Longa Wan’aku

Longa Wan’aku

‘
Zolanga Yave wa Nzambi aku yamuna nsi a ntim’aku
yawonso yo muna fulumwinu kiaku kiawonso, yo
mun’efuka diaku diawonso. O mambu mama, mana
ikukanikin’o unu, makala muna ntim’aku: watoma mo
longel’o wan’aku, wamokena mo vav’ofongele muna

’
nzo, yovo se kiya yovo leka yovo sikama.

—NSIKU 6:5-7.
Oma Mena Mo

ELONGI LUKAYA LWA

1 Tuna ye Kiese kia Zaya Diambu Dimosi dia Mbumba .............. 4

2 Rebeka Wayangidikanga Yave .................................................. 6

3 Rakabi Wakwikila Muna Yave ................................................... 8

4 Wayangidika Se Diandi yo Yave ............................................... 10

5 Samuele Wavanga owu Wansongi ........................................... 12

6 Davidi Kakala yo Wonga Ko ..................................................... 14

7 Nga Wamona Kala Kinsona yo Wonga? ................................... 16

8 Yosiya Akundi Ambote Kakala Yau ........................................... 18

9 Yeremiya Kayambula Samuna Mambu ma Yave Ko ................. 20

10 Yesu Walemvokanga Ntangwa Zawonso ................................. 22

11 Basoneka Lusansu lwa Yesu ..................................................... 24

12 Mwan’a Nsang’a Paulu Nkwa Unkabu Kakala ......................... 26

13 Timoteo Wazolanga Sadisa Wantu .......................................... 28

14 Kintinu Kisinga Yala Nza Yawonso ........................................... 30

3
 1 Tuna ye Kiese kia Zaya
Diambu Dimosi dia Mbumba
Nga wazayiswa kala diambu dia mbu-
mba kwa muntu?— Nkand’a Nzambi
uvovelanga mbumba mosi yamfunu iyi-
kilwanga vo ‘mbumba yavauka.’ Iyiki-
lwanga vo yavauka kadi kwa Nzambi ya-
tuka. Iyikilwanga vo mbumba kadi ke
yazayakana ko kwa wantu. Kana nkutu
mbasi bazola zaya mayingi mu kuma kia
mbumba yayi. Nga ozolele zaya kana
nkia mbumba yayi?—
Se vioka ulolo wa mvu, Nzambi wava-
nga yakala ye nkento antete. E nkumbu
zau Adami yo Eva. Nzambi wabavana
fulu kiambote kia zingila kiayikilwanga
vo mpatu a Edene. Kele vo Adami yo
Muna tusansu twatu, omona e sinsu kiaki (—) kuna
mfoko a yaka yuvu. Eyayi i ntangwa yambote ya vunda yo
yambula vo mwan’aku kavana e mvutu.
TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
Maku 4:11
1 Petelo 1:12
Etuku 1:26-28; 2:8, 9; 3:6, 23
Matai 6:9, 10
Nkunga 37:11, 29
4
Eva balemvokela Nzambi, yau yo wan’au
badi kitula ntoto wawonso se paradiso
nze mpatu ya Edene. Badi zingila muna
Paradiso yakwele mvu. Kansi, nga osu-
ngamene dina Adami yo Eva bava-
nga?—
Adami yo Eva bakolamena Nzambi.
Kiaki i kuma ke tuzingilanga mu paradiso
ko o unu. Kansi, Nzambi wavova vo oki-
tula nza yawonso yambote, wantu awo-
nso bezinga ye kiese yakwele mvu. Aweyi
kevangila wo? Mu mvu miayingi, wantu
ke bazayanga wo ko. Diambu dia mbu-
mba diakala.
Vava Yesu kayiza ova ntoto, walonga
wantu mambu mayingi mu kuma kia
mbumba yayi. Wavova vo e mbumba
yayi i Kintinu kia Nzambi. Yesu wavove-
sa wantu basambanga vo Kintinu kiaki
kiza. E Kintinu kiaki kikitula e nza se pa-
radiso yambote.
Nga una ye kiese wau ozeye mbu-
mba yayi?—Sungamena vo awana kaka
belemvokelanga Yave bezingila muna
Paradiso. O Nkand’a Nzambi ukutuzayi-
sanga tusansu twayingi twa akala ye ake-
nto ana balemvokela Yave. Nga ozolele
zaya wantu awaya?—Yambula twazaya
akaka muna yau ye una tulenda kubata-
nginina.
Adieyi obenze ambasi bavavanga zaya?

YUVU: Ekuma e nza ke inina se paradiso ko o unu?

Nkia mbumba yamfunu iyikwanga muna Nkand’a Nzambi?
Adieyi Yesu kalonga kwa wantu mu kuma kia mbumba yayi?
Adieyi ofwete vanga muna zingila muna Paradiso?

