ΠΛHPΩMENO S PO
TEΛOΣ ES
Aπό τη Σκλίβανη
ΠEPIOΔIKH EKΔOΣH THΣ NEAΣ AΔEΛΦOTHTAΣ ΣKΛIBANITΩN ATTIKHΣ «O AΓIOΣ ΓEΩPΓIOΣ»
Έτος 14ο • Aριθμός φύλλου: 68 • Iούλιος - Aύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 • Kλεισθένους 15, 105 52 Aθήνα
Mια ελπίδα αχνοφέγγει
Η κοινωνία έχει φτάσει και κινείται πια στα
όριά της. Οι άνθρωποι έχουν χάσει την πίστη τους
ότι θα ’ρθει γρήγορα η ώρα που θα απαλλαγούν
από τον εφιάλτη που μας προέκυψε από το που-
θενά και φοβούνται ότι θα ξαναμπούμε σε έναν
χειρότερο κύκλο φόβου και αγωνίας. Γιατί ο νέ-
ος κύκλος θα είναι επιβαρυμένος με την ήδη βα-
ριά ψυχολογία από την ανοιξιάτικη επιδρομή του
ιού. Μια παραπλανητική καλοκαιρινή ανάπαυλα
και ξανά μανά στους αριθμούς που τρομάζουν.
Είχαμε τρομάξει όταν ακούσαμε για τον πρώτο,
τους πρώτους νεκρούς. Τώρα ακούμε και μετρά-
με καθημερινά κατοστάρες νεκρών – θυμάτων
και σαν να συνηθίζουμε στην ιδέα. Κι αυτό είναι
τραγικό. Γιατί αυτό που πια μας αγγίζει και μας
τρομάζει περισσότερο δεν είναι αυτοί που χάθη-
καν, αλλά το ότι ο κύκλος διευρύνεται και χτυπά
την πόρτα σε ανθρώπους που βρίσκονται κοντά
μας. Το «κοντά μας» φοβίζει περισσότερο, όχι το
«ανθρώπους». Βλέπετε, το ένστικτο της επιβίω-
σης αναδεικνύεται δυνατότερο από την ανθρωπι-
στική μας συνείδηση. Και το βέβαιο είναι ότι θα
ξαναταραχτούμε όχι όταν ακούσαμε – ελπίζουμε
να μη συμβεί – μεγαλύτερο αριθμό θανάτων, αλ-
λά όταν το «κοντά μας» μας είναι ακόμη πιο κον-
τά. Συνήθης ανθρώπινη αντίδραση. Το άσχημο
είναι ότι πριν καν κοπάσει το δεύτερο κύμα, μας
προϊδεάζουν για τρίτο…
Άντε μετά να βρεις ψυχραιμία και ηρεμία. Άν-
τε να βρεις τρόπο και δύναμη να χαμογελάσεις.
Να παραμερίσεις τον φόβο σου, την αγωνία σου,
τα προβλήματά σου και να ασχοληθείς με κάτι άλ-
λο. Όλα έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Σε δεύτερη
μοίρα, δυστυχώς, και η Αδελφότητά μας. Λίγο
πριν τα Χριστούγεννα και όλα σε απόλυτη ακινη-
σία. Φυσικό. Τέτοιον καιρό, άλλες χρονιές, ετοι-
μαζόμασταν για τον χριστουγεννιάτικο ετήσιο χο-
ρό μας. Πέρα από τη γενική απαγόρευση συνα-
θροίσεων, με εκατό νεκρούς σε καθημερινή βά-
ση, ποιος έχει διάθεση για κλαρίνα και χορούς!
Ακόμη και οι προγραμματισμένες εκλογές για την
ανάδειξη νέου ΔΣ ματαιώθηκαν. Το μόνο που μας
απομένει, αφού δεν εντάσσεται σε καμιά απαγό-
ρευση, είναι η εφημερίδα μας, την οποία προ-
σπαθούμε να κρατήσουμε ζωντανή, με όποιον
τρόπο μπορούμε, γιατί οι δυσκολίες είναι πολλές.
Αλλά, επειδή πιστεύουμε ότι κι αυτή η επαφή δί-
νει μια κάποια διέξοδο στη μοναξιά μας, σκε-
φτήκαμε ότι δεν πρέπει να αναστείλουμε την έκ-
δοσή της. Και ελπίζουμε, μέχρι την έκδοση του
επόμενου τεύχους, να έρθει επιτέλους το εμβόλιο,
για να ξαναπατήσουμε στα πόδια μας και να αρ-
χίσουμε δειλά δειλά, με όσες δυνάμεις θα μας
έχουν απομείνει, να ξαναφτιάξουμε τη ζωή μας.
Πριν όμως πούμε τις ευχές μας στους ανα-
γνώστες μας για τις μέρες που έρχονται, θα θέ-
λαμε να δημοσιεύσουμε μια φωτογραφία που
πριν λίγο αναρτήθηκε στο διαδίκτυο. Είναι μια
φωτογραφία τραβηγμένη στο Τέξας των ΗΠΑ.
Δείχνει έναν ηλικιωμένο εγκλεισμένο σε νοσο-
κομείο να πέφτει με απόγνωση στην αγκαλιά ενός
γιατρού που τον είχε στην επιτήρησή του. Ο ηλι-
κιωμένος δεν άντεξε την απομόνωση και τη μο-
ναξιά και τη μέρα των Ευχαριστιών σηκώθηκε
από το κρεβάτι να φύγει. Μπροστά του συνάντη-
σε τον γιατρό και απελπισμένος του είπε ότι θέ-
λει να πάει να δει τη γυναίκα του. Συνοδευόμενη
από την οργή μας, «αφιερώνουμε» τη φωτογρα-
φία σε όλους τους κατήγορους και αρνητές της
μάσκας, στους ανέμελους και τους αδιάφορους,
στους αφελείς και τους ανεύθυνους, στους μάγ-
κες και τους ψευτοπαλικαράδες, στους αόματους
και τους εαυτούληδες. Οι υπόλοιποι «διαβάστε»
PR
ST
Tαχ. Γραφείο
KKA
Aριθμός Άδειας
X+7
EΛTA
PR
ST
ES
102 S PO Hellenic Post
KΩΔ:01-1160
καλά τη φωτογραφία και κλείστε στην ψυχή σας
τα συναισθήματά σας. Θα σας χρειαστούν, μέρες,
που ’ναι.
Χριστούγεννα, λοιπόν, ενόψει. Ημερολογια-
κά. Γιατί η καθημερινότητα και πολύ περισσότε-
ρο το μυαλό και η ψυχή μας, πολύ λίγο επηρεά-
ζονται και προετοιμάζονται για να ζήσουν ένα
κάποιο διάλειμμα που θα τόνωνε τη διάθεση για
την έτσι κι αλλιώς δύσκολη συνέχεια. Με το μυα-
λό μας πια αδρανοποιημένο κάτω από την πίεση
που του ασκεί το μασκοφορεμένο κοινωνικό πε-
ριβάλλον, οι άδειοι δρόμοι, τα κατεβασμένα ρο-
λά, ο τρόμος της κοινωνικής και εργασιακής
αδράνειας, είναι αδύνατο να εκβιάσουμε τη συ-
νείδηση μας και να απαιτήσουμε απ’ αυτή να ντυ-
θεί τα γιορτινά της.
Χωρίς ελπίδα, όμως, δεν υπάρχει ζωή. Και η
ελπίδα αρχίζει να αχνοφέγγει. Και αποτυπώνε-
ται εύστοχα από γελοιογράφους μας που παρου-
σιάζουν τους τρεις μάγους, αντί για χρυσό, λίβα-
νο και σμύρνα, να φέρουν στην κοινωνική φάτνη
τα τρία ελπιδοφόρα εμβόλια: Pfizer, moderna, και
Astra Zeneca. Δεν έχουμε προτιμήσεις. Όποιο
έρθει πρώτο καλοδεχούμενο. Αρκεί να ’ρθει γρή-
γορα. Για να ευχηθούμε τουλάχιστον με περισ-
σότερη αισιοδοξία «Καλό Πάσχα», από ό,τι τώ-
ρα ευχόμαστε: «Καλά Χριστούγεννα»
Aπό την Σκλίβανη
Σελίδα 2 Iούλιος - Aύγουστος - Σεπτέμβριος 2020

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΝΕΑ
Θάνατοι
Στάσου ...μύγδαλα
Το τελευταίο διάστημα έφυγαν από κοντά μας οι:
Bάσσης Bασίλειος, Kλούρας Bασίλειος, Mήτσιου Θ.
Παναγιώτα, Γιαννάκης Xρήστος (ιατρός), Kλούρας
Eλευθέριος (Σουηδία), Aλεξίου-Παπασπύρου Kατερί-
να
Τα θερμά μας συλλυπητήρια στους οικείους τους.

