cogito

ROLAND BARTHES

gdq! ergeblllmsel
seru\/en (evirenler:
Mehmet Rifat - Sema R

0E0
 Yapr Kredi yayrnlan - 223
Cogito - 12

Gcistergebilimsel Sertven / Rolmd Barthes

Bu kitaptaki metinlerin segimi
L, att en ture simiolo gique
temel ahnarak M. Rifat tarafrndan yaprlmrgtr.
Qerrirenler: Mehmet Rifat - Sema Rifat

Yayena Hazrlayan: Selahattin Ozpalabryklar

Kapak Tasarrmr: Nahide Dikel

Basl.r: Uq-Er Ofset

Yrizyrl Mah. Massit 5. Cad. No: 15 Bafcrlar / istanbul

1.-3. Baskrlar YKI 7993,7997

4. Baslo, KAFyayrncrhk, 1999
Gozden geqirilmiq YKY'deki 4. Baskr: istanbul, Haziran 2005
ISBN 97s_363_131-5

O Yapr Kredi Kiiltrir Sanat Yayrncrhk Ticaret ve Sanayi A.g., 2005

O Editions du seuil,'1985
Tiim yayrn haklan sakLdrr,
Tanrtrm igin yaprlacak losa ahntrlar drgrnda
yayrncrnrn yazrh izni olmakszrn
higbir yolla qofaltrlamaz.

Yapr Kredi Ktiltiir Sanat Yayrncrlk Ticaret ve Sanayi A.$.

. Yapr Kredi Kiilttr Merkezi
Istiklal Caddesi No. 285 Beyoflu 34433 istanbul
Telefon: (0 212) 252 47 00 (pbx) Fiks: (O 212) Zg3 07 23
http: / / ww.yapikrediyayinlari.com
. e-posta:ykkultur@ykykulturcom.tr
Internet satrq adresi: http://yky.estore.com.tr
http: / /ww.teleweb.com.tr
 k

Anlattlann Yaprcal Qdziimlemesine Girig*

Dtinyada sayrlamayacak kadar anlah var' Her geyden once

:srlacak sayrda tiir soz konusu; bu ttirler de, sanki her ozdek,
sanln, anlatrlannt gtivenip agabilmesine uygunmug gibi, de-
- .ik tozlere dafirlmrg. Anlatrrun dayanafir, eklemli dil (sozlii ya
" ., vazth), goruntti (durafian ya da devingen) el-kol-baq hareke-
. e biittin bu tozlerin dtizenli bir karrgrmmdan olu9abilir. Mit-

. efsanede, fablda, masalda, uzun oyktide, destanda, hikAye-

". trajedide, dramda, komedide, pantomimde, tabloda (Car-
: i:cio'nun Azize Orsola'srm dtigrinelim), vitrayda, sinemada,
-3i resimlerde, srradan bir haberde, konugmada anlatr hep
::drr. Ustelik, sonsuz denebilecek sayrdaki bu bigimler altrn-
. , anlatt biitlin zamanlarda, btittin yerlerde, btitiin toplumlar-
. r'ardrr. Anlatr insanhk tarihinin kendisiyle baqlar; diinyanrn
-rir yerinde anlatrsr olmayan bir halk yoktur, hiqbir zaman
. limamrqtrr. Btitrin srruflarrn, btittin insan topluluklarmrn an-
'.,arr vardrr ve qofunlukla bu anlatrlar defiigik, hatta karqrt
--:urlerdeki insanlar tarafindan ortaklaga olarak tadrlrr.i Iyi
::n olmug, kotti yazrn olmug anlatrmn umurunda defildir:
=: uluslararasr, ister tarihler agrrr, ister ktilttirler aqrrr olsun,
:.tr hep vardtr, trpkr yagam gibi.
-\nlatrrun boyle bir evrenselli$i, onun anlarnsrz oldufiu so-
- --'lnu mu dofuracaktrr? Bu konuda yazrn tarihinin kimi kez
::r$r gibi, qok ozel bazr anlatr gegitlerini, alqak gontillu bir bi-
: le betimleme drgrnda baqka hiqbir gey soyleyemeyecefimiz
'--srzcasr: "lntroduction ) I'analysc structurale clcs r6cits". ilk olarak Communi'
::::irs dergisinin 8. sayrstnda (1956) qrkan b:uyazt, L'auetture simiologique'teya'
:..anmadan 6nce iki ayrr kitapta daha yer almrqtrr: Podtique du ticit (1977);
"..ilyse structurale du ricit, Communications, n' 8 (1981). (e .N.)
t02 Gcistergebil imsel SerLiven

