Opdrachtgever: AVANS hogeschool – opleiding bouwkunde

Onderzoeksrapport
Vernieuwde kerk
Vanuit architectonische visie

1
 Onderzoeksrapport project herbestemmen

Met dank aan Marja Haring en Pien Clement.

Demi van de Ven

2151532

Djc.vandeven@student.avans.nl

In opdracht van AVANS hogeschool Tilburg afdeling bouwkunde leerjaar 2

2022

2
Samenvatting
In het onderzoeksrapport “project herbestemmen onder de visie van een architect” staat onder meer
omschreven wat de architectonische oplossingen zijn voor de Emmaüskerk te Eindhoven. Voor dit concept heeft
de architect onderzoek gedaan naar verschillende varianten voor de uitvoering van het project.

Over de volgende zaken is er een en ander aanbevolen:

 De materiaalkeuzes; een transparante gevel die tevens ook de privacy voor bewoners garandeert.
 Hoe de verschillende materialen in elkaar overlopen; met nadruk op bestaand en nieuw; uitvergroot met
details.
 Vluchtwegen met betrekking tot brandveiligheid
 De voldoening voor de eisen van het bouwbesluit

Ook zijn er een aantal schetsdetails gemaakt van de volgende onderdelen:

 Nieuwe kozijn en gevelopeningen in de bestaande gevel

 Horizontale en verticale overgangen tussen bestaande en uitbreiding
 Entree
 Balustrade
 Én beeldbepalende elementen in de kerkzaal

Door middel van literatuurstudies, matrix-tabellen, referentie projecten en feedback van docenten is er
onderzoek gedaan naar een variant voor het herbestemmingsontwerp voor de Emmäuskerk. Uit dit onderzoek is
voortgekomen dat het grootste deel van de kerk bestaande blijft.

Daarnaast worden, met een aantal aanpassingen op architectonische wijze, de vluchtwegen goed uitgevoerd.
Dat zelfde geld voor de eisen in het bouwbesluit.

Om dit te kunnen realiseren zijn er een aantal consequenties. Er zal een gedeelte van de bestaande verloren
gaan om ruimte te krijgen voor de juiste verlichting. Als aanvulling word er nog bijgebouwd zodanig dat er een
prachtig ontwerp in Eindhoven komt te staan.

3
Voorwoord
Voor u ligt het onderzoeksrapport “project herbestemmen”. Dit onderzoek gaat in op de architectonische visie
van de herbestemming van een kerkgebouw. Dit rapport is geschreven in het kader van het vak “project
herbestemmen individueel” uit het tweede jaar van de opleiding bouwkunde aan AVANS hogeschool. Het
onderzoek en het schrijven liep van eind april 2022 tot en met eind juni 2022.

Tijdens het onderzoek heb ik individuele begeleiding gehad van Marja Haring. Zij heeft mij geholpen met de
opzet van het onderzoek en een aantal verdiepende vragen.

Bij dezen wil ik mijn begeleidster bedanken voor de fijne samenwerking en de goede feedback.

Ik wens u veel leesplezier toe.

Demi van de Ven

Tilburg, 2022

4
Inhoudsopgave 5.2. Gebruik van vluchtwegen ......................................................................................................................... 34
Samenvatting...............................................................................................................................................................3 5.2.1. Karel in een rolstoel .......................................................................................................................... 34
Voorwoord ..................................................................................................................................................................4 5.2.2. Noodtrap vanaf daktuin .................................................................................................................... 34
1. Inleiding ...............................................................................................................................................................6 5.3. Conclusie ................................................................................................................................................... 34
2. Visie, ambitie en referenties ...............................................................................................................................7 6. Controle en aanpassingen t.a.v. bruikbaarheids- en veiligheidseisen bouwbesluit ......................................... 35
2.1. Visie en ambitie ...........................................................................................................................................7 6.1. Vrije doorgang........................................................................................................................................... 35
2.2. Referenties ..................................................................................................................................................7 6.2. Vrije hoogte ruimtes ................................................................................................................................. 35
3. Aanpassingen van het ontwerp ten opzichte van visie en ambitie .....................................................................9 6.3. Trappen ..................................................................................................................................................... 35
3.1. Locatie van de Emmaüs kerk .......................................................................................................................9 6.4. Vloerafscheidingen ................................................................................................................................... 35
3.2. Aanpassingen gevelbeeld Emmaüs kerk en het voorlopig ontwerp studenten..........................................9 6.5. Conclusie ................................................................................................................................................... 35
3.3. Aanpassingen gevelbeeld Emmaüs kerk, voorlopig ontwerp studenten en Definitief ontwerp D. van de 7. Uitgangspunten details ..................................................................................................................................... 36
Ven 9 7.1. Negge ........................................................................................................................................................ 36
3.3.1. Westgevel ............................................................................................................................................9 7.2. Opstorting voor tegels .............................................................................................................................. 36
3.3.2. Noordgevel ........................................................................................................................................10 7.3. Afwatering balustrades ............................................................................................................................. 36
3.3.3. Oostgevel ...........................................................................................................................................12 8. Bronvermelding ................................................................................................................................................ 36
3.3.4. Zuidgevel ...........................................................................................................................................12 9. Vermeldingen naar afbeeldingen ..................................................................................................................... 37
3.4. Binnen-indeling .........................................................................................................................................13 10. Bijlagen .......................................................................................................................................................... 39
3.4.1. Ontsluiting .........................................................................................................................................13
3.4.2. Begane grond ....................................................................................................................................14
3.4.3. Eerste verdieping ...............................................................................................................................16
3.4.4. Tweede verdieping ............................................................................................................................17
3.4.5. Derde verdieping ...............................................................................................................................19
3.5. Conclusie ...................................................................................................................................................20
4. Materiaalkeuzes en beeldbepalende elementen..............................................................................................20
4.1. Gevels ........................................................................................................................................................20
4.1.1. Beeldbepalend element: stilteruimte ...............................................................................................20
4.1.2. Beeldbepalend element: ontsluiting .................................................................................................22
4.1.3. Materiaalkeuze overige buitenwanden ............................................................................................24
4.2. Dak .............................................................................................................................................................26
4.3. Binnen afwerking.......................................................................................................................................27
4.3.1. Stilteruimte ........................................................................................................................................27
4.3.2. Hoofdentree ......................................................................................................................................28
4.3.3. Woningen en appartementen ...........................................................................................................30
4.4. Conclusie ...................................................................................................................................................32
5. Vluchtwegen ......................................................................................................................................................32
5.1. Lengte van vluchtwegen............................................................................................................................32

5
1. Inleiding
Aan de Jan van der Wegestraat in Eindhoven staat een leegstaande kerk. Een gebouw van dat is ontworpen
voor het christelijke geloof. Het is nog in goede staat, maar is niet meer in gebruik. Bij aankomst zie je een
hele gevel voorzien van glas-in-lood ramen en een grote klokkentoren met witte kolommen. Het is de
Emmaüskerk uit Eindhoven, gebouwd in 1962, en zal binnen een aantal jaar een bijzondere update krijgen.

In augustus 2022 heeft AVANS hogeschool de opdracht geformuleerd om de Emmaüskerk in Eindhoven een
nieuw leven te geven. Een herbestemming met appartementen, vier woningen en een stilteruimte moeten
zorgen voor een verlengde levensduur. Op basis van dit onderzoek wordt er op architectonische wijze een
advies gegeven. Dit advies zal zorgen voor een vernieuwde uitstraling van de kerk.

In dit onderzoeksverslag zoekt architect D. van de Ven naar de manier waarop zij deze herbestemming kan
realiseren. In hoofdstuk die worden er aanpassingen gedaan van het VO naar het DO. Dit betreft
voornamelijk de indeling van de kerk. In hoofdstuk 4 kijken we naar de geschikte materialen voor binnen en
buiten de kerk en hoe deze in elkaar over lopen. In hoofdstuk 5 worden de vluchtroutes behandeld, die bij
calamiteiten bruikbaar zijn. In het 6e hoofdstuk richten we ons op de eisen van het bouwbesluit. Deze
controleert architect D. van de Ven zorgvuldig en doet waar nodig haar aanpassingen. In hoofdstuk 7, wordt
er een opzet gemaakt voor het tekenen van details. Deze uitgangspunten gaan voornamelijk over de
aansluitingen van verschillende materialen en knooppunten. Het laatste hoofdstuk wordt gebruikt voor de
resultaten en eindconclusies van voorafgaande paragraven.

In de formulering van de alternatieven is rekening gehouden met de wet- en regelgeving van het
bouwbesluit.

6
 2. Visie, ambitie en referenties
2.1. Visie en ambitie
De Emmaüs kerk is klaar voor een nieuwe bestemming. Het gebouw dat draait om het samenkomen en het
geloof in God word ingeruild voor woningen en appartementen. Met de herbestemming wil de architect ook een
thema naar voren brengen. Dit thema is onzichtbaar en zal als volgt naar voren komen in het ontwerp:

De herbestemming zal opgaan in de kerk. Er zullen veranderingen optreden maar zijn van buiten af niet te
merken. De Emmaüs kerk zal zijn eigen karakter blijven houden. De veranderingen in het ontwerp blijven voor
omwonende bijna onzichtbaar.

Daarnaast zullen er aparte “gescheiden” ruimtes worden gecreëerd. De inwonende hebben zijn eigen plek en
zullen voor andere “onzichtbaar” zijn.

Naast deze hoofdzakelijke ambities word hieronder omschreven hoe het thema onzichtbaar in de details word
doorgevoerd.

2.2. Referenties
Om een beeld te kunnen vormen over de uitstraling van de herbestemming worden hieronder een aantal
referentie beelden laten zien. In deze projecten zie je de uitgangspunten van het thema “onzichtbaar”
terugkomen.
Figuur 2: "Het kantoorgebouw Avec te Tilburg door Bedaux de brouwer Architecten" van architect.nl (2017)

Hieronder ziet u het kunstwerk van Carlijn Kingsma “de architectuur van het onzichtbare”. Hierin verwerkt ze het
thema religie. Volgens haar is het een kaart waarin je kan zoeken en dwalen, vinden en ontdekken en waar je
dwarsverbanden kan zien.1 Voor de een verteld het kunstwerk een ander verhaal dan voor de ander. Het
zichtbare is onzichtbaar.

Figuur 1: "Het kantoorgebouw Avec te Tilburg door Bedaux de brouwer Architecten" van de architect.nl (2017)

Zoals op de website van architect.nl al benoemd word “lijkt het kozijn bijna onzichtbaar in de stedelijke
compositie”. Het kozijn is zo gedetailleerd dat het niet opvalt in de gevel. “Met een geheel vlak bodemprofiel, is
de overgang van binnen naar buiten in geopende stand vrijwel onzichtbaar en nauwelijks voelbaar.” Doordat het
kozijn vrijwel onzichtbaar is loopt buiten en binnen vrijwel samen. Dit effect wil de architect ook creëren in de
herbestemming van de Emmaüskerk. Figuur 3: "De architectuur van het onzichtbare" van Carlijn Kingsma (2016)

1
https://godenenmensen.com/2020/10/25/architectuur-van-het-onzichtbare/

7
Dit effect wil de architect meenemen in het de herbestemming. Het verwerken van details die door zoeken en
ontdekken pas vindbaar zijn. Deze details zijn kenmerkend uit de Emmaüs kerk.

Een groot referentieproject is een villa ontworpen door Adam Kurdahl van SPOL Architects. In dat ontwerp
verspringen alle etages ten opzichte van elkaar, wat de overgangen tussen gezinsleven en werkplek, die de villa
herbergt, onzichtbaar maakt.2

Figuur 4: "Trap uit een villa ontworpen door Spol architecten A. Kurdahl" (2016)

Wat de Deense architect Adam Kurdahl doet in dit ontwerp neemt de architect D. van de Ven ook mee in het
ontwerp van de herbestemming. Hiermee zorgt zij dat de overgangen tussen aparte afdelingen onzichtbaar
worden gemaakt.