5
 2 Rebeka Wayangidikanga
Yave

Rebeka i nkento mosi watoma zolanga

Yave. E nkumbu a nkaz’andi Isaki. Oya-
ndi mpe Yave kazolanga. Aweyi Rebeka
kazayila Isaki? Aweyi kasongela vo Yave
kazolanga yangidika? Yambula twazaya
diaka mayingi mu kuma kiandi.
Isaki mwan’a Abarayama yo Sara kaka-
la. Kuna nsi ya Kenani bazingilanga. Esi
Kenani ke basambilanga Yave ko. Kansi,
Abarayama wazola vo mwan’andi ka-
sompa nkento ona wasambilanga Yave.
Muna kuma kiaki, watuma Elieze wa
selo kiandi kenda vavila Isaki o nkento
kuna Karani kwazingilanga yitu ya Aba-
rayama.
Elieze wayenda ye ntaudi zakaka za
Abarayama. Nkangalu wandá kikilu wa-
kala. Bayenda ye samo kumi zanata ma-
dia ye tukau. Elieze aweyi kadi zayila o
nkento kesola mu kuma kia Isaki? Vava
Elieze ye ntaudi zakaka balwaka kuna
Karani, baningama vana sima kia maza,
kadi Elieze wazaya wo vo ke kolo ko ake-
nto bekwiza teka maza. Wasamba kwa
Yave vo: ‘O ndumba mvovesa vo, umpa-
na maza yanua, kampana mo kumosi ye
samo zame, i nzaya izaya vo ndioyo i nke-
nto osolele.’
I bosi, nleke Rebeka wayiza vana sima
kia maza. O Nkand’a Nzambi uvovanga
Rebeka wasala kwayingi mu
vo mote kikilu kakala. Elieze wanlomba vana maza kwa samo
6
maza kanua. Rebeka wavova vo: ‘Ingeta,
ikuvana maza kumosi ye samo zaku.’ Su-
ngamena vo e samo zina ye vwina maza
mayingi zinuanga. Muna kuma kiaki,
Rebeka wayendanga nkumbu miayingi TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
kuna sima mu teka maza. Nga omwene
Etuku 12:4, 5; 24:1-58, 67
muna fwaniswa e mpila kesadilanga?
—Elieze wasivika kikilu mu mpila ina
Yave kavanina e mvutu za sambu kiandi.
Elieze wavana Rebeka tukau twayingi
twambote. Rebeka wanata Elieze ye selo
yakaka kuna nzo a mase mandi. Elie-
ze wavova ekuma Abarayama kantumina
kuna Karani ye una Yave kavanina e mvu-
tu za sambu kiandi. Mase ma Rebeka ba- va vo ‘Ingeta nzolele kwenda.’ Vana vau,
yangalala kikilu yo yambula vo kasompa- wayenda yo Elieze. Vava balwaka kuna
na yo Isaki. Kenani, wakazala yo Isaki.
Nga obenze vo Rebeka watambulwi- Wau vo Rebeka wavanga dina Yave
la kazala yo Isaki?—Rebeka wazaya wo kazola vo kavanga, Yave wansambu-
vo Yave watuma Elieze kuna Karani. la. Muna mvu mialanda, Yesu wawutu-
Muna kuma kiaki, vava mase mandi ba- kila muna kanda diandi! Avo otangini-
nyuvula kana vo ozolele kwenda kuna ni mbandu a Rebeka yo yangidika Yave,
Kenani yo kazala yo Isaki, Rebeka wavo- ngeye mpe osambulwa.

YUVU: Nani i Rebeka?

Ekuma Abarayama kazolela ko vo Isaki kasompa nkento a mwisi
Kenani?
Aweyi Elieze kazayila vo Rebeka i nkento ona Isaki kafwete sompa?
Adieyi tulenda vanga muna kala nze Rebeka?

Rebeka wayenda kumosi yo Elieze

kuna Kenani mu kazala yo Isaki
 3 Rakabi Wakwikila Muna Yave
Yindula vo mu mbanz’a Yeriko twina. E
mbanza yayi ku nsi a Kenani ina. Esi Ke-
nani ke bekwikilanga mu Yave ko. Nke-
nto mosi una ye nkumbu a Rakabi ozi-
ngilanga mo.
Vava kakala dumbelele, Rakabi wawá
tusansu mu kuma kia mpila ina Mose
kavambulwila Mbu Ambwaki yo vaikisa
Aneyisaele muna Engipito. Wawá mpe
una Yave kabasadisila mu sunda e vita
banwana ye atantu au. Owau owidi vo
Aneyisaele lukufi bena ye Yeriko.
Lumbu kimosi muna fuku, Aneyisae-
le wole bayenda kuna Yeriko mu langa
e mbanza. Bayenda kuna nzo a Rakabi.
Rakabi wabakotesa muna nzo yo kuba-
lomba vo baleka muna nzo andi. Muna
TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
Yosua 2:1-24;
6:1-5, 14, 15, 20-25
Ayibere 11:31
8
fuku, o ntinu a Yeriko wawá vo alangi ba-
kotele mu mbanza ye kuna nzo a Rakabi
bena. Muna kuma kiaki, o ntinu watuma
wantu benda kubabaka. Rakabi waswe-
ka alangi kuna nludi a nzo andi yo vo-
vesa wantu ana katuma o ntinu vo: ‘Ala-
ngi i vava bakedi, kansi bavaikidi kala mu
mbanza. Avo nubalende o wau, nule-
nda kubabaka.’ Nga ozeye ekuma Raka-
bi kaswekela alangi?—Ekuma kadi wa-
kwikila muna Yave ye wazaya wo vo Yave
ovana e nsi a Kenani kwa Aneyisaele.
Vitila alangi bavaika muna nzo a Raka-
bi, bansia nsilu vo yandi y’esi nzo andi
bevuluzwa vava Yeriko ifwaswa. Nga
ozeye dina bamvovesa vo kavanga?
—Bavova vo: ‘Baka nsinga wau wa-
mbwaki wakanga wo muna zianela. Avo
ovangidi wo, awonso bekala muna nzo
aku bevuluzwa.’ Rakabi wavanga kikilu
dina kavoveswa kw’alangi. Nga ozeye
dina diavangama kuna kwalanda?—
Ke vavioka lumbu yayingi ko, Aneyi-
saele bazieta e mbanza lembi vova dia-
mbu. Muna lumbu sambanu, bazieta e
mbanza nkumbu mosi muna lumbu. Ka-
nsi, muna lumbu kia nsambwadi bazieta
yo nkumbu nsambwadi. I bosi, yau awo-
nso baboka mu nding’angolo. Yave wa-
fwasa e yaka ya mbanza. Kansi, e nzo ina
 Rakabi watanina alangi kadi wakwikilanga muna Yave

yakala ye nsinga wambwaki, ke yafwa-

swa ko. Nga omwene yo muna fwani-
swa?—Rakabi y’esi nzo andi bavuluzwa.
Adieyi olenda longoka muna lusansu
lwa Rakabi?—Rakabi wakwikila muna
Yave mu kuma kia mambu mawonso
masivi kawá mu kuma kiandi. Ongeye
mpe mambu mayingi masivi olongoka-
nga mu kuma kia Yave. Nga okwikila-
nga muna Yave nze una Rakabi kava-
nga?—Tuzeye wo vo ovanganga wo. Yave wavuluza Rakabi y’esi nzo andi

YUVU: Rakabi nkia tusansu kawá vava kakala dumbelele?

Aweyi kasadisila alangi a Aneyisaele? Ekuma kabasadisila?
Nkia nsilu alangi basia kwa Rakabi?
Adieyi olenda longoka muna lusansu lwa Rakabi?

