριες που συγκροτούνται από πολλά φωτοβολταϊκά στοιχεία σε επίπεδη
διάταξη που έχουν ως βάση λειτουργίας το φωτοβολταϊκό φαινόμενο. Τα
φωτοβολταϊκά ανήκουν στη κατηγορία των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ).

2.2.2 Φωτοβολταϊκό Φαινόμενο

Το φωτοβολταϊκό (Φ/Β) φαινόμενο αφορά τη μετατροπή της ηλιακής ενέργειας

σε ηλεκτρική. Το Φ/Β φαινόμενο ανακαλύφθηκε το 1839 από τον Εντμόντ Μπεκερέλ
(Alexandre-Edmond Becquerel ). Περιληπτικά πρόκειται για την απορρόφηση της
ενέργειας του φωτός από τα ηλεκτρόνια των ατόμων του Φ/Β στοιχείου και την
απόδραση των ηλεκτρονίων αυτών από τις κανονικές τους θέσεις με αποτέλεσμα την
δημιουργία ρεύματος. Το ηλεκτρικό πεδίο που προϋπάρχει στο Φ/Β στοιχείο οδηγεί
το ρεύμα στο φορτίο.

2.2.3 Φωτοβολταϊκή Διάταξη

Τα Φ/Β πλαίσια έχουν ως βασικό μέρος το ηλιακό στοιχείο (solar cell) που είναι
ένας κατάλληλα επεξεργασμένος ημιαγωγός μικρού πάχους σε επίπεδη επιφάνεια. Η
πρόσπτωση ηλιακής ακτινοβολίας δημιουργεί ηλεκτρική τάση και με την κατάλληλη
σύνδεση σε φορτίο παράγεται ηλεκτρικό ρεύμα.
Τα Φ/Β στοιχεία ομαδοποιούνται κατάλληλα και συγκροτούν τα φωτοβολταϊκά
πλαίσια ή γεννήτριες (module), τυπικής ισχύος από 20W έως 300W. Οι Φ/Β
γεννήτριες συνδέονται ηλεκτρολογικά μεταξύ τους και δημιουργούνται οι
φωτοβολταϊκές συστοιχίες (arrays).

30
2.2.4 Tεχνολογίες Φ/Β Στοιχείων

Τα φωτοβολταϊκά στοιχεία χωρίζονται σε δυο βασικές κατηγορίες

1. Κρυσταλλικού Πυριτίου

 Μονοκρυσταλλικού πυριτίου, με ονομαστικές αποδόσεις πλαισίων 14,5% έως

21%,
 Πολυκρυσταλλικού πυριτίου, με ονομαστικές αποδόσεις πλαισίων 13% έως
14,5%.2.

2. Λεπτών Μεμβρανών

 Άμορφου Πυριτίου, ονομαστικής απόδοσης ~7%.

 Χαλκοπυριτών CIS / CIGS, ονομαστικής απόδοσης από 7% έως 11%.

Το πυρίτιο (Si) είναι η βάση για το 90% περίπου της παγκόσμιας παραγωγής Φ/Β.
Η κυριαρχία αυτή οφείλεται αρχικά στην τεράστια παγκόσμια επιστημονική και τεχνική
υποδομή για το υλικό αυτό από τη δεκαετία του '60. Μεγάλες κυβερνητικές και
βιομηχανικές επενδύσεις έγιναν σε προγράμματα για τις χημικές και ηλεκτρονικές
ιδιότητες του Si, ώστε να δημιουργηθεί ο εξοπλισμός που απαιτείται στα βήματα της
επεξεργασίας για την απόκτηση της απαραίτητης καθαρότητας και της κρυσταλλικής
δομής του υλικού.

Η γνώση που προέκυψε έτσι για το πυρίτιο, τα χαρακτηριστικά του και η αφθονία
του στη γη, το κατέστησαν ικανό και συμφέρον μέσο για την εκμετάλλευση της
ηλιακής ενέργειας. Εντούτοις, λόγω του ότι είναι εύθραυστο, το πυρίτιο απαιτεί τον
σχηματισμό στοιχείων σχετικά μεγάλου πάχους. Αυτό σημαίνει ότι μερικά από τα
ηλεκτρόνια που απελευθερώνονται μετά την απορρόφηση της ηλιακής ενέργειας
πρέπει να ταξιδέψουν μεγάλες αποστάσεις για να ενταχθούν στην ροή του ρεύματος
και να συνεισφέρουν στο ηλεκτρικό κύκλωμα. Συνεπώς, το υλικό θα πρέπει να έχει
υψηλή καθαρότητα και δομική τελειότητα, ώστε να αποτρέψει την επιστροφή των
ηλεκτρονίων στις φυσικές τους θέσεις. Οι ατέλειες πρέπει να αποφευχθούν ώστε η
ενέργεια του ηλεκτρονίου να μην μετατραπεί σε θερμότητα. Η παραγωγή θερμότητας,
η οποία είναι επιθυμητή στα ηλιακά θερμικά πλαίσια, όπου αυτή η θερμότητα
μεταφέρεται σε ένα ρευστό, είναι ανεπιθύμητη στα Φ/Β πλαίσια, όπου η ηλιακή
ενέργεια θα πρέπει να μετατραπεί σε ηλεκτρική.

Το πυρίτιο, ανάλογα με την επεξεργασία του, δίνει μονοκρυσταλλικά,

πολυκρυσταλλικά ή άμορφα υλικά, από τα οποία παράγονται τα Φ/Β στοιχεία. Τα
λεπτά υλικά είναι ένας τρόπος να μειωθεί το κόστος των Φ/Β πλαισίων και να αυξηθεί
η απόδοσή τους. Εκτός από τη χρήση μικρότερης ποσότητας υλικού, ένα άλλο
πλεονέκτημα είναι ότι ολόκληρα πλαίσια μπορούν να κατασκευαστούν παράλληλα με
τη διαδικασία απόθεσης. Αυτό είναι συμφέρον οικονομικά, αλλά επίσης πολύ
απαιτητικό τεχνικά, επειδή η επεξεργασία χωρίς ατέλειες αφορά μεγαλύτερη
επιφάνεια.

Στα πλεονεκτήματα των λεπτών πλαισίων, τα οποία αναφέρθηκαν παραπάνω, θα

πρέπει να αντιπαρατεθεί η χαμηλότερη ως τώρα απόδοσή τους, η οποία περιορίζεται

31
στο 5-10%, ανάλογα με το υλικό. Πάντως, η τεχνολογία λεπτού στρώματος (thin film)
είναι σε φάση ανάπτυξης, αφού με διάφορες μεθόδους επεξεργασίας και χρήση
διαφορετικών υλικών αναμένεται αύξηση της απόδοσης, σταθεροποίηση των
χαρακτηριστικών τους και αύξηση της διείσδυσης στην αγορά. Σήμερα πάντως,
αποτελούν την πιο φθηνή επιλογή Φ/Β πλαισίων.

2.2.5 Δομή ενός φωτοβολταϊκού συστήματος

Το φωτοβολταϊκό σύστημα αποτελείται από ένα αριθμό μερών ή υποσυστημάτων:

 (α) Τη φωτοβολταϊκή γεννήτρια με τη μηχανική υποστήριξη και πιθανόν ένα

σύστημα παρακολούθησης της ηλιακής τροχιάς.
 (β) Μπαταρίες (υποσύστημα αποθήκευσης)- πλέον δεν χρησιμοποιούνται,
εκτός σε απομακρυσμένες εγκαταστάσεις όπως είναι π.χ. οι Φάροι,
διαφορετικά η σύνδεση του πάνελ γίνεται απευθείας με το υφιστάμενο δίκτυο
της ΔΕΗ.
 (γ) Καθορισμό ισχύος και συσκευή ελέγχου που περιλαμβάνει φροντίδα για
μέτρηση και παρατήρηση.
 (δ) Εφεδρική γεννήτρια. Η επιλογή του πώς και ποια από αυτά τα στοιχεία
ολοκληρώνονται μέσα στο σύστημα εξαρτάται από ποικίλες εκτιμήσεις.

2.2.6 Διάκριση Φ/Β συστημάτων

Υπάρχουν δυο κύριες κατηγορίες συστημάτων. Το διασυνδεδεμένο με το

δίκτυο και το αυτόνομο. Η απλούστερη μορφή του δεύτερου εκ των δυο αποτελείται
απλώς από μια φωτοβολταϊκή γεννήτρια, η οποία μόνη της τροφοδοτεί με συνεχές
ρεύμα ένα φορτίο οποτεδήποτε υπάρχει επαρκής φωτεινότητα. Αυτού του τύπου το
σύστημα είναι κοινό σε εφαρμογές άντλησης. Σε άλλες περιπτώσεις το σύστημα
περιέχει συνήθως μια φροντίδα για αποθήκευση ενέργειας από τις μπαταρίες. Συχνά
συμπεριλαμβάνεται κάποια μορφή ρύθμισης της ισχύος, όπως στην περίπτωση που
απαιτείται εναλλασσόμενο ρεύμα να εξέρχεται από το σύστημα. Σε μερικές
περιπτώσεις το σύστημα περιέχει μια εφεδρική γεννήτρια.

Τα συνδεδεμένα στο δίκτυο συστήματα μπορούν να υποδιαιρεθούν σ’ εκείνα

στα οποία το δίκτυο ενεργεί απλώς ως μια βοηθητική τροφοδοσία (εφεδρικό δίκτυο)
και εκείνα τα οποία ίσως λάβουν επίσης πρόσθετη ισχύ από τη Φ.Β. γεννήτρια
(αλληλοεπιδρώμενο δίκτυο). Μέσα στους Φ.Β. σταθμούς όλη η παραγόμενη ισχύς
τροφοδοτείται στο δίκτυο.

2.2.7 Φωτοβολταϊκές βασικές μονάδες

Συνήθως τα ηλιακά στοιχεία σε μια βασική μονάδα συνδέονται μεταξύ τους σε

μια βασική σειρά. Αυτό οφείλεται στα ηλεκτρικά χαρακτηριστικά του κάθε ηλιακού
στοιχείου. Ένα τυπικό (διαμέτρου 4 ιντσών) ηλιακό στοιχείο κρυσταλλικού πυριτίου ή
ένα (10 cm Χ 10 cm) πολυκρυσταλλικό στοιχείο θα παρέχουν κάτω από κανονικές
συνθήκες ισχύ μεταξύ 1 και 1,5 W, εξαρτώμενη από την απόδοση του ηλιακού
στοιχείου. Αυτή η ισχύς παρέχεται συνήθως υπό τάση 0,5 ή 0,6 V. Από τη στιγμή που
υπάρχουν πολύ λίγες εφαρμογές, οι οποίες μπορούν να λειτουργούν σε αυτή την
τάση, η άμεση λύση είναι να συνδεθούν τα ηλιακά στοιχεία σε σειρά.

32
 Ο αριθμός των ηλεκτρικών στοιχείων μέσα σε μια βασική μονάδα ρυθμίζεται
από την τάση της βασικής μονάδας. Η ονομαστική τάση λειτουργίας του συστήματος
συνήθως πρέπει να ταιριάζει με την ονομαστική τάση του υποσυστήματος
αποθήκευσης. Οι περισσότερες εκ των φωτοβολταϊκών βασικών μονάδων, που
κατασκευάζονται βιομηχανικά έχουν, επομένως, σταθερές διατάξεις, οι οποίες
μπορούν να συνεργασθούν ακόμη και με μπαταρίες των 12Volt. Προνοώντας για
κάποια υπέρταση προκειμένου να φορτιστεί η μπαταρία και να αντισταθμιστεί
χαμηλότερη έξοδος, κάτω από συνθήκες χαμηλότερες των κανονικών, έχει βρεθεί ότι
μια ομάδα των 33 έως 36 ηλιακών στοιχείων σε σειρά συνήθως εξασφαλίζουν
αξιόπιστη λειτουργία.

Έτσι, η ισχύς των βασικών μονάδων πυριτίου συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 40 και
60 W. Οι παράμετροι της βασικής μονάδας καθορίζονται από τον κατασκευαστή κάτω
από τις ακόλουθες κανονικές συνθήκες:

 Ακτινοβολία 1 ΚW/m2
 Φασματική κατανομή ΑΜ 1,5
 Θερμοκρασία ηλιακού στοιχείου 25°C

Πρόκειται για τις ίδιες συνθήκες με αυτές που χρησιμοποιούνται για να

χαρακτηρισθούν τα ηλιακά στοιχεία. Η ονομαστική έξοδος συνήθως ονομάζεται ισχύς
κορυφής μιας βασικής μονάδας και εκφράζεται σε W κορυφής (W).

Τα τρία περισσότερο σημαντικά ηλεκτρικά χαρακτηριστικά μιας βασικής μονάδας

είναι το ρεύμα βραχυκυκλώματος, η τάση ανοικτού κυκλώματος και το σημείο
μέγιστης ισχύος σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία και την ακτινοβολία. Αυτές οι
χαρακτηριστικές μοιάζουν με τη χαρακτηριστική Ι-V ενός ηλιακού στοιχείου, ωστόσο
υπάρχουν συγκεκριμένες ιδιομορφίες.

2.2.8 Χρήση

Τα φωτοβολταϊκά είναι διατάξεις που παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα από την

ηλιακή ακτινοβολία. Το ηλεκτρικό αυτό ρεύμα χρησιμοποιείται για να δώσει ενέργεια
σε μια συσκευή ή για τη φόρτιση μπαταρίας. Η τεχνολογία αυτή χρησιμοποιείται
ευρέως σε μικροϋπολογιστές τσέπης που λειτουργούν χωρίς μπαταρία, απλώς με την
έκθεσή τους στο φως.

Τα φωτοβολταϊκά χρησιμοποιούνται συχνά σε συστοιχίες για την παραγωγή

ενέργειας σε μεγάλη κλίμακα. Σε τέτοια μορφή χρησιμοποιούνται για να δίνουν
ενέργεια σε δορυφόρους, διαστημόπλοια, αλλά και σε απλούστερες εφαρμογές, όπως
για την ενεργειοδότηση απομακρυσμένων τηλεφώνων εκτάκτου ανάγκης σε εθνικές
οδούς, σε σπίτια κλπ.

Σε πολλές χώρες έχουν ξεκινήσει προγράμματα επιδότησης των επενδύσεων

σε φωτοβολταϊκά, τα οποία παράγουν ηλεκτρική ενέργεια που μεταπωλείται και
εισάγεται στα δημόσια δίκτυα μεταφοράς. Τα προγράμματα αυτά έχουν στόχο τη
διαφοροποίηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και τη σταδιακή απεξάρτησή
της από το πετρέλαιο.

33
 Η θερμοκρασία είναι μια σημαντική παράμετρος λειτουργίας ενός Φ/Β
συστήματος. Όπως έχουμε δει ο συντελεστής θερμοκρασίας για την τάση ανοικτού
κυκλώματος είναι κατά προσέγγιση ίσος με -2.3 mV/◦C για καθένα ηλιακό στοιχείο. Ο
συντελεστής τάσης μιας βασικής μονάδας είναι επομένως αρνητικός και πολύ
μεγάλος από τη στιγμή που συνδέονται σε σειρά 33 έως 36 ηλιακά στοιχεία. Ο
συντελεστής ρεύματος, από την άλλη πλευρά, είναι θετικός και μικρός , περίπου +6
μΑ/◦C ανά τετραγωνικό εκατοστό της βασικής μονάδας. Συνεπώς, μόνο η μεταβολή
τάσης σε σχέση μ’ αυτή της θερμοκρασίας λαμβάνεται υπόψη για πρακτικούς κυρίως
υπολογισμούς, ενώ για κάθε βασική μονάδα αποτελούμενη από nc ηλιακά στοιχεία
συνδεδεμένα σε σειρά ισούται προς:

Είναι σημαντικό να σημειώσετε ότι η τάση καθορίζεται από τη θερμοκρασία

λειτουργίας των ηλιακών στοιχείων, η οποία διαφέρει από τη θερμοκρασία
περιβάλλοντος.

Όπως και για καθένα ηλιακό στοιχείο, το ρεύμα βραχυκυκλώματος Isc μιας
βασικής μονάδας είναι ανάλογο προς την ακτινοβολία και επομένως θα ποικίλλει κατά
τη διάρκεια της ημέρας κατά τον ίδιο τρόπο. Εφόσον η τάση είναι λογαριθμική
συνάρτηση του ρεύματος, θα εξαρτάται επίσης λογαριθμικά και από την ακτινοβολία.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας επομένως, η τάση θα μεταβάλλεται λιγότερο από ότι το
ρεύμα. Στο σχεδιασμό της Φ/Β γεννήτριας είναι συνηθισμένο να παραμελείται η
μεταβολή της τάσης και να λαμβάνεται το ρεύμα βραχυκυκλώματος ανάλογο προς
την ακτινοβολία.

Η λειτουργία μιας βασικής μονάδας θα πρέπει να βρίσκεται όσο το δυνατόν

πιο κοντά στο σημείο μέγιστης ισχύος. Είναι ένα σημαντικό γνώρισμα της
χαρακτηριστικής της βασικής μονάδας, το ότι η τάση του σημείου μεγίστης ισχύος Vm
είναι σχεδόν ανεξάρτητη από την ακτινοβολία. Η μέση τιμή αυτής της τάσης κατά τη
διάρκεια της ημέρας μπορεί να εκτιμηθεί στο 80% της τάσης ανοικτού κυκλώματος
κάτω από κανονικές συνθήκες ακτινοβολίας. Αυτή η ιδιότητα είναι χρήσιμη για τη
σχεδίαση της μονάδας ελέγχου της ισχύος της συσκευής.