2
https://scandiliv.nl/architectuur/deze-bijzondere-villa-trekt-architecten-uit-de-hele-wereld-aan

8
 3. Aanpassingen van het ontwerp ten opzichte van visie en ambitie
3.1. Locatie van de Emmaüs kerk
De Emmaüs kerk staat gelokaliseerd in Brabant, in de stad Eindhoven. Aan de westgevel bevind zich een groot
raampartij de uitkijkt op de Willem van Kessel straat.

Figuur 5: Lokalisering van de Emmaüs kerk ten opzichte van het Noorden (google maps 2022) Figuur 7: veranderingen van bestaand naar herbestemde ontwerp Zuidgevel, van de Ven D. (2022)

Het dakopbouw, dat ontworpen is voor het appartement van Harry en Josefien, is met rood gemarkeerd. Daarbij
3.2. Aanpassingen gevelbeeld Emmaüs kerk en het voorlopig ontwerp studenten
worden de buitenruimtes bovenop de Emmaüs kerk van elkaar gescheiden door middel van een heg.
Hieronder worden de veranderingen in het gevelbeeld van de bestaande Emmaüs kerk naar het voorlopig
ontwerp van Avans studenten besproken. 3.3. Aanpassingen gevelbeeld Emmaüs kerk, voorlopig ontwerp studenten en Definitief
ontwerp D. van de Ven
Onder deze titel worden de drie ontwerpen: de bestaande kerk, het voorlopig ontwerp van studenten van Avans
Hogeschool en het definitief ontwerp van architect D. van de Ven met elkaar vergeleken. De aanpassingen van
het voorlopig naar het definitief ontwerp worden besproken.

3.3.1. Westgevel
In het aanzicht op de westgevel zijn de aanpassingen goed zichtbaar. Hieronder word duidelijk welk effect deze
veranderingen hebben op het straatbeeld.

In de bestaande kerk bestaat het ontwerp uit een rechthoekig

aanzicht met daarnaast de klokkentoren. Deze twee
gebouwen staan los van elkaar.

Figuur 6: veranderingen in het ontwerp ten opzichte van het bestaande begane grond (beschikbaar gestelde DO 2022)

Volgens de ambitie van de studenten blijft er zoveel mogelijk van de Emmaüs kerk bestaan. Er worden slechts
een aantal gevelelementen doorgevoerd en toegevoegd. Dat is te zien in de plattegrond van de begane grond.
Aan de zuidgevel is een ontsluiting toegevoegd. En aan de oostgevel is de ruimte, waar origineel het orgel staat,
naar de begane grond doorgetrokken.
Figuur 8: Westgevel bestaande kerk, ter beschikking
In onderstaande afbeelding van de zuidgevel, zijn de veranderingen in het rood aangegeven. gesteld door Avans Hogeschool (2022)

9
 In het ontwerp, veranderd door studenten van Avans
Hogeschool, zie je het dakopbouw en de ontsluiting toegevoegd
tussen de klokkentoren en de kerk zelf. Deze loopt door tot de
tweede verdieping.

Figuur 9: Westgevel voorlopig ontwerp, studenten Avans

Hogeschool (2022)
In het aangepaste ontwerp, is er door de architect D. van de
Ven een verbinding gemaakt tussen het dakopbouw en de
ontsluiting. Op deze manier kunnen de toekomstige bewoners, Figuur 11: Verandering in de raampartijen eerste verdieping t.b.v. aansluitingen en daglicht (van de Ven, D. 2022)
in één beweging door naar de buitentuin. Daarnaast word de
gevelstructuur doorgevoerd in het dakopbouw. De
raampartijen zijn even breed. Ook is de hoofdingang verplaatst
naar de westgevel. De opvallende panelen in de gevel vraagt
om een hoofdingang.

Figuur 10: Westgevel aanpassingen op het Definitief

ontwerp, van de Ven, D. (2022)

Met het veranderen van het dakopbouw, worden de trappenhuizen, die uitkomen in de buitentuin, meteen
bouwtechnisch en bouwfysisch afgesloten. Figuur 12: Verandering in de raampartijen Noordgevel t.b.v. aansluitingen en daglicht (van de Ven D. 2022)

Ook werkt deze aanpassing mee in het voordeel van het thema “onzichtbaar”. Zoals al eerder benoemd word het
karkater doorgevoerd, waardoor de nieuwbouw niet zichtbaar is als nieuwbouw.
De ontsluiting word uitgevoerd in een transparante gevel. Waardoor dat gedeelte van de aanbouw “onzichtbaar”
blijft in het straatbeeld.
3.3.2. Noordgevel
Ook op de noordgevel is er door de architect D. van de Ven een aantal aanpassingen gedaan. Dit betreft de
raampartijen die ervoor zorgen dat er genoeg daglicht binnen komt. Hieronder is te zien dat er in het definitief
ontwerp (van studenten van Avans Hogeschool) geen rekening gehouden is met het binnenkomen van het
daglicht in elke ruimte en de onderbreking van ramen ter plaatse van de binnenwanden.
De linker afbeelding weergeeft steeds het voorlopig ontwerp, beschikbaar gesteld door Avans studenten. De
rechter afbeelding laat het ontwerp zien van de architect.
De raampartijen zijn zoals in de ambitie beschreven is, aan de verdiepingsvloer verbonden. De architect wil het
effect creëren zoals in het kantoorgebouw Avec te Tilburg, ontworpen door Bedaux de brouwer Architecten. Het
geheel vlak bodemprofiel van het kozijn zorgt ervoor dat binnen met buiten integreert.
In het voorlopig ontwerp hebben de studenten “grids” in de kozijnen geplaatst. Dit omdat die ook voorkomen in
de ramen van de westgevel. Deze “grids” hebben in deze gevel enkel een negatief effect. Deze “grids” werken als
een tralies en veroorzaken een gevangenis gevoel. Daarbij wordt het effect van de doorlopende ramen verstoort.
Daarom laat architect D. van de Ven deze weg in de noordgevel.

10
Figuur 13: Raampartijen noordgevel zonder grids (van de Ven, D. 2022)

De raampartijen, met een hoogte van een verdieping, zorgen dat binnen en buiten in elkaar door lopen. In
Renders van het ontwerp is de verlenging van de ruimte goed voelbaar. Figuur 15: "Verlenging van de woning Karel door middel van verdiepingshoge ramen" van de Ven D. en Lumion (2022)

Daarnaast hebben de kozijnen, die onder elkaar geplaatst, dezelfde afmetingen. Zij hebben ook dezelfde hoogte
op hoogte afstand van elkaar. Deze herhalingen zorgen voor ritme en eenvoud in de gevel. Waardoor de
Noordgevel geen “bom” van verwarring word.

Figuur 14: "Verlenging van de woning Johan, Sophie en Tiny doormiddel van verdiepingshoge ramen” van de Ven D. en Lumion (2022)

11
 3.3.3. Oostgevel
In het bestaande ontwerp bestaat de Oostgevel uit de
kerk met daaraan een uitstekend blok. Hier bevind
zich het orgel. Dit blok hangt als het ware aan de
gevel.
De achtergevel is gesloten. Er bevinden zich geen
ramen/deuren.
Links van de kerk staat de klokken toren apart van het
gebouw.
3.3.4. Zuidgevel
Net als bij de Noordgevel valt het orgel op in het
ontwerp van de Emmaüs kerk. Het is een blok dat aan
het vierkante gebouw is geplakt. Als het met een
gezicht word vergeleken kan het een puist worden
genoemd.
In de Zuidgevel zien we de ramen van de Westgevel
weer terugkomen. Deze lopen enkel niet door tot aan
de begane grond. Dat komt doordat het word
onderbroken door een aanbouw.

Figuur 16: Oostgevel bestaande kerk, ter beschikking gesteld door Figuur 19: Zuidgevel bestaande kerk, ter beschikking gesteld door
Avans Hogeschool (2022) Avans Hogeschool (2022)

Figuur 17: Oostgevel voorlopig ontwerp, studenten Avans
hogeschool (2022)
Figuur 18: Oostgevel aanpassingen op het Definitief ontwerp, van
de Ven, D. (2022)
In het voorontwerp, gemaakt door studenten van
Avans Hogeschool, is “het uitstulpsel” naar de begane
grond door gevoerd. Dit is een verlengde van de
gevel. Deze aanpassing is gerelateerd aan het thema.
Het heeft een toegevoegde waarde in de gevel én is
bijna niet zichtbaar.
Daarnaast is de tussenbouw ook aan de oostgevel te
zien. Deze loopt door tot onderkant dak. En word
gebruikt voor de ontsluiting.
Bovenop het dak zien we de gezamenlijke tuin en de
opbouw van de woning van de woning van Harry en
Josefien. Dit uit zich als een blok bovenop de kerk.
In het Definitief ontwerp heeft architect D. van de
Ven de verlenging van het orgel in stand gehouden.
Dit heeft een toegevoegde waarde in de gevel en valt
niet per direct op. Zoals het thema zegt: onzichtbaar.
Wat wel aangepast is de dakopbouw en de
aansluiting naar de klokkentoren. Door deze met
elkaar te verbinden kan de opbouw, de ontsluiting en
de klokkentoren gezien worden als een zachte
overkoepeling over de kerk. Dit onderscheid zich van
het voorontwerp van de studenten van Avans. Waar
er verschillende onderdelen ruw tegen de
herbestemde Emmaüs kerk worden aangeplakt.
Dit overkoepelend effect zal met de juiste
materiaalkeuze nog versterkt worden.
Figuur 20: Zuidgevel voorlopig ontwerp, studenten Avans
hogeschool (2022)
Figuur 21: Zuidgevel aanpassingen op het Definitief ontwerp, van
de Ven, D. (2022)
De studenten van Avans Hogeschool weten “de puist”
te verzachten door hem aan de begane grond te
bevestigen. Dit levert een verzachtend resultaat op.
Ook de ramen zijn doorgetrokken tot aan de begane
grond. Dit om het karkater van de Westgevel terug te
laten komen.
Daarbij hebben de studenten bovenop de
ontsluitingsruimte een hekwerk gemaakt. Dit zie,
naast het balkon van Karel, verder nergens terug in de
gevel. Het is een element die ongewild de aandacht
vraagt.
In het ontwerp van architect D. van de Ven is dat
hekwerk weggelaten. Door de gevel van de
ontsluiting door te laten lopen tot aan het dak
opbouw, vervalt het opvallende element.
Daarnaast is in het laatste ontwerp de dakrand
verkleint. Dit heeft de volgende twee redenen:
 Het dak is onnodig dik
 Door het te verkleinen vervalt het opstapje
vanaf de ontsluiting naar de buitenruimte op
het dak.
Verder blijft het aanzicht op de Zuidgevel vrijwel
hetzelfde.

12
Om de Westgevel volledig na te bootsen kunnen de ramen, rechts van de onstluiting, doorgetrokken worden in In elke gevel loopt de dakrand door. Alleen bij de Zuidgevel word deze onderbroken. Dat heeft te maken met de
de ontsluiting zelf. Hieronder zie je hoe dat de gevel veranderd. doorloop van de gevel t.b.v. het dakopbouw. De dakrand kan daar worden nagebootst door een strook toe te
passen met dezelfde kleur en dikte. Dit effect is hierboven weergegeven.

De toepassing van deze strook word enkel als storend ervaren. De lange gevel heeft zijn eigen charme en hoeft
niet verstoort te worden door een eventuele dakrand. De strook scheid de opbouw met de kerk. En dat verwerpt
de zachte overkoepeling.

3.4. Binnen-indeling
Onder deze titel word de binnen-indeling behandeld. Dit word steeds per verdieping gedaan. Om een goed beeld
te krijgen hoe het voorontwerp van de studenten van Avans Hogeschool is ingedeeld word eerst hun
massaontwerp getoond.