Bαπτίσεις
O Θωμάς Xρήστου βάπτισε την εγγονή του
O Σταυρόπουλος Δημήτριος βάπτισε τον εγγονό του
O Γιάννης Φώτος και η Άντζυ Φλώρου βάπτισαν τον γιο
τους

Επιτυχόντες
Στις Πανελλήνιες Εξετάσεις του Ιουνίου του 2020 πέ-
τυχαν οι παρακάτω στα αντίστοιχα τμήματα:
• Λιόντου Aφροδίτη, Ψυχολογία Iωαννίνων
• Mπάρμπα Mαρία, Παιδαγωγικό Iωαννίνωνβ
Η Ήπειρος ήταν ανέκαθεν μια περιοχή που στηρι- μετά από ανάλυση εδάφους, κατέληξε ότι η αμυγδαλιά
• Σταυρόπουλος Aλέξανδρος, Iστορικό Aρχαιολογικό
ζόταν στον αγροτο-κτηνοτροφικό τομέα. Τεράστιοι όγ- είναι μια καλλιέργεια που θα μπορούσε να αποδώσει
Πανεπιστήμιο Aγρινίου
κοι βουνών, φυσικός πλούτος, ζώα … Ο κυρίαρχος οι- στα εδάφη της Σκλίβανης. Έτσι λοιπόν, έπιασε γρήγο-
• Xρήστου Xρήστος, Γεωπονική Άρτας
κονομικός τομέας της Ηπείρου ήταν και είναι ο πρω- ρα δουλειά, αφιέρωσε πολλές ώρες και πολύ κόπο στην
• Tάτσου Nόμη, Σχολή Aστυφυλάκων
τογενής τομέας, αφού το μεγαλύτερο ποσοστό της συ- προετοιμασία του εδάφους που θα υποδεχόταν τα δεν-
• Kαραπάνου Xριστίνα, Παιδαγωγικό Iωαννίνων
νολικής απασχόλησης αφορά την αγροτική δραστηριό- δρύλλια. Τέσσερα χρόνια μετά, τα 3.000 δενδρύλλια
• Kαραπάνου Aλέξανδρος, Στατιτική Aναλογιστικών
τητα. Ήδη όμως από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, έγιναν δέντρα ύψους 4 μέτρων και φέτος, για πρώτη
Mαθηματικών Πανεπιστημίου Aιγαίου
ο αγροτικός τομέας βρίσκεται μεταξύ στασιμότητας και χρονιά, απέδωσαν καρπούς, αποδεικνύοντας με αυτό
• Mίτση Θεοδώρα, Παιδαγωγικό Iωαννίνων
ύφεσης. Τα τελευταία χρόνια, γίνεται προσπάθεια, από τον τρόπο πως όποιος εργάζεται σκληρά, απολαμβάνει
Τα θερμά μας συγχαρητήρια
την πολιτεία και την περιφέρεια, μέσω ευρωπαϊκών τους καρπούς των προσπαθειών του. Μαζί με το γιο του
επιδοτήσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, ανά- πλέον που ασχολείται και αυτός με τον τομέα αυτό, θέ-
• O Σταύρου Nικόλαος (εγγονός του Tάκη Mπούρη) απο-
καμψης του τομέα αυτού. Βλέπουμε λοιπόν, εδώ κι εκεί, τουν νέους στόχους και σχεδιάζουν μαζί το μέλλον.
φοίτησε από τη Σχολή Διοίκησης Eπιχειρήσεων και του
κάποιες προσπάθειες ανθρώπων να επιστρέψουν στα "Έχουμε ακόμα δρόμο, αλλά με καλό προγραμματισμό,
ευχόμαστε καλή σταδιοδρομία.
χωριά και να ασχολούνται με τη γεωργία, την κτηνο- σωστή ενημέρωση και σταθερά βήματα, μπορούμε να
τροφία, τη μελισσοκομία κ.λπ. φτάσουμε μακρυά" μας εξηγεί.
Συνδρομές
Ένα τέτοιο παράδειγμα αξίζει να αναφέρουμε, με Προτρέπει τους νέους να ασχοληθούν με τον πρω-
Eυχαριστούμε τον Θεόφιλο Eμμανουήλ και τον Kί-
την ελπίδα ότι θα εμπνεύσει κι άλλους συγχωριανούς τογενή τομέα και μάλιστα με τις νέες καλλιέργειες
τσιο Παναγιώτη για την οικονομική τους ενίσχυση. Για
μας. Ο Γιάννης Κλούρας αποφάσισε, πριν από λίγα (αρωματικά-φαρμακευτικά φυτά, τρούφα κ.λπ), ενώ πι-
τυχόν παραλείψεις ζητούμε την κατανόησή σας.
χρόνια να κάνει ένα εγχείρημα και να φυτέψει αμυ- στεύει ότι το μυστικό για μια επιτυχημένη πορεία είναι
Eπίσης, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το Φοροτεχνι-
γδαλιές στη Σκλίβανη. Η ιδέα αυτή προέκυψε πριν από η εργατικότητα και η τόλμη.
κό Γραφείο του Eυάγγελου Γκούμα, για την πολύτιμη
4 χρόνια, καθότι ο ίδιος ανήσυχο πνεύμα και αναζη- Θα ευχηθούμε λοιπόν το παράδειγμά του Γιάννη
βοήθεια που προσφέρει στον σύλλογο μας.
τώντας τρόπους διεξόδου, αποφάσισε να κάνει αυτό το Κλούρα να το ακολουθήσουν και άλλοι και να ασχολη-
τολμηρό βήμα. Μας εξηγεί ότι του άρεσε πάντα η ενα- θούν με τον πρωτογενή τομέα, να εκμεταλλευτούν τον
Tα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν σχόληση με τα δέντρα και τη φύση και ως ανήσυχος και αναξιοποίητο πλούτο που προσφέρει το φυσικό περι-
την άποψη του γράφοντα δημιουργικός που είναι, άρχισε να ψάχνει με τι είδους βάλλον και η μοναδική βιοποικιλότητα της Ηπείρου.
καλλιέργεια θα μπορούσε να ασχοληθεί. Μετά από Έτσι θα γεμίσουν και πάλι τα χωριά μας με ζωή…
έρευνες και επαφές με άλλους παραγωγούς αλλά και EYH KΛOYPA

Aπό τη Σκλίβανη
Περιοδική έκδοση της Aδελφότητας
Σκλιβανιτών Aττικής
Eυχαριστήριο
«O AΓIOΣ ΓEΩPΓIOΣ» Θέλουμε να εκφράσουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ
Kλεισθένους 15 - Tηλ.: 694 6622292 στους εθελοντές αιμοδότες μας, που για μια ακόμα
φορά, με μεγαλύτερη συμμετοχή, πρόσφεραν αίμα.
IΔIOKTHTHΣ - EKΔOTHΣ Aισιοδοξούμε να έχουμε σταθερές μονάδες αί-
H Aδελφότητα Σκλιβανιτών Aθηνών ματος για να μπορούμε να βοηθούμε συνανθρώπους
EKΔOTHΣ μας που το έχουν άμεση ανάγκη. Mπορούμε να βοη-
Tζιριβήλας Kωνσταντίνος θήσουμε όλοι δίνοντας αίμα σε οποιοδήποτε αιμοδοτικό κέντρο και οποιαδήποτε στιγμή, με στοιχεία.
kostassklivani@hotmail.com