9
 4 Wayangidika Se
Diandi yo Yave

Nga omwene dumbelele kina mu fwa-

niswa?—E dumbelele kiaki mwan’a Ye-
feta. O Nkand’a Nzambi ke uyikanga Yefeta walonganga
nkumbu andi ko. Kansi, tuzeye wo vo mwan’andi
mambu ma Yave
wayangidika se diandi yo Yave. Yambula
twalongoka mayingi mu kuma kiandi yo
Yefeta wa se diandi.
Yefeta muntu ambote kakala. Wavio-
kesanga ntangwa yayingi muna longa
mwan’andi mambu ma Yave. Nkwa ngo-
lo ye mfidi ambote mpe kakala. Muna
kuma kiaki, Aneyisaele banlomba vo ka-
vita o ntu muna vita benwana ye mbeni
zau.
Yefeta walomba lusadisu kwa Nzambi
mu sunda e vita. Yefeta wasia o nsilu vo
avo osundidi e vita, ovana kwa Yave o

TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
Nsiku 6:4-6
Afundisi 11:30-40
1 Korinto 7:37, 38

Yefeta nkia nsilu

kasia kwa Yave?
10
ntu antete okwiza kunkika vava kevutu-
ka kuna nzo. O muntu ndioyo ozingila
kuna saba kia Nzambi yo sadila kuna e zi-
ngu kiandi kiawonso. E saba i fulu kina
wantu bayenda sambidilanga Nzambi
muna lumbu yayina. O Yefeta wasunda e
vita. Nga ozeye kana nani i muntu ante-
te wayiza kunkika vava kavutuka kuna
nzo?—
Elo, mwan’a Yefeta. Mwana ndioyo
kaka kakala yandi. Owau, Yefeta kafwete
kunsindika. Ediadi diankendeleka kikilu.
Kansi, sungamena vo nsilu kasia. Vana
vau o mwan’andi wavova vo: ‘E tata nsi- Diampasi diakala, kansi mwan’a
lu wasia kwa Yave, muna kuma kiaki lu- Yefeta wavanga dina se diandi
ngisa wo.’ kasia nsilu
Mwan’a Yefeta wakendalala mpe.
Kuna saba, o mwana ndiona kadi sompa
ko ngatu wuta wana. Kansi, wazola vo
nsilu a s’andi walungana yo yangidika
Yave. Ediadi i diasunda o mfunu kwa ya-
ndi ke mu kazala ko yovo wuta wana.
Muna kuma kiaki, wasisa e nzo au yo
kwenda zingila kuna saba e zingu kiandi Konso mvu, akundi
a mwan’a Yefeta
kiawonso. bayendanga kunkingula
Nga obenze vo dina kavanga diaya-
ngidika se diandi yo Yave?—Elo, diaba-
yangidika kikilu. Avo olemvokele Yave yo
kunzola, olenda kala nze mwan’a Yefeta.
Ongeye mpe oyangidika mase maku yo
Yave.

YUVU: Nani i Yefeta? Nkia nsilu kasia?

Ekuma diakadila diampasi kwa mwan’a Yefeta mu vanga dina o
se diandi kasia o nsilu?
Adieyi diansunda o mfunu muna zingu kia mwan’a Yefeta?
Aweyi olenda kadila nze mwan’a Yefeta?
 5 Samuele Wavanga
Owu Wansongi
Tuka kileke kiandi, Samuele wazingila-
nga yo sadila muna saba, fulu kina wa-
ntu basambidilanga Yave. Nga ozeye
una o Samuele kayendela kuna saba? Ya-
mbula twalongoka ntete mu kuma kia
Kana wa ngudi a Samuele.
Tuka kolo, Kana wakala y’etima dia
wuta mwana, kansi sita kakala. Muna
kuma kiaki, wasamba kwa Yave yo kunlo-
mba vo kansadisa. Wasia nsilu vo avo wu-
tidi mwan’eyakala, okunyambula kenda
zingila yo sadila kuna saba. Yave wawá
e sambu kiandi. Kuna kwalanda, wawuta
mwan’eyakala. Wamvana nkumbu a Sa-
muele. Vava Samuele kalungisa kimbu-
ta kia mvu ntatu yovo nyá, Kana wayenda
kumfila kuna saba mu sadila Nzambi nze
una kasia nsilu.
TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
1 Samuele 2:22-26; 3:1-21
12
Ele ngang’ambuta kakala muna saba.
O wan’andi wole mpe amakala kuna
saba basadilanga. Sungamena vo e
saba i nzo ya sambidilwanga Nzambi.
Diavavanga vo wantu bazingilanga kuna
saba bavanganga mambu mambote.
Kansi, wan’a Ele mambu mambi kikilu
bavanganga. Samuele wamonanga ma-
wonso bavanganga. Nga Samuele wa-
tanginina mbandu a wan’a Ele?—Ve,
wakwamanana vanga owu wansongi
nze una kalongwa kwa mase mandi.
Adieyi obenze kafwana vanga o Ele
mu kuma kia wan’andi wole?—Wafwa-
na kubavana tumbu yo lembi kubaya-
mbula vo bakwamanana sadila muna
nzo ya Nzambi. Kansi, Ele kavanga wo
ko. Muna kuma kiaki, Yave wamfungila
makasi kumosi yo wan’andi. Yave waba-
ka nzengo za kubatumba.
Lumbu kimosi muna fuku vava Samue-
le kalekanga, wawá muntu wamboke-
langa: ‘Samuele!’ Wayenda ntinu kuna
kwa Ele, kansi Ele wamvovesa vo: ‘Ke
mono ko ibokele.’ Ediadi diavangama
diaka nkumbu miole. Muna nkumbu
una wantatu, Ele wavovesa Samuele vo
avo babokele diaka vova vo: ‘Dodokolo e
Yave vova kwaku, mu wá ngina.’ I diau
 Samuele wazayisa e
nsangu za Yave kwa Ele

mpe kavanga o Samuele. I bosi, Yave wa-

vovesa Samuele vo: ‘Zayisa Ele vo itumba
e nzo andi mu kuma kia mambu mambi
bevanganga.’ Nga obenze vo ke diaka-
la diampasi ko kwa Samuele mu zayisa
nsangu zazi kwa Ele?—Ve, diampasi kiki-
lu diakala. Kana una vo Samuele wonga
kakala wau, wavanga dina Yave kamvo-
vesa. Mana Yave kavova malungana. O
wana wole a Ele bavondwa. I bosi, o Ele
mpe wafwa.
Samuele mbandu ambote kikilu kwa
yeto. Wavanga owu wansongi kana una
vo wamonanga wantu ankaka bavanga-
nga mambu mambi. Adieyi tuvova mu
kuma kiaku? Nga otanginina mbandu a
Samuele yo kwamanana vanga owu wa-
nsongi? Avo ovangidi wo, oyangidika
Yave yo mase maku.