Figuur 22: "Toevoeging ramen in Zuidgevel" van de Ven D. (2022)

Door dit te doen word het thema “onzichtbaar” aan de ene kant aangemoedigd en aan de andere kant
tegengesproken:

 Aangemoedigd: De kerk behoud zoveel mogelijk zijn eigen karakter zodanig dat de aanpassingen die er
gemaakt worden “onzichtbaar” zijn voor buitenstaande. De architect laat het patroon van de Westgevel
doorlopen in de Noordgevel.
 Tegengesproken: De gevel word transparant waardoor, wat er binnen gebeurd, niet meer “onzichtbaar”
blijft. Alles word open gesteld voor omwonende. Daarbij treed er een grote verandering op in de
Noordgevel. De kozijnen hebben een behoorlijk effect.

Ook heeft het transpireren van de gevel een behoorlijk effect op bouwtechnisch gebied. Volgens de website van
Habitos3 vangen ramen, gericht op het zuiden, veel warmte op. Het kan binnen enorm warm worden als er geen
gebruik word gemaakt van zonwering/juist geïsoleerd glas.

Daarbij vraagt de ruimte die belicht word niet persé om het warme zuiderlicht. De ontsluiting heeft voldoende
aan de twee transparante gevels aan Oost- en Westgevel.

Figuur 24: "Massaontwerp/indeling voorontwerp, beschikbaar gesteld door studenten van Avans Hogeschool (2022)

Dit massaontwerp is de basis van heel de herbestemming en zal dus meegenomen worden naar het definitief
ontwerp.

Hieronder is het voorlopig ontwerp veranderd naar het definitief ontwerp van architect D. van de Ven. De nodige
aanpassingen en de onderbouwing van voorlopig naar definitief word steeds besproken.

3.4.1. Ontsluiting
In ontsluiting valt architect D. van de Ven op dat de studenten van Avans Hogeschool geen rekening gehouden
Figuur 23: "Toevoeging doorlopende rand t.h.v. dakrand" van de Ven D. (2022)
hebben met de rolstoel gebruiker Karel. Er is enkel een trap waar Karel geen gebruik van kan maken. Daarvoor

3
https://www.habitos.be/nl/bouwen-verbouwen/orientatie-en-plaats-van-de-ramen-6144

13
weet architect D. van de Ven de klokkentoren te gebruiken. Door deze om te toveren tot een lift, komt de toren
tot zijn recht.

Figuur 27: "Hoge ruimte bij entree" van de Ven D. (2022)

3.4.2. Begane grond

Figuur 25: "Lift in de klokkentoren" van de Ven D. (2022) Voor de begane grond ziet de indeling er als volgt uit:

Ook is er in de hal weinig (natuurlijk) lichtinval. In de plattegronden zie je dat de trap in de ontsluiting tegen de
westgevel aan niet noodzakelijk is. Er zijn, naast de begane grond, geen openingen in dat halgedeelte. Stilteruimte

Startersappartement 1

Startersappartement 2

Startersappartement 3

Frits en Janne

Johan, Sophie en Tiny

Figuur 26: "Geen wooningangen in gedeelte van de hal" van de Ven D. (2022)
Daarvoor wil architect D. van de Ven dit gedeelte geheel slopen. Op die manier kan er meer licht binnen komen
dan dat er de verdiepingsvloeren doorlopen. Daarbij komt het kerkelijke een heel stuk meer over. Kerken
bevatten over het algemeen hoge ruimtes. Architect D. van de Ven ziet deze ruimte als mooie kans om een
kerkelijk entree te vormen.
Figuur 28: "Indeling begane grond" van de Ven D. (2022)
In onderstaande figuren staat steeds links het voorontwerp gemaakt door studenten van Avans Hogeschool.
Rechts daarvan is het ontwerp van architect D. van de Ven weergeven. Onder de afbeeldingen word de
desbetreffende aanpassing besproken.

Voorontwerp van studenten van Avans Hogeschool Ontwerp van architect D. van de Ven

14
Figuur 29: "Veranderingen m.b.t. entrees begane grond" van de Ven D. (2022)
Wat betreft de entree’s is er een en ander veranderd. De hoofdingang is verplaatst naar de Westgevel. Deze
gevel is de “eye-catcher” van de kerk en vraagt om een hoofdingang. Doordat deze ingang verplaatst, vervalt
de gang t.p.v. de stilteruimte. Dit maakt mogelijk dat startersappartement 3 vergroot kan worden.
In de stilteruimte word bij binnenkomst de hoek afgerond. Door dit de doen leid de architect de bezoekers
naar binnen. Verlichting in de muur en de juiste materiaalafwerking zal binnenkomst nog aangenamer maken.
Figuur 30: "Bocht stilteruimte met verlichting" van de Ven D. (2022)
Daarnaast is er nog een derde binnenkomst. Deze is ter plaatse van de verticale ontsluiting. Men zal binnen
komen en kan meteen naar boven. Zo komen mensen niet onnodig langs de woningen/appartementen waar
zijn niet thuis horen.
Figuur 31: "Veranderingen m.b.t. uitzicht begane grond" van de Ven D. (2022)
Ook heeft architect D. van de Ven wat aanpassingen gedaan in de indeling van meubels. Met name de keuken
heeft een update gekregen met betrekking tot uitzicht. Door bepaalde elementen op de juiste manier te
draaien, heb je standaard met het koken/eten zicht naar buiten.
Door in Startersappartement 3 keuken en woonkamer om te draaien krijg je een veel meer open ruimte. De
dinertafel staat op een meer logische plek én je hebt een entree.
Zowel in startersappartement 1 als in -appartement 2 zijn er aanpassingen gedaan aan de keuken en
dinertafel. Beide zorgen voor een verlengde van de keuken.
De woning van Johan, Sophie en Tiny vroeg om meer verandering. De ontbijtbar is omgedraaid, zodat er
gegeten kan worden met uitzicht. Door de dinertafel naar voren te halen heeft deze ook de benodige ramen.
Voor de studeer kamer is de ruimte onder de trap gebruikt. Nu staat het bureau tegen het raam. Daglicht geeft
immers meer productie.
15
 Voorontwerp van studenten van Avans hogeschool Ontwerp van architect D. van de Ven

Figuur 34: "Veranderingen m.b.t. uitzicht eerste verdieping" van de Ven D. (2022)

Figuur 32: "Render van de begane grond woning Johan, Sophie en Tiny" van de Ven D. in samenwerking met lumion (2022)
3.4.3. Eerste verdieping
Voor de eerste verdieping ziet de indeling er als volgt uit:
Startersappartent 1 en 2 veranderd hetzelfde als op de begane grond. De keuken en tafel zijn (om)gedraaid zodat
je altijd met koken én met eten uitzicht hebt naar buiten.
Startsappartement 6 is wat kleier dan -appartement 3. Dit heeft invloed op de ruimte bij het raam. De dinertafel
verplaatst zich naar die gevelopening. Zodat er, met het eten, voldoende daglicht is.

Stilteruimte Architect D. van de Ven ziet dat de hal niet direct verlicht word. Dit zal door middel van difuus en kunstmatig
licht gedaan moeten worden.
Startersappartement 1 Doordat de architect D. van de Ven een gedeelte van de verdiepingsvloeren weggelaten heeft, creeërd zij een
grotere ruimte. Hierdoor heeft men meer licht in de gang. In het ontwerp van de studenten van Avans
Startersappartement 2
Hogeschool bleef deze ontsluiting erg donker.
Startersappartement 6

Frits en Janne

Johan, Sophie en Tiny

Figuur 33: "Indeling eerste verdieping" van de Ven D. (2022)

In onderstaande figuren staat steeds links het voorontwerp gemaakt door studenten van Avans Hogeschool.
Rechts daarvan is het ontwerp van architect D. van de Ven weergeven. Onder de afbeeldingen word de
desbetreffende aanpassing besproken.

16
Figuur 35: "Veranderingen m.b.t. looproute eerste verdieping" van de Ven D. (2022)
Bij de binnenkomst in startersappartement 6, loop je direct tegen de eettafel aan. Deze staat midden in de
looppad naar de keuken en woonkamer. Architect D. van de Ven ontwerpt bij binnenkomst een hal. Met daarin
schuifdeuren naar de woon- en eetkamer. De schuifdeur ligt op een lijn naar die ruimte. Hierdoor word de
bewoner niet verhinderd.
In de woning van Johan, Sophie en Tiny is de trap in de andere richting gedraaid. Dit was voor de indeling van de
begane grond van belang en word automatisch naar boven doorgevoerd. Doordat de trap gedraaid is, is men niet
genoodzaakt om langs de trap af naar slaap- of badkamer te lopen. Wanneer zijn boven komen, kun je meteen
rechtsaf de ruimtes in.
Ook in de slaapkamers van de woning van Johan, Sophie en Tiny gebeurd er iets. In het voorontwerp zijn de
mensen verplicht om het bed heen te lopen voordat zij in het bed kunnen stappen. Dit is anders bij het
definitieve ontwerp van D. van de Ven.
Ditzelfde gebeurd ook bij de woning van Frits en Janne. Wat daar ook zichtbaar is, is dat de deur op een lijn ligt
met het looppad naar het raam.
Figuur 36: "Verandering m.b.t. gebruik van ruimte eerste verdieping" van de Ven D. (2022)
In startersappartement 6 heeft het verplaatsten van de eettafel geholpen om een nieuwe ruimte te creëren: De
hal.
In startersappartement 1 en 2 zijn bij beide het muurtje bij de entree weggehaald. Dit zorgt ervoor dat men gelijk
ontvangen word in hun (al kleinere) appartement. Omdat deze appartementen al kleiner zijn, is het belangrijk
dat er zo weinig mogelijk aparte ruimtes gemaakt worden. Architect D. van de Ven wil een open ruimte dat
groter aanvoelt dan dat het is. Daarbij helpen de verdiepingshoge ramen ook nog eens.
De woning van Johan, Sophie en Tiny heeft op de eerste verdieping een loze ruimte. Het ontwerp van de
studenten van Avans betreft een krap toilet. Ter plaatse van dat toilet verbreed de hal, wat niet perse een
toegevoegde waarde heeft. Door de toiletruimte gelijk te trekken aan de badkamer word deze ruimte nuttig
gebruikt. Daarbij ontstaat er een tweede ruimte dat gebruikt kan worden als technische ruimte.
Op de eerste verdieping van Frits en Janne zit er tussen slaapkamer en vide een ruimte die totaal niet gebruikt
word. Architect D. van de Ven ziet hier een kans om de slaapkamers daar te vergroten. Daarvoor dient alleen de
wasruimte verkleint te worden t.b.v. de deur opening.
3.4.4. Tweede verdieping
De indeling van de tweede verdieping ziet er als volgt uit:
17
 Startersappartement 5 heeft veel overeenkomsten met die van 3 en 6. De woonkamer en keuken word wederom
Startersappartement 4 omgedraaid.

Karel
Startersappartement 5
Harry en Josefien
Johan, Sophie en Tiny
Datzelfde patroon zie je ook in startersappartement 4. Die weer overeenkomt met startersappartement 2 op de
begane grond en de eerste verdieping.
In de woning van Johan, Sophie en Tiny is de badkamer verplaats naar de westgevel. Hierdoor krijgt de badkamer
daglicht én uitzicht naar buiten.
De woning van Harry en Josefien is ook omgegooid door architect D. van de Ven. Dit heeft de volgende redenen:
 Tijdens het eten aan de ontbijtbar, zitten de bewoners met hun rug naar het daglicht. Met het ontbijt
wenst men ochtendlicht. Daarom is de keuken naar de westgevel gehaald.
 In het voorontwerp van studenten van Avans hogeschool staat het TV scherm tegen de raamkant aan.
Dit zorgt vaak voor weerspiegeling en dat is niet wenselijk. Door deze naar achter te halen, hebben de
bewoners daar geen last van én ze kunnen vanaf de bank nog steeds recht naar buiten kijken.

Figuur 37: "Indeling tweede verdieping" van de Ven D. (2022)

In onderstaande figuren staat steeds links het voorontwerp gemaakt door studenten van Avans Hogeschool.
Rechts daarvan is het ontwerp van architect D. van de Ven weergeven. Onder de afbeeldingen word de
desbetreffende aanpassing besproken.

