Επαναληπτικό διαγώνισμα Φυσικής Γ Λυκείου σε

κρούσεις - στερεό - ταλαντώσεις

για το έτος 2022-2023.

ΘΕΜΑ Α

Στις ερωτήσεις Α₁-Α₄ να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό της ερώτησης
και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στην επιλογή σας, η οποία συμπληρώνει
σωστά την ημιτελή πρόταση.

Α₁. Κατά τη διάρκεια της ελαστικής κρούσης μεταξύ 2 σωμάτων διατηρείται :

α) η δυναμική ενέργεια ελαστικής παραμόρφωσης του συστήματος τους.

β) η κινητική ενέργεια του συστήματος τους.

γ) η ορμή κάθε σώματος.

δ) η μηχανική ενέργεια του συστήματος τους.

Α₂. Ομογενής δίσκος εκτελεί κύλιση χωρίς ολίσθηση πάνω σε οριζόντιο

επίπεδο. Όλα τα σημεία της περιφέρειας του έχουν :

α) την ίδια γραμμική ταχύτητα.

β) την ίδια ταχύτητα.

γ) την ίδια σε μέτρο ταχύτητα.

δ) την ίδια σε μέτρο γραμμική ταχύτητα.

Α₃. Ένα σύστημα εκτελεί εξαναγκασμένη ταλάντωση. Το πλάτος της

ταλάντωσης :

α) αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου.

β) εξαρτάται μόνο από τη συχνότητα του διεγέρτη.

γ) εξαρτάται μόνο από τη ιδιοσυχνότητα του.

δ) εξαρτάται από τη συχνότητα του διεγέρτη και από την σταθερά

απόσβεσης του συστήματος.

Α₄. Σε μια φθίνουσα ταλάντωση που η δύναμη της απόσβεσης είναι της

μορφής Fb = -bυ το μέγεθος που παραμένει σταθερό είναι :

α) το πλάτος της ταλάντωσης.

β) η μεταβολή του πλάτους ανά περίοδο.

γ) το ποσοστό της μεταβολής του πλάτους ανά περίοδο.

δ) η μεταβολή της ενέργειας ανά περίοδο.

ΣΕΛΙΔΑ 1

Α₅. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο

τετράδιο σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη
Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι
λανθασμένη.

α) Στις εξαναγκασμένες ταλαντώσεις η συχνότητα της εξαναγκασμένης

ταλάντωσης ισούται με τη συχνότητα του διεγέρτη μόνο στο συντονισμό.

β) Στην απλή αρμονική ταλάντωση η σταθερά επαναφοράς της

ταλάντωσης είναι ανάλογη της γωνιακής συχνότητας.

γ) Στην μετωπική ελαστική κρούση δυο σφαιρών ισχύει υ₁ - υ₂ = υ₂' - υ₁',

όπου υ₁, υ₂ οι ταχύτητες των σφαιρών πριν την κρούση και υ₁', υ₂' οι
ταχύτητες τους μετά την κρούση.

δ) Το κέντρο μάζας ενός σώματος δεν μπορεί να βρίσκεται έξω από το

σώμα.

ε) Αν η συνισταμένη των εξωτερικών ροπών σε ένα σύστημα σωμάτων

είναι σταθερή τότε η ολική στροφορμή του συστήματος αυξάνεται
συνεχώς.

ΘΕΜΑ Β

Β₁. Σφαίρα Σ₁ κινείται πάνω σε λείο οριζόντιο επίπεδο και συγκρούεται

ελαστικά με όμοια, αρχικά ακίνητη σφαίρα Σ₂. Αν το ποσοστό μείωσης της

κινητικής ενέργειας της σφαίρας Σ₁ λόγω της κρούσης είναι Π = 75% να
επιλέξετε τη σωστή τιμή της γωνίας που σχηματίζεται από την διάκεντρο
των σφαιρών και την κατεύθυνση της ταχύτητας της σφαίρας Σ₁ υ₁
(σχήμα) τη στιγμή της κρούσης και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας.

α) φ = 30⁰ β) φ = 60⁰ γ) φ = 45⁰

ΣΕΛΙΔΑ 2


Β₂. Ομογενής δίσκος ακτίνας R μπορεί να περιστρέφεται χωρίς τριβές σε

κατακόρυφο επίπεδο γύρω από οριζόντιο άξονα που διέρχεται από το

κέντρο μάζας του και είναι προσαρτημένος πάνω σε βάση. Ο δίσκος δεν
έρχεται σε επαφή με τη βάση. Ο δίσκος περιστρέφεται με σταθερή
γωνιακή ταχύτητα ω ενώ μαζί με τη βάση εκτελεί μεταφορική κίνηση με
σταθερή ταχύτητα υ όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Αν η ταχύτητα
του σημείου Ζ του δίσκου που ανήκει στην κατακόρυφη διάμετρο και
βρίσκεται σε απόσταση d = R/2 πάνω από το κέντρο μάζας του δίσκου
είναι μηδέν να επιλέξετε το σωστό πηλίκο του μέτρου των ταχυτήτων του
ανώτερου σημείου Α και του κατώτερου σημείου Γ του δίσκου και να
δικαιολογήσετε την επιλογή σας.

