Aşıklı Höyük 1989- 2003

Prof. Dr. Ufuk Esin

Aşıklı Höyük 1989, İlk kazı sezonu
 AŞIKLI HÖYÜK

Musular Kızılkaya Köyü

1996-2004 Etnobotani Araştırmaları
Obsidyen Araştırmaları Güvercinkayası
Kaletepe Neolitik Obs İşliği 1996-günümüz Tepecik-Çiftlik Aksaray- Niğde-Nevşehir
1996-günümüz 2000- günümüz Yüzey Araştırmaları
9500
9000
8500
8000
7500
7000
6500
6000
5500
Kal MÖ

Pınarbaşı

?
?
Boncuklu

Çatalhöyük

C. Hasan III

C. Hasan I

Suberde

Erbaba

? Kaletepe

Aşıklı Höyü

Musular
?
?

Tepecik

Köşk Höyük
Aşıklı Höyük : 38 21’ 02’’ K, 34 13’ 04’’ D

: 230 x 150/240 x 15 m; ca. 4 ha

: 1119.45 m
50 adet sonucu alınmış C-14 örneği
MÖ kal. 8200- 7500
 AŞIKLI HÖYÜK
GEDİKBAŞI

MUSULAR

VEN 7

YELLİBELEN
Kurtarma Kazıları
1989- 2003
Kazılan alan: yakl. 12 % KD’dan GB’ya
4 GH Derinlik Sondajı
Höyük K’i
Yamaç Açmaları, 2-3 JK
Höyük KB’sı
 Güneybatı Yamaç Açmaları
GB’dan KD’ya

Güneybatı Yamaç Açmaları

KB’dan GD’ya
2.tab

3.tab

4.tab
 a
2
b

Derinlik sondajı
14.00 m 2.tabaka : 10 yapı evreli
2. tabaka

3. tabaka
2. Tabaka
Yapı evreleri

2B - 2C

2D – 2E
2F - 2G

2H – 2I
 4. tabaka

3. tabaka
Mikromorfoloji Örnekleri
Aşıklı Höyük 2. tabaka
Yerleşme düzeni:
Bitişik yapılar
Yapı grupları arasında açık alanlar: çöplük alanları/işlikler
Çöplük olarak kullanılmış açık alan/ 4GH
Çöplük dolgusu, çok bol malzeme, kül tabakalarıyla kapatılmış
 Çakıllı yol “GA”

Konut alanı

Özel işlevli yapılar alanı

Kuzey Konut Alanı

Benzer planda yapılar

Dörtgen planlı
Kerpiç duvarlı
Taş temelsiz
Tek ya da iki-mekanlı yapılar
Ender olarak üç-mekanlı
Duvarlar ve tabanlar çamur sıvalı
Bazı yapılarda, tabanda hasır izi
Ocaklar – genellikle yapıların bir köşesinde
Kireçtaşı bloklarla çevrili
Çaytaşı döşeli
Mekanlar arasında içten geçiş
Dışa açılan kapı yok; girişler ahşap merdiven yardımıya damdan (?)
Dam seviyesi: Yaşam alanı
 Mimaride
Orta Anadolu Modeli

Dörtgen planlı
Kerpiç
Tek, iki mekanlı
Dışa açılan kapı yok
Damdan merdivenle giriş

Yapılar gruplar halinde

aralarda dar geçitler ve
geniş açık alanlar

Yapılarda ve açık alan kullanımında

süreklilik

Aşıklı Höyük : MÖ 8000ler

Can Hasan III : 8-7. bin yıl
Çatalhöyük : 8-7. bin yıl
Erbaba : 7. bin yıl
Can Hasan I : 7-6. bin yıl
Ölü Gömme Geleneği

Yerleşme içi
Basit çukur mezarlar
Hocker pozisyon
65 birey

26 kadın
16 erkek
23 çocuk
Tekli gömütler
Çift gömüt- az sayıda (4)
Bir örnek: kuzu ile gömülmüş
Ölüm oranı
0-5 yaş çocuklarda yüksek

Ortalama ölüm yaşı:

20-25 ya da 35-40
En yaşlı Aşıklılı: 50/55 yaşında erkek
13 örnek: hasıra; 2 örnek yün benzeri kumaşa sarılı; 1: kireç kaplı
Mezar armağanı: boncuklar

Delinmiş geyik dişleri

Bakır boncuklar
AH 2008 AH 08- 124

Hasıra sarılı
Hocker
Boncuklu
Ağzında okr parçası

3 yaş
Kronik bir rahatsızlık/kansızlık

Metin Özbek – Hacettepe Üniversitesi

 Çakıllı yol “GA”