Voorontwerp van studenten van Avans hogeschool Ontwerp van architect D. van de Ven

Figuur 39: "Verandering m.b.t. gebruik van ruimte tweede verdieping" van de Ven D. (2022)

De woning van Karel heeft in het voorontwerp van de studenten van Avans hogeschool een chaotisch ontwerp.
De keuken en de woonkamer loop een beetje door elkaar. Door dit om te gooien en te scheiden door een simpel
binnenmuurtje, ontstaan er ineens twee ruimtes. Dit is te zien in het ontwerp van architect D. van de Ven.
Ook is de badkamer van Karel iets vergroot. Omdat hij de ruimte nodig heeft met zijn rolstoel.

Door startersappartement 4 na te bootsen met appartement 2 is het mogelijk ruimte weg te geven aan Karel zijn
Figuur 38: "Veranderingen m.b.t. uitzicht tweede verdieping" van de Ven D. (2022)
woning. In appartement 4 is ook zichtbaar dat het muurtje bij entree door architect D. van de Ven weggelaten is.
In het voorontwerp word er in de woning van Karel weinig aandacht besteed aan het binnentreden van daglicht.
In het voorontwerp onderscheid startersappartement 5 zich in formaat van appartement 3 en 6. Dit omdat in de
Aan de Noordgevel is komt er “koud” licht binnen. Daar plaatst het ontwerpteam van Avans Hogeschool de
woning van Johan, Sophie en Tiny een trap is toegevoegd. Architect D. van de Ven verplaatst de badkamer in de
woonkamer, waar men juist “warmer” licht verwacht. Doordat architect D. van de Ven de woonkamer en keuken
woning van Johan, Sophie en Tiny. Dit zorgt ervoor dat de trap naar de westgevel toe gehaald kan worden én dus
omdraait komt het juiste licht in de juiste leefruimte.
appartement 5 terug vergroot kan worden.

18
In de woning van Johan, Sophie en Tiny is de slaapkamer richting de noordgevel verplaatst. Daar is bij de loze In de plattegrond van de derde verdieping is er door architect D. van de Ven een en ander veranderd. Allereerst
ruimte achter de trap een inloopkast ontworpen. Doordat architect D. van de Ven de overloop weggelaten heeft, is de opening van de trap, van de woning van Johan, Sophie en Tiny, overdekt. Zo blijft hun woning wind- en
is het mogelijk de badkamer op de tweede verdieping iets te vergroten. waterdicht. Deze overdekking is gelijk gemaakt aan de opbouw voor Harry en Josefien.

3.4.5. Derde verdieping In het ontwerp van de studenten van Avans hogeschool staat de opbouw als een losse blok op het dak. Architect
De indeling van de derde verdieping ziet er als volgt uit: D. van de Ven heeft dit veranderd als een geheel. Door deze gelijk te trekken met de klokkentoren met een
overkapping ontstaat er een overkoepling tot aan de ontsluiting.

Harry en Josefien De ontsluiting is verhoogd naar bovenkant dak zodat er geen trapje nodig is om van onstluiting naar de daktuin
te komen. Dit maakt het ook voor Karel mogelijk om bij deze gezamenlijke tuin te komen.
Johan, Sophie en Tiny
De bewoners Frits en Janne wensen een privétuin waar zij zowel in de ochtend als in de middag zon hebben. In
Frits en Janne het voorontwerp word de zon tegen gehouden met een hoge heg. Daarom word in het ontwerp van de architect
de heg vervangen door lagere bosjes (aan de oost en zuidkant) én de tuin word aan de oostgevel geplaatst.

Verder word er een verhard pad geplaatst zodat de tuin rolstoel vriendelijk blijft.

Figuur 40: "Indeling derde verdieping" van de Ven D. (2022)

In onderstaande figuren staat steeds links het voorontwerp gemaakt door studenten van Avans Hogeschool.
Rechts daarvan is het ontwerp van architect D. van de Ven weergeven. Onder de afbeeldingen word de
desbetreffende aanpassing besproken.

Voorontwerp van studenten van Avans hogeschool Ontwerp van architect D. van de Ven

Figuur 42: “Daktuin met privé tuin voor Frits en Janne” van de Ven D. (2022)

Figuur 41: "Verandering m.b.t. indeling ruimtes derde verdieping" van de Ven D. (2022)

19

Figuur 43: "Daktuin met speelruimte en moestuin" van de Ven D. (2022)
3.5. Conclusie
De meest beeldbepalende gevel is de westgevel. Hier veranderd er het meeste doordat de opbouw daar
voornamelijk in het zicht is. Het doorlopen van de ontsluiting naar de opbouw zorgt voor een overkoepelend
effect. Dit maakt het de aan- en opbouw zacht waardoor dit “onzichtbaar” blijft voor de omgeving.
Het “onzichtbare” word ook beïnvloed door het doorvoeren van het raampatroon. Door dit over te nemen van
het bestaande lijkt het alsof de nieuwbouw gelijk is opgebouwd met het bestaande.
4. Materiaalkeuzes en beeldbepalende elementen
Onder deze titel word het ontwerp van architect D. van de Ven gebruikt als voorlopig ontwerp. Bij dit ontwerp
word er gekeken naar de materiaalkeuzes. Deze worden aan de hand van matrix-tabellen én voorbeelden aan
elkaar afgewogen.
In het ontwerp van architect D. van de Ven zal het thema voornamelijk in de materiaalkeuze en de
beeldbepalende element terugkomen.
4.1. Gevels
Met het herbestemmen van de Emmaüs kerk zijn er een aantal aanpassingen die zichtbaar zijn in de gevels. Dat
gebeurd in vormgeving (zie titel 3) maar ook in de materiaalkeuze. Het laatste word onder deze titel bepaald
worden.
4.1.1. Beeldbepalend element: stilteruimte
Aan de oostgevel bevind zich in het bestaande ontwerp een blok. Hierin werd het orgel bespeeld tijdens
kerkelijke diensten. De eyecatcher van de kerk. Daarom word dit blok gebruikt voor de nieuwe stilteruimte. Deze
zal vanaf de begane grond toegankelijk zijn.
Om dat laatste mogelijk te maken word het blok naar onder doorgevoerd. Het materiaal dat gebruikt word voor
het realiseren van de doorvoer heeft samenhang met het thema “onzichtbaar”. Hiervoor ziet de architect D. van
de Ven drie mogelijkheden.
1. Doorvoeren van het originele ontwerp, gebruik maken van metselwerk.
2. Een transparante gevel aanbrengen.
3. Een heel gedetailleerde gevel waar door goed kijken dingen pas zichtbaar worden.
In deze mogelijkheden komt het thema “onzichtbaar” op een andere manier terug:
Metselwerk De aanpassing die gemaakt is, is onzichtbaar. Het lijkt alsof de uitbreiding gelijk
gebouwd is met de gehele kerk.
Transparant De gevel zelf is onzichtbaar. Binnen word buiten, buiten word binnen.
Gedetailleerd Er is een gevel die op het eerste zicht er eenvoudig uit ziet. Maar door goed te kijken
zien gebruikers het “onzichtbare” wat de gevel wil vertellen.
Tabel 1: "Terugkomen van het thema in de materiaalkeuzes" van de Ven D. (2022)
Het doel van de stilteruimte is dat er mensen ook daadwerkelijk op af komen. Als er mensen naar toe gaan,
moeten zij niet willen zoeken naar de stilteruimte hemzelf. Dit voorkomt dat bezoekers niet in het woongedeelte
naar binnen gaan.
Volgens architect D. van de Ven mag het ontwerp daarom ook opvallen. Door iets op te laten vallen leg je een
verandering in het ritme. Daarom valt optie 1, het doorvoeren van het originele ontwerp, af.
Hieronder staan twee referentie beelden die vorm geven aan de twee overige opties.
20
 4.1.1.2. Gedetailleerde gevel
Het bekleden van de ronding van de stilteruimte heeft effect op de omgeving. De bedoeling van de architect is de
mensen te begeleiden naar de ingang. De juiste toepassing en het soort materiaal moet daarbij helpen.

Figuur 44: "Transparante en horizontale panelen in de gevel t.p.v. stilteruimte" van de Ven D. (2022)
Figuur 46: "Herbestemming in omgeving" van de Ven D. in samenwerking met google Maps (2022)
4.1.1.1. Transparante gevel
Met de referentiebeelden bepaald de architect dat beide opties gebruikt kunnen worden. Voor de stilteruimte Wanneer men van de Jan van der Wegestraat komt, valt de ingang van de stilteruimte direct op. Voor de mensen
word er gekozen om beide materialen te gebruiken. Om daglicht binnen te krijgen word de zuidgevel die van de Wagemakersstraat zal het effect van de bewerkte gevel ten goede komen.
getranspireerd. Zuiderlicht geeft namelijk warmte. Dit weerspiegeld de stilteruimte, dat vrij is om mensen warm Hieronder word door middel van een multi-criteria het materiaal bepaald voor deze afwerking.
te ontvangen. Hieronder is de desbetreffende gevel in de plattegrond aangegeven.
Speels effect In verlenging van Teruglegging op In contrast met
de gevel: vraagt de kerk de schil
om meer

Figuur 45: "transparante gevel in de stilteruimte" van de Ven D. (2022)

21
 Geperforeerde plaat V V VV V

Figuur 47: "Geperforeerde

gevel" Voorthuizen. A (2015)

Verticale panelen VV VV V V

Figuur 48: "Verticale panelen"

Maatwerk Kopers keuze (2021)

Kunststof platen X X X V
Figuur 51: "verticale 3D gevel voor het orgelblok" houtshop van der Vught (onbekend)

Door de panelen te perforeren met meerdere details creëert de architect het zoeken naar het onzichtbare zoals
in “de architectuur van het onzichtbare” van Carlijn Kingsma.4

Figuur 49: "Kunststof platen"

Mc Home (onbekend)

Horizontale panelen V V X V

Figuur 50: "Horizontale

panelen" MC home (onbekend)

Tabel 2: "matrix-tabel bepaling gevelafwerking van orgel" van de Ven D. (2022)

Verticale panelen kunnen het beste gebruikt worden om het effect, dat de architect wil bereiken, te behalen.
Door deze panelen verticaal te plaatsen, word de westgevel in het klein nagebootst. Dat is een teruglegging op
de orginele kerk. Om dit te versterken, en het thema toe te passen, wil architect D. van de Ven de verticale
panelen perforeren. Zoals is gedaan in het figuur hieronder.

Figuur 52: "Geperforeerde verticale panelen t.p.v. stilteruimte" van de Ven D. (2022)

4.1.2. Beeldbepalend element: ontsluiting

Ook erg opvallend is de nieuwe ontsluiting die tegen de Zuidgevel bevestigd is. De klokkentoren is een onderdeel
hiervan. Architect D. van de Ven laat het thema “onzichtbaar” hier op een andere manier terugkomen. Dit keer

4
https://www.rijksmuseumtwenthe.nl/content/2713/nl/carlijn-kingma-architectuur-van-het-onzichtbare

22
wordt voornamelijk de transparantie gebruikt. De geveldelen zijn glaspuien die de ontsluiting laten verdwijnen. 4.1.2.1. Transparantie ontsluiting
Dit betreft de West- en Oostgevel. Aan de zuidgevel zal het metselwerk terug komen. Dat materiaal Om het transparante effect zo goed mogelijk uit te voeren word het glas ook doorgevoerd in de trappen en lift.
vertegenwoordigd het thema “onzichtbaar” in het doorvoeren van het bestaande. De lift word gerealiseerd in de klokkentoren. Een referentieproject is de glazenlift uit de bekende kinderfilm
“Sjakie en de chocoladefabriek”.

Figuur 55: "Glazen lift uit de film Sjakie en de chocoladefabriek" verfilming boek Ronald Dahl (2005)

Figuur 53: "Transparante ontsluiting is onzichtbaar voor omwonende" van de Ven D. (2022)

Figuur 56: "Transparante lift en trappen in de ontsluiting" van de Ven D. (2022)

Voor in de donkere uren dient er verlichting te komen. Dit kan volgens Kone, een leverancier van liften, op de
volgende manieren.