Ο χαρακτηρισμός της βασικής Φ.Β. μονάδας συμπληρώνεται με τη μέτρηση της

θερμοκρασίας ενός κανονικά λειτουργούντος ηλιακού στοιχείου (NOCT) (Normal
Operating Cell Τemperature), οριζόμενης ως η θερμοκρασία του ηλιακού στοιχείου,
όταν η βασική μονάδα λειτουργεί κάτω από τις ακόλουθες συνθήκες σε ανοικτό
κύκλωμα:

 Ακτινοβολία 0,8
 Φασματική κατανομή ΑΜ 1,5
 Θερμοκρασία περιβάλλοντος 0°C
 Ταχύτητα ανέμου 1 m/s

Η NOCT (συνήθως μεταξύ 42°C και 46 °C) χρησιμοποιείται τότε για να καθορίσει
τη θερμοκρασία του ηλιακού ηλεκτρικού στοιχείου Tc κατά τη διάρκεια της λειτουργίας
βασικής μονάδας. Συνήθως υποθέτουμε ότι η διαφορά μεταξύ Τc και θερμοκρασίας
περιβάλλοντος Ta εξαρτάται γραμμικά από την ακτινοβολία Gr.

34
2.2.9 Συλλογή του ηλιακού φωτός

Ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο σχεδιαστής μιας διάταξης είναι

το πού θα στερεωθούν οι βασικές μονάδες. Πιο συγκεκριμένα,αν θα στερεωθούν σε
σταθερές θέσεις ή οι προσανατολισμοί τους θα ακολουθούν (ιχνηλατούν) την κίνηση
του ηλίου.

Στις περισσότερες διατάξεις οι βασικές μονάδες στερεώνονται σ’ ένα σταθερό

κεκλιμένο επίπεδο με την πρόσοψη προς τον ισημερινό. Αυτό έχει την αρετή της
απλότητας. Δηλαδή, κανένα κινούμενο τμήμα και χαμηλό κόστος. H άριστη γωνία
κλίσης εξαρτάται κυρίως από το γεωγραφικό πλάτος, την αναλογία της διάχυτης
ακτινοβολίας στην τοποθεσία και το είδος του φορτίου.

Στερεώνοντας τη διάταξη πάνω σε σύστημα με δύο άξονες παρακολούθησης

του Ηλίου, μπορεί να συλλεχθεί μέχρι 25% περισσότερη ηλιακή ενέργεια κατά τη
διάρκεια ενός έτους, σε σύγκριση με την εγκατάσταση σταθερής κλίσης. Κάτι τέτοιο
όμως αυξάνει την πολυπλοκότητα και έχει ως αποτέλεσμα μια χαμηλότερης
αξιοπιστίας και υψηλότερου κόστους συντήρηση. Η μονού άξονα παρακολούθηση
(ιχνηλάτηση) είναι λιγότερο σύνθετη αλλά παρουσιάζει μικρότερο κέρδος. Ο
προσανατολισμός μπορεί να ρυθμίζεται χειροκίνητα, εκεί που η προσφορά εργασίας
είναι διαθέσιμη, αυξάνοντας έτσι τις όποιες απολαβές. Έχει υπολογιστεί ότι σε
κλίματα με ηλιοφάνεια μια διάταξη επίπεδης κινούμενης πλάκας που έχει κατάλληλη
ρύθμιση ώστε να στρέφεται προς τον ήλιο δυο φορές την ημέρα και να παίρνει την
κατάλληλη κρίση τέσσερις φορές το χρόνο, μπορεί να συλλαμβάνει το 95% της
ενέργειας, που συλλέγεται με ένα σύστημα δυο αξόνων παρακολούθησης πλήρως
αυτοματοποιημένο.

Το σύστημα παρακολούθησης είναι ιδιαίτερα σημαντικό στα συστήματα, που

λειτουργούν κάτω από συγκεντρωμένο ηλιακό φως. Η δομή αυτών των συστημάτων
εκτείνεται από έναν απλό σχεδιασμό βασισμένο πάνω σε πλευρικούς ενισχυτικούς
καθρέπτες μέχρι τα συγκεντρωτικά συστήματα, τα οποία χρησιμοποιούν
υπερσύγχρονες οπτικές τεχνικές, για να αυξήσουν την είσοδο φωτός προς τα ηλιακά
στοιχεία κατά μερικές τάξεις του μεγέθους. Αυτά τα συστήματα πρέπει να προνοούν
για ένα σημαντικό γεγονός, ότι δηλαδή συγκεντρώνοντας το ηλιακό φως ελαττώνουν
το γωνιακό άνοιγμα των ακτίνων, που το σύστημα μπορεί να δεχθεί. Η
παρακολούθηση γίνεται απαραίτητη από τη στιγμή που ο λόγος συγκέντρωσης
υπερβαίνει το 10 περίπου και το σύστημα μπορεί να μετατρέψει μόνο την άμεση
συνιστώσα της ηλιακής ακτινοβολίας.

35
2.2.10 Φωτοβολταϊκό σύστημα

(εικόνα 2.2) «Φωτοβολταϊκός σταθμός" ή "PV αγρόκτημα"

(εικόνα 2.3) PV σειρά σε ένα παλιό σπίτι

Τα φωτοβολταϊκά συστήματα (PV σύστημα) χρησιμοποιούν ηλιακούς

συλλέκτες για να μετατρέπουν το ηλιακό φως σε ηλεκτρική ενέργεια. Ένα σύστημα
αποτελείται από έναν ή περισσότερους ηλιακούς συλλέκτες, συνήθως ένα ή ελεγκτή
μετατροπέα ρεύματος, και τις διασυνδέσεις και στήριξης για τα άλλα στοιχεία. Ένα
μικρό φωτοβολταϊκό σύστημα μπορεί να παρέχει ενέργεια σε ένα ενιαίο καταναλωτή,
ή σε ένα απομονωμένο συσκευή, όπως μια λάμπα ή ένα μέσο καιρό. Μεγάλα
διασυνδεδεμένα φωτοβολταϊκά συστήματα μπορούν να παρέχουν την απαραίτητη
ενέργεια από πολλούς πελάτες.

2.2.11 Φωτοβολταϊκά στοιχεία

Λόγω της χαμηλής τάσης ενός ατόμου ηλιακών κυττάρων (συνήθως περίπου.
0.5V), τα διάφορα κύτταρα είναι συνδεδεμένα σε σειρά για την κατασκευή ενός
"laminate". Το laminate συναρμολογείται σε ένα προστατευτικό περίβλημα παντός
καιρού, καθιστώντας έτσι ένα φωτοβολταϊκό ή ηλιακών πάνελ . Ενότητες μπορεί τότε
να ενώνονται σε μια φωτοβολταϊκή συστοιχία. Η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια
μπορεί είτε να αποθηκευτούν, να χρησιμοποιηθούν άμεσα (νησί / αυτόνομη μονάδα)
ή χορηγούνται σε ένα μεγάλο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας τροφοδοτείται από τις
κεντρικές μονάδες παραγωγής (grid-connected/grid-tied μονάδες) ή σε συνδυασμό με
έναν ή πολλούς εγχώριους παραγωγούς ηλεκτρισμού να τροφοδοτήσουν ένα μικρό
πλέγμα (υβριδικές εγκαταστάσεις). Ανάλογα με τον τύπο της αίτησης, το υπόλοιπο
του συστήματος (" ισορροπία του συστήματος »ή« BOS ») αποτελείται από διάφορα
στοιχεία. Η BOS εξαρτάται από το προφίλ του φορτίου και τον τύπο του συστήματος.

36
Συστήματα γενικά σχεδιασμένα έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η υψηλότερη ενεργειακή
απόδοση για μια συγκεκριμένη επένδυση.

2.2.12 φωτοβολταϊκές συστοιχίες

(εικόνα 2.4) Μια φωτοβολταϊκή συστοιχία είναι ένα συνδεδεμένο συνέλευση των
φωτοβολταϊκών μονάδων .

(εικόνα 2.5) Οι ηλιακοί συλλέκτες σε αυτό το μικρό σκάφος στη θάλασσα μπορεί να
φορτίσει τις μπαταρίες 12 βολτ σε έως 9 αμπέρ στο ακέραιο, το άμεσο ηλιακό φως.

Μια φωτοβολταϊκή συστοιχία (ή ηλιακών συστοιχιών) είναι μια συλλογή που

συνδέονται με ηλιακούς συλλέκτες .

Η δύναμη που μία μονάδα μπορεί να παράγει είναι σπάνια αρκετά για να
ανταποκριθούν στις απαιτήσεις ενός σπιτιού ή μιας επιχείρησης, έτσι ώστε οι
ενότητες που συνδέονται μαζί για να σχηματίσουν μια σειρά. Οι περισσότεροι πίνακες
φωτοβολταϊκών χρησιμοποιούν ένα μετατροπέα για να μετατρέψει το συνεχές ρεύμα
που παράγεται από τις μονάδες σε εναλλασσόμενο ρεύμα, που μπορεί να
τροφοδοτήσει τα φώτα , κινητήρες και άλλα φορτία. Οι ενότητες σε μια συστοιχία
φωτοβολταϊκών συνήθως το πρώτο συνδεδεμένο σε σειρά για να επιτευχθεί η
επιθυμητή τάση ? οι μεμονωμένες στοιχειοσειρές συνδέονται στη συνέχεια σε
παράλληλα να επιτρέπουν στο σύστημα να παράγει περισσότερο ρεύμα . Οι ηλιακοί
πίνακες συνήθως μετράται σε συνθήκες STC (τυπικές συνθήκες δοκιμής) ή PTC
(PVUSA συνθήκες δοκιμής), σε βατ , κιλοβάτ, ή ακόμα μεγαβάτ.

Το κόστος παραγωγής έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια για την ευρύτερη

χρήση μέσω της παραγωγής και της τεχνολογικής προόδου. Από το 2011, το κόστος
παραγωγής ενέργειας των φωτοβολταϊκών έχει μειωθεί κατά πολύ από εκείνο της
πυρηνικής ενέργειας και θα μειωθεί περαιτέρω. Η μέση λιανική τιμή των ηλιακών

37
κυψελών υποχώρησε στα 2.00Ε/watt. Για εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας, οι τιμές
κάτω από 0.80Ε/watt τώρα είναι κοινά. Το κρύσταλλο πυριτίου ηλιακά κύτταρα σε
μεγάλο βαθμό έχουν αντικατασταθεί από λιγότερο ακριβά κυττάρων
πολυκρυσταλλικού πυριτίου ηλιακή, και λεπτών υμενίων πυριτίου ηλιακά κύτταρα
έχουν επίσης αναπτυχθεί πρόσφατα σε μείωση του κόστους παραγωγής . Παρά το
γεγονός ότι μειώνονται στην απόδοση της μετατροπής ενέργειας από ενιαίο
κρυσταλλική "siwafers", είναι επίσης πολύ πιο εύκολο να παράγουν σε συγκριτικά
χαμηλότερο κόστος.

38
2.3 Εφαρμογές

2.3.1 Αυτόνομα συστήματα

(εικόνα 2.6) Ηλιακό παρκόμετρο.

Ένα αυτόνομο σύστημα δεν έχει σύνδεση με το ηλεκτρικό ρεύμα ("ρεύμα"

γνωστό και ως "πλέγμα"). Αυτόνομα συστήματα διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από το
μέγεθος και την εφαρμογή. Από ρολόγια χειρός ή σε απομακρυσμένους υπολογιστές
κτίρια μέχρι διαστημικά οχήματα. Αν το φορτίο παρέχεται και είναι ανεξάρτητο της
ενέργειας ηλιακής ακτινοβολίας , η παραγόμενη ισχύς αποθηκεύεται και είναι
ρυθμιζόμενη σε μια μπαταρία. Σε μη-φορητές εφαρμογές, όπου το βάρος δεν είναι
ένα θέμα, όπως σε κτίρια χρησιμοποιούνται μπαταρίες μολύβδου οξέος πιο συχνά για
το χαμηλό κόστος τους. Ο ρυθμιστής φόρτισης μπορεί να ενσωματωθεί στο σύστημα
για: α) την αποφυγή της βλάβης της μπαταρίας από την υπερβολική φόρτιση ή
αποφόρτιση και, β) τη βελτιστοποίηση της παραγωγής των κυττάρων ή ενότητες με
μέγιστη παρακολούθηση σε power point . (MPPT) Ωστόσο, σε απλές φωτοβολταϊκές
εγκαταστάσεις όπου η τάση της φωτοβολταϊκής μονάδας ταιριάζει με την τάση της
μπαταρίας, η χρήση των ηλεκτρονικών MPPT γενικά θεωρείται περιττή, δεδομένου
ότι η τάση της μπαταρίας είναι αρκετά σταθερή για να παρέχουν σχεδόν μέγιστη
συγκέντρωση εξουσίας από τη φωτοβολταϊκή μονάδα. Σε μικρές συσκευές (π.χ.
υπολογιστές, παρκόμετρα)χρησιμοποιείται μόνο συνεχές ρεύμα (DC) που
καταναλώνεται. Σε μεγαλύτερα συστήματα (π.χ. κτίρια, απομακρυσμένες αντλίες
νερού) απαιτείται συνήθως AC. Για να μετατρέψετε το συνεχές από τις ενότητες ή
μπαταρίες σε εναλλασσόμενο, χρησιμοποιείται ένας μετατροπέας (inverter).

(εικόνα 2.7)

Ένα μονογραμμικό σχέδιο εκτός δικτύου σύστημα, αποτελείται σχηματικά (από

αριστερά προς τα δεξιά) της φωτοβολταϊκής μονάδας, δέσμευσης δίοδος για την
πρόληψη της διαρροής της μπαταρίας κατά τη διάρκεια της χαμηλής ηλιοφάνειας,

39
μιας μπαταρίας, ενός μετατροπέα, και ένα φορτίο εναλλασσόμενου ρεύματος, όπως
μια φθορίζουσα λάμπα .

(εικόνα 2.8) εκτός δικτύου φωτοβολταϊκού συστήματος με φορτιστή

2.3.2 Ηλιακά οχήματα

Οχήματα εδάφους,νερού, αέρα ή διαστημικά οχήματα μπορούν να λάβουν

μέρος ή το σύνολο της ενέργειας που απαιτείται για τη λειτουργία τους, από τον ήλιο.
Τα οχήματα επιφάνειας απαιτούν γενικά, υψηλότερα επίπεδα ενέργειας από αυτά
που μπορεί να διατηρήσει ένα σχεδόν μέγεθος ηλιακής συστοιχίας. Έτσι, η μπαταρία
χρησιμοποιείται για την κάλυψη της ζήτησης αιχμής ισχύος, και τα ηλιακά συστήματα
επαναφορτίζουν την συστοιχία. Σε διαστημικά οχήματα έχουν χρησιμοποιηθεί με
επιτυχία τα ηλιακά φωτοβολταϊκά συστήματα για χρόνια λειτουργίας, εξαλείφοντας το
βάρος του καυσίμου ή πρωτογενών μπαταριών.

2.3.3 Δ/Y μικρής κλίμακας ηλιακά συστήματα

Ένα αυξανόμενο Δ/Y κιτ, έχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για φιλικές προς το
περιβάλλον πηγές ενέργειας(πράσινη ενέργεια) από κάποιους ερασιτέχνες που έχουν
προσπαθήσει να δημιουργήσουν το δικό τους φωτοβολταϊκό ηλιακό σύστημα με κιτ ή
εν μέρει Δ/Y. Συνήθως, το Δ/Y κιτ χρησιμοποιεί φθηνά συστήματα υψηλής
απόδοσης,όπως για παράδειγμα εκείνα με ηλιακή παρακολούθηση, ώστε να
δημιουργήσουν τη δική τους δύναμη. Ως αποτέλεσμα, το Δ/Y-κιτ καταλήγει συχνά
φθηνότερο από τα εμπορικά αντίστοιχά του. Το σύστημα είναι επίσης συχνά
συνδεδεμένο στο κανονικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας ώστε να έχει τη δυνατότητα
να παρέχει την ενέργεια εξ ολοκλήρου σε αυτό ή και μέρος αυτής με κερδοφόρο
,μάλιστα, αποτέλεσμα. Τα συστήματα αυτά συνήθως παράγουν ποσότητα ενέργειας
από ~ 2 kW ή λιγότερο. Μέσα από το διαδίκτυο, το κιτ είναι πλέον σε θέση να
αποκτήσει τα σχέδια για την κατασκευή του συστήματος (τουλάχιστον εν μέρει Δ/Y)
και υπάρχει μια αυξανόμενη τάση προς την οικοδόμηση τους για τις εγχώριες
ανάγκες. Τα Δ/Υ-φωτοβολταϊκών συστημάτων ηλιακής ενέργειας χρησιμοποιούνται

40
τώρα τόσο στις αναπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, από τις κατοικίες
έως και τις μικρές επιχειρήσεις.

2.3.4 Διασυνδεδεμένα συστήματα

(εικόνα 2.9) Διάγραμμα σε κατοικημένη περιοχή διασυνδεδεμένα σε φωτοβολταϊκό

σύστημα

Ένα διασυνδεδεμένο φωτοβολταικό σύστημα είναι συνδεδεμένο με ένα μεγάλο

ανεξάρτητο δίκτυο, συνήθως το δημόσιο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, το οποίο και
κυριαρχεί στην τροφοδοσία της περιοχής. Τα διασυνδεδεμένα συστήματα ποικίλουν
σε μέγεθος. Στις κατοικημένες περιοχές είναι της τάξεως 2-10 kWp και σε ηλιακούς
σταθμούς είναι της τάξεως μέχρι 10 MWp. Πρόκειται για μια μορφή της
αποκεντρωμένης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Στην περίπτωση των
αποκεντρωμένων κατοικημένων περιοχών τα κτίρια είναι διασυνδεδεμένα με
φωτοβολταϊκά συστήματα. Έτσι, η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας του κτιρίου
καλύπτεται από το φωτοβολταϊκό σύστημα καθαυτό. Μόνο το πλεόνασμά του
διοχετεύεται στο ανεξάρτητο δίκτυο, εφόσον υπάρχει πλεόνασμα. Η διαδρομή της
ηλεκτρικής ενέργειας στο δίκτυο απαιτεί τη μετατροπή του συνεχούς ρεύματος σε
εναλλασσόμενο με ένα ειδικό, ελεγχόμενο δίκτυο ηλιακών μετατροπέων (inverter).