ΔIEYΘYNTHΣ EKΔOΣHΣ
Συντάσσεται από επιτροπή
Τράπεζα Αίματος Σκλιβανιτών Υπενθυμίζουμε τον αριθμό λογαριασμού της
με όνομα χρήστη: sklivani & Αδελφότητας Aθηνών στην ALPHA BAΝK,
Yπεύθυνος έναντι του νόμου ο πρόεδρος της αριθμό μητρώου του Συλλόγου στο όνομα Aθηνά Θεοδώρου, για όποιον
αδελφότητας Kων/νος Tζιριβήλας επιθυμεί να συνεισφέρει οικονομικά στην
Εθελοντών Αιμοδοτών Σκλίβανης:
ΔIANEMETAI ΔΩPEAN προσπάθεια μας: 276-002101-175894
14777
Iούλιος - Aύγουστος - Σεπτέμβριος 2020
“Σκοτώνουν τ’ άλογα
όταν γεράσουν...”
Δε χρειάζεται και βαθειά ανάλυση, για να καταλά-
βει κάποιος σε τι αναφέρεται ο τίτλος της πασίγνωστης
αμερικάνικης ταινίας, από την οποία δανειστήκαμε και
τον τίτλο για το άρθρο μας, Τον ίδιο τίτλο φέρει και ελ-
ληνικό τραγούδι του Διονύση Τσακνή. « Σκοτώνουν τ’
άλογα, όταν γεράσουν // σκληρό παιχνίδι στη σιωπή //
αίμα αθώων θα θυσιάσουν // και τον φονιά θα στέψουν
λυτρωτή ». Και σε λαϊκότερη εκδοχή: « σκοτώνουν τ’ άλο-
γα, όταν γεράσουν // αυτό μονάχα έχω, φίλε, να σου πω
// κι όλα όσα έκανες στη λήθη θα περάσουν // μην περι-
μένεις να σου πουν ευχαριστώ». Σε απλή μετάφραση: Δύ-
σμοιρα άλογα, ποια τύχη σας περιμένει όταν γεράσετε!
Να ’ταν όμως μόνο τα άλογα…
…Χρειάστηκαν αιώνες για να μπορέσουν οι κοινω-
νίες να αποκτήσουν στοιχειώδη ανθρώπινη μορφή. Για
να μπορέσουν οι καταπιεσμένοι στον χώρο της δουλειάς
και οι περιθωριοποιημένοι στον ευρύτερο χώρο της κοι-
νωνίας να ανασάνουν, να έρθουν σε επαφή με τη ζωή και
να ανακαλύψουν τις ομορφιές της, να ορίσουν τουλάχι-
στον ένα κομμάτι του εαυτού τους και να αρχίσουν να
σχεδιάζουν το μέλλον τους. Οχτάωρο, πενθήμερο, αξιο-
πρεπείς αμοιβές, υγειονομική περίθαλψη, ασφάλιση.
Μέχρι που η τεχνολογία θέριεψε, απλώθηκε παντού, και
εισέβαλε με δύναμη και στους χώρους δουλειάς. Ήταν
το σημείο που σηματοδότησε την εκτόξευση της αλαζο-
νείας και της απληστίας των αφεντικών των μέσων πα-
ραγωγής και την παράλληλη σταδιακή αποδυνάμωση της
επιρροής και της αξιοπρέπειας των εργαζομένων. Με το
κέρδος των αφεντικών να αποτελεί τη βάση της οργάνω-
σης της οικονομικής και μαζί και της κοινωνικής ζωής,
χωρίς κανέναν ανθρωπιστικό σχεδιασμό, οι εργαζόμε-
νοι είτε εκτοπίστηκαν στην κόλαση της ανεργίας είτε με-
τατράπηκαν σε απλά διεκπεραιωτικά εργαλεία, με καρ-
φιτσωμένο στο πέτο τους το όνομά τους και έναν αριθμό
σαν τους φυλακισμένους ή σαν μαρκαρισμένα ζώα, για
να εισπράξει το αφεντικό τους την επιδότηση από την
Ε.Ε.. «Είμαι το νούμερο οχτώ / /με ξέρουν όλοι με αυτό
// και ’γω κρατάω μυστικό ποιο είναι τ’ όνομά μου…» τρα-
γουδούσε στους «Μετανάστες» του Γιάννη Μαρκόπου-
λου τη δεκαετία του ’70 ο Λάκης Χαλκιάς για τις φάμ-
πρικες της ξενιτιάς. Έτσι σιγά σιγά ο εργαζόμενος έχα-
σε τις δυο βασικότερες ιδιότητές του: του ατόμου που πα-
ράγει και του ανθρώπου που δικαιούται να απολαύσει τη
ζωή του. Κι απόμεινε ένας αριθμός, ένα εργαλείο. Και
επειδή τα εργαλεία παλιώνουν και σκουριάζουν και κα-
ταλήγουν στη χωματερή ή στον παλιατζή, έτσι και ο χω-
ρίς ταυτότητα εργαζόμενος κατέληξε στη χωματερή του
περιθωρίου και από κει αγναντεύει με πίκρα πίσω του τη
ζωή του: πώς ξεκίνησε, πώς δυνάμωσε, πώς κάρπισε, πώς
ονειρεύτηκε, πώς ξεγελάστηκε, πώς αχρηστεύθηκε, πώς
τσαλαπατήθηκε. Όλη του η ζωή ένα μάτσο ψευδαισθή-
σεις, ένα μάτσο χαμένων ελπίδων και προσδοκιών, με
τελευταία ελπίδα με την απόσυρσή του, τη συνταξιοδό-
τησή του, να ηρεμήσει και να απολαύσει το υπόλοιπο της
ζωής του…
Αμ δε! Παλιότερα, ίσως. Τώρα όχι. Ελάχιστοι θα
μπορούσαν να προβλέψουν – εκτός, ίσως, απ’ αυτούς που
σχεδίαζαν από καιρό το μέλλον του κόσμου – την κατά-
πτωση της αξίας και της αξιοπρέπειας της τρίτης ηλικίας.
Ποτέ, ίσως, στο παρελθόν η τρίτη ηλικία δεν αντιμετω-
πίστηκε με τόση αδιαφορία, με τόση αισχρότητα, με τό-
ση κακότητα, όσο η σημερινή. Πρώτα φρόντισαν ν’ αυ-
ξήσουν τον εργάσιμο χρόνο. Σου λέει, μιας και αυξήθη-
κε το προσδόκιμο ζωής, το επιπλέον θα πρέπει να κα-
λυφθεί από εργάσιμο και όχι από συντάξιμο χρόνο. Μη
τυχόν και απολαύσεις καμιά μέρα ζωής παραπάνω! Ο
νόμος της αντιπαροχής ισχύει παντού και είναι αμείλι-
κτος. Ισχύει και δω. Σου δίνω χρόνο, μου δίνεις δουλειά.
Στην ψύχρα. Δε χωράει διαπραγμάτευση.
Και, όπως λέει ο ποιητής, «όταν ο άνθρωπος θέλει
Θέσεις και αντι-θέσεις
Γράφει ο Δημήτρης Γ. Λεβέντης
το κακό, του δίνει όψη ν’ αρέσει». Έτσι, τα τελευταία
χρόνια διοχετεύθηκε από τον πολιτικό κόσμο στην κοι-
νωνία ο βαρύγδουπος αποπροσανατολιστικός όρος της
«διαγενεακής αλληλεγγύης», δηλαδή, της αλληλεγγύης
μεταξύ των γενεών. Μεταξύ, δηλαδή, των μεγαλύτερων
και των μικρότερων. Μια γλωσσική και επικοινωνιακή
εφεύρεση, που επιδιώκει μέσα από τη συναισθηματική
φόρτιση και από έναν ολοκάθαρο συναισθηματικό εκ-
βιασμό, να χρυσώσει το χάπι της καθήλωσης, της μείωσης
ή και της εξάτμισης των εργασιακών και συνταξιοδοτι-
κών αμοιβών. Όλο και περισσότερο ακούγεται σε τοπι-
κό και σε διεθνές επίπεδο το παράλογο και απάνθρωπο
οικονομικό δόγμα: «για να δώσουμε στους νεότερους,
πρέπει να κόψουμε από τους μεγαλύτερους.» Που σε
απλή μετάφραση σημαίνει «πρέπει να κόψουμε από τους
πατεράδες και τους παππούδες, για να δώσουμε στα παι-
διά και στα εγγόνια».
Σοβαρά; Τι μας λέτε, καλέ; Τι είδους λογική και
τι είδους ανθρωπιά είναι αυτή που ξεδιάντροπα επικα-
λείστε; Τι λογική είναι αυτή που απαιτεί από κάποιον που
μια ολόκληρη ζωή με τον ιδρώτα του προσώπου του και
της ψυχής του δημιούργησε, πρόσφερε, κουράστηκε,