 Combi van diffuse en directe verlichting

 Indirecte verlichting
 Gerichte verlichting
 Gemengde verlichting
Figuur 54: "Bakstenen gevel is onzichtbaar, doorvoer van het ontwerp" van de Ven D. (2022)
 Smart verlichting

23

Figuur 57: "Soorten liftverlichtingen" Kone Nederland (2021)
Deze verlichting heeft ook een esthetische functie. Door de lift te verlichten leg je nadruk op de klokkentoren.
Om deze op de juiste manier te benadrukken, worden alleen de contouren van de kerktoren verlicht. Dit zijn de
kolommen en het dakje, zoals hieronder aangegeven is.
Figuur 58: "Verlichte delen glazen lift" van de Ven D. (2022)
Figuur 59: "Verlichte delen klokkentoren" van de Ven D. (2022)
4.1.2.2. Reconstructie ontsluiting
Aan de zuidgevel van de ontsluiting word afgewerkt met een niet-transparante materiaal. Dit heeft te maken
met bouwfysische redenen. Om te voorkomen dat de ontsluiting een kaswerking krijgt, is de gevel waar het
langst de zon op staat, bekleed met een ander soort materiaal.
Architect D. van de Ven gebruikt een van de materiaalkeuzes die al eerder omschreven is. De aanpassing die er
gemaakt word, zal onzichtbaar zijn voor omwonende. Er word gebruik gemaakt van dezelfde kleur baksteen en
voeg om de ontsluiting te bouwen.
Daarbij blijft de privacy van de bewoners zelf ook intact.
Figuur 60: "Overkoepelend effect van de ontsluiting" van de Ven D. (2022)
Nu er één wand van de ontsluiting niet transparant is lijkt deze verbonden te zijn aan de opbouw. Naast dat de
opbouw een verlengde is van de westgevel (en dus ook van dezelfde steen- en voegkleur gemaakt is) zal de
opbouw overeen komen met de benoemde wand.
4.1.3. Materiaalkeuze overige buitenwanden
Aan de buitenwanden word er niet veel aangepast. Zoals dat ook de wens is van de nieuwe bewoners. De
originele kerkmuren blijven bestaan.
De enige aanpassing die er, naast de beeldbepalende elementen, in de gevels gedaan word zijn de sparingen.
Hoe deze zijn gemaakt word afgekeken van het originele ontwerp.
24
Figuur 61: "Glas in lood ramen uit de originele Emmaüs kerk" uit archief Avans Hogeschool (2022)

Zoals hierboven op de afbeelding te zien is lijkt het erop dat de kozijn in aluminium zijn uitgevoerd. Dit materiaal
zal ook worden gebruikt in de nieuwe sparingen. Het glas en lood zal alleen in de langwerpige ramen in de west-,
zuid-, en oostgevel te zien zijn. Ook ter plaatse van de stilteruimte (zoveel mogelijk terug laten komen van
kerkelijke aspecten) zal het glas in lood in de sparingen gebruikt worden.
Figuur 63: "Glas in lood in oost en zuidgevel" van de Ven D. (2022)

Voor de overige ramen gebruikt architect D. van de Ven volledig transparante ramen. Dit om het effect van
Bedaux de brouwer Architecten zo goed mogelijk tot zijn recht te laten komen. Zoals in de visie al omschreven is,
is de overgang van binnen naar buiten vrijwel onzichtbaar en nauwelijks voelbaar.

Figuur 62: "Glas in lood ramen in de Westgevel" van de Ven D. (2022)

Figuur 64: "Overgang van binnen naar buiten is nauwelijks voelbaar" van de Ven D. (2022)

25
 4.2. Dak
Op het eerste dak word er een tuin gerealiseerd. Deze tuin moet aan de volgende eisen voldoen:

 Speelgelegenheid voor de wens van Johan, Sophie en Tiny

 Een privétuin voor Karel (deze bevind zich niet op de daktuin)
 Een privéruimte voor Frits en Janne, met middag en ochtendzon
 En ruimte voor de moestuin van Harry en Josefien

Ook is het belangrijk dat de algemene buitenruimte rolstoelvriendelijk is voor Karel. Voor de tuin is er een
indeling gemaakt:

Privé ruimte voor Frits en Janne

Open buitenruimte voor iedereen

Overkapte buitenruimte voor iedereen

Figuur 65: "Indeling buitenruimte op dak" van de Ven D. (2022) Figuur 66: "Schetsdetail opbouw dak t.p.v. sedium en grassen" van de Ven D. (2022)

De materialen die gebruikt worden op het platte dak zijn:

 Gras en sedium rondom

 Grind/stenen voor het pad naar de privé ruimte van Frits en Janne
 Vlakke afwerking voor het eiland en het pad ernaar toe

Hieronder word een matrix-tabel gebruikt voor de materiaalkeuze van het eiland en het pad er naar toe.

Beton Hout Straatstenen

Vlakke ondergrond
Bedraagt niet te veel Bij genoeg verdeling
gewicht (kleine blijvende
belasting)
Weerbestendig Met behandeling wel
Kan het houten Geschuurd
dakconstructie en
waterdichting geplaatst
worden
Tabel 3: "Matrix-tabel voor materiaalkeuze eiland en pad op plat dak" van de Ven D. (2022)

Uit het matrix-tabel blijkt dat straatstenen de beste keuze is voor het pad en eiland in de daktuin. Dit materiaal
zal daar ook worden toegepast.

Figuur 67: "Schetsdetail opbouw dak t.p.v. straatsteen" van de Ven D.

26
 4.3. Binnen afwerking  Een wit/beige afgekleed plafond
De algemene regel van de bewoners is dat de kerk zo veel mogelijk in tact gebleven word. Ook het kerkelijke  Glas in lood raam met rood, blauw en paarse kleuren
gevoel moest blijven bestaan. Dit is tevens ook de ambitie van architect D. van de Ven. Zij wil zoveel mogelijk de  Een wit geverfde bakstenen wand met details
kerk nabootsen zodat de herbestemming onzichtbaar blijft.  Licht houten deuren met witte kozijnen

Om deze reden worden een aantal onderdelen van de bestaande Emmaüskerk overgenomen. Grijs en donkergrijze tegels met witte voeg

4.3.1. Stilteruimte
Ook binnen in de stilte ruimte zal er met de geperforeerde panelen gewerkt worden. Architect D. van de Ven
gebruikt hetzelfde effect als in de buitengevel. Binnen worden de wanden ook afgerond. Op deze manier zie je
bij binnenkomst nog niet meteen wat er aan de hand is. Architect D. van de Ven werkt met het referentieproject
die in de visie al benoemd is. D. van de Ven maakt, net als de Deense architect Adam Kurdahl, de stilteruimte
achter de entree verdwijnen. Hiermee presenteert zij het thema onzichtbaar.

Figuur 69: "Stilteruimte binnen met verticale panelen zorgt voor het onzichtbare" van de Ven D. (2022)

Figuur 68: "Materiaalkeuzes uit bestaande Emmaüskerk" uit het archief van Avans Hogeschool (2022)

De afbeeldingen hierboven representeren de volgende onderdelen uit de bestaande Emmaüskerk. De

afbeeldingen worden van links naar rechts van onder naar boven benoemd.

 Een tegelvloer met witte, lichtgrijze en grijze mozaïek

 De wand met verspringende geel/bruine bakstenen

27
 Figuur 72: "kroonluchter" van Etsy (onbekend)

Figuur 70: "Stilteruimte binnen met verticale panelen zorgt voor het onzichtbare" van de Ven D. (2022)

Zoals in de visie omschreven is, wil de architect D. van de Ven zoveel mogelijk van de Emmäuskerk terug laten
komen in de herbestemming. Dit is ook een algemene eis van de bewoners. Het orgel is daar in een belangrijk
beeldbepalend element van. De bestaande orgel wil D. van de Ven terug laten komen in de stilteruimte. Omdat
het orgel een groot instrument is en de ruimte beperkt, vereenvoudigt D. van de Ven het naar de onderdelen van
de orgel.

Figuur 71: "Orgel" van Preludium (onbekend)

Figuur 73: "Stilteruimte met kroonluchter van onderdelen van het orgel" van de Ven D. (2022)
Omdat de stilteruimte een hoog plafond heeft, wil de architect een soort kroonluchter maken van de onderdelen
van het orgel. Deze worden op eenzelfde wijze neergehangen zoals in onderstaande afbeelding is gedaan. 4.3.2. Hoofdentree
Een belangrijk onderdeel in de herbestemming is de hoofdentree. Dit is namelijk de eerste indruk van de
bewoners. De buitengevel bij het hoofdentree heeft al een heel impact op hoe de bewoners ontvangen worden.

28
Figuur 74: "Kerkelijk licht van de westgevel bij de entree" van de Ven D. (2022) Figuur 76: "Wit geverfde bakstenen t.p.v. entree (avond)" van de Ven D. (2022)

4.3.2.1. Wanden De architect kiest ervoor om de karakteristieke verspringende bakstenen toe te passen. Dit is een kenmerkende
Voor de wanden kan er een keuze gemaakt worden tussen twee opties. eigenschap van de Emmäuskerk en loopt goed samen met de glas in lood ramen aan de westgevel.
1. De afwerking met verspringende bakstenen in geel/bruine kleur. 4.3.2.2. Vloer
2. De afwerking met wit geverfde bakstenen. Voor de vloer van de Emmäuskerk zijn er wederom twee mogelijkheden.

1. Een mozaïekvloer met wit, lichtgrijs en grijze stenen

2. Vierkante tegels in grijs en donkergrijze kleuren

Figuur 77: "Mozaïekvloer en tegelvloer bij entree" van de Ven D. (2022)

Om het entree nog zo licht mogelijk te houden word er gekozen voor de mozaïek vloer. Met de lichtere kleuren
komt de ingang tot leven. Daarnaast is dit ook van toepassing bij de bestaande kerk, waardoor er met de
realisatie daar geen aanpassingen hoeven worden aangebracht.
Figuur 75: "Verspringende bakstenen met geel/bruine kleur t.p.v. entree (avond)" van de Ven D. (2022)

29
 4.3.2.3. Plafond
Bij het plafond van de bestaande Emmaüskerk worden de houten balken afgekleed met een witte afwerking.
Ditzelfde effect past architect D. van de Ven ook toe in haar ontwerp.

4.3.3. Woningen en appartementen

4.3.3.1. Wanden
De woningen en appartementen bevinden zich ieder voor een gedeelte aan de bestaande gevel. Deze bestaande
gevel zal, zoals de wens van de bewoners, niet aangepast worden.

4.3.3.1.1. Wanden tussen verschillende appartementen/woningen

Voor de nieuwe wanden word er wederom gekeken naar de materiaalkeuzes uit de bestaande kerk. Zoals al
eerder omschreven, word er daar gebruik gemaakt van een wit geverfde bakstenen muur. Dit materiaal wil
architect D. van de Ven voor de tussenwanden gebruiken.

Figuur 79: "Steen-strips op een kalkzandsteen muur met voeg" The flagstone company (2021)

De website van The flagstone company zegt het volgende: “Deze bakstenen strips zijn 6,5 cm hoog en zullen een
afwisselende lengte en dikte hebben. Daarnaast is er een voeg van 1,5 cm aanwezig. Deze voeg wordt afgewerkt
met het voegmateriaal Geobi: dit is een combinatie van voegcement en een korrel. Dit wordt aangebracht met
een spuitzak en zal na uitharding licht worden uitgekrast voor een robuust gevoel. “

Dit “robuuste” zie je ook achter de witte verf. Door de voeg dus uit te krassen en de muur crème wit te verven
krijgt men het gewenste effect zoals bij de bestaande kerk.

Figuur 78: "Horizontaal schetsdetail van aansluiting wanden" van de Ven D. (2022)

Volgens Wikipedia5 zijn er verschillende standaard baksteenmaten. Omdat de ruimte beperkt is, word er gekozen
voor de baksteen met een breedte van 85. Wikipedia noemt deze steen “Boerkens” en heeft de volgende
afmetingen: 180x85x65mm.