Σε εγκαταστάσεις μεγέθους kW, στην πλευρά DC τάση του συστήματος είναι

τόσο υψηλές οι τιμές τους όσο επιτρέπεται (συνήθως 1000V ,εκτός ΗΠΑ κατοικιών
600V) ώστε να περιοριστούν οι ωμικές απώλειες. Οι περισσότερες μονάδες (72
κυψέλες κρυσταλλικού πυριτίου) παράγουν περίπου 160W σε 36 βολτ. Μερικές
φορές είναι απαραίτητο ή επιθυμητό να συνδέσετε τις ενότητες εν μέρει παράλληλα
και όχι από όλα στη σειρά. Ένα σύνολο συνδεδεμένων φωτοβολταϊκών μονάδων σε
σειρά είναι γνωστή ως «σειρά».

2.3.5 Building Systems

Στις αστικές και ημιαστικές περιοχές, οι φωτοβολταϊκές συστοιχίες

χρησιμοποιούνται συνήθως στις στέγες των σπιτιών ως συμπληρωματικές στη χρήση
ενέργειας. Τα κτίρια συχνά έχουν σύνδεση με το ανεξάρτητο δίκτυο ηλεκτρικής
ενέργειας , στην οποία περίπτωση η ενέργεια που παράγεται από τη συστοιχία

41
φωτοβολταϊκών μπορεί να πωληθεί και πάλι στο βοηθητικό πρόγραμμα σε κάποιο
είδος της καθαρής μέτρησης συμφωνίας. Ηλιακά δέντρα είναι πίνακες που, όπως
υποδηλώνει το όνομα, μιμούνται την εμφάνιση των δέντρων. Δηλαδή, προσφέρουν
σκιά το πρωί, και τη νύχτα μπορούν να λειτουργήσουν ως φώτα του δρόμου. Σε
γεωργικές ρυθμίσεις, ο πίνακας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απευθείας
ρευματοδότηση στις DC αντλίες , χωρίς την ανάγκη για ένα μετατροπέα . Σε
απομακρυσμένες ρυθμίσεις, όπως είναι οι ορεινές περιοχές, νησιά, ή άλλα μέρη όπου
ένα ηλεκτρικό δίκτυο δεν είναι διαθέσιμο, οι φωτοβολταϊκές συστοιχίες μπορούν να
χρησιμοποιηθούν ως μόνη πηγή της ηλεκτρικής ενέργειας, συνήθως με μια φόρτιση
της μπαταρίας αποθήκευσης .

Υπάρχει οικονομική στήριξη που διατίθεται για άτομα που επιθυμούν να

εγκαταστήσουν συστοιχίες φωτοβολταϊκών. Στο Ηνωμένο Βασίλειο τα νοικοκυριά
πλήρωσαν να αγοράσουν το πλεόνασμα ηλεκτρικής ενέργειας κατ 'αποκοπή ανά
kWh. Αυτό είναι μέχρι 44.3p/kWh που μπορεί να επιτρέψει σε ένα σπίτι να κερδίσει
για λογαριασμό του τα διπλά ετήσια έξοδα που θα δαπανούσε για ηλεκτρική ενέργεια.

Στην Ελλάδα μέχρι πρότινος, υπήρχε χρηματοδότηση από την Ευρωπαική

Ένωση και τις ελληνικές τράπεζες για την κατασκευή φωτοβολταικών πάρκων και
σκεπών. Ωστόσο, λόγω της εκτεταμένης ζήτησης και κατασκευής τους, η επάρκεια
στο ανεξάρτητο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας διέκοψε τις αιτήσεις των
ενδιαφερόμενων.

42
2.3.6 Μονάδες ηλεκτροπαραγωγής

(εικόνα 2.10) Waldpolenz Ηλιακό Πάρκο , Γερμανία

Ένας φωτοβολταϊκός σταθμός παραγωγής ενέργειας (φωτοβολταϊκό πάρκο)

είναι ένας σταθμός παραγωγής ενέργειας με χρήση φωτοβολταϊκών στοιχείων και
μετατροπείς για την χρησιμότητα κλίμακας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας , που
συνδέονται σε ένα δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Σε ορισμένους μεγάλους
φωτοβολταϊκούς σταθμούς παραγωγής όπως Waldpolenz Φωτοβολταϊκό Πάρκο και
Topaz Solar Farm είναι δεκάδες ή εκατοντάδες η κάλυψη των εκταρίων και διαθέτουν
ισχύ έως και εκατοντάδες μεγαβάτ .

2.3.7 Η απόδοση του συστήματος ηλιακής ακτινοβολίας και ενέργειας

Στον Ισημερινό, σε ένα επίπεδο που είναι κάθετο προς τις ακτίνες του ήλιου, το
μεσημέρι όπου ο ήλιος είναι ψηλά μια ανέφελη ημέρα, η δύναμη του ήλιου είναι
περίπου 1 kW / m² στην επιφάνεια της γης. Ως εκ τούτου, φωτοβολταϊκές συστοιχίες
ακολουθούν τον ήλιο σε οποιαδήποτε στιγμή για να ενισχύσει σημαντικά τη συλλογή
ενέργειας. Ωστόσο, οι συσκευές εντοπισμού προσθέτουν κόστος και απαιτούν
συντήρηση. Προκειμένου οι φωτοβολταικές συστοιχίες να αναφέρονται σε πιο ευρύ
κοινό προτιμώνται να φέρουν σταθερές βάσεις και τα πάνελ να κοιτάνε προς το νότο.
Πιο συγκεκριμένα, ο προσανατολισµός της Φ/Β γεννήτριας είναι µια σηµαντική
υπόθεση για τη βέλτιστη λειτουργία ενός Φ/Β συστήµατος. Αυτός προσδιορίζεται από
δύο γωνίες τη γωνία κλίσης που είναι η δίεδρη γωνία µεταξύ της επιφάνειας της Φ/Β
γεννήτριας και του ορίζοντα και την αζιµούθια γωνία που είναι η επίπεδη γωνία
µεταξύ της κατακόρυφης προβολής της Φ/Β γεννήτριας και του τοπικού µεσηµβρινού
Βορρά. Στις µόνιµες εγκαταστάσεις µε Φ/Β γεννήτριες για το βόρειο ηµισφαίριο που
ανήκει η Ελλάδα και εκτείνεται από γεωγραφικό πλάτος 35° (Κρήτη) έως 41° (Θράκη)
τοποθετούµε τα Φ/Β έτσι ώστε η φωτιζόµενη επιφάνεια τους να βλέπει περίπου το
Νότο που δείχνει µια µαγνητική πυξίδα. Στη συνέχεια ανάλογα µε τη χρονική περίοδο
λειτουργίας της Φ/Β εγκατάστασης εφαρµόζουµε τις υποδείξεις που αναφέρονται
παρακάτω:

43
 Για τις καιρικές συνθήκες και γεωγραφικά πλάτη των Ηνωμένων Πολιτειών και
της Ευρώπης, τυπικά κυμαίνεται ηλιακής ακτινοβολίας από 4 kWh / m² / ημέρα σε
βόρεια κλίματα σε 6,5 kWh / m² / ημέρα τις πιο ηλιόλουστες περιοχές. Χαρακτηριστικό
ηλιακό πάνελ έχουν μια μέση απόδοση των 12%, με τα καλύτερα εμπορικά διαθέσιμα
πάνελ σε 20%. Έτσι, μια φωτοβολταϊκή εγκατάσταση στα νότια γεωγραφικά πλάτη
της Ευρώπης ή των Ηνωμένων Πολιτειών μπορούν να περιμένουν για να παραχθεί 1
kWh / m² / ημέρα. Ένα τυπικό "150 watt" ηλιακά πάνελ είναι περίπου ένα τετραγωνικό
μέτρο σε μέγεθος. Μια τέτοια ομάδα μπορεί να αναμένεται για την παραγωγή 1 kWh
κάθε μέρα, κατά μέσο όρο, αφού λάβει υπόψη τις καιρικές συνθήκες και το
γεωγραφικό πλάτος.

Στη Σαχάρα έρημο, με λιγότερη νέφωση και μια καλύτερη ηλιακή γωνία, θα
μπορούσε κανείς να αποκτήσει πιο κοντά στην ιδανική περίπτωση σε 8,3 kWh / m² /
ημέρα, που προβλέπεται η σχεδόν πανταχού παρών άνεμος δεν θα φυσήξει άμμου
στις μονάδες. Η περιοχή ακατοίκητη της ερήμου Σαχάρα είναι πάνω από 9
εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα, η οποία αν καλύπτονται με ηλιακούς συλλέκτες,
θα προσφέρει 630 terawatts συνολική δύναμη τρέχοντα ρυθμό κατανάλωσης της Γης
ενέργειας είναι περίπου 13,5 TW ανά πάσα στιγμή (συμπεριλαμβανομένου του
πετρελαίου, του φυσικού αερίου, άνθρακα , την πυρηνική και υδροηλεκτρική ).

2.3.8 Παρακολούθηση του ήλιου

Οι ιχνηλάτες αισθητήρες χρησιμοποιούνται για τη βελτιστοποίηση της

απόδοσης των φωτοβολταικών συστημάτων. Η χρήση τους θεωρείται προαιρετική
αλλά τα συστήματα εντοπισμού μπορούν να αυξήσουν την παραγωγή ενέργειας αλλά
και τη βιωσιμότητά τους έως και 100%. Συστοιχίες φωτοβολταϊκών που προσεγγίζουν
ή υπερβαίνουν το ένα μεγαβάτ συχνά χρησιμοποιούν ηλιοστάτες. Επειδή το
μεγαλύτερο μέρος του κόσμου δεν βρίσκεται στον Ισημερινό, επειδή συμβαίνει συχνά
ο καιρός να είναι συννεφιασμένος, καθώς επίσης ο ήλιος δύει, το σωστότερο μέτρο
της ηλιακής ενέργειας είναι η μέτρηση της ηλιακής και κοσμικής ακτινοβολίας. Οι
ηλιοστάτες κάνουν αυτήν ακριβώς τη δουλειά.

Για τις καιρικές συνθήκες και γεωγραφικά πλάτη των Ηνωμένων Πολιτειών και
της Ευρώπης, τυπικά κυμαίνεται από ηλιακή ακτινοβολία 4kWh / m² / ημέρα σε
βόρεια κλίματα σε 6,5 kWh / m² / ημέρα τις πιο ηλιόλουστες περιοχές. Για μεγάλα
συστήματα, η ενέργεια που εξοικονομείται με τη χρήση συστημάτων
παρακολούθησης αντισταθμίζει την προστιθέμενη πολυπλοκότητα (trackers μπορεί
να αυξήσει την απόδοση κατά 30% ή περισσότερο).

2.3.9 Σκίαση και βρωμιά

Τα φωτοβολταϊκά κύτταρα ηλεκτρικής παραγωγής είναι εξαιρετικά ευαίσθητα

στην σκίαση. Όταν ακόμη και ένα μικρό μέρος του κυττάρου ή η συστοιχία είναι
σκιασμένη, ενώ το υπόλοιπο είναι στο φως του ήλιου, η παραγωγή μειώνεται
δραματικά λόγω του ότι δημιουργείται βραχυκύκλωμα στο εσωτερικό τους.(τα
ηλεκτρόνια αντιστρέφουν την πορεία τους μέσα στην οπή.)

Αν το ρεύμα βραχυκυκλώματος από το string της σειράς των κυττάρων δεν

είναι μεγαλύτερο από το ρεύμα που μπορεί να παραχθεί από την σκιά των κυττάρων,
η τρέχουσα ισχύς που αναπτύσσεται από την στοιχειοσειρά περιορίζεται. Εάν η τάση

44
είναι αρκετή και είναι διαθέσιμη από το υπόλοιπο των κυττάρων σε ένα string, το
ρεύμα θα πρέπει να εξαναγκάζεται να περάσει από το κελί, χωρίς να χαλάσει τη
διασταύρωση με την οπή. Αυτή η τάση διάσπασης στα κύτταρα είναι μεταξύ 10 και 30
βολτ. Αντί της προσθήκης για τη δύναμη που παράγεται από τον πίνακα, η σκιερή
κυψέλη απορροφά ενέργεια, μετατρέποντάς το σε θερμότητα. Δεδομένου ότι η
αντίστροφη τάση σε σκιασμένο κελί είναι πολύ μεγαλύτερη από την τάση προς τα
εμπρός ενός φωτισμένου κυττάρου, ένα σκιασμένο κελί μπορεί να απορροφήσει τη
δύναμη των πολλών άλλων κυττάρων του string, που πλήττει δυσανάλογα την
παραγωγή του πάνελ. Για παράδειγμα, μια σκιερή κυψέλη μπορεί να μειωθεί κατά 8
βολτ, αντί της αποκλίσεως 0,5 βολτ, σε ίδια με τα τρέχοντα επίπεδα, με αποτέλεσμα
να απορροφά την ισχύ που παράγεται από 16 άλλα κύτταρα. Είναι σημαντικό ότι μια
φωτοβολταϊκή εγκατάσταση δεν πρέπει να σκιάζεται από δέντρα ή άλλα εμπόδια.

Οι περισσότερες μονάδες έχουν διόδους παράκαμψης ανάμεσα στα κελιά ή

ακολουθία κελιών που ελαχιστοποιούν τις επιπτώσεις της σκίασης και που χάνουν
μόνο τη δύναμη του σκιασμένου μέρους του πίνακα. Η κύρια εργασία της διόδου
παράκαμψης είναι να εξαλείψει τα καυτά σημεία που διαμορφώνται στα κύτταρα και
που μπορούν να προκαλέσουν περαιτέρω ζημιές στην παράταξη και να προκληθεί
πυρκαγιά.

Το ηλιακό φως μπορεί να απορροφηθεί στις επιφάνειες της μονάδας που είναι
καλυμένες με σκόνη,χιόνι, ή άλλες ακαθαρσίες. Όμως, μπορεί να περιοριστεί το φως
που χτυπά τα κύτταρα. Η διατήρηση μιας καθαρής επιφάνειας στα στοιχεία θα
αυξήσει την απόδοση της παραγωγής ενέργειας κατά τη διάρκεια ζωής της μονάδας.

2.3.10 Θερμοκρασία

Η αυξημένη θερμοκρασία μειώνει την απόδοση και τον χρόνο ζωής ενός
φωτοβολταικού πάνελ. Ωστόσο, με ροή ατμοσφαιρικού αέρα πάνω ή πίσω από τις
φωτοβολταικές μονάδες, το πρόβλημα αυτό περιορίζεται.

2.3.11 Αποδοτικότητα

Οι ηλιακοί συλλέκτες που διατίθενται για τους καταναλωτές από το διαδίκτυο

μπορεί να έχουν απόδοση έως 19% (πηγή του 2010), ενώ στα εμπορικά διαθέσιμα
πάνελ μπορούν να φτάσουν μέχρι 27%. Έτσι, μια φωτοβολταική εγκατάσταση στα
νότια γεωγραφικά πλάτη της Ευρώπης ή των Ηνωμένων Πολιτειών μπορούν να
περιμένουν για να παραχθεί 1 kWh / m² / ημέρα.Ένα τυπικό "150 watt" ηλιακό πάνελ
είναι περίπου ένα τετραγωνικό μέτρο σε μέγεθος. Μια τέτοια ομάδα μπορεί να
αναμένεται ότι θα παράγει 1 kWh κάθε μέρα, κατά μέσο όρο, αφού λάβουμε υπόψη
τις καιρικές συνθήκες και το γεωγραφικό πλάτος.

2.3.12 Παρακολούθηση

Τα φωτοβολταϊκά συστήματα πρέπει να παρακολουθούνται για την ανίχνευση

βλάβης και για να βελτιστοποιήσουν τη λειτουργία τους. Υπάρχουν πολλές
φωτοβολταϊκές στρατηγικές παρακολούθησης, ανάλογα με την έξοδο της
εγκατάστασης και τη λειτουργία του φωτοβολταικού πάρκου. Η παρακολούθηση

45
μπορεί να γίνει επί τόπου ή εξ αποστάσεως. Μπορεί να μετρηθείει μόνο η παραγωγή,
να ανακτηθούν όλα τα δεδομένα από τον μετατροπέα ή να ανακτηθούν όλα τα
δεδομένα από ειδικό εξοπλισμό,όπως για παράδειγμα οι αισθητήρες ,οι μετρητές,κ.α.
Τα διάφορα εργαλεία παρακολούθησης προσφέρουν πρόσθετες λειτουργίες. Κυρίως
διατίθενται για την επιτήρηση. Το πρωτόκολλο λογισμικού για τους μετατροπείς
διαφέρει από κατασκευαστή σε κατασκευαστή. Η μέτρηση της ενέργειας ενός
μετατροπέα μπορεί να είναι περιορισμένης ακρίβειας και δεν είναι κατάλληλα για
σκοπούς μέτρησης των εσόδων. Ένας τρίτος τρόπος που χρησιμοποιούνται τα
εργαλεία παρακολούθησης είναι για τη συλλογή δεδομένων. Μπορούν να
παρακολουθούν πολλαπλούς μετατροπείς χρησιμοποιώντας τα πρωτόκολλα του
κατασκευαστή του μετατροπέα, καθώς επίσης και να αποκτήσουν σχετικές
πληροφορίες για τις καιρικές συνθήκες. Ανεξάρτητοι έξυπνοι μετρητές μπορούν να
μετρήσουν τη συνολική παραγωγή ενέργειας ενός φωτοβολταϊκού συστήματος.
Μπορούν να μετρήσουν ξεχωριστά τη δορυφορική ανάθλαση, την ηλιακή ακτινοβολία
και να μετρήσουν τα επίπεδα θερμότητας στα τζάμια.