εξαντλήθηκε και αποκαμωμένος αποσύρθηκε, να τα ξε-
χάσει όλα και να δεχτεί σαν αντίδωρο μια σύνταξη που
ούτε για τα φάρμακά του δε θα φτάνει; Που απαιτεί απ’
αυτόν που με αγώνα και αγωνία δημιούργησε οικογέ-
νεια, φύτεψε σπόρους στην κοινωνία για να καρπίσει μια
νέα γενιά, που με τη σειρά της, θα προσφέρει τη ζωντά-
νια της, την ανησυχία της, τη δράση της, τα όνειρά της, να
τα διαγράψει όλα αυτά, να κάνει την καρδιά του πέτρα
και στο όνομα απλώς της επιβίωσης των παιδιών του και
των εγγονών του να γίνει ο κύριος χορηγός μιας απάν-
θρωπης, δουλικής εργασιακής απασχόλησής τους, έναν-
τι μιας υποτυπώδους, εξευτελιστικής και προσβλητικής
αμοιβής; Τι λογική είναι αυτή που αναγνωρίζει σ’ αυτούς
που κάνανε κατάθεση ζωής για τη δημιουργία ενός εν-
τυπωσιακού και εκτυφλωτικού κόσμου ένα εξουθενωτι-
κό, ευτελές μεροκάματο, κάτω από αναξιοπρεπείς ή και
απάνθρωπες, πολλές φορές, συνθήκες, ένα μεροκάμα-
το από το οποίο οι εργαζόμενοι θα ’πρεπε να χτίσουν και
τον ασφαλιστικό τους κουμπαρά, για να μη καταντήσουν
ζητιάνοι στα γεράματά τους; Τι λογική είναι αυτή που
επιτρέπει σ’ αυτούς που διαχειρίστηκαν και διαχειρί-
ζονται τον ιδρώτα των εργαζομένων να σωρεύουν αμύ-
θητα πλούτη σε θησαυροφυλάκια άβατα, για να τα σκορ-
πίζουν σε φαντασιακούς για τους κοινούς θνητούς κό-
σμους και που δεν τους επιβάλλει να καταθέσουν μέρος
των κερδών τους στον εθνικό κουμπαρά όχι για να εξι-
λεωθεί η βαρβαρότητά τους, αλλά για να αποδοθεί μια
στοιχειώδης, έστω, εργασιακή, φορολογική και ανθρω-
πιστική δικαιοσύνη; Με ποια λογική θα πρέπει η τρίτη
ηλικία να πληρώνει, για να θησαυρίζουν οι βιομήχανοι
του πολέμου μέσα από την αναγκαία τάχα μου αγορά των
εξελιγμένων δολοφονικών πολεμικών τους εργαλείων;
Με ποια λογική θα πρέπει η τρίτη ηλικία να γίνει ο πρό-
χειρος οικονομικός μπαλαντέρ που θα καλύπτει κάθε οι-
κονομικό κενό που δημιουργεί η άπληστη και απάνθρω-
πη ελίτ που κυβερνά τις κοινωνίες; Πώς στραβώθηκε η
ψυχή τους και κάποιοι δεν μπορούν να δουν πως κάτω
από τα ρυτιδιασμένα πρόσωπα της τρίτης ηλικίας δεν
αποτυπώνονται μόνο τα σημάδια της ήττας από τη μάχη
με τον χρόνο, αλλά και τα αυλάκια που στέρεψαν για να
ποτίσουν οι χυμοί τους τη γη ν’ ανθίσει;
Πολλά ερωτήματα θα μπορούσε κανείς να απευ-
θύνει σε όσους διαχειρίζονται τις τύχες των κοινωνιών
και τις ζωές των ανθρώπων τους. Αλλά, ίσως, το πιο ου-
σιαστικό ερώτημα θα ήταν: «Αλήθεια, πώς νιώθετε, όταν
Σελίδα 3
ακούτε πώς κάποιος συνάνθρωπός σας που έφτυσε αίμα
μια ζωή φεύγει από τη ζωή πικραμένος κι απογοητευμέ-
νος για την εκμετάλλευσή του και την εγκατάλειψή του;
Πώς θα νιώθατε αν αυτός ο άνθρωπος ήταν ο πατέρας
σας ή ο παππούς σας;» Η απάντηση θα δείξει και το επί-
πεδο του πολιτισμού. Γιατί η αλήθεια είναι ότι ποτέ κα-
νείς δεν μπορεί να σχηματίσει καθαρή αντίληψη για τον
συνάνθρωπό του, αν δεν μπει στη θέση του. Μόνο που θα
πρέπει να έχει τη δύναμη την πνευματική και την ψυχι-
κή, για να κάνει κάτι τέτοιο. Οι μακρινοί μας πρόγονοι,
που τους επικαλούμαστε κάθε λίγο και λιγάκι, αν και
έχουμε μαύρα μεσάνυχτα για τον πολιτισμό τους, αυτή
την ικανότητα την είχαν. Γι’ αυτό και όταν γίνονταν δια-
δικασίες για να διεκδικήσει κάποιος Αθηναίος πολίτης
κάποιο δημόσιο αξίωμα και έπρεπε να δώσει λόγο για
τον τρόπο ζωής του, όφειλε να παρουσιάσει και τον τρό-
πο που αντιμετώπισε τους γονείς του. Γιατί, στην αρχαία
Αθήνα, η αχαριστία απέναντι στους γονείς θεωρούνταν
από τα μεγαλύτερα αμαρτήματα. Στην Αρχαία Αθήνα.
Λίγο μακριά μας πέφτει…
Λένε πως ο πολιτισμός μιας κοινωνίας φαίνεται
από τον τρόπο που αυτή αντιμετωπίζει την τρίτη ηλικία.
Όχι άδικα. Πολιτισμός δεν είναι να σέβεσαι και να υπο-
λογίζεις κάποιον που τον έχεις ανάγκη ή τον φοβάσαι.
Πολιτισμός είναι να αναγνωρίζεις, να σέβεσαι και να
υπολογίζεις αυτούς που έχτισαν τον κόσμο που εσύ απο-
λαμβάνεις. Αυτούς που σου έδωσαν τη δυνατότητα να
ζεις και να χαίρεσαι τη ζωή. Και που δε ζητούν σαν αν-
τιπαροχή ανέσεις και μεγαλεία – αν και θα τους έπρεπαν
– αλλά απλά την αναγνώριση και τον σεβασμό.
Σε προηγούμενο τεύχος αναφερθήκαμε σε ένα εγ-
καταλειμμένο σκυλί ή πιο σωστά έναν περιπλανώμενο
σκελετό σκύλου που ανταμώσαμε στα Χαλάσματα, θύμα
κάποιου αχάριστου και απάνθρωπου αφεντικού, που
αφού πήρε απ’ αυτό ό,τι του χρειαζόταν, εξάντλησε την
ανθρωπιά του παρατώντας το στα λαγκάδια και τα βρά-
χια στα Χαλάσματα, μιας και δε λειτουργούν ακόμη γη-
ροκομεία σκύλων. Όμως το πρόβλημα μεγεθύνεται κα-
θώς η εικόνα μεταφέρεται στην κοινωνία των ανθρώπων.
Στα πολιτισμικά και ανθρωπιστικά χαλάσματα της κοι-
νωνίας, ανάμεσα σε ανέμελες αλλά και χαζοχαρούμενες
φάτσες, κυκλοφορούν ψυχολογικοί σκελετοί ηλικιωμέ-
νων, με την απογοήτευση και την πίκρα ζωγραφισμένη
σε ό,τι απέμεινε από το μέρος εκείνο που κάποτε υπήρ-
χε ένα πρόσωπο. Αόρατοι στο πεδίο οπτικής όσων έχουν
τη δύναμη του σώματος, του μυαλού και της ψυχής να
αγναντεύουν μακριά και να ονειρεύονται. Ορατοί όμως
από όσους ελέγχουν την κοινωνική κίνηση και θεωρούν
ότι η παρουσία τους ενοχλεί και εμποδίζει την κίνηση στη
λωρίδα της οικονομικής κυκλοφορίας. Και πέφτουν βρο-
χηδόν οι κλήσεις για όσους τολμούν να παραβαίνουν τα
ανεκτά ηλικιακά όρια και να παρκάρουν πάνω στον
ιδρώτα τους, αρνούμενοι να καταθέσουν τις πινακίδες
κυκλοφορίας τους και να αράξουν στις πιλοτές, τις αυ-
λές και τα ντιβανομπάουλα του σπιτιού τους, αποδεχό-
μενοι ότι το ηλικιακό τους μοντέλο έχει καταστεί ρυπο-