Omdat in de situatie, hierboven geschetst, het gaat om een binnen-binnen afwerking hoeft de spouw niet
geventileerd te worden. Deze word om die reden volgestopt met geluidsisolatie. Figuur 80: "Robuuste steen die wit is geverfd" uit archief van Avans Hogeschool (2022)

4.3.3.1.2. Tussenwanden binnen een appartement/woning

Tussenwanden bedragen in standaard woningen een dikte van 100 mm.6 Om de ruimte zo goed mogelijk te
benutten wil architect D. van de Ven ook deze dikte gebruiken voor de tussenwandjes.

Om toch de wit geverfde bakstenen na te bootsen kan er gebruik worden gemaakt van steen-strips. Dit bespaard
de ruimte omdat deze aanzienlijk smaller zijn dan gewone stenen. De steen-strips moeten wel op een vlakke
achtergrond geplakt worden, zoals bijvoorbeeld een kalkzandsteen muur.

5 6
https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_baksteenformaten Is kennis vanuit praktijkervaring van architect D. van de Ven.

30
Er zijn twee opties voor het “skelet” van de tussenwanden:

1. Kalkzandsteen muur
2. Metal-stud wanden

Om een keuze te maken tussen beide is hieronder een matrix-tabel weergegeven. De wandafwerking van de
natte ruimtes is bij de overweging al meegenomen.

Kalkzandsteen Metal-stud
Kan tegels/steen-strips dragen
Kan geïsoleerd worden voor geluid
Heeft een lichte constructie (voor
een kleine blijvende belasting)
Sparingen voor installaties zijn
eenvoudig te maken
Is goed waterdicht te maken voor
natte ruimtes
Tabel 4: "Matrix-tabel voor keuze basiswand van tussenwanden" van de Ven D. (2022)

Het matrix-tabel maakt heel snel duidelijk dat metal-stud de beste optie is als basiswand voor de tussenwanden.

Volgens de website systeemplafond7 ziet de opbouw van een metal-stud wand er als volgt uit:

Figuur 83: "Badkamer startersappartement met mozaïek vloer en tegelwand" van de Ven D. (2022)

Figuur 81: "Binnenwand-enkele staander-enkele beplating" van syteemplafond.nl (2019)

Deze basiswand word overgenomen in het model van de herbestemming.

4.3.3.2. Vloeren
In de Emmäuskerk werden er twee type tegels gebruikt als vloerafwerking. Beide afwerkingen neemt architect D.
van de Ven mee in de herbestemming.

Figuur 84: "Startersappartement tweede verdieping met steen-strips en tegelvloer" van de Ven D. (2022)
Figuur 82: "Vloerafwerkingen in de bestaande Emmaüskerk" uit het archief van Avans Hogeschool (2022)

7
https://systeemplafond.nl/metal-stud-wanden/dikte-metal-stud-
wanden/#:~:text=De%20dikte%20van%20een%20metal,de%20dikte%20van%20de%20wand.

31
 4.3.3.3. Plafond 5. Vluchtwegen
Net zoals bij het entree word, ook bij de rest van het gebouw, het plafond afgewerkt met wit stucwerk.
Voor de algemene vrije ruimtes, die in het ontwerp voor de stilte ruimte geld, wordt in het praktijkboek
4.4. Conclusie bouwbesluit artikel 7.2.2. (M. van Overveld et al., 2012) beschreven dat er minimaal 0,3 m2 per persoon met
Locatie Materiaal zitplaats met vaststaande bankjes aanwezig is. Daarnaast staat er dat er bij een zitplaats waar aan beide kanten
Gevelafwerking Bestaand baksteen, wordt na-geïsoleerd op een gangpad uit komt, er 32 zitplaatsen op een rij mogen zitten. De breedte van dit gangpad moet mimimaal
Verticale panelen met een perforatie 1,1 m zijn en de ruimte tussen de stoelen, minimaal 0,6 m. Rondom de uitgang van de ruimte moet er minimaal
Glas-in-lood ramen een vloeroppervlak van 1,1 m bij 1,1 m aanwezig zijn. In een tekening, toegepast op de stilte ruimte, ziet dat er
Open ramen van verdieping hoogte met zwart als volgt uit:
aluminium kozijn
Dak Houten constructie met isolatie tussen en op de balken.
Waterdicht gemaakt met bitumen en folies.
Afwerking varieert:
Straatstenen
Sedium/grassen
Grind
Binnenwanden Wit geschilderde stenen met formaat “Boerkens”
geïsoleerd met geluidsisolatie.
Metal-stud wanden (100 mm dik) met wit geschilderde
steen-strips.
Binnen vloeren Constructievloer met verwarming met een
tegelafwerking gevarieerd in:
Mozaïek tegel (wit, lichtgrijs en grijs)
Vierkante tegel (grijs en donkergrijs)
Trappen Glazen trappen met een zwart aluminium constructie
Balustrades Zwart aluminium
Tabel 5: "Definitieve materiaalkeuze gevel, dak, binnenwanden, -vloeren, trappen en balustraden" van de Ven D. (2022)

Figuur 85: "Eisen vluchtroute stilteruime" van de ven D. (2022)

Hierbij word vermeld dat er maximaal 2 personen op 1 bankje mogen zitten.

5.1. Lengte van vluchtwegen

In hoofdstuk 2 (M. Overveld et al., 2012, P. 106) van praktijkboek Bouwbesluit wordt gezegd dat “de maximale
loopafstand van een vluchtroute, tussen een punt in een gebruikersgebied en een toegang van het
subbrandcompartiment waarin dat gebruikersgebied ligt, afhankelijk van de gebruiksfunctie, varieert tussen 22,5
en 30 m. Bij wonen is deze 30 m.”

De vluchtdoorgangen met betrekking tot invaliden: In praktijkboek bouwbesluit artikel 6.7 (M. Overveld et al.,
2012, P. 220) staat beschreven dat een gangpad een minimale breedte van 1.1 m heeft.

Zonder subbrandcompartimenten in het gebouw, dus vanaf een bepaalde plek direct naar buiten, zijn de
vluchtroutes als volgt:

32
 Begane grond (0) 1e verdieping (4000)
Begane grond (0) 1e verdieping (4000)
De woningen variëren tussen de 7,7 m 13,3 m. De De woningen variëren tussen de 7,7 m en 23,1 m. De
Varieert tussen de 13,3 m en 29,4 m Varieert tussen de 25,8 m en 39 m
ontsluiting is maximaal 19,9 m lang. vluchtroute van de ontsluiting is 29,8 m lang.

2e verdieping (8000) 3e verdieping (12000) dak 2e verdieping (8000) 3e verdieping (12000) dak
Varieert tussen de 20,6 m en 49,5 m Varieert tussen de 6,8 m en 52,1 m De woningen variëren tussen de 7,6 m en 20,6 m. De De woningen variëren tussen de 6,8 m en 24,1 m. De
Figuur 86: "afstand vluchtroutes zonder subcompartiment" van de ven D. (2022)
vluchtroute van de ontsluiting is 30,0 m lang naar vluchtroute van de ontsluting is maximaal 1.5 m lang.
Uit het bovenstaande tabel blijkt dat de maximale afstand van de vluchtroute vanaf de eerste verdieping al buiten (boven) toe.
Figuur 87: "afstand vluchtroutes met subcompartiment" van de Ven D. (2022)
wordt overtreden. Om aan de brandeisen uit het praktijkboek Bouwbesluit te voldoen wordt de ontsluiting een
subbrandcompartiment. De wanden tussen hem en de woningen zullen dan aan strenge eisen moeten gaan De apart gestelde ontsluiting loopt vanaf de begane grond tot aan het dak van de derde verdieping. De gehele
voldoen. Als deze worden doorgevoerd zullen de vluchtroutes er als volgt uitzien: ontsluiting is op die manier een compartiment. Doordat dit gedeelte van het gebouw zich onderscheid van de
rest, vallen de lengtes van de vluchtroutes in de woningen onder het maximale.

33
 5.2. Gebruik van vluchtwegen
5.2.1. Karel in een rolstoel
Bij noodsituaties mag er geen gebruik gemaakt meer worden van lift. Voor Karel zal er dus een hulpmiddel
moeten worden gebruikt. Het is mogelijk om de trappen in de ontsluiting te gebruiken. Karel kan dan bij brand,
via deze trappen en een evacuatiestoel naar beneden. Deze stoel zal zich op alle verdiepingen bij de trap
bevinden.

Figuur 90: "Brandladder met kooi" van Jomy (geraadpleegd 2022)

Deze trap komt aan de buitenkant langs de ontsluiting. Zo kan men snel de brandladder bereiken.

Figuur 88: "evacuatiestoel" BHV totaal (2022)

Figuur 91: "Locatie Brandladder met kooi" van de Ven D. (2022)

5.3. Conclusie
Figuur 89: "Locatie op elke verdieping van de evacuatiestoel" van de Ven D. (2022) Om aan de brandeisen van het bouwbesluit te voldoen moeten de volgende maatregels getroffen worden.

5.2.2. Noodtrap vanaf daktuin  Brandveilig maken van de ontsluting. Eisen van een sub-brandcompartimenten moeten worden
8
Volgens de website van Jomy is een brandtrap een van de veiligste manieren om van het dak naar beneden te volbracht.
komen in noodgevallen. Dit is ook de oplossing om degene die in de herbestemming naar buiten zijn gevlucht  Aanbrengen van evacuatiestoel bij trap van elke verdieping.
naar het dak, terug beneden te begeleiden.  Toevoegen van een brandladder vanaf het dak.

8
https://www.jomy.nl/nl-NL/oplossingen/brand-evacuatie/brandladder-vluchtladder

34
 6. Controle en aanpassingen t.a.v. bruikbaarheids- en veiligheidseisen
bouwbesluit
6.1. Vrije doorgang
“De breedte van de vrije doorgang van een toegang van een ruimte moet ten minste 0.85 m zijn. De vrije hoogte
van de vrij doorgang moet ten minste 2.3 m zijn.” zegt praktijkboek bouwbesluit artikel 4.3.1. (M.Overveld et al.,
2012, P. 160).

Figuur 93: "Afmetingen van trappen in ontsluiting" van de Ven D.

6.4. Vloerafscheidingen

Figuur 92: "Hoogte van vrije doorgang te zien op section 2" van de Ven D. (2022)

6.2. Vrije hoogte ruimtes

In Transformatie en het bouwbesluit (Agentschap NL., 2013) wordt kort en krachtig verteld dat de minimale
hoogte van een verblijfsruimte in een woning 2.1 m moet zijn. Die van een badkamer of toilet minimaal 2.0 m.

In het voorontwerp van de studenten van Avans hogeschool is de hoogte overal 2.8m. Architect D. van de Ven
verwerkt voor installaties een verlaagd plafond. Deze komt op een hoogte van 2.6m.