Konut alanı

Özel işlevli yapılar alanı

 Konut Alanı

Çakıllı Yol GA

Özel İşlevli Yapılar

Alanı
 GA çakıllı yolu, yerleşmeyi iki işlevsel alana böler

GA

HV
HV Yapısı

Taban, iri kerpiç bloklarla kaplı

T Yapısı: Konut yapılarından, yer, büyüklük, plan, taban ve yapı öğeleri açısından ayrılır
Dörtgen yapı: 5.60 x 5.00 m
İri kerpiç bloklardan yapılmış geniş duvarlar
Seki, ocak, kanal, direk yeri gibi yapı öğeleri
Taban ve duvar sıvası kireç, kırmızı boyalı
Analizler - Prof. Dr. E. Geçkinli (ODTÜ)
Doç. Dr. Ü. Yalçın (Bochum)

Ezilmiş/ufalanmış tüf+su karışımı; demir oksitli kırmızı kil boyalı

Özel bina, olasılıkla ortak kullanıma yönelik
Kireç tabanın tamir edilmiş kısmı
25-30 yaşlarında kadın
Bebeği ile gömülmüş

Beyin ameliyatı
Operasyon sonrası yaklaşık 10 gün yaşamış

Aksaray Arkeoloji Müzesi

 EKONOMİ

Hayvansal protein ağırlıklı beslenme

Koyun-keçi
Yaban sığırı
Domuz
Kızıl geyik
Alageyik
Karaca
At
Tavşan
Kuş
Ördek
Balık (tatlı su: Melendiz)

Melendiz vadisinde tüm yıl boyunca yaşayan hayvanlar

Tüm hayvanlar yabani
Evcilleştirme yok

Koyun-keçi :
“proto-domestication” aşaması
ARKEOBOTANİ

Tanımlanmış türler

yabani einkorn buğdayı

tarıma alınmış einkorn buğdayı
tarıma alınmış emmer buğdayı
ekmeklik buğday
yabani arpa
2-sıralı arpa
6-sıralı arpa
Çok az sayıda depolama yeri
mercimekgiller
bezelyegiller
yabani nohut
acı bakla

Tarım, Aşıklıların
besin ekonomisinde
ikinci sırada
 Alkanna (havacıva/tosbağa otu)
Heliotropium (siğil otu)
Saponaria type (sabun otu)
Silene (gıcıgıcı)
Chenopodium album (tel pancarı)
Convolvulus (mahmude otu)
Scirpus maritimus (saz otu)
OTLAR
Cynodon (ayrık otu/domuz ayrığı)
Hordeum (wild) (pisipisi otu)
Polygonum spec. (madımak) Stipa awn fragments (palak)
Rumex (kuzukulağı) Ajuga (yer çamı/bodur otu)
Verbascum (sığır kuyruğu) Stachys type (dağ çayı/ot çayı)
Thymelaea (çoban yastığı Teucrium (acı yavşan/yer çamı)
Lathyrus nissolia (koşkoz/koçkuzu)
Medicago (çevrince)
Trigonella astroites type (boy otu)
Vicia spec. (burçak)
Bellevalia (dağ sümbülü)
Malva (ebegümeci)
Valerianella coronata type (kedi otu)
MEYVALAR

Pistacia (fıstık)
Amygdalus (badem)
Celtis (çitlembik)
Obsidyen İşçiliği

Nenezi: yakl 20 km D’da

Kayırlı: yakl 30 km GD’da

Dilgi Endüstrisi

• Kazıyıcılar
• Okuçları
• Mikrolitler
• Deliciler
Kemik İşçiliği

Bızlar

Toplamın
% 80den fazlası
Kemik kanca ve ‘kemer tokaları’
Biley taşları
Sembolik öğeler

Kil objeler
 Sürtme Taş

Hammadde:
Yerel volkanik kayaçlar

bazalt, tüf, gabbro,

kumtaşı, andezit,
granit, serpantin,
kireçtaşı, şist

Öğütme taşları
üst öğütme
alt öğütme
Ezgi taşları
Havan
Havan elleri
Boncuklar
Taş
Kabuk
Diş (geyik)
Bakır
Prof. Dr. H. Özbal (Boğaziçi Üni.) - Prof. Dr. E. Geçkinli (ODTÜ)
Prof. Dr. E. Pernicka (Max Planck Inst.) - Doç. Dr. Ü. Yalçın (Bochum)
Kireçtaşı, mermer, akik ve akik çeşitleri