γόνο για την οικονομική ατμόσφαιρα και ότι ίσως θα
πρέπει να πάρει τη θέση του στον χώρο της χωματερής
της κοινωνίας ή στην ανακύκλωση…
Είναι σίγουρο ότι όσοι έχουν αναλάβει την οργά-
νωση και τον προγραμματισμό των κοινωνιών μας θα κα-
λοτυχίζουν τους ιδιοκτήτες των αλόγων, που, κάτω από
ένα πνεύμα «ευαισθησίας» και «φιλοζωισμού», δεν αν-
τέχουν να βλέπουν τα άλογα να γεράζουν και να υποφέ-
ρουν και για να τα απαλλάξουν από την αίσθηση «αχρη-
στίας» με μια σφαίρα τα στέλνουν στον Άδη των ζώων.
Δεν είναι όμως καθόλου σίγουρο για το μέλλον, με τη
μορφή που έχει πάρει ο κόσμος μας και με τον ολοένα
και περισσότερο αυξανόμενο ηλικιακό ρατσισμό, ότι και
οι μελλοντικές γενιές των γερόντων δε θα έχουν την τύ-
χη των αλόγων…
Σελίδα 4
Hπειρώτικος Nεοελληνικός Διαφωτισμός
Ο Διαφωτισμός αποτελεί σημαντικό πνευμα-
τικό κίνημα που εμφανίστηκε στα τέλη του 17ου
αιώνα και στις αρχές του 18ου, αρχικά στην Αγ-
γλία και έπειτα στη Γαλλία απ’ όπου γρήγορα
εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη. Οι εκπρόσωποί
του, γνωστοί ως διαφωτιστές, πίστευαν στην αλ-
λαγή σε όλες τις πτυχές της ζωής, πολιτικές, πνευ-
ματικές, οικονομικές, θρησκευτικές, και τάχθη-
καν εναντίον της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας.
Βασικός φορέας του διαφωτισμού υπήρξε η ανερ-
χόμενη αστική τάξη η οποία έχοντας ως οδηγό αλ-
λά και επιστέγασμα τις αρχές του, κατάφερε να
επιβάλει τη συνταγματική μοναρχία και τον κοι-
νοβουλευτισμό τόσο στην Αγγλία όσο και στα
υπόλοιπα κράτη της Δυτικής Ευρώπης. Ήταν η
εποχή που έκανε την εμφάνισή της η βιομηχανι-
κή επανάσταση η οποία άλλαξε ριζικά την παρα-
γωγική ικανότητα καθώς και την μορφή των πα-
ραδοσιακών οικονομιών και κοινωνιών σε Ευ-
ρωπαϊκό επίπεδο. Αργότερα, η Γαλλική Επανά-
σταση προσέφερε το ιδεολογικό υπόβαθρο και
έγινε η έμπνευση για έναν οικουμενικό ξεσηκω-
μό με στόχο τον εθνικό αυτοπροσδιορισμό. Ως κύ-
ριοι εκφραστές και εκπρόσωποί του αναφέρον-
ται, ο Βολταίρος, ο Τζον Λόκ, ο Μοντεσκιέ, ο
Ρουσώ, ο Ντένι Ντιντερό, ο Τσέζαρε Μπεκαρία
και άλλοι.
Ο Νεοελληνικός διαφωτισμός ως πνευματικό
και ιδεολογικό κίνημα αναπτύχθηκε πρώτα στις
Ελληνικές παροικίες του εξωτερικού όπου δρα-
στηριοποιείτο επιχειρηματικά ένα σημαντικό μέ-
ρος του απόδημου Ελληνισμού. Ήταν η εποχή –
από τον 16ο αιώνα και μετά –που άκμαζε η οικο-
νομία του ελληνικού στοιχείου στις χώρες της Δύ-
σης, με πρώτη την Ιταλία, αλλά και της Ανατολής.
Πόλεις όπως η Βενετία, το Λιβόρνο, η Τεργέστη,
η Βιέννη, η Οδησσός, η Κωνσταντινούπολη, η
Σμύρνη, το Ιάσιο, το Βουκουρέστι, η Μοσχόπολη
και άλλες ήταν το λίκνο μιας πνευματικής ανησυ-
χίας και αναγέννησης και μιας όσμωσης πολιτι-
σμών. Οι Έλληνες κάτοικοι αυτών των περιοχών
αφού ενστερνίστηκαν τις ιδέες του Διαφωτισμού
και πρωτοστάτησαν στη διάδοσή τους, στη συνέ-
χεια προσπάθησαν να τις μεταφέρουν και να τις
μεταλαμπαδεύσουν στο εσωτερικό της πατρίδας
μας με σκοπό την άνοδο του πνευματικού επιπέ-
δου των υπόδουλων Ελλήνων και απώτερο την
αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Στην Ελλαδικό χώρο ο διαφωτισμός έκανε την
εμφάνισή του με κάποια καθυστέρηση, λόγω των
ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούσαν στις έως
τότε τουρκοκρατούμενες περιοχές, και είχε ως
πρωτοστάτες αλλά και κύριους εκφραστές του τον
Ρήγα Φεραίο, τον Άνθιμο Γαζή, τον Αδαμάντιο
Κοραή, τον Ευγένιο Βούλγαρη, τον Νεόφυτο
Δούκα, τον Ανώνυμο της Ελληνικής Νομαρχίας
και άλλους. Τα πρώτα πνευματικά κέντρα, οι
πρώτες εστίες των ιδεών του, ήταν τα Γιάννενα, η
Σμύρνη, η Κωνσταντινούπολη, η Χίος, η Μοσχό-
πολη, η Καστοριά, το Άγιο Όρος με την Αθωνιά-
Γράφει ο Eυθύμιος Θ. Pέντζιος
Eκπαιδευτικός - συγγραφέας
δα Σχολή . Ήταν τα οικονομικά, πνευματικά και
πολιτιστικά κέντρα της εποχής όπου πρωτοεμφα-
νίστηκε και αναπτύχθηκε η αστική τάξη.
Όταν μιλάμε για Ηπειρωτικό διαφωτισμό βα-
σικά εννοούμε την άνθιση των γραμμάτων και τη
διακίνηση των ιδεών που παρατηρήθηκε πρώτα
και κύρια στην πόλη των Ιωαννίνων έχοντας ως
χρονική αφετηρία τον 17ο αιώνα.
Ήταν η εποχή που η φράση ‘’Γιάννενα, πρώ-
τα στ’ άρματα στα γρόσια και στα γράμματα
‘’έπαιρνε σάρκα και οστά και που η πόλη μετα-
τρέπονταν από ‘’πόλη παζάρι’’ σε πόλη-πνευμα-
τικό κέντρο παράδοσης και λογιοσύνης στην
Ήπειρο.
Ο ρόλος των μοναστηριών στον
Ηπειρωτικό Διαφωτισμό
Από την περίοδο του Δεσποτάτου της Ηπείρου
συσσωρεύονται στα Ηπειρωτικά Μοναστήρια
αγιογραφικοί και πνευματικοί θησαυροί, βιβλιο-
δετημένα ή όχι συγγράμματα και κάθε είδους αρ-
χέτυπα, που δείχνουν το υψηλό επίπεδο μόρφω-
σης και καλλιέργειας των Μοναχών. Γίνονται έτσι
τα μοναστήρια πνευματικοί φάροι για τον χειμα-
ζόμενο πνευματικά υπόδουλο Ελληνισμό. Δια-
σώζονται μονές της περιόδου αυτής σε όλη την
Ήπειρο που προσέφεραν πολλά στην πνευματι-
κή αναγέννηση της υποδουλωμένης πατρίδας
μας.. Τέτοιες, αρχικά ήταν ο Άγιος Δημήτριος
στην Κυψέλη Πρεβέζης (1242), η Παναγία Βλα-
χέρνα στην Άρτα, η Κάτω Παναγιά (1250) στο
Γλυκόριζο Άρτας και άλλες. Αργότερα, από τον
16ο αιώνα αναφέρονται πάνω από 120 μοναστή-
ρια που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διάσωση
ενός σπουδαίου πνευματικού θησαυρού και στη
διάδοση και εξάπλωση των γραμμάτων σε όλη την
επικράτεια της ενιαίας τότε Ηπείρου (Βόρειας
και Νότιας).
Οι μονές αυτές αλλά και πολλές άλλες επιτέ-
λεσαν με αίσθημα υψηλής ευθύνης τον θρησκευ-
τικό, εκπαιδευτικό, μορφωτικό και εθνικό τους