brit
kadar genel midir anlatr? Peki bu anlatr gegitlerine nasrl ege.
sar
men olabilir, onlarr neye gore ayrrt edebilir, tanryabiliriz? Ro-
gor
manr oykriyle, masah mitle, dramr trajediyle, binlerce kez ya-
uq
prldrfir gibi, hiqbir ortak cirnekqeye (model) baqvurmadan nas:-
me
kargrtlagtrrablliriz? Boyle bir ornekqe, anlatr biqimlerinin e:
ber
cizel, en tarihsel olanr ristrine soylenmig her soz tarafindan iger:-
der
lir. Demek ki, ortada evrensel bir olgu oldu$unu ileri srirerek
ola'
anlatrdan soz etme tutkusundan yaz geqmek qoyle dursur,
kar
Aristoteles'ten beri donem donem anlatr biqimine iigi duyma-
mel
mrz yerinde bir davranrgtrr. Yaprsalcrh$rn da kurulug agamasrn-
Yar
dayken, bu biqimi kendine baghca u$rag alanlarrndan biri ola-
nu
rak segmesi dofialdrr. Yaprsalcrhk iqin her zamant sozlerin srmr-
suh$mr, bu sozlerin kaynaklandrklarr ve riretilebilecekler- ler
loE
"dil"i betimlemeyi bagararak denetim altrna almak sciz konus::
defiil midir? Anlatrlarrn smrsrzh$r ve bu anlatilarrn sciz edilece- 3rtr
SAP
[i bakrq aqrlarrnrn (tarih, ruhbiiim, toplumbilim, budunbiiim :ur
estetik, vb. ile ilgili) qoklufiu kargrsrnda gciztimlemeci, dilin kar-
magrkhfirnr goren ve bildirilerin gortinr-irdeki kargagasr iginder
bir srnrflandrrma ilkesi ve bir betimleme odafr qrkarmaya qal- Irrr
:AIT
qan Saussure'Ie aqa$r yukarr aynr durumdadrr. Gtintimrizde
-ant
Rus biEimcileri, Propp ve L6vi-Strauss, gu ikilemin srnrrlanr:
:ak
belirgin krlmayr ofrettiler bize: Anlatr, ya olaylann srradan r-r
anlamsrz bir biqimde dile getirilmesidir (bu durumda ancak ar,-
ial
latrcrnrn ya da yazartn sanatlna, yetene$ine ya da dehasrna gt- -iur
.',ek
venerek anlatrdan soz edebiliriz -rastlantrya iligkin britrin mi:-
sel biqimlerde durum boyledir2); ya da bagka anlatrlarla orta-.
olan, qcizrimlemeye agrk bir yapr igerir; bunu dile getirmek iqi:
qok sabrrh olmak gerekir; qrinkti, en karmaqrk rastlantrsal-ola:
ile en yahn duzenli-olan arasrnda bir uqurum vardrr ve hil
kimse, birim ve kurallardan olugmug ortrik bir dizgeye baqvu:'-
madan bir anlatryr dtizenleyemez (riretemez).
Oyleyse anlatmrn yap smr nerede aramah? Anlatrlarda ku:-
:egl
kusuz. Biltiin anlatrlarda mr? Birgok yorumcu, bir anlatl yaplr- .o&
dtigtincesini benimsemig olmakla birlikte, yazmsal qozrimlemer--
deneysel bilimlerin ornekgesinden kalkarak olugturmayr kabu, -erir
etmez: Bu yorumcular, anlatma olgusuna salt ttlmevanmh b: :lrll
."1m
yontemin uygulanmasmu bir trire, bir gaia, bir topluma ozg-:
 Anlatrlann Yaprsal Qdzlimlemesine Giriq t0)
: -rtun anlatrlann incelenmesinden sonra genel bir ornekgenin ta-
:irlanmaslna geqilmesini isterler hiq yrlmadan. Bu safdu1'ulu
..rrug, gerqekleqmesi olanaksrz bir gorr-igttir. Kargrsrnda yalnrzca
*: bin dolayrnda dil bulunan dilbilim bile igin ristesinden gele-
:.emiqtir. Sonunda akrlhca davrarup ttimdengelimli yaklagrmr
:enimsemig ve o tarihten baqlayarak da gergek anlamda kurulup
.tev adrmlarryla ilerlemig, hatta o ana kadar ortaya grkarrim.amrg
-aylarr bile ongormeyi baqarmrgtrr.3 Peki ya milyonlarca anlatr
,.argrsmdaki anlatr qoztimlemesi iqin ne demeli? Anlatr gozrimle-
:resi ttimdengelimli bir yontemi benimsemek zorundadr; cince
arsayrmsal bir betimleme ornekqesi (Amerikah dilbilimciler bu-
J "kuram" diye adlandrrrlar) tasarlamak, sonra da bu ornekqe-
..en kalkarak, ornekgeye hem uyan hem de ondan aynlan trirlere
.o$ru yavag yava$ inmek durumundadrr. Bir tek betimleme ay-
-:tryla donanmrq anlatr gcizrimlemesi, ancak bu uygunluklar ve
.rpmalar dtizeyinde anlahlann Eoklu$unu, tarih, cofrafya, kul-
'.rr agrsrndan sunduklan
Eeqitlilifi bulacaktrr.a
Demek ki, sonsuz sayrdaki anlatilarr betimlemek ve srmflan-
--.irmak igin, yukarrda belirttifimiz pragmatik anlamda bir ku-
:am gerekir; oyleyse 6nce bu kuram aranmah, bn kuram tasar-
:nmahdr. Daha baglangrEta, ilk o$elerini, ilk ilkelerini sa$laya-
:ak bir ornekEeye uyulduiunda, soz konusu kuramrn hazrlarugr
ra btytik olqiide kolaylagmrg olur. Araqtrrmalarrn giimimrizdeki
-:,lrumu aErsrndan, anlatmm yaprsal qoztimlemesine kurucu 6r-
-ekqe olarak dilbilimi seqmek akrlhcas gortnmektedir.