Τα δεδομένα που συλλέγονται από ένα σύστημα παρακολούθησης μπορούν

να προβληθούν εξ αποστάσεως μέσω του World Wide Web. Ορισμένες εταιρείες
μάλιστα, προσφέρουν λογισμικό ανάλυσης για την ανάλυση της απόδοσης του
συστήματος. Ωστόσο, τα μικρά συστήματα κατοικιών μπορεί να έχουν ελάχιστες
απαιτήσεις ανάλυσης των δεδομένων, εκτός και αν προσφέρουν το σύνολο της
ενέργειας που παράγουν. Οι μεγαλύτεροι όμως διασυνδεδεμένοι σταθμοί
ηλεκτροπαραγωγής μπορούν να επωφεληθούν από τις πιο λεπτομερείς έρευνες των
επιδόσεων.

2.3.13 Οι οικονομικοί παράγοντες

Με την πάροδο του χρόνου τα έσοδα συνδέονται κυρίως με την με την

αξιολόγηση του ηλιακού δυναμικού και με την απόδοση του ίδιου του συστήματος.
Στην καλύτερη των περιπτώσεων, οι αβεβαιότητες είναι κατά κανόνα 4% για την
κλιματική μεταβλητότητα από έτος σε έτος, 5% για την ηλιακή εκτίμηση των πόρων
(σε οριζόντιο επίπεδο), 3% για την εκτίμηση της ακτινοβολίας στο επίπεδο του
πίνακα, 3% για την εξουσία. Η αξιολόγηση της αβεβαιότητας εξειδικευμένα για τα
πάνελ είναι: 2% για τις ζημίες που οφείλονται σε σκόνη και ακαθαρσίες, 1,5% για τις
απώλειες λόγω του χιονιού, και 5% για άλλες πηγές σφάλματος. Ο εντοπισμός και η
αντίδραση σε διαχειρίσιμες απώλειες είναι κρίσιμη για τα έσοδα. Η παρακολούθηση
των επιδόσεων στη συστοιχία μπορεί να είναι μέρος των συμβατικών συμφωνιών του
ιδιοκτήτη και του κατασκευαστή. Επιπρόσθετα, η πρόσβαση στο διαδίκυο επιτρέπει
την περαιτέρω βελτίωση της παρακολούθησης της ενέργειας και των επικοινωνιών.
Ειδικά συστήματα παρακολούθησης είναι διαθέσιμα από πολλούς πωλητές. Όσον
αφορά στο σύστημα ηλιακής φωτοβολταϊκής ο microInverter (πάνελ επίπεδο με την
AC DC μετατροπή), παρέχει αυτόνομα και αυτόματα τα διάφορα συστήματα
παρακολούθησης. Μερικά συστήματα επιτρέπουν τον καθορισμό ειδοποιήσεων μέσω
του τηλεφώνου, του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), ακόμα και μέσω γραπτού
κειμένου σε περιπτώσεις που έφτασε στα όρια ή επειδή έχει καθοριστεί να
αποστέλλονται συγκεκριμένα στοιχεία, σημαντικά για τον ιδιοκτήτη του συστήματος
και τον εγκαταστάτη.Με αυτόν τον τρόπο, οι εγκαταστάτες είναι σε θέση να
παρακολουθούν από απόσταση πολλές εγκαταστάσεις ταυτόχρονα.

46
2.3.14 Χρόνος Ζωής

Ο χρόνος ζωής των φωτοβολταικών συστημάτων υπολογίζεται περίπου στα

εικοσιπέντε (25) χρόνια. Ο χρόνος απόσβεσης για μια εγκατάσταση φωτοβολταικών
ηλιακών ποικίλλει κατά περίπτωση. Υπολογίζεται μεταξύ 10 και 20 ετών. Στη χώρα
μας, δεν ξεπερνά συνήθως τα 10 χρόνια (κατά μέσο όρο 7 έτη).

2.4 Εξαρτήματα

2.4.1Trackers

Ένας ηλιακός ιχνηλάτης περιστρέφει ένα ηλιακό πάνελ, όλη την ημέρα.
Ανάλογα με τον τύπο του συστήματος παρακολούθησης, η περιστροφή είτε στοχεύει
άμεσα στον ήλιο είτε στο φωτεινότερο σημείο στον συννεφιασμένο ουρανό. Τα
Trackers ενισχύουν σε μεγάλο βαθμό την απόδοση στις πρώτες πρωινές ώρες και
αργά το απόγευμα αυξάνοντας το συνολικό ποσό της ενέργειας που παράγεται από
ένα σύστημα κατά περίπου 20-25% για ένα μονό άξονα Tracker και περίπου 30% ή
περισσότερο για έναν διπλό Τracker άξονα, ανάλογα με το γεωγραφικό πλάτος.Οι
ηλιακοί ιχνηλάτες είναι πιο αποτελεσματικοί σε περιοχές που λαμβάνουν άμεσα ένα
μεγάλο μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας. Στο διάχυτο φως, δηλαδή κάτω από σύννεφο
ή ομίχλη, η παρακολούθηση έχει μικρή ή καμία αξία.

Επειδή στα περισσότερα φωτοβολταϊκά συστήματα τα πάνελ τους είναι

‘‘συμπυκνωμένα’’, είναι και πολύ ευαίσθητα στην γωνία του ηλιακού φωτός. Τα
συστήματα εντοπισμού, τους επιτρέπουν να παράγουν χρήσιμα την ενέργεια για
περισσότερο από ένα σύντομο χρονικό διάστημα κάθε ημέρα.Η παρακολούθηση για
τη βελτίωση των επιδόσεων των συστημάτων είναι σημαντική για δύο βασικούς
λόγους: Πρώτον, όταν ένα ηλιακό πάνελ είναι κάθετο προς το φως του ήλιου
λαμβάνει περισσότερο φως στην επιφάνειά του από ό, τι αν ήταν κεκλιμένο.
Δεύτερον, το άμεσο φως χρησιμοποιείται πιο αποτελεσματικά από ό, τι το υπό γωνία
φως. Ειδικές αντιανακλαστικές επιστρώσεις μπορεί να βελτιώσουν την αποδοτικότητα
των ηλιακών πάνελ για την άμεση και υπό γωνία φως, μειώνοντας κάπως το όφελος
της παρακολούθησης.

47
2.4.2 Μετατροπείς

(εικόνα 2.11) Inverter για διασυνδεδεμένο PV

Από την πλευρά AC, οι μετατροπείς πρέπει να παρέχουν ηλεκτρική ενέργεια

σε ημιτονοειδή μορφή, συγχρονίζονται με τη συχνότητα του δικτύου, χρησιμοποιούν
το θεώρημα της επαλληλίας και αποσυνδέονται από το δίκτυο όταν η τάση του
δικτύου είναι απενεργοποιημένη.

(εικόνα 2.12)

Από την πλευρά DC, η ισχύς μιας μονάδας ποικίλλει ως συνάρτηση της τάσης
σε τρόπο ώστε παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να βελτιστοποιηθεί με τη
μεταβολή της τάσης του συστήματος για να βρείτε το «σημείο μέγιστης ισχύος». Οι

48
περισσότεροι μετατροπείς έχουν ενσωματωμένο σύστημα παρακολούθησης σε
power point».

Ένας ηλιακός μετατροπέας μπορεί να συνδεθεί με μια σειρά από ηλιακά

πάνελ. Σε μικρές εγκαταστάσεις ενός συστήματος, οι μικρομετατροπείς είναι
συνδεδεμένοι σε κάθε ηλιακό πάνελ.

Για λόγους ασφαλείας παρέχεται ένας διακόπτης κυκλώματος ώστε να

επιτρέψει τη συντήρηση και στην AC και στη DC πλευρά. AC εξόδου μπορούν να
συνδεθούν μέσω ενός μετρητή ηλεκτρικής ενέργειας στο δημόσιο δίκτυο.

Ο μετρητής πρέπει να είναι σε θέση να τρέξει σε δύο κατευθύνσεις.

Σε ορισμένες χώρες, για εγκαταστάσεις πάνω από 30kWp,απαιτείται

αποσύνδεση όλων των φάσεων.

2.5 Εγκατάσταση συστημάτων

(εικόνα 2.13) Φωτοβολταϊκό σύστημα στήριξης

Φωτοβολταικα συστήματα συναρμολογούνται σε σειρές πάνω σε κάποιο είδος

πλαισίου τοποθέτησης του συστήματος. Για ηλιακά πάρκα ένα μεγάλο ράφι
τοποθετείται στο έδαφος, και τα φωτοβολταικά τοθετούνται στο ράφι.Για τα κτίρια,
πολλά διαφορετικά ράφια έχουν επινοηθεί για κεκλιμένες στέγες.

2.6 Σύνδεση σε ένα δίκτυο συνεχούς ρεύματος

DC βρίσκουμε μόνο σε ηλεκτρικά μέσα μαζικής μεταφοράς: σιδηροδρόμους,

τραμ και τρόλεϊ. Λίγες πιλοτικές μονάδες για τέτοιες εφαρμογές έχουν κατασκευαστεί,
όπως οι αποθήκες του τραμ στο Ανόβερο Leinhausen και της Γενεύης (Bachet de
Pesay). Από το 1999, το 150 kW p στη Γενεύη τροφοδοτεί 600V DC απευθείας στο
ηλεκτρικό δίκτυο τραμ / τρόλεϊ, που παρέχει το 15% περίπου της ηλεκτρικής
ενέργειας.

49
2.7 Τα υβριδικά συστήματα

(εικόνα 2.14)

Ένα υβριδικό σύστημα PV συνδυάζει και άλλες μορφές παραγωγής ενέργειας,

συνήθως μια γεννήτρια diesel. Χρησιμοποιεί επίσης, το βιοαέριο. Η άλλη μορφή του
υβριδικού συστήματος μπορεί να είναι ένας τύπος παραγωγής ενέργειας που είναι σε
θέση να ρυθμίζει την ισχύ σε συνάρτηση της ζήτησης. Ωστόσο, μπορούν να
χρησιμοποιηθούν περισσότερες από μία ανανεώσιμες μορφές ενέργειας π.χ. ο
άνεμος. Η φωτοβολταϊκή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χρησιμεύει για τη μείωση
της κατανάλωσης των μη ανανεώσιμων καυσίμων. Τα υβριδικά συστήματα
συναντώνται πιο συχνά στα νησιά.π.χ. στο Pellworm (νησί της Γερμανίας) και στην
Κύθνο (νησί της Ελλάδα) και είναι αξιοσημείωτα παραδείγματα (και τα δύο σε
συνδυασμό με την αιολική ενέργεια). Το εργοστάσιο που έχει η Κύθνος diocane
καταναλώνει ντίζελ κατά 11,2% .

2.8 Τυποποίηση

Η αύξηση της χρήσης των φωτοβολταϊκών συστημάτων και γιατην

ολοκλήρωση της φωτοβολταϊκής ενέργειας σε υφιστάμενες δομές και οι τις τεχνικές
του εφοδιασμού και διανομής, αυξάνει ουντην αξία των γενικών προτύπων και
ορισμών για τα φωτοβολταϊκά στοιχεία και συστήματα. Τα πρότυπα καταρτίζονται
στην Διεθνή Ηλεκτροτεχνική Επιτροπή (IEC) και ισχύουν για την αποτελεσματικότητα,
την αντοχή και την ασφάλεια των κυττάρων,με προγράμματα προσομοίωσης,
βύσματα και καλώδια, συστήματα στήριξης,συνολική απόδοση των μετατροπέων
κλπ.

2.9 Το κόστος ενέργειας

Ο παρακάτω πίνακας δείχνει το συνολικό κόστος των αμερικανικών σεντς ανά

κιλοβατώρα ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ένα φωτοβολταϊκό σύστημα. Οι
επικεφαλίδες των γραμμών στα αριστερά δείχνουν το συνολικό κόστος, ανά κιλοβάτ

50
αιχμής (kW p), σε μια φωτοβολταϊκή εγκατάσταση. Οι επικεφαλίδες των στηλών στην
κορυφή αναφέρονται στην ετήσια παραγωγή ενέργειας σε kWh που αναμένονται από
κάθε εγκατεστημένο kW p. Αυτό διαφέρει ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή, γιατί ο
μέσος όρος ηλιακής ακτινοβολίας εξαρτάται από το μέσο όρο της νέφωσης και του
πάχους της ατμόσφαιρας που διαπερνάται από το φως του ήλιου. Επίσης, εξαρτάται
από την πορεία του ήλιου σε σχέση με τον πίνακα και τον ορίζοντα.

Τα Πάνελ είναι συνήθως τοποθετημένα σε γωνία με βάση το γεωγραφικό

πλάτος και συχνά είναι εποχικά διορθωμένα για να ανταποκρίνονται στη
μεταβαλλόμενη ηλιακή απόκλιση . Η ηλιακή παρακολούθηση μπορεί επίσης να
χρησιμοποιηθεί για να υπάρξει πρόσβαση ακόμη περισσότερο στο κάθετο ηλιακό
φως αυξάνοντας έτσι τη συνολική παραγωγή ενέργειας. Οι υπολογισμένες τιμές στον
πίνακα εκφράζουν το συνολικό κόστος σε cents ανά κιλοβατώρα που παράγεται.
Υποθέτουν ότι το 10% του συνολικού κόστους κεφαλαίου (για παράδειγμα το 4%
επιτόκιο , 1% λειτουργίας και το κόστος συντήρησης, και αποσβέσεων στις
κεφαλαιουχικές δαπάνες άνω των 20 ετών). Κανονικά, τα φωτοβολταϊκά στοιχεία
έχουν 25 χρόνια εγγύηση.

2400 2200 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800

20
kWh / kWh / kWh / kWh / kWh / kWh / kWh / kWh / kWh /
χρόνια
kW p y kW p y kW p y kW p y kW p y kW p y kW p y kW p y kW p y
200 $ /
0,8 0,9 1,0 1,1 1,3 1,4 1,7 2,0 2,5
kW p
600 $ /
2,5 2,7 3,0 3,3 3,8 4,3 5,0 6,0 7,5
kW p
1000 $ /
4,2 4,5 5,0 5,6 6,3 7,1 8,3 10,0 12,5
kW p
1400 $ /
5,8 6,4 7,0 7,8 8,8 10,0 11,7 14,0 17,5
kW p
1800 $ /
7,5 8,2 9,0 10,0 11,3 12,9 15,0 18,0 22,5
kW p
2200 $ /
9,2 10,0 11,0 12,2 13,8 15,7 18,3 22,0 27,5
kW p
2600 $ /
10,8 11,8 13,0 14,4 16,3 18,6 21,7 26,0 32,5
kW p
3000 $ /
12,5 13,6 15,0 16,7 18,8 21,4 25,0 30,0 37,5
kW p
(πίνακας 2.1)

2.10 Μηχανική Ενέργεια

Τα ιστιοφόρα πλοία κάνουν χρήση της αιολικής ενέργειας για χιλιάδες χρόνια.
Οι αρχιτέκτονες επίσης, από τους αρχαίους χρόνους , έχουν χρησιμοποιήσει σαν
γνώμονα την αιολική ενέργεια για φυσικό αερισμό των κτιρίων. Άλλωστε, η χρήση της

51
αιολικής ενέργειας για την παροχή μηχανικής ενέργειας γινόταν από την αρχαιότητα.
Η windwheel του Έλληνα μηχανικού Ήρωνα της Αλεξάνδρειας τον 1ο μ.Χ. αιώνα,
είναι το πρωιμότερο γνωστό παράδειγμα χρήσης της αιολικής ενέργειας με βασικό
εργαλείο τον τροχό, προκειμένου να τροφοδοτήσει ένα μηχάνημα.

Οι πρώτοι ανεμόμυλοι με ευρεία χρήση συναντώνται στο Ιράν τουλάχιστον

από τον 9ο αιώνα και, ενδεχομένως, ήδη από τον 7ο αιώνα. Η χρήση των
ανεμόμυλων έγινε ευρεία σε όλη τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία, και
αργότερα εξαπλώθηκε στην Κίνα και την Ινδία. Από το 1000 μ.Χ., οι ανεμόμυλοι
χρησιμοποιούνταν για την άντληση θαλασσινού νερού για την παραγωγή αλατιού
στην Κίνα και τη Σικελία. Στη βορειοδυτική Ευρώπη, οι ανεμόμυλοι χρησιμοποιήθηκαν
εκτενώς για το άλεσμα του σίτου απο 1180,και windpumps χρησιμοποιήθηκαν για
αποξήρανση της γης για την γεωργία ή την οικοδόμηση.να στραγγίσει γης για
γεωργία και για την οικοδόμησή της. Η πρώιμη μετανάστευση έφερε μαζί της και την
τεχνολογία από την Ευρώπη.

Στις Η.Π.Α., η ανάπτυξη της άντλησης νερού και του ανεμόμυλου ήταν οι
βασικοί παράγοντες που επέτρεψαν την καλλιέργεια της γης και την εκτροφή των
ζώων σε περιοχές που στερούνταν πρόσβασης νερού. Οι Ανεμοαντλίες, με την
άντληση νερού από πηγάδια για τις ατμομηχανές, συνέβαλαν στην επέκταση των
σιδηροδρομικών συστημάτων μεταφοράς σε όλο τον κόσμο.Η πολυ-πτερύγια
ανεμογεννήτρια στην κορυφή ενός πύργου, κατασκευασμένου από ξύλο ή χάλυβα
ήταν, συναντάται ακόμα σε όλη την ύπαιθρο της αμερικής.