ρόλο. Λίκνο αυτής της φωτοδότρας προσπάθειας
υπήρξε το νησάκι της Παμβώτιδας λίμνης, γνω-
στό και ως το Νησί των Ιωαννίνων. Στη μικρή του
επιφάνεια ‘’ συνωστίζονταν’’ επτά μονές οι οποί-
ες είχαν αναπτύξει μια πολύ σπουδαία πνευματι-
κή κίνηση. Η μονή Φιλανθρωπινών ή Σπανού,
όπου λειτούργησε ανελλιπώς για πέντε περίπου
αιώνες(1282- 1756) το ‘’φροντιστήριο ‘’ ή ‘’φοιτη-
τάριο’’. Μοναδική περίπτωση στην εκπαιδευτική
μας ιστορία. Μαθητές της ήταν οι αδελφοί Αψα-
ράδες, ο συντάκτης των ΄΄Χρονικών των Ιωαν-
νίνων’’ Νήφωνας Μεταξάς και άλλοι. Εκεί φυ-
λάσσονταν ο ‘Κουβαράς’’ το χρονογραφικό χει-
Iούλιος - Aύγουστος - Σεπτέμβριος 2020
ρόγραφο των Ιωαννίνων. Στον εξωνάρθηκά της
υπάρχουν εικονογραφημένες οι μορφές των αρ-
χαίων Ελλήνων του Σόλωνα,του Αριστοτέλη,του
Πλούταρχου, του Θουκυδίδη, του Χείλωνα και
άλλων.
Η μονή Αγίου Νικολάου Στρατηγόπουλου ή
μονή Ντίλιου με τη σχολή Στρατηγόπουλου που
πρωτολειτούργησε το 1206. Η μονή Προδρόμου
των αδελφών Αψαράδων. Η μονή Ελεούσης με
την Αβακούμειο σχολή από όπου απεφοίτησαν
πολλοί μητροπολίτες .Η μονή Μεταμορφώσεως
που ιδρύθηκε το 1669. Η μονή Προφήτου Ηλία
στην κορυφή του λόφου και η μονή Παντελεήμο-
νος, το τελευταίο καταφύγιο του Αλή Πασά.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Βόρεια Ήπειρο
υπήρξαν πάρα πολλά μοναστήρια τα οποία ανέ-
πτυξαν αξιόλογο πνευματικό, εκπαιδευτικό και
μορφωτικό έργο . Το σπουδαίο τους έργο ήταν
φωτεινό ορόσημο για τον πληθυσμό της περιοχής
και όχι μόνο γι αυτόν. Ενδεικτικά θα αναφέρου-
με τις μονές Δούβιανης, Δίβρης, Δρόβιανης,, Γε-
ωργουτσατών,Κοσοβίτσας, Δερβιτσάνης, Πολυ-
τσάνης, Ζερβατών .
Στο βιβλίο του εκπαιδευτικού και συγγραφέα
Σωκράτη Βασιλείου με τίτλο ‘’ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΠΕΙ-
ΡΩΤΙΚΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ ΣΤΗ ΦΙΛΙΚΗ ΕΤΑΙ-
ΡΕΙΑ’’ Αθήνα 2020 αναφέρονται 120 μονές που
διαδραμάτισαν σπουδαίο ρόλο στην ηπειρωτική
αναγέννηση. Εκτός από αυτές που αναφέρονται
πιο πάνω, θα αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες άλ-
λες που στήριξαν οικονομικά αλλά και με έμψυ-
χο υλικό αυτήν την προσπάθεια των πνευματικών
ανθρώπων της πατρίδας μας.
Μονή Αγίου Νικολάου στη Σκλίβανη Ιωαννί-
νων
Μονή Τσούκας στο Ελληνικό Ιωαννίνων.
Μονή Βύλιζας Στο Ματσούκι Ιωαννίνων
Μονή Στομίου στην Κόνιτσα
Μονή Προφήτου Ηλία στη Ζίτσα
Μονή Προφήτου Ηλία στα Ηλιοβούνια Πρε-
βέζης με το μετόχι της τη Μονή της Κοίμησης Θε-
οτόκου στο Καστρί Ριζοβουνίου.
Μονή Αβάσσου στο Κοτσανόπουλο Πρεβέζης
Μονή Αγίας Πελαγίας στην Καστροσυκιά
Πρεβέζης.
Μονή Ροβέλιστας στο Βελετζικό Άρτας
Μονή Αγίας Αικατερίνης στον Καταράκτη
Άρτας
Μονή Αγίου Μηνά στο Κόκκινο Λιθάρι Θε-
σπρωτίας
Μονή Γενεθλίου Τιμίου Προδρόμου στη Βέ-
λιανη Παραμυθιάς
Και πάρα πολλές άλλες με πλούσια προσφο-
ρά και δράση που συμπεριλαμβάνονται σε έναν
μακρύ κατάλογο.
Οι σπουδαιότερες σχολές
και τα σχολεία στην Ήπειρο
Πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξάπλωση του
Iούλιος - Aύγουστος - Σεπτέμβριος 2020
Ηπειρωτικού Διαφωτισμού έπαιξαν τα πολυά-
ριθμα σχολεία που υπήρχαν σε πάρα πολλά χω-
ριά της ενιαίας τότε Ηπείρου καθώς και οι σχο-
λές που ιδρύθηκαν και λειτουργούσαν στα μεγά-
λα αστικά κέντρα της περιοχής με κυριότερη
εστία των γραμμάτων τα Γιάννενα. Οι σχολές αυ-
τές που ήταν πρότυπα και φωτεινά παραδείγμα-
τα για όλον τον Ελληνισμό ιδρύθηκαν από επι-
φανείς ανθρώπους των γραμμάτων και συντη-
ρούνταν από σπουδαίους Ηπειρώτες ευεργέτες.
Από εμπόρους που πλούτισαν στο εξωτερικό κυ-
ρίως και οι οποίοι δεν ξέχασαν ποτέ την πατρίδα
τους. Πρόκειται πλέον για σχολές με ευρωπαϊκές
τάσεις . Για σχολές πρότυπα σε όλον τον ελληνι-
κό χώρο αλλά και στο εξωτερικό.
Τα περισσότερα σχολεία στην Ήπειρο εκείνη
την εποχή καταγράφονται στην περιοχή του Ζα-
γορίου. Σε χωριά όπως στο Κουκούλι, στην Αρί-
στη, στους Φραγκάδες,στο Τσεπέλοβο, στη Βίτσα,
στο Καπέσοβο λειτουργούσαν σχολεία από τον
16ο και τον 17ο αιώνα. Σπουδαία σχολεία λει-
τούργησαν και στο Πωγώνι, στην περιοχή της Βο-
ρείου Ηπείρου, και στα Τζουμέρκα όπως ήταν αυ-
τά του Συρράκου και των Καλαρρυτών.
Η παρουσία σχολείων και σχολών στα Γιάν-
νενα έχει αφετηρία τον 13ο αιώνα. Η φήμη τoυς
ξεπέρασε τα στενά τοπικά τους όρια, αφού διέ-
φεραν ριζικά από τα άλλα ελληνικά σχολεία.
‘’Εκ των σχολείων των Ιωαννίνων εξέρευσαν
ρύακες ικανοί να ποτίσωσιν την διψώσαν Ελλά-
δα και οι μαθηταί αυτών, ως από το μέσον ποτα-
μού εχέοντο κατά πάσας τας πόλεις καταρδεύον-
τες αυτάς με των λόγων τα πότιμα νάματα, ανέ-
στησαν σπέρματα πολλαπλάσια και ότι οι μέχρι
της παρελθούσης εκατονταετηρίδος (18ο αιώνα)
αναδειχθέντες συγγραφείς Έλληνες, υπήρξαν ή
Ιωαννίται ή τελειόφοιτοι των Ιωαννιτικών σχο-
λείων’’γράφει ο Νεόφυτος Δούκας.
To αρχαιότερο σχολείο που λειτούργησε στην
περιοχή των Ιωαννίνων ήταν η Σχολή των Δε-
σποτών στο Κάστρ . Ιδρύθηκε το 1204 και σταμά-
τησε τη λειτουργία της το 1611 μετά το αποτυχη-
μένο κίνημα του Διονύσιου Φιλόσοφου. Ακολου-
θούν.
Η Σχολή Φιλανθρωπινών στο Νησί λειτούρ-
γησε από το 1292 μέχρι το 1621.
Η Σχολή Επιφάνιου Ηγούμενου γνωστή και
ως Επιφάνειος Σολή,ιδρύθηκε το 1648 στη συνοι-
κία Πλινθοκοπείον στα Γιάννενα, από τον Γιαν-
νιώτη έμπορο και λόγιο Επιφάνειο Ηγούμενο που
είχε φοιτήσει στη Σχολή Δεσποτών. Σκοπός του
ιδρυτή ήταν η πνευματική καλλιέργεια των νέων.
Εκεί, δίδαξε ο κορυφαίος δάσκαλος Μιχαήλ Μή-
τρου καθώς και οι Μπαλάνοι. Μπαλάνος Βασι-
