Kultura i realia rosyjskiego obszaru językowego

Niepowodzenie Gogola w literackich próbach pokazania pozytywnego

obrazu wierzącej Rusi.

Wybrane fragmenty... i reakcja Bielinń skiego.

Nikołaj Gogol w „Martwych Duszach” próbował pokazać właśnie wizję duszy rosyjskiej jako
zbawiciela świata chrześcijańskiego. Starał się to ukazać jak tylko mógł, natomiast niestety
nie zdołał, nie był w stanie tego dokonać.

Jego styl pisania sprawiał, że wyglądało to bardzo groteskowo. Jak już uznał, że jest to
„niewypałem”, to chciał przedstawić swoje poglądy w „Wybranych fragmentach
korespondencji z przyjaciółmi”. Ten utwór miał charakter kazania o boskiej idei, którą nosi w
sobie sama Rosja. Gogol głosił w nim, że zbawienie Rosji polega na duchowej odnowie
każdego obywatela, nie sądził, aby należało w tym celu zmieniać instytucje społeczne. Co
więcej, pominął on kwestie poddaństwa i samodzierżawia, bo uważał, że obie te rzeczy są do
przyjęcia, dopóki są połączone z zasadami chrześcijaństwa.

Postępowa opinia rosyjska była oburzona, bo to stanowisko Gogola zaprzeczało jej ideałom
postępu i wyzwolenia ludu.

W odpowiedzi na te pisarskie wystąpienie, Bieliński w liście otwartym zaatakował Gogola,

którego wcześniej uważał za społecznego realistę i rzecznika reform politycznych.

Bieliński i demaskacja rzeczywistej niewiary ludu.

W otwartym liście Wissarion Bieliński mówi, że ratunek dla Rosji leży w postępie cywilizacji
i oświaty, a nie w mistycyzmie i ascetyzmie. Bieliński przyznaje również, że chłop rosyjski
jest pełen bogobojnej czci i bojaźni bożej, jednakże, jeśli przyjrzeć się temu głębiej, to lud
rosyjski jest z natury ateistyczny, ma sporo przesądów i kompletne zero religijności.