2.11 Ηλεκτρική ενέργεια

Τον Ιούλιο του 1887, ένας σκωτσέζος ακαδημαϊκός καθηγητής,ο Τζέιμς Blyth ,
έχτισε έναν ανεμόμυλο- ανεμογεννήτρια στον κήπο του εξοχικού του σπιτιού, στην
Marykirk, και χρησιμοποίησε την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια, μέσω
συσσωρευτών για να τροφοδοτήσει τα φώτα στο εξοχικό του. Οι πειραματισμοί του
του απέφεραν ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στο Ηνωμένο Βασιλείο, το 1891. Τον
χειμώνα του 1887/8 στις Η.Π.Α.,ο εφευρέτης Charles F. Brush, με τη χρήση αιολικής
γεννήτριας, τροφοδότησε με την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργειαο σπίτι και το
εργαστήριό του μέχρι περίπου και το 1900.Στη δεκαετία του 1890, ο Δανός
επιστήμονας και εφευρέτης Poul la Cour, κατασκεύασε ανεμογεννήτρια για την
παραγωγή ηλεκτρισμού, η οποία χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή υδρογόνου και
οξυγόνου με ηλεκτρόλυση. Επίσης, τα μείγματα των δύο (2) αερίων τα αποθήκευε
για χρήση καυσίμου. Ο La Cour ανακάλυψε ότι η γρήγορη περιστροφή τουρμπίνων
αιολικής ενέργειας με λιγότερους έλικες ήταν ο πιο αποτελεσματικός τρόπος
παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας και το 1904 ίδρυσε την Εταιρεία ‘’Ηλεκτρολόγοι
ανέμου.’’

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1920, 1 έως 3-κιλοβάτ ανεμογεννήτριες που
κατασκευάστηκαν από εταιρείες αιολικής ηλεκτρικής, όπως η Πάρις-Dunn και Jacobs,
βρήκαν ευρεία χρήση στις αγροτικές περιοχές των midwestern Great Plains των
Η.Π.Α. Όμως, από τη δεκαετία του 1940, η ζήτηση για περισσότερη ενέργεια και η
έλευση του ηλεκτρικού δικτύου σε όλες αυτές τις περιοχές, κατέστησαν αυτές τις
μικρές γεννήτριες ξεπερασμένες.

52
 Το 1956 ο Johannes Juul, ένας πρώην φοιτητής του la Cour, έχτισε μία
ανεμογεννήτρια τριών (3) πτερυγίων, των 200 kW, στο Gedser στη Δανία. Αυτό,
επηρέασε το σχεδιασμό πολλών ανεμογεννήτριων αργότερα.

Το 1975, το αμερικανικό Υπουργείο Ενέργειας, χρηματοδότησε ένα σχέδιο για

την ανάπτυξη της κλίμακας των ανεμογεννήτριων.Η NASA κατασκεύασε δεκατρείς
(13) ανεμογεννήτριες για να προβάλλει πειραματικούς στροβίλους, οι οποίοι άνοιξαν
το δρόμο σε ένα μεγάλο μέρος της τεχνολογίας που χρησιμοποιείται σήμερα. Από
τότε, οι ανεμογεννήτριες έχουν αυξηθεί σημαντικά σε μέγεθος, ικανές να εκχέουν
μέχρι 7 MW .Η κατασκευή αιολικής τουρμπίνας έχει επεκταθεί σε πολλές χώρες και η
παραγωγή αιολικής ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί παγκοσμίως κατά τον εικοστό
πρώτο αιώνα.

2.12 Η αιολική ενέργεια

(εικόνα 2.15) Μεσαιωνική απεικόνιση ενός ανεμόμυλου

(εικόνα 2.16) «Ανεμόμυλος» Blyth του στο εξοχικό του στο Marykirk το 1891

53
 (εικόνα 2.17)

Η αιολική ενέργεια είναι η μετατροπή της ενέργειας του αέρα σε μια χρήσιμη
μορφή ενέργειας. Για παράδειγμα, οι ανεμογεννήτριες χρησιμοποιούνται για την
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, οι ανεμόμυλοι για τη μηχανική ενέργεια, τα
windpumps για άντληση νερού ή αποχέτευσης και τα πανιά για την πλεύση των
πλοίων.

Ένα μεγάλο αιολικό πάρκο μπορεί να αποτελείται από αρκετές εκατοντάδες

μεμονωμένες ανεμογεννήτριες , οι οποίες συνδέονται στη μεταφορά του ηλεκτρικού
ρεύματος του δικτύου. Υπεράκτια αιολικά πάρκα μπορούν να αξιοποιήσουν συχνά
τους ισχυρούς ανέμους. Είναι διαθέσιμα στις χερσαίες εγκαταστάσεις και έχουν
λιγότερο ορατή επίπτωση στο τοπίο. Το κόστος κατασκευής τους όμως, είναι
σημαντικά υψηλότερο. Οι μικρές χερσαίες εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας που
χρησιμοποιούνται για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε απομονωμένες περιοχές
και επιχειρήσεις κοινής ωφελείας κάνουν επαναγορά του πλεονάσματος ηλεκτρικής
ενέργειας που παράγεται από μικρές οικιακές ανεμογεννήτριες.Αν και πολύ συνεπής
από έτος σε έτος, η αιολική ενέργεια έχει σημαντική μεταβολή σε σχέση με μικρότερες
προθεσμίες. Η διαλείπουσα του ανέμου δημιουργεί σπάνια προβλήματα , όταν
χρησιμοποιούνται για την παροχή έως και 20% της συνολικής ζήτησης ηλεκτρικής
ενέργειας. Όταν όμως το ποσοστό αυξάνεται, η ανάγκη για αναβάθμιση του δικτύου
αυξάνεται και μειώνει την ικανότητα να αντικατασταθεί η συμβατική παραγωγή.
Υπάρχουν τεχνικές διαχείρισης της ενέργειας, όπως το να έχεις περίσσεια
χωρητικότητα αποθήκευσης, επάρκεια της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας,
δυνατότητες εισαγωγής και εξαγωγής ενέργειας από και προς τις γειτονικές περιοχές
ή μείωση της ζήτησης. Επίσης, όταν η παραγωγή αιολικής ενέργειας είναι χαμηλή
μπορούν να μετριαστούν σε μεγάλο βαθμό τα προβλήματα αυτά.Η αιολική ενέργεια,
ως εναλλακτική λύση αντί για τα ορυκτά καύσιμα , είναι άφθονη, ανανεώσιμη ,
διανέμεται ευρέως, δεν παράγει αέρια θερμοκηπίου και δεν εκπέμπει ρύπη κατά τη
διάρκεια λειτουργίας των ανεμογεννήτριων. Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον είναι
γενικά λιγότερο επιβλαβείς από εκείνες που προέρχονται από άλλες πηγές ενέργειας
. Από το 2010 η παραγωγή αιολικής ενέργειας ήταν πάνω από 2,5% της παγκόσμιας
ενέργειας,ποσοστό που αυξάνεται περισσότερο από 25% ετησίως. Το συνολικό

54
κόστος ανά μονάδα παραγόμενης ενέργειας είναι παρόμοιο με το κόστος για νέες
εγκαταστάσεις άνθρακα και φυσικού αερίου. Παρά το γεγονός ότι η αιολική ενέργεια
είναι μια δημοφιλής μορφή παραγωγής ενέργειας, η κατασκευή των αιολικών πάρκων
δεν είναι καθολικά ευπρόσδεκτη.

(εικόνα 2.18) Χάρτης των διαθέσιμων περιοχών αιολικής ενέργειας για τις Ηνωμένες
Πολιτείες . Οι χρωματιστοί κωδικοί δείχνουν τις κατηγορίες της αιολικής πυκνότητας-
ισχύος

Ο άνεμος είναι η κίνηση του αέρα σε όλη την επιφάνεια της γης, από περιοχές
υψηλής πίεσης προς περιοχές χαμηλής πίεσης. Η επιφάνεια της γης θερμαίνεται
ανομοιόμορφα από τον ήλιο εξαιτίας διαφόρων παραγόντων όπως: α) η γωνία
πρόσπτωσης της ακτίνας του ήλιου στην επιφάνεια. Αυτή, διαφέρει ανάλογα με το
γεωγραφικό πλάτος και την ώρα της ημέρας, β) το αν η γη είναι ανοιχτή ή καλυμμένη
με βλάστηση και γ) οι μεγάλοι όγκοι του νερού ζεσταίνονται και κρυώνουν πιο αργά
από τη γη.

Η θερμική ενέργεια που απορροφάται από την επιφάνεια της γης μεταφέρεται
στον αέρα, ακριβώς από πάνω της. Ο θερμός αέρας είναι λιγότερο πυκνός από το
δροσερό αέρα,ο οποίος υψώνεται πάνω από το θερμό και διαμορφώνει περιοχές με
διαφορές πιέσεις. Η περιστροφή της γης προκαλεί αναταράξεις στην ατμόσφαιρα. Τα
αποτελέσματα αυτά συνδυάζονται και προκαλούν ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο σχέδιο
των ανέμων σε όλη την επιφάνεια της γης.

Η συνολική διαθέσιμη ενέργεια του ανέμου είναι πολύ μεγαλύτερη από την
ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από άλλες πηγές. Το Ινστιτούτο Max Planck στη
Γερμανία, πραγματοποιεί υπολογισμούς για το ποσό της αιολικής ενέργειας,
ξεκινώντας από την εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία, η οποία οδηγεί τους ανέμους,
με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διαφορές θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα.
Κατέληξε δε στο συμπέρασμα ότι κυμαίνεται κάπου μεταξύ 18 και 68 TW. Οι Cristina
Archer και Mark Jacobson Ζ. παρουσίασαν μία εκτίμηση, η οποία σε αντίθεση με
αυτή του Κλείδωνα, βασίζεται σε πραγματικές μετρήσεις της ταχύτητας του ανέμου,
και διαπίστωσαν ότι υπάρχει 1700 TW της αιολικής ενέργειας σε υψόμετρο 100 μέτρα
πάνω από την ξηρά και τη θάλασσα. Από το ποσό αυτό, τα 72 -170 TW θα
μπορούσαν να εξαχθούν με ένα πρακτικό και οικονομικά ανταγωνιστικό τρόπο.

55
2.13 Διανομή της ταχύτητας του ανέμου

(εικόνα 2.19)

Κατανομή της ταχύτητας του ανέμου (κόκκινο) και ενέργειας (μπλε) για
ολόκληρο το 2002 στις εγκαταστάσεις Lee Ranch στο Κολοράντο. Το ιστόγραμμα
δείχνει μετρήσιμα δεδομένα, ενώ η καμπύλη είναι η κατανομή Rayleigh, μοντέλο για
την ίδια μέση ταχύτητα του ανέμου.

Η δύναμη του ανέμου ποικίλλει.Γι άυτό το λόγο, μια μέση τιμή για μια δεδομένη
τοποθεσία δεν υποδηλώνει μόνο την ποσότητα της ενέργειας που μια ανεμογεννήτρια
μπορεί να παράγει εκεί. Για να εκτιμηθεί η συχνότητα της ταχύτητας του ανέμου σε
μια συγκεκριμένη τοποθεσία γίνεται χρήση της ΄΄συνάρτησης κατανομής
πιθανότητας΄΄ ,που ταιριάζει με τα δεδομένα των παρατηρήσεων. Διαφορετικές
τοποθεσίες έχουν διαφορετικές κατανομές ταχύτητας ανέμου. Το μοντέλο Weibull
αντικατοπτρίζει πιστά την πραγματική κατανομή της ωριαίας ταχύτητας του ανέμου σε
πολλές περιοχές. Ο συντελεστής του Weibull είναι κοντά στο 2. Το Rayleigh μπορεί
να χρησιμοποιηθεί ως ένα λιγότερο ακριβές, αλλά απλούστερο μοντέλο.

2.14 Τα αιολικά πάρκα

Ένα αιολικό πάρκο είναι μια ομάδα ανεμογεννητριών στην ίδια θέση, που
χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα μεγάλο αιολικό
πάρκο μπορεί να αποτελείται από εκατοντάδες επιμέρους ανεμογεννήτριες και
μπορεί να καλύπτει μια εκτεταμένη περιοχή εκατοντάδων τετραγωνικών εκταρίων.
Στην ξηρά, οι στρόβιλοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για γεωργικούς ή άλλους
σκοπούς. Ένα αιολικό πάρκο μπορεί επίσης να βρίσκεται σε υπεράκτιες περιοχές.
Σχεδόν όλες οι μεγάλες ανεμογεννήτριες έχουν το ίδιο σχέδιο . Μία ανεμογεννήτρια
οριζοντίου άξονα έχει ρότορα με τρεις λεπίδες, που συνδέεται με ένα θάλαμο στην
κορυφή ενός ψηλού πύργου. Σε ένα αιολικό πάρκο , οι επιμέρους στρόβιλοι είναι
διασυνδεδεμένοι με ένα δίκτυο μέσης τάσης (συνήθως 34,5 kV) και ένα δίκτυο
επικοινωνίας. Σε έναν υποσταθμό μέσης τάσης ηλεκτρικού ρεύματος, μπορεί να
αυξηθεί η τάση με εναν μετασχηματιστη,που θα μετατρεψει σε υψηλή την τάση
μετάδοσης του ηλεκτρικού ρεύματος του συστήματος.

Πολλά από τις μεγαλύτερα επιχειρησιακά χερσαία αιολικά πάρκα, βρίσκονται

στις Η.Π.Α. Τον Νοέμβριο του 2010,κατασκευάστηκε το Αιολικό Πάρκο Roscoe και
εκτιμάται ότι είναι το μεγαλύτερο χερσαίο αιολικό πάρκο στον κόσμο σε 781,5 MW.
Ακολουθεί το κέντρο αιολικής ενέργειας Hollow(735,5 MW). Τον Νοέμβριο του 2010,
56
κατασκευάστηκε το Αιολικό Πάρκο Thanet στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πρόκειται για το
μεγαλύτερο υπεράκτιο αιολικό πάρκο στον κόσμο στα 300 MW. Ακολουθεί το Horns
Rev ΙΙ (209 MW) στη Δανία.

2.15 Σύνδεση στο δίκτυο

Επαγωγικές γεννήτριες , που χρησιμοποιούνται συχνά για την αιολική

ενέργεια, απαιτούν άεργη ισχύ για διέγερση. Έτσι, οι υποσταθμοί που
χρησιμοποιούνται στην αιολική ενέργεια ξηράς περιλαμβάνουν πυκνωτές για τη
διόρθωση του συντελεστή ισχύος . Διαφορετικοί τύποι ανεμογεννητριών
συμπεριφέρονται διαφορετικά κατά τη διάρκεια διαταραχών του δικτύου μεταφοράς.Η
εκτενής μοντελοποίηση των δυναμικών χαρακτηριστικών του ηλεκτρομηχανολογικού
ενός νέου αιολικού πάρκου απαιτεί από τους διαχειριστές του συστήματος να
εξασφαλίσουν σταθερή προβλέψιμη συμπεριφορά, όσον αφορά στα σφάλματα του
συστήματος .Ειδικότερα, οι επαγωγικές γεννήτριες δεν μπορούν να υποστηρίξουν την
τάση του συστήματος κατά τη διάρκεια των σφαλμάτων σε αντίθεση με τον ατμό ή
τους υδροστροβίλους που θετουν σαν γνώμονα οι σύγχρονες γεννήτριες. Δίπλα στις
ανεμογεννήτριες τροφοδοτούνται μηχανές που έχουν γενικά πιο επιθυμητές ιδιότητες
για τη διασύνδεση τους στο δικτύο. Οι διαχειριστές των συστημάτων θα παρέχουν
έναν προγραμματιστή αιολικού πάρκου με πλέγμα κώδικα για να διευκρινίζονται οι
απαιτήσεις για τη διασύνδεση με το δίκτυο μεταφοράς. Αυτό θα συμπεριλαμβάνει το
συντελεστή ισχύος , τη σταθερότητα της συχνότητας και της δυναμικής συμπεριφοράς
των ανεμογεννητριών του αιολικού πάρκου, κατά τη διάρκεια μιας βλάβης του
συστήματος.

2.16 Η υπεράκτια αιολική ενέργεια

(εικόνα 2.20) Αεροφωτογραφία του αιολικού πάρκου, Σουηδία

Η υπεράκτια αιολική ενέργεια αναφέρεται στην κατασκευή αιολικών πάρκων

στην ανοιχτή θάλασσα για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Οι εγκαταστάσεις αυτές
μπορούν να χρησιμοποιούν πιο συχνά τους ισχυρούς ανέμους που είναι διαθέσιμοι
σε αυτές τις περιοχές και έχουν λιγότερες επιπτώσεις στην αισθητική του τοπίου από
τα χερσαία έργα. Ωστόσο, το κόστος κατασκευής και συντήρησης είναι σημαντικά
υψηλότερο. Επί του παρόντος, τα υπεράκτια αιολικά πάρκα είναι τουλάχιστον τρεις

57
(3) φορές πιο ακριβά από τα χερσαία αιολικά πάρκα της ίδιας ονομαστικής ισχύος,
αλλά οι εν λόγω δαπάνες αναμένεται να μειωθούν όσο η βιομηχανία ‘’ωριμάζει’’.

Η Siemens και η Vestas είναι κάποιοι από τους κορυφαίους προμηθευτές

τουρμπίνων για την υπεράκτια αιολική ενέργεια. Η Dong Energy , η Vattenfall και η
E.ON είναι οι κορυφαίες υπεράκτιες επιχειρήσεις. Από τον Οκτώβριο του 2010, 3,16
GW υπεράκτιας αιολικής ενέργειας ήταν λειτουργικά, κυρίως στη Βόρεια Ευρώπη.
Σύμφωνα με την BTM , πάνω από 16 GW της πρόσθετης ικανότητας θα
εγκατασταθούν πριν από το τέλος του 2014 και το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία
θα είναι οι δύο κορυφαίες αγορές. Η υπεράκτια δυναμικότητα αιολικής ενέργειας
αναμένεται να φθάσει συνολικά 75 GW σε παγκόσμιο επίπεδο μέχρι το 2020, με
σημαντικές συνεισφορές από την Κίνα και τις ΗΠΑ.

