9.

Sınıf Coğrafya
1 DÜNYA’NIN ŞEKLİ VE HAREKETLERİ
Dünya’nın Şeklinin ve Hareketlerinin Sonuçları - TYT - Güncel ve Kaliteli Ders Notları
3

A. DÜNYA’NIN ŞEKLİ VE SONUÇLARI

or
alıy Tepe noktası

Gü
Dünya’nın kendine özgü şekline geoit denir. Geoit; Dünya’nın alç

ne
ş 13.00 12.00
kutuplardan basık, Ekvator’dan şişkin olan özgün şeklinin adıdır. ne 11.00

şy
Gü
14.00 10.00

ük
15.00

se
09.00

om liy
Dünya’nın Şeklinin Sonuçları

or
16.00 08.00
Dünya’nın şekli tam bir küre değil, kürenin biraz boyut değiştirmiş hâlidir. 17.00 45º
07.00
30º
Geoit şeklini ortaya koyan sonuçlar 18.00 15º 06.00
şunlardır: 90º 40 BATI DOĞU
.00
9k
Ekvator’un uzunluğu tam bir meridyen m
dairesinin (iki meridyen yayının 6.357 km Güneş ışınlarının düşme açısının gün içindeki değişimi ve gölge yönü
birleşmesi) uzunluğundan 67 km
daha fazladır. 40.076 km
6.378 km
Ekvator’un yarıçapı kutupların Dünya’nın Yıllık Hareketi ve Sonuçları
yarıçapından 21 km daha uzundur. Güneş sisteminin bir parçası olan Dünya, elips şeklindeki yörüngesi
Kutup noktalarındaki yer çekimi gücü üzerinde Güneş’in etrafında hareket eder.

.c
Ekvator’daki bir yere göre daha fazladır. Dünya, yörüngesi üzerindeki bir turunu 365 gün 6 saatte tamamlar.
90º Dünya’nın yörüngesi üzerinde bir turunu tamamladığı süreye
Küresel Şeklinin Sonuçları: bir yıl denir
Güneş ışınlarının yere düşme açısı
Ekvator’dan kutup noktalarına Kuzey kutup noktası
doğru gidildikçe daralır. ur
Güneş ışınları

Dünya’nın bir yarısı aydınlıkken Yörünge

diğer yarısı karanlıktır.
Yerden yükseldikçe görüş alanı Ekvator
genişler.
Dünya üzerindeki bir noktadan hep aynı yönde hareket edildiğinde
başlangıç noktasına dönülür. 365 gün 6 saat
ud
B. DÜNYA’NIN HAREKETLERİ VE SONUÇLARI

Dünya’nın Günlük (Eksen) Hareketi ve Sonuçları Yörüngenin Şekli ve Sonuçları

Dünya günlük hareketini Dünya’nın kutup noktalarından geçtiği
varsayılan yer ekseni çevresinde batıdan doğuya doğru dönerek
yapar.
Dünya yer ekseni çevresinde hareketini 24 saatte tamamlar ve bu
süreye bir gün denir. Bir günlük zaman diliminde gece ve gündüz
yaşanır.
tb
Yörüngesi üzerinde Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığı yıl içinde sürekli
değişir.
Dünya’nın Güneş’e en yakın olduğu gün 3 Ocak (günberi) ve en uzak
olduğu gün 4 Temmuz’dur (günöte).
Dünya’nın Güneş’e olan uzaklığının değişmesi, Dünya’nın yörüngesi
üzerindeki hızının yıl içinde sürekli değişimine neden olur.

Dünya’nın Günlük Hareketinin Sonuçları Dünya’nın hızının değişmesi sonucunda Eylül ekinoksu iki gün
gecikmeli gerçekleşir. (Eylül gün dönümü 23 Eylül’de gerçekleşir.)

Gece ve gündüz birbirini takip eder. Eksen Eğikliği ve Sonuçları

Güneş ışınlarının bir noktaya düşme açısı, gün içinde sürekli
değişir. Bu durum günlük sıcaklık farkı oluşumuna bağlı olarak Ekvator düzlemi ile
Eksen
meltemrüzgarlarının oluşmasına ve gölge boyunun yörünge düzlemi eğikliği Eksen
Ekvator düzlemi
değişmesine neden olur. arasında 23° 27’ lık
no

(23 derece 27 dakika) 23o 27ı

Güneş’in ufuk düzlemindeki konumuna göre yerel saat farkları açı bulunur.
meydana gelir.
Ekvator Düzlemi:
Güneş’in doğuş ve batış noktalarına göre doğu ve batı yönleri 66o 33ı
Ekvator çizgisinin bir
oluşur. düzlem çizgisi Yörünge Düzlemi 23o 27ı
Dinamik basınç alanları oluşur. durumunda
Sürekli rüzgârların ve okyanus akıntılarının yönü değişir. göründüğü düzlemdir.

Çizgisel hız, Ekvator’dan kutup noktalarına gidildikçe azalır. Yörünge (ekliptik)

Çizgisel hız, Dünya üzerindeki bir noktanın Güneş’in Düzlemi: Elips
karşısından geçme hızıdır. yörüngenin bir düzlem
çizgisi durumunda
Açısal hız Dünya’nın her yerinde eşittir. Açısal hız, Dünya göründüğü düzlemdir.
üzerinde bir noktanın birim zamanda Güneş karşısında açısal
olarak yer değiştirme hızıdır. Bu süre her yerde aynıdır. Eksen: Dünya’nın merkezinden geçen ve bir kutup noktasından
diğerine uzandığı varsayılan çizgidir.