Nkia nsilu kasia o ngudi a Samuele?

YUVU:
Samuele nkia mambu kamona bavanganga o wan’a Ele muna
saba?
Adieyi Yave kavovesa Samuele vo kavanga?
Ekuma Samuele kenena se mbandu ambote kwa yeto?

13
 6 Davidi Kakala yo Wonga Ko
Adieyi ovanganga avo wonga una wau?
—Nanga kwa se ye ngudi aku okwenda-
nga kimana batanina. Kansi, vena mpe
ye muntu ankaka olenda kutanina. Osu-
ndidi wantu awonso nkuma. Nga ozeye
kana nani i muntu ndioyo?—Elo, i Yave
wa Nzambi. Yambula twavovela toko di-
mosi diyikwanga muna Nkand’a Nzambi
dina ye nkumbu Davidi. Wazayanga wo
vo Yave okuntanina. Muna kuma kiaki,
kakalanga ye wonga ko.
Tuka muna kinsedia, mase ma Davidi
banlonga o zola Yave. Ediadi diasadisa
Davidi mu lembi mona wonga kana nku-
tu vava kawanananga ye mambu male-
nda kumwesa wonga. Wazaya wo vo
Yave Nkundi andi, wadi kunsadisa. Lu-
mbu kimosi, vava Davidi kavungulanga
TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
Nkunga 56:3, 4
1 Samuele 17:20-54
14
mameme, vayiza nkosi mosi yampwena
yo baka ememe muna nu’andi. Nga oze-
ye dina Davidi kavanga? Walanda e nkosi
yo kumvondela muna moko. I bosi, vava
e use yabaka e meme, Davidi wavonda
yo mpe. Nani obenze wasadisa Davidi?
—Elo, Yave wansadisa.
Vakala ye ntangwa ina Davidi kaso-
nga kikilu unkabu. Aneyisaele banwana-
nga ye nkangu a Felesetia. Mosi muna
makesa ma Afelesetia wandá ye bamba-
ngolo kakala. E nkumbu andi Ngoleyate.
E bamba-ngolo diadi wavezanga make-
sa ma Aneyisaele kumosi yo Yave. Ngole-
yate wavovesa makesa ma Aneyisaele vo
banwana yandi. Kansi, Aneyisaele wonga
bakala wau wa kunwanisa. Vava Davidi
kawa wo, wavovesa Ngoleyate vo: ‘Mono
inwana yaku! Yave okunsadisa ye sunda
ikusunda!’ Nga obenze vo Davidi unka-
bu kasonga?—Elo, unkabu kikilu kaso-
nga. Nga ozolele zaya dina diavangama
kuna kwalanda?
Davidi wabonga o nsing’andi ye ma-
tadi tanu yo kwenda nwana ye bamba-
ngolo. Vava Ngoleyate kamona vo Davidi
nleke kakala, wayantika kunseva. Kansi,
Davidi wamvovesa vo: ‘Ongeye okungizi-
la yo nsosolo, kansi omono ngizidi kwa
ngeye muna nkumbu a Yave!’ I bosi, wa-
sia etadi muna nsing’andi yo zaula kuna
Davidi kakala ye wonga ko kadi wazaya wo vo Yave okunsadisa

kwakala Ngoleyate yo kunonga dio ye Adieyi olenda longoka muna lusansu

ngolo zawonso. Etadi diawandama vana
lose lwa Ngoleyate. E bamba-ngolo wa-
bwa vana ntoto yo fwa. Afelesetia bamo-
na wonga yo tina. Nani wasadisa nleke
nze Davidi mu vonda bamba-ngolo dia-
dina?—Yave wansadisa. Yave wasunda e
bamba-ngolo diadina o nkuma.
lwa Davidi?—Yave osundidi wantu awo-
nso o nkuma. Oyandi nkundi aku. Muna
kuma kiaki, avo omwene wonga, sunga-
mena vo Yave olenda kusadisa mu kala yo
unkabu.

YUVU: Davidi adieyi kavanga vava nkosi ye use babaka mameme mandi?
Vava Ngoleyate kaveza Yave, Davidi adieyi kamvovesa?
Davidi aweyi kavondela Ngoleyate?
Ekuma Davidi kakadila yo wonga ko wa nkosi, use ye bamba-
ngolo?
Adieyi olenda longoka muna lusansu lwa Davidi?

15
 7 Nga Wamona Kala
Kinsona yo Wonga?

Tala fimwana-mwana mu fwaniswa. Na-

Aweyi obenze nga kinsona ye wonga kemonanga, ke
kemonanga? wau ko? Ngeye mpe wamona wo kala?
—Ezak’e ntangwa, yeto awonso tumona-
nga wonga. Nkand’a Nzambi uyikanga
akundi a Yave ana bamona mpe kinsona
yo wonga. Mosi muna yau i Eleya. Yambu-
la twalongoka mu kuma kiandi.
Eleya kuna Isaele kazingilanga, mvu
miayingi vitila Yesu kawutuka. Akabi wa
ntinu a Isaele, kasambilanga Yave ko wa
Nzambi aludi. Akabi yo Izebele wa nkaz’a-
ndi, Bale wa nzambi aluvunu basambila-
nga. Muna kuma kiaki, ndonga muna nka-
ngu a Isaele bayantika mpe sambila Bale.
Izebele wa ntinu ankento muntu ambi ki-
kilu kakala. Wazola vonda awonso basa-
mbilanga Yave, kumosi yo Eleya. Nga oze-
ye dina Eleya kavanga?—

TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
1 Ntinu 19:3-18
Izebele wazola Nkunga 145:18
vonda Eleya 1 Petelo 5:9

16
 Eleya watina. Wayenda muna makanga
yo swekamena muna nduka. Nga ozeye
ekuma katinina?—Elo, wonga kakala wau.
Kansi, Eleya kakala ye kuma ko kia mona
wonga. Ekuma? Kadi wazaya wo vo Yave
okunsadisa. Yave wateka songa kala nku-
m’andi kwa Eleya. Lumbu kimosi, Yave wa-
vana mvutu za sambu kia Eleya vava katwi-
ka tiya tuka kuna zulu. Owau, Yave wadi
sadisa mpe Eleya.
Ekolo Eleya kakala muna nduka, Yave
wavovana yandi yo kunyuvula vo: ‘Nki osa-
langa o kwaku?’ Eleya wavutula vo: ‘Mono
kaka nsidi mun’awana bekusambilanga.
Mono mosi kaka ngina, wonga ngina wau
vonda bazolele kumvonda.’ Eleya wa-
banza vo asambidi awonso a Yave bavo-
ndwa. Kansi, Yave wavovesa Eleya vo: ‘Ve,
Yave aweyi
ediadi ke dialudi ko. Vena ye 7.000 ma wa-
kasadisila Eleya?
ntu bakinu kunsambila. Kala ye unkabu.
Salu kiayingi ngina kiau ikuvana wasala.’
Nga obenze vo Eleya wayangalala vava
kawá e mvovo miami?—
Adieyi olenda longoka mu mana ma-
bwila Eleya?—Kufwete monanga kinsona
ko ngatu wonga. Una ye akundi ana bezo-
langa Yave ye bekuzolanga mpe. Vana nta-
ndu, Yave una yo nkuma wayingi, kekuya-
mbula ko. Nga kuna ye kiese ko kia zaya
vo kuna ngeye mosi ko?—
YUVU:
Muna lumbu ya Eleya, nga awonso
muna Isaele basambilanga Yave? Akaka
nani basambilanga?
Ekuma Eleya katinina yo swekama
muna nduka?
Adieyi Yave kavovesa Eleya?
Adieyi tulenda longoka mu mana ma-
bwila Eleya?
 8 Yosiya Akundi Ambote
Kakala Yau

Nga diampasi dikalanga kwa ngeye mu Kana nkutu vava kakala nleke, Yosiya
vanga owu wansongi?—Diampasi dika- wazola lemvokela Yave. Muna kuma kia-
langa kwa wantu ayingi. Nkand’a Nza- ki, wavanganga kaka kikundi y’awana
mbi ukutuzayisanga vo diampasi kikilu bazolanga Yave. Akundi awaya Basadi-
diakala kwa Yosiya mu vanga owu wa- sa Yosiya mu vanga owu wansongi. Aki
nsongi. Kansi, akundi ambote kakala nani i akundi a Yosiya?
yau ana bansadisa. Yambula twalongo-
ka diaka mayingi mu kuma kia Yosiya ye
akundi andi.
Yosiya mwan’a Amone wa ntinu a
Yuda kakala. Amone muntu ambi kikilu
kakala, teke kasambilanga. Vava se dia
Yosiya kafwa, Yosiya wakituka se ntinu a
Yuda. Kansi, mvu nana kaka kakala miau.
Nga obenze vo yandi mpe muntu ambi
kakala nze se diandi?—Ve, kakala muntu
ambi ko.

TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
2 Tusansu 33:21-25;
34:1, 2; 35:25

Sefaniya walukisa nkangu mu

lembi sambila teke
18
 Mosi mun’akundi a Yosiya, i Sefaniya.
Sefaniya ngunza kakala ona walukisanga
nkangu a Yuda vo avo basambidi e teke,
mfwilu bebaka. Yosiya walemvokela lu-
lukisu lwa Sefaniya. Wasambilanga Yave
vana fulu kia sambila teke.
Yeremiya i nkundi akaka a Yosiya. Ki-
mbuta kimosi kakala yo Yosiya. Fulu ki-
mosi mpe bazingilanga vava basa-
nsukanga. Wau vo akundi ambote kikilu
bakala, vava Yosiya kafwa, Yeremiya wa-
soneka nkunga mu songa e viangi ka-
monanga mu kuma kia Yosiya. Yeremiya
yo Yosiya basalaziananga mu vanga owu
wansongi yo lemvokela Yave.
Adieyi olenda longoka muna lusansu
lwa Yosiya?—Kana nkutu vava Yosiya ka-
kala nleke, wazolanga vanga owu wa-
nsongi. Wazaya wo vo kafwete vanga ki-
kundi y’awana bazolanga Yave. Ongeye
Yeremiya yo Yosiya basalaziananga mu
mpe ofwete solanga akundi bezolanga vanga owu wansongi
Yave ana balenda kusadisa mu vanga
owu wansongi.

YUVU: Nani i se dia Yosiya? Nga wavanga owu wansongi?

Adieyi Yosiya kavanga kana nkutu vava kakala nleke?
Azeyi i nkumbu z’akundi wole a Yosiya?
Adieyi olenda longoka muna lusansu lwa Yosiya?

19
 9 Yeremiya Kayambula Samuna
Mambu ma Yave Ko

Ezak’e ntangwa, wantu bekutusevanga

yovo kutufungila makasi vava tukubaza-
yisanga mambu ma Yave. Ediadi dilenda
kutufila mu yambula samuna mambu
ma Nzambi. Nga walwakilwa kala kwa
ngindu zazi?—Nkand’a Nzambi uyika-
nga toko dimosi diazolanga Yave, kansi
wazola yambula samuna mambu ma-
ndi. E nkumbu andi Yeremiya. Yambula
twalongoka diaka mayingi mu kuma kia-
ndi.
Vava Yeremiya kakala toko, Yave wa-
nzayisa vo kalukisa nkangu bayambula
vanga mambu mambi. Ediadi diampasi
diakala kwa Yeremiya kadi wonga kaka-
la wau. Wavovesa Yave vo: ‘Kizeye dina
mvova ko, kadi i nleke kwame.’ Kansi,

TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
Yeremiya 1:4-8; 20:7-9;
26:8-19, 24; 38:6-13

Ekuma wantu bafungila Yeremiya makasi?