2.17 Δυναμικότητα αιολικής ενέργειας και παραγωγής

(εικόνα 2.21) Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς αιολικής ενέργειας (Πηγή: GWEC )

Από το τέλος του 2011, υπάρχουν, παγκοσμίως σε λειτουργία, πολλές χιλιάδες

ανεμογεννήτριες, με συνολική ονομαστική παραγωγική ικανότητα των 238.351 MW. Η
παγκόσμια δυναμικότητα αιολικής παραγωγής υπερτετραπλασιάστηκε μεταξύ του
2000 και του 2006. Δηλαδή διπλασιαζόταν περίπου κάθε τρία (3) χρόνια.

Στο τέλος του 2011, σε όλο τον κόσμο, η ονομαστική παραγωγική ικανότητα
ήταν 238 γιγαβάτ (GW), αυξημένη κατά 41 GW απο το προηγούμενο έτος. Στοιχεία
του 2010 από την Παγκόσμια Ένωση Αιολικής Ενέργειας. Η βιομηχανία αιολικής
ενέργειας τώρα έχει την ικανότητα να παράγουν 430 TWh ετησίως, το οποίο είναι
περίπου 2,5% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας. Μεταξύ 2005 και 2010 ο
μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης των νέων εγκαταστάσεων αιολικής ενέργειας ήταν
27,6%. Η διείσδυση στην αγορά αναμένεται να φθάσει το 3,35% μέχρι το 2013 και το
8% από το 2018. Αρκετές χώρες, έχουν ήδη επιτύχει σχετικά υψηλά επίπεδα
διείσδυσης, όπως το 28% των σταθερών (πλέγμα) στην παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας στη Δανία (2011), 19% στην Πορτογαλία (2011), 16% στην Ισπανία (2011),
14% στην Ιρλανδία (2010) και 8% στη Γερμανία (2011). από το 2011, 83 χώρες σε
όλο τον κόσμο κάνουν χρήση της αιολικής ενέργειας σε εμπορική βάση.

Το 2009,η Ευρώπη αντιπροσώπευε το 48% της συνολικής ισχύος

δυναμικότητας ηλεκτροπαραγωγής από αιολική ενέργεια απο όλο τον κόσμο. Το
2010, η Ισπανία έγινε ο μεγαλύτερος παραγωγός αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη

58
επιτυγχάνοντας 42.976 GWh. Η Γερμανία κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη,
όσον αφορά στην εγκατεστημένη ισχύ, με συνολικά 27.215 MW, από τις 31
Δεκεμβρίου 2010.

59
Κορυφαίες 10 χώρες
Κορυφαίες 10 χώρες
από την παραγωγική ικανότητα αιολικής
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από
ενέργειας ονομαστική
αιολική ενέργεια
(2011 το τέλος του έτους)
(2010 Σύνολα)

Αιολικής Αιολικής
ενέργειας % Της ενέργειας % Της
Χώρα δυναμικότητας συνολικής Χώρα στην συνολικής
(MW) ǂ παγκόσμιας παραγωγή παγκόσμιας
προσωρινό (TWh)

Ηνωμένες
Κίνα 62.733 ǂ 26,3 95,2 27,6
Πολιτείες
Ηνωμένες
46.919 19,7 Κίνα 55,5 15,9
Πολιτείες
Ισπανία 43,7 12,7
Γερμανία 29.060 12,2
Γερμανία 36,5 10,6
Ισπανία 21.674 9,1
Ινδία 20,6 6,0
Ινδία 16.084 6,7
Ηνωμένο
Γαλλία 6.800 ǂ 2,8 10,2 3,0
Βασίλειο
Ιταλία 6.747 2,8
Γαλλία 9,7 2,8
Ηνωμένο
6.540 2,7 Πορτογαλία 9,1 2,6
Βασίλειο
Ιταλία 8,4 2,5
Καναδάς 5.265 2,2
Καναδάς 8,0 2,3
Πορτογαλία 4.083 1,7
(Υπόλοιπος
( υπόλοιπος (48.5) (14.1)
(32,446) (13.8) κόσμος)
κόσμος )
Παγκόσμιο
Παγκόσμιο 344,8 TWh 100%
238.351 MW 100% σύνολο
σύνολο

(πίνακας 2.2)

60
2.18 τάσεις ανάπτυξης

(πίνακας 2.3)

Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς 1997-2020 [MW], τις εξελίξεις και την πρόγνωση.
Πηγή δεδομένων: WWEA

(πίνακας 2.4) Παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς αιολικής πρόβλεψης (Πηγή:

Παγκόσμιο Συμβούλιο Αιολικής Ενέργειας)

Το 2010, περισσότερο από το ήμισυ όλων των νέων εγκαταστάσεων αιολικής

ενέργειας προστέθηκε εκτός των παραδοσιακών αγορών στην Ευρώπη και η Βόρεια
Αμερική. Αυτό συνέβη σε μεγάλο βαθμό από τις νέες κατασκευές στην Κίνα, που
αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ των νέων εγκαταστάσεων αιολικής ενέργειας
(16,5 GW).

Στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αιολικής Ενέργειας (GWEC) δείχνουν ότι

το 2007 σημείωσε αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος κατά 20 GW, που η συνολική
εγκατεστημένη ισχύς αιολικής ενέργειας ανέρχεται σε 94 GW, από 74 GW το 2006.
Παρά τις αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι αλυσίδες εφοδιασμού για
ανεμογεννήτριες, η ετήσια αγορά αιολικής ενέργειας συνέχισε να αυξάνεται με
εκτιμώμενο συντελεστή το 37%, μετά από αύξηση της τάξεως του 32% το 2006. Σε
όρους οικονομικής αξίας, ο τομέας της αιολικής ενέργειας έχει καταστεί ένας από τους
σημαντικότερους παίκτες στις αγορές ενέργειας. Το 2007, η αξία εγκατάστασης του
νέου αιολικού εξοπλισμού παραγωγής ενέργειας ανέρχεται στα 25 δισ. δολάρια ΗΠΑ
ή 36 δισεκατομμύρια ευρώ.

Αν και η βιομηχανία αιολικής ενέργειας έχει πληγεί από την παγκόσμια

οικονομική κρίση του 2009 και του 2010, η BTM εκτιμά ότι τα τελευταία πέντε (5)

61
χρόνια υπάρχει ουσιαστική ανάπτυξη από τα αιολικά έργα και προβλέπει ανάπτυξη
μέσα στο 2013. Κατά τα τελευταία πέντε (5) χρόνια, η μέση αύξηση σε νέες
εγκαταστάσεις ήταν 27,6% κάθε χρόνο. Στην πρόβλεψη για το 2013, η αναμενόμενη
μέση ετήσια αύξηση είναι 15,7%. Περισσότερες από 200 GW νέας ικανότητας
αιολικής ενέργειας θα μπορούσε να έρθει on line πριν από το τέλος του 2013. Ο
ανεμος στην αγορά ενέργειας αναμένεται να φθάσει 3% από το 2013 και 8 % από το
2018.

(εικόνα 2.22)

2.19 Συντελεστής δυναμικού

Δεδομένου ότι η ταχύτητα του ανέμου δεν είναι σταθερή, η ετήσια παραγωγή
ενέργειας ενός αιολικού πάρκου είναι όσο το άθροισμα των αξιολογήσεων της
πινακίδας της γεννήτριας πολλαπλασιαζόμενο με το σύνολο των ωρών σε ένα έτος. Η
αναλογία της πραγματικής παραγωγικότητας σε ένα χρόνο σε αυτό το θεωρητικό
μέγιστο ονομάζεται παράγοντας χωρητικότητας . Τυπικά, παράγοντες ικανότητας
είναι 20-40%, με τις τιμές στο άνω άκρο του φάσματος να βρίσκονται σε ιδιαίτερα
ευνοϊκές θέσεις. Συνδεδεμένα δεδομένα είναι διαθέσιμα για ορισμένες περιοχές και ο
συντελεστής ικανότητας μπορεί να υπολογίζεται από την ετήσια παραγωγή.

Αντίθετα απο τους σταθμούς παραγωγής με καύσιμα, ο παράγοντας

ικανότητας επηρεάζεται από διάφορες παραμέτρους, συμπεριλαμβανομένης και της
μεταβλητότητας του ανέμου στην περιοχή αλλά και το μέγεθος της γεννήτριας. Μια
μικρή γεννήτρια θα είναι φθηνότερη για να επιτύχει ένα υψηλότερο συντελεστή
δυναμικού αλλά θα παράγει λιγότερη ηλεκτρική ενέργεια (και ως εκ τούτου λιγότερα
κέρδη) σε ισχυρούς ανέμους. Αντίθετα, μια μεγάλη γεννήτρια θα κοστίζει
περισσότερο, αλλά θα παράγει επιπλέον δύναμη και, ανάλογα με τον τύπο της,
μπορεί να σταματάει σε χαμηλότερη ταχύτητα του ανέμου. Έτσι, θα πρέπει να
επιδιωχτεί ο βέλτιστος συντελεστής δυναμικού, ο οποίος είναι συνήθως γύρω στο 20-
35%.

Σε μια μελέτη του 2008 που δημοσιεύτηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών των
Η.Π.Α. Γραφείου Ενέργειας της Ενεργειακής Απόδοσης και Ανανεώσιμων Πηγών
Ενέργειας, ο συντελεστής πληρότητας που έχει επιτευχθεί από το στόλο
ανεμογεννήτριών των Η.Π.Α. φαίνεται να αυξάνεται καθώς η τεχνολογία βελτιώνεται.

62
Ο συντελεστής πληρότητας που έχει επιτευχθεί από τις νέες ανεμογεννήτριες, το
2004 και το 2005 έφθασε το 36%.

2.20 Διείσδυση

Ως ‘‘διείσδυση αιολικής ενέργειας’’ αναφέρεται το κλάσμα της ενέργειας που

παράγεται από την αιολική ενέργεια σε σύγκριση με τη συνολική διαθέσιμη ικανότητα
ηλεκτροπαραγωγής. Δεν υπάρχει γενικά αποδεκτό μέγιστο επίπεδο της διείσδυσης
αιολικής ενέργειας. Το όριο για ένα συγκεκριμένο δίκτυο, θα εξαρτηθεί από τις
υπάρχουσες εγκαταστάσεις παραγωγής, τους μηχανισμούς τιμολόγησης, την
ικανότητα για την αποθήκευση ή τη διαχείριση της ζήτησης και απο άλλους
παράγοντες. Ένα διασυνδεδεμένο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας θα περιλαμβάνει ήδη
αποθεματικό παραγωγής και δυναμικότητα μεταφοράς ώστε να καταστεί δυνατή η
συντήρηση των βλάβων του εξοπλισμού. Αυτό το απόθεμα χωρητικότητας μπορεί
επίσης να χρησιμεύσει για να αντισταθμίσει την ανομοιογενή ηλεκτροπαραγωγή που
παράγεται από μονάδες αιολικής ενέργειας. Μελέτες έχουν δείξει ότι το 20% της
συνολικής ετήσιας κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να ενσωματωθεί με
ελάχιστη δυσκολία. Οι μελέτες αυτές έχουν γίνει σε περιοχές με γεωγραφικά
διάσπαρτα αιολικά πάρκα,που έχουν ως ένα βαθμό παραδοτέα ενέργεια, και
υδροηλεκτρικά συστήματα με χωρητικότητα αποθήκευσης,τα οποία διασυνδέονται σε
ένα μεγάλο τετράγωνο,που επιτρέπει την εξαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όταν
χρειάζεται. Πέρα από το επίπεδο των 20%, υπάρχουν μερικά τεχνικά όρια, αλλά οι
οικονομικές επιπτώσεις γίνονται πιο σοβαρές. Ηλεκτρικές εταιρίες κοινής ωφέλειας
εξακολουθούν να μελετούν τα αποτελέσματα των μεγάλων (20% ή περισσότερο)
εγκαταστάσεων ηλεκτροπαραγωγής από αιολική ενέργεια για τη σταθερότητα του
συστήματος και την οικονομίας.

Το ποσοστό διείσδυσης της αιολικής ενέργειας μπορεί να καθορίζεται για

διάφορες διάρκειες του χρόνου. Σε ετήσια βάση, από το 2011, λίγα συστήματα
πλέγματος έχουν επίπεδα διείσδυσης άνω του πέντε %: Δανία - 26%, Πορτογαλία -
17%, Ισπανία - 15%, Ιρλανδία - 14%, και η Γερμανία - 9%. Για τις Η.Π.Α., το 2011, το
επίπεδο διείσδυσης εκτιμάται σε 2,9%.

2.21 Μεταβλητότητα και διαλείπουσα

(εικόνα 2.23)

Η ηλεκτρική ισχύς που παράγεται από την αιολική ενέργεια μπορεί να είναι
εξαιρετικά μεταβλητή σε διάφορα χρονοδιαγράμματα ωριαία, ημερήσια, ή εποχικά.
Ωστόσο, ο άνεμος είναι πάντα σε συνεχή προσφορά κάπου, καθιστώντας τον μία
αξιόπιστη πηγή ενέργειας, διότι ποτέ δεν θα λήξει ή θα εξαφανιστεί. Υπάρχουν επίσης
ετήσιες διακυμάνσεις αλλά δεν είναι τόσο σημαντικές. Όπως και οι άλλες πηγές
ηλεκτρικής ενέργειας, η αιολική ενέργεια, θα πρέπει να προγραμματιστεί. Οι μέθοδοι

63
πρόβλεψης της αιολικής ενέργειας που χρησιμοποιούνται αλλά και η προβλεψιμότητα
των εγκαταστάσεων παραγωγής αιολικής ενέργειας παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα
για τη βραχυπρόθεσμη λειτουργία τους. Επειδή η στιγμιαία ηλεκτρική παραγωγή και η
κατανάλωση πρέπει να παραμείνει σε ισορροπία για να διατηρηθεί η σταθερότητα
του δικτύου, αυτή η μεταβλητότητα μπορεί να παρουσιάσει σημαντικές προκλήσεις
για την ενσωμάτωση μεγάλου όγκου της αιολικής ενέργειας σε ένα δίκτυο. Οι
διαλείψεις και η μη παραδοτέα ενέργεια της παραγωγής της ανεμογεννήτριας μπορεί
να αυξήσουν το κόστος για τη ρύθμισή της. Σταδιακή εφεδρεία λειτουργίας (σε υψηλά
επίπεδα διείσδυσης) θα μπορούσε να απαιτηθεί όταν υπάρχει αύξηση της ζήτησης ή
η απόρριψη φορτίου , για αποθήκευση ενέργειας ή διασύνδεση με το δίκτυο συνεχούς
ρεύματος με υψηλής τάσης καλώδια. Σε χαμηλά επίπεδα διείσδυσης της αιολικής
ενέργειας, οι διακυμάνσεις στο φορτίο και η πιθανότητα για την αποτυχία των
μεγάλων μονάδων παραγωγής, απαιτούν την εφεδρική δυναμικότητα που μπορεί
επίσης να αντισταθμίσει τη μεταβλητότητα της ηλεκτροπαραγωγής από αιολική
ενέργεια. Η αιολική ενέργεια μπορεί να αντικατασταθεί από άλλες πηγές ενέργειας
κατά τη διάρκεια περιόδων χαμηλών ανέμων. Τα δίκτυα μεταφοράς των
ανεμογεννητριών θα πρέπει να είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν διακοπές λειτουργίας
σταθμών ηλεκτροπαραγωγής και ημερήσιες μεταβολές της ζήτησης ηλεκτρικής
ενέργειας. Συστήματα με μεγάλο αιολικό δυναμικό μπορεί σταδιακά να χρειαστουν
περισσότερες εφεδρικές μονάδες (μονάδες που λειτουργούν με λιγότερο από πλήρες
φορτίο).

Η υδροηλεκτρική αποθήκευση ή άλλες μορφές αποθήκευσης της ενέργειας στο

δίκτυο μπορεί να αποθηκεύσουν την ενέργεια που αναπτύχθηκε από ισχυρούς
ανέμους σε περιόδους που η ζήτηση είναι μειωμένη. Γι΄αυτό το λόγο, αυξάνεται η
οικονομική αξία της αιολικής ενέργειας και έχουμε μείωση του κόστους παραγωγής
των ηλεκτρικών σταθμών. Οι δυνατότητες δημιουργίας εσόδων με αυτή τη διαιτησία
μπορεί να αντισταθμίσει το κόστος και τις ζημίες της αποθήκευσης, (το κόστος
αποθήκευσης μπορεί να ανέρχεται στο 25% της αρχικης εγκατάστασης). Παρά το
γεγονός ότι τα συστήματα άντλησης δύναμης της αποθήκευσης είναι μόνο το 75%
αποτελεσματικά και έχουν υψηλό κόστος εγκατάστασης, το χαμηλό κόστος
λειτουργίας τους είναι ικανό να μειώσει το κόστος που απαιτείται στα καύσιμα για
παραγωγή υψηλότερου φορτίου, και γενικότερα το συνολικό κόστος παραγωγής
ηλεκτρικής ενέργειας με συμβατικούς τρόπους.Η παραγωγή ενέργειας από έναν
κινητήρα μπορεί να διαφέρει σε μεγάλο βαθμό, όπως διαφέρουν και οι τοπικές
ταχύτητες του ανέμου. Οι περισσότερες ανεμογεννήτριες συνδέονται σε μεγαλύτερες
και ευρύτερες περιοχές,έτσι ώστε η παραγόμενη ισχύς να είναι λιγότερο μεταβλητή.

Σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές, η μέγιστη ταχύτητα του ανέμου

μπορεί να μην συμπίπτει με την αιχμή της ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια. Για
παράδειγμα,στις Η.Π.Α., στην πολιτεία της Καλιφόρνιας και του Τέξας , τις ζεστές
μέρες το καλοκαίρι μπορεί να έχουν χαμηλή ταχύτητα του ανέμου και υψηλή ζήτηση
ηλεκτρικής ενέργειας λόγω της χρήσης του κλιματισμού .Γι αυτό το λόγο, εταιρείες
έχουν επιδοτήσει τους πελάτες τους για την αγορά γεωθερμικών αντλιών θερμότητας
μειώνοντας τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και την
χρήση κλιματισμού πιο οικονομική έως και 70%.Η ευρεία υιοθέτηση αυτής της
τεχνολογίας μπορεί να εφαρμοστεί καλύτερα σε περιοχές με ζεστά καλοκαίρια και
χαμηλούς ανέμους, προκειμένου η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας να ισοσταθμίζεται με
την διαθεσιμότητα των ηλεκτρικών σταθμών. Μια άλλη επιλογή είναι να διασυνδεθούν

64
με HVDC σε διάσπαρτες γεωγραφικές περιοχές. Ένα HVDC συστημα μπορει να γίνει
με ένα συμπληρωματικό ηλιακό σύστημα.

Τα καθημερινά εβδομαδιαία χρονοδιαγράμματα μας δείχνουν ότι περιοχές

υψηλής πίεσης τείνουν να έχουν ξαστεριά και χαμηλούς επιφανειακούς ανέμους, ενώ
περιοχές με χαμηλή πίεση τείνουν να είναι πιο συννεφιασμένες και με υψηλότερους
ανέμους. Στα εποχικά χρονοδιαγράμματα, η ηλιακή ενέργεια είναι τυπικά πιο υψηλή
το καλοκαίρι, ενώ σε πολλές περιοχές η αιολική ενέργεια είναι χαμηλότερη το
καλοκαίρι και υψηλότερη το χειμώνα. Έτσι, οι «intermittencies» της αιολικής και
ηλιακής ενέργειας τείνουν να αλληλοεξουδετερώνονται κατά κάποιο τρόπο. Το
Ινστιτούτο Ηλιακής Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου του Kassel δοκίμασε πειραματικά
να συνδέσει ηλιακή, αιολική, το βιοαέριο και hydrostorage σε μια συνδυασμένη
μονάδα παραγωγής ενέργειας, που έκανε παραγωγή ηλεκτρικού φορτίου μόνο από
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Αύξηση στο κόστος λειτουργίας του συστήματος, ευρώ ανά MWh, για το 10%
& 20% μερίδιο αιολικής ενέργειας [3]

Χώρα 10% 20%

Γερμανία 2,5 3,2

Δανία 0,4 0,8

Φινλανδία 0,3 1,5

Νορβηγία 0,1 0,3

Σουηδία 0,3 0,7

(πίνακας 2.5)

Το 2006, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, παρουσίασε το κόστος για τη

διαχείριση των διαλείψεων ως συνάρτηση του μεριδίου της αιολικής ενέργειας στη
συνολική χωρητικότητα για αρκετές χώρες, όπως φαίνεται στον πίνακα παραπάνω.

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε μια έκθεση της Δανίας σχετικά με την αιολική
ενέργεια, η δύναμη του ανέμου στο δίκτυό τους, επαρκούσε κατά 99% της μέσης
ζήτησης για 54 ημέρες κατά τη διάρκεια του έτους 2002. Σε περιόδους χαμηλών
ανέμων, όπου οι ανεμογεννήτριες δεν είναι ικανές να παράγουν επαρκές φορτίο, οι
υποστηρικτές της αιολικής ενέργειας ισχυρίζονται ότι μπορούν να αντιμετωπιστούν

65
έχοντας σε ετοιμότητα την αποθηκευμένη ενέργεια, που αποκτήθηκε σε περιόδους με
υψηλούς ανέμους ή με διασύνδεση άλλων ανανεώσιμων μορφών ενέργειας.

Τα ηλεκτρικά δίκτυα απο θερμοηλεκτρικούς σταθμούς έχουν αργή

ανταπόκριση, γι’αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί η υδροηλεκτρική παραγωγή
ενέργειας η οποία έχει γρήγορη ανταπόκριση με αποτέλεσμα να περιορίσει τη χρήση
της αιολικής ενέργειας.

Αντίθετα, σε ιδιαίτερα θυελλώδεις ημέρες, ακόμα και με τα επίπεδα διείσδυσης

της τάξεως του 16%, η αιολική ενέργεια μπορεί να ξεπεράσει όλες τις άλλες πηγές
ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα.

2.22 Πιστωτική ικανότητα και εξοικονόμηση καυσίμων

Η ικανότητα της ενέργειας του αέρα υπολογίζεται με τον καθορισμό της

χωρητικότητας των συμβατικών μονάδων που αντικαταστάθηκαν από την αιολική
ενέργεια, διατηρώντας τον ίδιο βαθμό ασφάλειας του συστήματος ηλεκτροδότησης.
Ωστόσο, η ακριβής αξία είναι άνευ σημασίας, όταν η κύρια αξία του ανέμου είναι η
εξοικονόμηση του CO 2. Σύμφωνα με μια μελέτη του 2007, στο Πανεπιστήμιο του
Στάνφορντ που δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Εφαρμοσμένης Μετεωρολογίας
και Κλιματολογίας, η διασύνδεση δέκα ή και περισσοτέρων αιολικών πάρκων μπορεί
να επιτρέψει μια μέση αύξηση της τάξεως του 33% της συνολικής ενέργειας που
παράγεται για να χρησιμοποιηθεί ως αξιόπιστη ηλεκτρική ενέργεια βασικού φορτίου ,
εφ 'όσον πληρούνται τα ελάχιστα κριτήρια για την ταχύτητα του ανέμου και το ύψος
της τουρμπίνας.

2.23 Οικονομία

(εικόνα 2.24)

Η χρήση ανεμογεννητριών για την παραγωγή ενέργειας έχει χαμηλές

τρέχουσες δαπάνες και ένα μέτριο κόστος κεφαλαίου αρχικής εγκατάστασης.

Το οριακό κόστος του αιολικού πάρκου είναι συνήθως λιγότερο από 1 σεντ ανά
kWh.

Το εκτιμώμενο μέσο κόστος ανά μονάδα ενσωματώνει: το κόστος κατασκευής

αρχικής εγκατάστασης, της τουρμπίνας,της μετάδοσης και τα δανειακά κεφάλαια.
Εκτιμάται ότι (συμπεριλαμβανομένου του κόστους του κινδύνου) μπορεί να
επιστρέψει το αρχικό κεφάλαιο στους επενδυτές αιολικού πάρκου από την ετήσια

66
παραγωγή και της προβλεπόμενης ωφέλιμης ζωής του εξοπλισμού (η οποία μπορεί
να είναι άνω των είκοσι ετών). Το 2004, η αιολική ενέργεια κόστιζε το ένα πέμπτο της
τιμής που είχε τη δεκαετία του 1980 και αναμένεται ότι θα έχει κάποια πτωτική τάση
αν συνεχιστεί η κατασκευή αιολικών πάρκων παράγοντας περισσότερα MW. Από το
2012 το κόστος αρχικής εγκατάστασης είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με την
περίοδο 2008-2010, αλλά εξακολουθεί να είναι πάνω από τα επίπεδα του 2002.

(εικόνα 2.25)

2.24 Κίνητρα

(εικόνα 2.26)

Κατά την περίοδο του 1980 κατασκευάστην 6.000 ανεμογεννήτριες στο αιολικό
πάρκο Altamont στην Καλιφόρνια, λόγω των φορολογικών κινήτρων που δόθηκαν.
Αυτό το αιολικό πάρκο έχει περισσότερες ανεμογεννήτριες από οποιαδήποτε άλλο
στις ΗΠΑ.

Η αιολική ενέργεια σε πολλές χώρες λαμβάνει χρηματοδοτήσεις ή άλλη χρηματική

υποστήριξη για την ενθάρρυνση της ανάπτυξης της, συμπεριλαμβάνοντας τα οφέλη
της ενέργειας από τις επιδοτήσεις, είτε για να αυξήσει την ελκυστικότητά της, ή για την
αντιστάθμιση των επιδοτήσεων που εισπράχθηκαν από άλλες μορφές παραγωγής
που έχουν σημαντικές αρνητικές συνέπειες.

Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, δόθηκαν πολλές επιδοτήσεις για κατασκευή αιολικών
πάρκων από ευρωπαικά προγράμματα αλλά και από εγχώριες τράπεζες. Επιπλέον

67
υπήρξε η δυνατότητα του να μην φορολογηθούν τα κέρδη από την πώληση της
παραγώμενης ενέργειας.

Παρέχονται επίσης κίνητρα για τις επιχειρήσεις να χρησιμοποιούν αιολική ενέργεια,

επειδή υπάρχει μια υψηλή τιμή για την ηλεκτρική ενέργεια . Για παράδειγμα, οι
κατασκευαστές και οι κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, πληρώνουν
ένα ασφάλιστρο που πηγαίνει στην επιδότηση και την κατασκευή νέων υποδομών
αιολικής ενέργειας. Οι εταιρείες χρησιμοποιούν αιολική ενέργεια, και σε αντάλλαγμα
μπορούν να ισχυριστούν ότι έχουν αναλάβει ισχυρές «πράσινες» προσπάθειες. Στις
ΗΠΑ, η οργάνωση Green-Ε παρακολουθεί την συμμόρφωση των επιχειρήσεων
αυτων με τις μονάδες ανανεώσιμης ενέργειας.

2.25 Περιβαλλοντικές επιπτώσεις

(εικόνα 2.27)

Σε σύγκριση με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των συμβατικών πηγών

ενέργειας, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αιολικής ενέργειας είναι σχετικά μικρές.
Η αιολική ενέργεια δεν καταναλώνει καύσιμα, και δεν εκπέμπει στην ατμόσφαιρα
ρύπανση, σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα για την παραγωγή ενέργειας. Η ενέργεια
που καταναλώνεται για την παραγωγή και μεταφορά των υλικών που
χρησιμοποιούνται για την κατασκευή μονάδας αιολικής ενέργειας είναι ίση με τη νέα
ενέργεια που παράγεται από το εργοστάσιο μέσα σε λίγους μήνες. Αν ένα αιολικό
πάρκο μπορεί να καλύψει μια μεγάλη έκταση γης, πολλές χρήσεις της γης, όπως η
γεωργία είναι συμβατές σε μικρές μόνο περιοχές όπως τις εγκαταστάσεις
ανεμογενντητριών και υποδομές που δεν είναι διαθέσιμες για χρήση.

Τα αιολικά πάρκα πρέπει να βρίσκονται σε θυελλώδεις περιοχές για

μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, η οποία συχνά τα οδηγεί στο να τοποθετούνται
στην κορυφή των κορυφογραμμών και λόφων, όπου είναι ιδιαίτερα ορατά. Αυτό
οδηγεί κάποιους στο να διαμαρτύρονται ότι καταστράφει το τοπίο. Ενώ τα αισθητικά
ζητήματα είναι υποκειμενικά, η εικόνα των αιολικών πάρκών είναι ευχάριστη και
αισιόδοξη λαμβάνοντας υπόψιν την ανεμογεννήτρια ως σύμβολο της ενεργειακής
ανεξαρτησίας και την τοπική ευημερία. Ομάδες ανθρώπων συχνά διοργανώνουν
προσπάθειες να μπλοκάρουν τις πολιτικά νέες τοποθεσίες αιολικής ενέργειας.

Οι εκθέσεις έχουν γίνει σχετικά με τη θνησιμότητα των πουλιών και των

νυχτερίδων, ως αποτέλεσμα των ανεμογεννητριών. Σημαντικοί παράγοντες που

68
μπορούν να αλλάξουν τον αριθμό των θανάτων περιλαμβάνουν την τοποθέτηση των
ανεμογεννητριών, τον αριθμό των πτηνών στην περιοχή, και τις διαδρομές της
μετανάστευσης των πουλιών. Ακόμα κι αν τα πουλιά μπορούν να σκοτωθούν από τις
ανεμογεννήτριες, είναι μικρό το ποσοστό θανάτων σε σχέση από αλλές τεχνητές
κατασκευές. Η κλίμακα των οικολογικών επιπτώσεων είναι σημαντική και ποικίλει
ανάλογα με τις συγκεκριμένες περιστάσεις. Η εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων
των προτεινόμενων έργων αιολικού πάρκου μπορεί να μετριάσει ή να αποτρέψει
θανάτους άγριων ζώων και να βοηθήσει την προστασία των ευάλωτων βίοτοπων.

2.26 Μικρής κλίμακας ανεμογεννήτρια

(εικόνα 2.29)

Μικρής κλίμακας ανεμογεννήτρια είναι το όνομα που δόθηκε για την περάτωση
των συστημάτων παραγωγής με την ικανότητα να παράγει μέχρι 50 kW ηλεκτρικής
ενέργειας. Απομονωμένες κοινότητες, οι οποίες μπορεί να στηρίζονται σε γεννήτριες
ντίζελ, μπορούν να χρησιμοποιήσουν ανεμογεννήτριες ως εναλλακτική λύση. Οι
ιδιώτες μπορούν να αγοράσουν αυτά τα συστήματα για να μειώσουν ή να εξαλείψουν
την εξάρτησή τους από την ηλεκτρική ενέργεια στο δίκτυο για οικονομικούς λόγους, ή
να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι ανεμογεννήτριες έχουν
χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας των νοικοκυριών σε
συνδυασμό με συσσωρευτές αποθήκευσης κατά τη διάρκεια πολλών δεκαετιών σε
απομακρυσμένες περιοχές.

Οι ανεμογεννήτριες μπορούν να συνδεθούν με μέσα αποθήκευσης

αντικαθιστώντας έτσι την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας με τοπικά παραγόμενη ισχύ
όταν θα είναι διαθέσιμη. Οι ανεμογεννήτριες μικρής κλίμακας μπορούν, σε ορισμένες
περιπτώσεις, να συνδεθούν παράλληλα στο δίκτυο και η πλεονάζουσα ενέργειά τους
να πουληθεί στην εταιρεία κοινής ωφέλειας, που δίνει μια λιανική πίστωση για τους
ιδιοκτήτες των γεννητριών και να αντισταθμίσει το κόστος της ενέργειάς τους.

69
 Σε μια μελέτη της Carbon Trust στο δυναμικό της μικρής κλίμακας της αιολικής
ενέργειας στο Ηνωμένο Βασίλειο, που δημοσιεύθηκε το 2010, διαπιστώθηκε ότι οι
μικρές ανεμογεννήτριες θα μπορούσαν να παράγουν έως 1,5 ΤW/h ανά έτος της
ηλεκτρικής ενέργειας και να εξοικονομήσουν 0,6 εκατ. τόνους διοξειδίου του άνθρακα
(Mt CO 2) )ως αποτέλεσμα μείωση εκπομπών ρύπων.

Η κατανεμημένη ηλεκτροπαραγωγή από ανανεώσιμες πηγές έχει ως συνέπεια

την αύξηση ευαισθητοποίησης για την κλιματική αλλαγή . Οι ηλεκτρονικές
διασυνδέσεις που απαιτούνται για τη σύνδεση των ανανεώσιμων μονάδων
παραγωγής με το βοηθητικό σύστημα μπορεί να περιλαμβάνει πρόσθετες
λειτουργίες, όπως το ενεργό φιλτράρισμα για τη βελτίωση της ποιότητας ηλεκτρικής
ενέργειας.

70
 ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

3.1 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΝΑΥΣΙΠΛΟΟΙΑΣ ΜΕ ΑΠΕ

Τα πλοία για τις μεταφορές τους χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο για καύσιμο
πετρέλαιο και γκάζι. Ο σκοπός της πτυχιακής μας εργασίας είναι να ερευνήσουμε μια
εναλλακτική μορφή ενέργειας κίνησης του πλοίου. Αυτό που μελετάμε είναι η κίνηση
του πλοίου να γίνεται εκτός από συμβατικά καύσιμά και με άλλες εναλλακτικές πηγές
ενέργειας όπως για παράδειγμα τα φωτοβολταικά συστήματα. Εκτός από τα
φωτοβολταικά συστήματα, εναλλακτικό καύσιμο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι
μικρές ανεμογεννήτριες και καύσιμο απο βιομάζα(βιοντήζελ). Εμείς θα εστιάσουμε
στη χρήση του φωτοβολταικού συστήματος ως εναλλακτική μορφή ενέργειας. Πιο
αναλυτικά ένα πλοίο μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα φωτοβολταικό σύστημα το οποίο
να είναι συνδεμένο με μπαταρίες και με ένα ηλεκτροκινητήρα. Το φωτοβολταικό θα
φορτίζεται από τον ήλιο και θα αποθηκεύει την ενέργεια σε μπαταρίες και είτε από
εκεί οι μπαταρίες θα τροφοδοτούν τον ηλεκτροκινητήρα ή απευθείας το φωτοβολταικό
σύστημα να τροφοδοτεί τον ηλεκτροκινητήρα. Επειδή το πλοίο είναι συνέχεια μέσα
στη θάλασσα και άμεσα εκτεθειμενό με τον ήλιο θα μπορεί να φορτίζει πιο γρήγορα
τις μπαταρίες ή να τροφοδοτεί απευθείας το κινητήρα. Επίσης το φωτοβολταικό
σύστημα έχει την ιδιότητα να φορτίζεται ακόμα και την νύχτα. Παρ’όλα αυτά όμως δεν
έχει την ιδιότητα να κάνει το πλοίο αυτόνομο καθώς δεν επαρκεί η ενέργεια του για να
κινήσει το καράβι για τεράστιες αποστάσεις, όπως κάνουν τα εμπορικά πλοία. Γι΄αυτό
το λόγο τα πλοία θα χρησιμοποιούν ταυτόχρονα και τις συμβατικές μεθόδους κίνησης
όπως το πετρέλαιο. Όταν τα πλοία θα σταθμεύουν σε λιμάνια, επειδή δε θα
χρησιμοποιούν τους κινητήρες, θα υπάρχει η δυνατότητανα αποθηκεύουν σε
μπαταρίες την ενέργεια που παράγουν τα φωτοβολταικά. Με αυτό τον τρόπο, θα
μπορεί να ξεκινήσει ξανά το ταξίδι του χρησιμοποιώντας την ενέργεια από τις
μπαταρίες,χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιεί τους συμβατικούς κινητήρες κάνοντας
οικονομία στο καύσιμο. Τα πλεονεκτήματα τους συστήματος είναι η οικονομία από τα
συμβατικά καύσιμα, με αποτέλεσμα τη μείωση των εξόδων του ταξιδιού,και
κατ΄επέκταση τη μείωση των τιμών στις μεταφορές των προιόντων και των επιβατών.
Άλλο ένα βασικό πλεονέκτημα είναι ότι μειώνονται οι ρύποι προς το περιβάλλον.
Επίσης, έχει μικρό κόστος συντήρησης στο φωτοβολταικό σύστημα και στις
μπαταρίες. Βασικό μειονέκτημα είναι το μεγάλο κόστος της αρχικής εγκατάστασης.
Βέβαια, η απόσβεση αυτής της επένδυσης γίνεται αρκετά γρήγορα. Ένα άλλο
μειονέκτημα είναι ότι το φωτοβολταικό σύστημα έχει συγκεκριμένο χρόνο ζωής που
πλησιάζει κοντά στα 25 χρόνια. Επιπρόσθετα, για να γίνει η εγκατάσταση ενός
τέτοιου συστήματος χρειάζεται χώρος στο κατάστρωμα του πλοίου και επιπλέον
χώρος για τις μπαταρίες. Αυτόματα λοιπόν, έχουμε μείωση του ωφέλιμου φορτίου.