L Anlatmm Dili
t. Tiimcenin Otesinde

Bilindifii gibi dilbilim trimce boyutunda kalrr: Ilgilenebiie-

:efini drigtindniti sonuncu birimdir bu. Gerqekten de, bir dizi
Jefiil de bir duzen olan tiimcenin, kendisini olugturan s6zcrik-
-erin toplamrna indirgenememesine ve hatta boylece ozgiin bir
ririm olugturmasrna kargrhk, bir scizce, kendisini olugturan
:umcelerin art arda dizilmesinden baqka bir gey deiildir. Dilbi-
Bu kitap, diinyadaki her qegit anlamh b0tiinU, insanr kugatan
yofun ve karmaglk anlatrlar evrenini daha iyi kavramamrzl
sa$layacak bir bilim dahnrn, gtistergebilimin Roland Barthes
tarafrndan ya5anan tizgiin ve dzgiir bir seri.ivenini sergiliyor.
Avrupa gtistergebiliminin (semiyoloji, semiyotik) kurucula-
rrndan, biiytik di.ig[ince ve yail ustasl Roland Barthes,
Gdstergebilimsel Seriiven'de yer alan yazrlannda, gtisterge-
bilimin teme[ ilke ve l<avramlarrnl ortaya atmakla kalmlyor,
aynr zamanda anlatr gtiz[imleme ytinteminin baghca
agama lan n I gtisteriyor, y az:'n, reklam, geh irci lik, tr p, gii ndeli k
yagamdaki nesneler gibi Eok degigik alanlara iligkin yal<lagrm
tirnekleri de sunuyor.

Iffi,
12 YTL
2.000.000 TL
reW
1

@
!r..