6.3. Trappen
In het praktijkboek bouwbesluit (M. van Overveld et al., 2012) zijn de volgende eisen voor een trap beschreven:

Minimum breedte trap 0.8 m Figuur 94: "Hoogte vloerafscheidingen nieuwbouw" van Overveld M. (2011)
Minimum vrije hoogte boven trap 2.3 m
Minimum aantrede ter plaatse van de klimlijn, gemeten loodrecht op de voorkant van 0.22 m 6.5. Conclusie
trede Om aan de eisen van het bouwbesluit te voldoen zijn er in het VO model de volgende zaken veranderd:
Maximum hoogte van een optrede 0.188 m
Minimum breedte van tredevlak, gemeten loodrecht op de voorkant van dat vlak. 0.05 m  Hoogte van de vrije doorgang; van 2600 naar 2400mm hoogte.
Minimum breedte van tredevlak ter plaatse van de klimlijn, gemeten loodrecht op de 0.23 m  Hoogte van de vrije ruimtes; er is een verlaagd plafond aangebracht op een hoogte van 2700mm
voorkant van dat vlak.  De hoogte van de trap-optrede is veranderd van 190 mm naar 175 mm.
Minimum afstand van klimlijn tot zijkanten trap 0.3 m
Tabel 6: "Afmetingen van een vaste trap" van Overveld, M (2011)

35
 7. Uitgangspunten details 8. Bronvermelding
7.1. Negge Binnenwand-enkele staander-enkele beplating. (2019, 11 juni). [Illustratie]. systeemplafond.nl.
https://systeemplafond.nl/wp-content/uploads/2019/06/dikte-metal-stud-70-mm-1024x283.jpg

Carlijn Kingma - Architectuur van het onzichtbare. (2021, 6 augustus). Rijksmuseum Twenthe. Geraadpleegd op
20 april 2022, van https://www.rijksmuseumtwenthe.nl/content/2713/nl/carlijn-kingma-architectuur-van-
het-onzichtbare

Dhal R. (2005) Sjakie en de chocoladefabriek. Geraadpleegd op 8 mei 2021, van https://hetleuksteboek.nl/sjakie-

en-de-chocoladefabriek/

Delfgaauw, P. (2020, 1 november). Architectuur van het onzichtbare. goden en mensen. Geraadpleegd op 20 april
2022, van https://godenenmensen.com/2020/10/25/architectuur-van-het-onzichtbare/

Figuur 95: "Horizontaal kozijndetail bestaande Emmaüskerk negge 110 mm" uit archief Avans Hogeschool (2022)
Uit de bestaande tekeningen van de Emmaüskerk blijkt dat er een negge is gebruikt van 110 mm. Dit neemt
architect D. van de Ven over in de herbestemming.
7.2. Opstorting voor tegels
In een groot gedeelte van het gebouw komen tegels. Om deze te bevestigen zal er gebruik gemaakt worden van
een opstorting van cementmortel. Dit zal terug te zien zijn in de details.
Dikte Metal Stud Wanden. (2019, 11 juni). Systeemplafond.nl. Geraadpleegd op 30 augustus 2022, van
https://systeemplafond.nl/metal-stud-wanden/dikte-metal-stud-
wanden/#:%7E:text=De%20dikte%20van%20een%20metal,de%20dikte%20van%20de%20wand.
Etsy. (z.d.). Kroonluchter [Illustratie]. https://www.etsy.com/nl/listing/608884433/modern-trap-kroonluchter-
verlichting. https://i.etsystatic.com/16732546/r/il/5b359f/3122670819/il_1588xN.3122670819_9e7l.jpg
Houtshop van der Vught. (z.d.). Verticaal 3d gevelbekleding [Foto]. houtshop.be.
https://www.houtshop.be//media/Nodes/415c1f4be8f6496d4c03938620fad88d.jpg
J. (z.d.). Brandladder voor uw balkon, raam, gevel, dak | JOMY. Jomy. Geraadpleegd op 29 augustus 2022, van
https://www.jomy.nl/nl-NL/oplossingen/brand-evacuatie/brandladder-vluchtladder

7.3. Afwatering balustrades KONE Nederland. (2021, 27 september). KONE DX Liftverlichting. Geraadpleegd op 27 september 2021, van
Om de afwatering bij de balustrades goed te laten verlopen worden deze op pootjes gezet. Hierdoor hoopt het https://www.kone.nl/nieuwe-gebouwen/liften/design/liftverlichting.aspx
water zich niet op en kan via een afschot gewoon naar beneden vallen. Maatwerk Kopers Keuze (2021, mei). Aluminium gevelbekleding. Geraadpleegd op 19 mei 2021, van
https://mkkbrabant.nl/nieuwste-trend-aluminium-gevelbekleding

Mc Home (onbekend, onbekend). Gevelafwerking. Geraadpleegd op 10 mei 2021, van https://www.mc-

home.nl/mchome%20gevelafwerking.html

Overveld van M., van der Graaf P.J., Eggink-Eilander S., & Berghuis M.I. (2011). Praktijkboek bouwbesluit. Den
Haag: Sdu uitgevers bv.

Oriëntatie en plaats van de ramen. (z.d.). Habitos.be. Geraadpleegd op 7 juni 2022, van
https://www.habitos.be/nl/bouwen-verbouwen/orientatie-en-plaats-van-de-ramen-6144

Post Piraeus. (2017, 4 juli). De kunst van het onzichtbare detail. dearchitect.nl. Geraadpleegd op 20 april 2022,
van https://www.dearchitect.nl/175506/de-kunst-van-het-onzichtbare-detail

Preludium. (z.d.). orgel [Foto]. https://www.preludium.nl/orgel. https://www.preludium.nl/orgel

Rude, M. (2021, 14 december). Deze bijzondere villa trekt architecten uit de hele wereld aan. scandiliv.nl.
Geraadpleegd op 20 april 2022, van https://scandiliv.nl/architectuur/deze-bijzondere-villa-trekt-
architecten-uit-de-hele-wereld-aan

Spol Architecten. (2018). cph house. spol. Geraadpleegd op 20 april 2022, van
https://spolarchitects.com/projects/cph-house/

36
The flagstone company. (2021, mei). Baksteenstrips: een industriële muur plaatsen. Geraadpleegd op 20 april
2022, van https://www.natuursteenstrips.nl/productinformatie/baksteenstrips/
Voorthuizen A., (2015, sept). Geperforeerde gevel. Geraadpleegd op 12 mei 2021, van
https://www.architectuur.nl/kennis/stoer-en-fluweelzacht-met-cortenstaal/
Wikipedia-bijdragers. (2022, 11 februari). Lijst van baksteenformaten. Wikipedia. Geraadpleegd op 30 augustus
2022, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_baksteenformaten
9. Vermeldingen naar afbeeldingen
Figuur 1: "Het kantoorgebouw Avec te Tilburg door Bedaux de brouwer Architecten" van de architect.nl (2017) . 7
Figuur 2: "Het kantoorgebouw Avec te Tilburg door Bedaux de brouwer Architecten" van architect.nl (2017) ...... 7
Figuur 3: "De architectuur van het onzichtbare" van Carlijn Kingsma (2016) ............................................................ 7
Figuur 4: "Trap uit een villa ontworpen door Spol architecten A. Kurdahl" (2016).................................................... 8
Figuur 5: Lokalisering van de Emmaüs kerk ten opzichte van het Noorden (google maps 2022) .............................. 9
Figuur 6: veranderingen in het ontwerp ten opzichte van het bestaande begane grond (beschikbaar gestelde DO
2022) ........................................................................................................................................................................... 9
Figuur 7: veranderingen van bestaand naar herbestemde ontwerp Zuidgevel, van de Ven D. (2022)...................... 9
Figuur 8: Westgevel bestaande kerk, ter beschikking gesteld door Avans Hogeschool (2022) ................................. 9
Figuur 9: Westgevel voorlopig ontwerp, studenten Avans Hogeschool (2022) ....................................................... 10
Figuur 10: Westgevel aanpassingen op het Definitief ontwerp, van de Ven, D. (2022) ........................................... 10
Figuur 11: Verandering in de raampartijen eerste verdieping t.b.v. aansluitingen en daglicht (van de Ven, D. 2022)
.................................................................................................................................................................................. 10
Figuur 12: Verandering in de raampartijen Noordgevel t.b.v. aansluitingen en daglicht (van de Ven D. 2022)...... 10
Figuur 13: Raampartijen noordgevel zonder grids (van de Ven, D. 2022) ................................................................ 11
Figuur 14: "Verlenging van de woning Johan, Sophie en Tiny doormiddel van verdiepingshoge ramen” van de Ven
D. en Lumion (2022) ................................................................................................................................................. 11
Figuur 15: "Verlenging van de woning Karel door middel van verdiepingshoge ramen" van de Ven D. en Lumion
(2022) ........................................................................................................................................................................ 11
Figuur 16: Oostgevel bestaande kerk, ter beschikking gesteld door Avans Hogeschool (2022) .............................. 12
Figuur 17: Oostgevel voorlopig ontwerp, studenten Avans hogeschool (2022) ...................................................... 12
Figuur 18: Oostgevel aanpassingen op het Definitief ontwerp, van de Ven, D. (2022) ........................................... 12
Figuur 19: Zuidgevel bestaande kerk, ter beschikking gesteld door Avans Hogeschool (2022) ............................... 12
Figuur 20: Zuidgevel voorlopig ontwerp, studenten Avans hogeschool (2022) ....................................................... 12
Figuur 21: Zuidgevel aanpassingen op het Definitief ontwerp, van de Ven, D. (2022) ........................................... 12
Figuur 22: "Toevoeging ramen in Zuidgevel" van de Ven D. (2022) ......................................................................... 13
Figuur 23: "Toevoeging doorlopende rand t.h.v. dakrand" van de Ven D. (2022) ................................................... 13
Figuur 24: "Massaontwerp/indeling voorontwerp, beschikbaar gesteld door studenten van Avans Hogeschool
(2022) ........................................................................................................................................................................ 13
Figuur 25: "Lift in de klokkentoren" van de Ven D. (2022) ....................................................................................... 14
Figuur 26: "Geen wooningangen in gedeelte van de hal" van de Ven D. (2022)...................................................... 14
Figuur 27: "Hoge ruimte bij entree" van de Ven D. (2022) ....................................................................................... 14
Figuur 28: "Indeling begane grond" van de Ven D. (2022) ....................................................................................... 14
Figuur 29: "Veranderingen m.b.t. entrees begane grond" van de Ven D. (2022) .................................................... 15
Figuur 30: "Bocht stilteruimte met verlichting" van de Ven D. (2022) ..................................................................... 15
Figuur 31: "Veranderingen m.b.t. uitzicht begane grond" van de Ven D. (2022)..................................................... 15
Figuur 32: "Render van de begane grond woning Johan, Sophie en Tiny" van de Ven D. in samenwerking met
lumion (2022) ............................................................................................................................................................ 16
Figuur 33: "Indeling eerste verdieping" van de Ven D. (2022) ................................................................................. 16
Figuur 34: "Veranderingen m.b.t. uitzicht eerste verdieping" van de Ven D. (2022) ............................................... 16
Figuur 35: "Veranderingen m.b.t. looproute eerste verdieping" van de Ven D. (2022)........................................... 17
Figuur 36: "Verandering m.b.t. gebruik van ruimte eerste verdieping" van de Ven D. (2022) ................................ 17
Figuur 37: "Indeling tweede verdieping" van de Ven D. (2022) ............................................................................... 18
Figuur 38: "Veranderingen m.b.t. uitzicht tweede verdieping" van de Ven D. (2022) ............................................. 18
Figuur 39: "Verandering m.b.t. gebruik van ruimte tweede verdieping" van de Ven D. (2022) .............................. 18
Figuur 40: "Indeling derde verdieping" van de Ven D. (2022) .................................................................................. 19
37
Figuur 41: "Verandering m.b.t. indeling ruimtes derde verdieping" van de Ven D. (2022) ......................................19 Figuur 89: "Locatie op elke verdieping van de evacuatiestoel" van de Ven D. (2022) ............................................. 34
Figuur 42: “Daktuin met privé tuin voor Frits en Janne” van de Ven D. (2022) ........................................................19 Figuur 90: "Brandladder met kooi" van Jomy (geraadpleegd 2022) ........................................................................ 34
Figuur 43: "Daktuin met speelruimte en moestuin" van de Ven D. (2022) ..............................................................20 Figuur 91: "Locatie Brandladder met kooi" van de Ven D. (2022) ............................................................................ 34
Figuur 44: "Transparante en horizontale panelen in de gevel t.p.v. stilteruimte" van de Ven D. (2022) .................21 Figuur 92: "Hoogte van vrije doorgang te zien op section 2" van de Ven D. (2022) ................................................ 35
Figuur 45: "transparante gevel in de stilteruimte" van de Ven D. (2022) .................................................................21 Figuur 93: "Afmetingen van trappen in ontsluiting" van de Ven D. ......................................................................... 35
Figuur 46: "Herbestemming in omgeving" van de Ven D. in samenwerking met google Maps (2022) ....................21 Figuur 94: "Hoogte vloerafscheidingen nieuwbouw" van Overveld M. (2011) ........................................................ 35
Figuur 47: "Geperforeerde gevel" Voorthuizen. A (2015).........................................................................................22 Figuur 95: "Horizontaal kozijndetail bestaande Emmaüskerk negge 110 mm" uit archief Avans Hogeschool (2022)
Figuur 48: "Verticale panelen" Maatwerk Kopers keuze (2021) ...............................................................................22 .................................................................................................................................................................................. 36
Figuur 49: "Kunststof platen" Mc Home (onbekend) ................................................................................................22
Figuur 50: "Horizontale panelen" MC home (onbekend) .........................................................................................22
Figuur 51: "verticale 3D gevel voor het orgelblok" houtshop van der Vught (onbekend)........................................22
Figuur 52: "Geperforeerde verticale panelen t.p.v. stilteruimte" van de Ven D. (2022) ..........................................22
Figuur 53: "Transparante ontsluiting is onzichtbaar voor omwonende" van de Ven D. (2022) ...............................23
Figuur 54: "Bakstenen gevel is onzichtbaar, doorvoer van het ontwerp" van de Ven D. (2022) .............................23
Figuur 55: "Glazen lift uit de film Sjakie en de chocoladefabriek" verfilming boek Ronald Dahl (2005) ..................23
Figuur 56: "Transparante lift en trappen in de ontsluiting" van de Ven D. (2022) ...................................................23
Figuur 57: "Soorten liftverlichtingen" Kone Nederland (2021) .................................................................................24
Figuur 58: "Verlichte delen glazen lift" van de Ven D. (2022) ...................................................................................24
Figuur 59: "Verlichte delen klokkentoren" van de Ven D. (2022) .............................................................................24
Figuur 60: "Overkoepelend effect van de ontsluiting" van de Ven D. (2022) ...........................................................24
Figuur 61: "Glas in lood ramen uit de originele Emmaüs kerk" uit archief Avans Hogeschool (2022) .....................25
Figuur 62: "Glas in lood ramen in de Westgevel" van de Ven D. (2022) ...................................................................25
Figuur 63: "Glas in lood in oost en zuidgevel" van de Ven D. (2022) ........................................................................25
Figuur 64: "Overgang van binnen naar buiten is nauwelijks voelbaar" van de Ven D. (2022) .................................25
Figuur 65: "Indeling buitenruimte op dak" van de Ven D. (2022) .............................................................................26
Figuur 66: "Schetsdetail opbouw dak t.p.v. sedium en grassen" van de Ven D. (2022) ...........................................26
Figuur 67: "Schetsdetail opbouw dak t.p.v. straatsteen" van de Ven D. ..................................................................26
Figuur 68: "Materiaalkeuzes uit bestaande Emmaüskerk" uit het archief van Avans Hogeschool (2022) ...............27
Figuur 69: "Stilteruimte binnen met verticale panelen zorgt voor het onzichtbare" van de Ven D. (2022)............27
Figuur 70: "Stilteruimte binnen met verticale panelen zorgt voor het onzichtbare" van de Ven D. (2022)............28
Figuur 71: "Orgel" van Preludium (onbekend) ..........................................................................................................28
Figuur 72: "kroonluchter" van Etsy (onbekend) ........................................................................................................28
Figuur 73: "Stilteruimte met kroonluchter van onderdelen van het orgel" van de Ven D. (2022) ...........................28
Figuur 74: "Kerkelijk licht van de westgevel bij de entree" van de Ven D. (2022) ....................................................29
Figuur 75: "Verspringende bakstenen met geel/bruine kleur t.p.v. entree (avond)" van de Ven D. (2022) ............29
Figuur 76: "Wit geverfde bakstenen t.p.v. entree (avond)" van de Ven D. (2022) ...................................................29
Figuur 77: "Mozaïekvloer en tegelvloer bij entree" van de Ven D. (2022) ...............................................................29
Figuur 78: "Horizontaal schetsdetail van aansluiting wanden" van de Ven D. (2022) ..............................................30
Figuur 79: "Steen-strips op een kalkzandsteen muur met voeg" The flagstone company (2021)...........................30
Figuur 80: "Robuuste steen die wit is geverfd" uit archief van Avans Hogeschool (2022) .......................................30
Figuur 81: "Binnenwand-enkele staander-enkele beplating" van syteemplafond.nl (2019) ....................................31
Figuur 82: "Vloerafwerkingen in de bestaande Emmaüskerk" uit het archief van Avans Hogeschool (2022) .........31
Figuur 83: "Badkamer startersappartement met mozaïek vloer en tegelwand" van de Ven D. (2022) ...................31
Figuur 84: "Startersappartement tweede verdieping met steen-strips en tegelvloer" van de Ven D. (2022) .........31
Figuur 85: "Eisen vluchtroute stilteruime" van de ven D. (2022)..............................................................................32
Figuur 86: "afstand vluchtroutes zonder subcompartiment" van de ven D. (2022) .................................................33
Figuur 87: "afstand vluchtroutes met subcompartiment" van de Ven D. (2022) .....................................................33
Figuur 88: "evacuatiestoel" BHV totaal (2022) .........................................................................................................34