20
Yave wavova vo: ‘Kumoni wonga ko. Iku-
sadisa.’
Muna kuma kiaki, Yeremiya wayantika
lukisa nkangu vo avo ke basobele ko, tu-
mbwa betumbwa. Nga obenze vo nka-
ngu walemvokela e mvovo mia Yeremi-
ya?—Ve. Banseva yo kumfungila makasi.
Akaka nkutu bavava kumvonda. Yeremi-
ya aweyi kamona?—Wamona wonga yo
vova vo: ‘Kisamuna diaka mambu ma
Yave ko.’ Kansi, nga wayambula kikilu?
—Ve, kayambula ko kadi watoma zola-
nga Yave. Muna kuma kiaki, kayambula
samuna mambu mandi ko. Wau vo Yere-
miya kayoya ko, Yave wantaninanga.
Kasikil’owu, lumbu kimosi wantu
ambi batuba Yeremiya muna wulu dia-
zala ye nteke. Kakala ye madia ko nga-
tu maza. Wantu awaya bazola sisa Yere-
miya muna wulu kimana kafwila mûna.
Kansi muna lusadisu lwa Yave, Yeremiya
wavuluka.
Adieyi olenda longoka muna lusansu
lwa Yeremiya?—Kana una vo ezak’e nta-
ngwa wamonanga wonga, kayambula
samuna mambu ma Yave ko. Vava osa-
munanga mambu ma Yave, wantu bale-
nda kuseva yovo kufungila makasi. Ole-
nda tokana yovo mona wonga. Kansi,
kuyambula samuna mambu ma Yave ko. Yave wavuluza Yeremiya
Yave okusadisa nze una kasadisila Yere-
miya.

YUVU: Adieyi Yave kavovesa Yeremiya?

Ekuma Yeremiya kayambulwila samuna mambu ma Yave?
Yave aweyi kasadisila Yeremiya?
Adieyi olongokele muna lusansu lwa Yeremiya?

21
 10 Yesu Walemvokanga
Ntangwa Zawonso
Nga diasazu dikalanga mu lemvokela
mase maku e ntangwa zawonso?—Ezak’e
ntangwa diampasi dikalanga. Nga oze-
ye wo vo Yesu walemvokelanga Yave ye
mase mandi?—E mbandu andi ilenda ku-
sadisa mu lemvokela mase maku kana
nkutu vava dikalanga diampasi. Yambula
twalongoka diaka mayingi mu kuma kia
lusansu lwalu.
Una kayizidi ko ova ntoto, Yesu kuna
zulu kakala yo Yave wa Se diandi. Kansi
Yesu mase mpe kakala mau ova ntoto.
Nkumbu zau Yosefe yo Maria. Nga ozeye
una bakitukila mase mandi?—
Yave wabonga moyo a Yesu kuna zulu
yo sia wo muna vuma kia Maria kima-
na kawutuka yo zingila ova ntoto. Diambu
diasivi diakala! Yesu wayantika nungunu-
ka muna vuma kia Maria nze una nsedia
minungunukinanga muna vuma ya ngudi
TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
Luka 1:30-35; 2:45-52
Efeso 6:1
Ayibere 5:8
22
zau. Vioka ngonde vwa, Yesu wawutuka.
Muna mpila yayi, Maria yo nkaz’andi Yose-
fe bakituka mase ma Yesu ova ntoto.
Vava Yesu kakala ye kimbuta kia mvu
12, wavanga diambu dimosi diasonga vo
watoma zolanga Yave wa Se diandi. Edia-
di diavangama vava Yesu ye yitu yandi
bayenda mu nkangalu wandá kuna Yeru-
saleme. Ku nkinzi a Nduta bayenda. Vava
bavutukanga kuna mbanza bazingilanga,
Yosefe yo Maria bamona vo Yesu kakala ko
muna buka. Nga ozeye kuna kakala?—
Vana vau, Yosefe yo Maria bavutuka
kuna Yerusaleme yo vava Yesu muna mba-
nza yawonso. Batokana kikilu kadi ke ba-
nsololanga ko. Una vavioka lumbu tatu,
bansolola muna tempelo. Nga ozeye eku-
ma Yesu kakadila muna tempelo?—Kadi
i muna kalenda longokela mu kuma kia
Yave wa Se diandi. Wau vo watoma zola-
nga Yave, wakala y’etima dia longoka una
kalenda kunyangidikila. Kana nkutu
vava kakituka se mbuta, Yesu walemvoke-
langa Yave muna mambu mawonso. Yesu
walemvokanga kana nkutu vava diakala-
nga diampasi. Nga Yesu walemvokela-
nga mpe Yosefe yo Maria?—Elo. Nkand’a
Nzambi uvovanga vo wabalemvokelanga.
Adieyi olenda longoka muna mbandu
a Yesu?—Ngeye mpe ofwete lemvokela-
nga mase maku, kana nkutu vava dikala-
nga diampasi. Nga ovanga wo?—
Ekuma Yesu kakadila muna tempelo?

YUVU: Aweyi Yosefe yo Maria bakitukila mase ma Yesu ova ntoto?

Vava mase ma Yesu bamvavanga muna Yerusaleme, akweyi ba-
nsololwela?
Adieyi olenda longoka muna mbandu a Yesu?