λόπουλος,Μπαλάνος Κοσμάς, Μπαλάνος Κων-
σταντίνος και Μπαλάνος Αναστάσιος,
Η Σχολή Γκιούμα “Το Αρχιγυμνάσιον” ή
Γκιούμειος Σχολή. Ιδρύθηκε το 1672 με έξοδα του
Γιαννιώτη εμπόρου στη Βενετία Εμμανουήλ
Γκιούμα. Από τους δασκάλους που δίδαξαν στη
σχολή ξεχωρίζει ο αναγεννητής και καινοτόμος
Μεθόδιος Ανθρακίτης και ο Βησσαρίων Μακρής.
Αργότερα μετονομάστηκε σε Μπαλαναία Σχολή
επειδή τη διηύθυναν και δίδαξαν σ’ αυτήν οι
Μπαλάνοι.
Η Μαρουτσαία Σχολή. Ιδρύθηκε από τους
Γιαννιώτες, με καταγωγή από την Παραμυθιά, εμ-
πόρους Λάμπρο και Σίμωνα Μαρούτση που δρα-
στηροποιούνταν επαγγελματικά στη Βενετία.
Πρώτος σχολάρχης της σχολής ήταν ο Ευγένιος
Βούλγαρης. (1742-1749). Άλλος μεγάλος δάσκα-
λος και σπουδαίος Διαφωτιστής που δίδαξε στη
Μαρουτσαία Σχολή ήταν ο Αθανάσιος Ψαλίδας.
Η Καπλάνειος Σχολή. Διαδέχθηκε τη Μα-
ρουτσαία Σχολή το 1805 και συντηρούνταν από
τις δωρεές του ευεργέτη Ζώη Καπλάνη από το
Γραμμένο. Πρώτος δάσκαλος και διευθυντής της
σχολής ήταν ο Αθανάσιος Ψαλίδας γι αυτό και
κάποιοι την αποκαλούσαν Σχολή Ψαλίδα. .Η λει-
τουργία της σταμάτησε το 1821.
Η Ζωσιμαία Σχολή. Ιδρύθηκε το 1828 από
τους Γιαννιώτες ευεργέτες Αδελφούς Ζωσιμά
που ήταν έμποροι στη Νίζνα της Ρωσίας και στη
Μόσχα.
Στην Πρέβεζα λειτούργησε για πρώτη φορά το
1830 η Θεοφάνειος Σχολή από δωρεά του Πρε-
βεζάνου εμπόρου στη Μόσχα, Αναστάσιου Θεο-
φάνη.
Η Σχολή Κοσμά του Αιτωλού. Ιδρύθηκε στην
Πρέβεζα το 1775 με έρανο, έπειτα από παρό-
τρυνση του Κοσμά του Αιτωλού.
Τέλος από το 1700 λειτουργούσε το Ελληνικό
Σχολείο Μετσόβου που συντηρούνταν με δαπά-
νες Μετσοβιτών εμπόρων στη Ρωσία. Την ίδια
χρονιά άρχισε να λειτουργεί η Σχολή “Ελληνικόν
Φροντιστήριον” και η “Νέα Ακαδημία’’ στη Μο-
σχόπολη με δαπάνες ξενιτεμένων Μοσχοπολι-
τών.
Στην Άρτα τον 16ο και 17ο αιώνα λειτουργού-
σε Ελληνικό Εκπαιδευτήριο στο οποίο φοίτησε ο
Μάξιμος Γραικός ενώ στη Θεσπρωτία το κυριό-
τερα σχολεία ήταν το σχολείο της Παραμυθιάς
1687 και η σχολή που λειτουργούσε στη Μονή Γη-
ρομερίου από το 1285. Πολύ καλά σχολεία ήταν
στο Βουθρωτό, στην Κομίτσιανη καθώς και το Ελ-
ληνικό Σχολείο Αργυροκάστρου που λειτούργη-
σε για 300 χρόνια. Από το 1633 μέχρι το 1934.
Στα Γιάννενα λειτουργούσαν επίσης σχολεία
που φοιτούσαν μόνο κορίτσια, τα Παρθεναγω-
γεία που ονομάζονταν και Ελισαβαίτεια. Αυτό
φανερώνει το πνευματικό επίπεδο της πόλης, το
σεβασμό στη γυναίκα και τη θέση που είχε αυτή,
στην κοινωνία εκείνα τα χρόνια. Ο Π. Κιτρομηλί-
δης αναφέρει :
«Σε καμία άλλη περιοχή του υπόδουλου και
ελεύθερου Ελληνισμού δεν αποδόθηκε τόσο με-
γάλη σημασία στη μέριμνα του βιοτικού και πνευ-
ματικού επιπέδου της γυναίκας όσο στην Ήπει-
ρο. Για αιώνες ολόκληρους η Ηπειρώτισσα όχι
μόνο γαλούχησε τα παιδιά της, αλλά αποτέλεσε
‘’το αμόνι’’ πάνω στο οποίο σφυρηλατήθηκε ο χα-
ρακτήρας των Ηπειρωτών».
Παρθεναγωγεία λειτουργούσαν και στο Αρ-
γυρόκαστρο, την Πρεμετή, τη Μοσχόπολη,τη
Δρόβιανη, στο Κεστοράτι και αλλού .
Εκτός από τα σχολεία και τις σχολές που λει-
τουργούσαν στην Ήπειρο, αξιόλογα σχολεία λει-
τουργούσαν και στο εξωτερικό σε κέντρα που το
Σελίδα 5
Ελληνικό στοιχείο είχε έντονη παρουσία και συ-
νέβαλλε αποτελεσματικά στη λειτουργία τους. Τα
σχολεία αυτά βοήθησαν πάρα πολύ στην εκμά-
θηση της ελληνικής γλώσσας, στη διάδοση των
ιδεών του Διαφωτισμού και στη μεταφορά τους
στον Ελλαδικό χώρο.
Στη Βενετία που εγκαταστάθηκαν πολλοί
Ηπειρώ τες πριν από την άλωση της Πόλης, (από
το 1204) αφού συγκρότησαν την Ελληνική κοινό-
τητα προχώρησαν και ίδρυσαν το Διδασκαλείο
της ελληνικής γλώσσας Βενετίας στην ίδρυση του
οποίου πρωτοστάτησε ο αρχιεπίσκοπος Μακρής.
Στο Βουκουρέστι με χρηματοδότηση και Ηπει-
ρωτών εμπόρων και επιχειρηματιών, λειτούργη-
σε από το 1679 μέχρι το 1821 το Λύκειο Βουκου-
ρεστίου Βλαχίας. Ηπειρώτες έμποροι ίδρυσαν το
1807 στο Λιβόρνο το Ελληνικό σχολείο Λιβόρνο
Ιταλίας. Πρώτος διευθυντής αυτού του σχολείου
ήταν ο Ηπειρώτης μοναχός Γρηγόριος Παλιουρί-
της από το Μπισδούνι (Ελεούσα) Ιωαννίνων. Στη
Νίζνα της Ρωσίας οι αδελφοί Ζωσιμά ίδρυσαν το
1819 και χρηματοδοτούσαν σχολείο με την επω-
νυμία Ελληνικό σχολείο Νίζνας της Ρωσίας. Στην
Οδησσό λειτουργούσε σχολείο με την οικονομι-
κή ενίσχυση Ελλήνων επιχειρηματιών από το
1814. Το 1819 δίδαξε σ’ αυτό ο Ηπειρώτης λόγιος
Γεώργιος Γεννάδιος. Στην Τεργέστη ιδρύθηκε
σχολή το 1780 η οποία λειτούργησε μέχρι το 1930
και έφερε την επωνυμία Σχολή ελληνικής γλώσ-
σας Τεργέστης.
Ο ρόλος των εμπόρων –ευεργετών
Ο ρόλος των Ηπειρωτών εμπόρων στην πνευ-
ματική αναγέννηση της Ηπείρου ήταν πρωταγω-
νιστικός και καθοριστικός. Αφού ταξίδεψαν, δού-
λεψαν και έστησαν τις επιχειρήσεις τους από τη
Μασσαλία μέχρι τη Μόσχα, δεν ξέχασαν την πα-
τρίδα τους με τη στενή τοπικιστική έννοια αλλά
και με την ευρύτερη ,την έννοια του κράτους και
του έθνους. Η πρώτη τους σκέψη, μετά τις επιχει-
ρήσεις τους ,ήταν η ίδρυση σχολείων στη γενέτει-
ρά τους και γενικότερα στον ελλαδικό χώρο. Η
πρωτοβουλία τους αυτή ήταν προϊόν της πίστης
τους για πνευματική αναγέννηση του Έθνους και
αποτίναξη του ζυγού. Πίστευαν ότι η επαφή των
υπόδουλων πατριωτών τους με τα γράμματα θα
ήταν η πρώτη και δυνατή αφύπνιση. Γι’ αυτό όλοι
τους διέθεσαν μεγάλα ποσά για την ίδρυση σχο-
λείων και την εκτύπωση βιβλίων. Ο κατάλογος με
τους Ηπειρώτες ευεργέτες είναι μακρύς, γι’ αυτό
θα τους αναφέρουμε σε επόμενο τεύχος της εφη-
μερίδας μας.
ΣYNEXIZETAI
Σελίδα 6 Iούλιος - Aύγουστος - Σεπτέμβριος 2020