38
10. Bijlagen

39
 1

A B

+23300

2 2

+10000

+9400

UP

+17100
1000
UP

110

+6000
UP

1 1

Elevation 4 - a
Copy 1
1

00 ground floor
A Copy 1 001
B

1 : 100

+3000

+0

-230

-500 +10000

-1100
+9400

Project Emmaüskerk
Deeldoorsnede Westgevel tot bovenkant 3e verdieping Deeldoorsnede Westgevel vanaf onderkant 3e verdieping Westgevel Project Number
1 : 20 1 : 20 Drawing Deeldoorsnede
A0 As indicated 002
Issue Date 08/31/22
Drawn By Demi van de Ven
Phase Definitief
 B B

UP UP

1000

Deeldoorsnede Deeldoorsnede
Westgevel tot Westgevel tot
bovenkant 3e bovenkant 3e
Section 3
verdieping
002
---
Section 3
verdieping
002
---

1 1 1

B
B
Deeldoorsnede Deeldoorsnede
00 ground floor t.p.v. onstluiting Westgevel tot 01 first floor t.p.v. ontsluiting Westgevel tot
1 : 20 bovenkant 3e 1 : 20 bovenkant 3e
Section 3
verdieping Section 3
verdieping
002
--- B 002
--- B

Deeldoorsnede
Westgevel tot
bovenkant 3e Deeldoorsnede
verdieping
Section 3 Westgevel
002
---
Deeldoorsnede
vanaf
Westgevel tot
onderkant 3e
bovenkant 3e
verdieping
Section 3
verdieping
002

002
---

Deeldoorsnede
Westgevel
Deeldoorsnede
vanaf
Westgevel tot
onderkant
bovenkant 3e
3e
1 1
Section 3
verdieping
002
---

Project Emmaüskerk
t.p.v. ontsluiting Project Number
Drawing Deelplattegronden
Deeldoorsnede B
A0 1 : 20 003
02 second floor t.p.v. ontsluiting Westgevel tot 03 third floor t.p.v. ontstluting Issue Date 08/31/22

1 : 20
bovenkant 3e 1 : 20
Drawn By
Phase
Demi van de Ven
Definitief
Section 3
verdieping
002
--- B
 +23300

+9400

+17100

+6000

+3000

Klokkentoren

-230

-500

-1100 Project Emmaüskerk

Westgevel Project Number
Drawing Deelgevel
A0 1 : 20 001
Issue Date 08/31/22
Rechter gedeelte westgevel Drawn By Van de Ven D.
Phase Definitief
 A

Isolatie spuiten na plaatsing kozijn

Naaddichting

Schroeven
Systeemplafond
Stalen L-profiel

betonnen latei voor opvangen metselwerk

Afwerken van wand na plaatsing kozijn

Stalen U-profiel t.b.v. metselwerk Binnendichting

BINNEN BUITEN

63 159 49 110
220 50 110

Project Emmaüskerk
Noordgevel Project Number
Drawing Nieuwe gevelopening in bestaande gevel
A3 1:5 004
Issue Date 08/31/22
Drawn By Van de Ven D.
Phase Definitief
 A

48 110 160 95 15

Steen-strips

Verlijming
Kalkzandsteen
Dampremmende folie
Verticaal regelwerk Isolatie
Waterkerende dampdoorlaten folie
(Goedkoper) metselwerk
Section 5
Naaddichting
BUITEN BINNEN

110
vurenhout als achterhout

50
Houten regels
bevestigd met

100
steenschroeven
2 2

10
naïsolatie

Bestaande wanden

18 30 110 50 110 110

A
Project Emmaüskerk
Oostgevel-stilteruimte Project Number
Drawing Horizontale overgang tussen bestaand en
uitbreiding
A3 1:5 006
Issue Date 08/31/22
Drawn By van de Ven D.
Phase Definitief
 A

110 50 220

Na-isolatie

Bestaande gevel
393

Beton latei ondersteund met stalen kolommen

+3000
Naaddichting

BUITEN BINNEN

Houten regels Steenstrips

bevestigd met Verlijming
steenschroeven
Kalkzandsteen
Dampremmende folie Project Emmaüskerk
Oostgevel-stilteruimte Project Number
Isolatie
Drawing Verticale overgang tussen bestaand en
Horizontaal regelwerk Waterkerende dampdoorlaten folie uitbreiding
A3 1:5 005
(Goedkopere baksteen) Issue Date 08/31/22
Drawn By Van de Ven D.
18 30 110 160 95 15 Phase Definitief
 B

110 110 50 110 45 1315

verticaal blikwerk t.b.v. metal-stud

BINNEN

Naïsolatie
isolatie tussen metal-stud
gipswand
verlijming
steenstrips wit geverfd

549
opvullen met isolatie

bout met een bevesting voor alluminium kozijn

binnendichting

24 25
waterkerende dampdoorlaten folie
binnendichting

120 100 50 110 BUITEN

Project Emmaüskerk
Westgevel ontsluting Project Number
Drawing Beeldbepalende aansluiting op bestaande
wand
A3 1:5 007
Issue Date 08/31/22
Drawn By van de Ven D.
B
Phase Definitief
 B

bout met een bevesting voor alluminium kozijn

BINNEN binnendichting

50 110

binnendichting

Bestaande wanden

BINNEN Naïsolatie

bout met een bevesting voor alluminium kozijn

binnendichting

waterkerende dampdoorlaten folie

isolatie

120 100 50 110

01 first floor tweede gevel

1:5
B

Project Emmaüskerk
Tweede gevel Project Number
Drawing Beeldbepalende aanpassingen op
bestaande
A3 1:5 wand 008
Issue Date 08/31/22
Drawn By van de Ven D.
Phase Definitief
 • Tegelafwerking
• Verlijming
• Dakbedekking
• Opstorting cementmortel
• In het werk gestort beton
Metalen balustrade op voetjes
IVM waterafvoer

AFSCHOT

30 15512
+3000

Brandwerend sandwichpaneel

270
Bestiging glasgevel aan zijconstructie

BUITEN BINNEN

24 128 7 258
158 Project Emmaüskerk
60GBOU2A Project number
Drawing Balustrade
A3 1:5 015
Issue Date 08/31/22
Drawn By Van de Ven D.
Phase DO
 1

bestaande betonvloer deur

opstorting cement

waterdichte slabbe
isolatie met gesloten cellen
hoeklijn
straatwerk
tegelwerk staal rooster
staal kozijn

afplakken
30 10

+0
230

-230
270

-500

Project Emmaüskerk
Westgevel Project Number
bestaande betonnen balken Drawing Entree
A3 1:5 009

850 400 Issue Date 08/31/22

Drawn By van de Ven D.
Phase Definitief
Project Emmaüskerk
Westgevel Project Number
Drawing 3D detail van bestaand naar uitbreiding
A1 11
Issue Date 08/31/2022
Drawn By Van de Ven D.
Phase DO