23
 11 Basoneka Lusansu lwa Yesu

Yuda

Matai

Yakobo

Yoane

Maku
Luka

Petelo Paulu

Adieyi ozeye mu kuma kia

wantu awaya?
Nga omwene wantu bena mu fwaniswa?—E nkumbu
zau Matai, Maku, Luka, Yoane, Petelo, Yakobo, Yuda yo
Paulu. Wantu awaya mu tandu kimosi bazinga yo Yesu.
Basoneka lusansu lwa Yesu. Yambula twalongoka diaka
makaka mu kuma kiau.
Atatu muna yau antumwa bakala, ana basamuna nsa-
ngu zambote yo Yesu. Nga ozeye e nkumbu zau?—Ma-
tai, Yoane yo Petelo. Ntumwa Matai yo Yoane batoma
zaya Yesu. Konso muntu muna yau wasoneka nkanda mu
24
kuma kia zingu kia Yesu. Yoane wa ntu-
mwa wasoneka mpe nkanda uyikilwanga
vo Lusengomono ye nkanda ntatu miyi-
kilwanga vo Wantete wa Yoane, Wanzo-
le wa Yoane ye Wantatu wa Yoane. Petelo
wa ntumwa wasoneka nkanda miole mina
muna Bibila. Nkanda miami miyikilwanga
vo Wantete wa Petelo ye Wanzole wa Pete-
lo. Muna nkand’andi wanzole, Petelo wa-
soneka mu kuma kia ntangwa ina Yave ka-
vova tuka kuna zulu. Wavova mu kuma kia
Yesu vo: ‘Ndioyu i Mwan’ame. Itoma ku-
nzolanga yo kunyangalela.’
Akaka mpe bena mu fwaniswa, mayingi
bekutulonganga mu kuma kia Yesu muna
nkanda mina basoneka. Mosi muna yau i
Maku. Nanga kakala vava Yesu kakangwa
yo mona mawonso mavangamanga. Wa-
kaka i Luka. Dotolo kakala. Nanga wakitu-
ka Nkristu kuna nim’a lufwa lwa Yesu.
Asoneki akaka a Nkand’a Nzambi
omwene mu fwaniswa, abunzi a Yesu ba-
kala. Nga Ozeye nkumbu zau?— Nku-
mbu zau Yakobo yo Yuda. Entete, ke ba-
kwikilanga mu Yesu ko. Babanzanga
nkutu vo Yesu ozengomokene. Kansi kuna
kwalanda, bakwikila muna Yesu yo kitu-
ka se Akristu.
O nsoneki akaka a Nkand’a Nzambi
omwene mu fwaniswa i Paulu. Vitila kaki-
tuka se Nkristu, mu nkumbu a Saulu ka-
yikilwanga. Wamenganga Akristu yo ku-
YUVU: Nkia ntumwa basoneka lusansu lwa Yesu?
Aki nani muna asoneki a Nkand’a Nzambi bakala abunzi a Yesu?
Aweyi Paulu kakitukila Nkristu?
bamwesa mpasi zayingi. Nga ozeye dina
diafila Paulu mu kituka se Nkristu?—
Lumbu kimosi vava Paulu kakangalanga
muna nzila, wawá ndinga yatuka kuna
zulu. E ndinga yayina ya Yesu. Wayuvu-
la Paulu vo: ‘Ekuma obangikilanga awana
bekwikilanga mu mono?’ Tuka muna lu-
mbu kiakina, Paulu wasoba yo kituka se
Nkristu. Paulu nkanda 14 kasoneka mina
mu Nkand’a Nzambi, tuka muna nkand’a
Roma yakuna Ayibere.
E lumbu yawonso tutanganga Nka-
nd’a Nzambi, ke wau ko?— Muna ta-
nganga Nkand’a Nzambi, tulongoka-
nga mambu mayingi mu kuma kia Yesu.
Nga ozolele zaya mayingi mu kuma kia
Yesu?—
TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
2 Petelo 1:16-18
Mark 3:21; 14:51
Yuda 1
Mavangu 9:1-18
25
 12 Mwan’a Nsang’a Paulu
Nkwa Unkabu Kakala
Yambula twalongoka mu kuma kia toko
dimosi ona wavuluza ngudi andi anka-
zi. O ngudi ankazi kavuluza i Paulu wa
ntumwa. E nkumbu a toko diadi ke iza-
yakene ko. Kansi tuzeye wo vo diambu
dia unkabu kavanga. Nga zolele zaya
dina kavanga?—
Paulu mu pelezo kakala kuna Yerusa-
leme. Wasiwa muna pelezo wau vo nsa-
ngu zambote kasamunanga mu kuma
kia Yesu. Wantu akaka ambi bame-
nganga Paulu. Muna kuma kiaki, baka-
la y’ekani dia vonda Paulu. Bavova vo:
‘Tulomba kwa mfumu a makesa katuma
makesa mandi batwasa Paulu kuna mba-
zi a nkanu. Tukwenda swekama muna
nzila. Vava Paulu kevioka, tukumvonda.’
TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
Mavangu 23:12-24
Matai 24:14; 28:18-20
1 Timoteo 4:16
26
O mwan’a nsang’andi wawá ekani ba-
kala diau. Adieyi kavanga? Wayenda
kuna Pelezo yo zayisa e diambu diadi
kwa Paulu. Vana vau, Paulu wamvovesa
vo kazayisa diambu diadi diansoki kwa
mfumu a makesa. Nga obenze vo diasa-
zu diakala kwa mwan’a nsang’a Paulu
mu kwenda mokena yo mfumu?—Ve, e
kuma kadi mfumu ndioyo ke mpasi mu-
ntu ko. Kana una vo i wau, o mwan’a
nsang’a Paulu wakala yo unkabu yo kwe-
nda zayisa diambu diadi kwa mfumu.
O mfumu a makesa wazaya dina ka-
fwete vanga. Wabokela tezo kia 500 za
masoladi kimana batanina Paulu. Wa-
bavovesa vo banata Paulu kuna Kaisa-
ria muna fuku. Nga Paulu kavuluka?
—Elo, kadi yimpumbulu ke balenda ku-
mvonda ko. Ekani diau diambi diafunga.
Adieyi olenda longoka muna lusa-
nsu lwalu?—Ngeye mpe olenda songa
unkabu nze mwan’a nsang’a Paulu. Tu-
fwete kalanga yo unkabu vava tuzayisa-
nga kw’akaka oma ma Yave. Nga osonga
unkabu yo kwamanana sila umbangi
mu kuma kia Yave?—Avo ovangidi wo,
ngeye mpe olenda vuluza wantu.
Mwan’a nsang’a Paulu wazayisa ekani dia yimpumbulu kwa Paulu yo mfumu a makesa

Adieyi yimpumbulu bazola vanga kwa Paulu?

YUVU:
Adieyi mwan’a nsang’a Paulu kavanga? Ekuma diakadila dia
unkabu?
Aweyi olenda songela unkabu nze mwan’a nsang’a Paulu?