Παρακάτω θα παρουσίασουμε ως παραδείγματα μία μελέτη και μία κατασκευή

που υιοθετούν τρόπους λειτουργίας πιο ‘’φιλικούς’’ προς το περιβάλλον.

71
 Το πρώτο παράδειγμα είναι το πλοίο Viking Lady,που θα εξοπλιστεί με
μπαταρία, η οποία θα μετατρέψει το σκάφος εφοδιασμού σε υβριδικό πλοίο,
παρόμοιο με το Toyota Prius και άλλα υβριδικά αυτοκίνητα.
Το Viking Lady κατασκευσάστηκε το 2009 και ήταν το πρώτο εμπορικό πλοίο
που λειτουργούσε με κυψέλη καυσίμου ως μέρος του συστήματος πλεύσης του. Οι
ερευνητές αναμένουν η μπαταρία να μειώσει την κατανάλωση καυσίμου και τις
εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα κατα 20-30%. Η μπαταρία θα τοποθετηθεί στο
πλοίο το 2013.
Η εξοικονόμηση καυσίμων σημαίνει ότι το Viking Lady θα κάνει απόσβεση σε
μόλις δύο (2) χρόνια, σύμφωνα με το Det Norske Veritas. Οι ερευνητές αναμένουν
επίσης, οι αλλαγές να μειώσουν το κόστος συντήρησης του πλοίου καθώς και τον
εξωτερικό θόρυβο.
Δεν είναι σαφές εάν η μπαταρία θα είναι επαναφορτιζόμενη ή αν θα χρειαστεί
περιστασιακή αντικατάσταση. Ωστόσο, η Eidesvik, η εταιρεία στην οποία ανήκει το
πλοίο, εξειδικεύεται σε πλοία που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια και είναι σε θέση να
παραδώσουν ενέργεια σε άλλα πλοία που βρίσκονται στο λιμάνι.
Τo Viking Lady είναι μέρος ενος ερευνητικού προγράμματος της Eidesvik, Det Norske
Veritas και Wärtsilä, μια ναυτιλιακή ενεργειακή εταιρία, και όλες έχουν βάση τους την
Νορβηγία. Το πρόγραμμα είναι στην λίστα Sustainia 100, που είναιένας κατάλογος με
πολλές υποσχόμενες λύσεις για την υπερθέρμανση του πλανήτη, ο οποίος θα
παρουσιαστεί στα Ηνωμένα Έθνη στο Ριο.

(εικόνα 3.1)

Το Turanor Planet Solar είναι το μεγαλύτερο ηλιακό σκάφος που έχει

ναυπηγηθεί ποτέ και το μοναδικό που επιχείρησε να κάνει τον περίπλου της Γης. Έχει
μήκος 32 μέτρα και πλάτος 15 μέτρα, ενώ διαθέτει πτερύγια με φωτοβολταϊκά πάνελ,
τα οποία καταλαμβάνουν έκταση 500 τετραγωνικών μέτρων. Πρόκειται για ένα
καταμαράν εφοδιασμένο με φωτοβολταϊκά συστήματα, το οποίο έχει ως μόνη
κινητήρια δύναμη την ηλιακή ενέργεια. Το συγκεκριμένο πλοίο έχει πραγματοποιήσει
31.189 μίλια μέσα σε 559 ημέρες, με πλήρωμα έξι (6) ατόμων, ενώ το κόστος
κατασκευής και ταξιδιού εκτιμάται στα 12 εκατ. ευρώ.

72
 (εικόνα 3.2)

3.2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΤΗΣ

ΜΕΛΕΤΗΣ

Για το πλοίο μας χρησιμοποιήσαμε 15 φωτοβολταικά πάνελ τα οποία το

καθένα είχαν ονομαστική τάση 1,5V, ονομαστικό ρεύμα 2mΑ και ονομαστική ισχύ
4mWp. Για τις ανάγκες του πλοίου μας συνδέσαμε τα φωτοβολταικά σε 3 συστοιχίες
παράλληλα συνδεμένες μεταξύ τους, που η κάθε μια αποτελείται από 5 φωτοβολταικά
πάνελ, συνδεμένα σε σειρά. Ο λόγος σύνδεσής τους με αυτόν τον τρόπο ήταν για
αύξηση της τάσης και περαιτέρω αύξηση της ισχύος . Άρα, από την σύνδεση μας, η
θεωρητική συνολική τάση που έχουμε είναι 7,5V και το συνολικό I θεωρητικό 6,8mΑ.
Άρα η θεωρητική μας ισχύς είναι 45mW. Επίσης, για τις ανάγκες των μετρήσεων μας
χρησιμοποιήθηκε αντίσταση τιμής R=1ΚΩ. Για την αποθήκευση της ηλιακής ενέργειας
χρησιμοποιήθηκαν επίσης 2 κιτ μπαταριών (από 4 μπαταρίες το κάθε κιτ), τα οποία
ήταν συνδεμένα μεταξύ τους σε σειρά και είχαν V ονομαστικό 9,6V και I θεωρητικό
6,8mAh. Επίσης, χρησιμοποιήθηκε κινητήρας DC 9V ,Ι=10mA,P=90mW και
n=2400rpm. Θεωρητικά για να δουλέψει ο κινητήρας στο 100% για μία ώρα
λειτουργίας απαιτούνται μπαταρίες αποθήκευσης 9V ,10mAh και 0,13W. Άρα με τα
δικά μας εξαρτήματα, δουλεύοντας ο κινητήρας στο 100% μπορεί να κινήσει το πλοίο
αυτόνομα για μία ώρα. Στους υπολογισμούς μας αυτούς παίρνουμε υπόψιν μας ότι ο
κινητήρας είναι ικανός να κινήσει το πλοίο για μία ώρα αντιμετωπίζοντας την τριβή
της θάλασσας, την άνωση και την αρχή της πλευστότητας. Τα φωτοβολταικά πάνελ
μπορούν να φορτίσουν τις μπαταρίες, εάν υποθέσουμε ότι λειτουργούν στο
100%(απόλυτη ηλιοφάνεια), σε 1 ώρα και 10 λεπτά. Συνεπώς, εάν τα φωτοβολταικά

73
τροφοδοτούν απευθείας τον κινητήρα, ο κινητήρας δεν θα μπορεί να λειτουργεί στο
100% της απόδοσής του, αλλά στο 85% της συνολικής του ισχύς, με αποτέλεσμα το
πλοίο να έχει χαμηλότερη ταχύτητα. Όταν το πλοίο είναι σταθμευμένο αρκεί να
περιμένει τουλάχιστον 1 ώρα και 10 λεπτά για να φορτίσουν τελείως οι μπαταρίες έτσι
ώστε, όταν ξεκινήσει η πλεύση του να λειτουργεί ο κινητήρας στο 100% παίρνοντας
τροφοδοσία από την ήδη αποθηκευμένη ενέργεια των μπαταριών. Όταν εξαντληθεί η
αποθηκευτική ενέργεια των μπαταριών θα μπορεί ο κινητήρας να τροφοδοτείται
απευθείας από τα φωτοβολταικά πάνελ , μειώνοντας την ισχύ του στο 85% της
συνολικής του ισχύος. Αυτό γίνεται με την βοήθεια μίας ηλεκτρονικής πλακέτας, η
οποία μέσω μίας φωτοδιόδου και ενός ηλεκτρονικού ρελέ κάνει την εναλλαγή της
τροφοδοσίας του κινητήρα από την μπαταρία στο φωτοβολταικό. Αν ο κινητήρας μας
δουλεύει με μικρότερο ποσοστό από την συνολική του ισχύ, αρχικά παίρνοντας από
τις μπαταρίες θα θέλει περισσότερο χρόνο να εκφορτιστούν αυτές, ενώ αν
τροφοδοτείται από τα πάνελ με μικρότερη ισχύ τότε εκείνα θα έχουν την ενέργεια να
μπορούν να λειτουργούν τον κινητήρα και να φορτίζουν τις μπαταρίες ταυτόχρονα, με
αποτέλεσμα η πλεύση του πλοίου να γίνει όσο το δυνατό πιο εξαρτημένη από τα
φωτοβολταικά πάνελ. Παρακάτω παρουσιάζουμε από την αρχή έως το τέλος την
κατασκευή του μοντέλου μας.

1. Φωτοβολταικό πάνελ

74
2. Εσωτερικός σκελετός πλοίου με τον άξονα κίνησης της προπέλας

3. Το σκαρίφιμα του πλοίου από πάνω

75
4. Πλάγια απεικόνιση το σκαρί του πλοίου

5. Τελικη σύνδεση των φωτοβολταικών πάνελ

76
6. Ηλεκτρονική πλακέτα

7. Γέφυρα πλοίου από ψηλά

77
8. Γέφυρα πλοίου από το πλάι

78
9.Τελική μορφή

79
 3.3 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΕΣ ΜΑΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ

Για τις πειραματικές μετρήσεις του πλοίου χρησιμοποιήθηκαν 15

φωτοβολταικά πάνελ συνολικής τάσης 7,5V, συνολικής έντασης 6mA και συνολικής
ισχύς 45mW, με εσωτερική αντίσταση 1,1kΩ , μία αντίσταση 1kΩ, 2 κιτ μπαταριών
ονομαστικής τάσης 9,6V και ονομαστικής έντασης 7,8mAh,μία ηλεκτρονική πλακέτα
φωτοδιόδου, ένας κινητήρας 9V DC, καλώδια συνδεσμολογίας[χρώματος
κοκκινο(+),μαύρο(-)], ένα ψηφιακό πολύμετρο ένα μοντέλο πλοίου RC.

Παρακάτω δείχνουμε συνοπτικά σε ένα πίνακα μετρήσεις που έγιναν στα

φωτοβολταικά πάνελ τον μήνα Οκτώβριο, που η μέση θερμοκρασία περιβάλλοντος
είναι 20 C και υγρασία κατά μέσο όρο 75% με σχεδόν άπνοια στην περιοχή Αθήνα-
Αττικής .

Ώρα μέτρησης Τάση(V) Ένταση(mA) Iσxύ (mW) α%-

απόκλιση
Πρωί 7,4 6,2 45,88 49%
Μεσημέρι 5,05 3,15 15,9 82%
Συννεφιά 7 6,7 46,9 47,8%
Βράδυ 0,11 14x10-3 1,54 x10-3 99%

Από τις μετρήσεις που πήραμε γράφουμε ενδεικτικά τις πιο σημαντικές τιμές,
διότι οι ενδιάμεσες μετρήσεις είχαν πολύ μικρές διαφορές με τις τιμές που γράψαμε.
Ήταν αδύνατον να γίνουν μετρήσεις το χειμώνα καθώς η εκπόνηση της
συγκεκριμένης εργασίας τελείωσε το φθινόπωρο. Οι αποκλίσεις % είναι μεγάλες
καθώς υπολογίζουμε ότι ο κινητήρας όταν τροφοδοτείται από τα φωτοβολταικά πάνελ
απευθείας δουλεύει στο 100% της απόδοσής του, που αυτό φυσικά στην
πραγματικότητα το καθιστά ανέφικτο, διότι με την συνδεσμολογία που
πραγματοποιήσαμε έχει στην έξοδό της μέγιστη τάση 7,5V ενώ ο κινητήρας μας
δουλεύει έως 9V μέγιστη τάση.

Από τις πειραματικές μας μετρήσεις παρατηρούμε ότι τα φωτοβολταικά

αποδίδουν καλύτερα στις πρωινές με μεσημεριανές ώρες, χωρίς βέβαια να έχει
υψηλή θερμοκρασία στο περιβάλλον. Παρατηρούμε επίσης κατά την περίοδο της
νύχτας ότι τα φωτοβολταικά δεν αποδίδουν σχεδόν καθόλου.Ωστόσο αποδίδουν μια
πολύ μικρή ενέργεια λόγω του ότι απορροφούν από την κοσμική ακτινοβολία.

80
 ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

4.1 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Συνοψίζοντας λοιπόν τις θεωρητικές μας και πρακτικές μας μετρήσεις από την
πτυχιακή μας έρευνα βγάζουμε τα εξής συμπεράσματα:

 Με την σωστή μελέτη για την τοποθέτηση φωτοβολταικών συστημάτων πάνω

στα πλοία θα ήταν εφικτό να περιοριστεί ή ακόμα και να καταργηθεί η χρήση
συμβατικών καυσίμων.

Λέγοντας σωστή μελέτη εννονούμε στην κατασκευή του πλοίου να έχει

υπολογιστεί το μικτό του βάρος, προκειμένου να επιλεχθούν οι κατάλληλοι
κινητήρες. Οι κινητήρες για να έχουν καλύτερη απόδοση και εκμετάλλευση στο
100% των εναλλακτικών μορφών ενέργειας, πρέπει να είναι τύπου inverter,
που όμως αυξάνει αρκετά το κόστος κατασκευής. Επίσης, θα πρέπει να
λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τους λόγους χρήσης του καραβιού. Δηλαδή ,
εάν θα είναι εμπορικό πλοίο ή επιβατικό πλοίο καθώς και σε ποιες περιόδους
ταξιδεύει.

 Η εγκατάσταση φωτοβολταικών συστημάτων συμφέρει οικονομικά. Μπορεί το

κόστος εγκατάστασης, συντήρησης και αντικατάστασης των πάνελ μετά το
πέρας του χρόνου ζωής(25 χρόνια) των φωτοβολταικών συστημάτων να
είναι υψηλό, όμως μπορεί να γίνει απόσβεση του κόστους σε μικρό χρονικό
διάστημα λόγω χαμηλότερης κατανάλωσης συμβατικού καυσίμου. Βέβαια ,
σύμφωνα με τις μετρήσεις τη νύχτα τα φωτοβολταικών συστήματα δεν
αποδίδουν.
 Τέλος, τα φωτοβολταικά είναι φιλικά προς το περιβάλλον, καθώς τα πλοία
χρησιμοποιούν όλο και λιγότερο τα συμβατικά καύσιμα, τα οποία μολύνουν το
εναέριο και υδάτινο περιβάλλον.

4.2 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

 Μπορεί να γίνει μελέτη για κατασκευή πλοίου με παραπάνω από μία

εναλλασσόμενη πηγή ενέργειας. Για παράδειγμα: α) να χρησιμοποιηθούν
ανεμογεννήτριες, διότι όπως είδαμε από τις μετρήσεις μας τα φωτοβολταικά
δεν αποδίδουν σχεδόν καθόλου τις νυχτερινές ώρες σε αντίθεση με τις
ανεμογεννήτριες, οι οποίες λειτουργούν όλο το 24ωρο ή β)να γίνει μελέτη
χρησιμοποίησης της βιομάζας.
 Να γίνουν μετρήσεις των φωτοβολταικών και σε άλλες περιόδους, όπως τον
χειμώνα για να υπάρχει συνολική εκτίμηση της απόδοσής τους.

81
Βιβλιογραφία

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BB%CE%BF%CE%AF%CE%BF

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%BD%CE%B5%CF%8E%CF%83%CE
%B9%CE%BC%CE%B5%CF%82_%CF%80%CE%B7%CE%B3%CE%AD%CF%82_%CE%B5%CE%BD
%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CF
%84%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AC

http://ditumetric.com/gr/index.php?option=com_content&view=article&id=73&Itemid=1
11

http://www.solar-systems.gr/photovoltaic-stand-alone-hybrid.html

Wikipedia (en) (http://en.wikipedia.org/wiki/Hybrid_system)

(http://www.ceere.org/rerl/projects/software/hybrid2/hybrid_power_systems.html)

[Roger Taylor- Hybrid Power

systems http://files.harc.edu/Documents/EBS/CEDP/HybridPowerSystems.pdffiles.ha
rc.edu/Documents/EBS/CEDP/HybridPowerSystems.pdf]

http://translate.google.gr/translate?hl=el&sl=en&tl=el&u=http%3A%2F%2Fen.wikipedia.org
%2Fwiki%2FWind_power

http://www.planetsolar.org/ 2012

http://www.econews.gr/2012/03/21/viking-lady-hybrid-vessel

K.J.Rawson &E.C.Tupper ,(2002),Βασική θεωρία πλοίου, Τ. 1 ,Πανεπιστημιακές Εκδόσεις

Ε.Μ.Π.,Αθήνα

82