Mικρές ιστορίες από τη Σκλίβανη

Συνέχεια από το προηγούμενο τεύχος Γράφει ο Γιάννης Xρήστου

Συνεχίζεται

NEO MONTEPNO
ΞENOΔOXEIO
KONTA ΣTHN OMONOIA.
134 ΔΩMATIA OΛA ME Ξενοδοχείο
MΠANIO, THΛEΦΩNO,
MOYΣIKH, KΛIMATIΣMOΣ,
EΣTIATOPIO, MΠAP,
KAΦETEPIA, ΠAPKIN
Hνίοχος
BEPANTZEPOY 26, AΘHNA,
THΛ.: 210 5230811, 5237972, FAX: 210 5238197
Iούλιος - Aύγουστος - Σεπτέμβριος 2020 Σελίδα 7

Tο ψωμί και η μακραίωνη ιστορία του

Aπό την Xρύσα Kαραπάνου - Tζουβάρα

Eνοικιαζόμενα
Δωμάτια
“Elisabeth”
Mήτσιος
Θεοφάνης
Eθνικής Aντιστάσεως 12B - Kέρκυρα
Tηλ.: 26630-63305, 26610-33327, Kιν.: 6977-153008
Σελίδα 8 Iούλιος - Aύγουστος - Σεπτέμβριος 2020

EΠIΣTOΛH Παράταση οργάνων

Αγαπητέ Πρόεδρε,
Στην έκδοση του φύλλου της εφημερίδας μας,
υπ. αριθ.: 67, Απριλίου – Μαΐου – Ιουνίου 2020, δη-
μοσιεύσατε επιστολή του αγαπητού συγχωριανού
μας κ. Γρ. Καλογερόπουλου σχετικά με την ιστορία
του τραγουδιού της Μπόλκως και τη δημοσίευση
της κυρίας Λαμπρινής Τσάμη, σε προηγούμενο
φύλλο, για το ίδιο θέμα.
Ο κ. Καλογερόπουλος θεωρεί λανθασμένη την
έρευνα από τους άλλους ερευνητές. Τις πληροφο-
ρίες στην κα Τσάμη τις έδωσα εγώ, επικαλούμε-
νος:
• τον αείμνηστο δάσκαλο του Χωριού μας
Ελευθέριο Σταυρόπουλο, που από τα λεγόμενα και
τα γραφόμενά του για την Ιστορία αυτή, του την εί-
χε διηγηθεί ο αείμνηστος Κώστας Τζιριβίλας, παπ-
πούς του σημερινού Προέδρου της Αδελφότητας
Σκλιβανιτών Αθηνών. Ενδεχομένως κάποιος πρό-
γονός του την εποχή εκείνη θα ήταν στο περιστατι-
κό,
• τον Νικόλαο Κοκκινέλη ο οποίος γνωρίζει
πάρα πολλά για την οικογένεια της Μπόλκως Τον
πατέρα της τον έλεγαν Αναστάσιο Βρετό, Βλάχο
στη καταγωγή, με χίλια πρόβατα, πολλά άλογα,
σκυλιά με πιστικούς (τσοπάνηδες). Από την Άνοι-
ξη μέχρι το φθινόπωρο καθόταν στη Σκλίβανη και
τα κοπάδια στο Ξηροβούνι και τον Χειμώνα ξεχει-
μώνιαζαν ανάμεσα από την Άρτα και την Φιλιπ-
πιάδα όπου είχαν πολλά κτήματα τα οποία τους τα
κατέσχεσε ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων,
• τον Αραβαντινό ο οποίος γράφει ότι την επο-
χή εκείνη στο Ξηροβούνι και τη Σκλίβανη κατοι-
κούσε και μια φυλή Βλάχων οι Κατσαούνηδες,
• την τοποθεσία που μέχρι σήμερα ονομάζετε
Σκυλοτραπέζι, εκεί που έγινε το περιστατικό με την
Μπόλκω και το οποίο είναι αληθινό. Και εξ’ αυτού
του περιστστικού βγήκε το τραγούδι της Μπόλκως.
Δεν αμφισβητώ τα γραφόμενα του κ. Καλογε-
ρόπουλου ούτε τα λεγόμενα της αείμνηστης Κυρίας
Μαρίας Γιαννάκου. Το περιστατικό, όμως, είναι σί-
γουρο ότι έγινε στην τοποθεσία Σκυλοτραπέζι, στο
Βιτσιρίνι και μπορούμε να το περιγράψουμε σε
επόμενο φύλλο της εφημερίδας.
Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε και από
στόμα σε στόμα μπορεί να έχουν προστεθεί και να
έχουν αφαιρεθεί πάρα πολλά λόγια από την Ιστο-
ρία της Μπόλκως, η οποία ανήκει στη λαϊκή παρά-
δοση.
Σε καμία περίπτωση δεν αντιδικώ με τον αγα-
πητό κύριο Καλογερόπουλο, το έργο του οποίου
εξυμνώ πάρα πολύ. Επειδή τις πληροφορίες για την
ιστορία της Μπόλκως στην κυρία Λαμπρινή Τσάμη
εγώ της έδωσα, θεώρησα σκόπιμο καταθέσω μερι-
κές διευκρινήσεις.
Φιλικά
Ανδρέας Μπούρης
διοίκησης σωματείων
H θητεία των διοικητικών συμβουλίων και των
λοιπών καταστατικών οργάνων των πολιτιστικών,
αθλητικών, φιλανθρωπικών και άλλων σωματείων
και συλλόγων, που έχουν συσταθεί και λειτουργούν
σύμφωνα με τα άρθρα 78 και επ. του Aστικού
Kώδικα, εφόσον έχει λήξει ή λήγει ενόσω
βρίσκονται σε ισχύ τα έκτακτα μέτρα προστασίας της
δημόσιας υγείας από τον κίνδυνο περαιτέρω
διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 και εφόσον
στο μεταξύ δεν έχουν διενεργηθεί αρχαιρεσίες για
την ανάδειξη νέων καταστατικών οργάνων,
παρατείνεται από την ημερομηνία λήξης της έως την
31/12/2020.
Mε κοινή απόφαση των Yπουργών Yγείας,
Eσωτερικών και του κατά περίπτωση συναρμόδιου
Yπουργού, η θητεία των διοικητικών συμβουλίων
και των λοιπών καταστατικών οργάνων της παρ. 1
μπορεί να παρατείνεται για χρονικό διάστημα μέχρι
τεσσάρων (4) μηνών ακόμη, εφόσον εξακολουθεί να
υφίσταται κίνδυνος διασποράς του κορωνοϊού
COVID-19.

Aνακοίνωση της Aδελφότητας Aθηνών

Aγαπητοί συγχωριανοί/ες και φίλοι/ες της Aδελ-
φότητας Σκλιβανιτών Aθήνας
Oι μέρες της πανδημίας μας φέρνουν δυστυχώς αν-
τιμέτωπους με μια σκληρή πραγματικότητα και ειδι-
κότερα την περίοδο των εορτών, με σημαντικές επι-
πτώσεις τόσο στην κοινωνία όσο και στην οικονομία.
Παραμένουμε πάντα δίπλα σας, χωρίς πλέον τη δυ-
νατότητα να ανταμώνουμε σε εκδηλώσεις μας, αλλά
και σε άλλες κοινωνικές συναναστροφές, όπως γίνον-
ταν κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα να στερεί στην Aδελ-
φότητα τους οικονομικούς πόρους ώστε να μπορεί να
ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις της.
Zητάμε την οικονομικό σας στήριξη, ώστε να συ-
νεχίσει τη δραστηριότητά της.
Oι φετινές γιορτές θα είναι σίγουρα διαφορετικές.
Aισιοδοξούμε ότι σύντομα η ζωή θα επανέλθει στην
κανονικότητά της. Aυτό που μπορούμε να κάνουμε μέ-
χρι τότε, είναι να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον με πνεύ-
μα αλληλεγγύης και αλληλοσεβασμού.
Kαλές γιορτές σε όλους
Για το Δ.Σ.
O πρόεδρος Kων/νος Tζιριβήλας

Tσάμης I. Kωνσταντίνος KHPOΠΛAΣTIKH

Nευρολόγος - Στρατιωτικός Iατρός EKKΛHΣIAΣTIKA EIΔH - ΔΩPA
Διδάκτωρ Iατρικής Σχολής A.Π.Θ.
Δ . & Σ. A ΓΓE Λ H
28ης Oκτωβρίου 30 - 1ος Όροφος Kύργιου 9 (Tζαμί Kαλούτσιανης), Iωάννινα
Tηλ. για ραντεβού: 6988 503577 Tηλ.: 26510 71356
email: ktsamiw1981@yahoo.gr Eργαστήριο: Eπισκοπτικό Iωαννίνων,
Tηλ.: 26510 96119, Kιν.: 6977 668961

AΦOI TZOBAPA
ΣKEΠEΣ OΛΩN TYΠΩN-KATAΣKEYEΣ
6974 631877 - ΣKΛIBANH

FTHIA HOTEL
ANΔP. ΠAΠANΔPEOY 6, 35 100 ΛAMIA
THΛ.: 22310 53111 FAX: 22310 31443