27
 13 Timoteo Wazolanga
Sadisa Wantu
Toko dimosi diazolanga sadisa wantu,
nkumbu andi Timoteo. Wakangalanga
mu fulu yayingi mu sadisa Akaka. Muna
kuma kiaki, e zingu kiandi kiakiese kiakala.
Nga zolele toma zaya lusansu lwandi?—
Timoteo wasansukila mu mbanza ya-
yikilwanga vo Luseta. Vava kakala kinde-
nde, nkak’andi ankento Loi yo ngudi andi
Yunike bayantika kunlonga mambu ma
Ngudi a Timoteo yo nkak’andi banlonga mambu ma Yave
Yave. Ekolo kanungunukanga, wazolanga
sadisa akaka kimana yau mpe balongoka
mambu ma Yave.
Vava Timoteo kakala toko, Paulu wa-
nyuvula kana vo balenda kangala entwadi
mu kwenda samuna nsangu zambote mu
fulu yakaka. Timoteo wavutula vo: ‘Elo!’
Watambulwila kwenda mu nkangalu mu
sadisa akaka.
 Timoteo wayenda yo Paulu ku mbanza Timoteo zingu kiakiese kakala kiau
yakala kuna Makedonia yayikilwanga vo
Tesalonika. Muna lwaka kuna mbanza
yayi, diavava vo bavanga nkangalu wandá
muna malu, i bosi bamanta muna nza-
za. Vava balwaka, basadisa wantu ayingi
mu longoka mambu ma Yave. Kansi wa-
ntu akaka bafunga makasi ye bavava ku-
bavonda. Muna kuma kiaki, Paulu yo Ti-
moteo basisa e mbanza yayi yo kwenda
sila umbangi mu fulu yakaka.
Una vavioka ngonde zayingi, Paulu wa-
lomba Timoteo vo kavutuka kuna Tesalo-
nika mu kwenda zaya kana vo ampa-
ngi bena kiambote. Unkabu diavavanga
mu vutuka muna mbanza yayina wau vo
akwa nsoki bazingilanga mo. Kansi, Timo-
teo watambulwila kwenda kadi watoka-
nanga mu kuma kia mpangi bazingilanga
muna mbanza yayi. Wavutuka kwa Paulu
ye nsangu zambote. Ampangi kuna Tesa-
lonika kiambote bakala!
Timoteo wasala entwadi yo Paulu mu TANGA MUNA
mvu miayingi. Paulu wasoneka vo Timo- BIBILA KIAKU
teo i muntu ambote ona kalenda tuma 2 Timoteo 1:5; 3:15
mu kwenda sadisa e nkutakani. Kieleka, Mavangu 16:1-5; 17:1-10
Timoteo wazolanga Yave yo wantu. 1 Tesalonika 3:2-7
Nga ozolanga wantu yo kala y’etima Filipi 2:19-22
dia kubalonga mambu ma Yave?—Avo
ovangidi wo, ngeye mpe olenda kala ye
zingu kiakiese nze Timoteo.

YUVU: Akweyi Timoteo kasansukila?

Nga Timoteo watambulwila kangala yo Paulu? Ekuma?
Ekuma Timoteo kavutukila kuna Tesalonika?
Aweyi olenda kadila ye zingu kiakiese nze Timoteo?

29
 14 Kintinu Kisinga
Yala Nza Yawonso
Nga ozeye kana nkia Kintinu kiaki?
—Elo, i Kintinu kia Nzambi, eki kisinga
kitula o ntoto se paradiso. Nga ozolele
zaya diaka makaka mu kuma kia Kinti-
nu kiaki?—
Konso kintinu kina yo ntinu. O ntinu
yandi oyalanga wantu a nsi andi. Nga
ozeye kana nani i Ntinu muna Kintinu
kia Nzambi?—Yesu Kristu. Kuna zulu ke-
zingilanga. Ke kolo ko oyala wantu awo-
nso ova ntoto. Nga obenze vo kiese
tukala kiau vava Yesu keyala e nza ya-
wonso?—
30
Kiese kikilu tukala kiau. Muna para-
diso, wantu ke benwana diaka ko yovo
kwenda mu vita. Wantu awonso bezola-
ziana. Mayela yo lufwa ke lukala diaka
ko. E mpofo bemona, e fwa matu bewa,
e makoka bezaula. Wantu awonso beka-
la ye madia mayingi. E bulu ikituka se
akundi, yeto mpe tukituka akundi au. O
wantu ana bafwa besinga zinga diaka.
Wantu ayingi tulongokele mu finkanda
fiafi nze Rebeka, Rakabi, Davidi yo Ele-
ya besinga zinga diaka. Nga oyangalala
kubamona?—
Nkia diambu ovingilanga muna paradiso?
TANGA MUNA
BIBILA KIAKU
Yave okuzolanga ye ozolele vo wakala Yesaya 2:4; 11:6-9; 25:8;
33:24; 35:5, 6
ye kiese. Avo okwamanene longoka ma-
Yoane 5:28, 29; 17:3
mbu ma Yave yo kunlemvokela, osinga
zinga yakwele mvu muna paradiso ya-
mbote. Nga ke diau ko ozolele?—

Nani i Ntinu muna Kintinu kia Nzambi?

YUVU:
Yesu aki nani keyala?
Aweyi ukala e zingu vava Yesu keyala e nza?
Avo ozolele zinga yakwele mvu muna paradiso,
adieyi ofwete vanga?

31
© 2014
Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
Longa Wan’aku
Amwangi
Watch Tower Bible and Tract Society of South Africa NPC
1 Robert Broom Drive East, Rangeview, Krugersdorp, 1739, R.S.A.
Fianietekwa mu ngonde a Okutoba, 2013
Finkanda fiafi ke fiateka ko. Fiakubikwa mu longa Nkand’a Nzambi kwa wantu
mu nza yawonso. E salu kiaki mu tukau twamvevo kisadilwanga.
Ovo ke vasonekeno nsekola yakaka ko, ozevo e nsekola yawonso ina mo ya mu
Nkand’a Nzambi.
Teach Your Children
Kikongo (yc-KG)
Made in the Republic of South Africa
Fianietekwa kuna África do Sul
140103
yc-KG