α) υΑ / υΓ = 3 β) υΑ / υΓ = 1/3 γ) υΑ / υΓ = 2

ΣΕΛΙΔΑ 3

Β₃. Σώμα μάζας Μ = 3m ισορροπεί ακίνητο πάνω σε λείο κεκλιμένο επίπεδο

γωνίας κλίσης φ. Το σώμα είναι συνδεδεμένο με το ένα άκρο ελατηρίου. Ο

άξονας του ελατηρίου είναι παράλληλος στο κεκλιμένο επίπεδο και το
άλλο άκρο του ελατηρίου είναι συνδεδεμένο με τοίχωμα που είναι κάθετο
στο κεκλιμένο επίπεδο. Κάποια χρονική στιγμή t₀ βλήμα μάζας m
σφηνώνεται στο σώμα με ταχύτητα κάθετη στο κεκλιμένο επίπεδο και
χωρίς το συσσωμάτωμα που δημιουργείται να αναπηδά στο κεκλιμένο
επίπεδο. Αν το μέτρο της ταχύτητας που είχε το βλήμα ακριβώς πριν την
κρούση είναι ίσο με το μισό του μέτρου της ταχύτητας που αποκτά το
συσσωμάτωμα όταν θα απέχει απόσταση d = 2mgημφ/5k από τη θέση
δημιουργίας του να επιλέξετε τη σωστή τιμή του πηλίκου της θερμότητας
(Q) που εκλύθηκε στη διάρκεια της πλαστικής κρούσης προς την ενέργεια
ταλάντωσης (Ε) του συσσωματώματος και να δικαιολογήσετε την επιλογή
σας.

α) Q / E = 1 β) Q / E = 0,04 γ) Q / E = 0,01

ΣΕΛΙΔΑ 4

ΘΕΜΑ Γ

Σώμα Σ₁ μάζας m₁ = 1kg ισορροπεί ακίνητο προσδεδεμένο στο πάνω άκρο

ιδανικού κατακόρυφου ελατηρίου σταθεράς k = 100N/m που το κάτω άκρο
του είναι προσδεδεμένο σε σώμα Σ₂ μάζας m₂ = 2kg που είναι ακίνητο πάνω
σε λείο οριζόντιο επίπεδο. Τη χρονική στιγμή t₀ = 0 ασκούμε στο Σ₁
κατακόρυφη σταθερή δύναμη με φορά προς τα πάνω μέτρου F = 15N.
Δίνεται g = 10 m/s².

Γ₁) Να δείξετε ότι το Σ₂ χάνει οριακά επαφή με το επίπεδο όταν το ελατήριο

είναι επιμηκυμένο κατα ΔL = 0,2m.

Γ₂) Να αποδείξετε ότι το Σ₁ θα εκτελέσει απλή αρμονική ταλάντωση και να

γράψετε την εξίσωση της απομάκρυνσης του Σ₁ ως προς τον χρόνο

θεωρώντας θετική φορά την προς τα κάτω.

Γ₃) Να βρείτε τη συνάρτηση της δύναμης επαφής που δέχεται το Σ₂ από το

έδαφος σε σχέση με την απομάκρυνση του Σ₁ από τη θέση ισορροπίας
του και να σχεδιάσετε την αντίστοιχη γραφική παράσταση. Θεωρούμε
θετική φορά την προς τα κάτω.

Γ₄) Να υπολογίσετε τον ρυθμό μεταβολής της βαρυτικής δυναμικής ενέργειας

του Σ₁ όταν το σώμα διέρχεται για 2η φορά από τη θέση ισορροπίας του.

Γ₅) Αν κάποια χρονική στιγμή t που το Σ₁ βρίσκεται στην ανώτερη θέση της

ταλάντωσης του καταργείται η δύναμη F να υπολογίσετε το πηλίκο του

νέου πλάτους Α' της ταλάντωσης που θα εκτελέσει το Σ₁ προς το πλάτος
Α της ταλάντωσης που εκτελούσε πριν την κατάργηση της F.

ΣΕΛΙΔΑ 5

ΘΕΜΑ Δ

Ομογενής ράβδος μήκους L και μάζας Μ = 4kg ισορροπεί ακίνητη ενώ

σχηματίζει γωνία θ (ημθ = 0,8 και συνθ = 0,6) με την κατακόρυφο. Η ράβδος
μπορεί να περιστρέφεται σε κατακόρυφο επίπεδο γύρω από σταθερό
οριζόντιο άξονα που διέρχεται από το άκρο της Ο και με τον οποίο δεν
εμφανίζει τριβές. Στο άλλο άκρο της Γ είναι σε επαφή με σώμα Σ₁ μάζας
m₁ = 1kg που βρίσκεται πάνω σε λείο οριζόντιο επίπεδο. Η ευθεία που
ενώνει το άκρο Γ της ράβδου και το κέντρο μάζας του Σ₁ είναι κάθετη στο
οριζόντιο επίπεδο και μεταξύ των δυο σωμάτων μπορεί να αναπτυχθεί τριβή.
Στο αριστερό άκρο του σώματος Σ₁ είναι προσαρτημένο οριζόντιο ιδανικό
ελατήριο σταθεράς k = 100 N/m και στο αριστερό άκρο του ελατηρίου είναι
δεμένο σώμα Σ μάζας mΣ = 0,75 kg. Τη χρονική στιγμή t₀ = 0 s που το
σύστημα των σωμάτων είναι ακίνητο και το ελατήριο έχει το φυσικό του
μήκος σφηνώνεται βλήμα mβλ. = 0,25 kg στο σώμα Σ. Το βλήμα ακριβώς πριν
την κρούση είχε ταχύτητα που σχημάτιζε γωνία φ = 60⁰ με το οριζόντιο
επίπεδο και μέτρο υβλ. = 8 m/s. Στη διάρκεια της ταλάντωσης του
συσσωματώματος που δημιουργείται το Σ₁ οριακά δεν ολισθαίνει σε σχέση με
το άκρο Γ της ράβδου. Τα σώματα Σ₁, Σ και το βλήμα θεωρούνται υλικά
σημεία και όλα τα σώματα συμπεριλαμβανομένων του ελατηρίου και της
ράβδου βρίσκονται στο ίδιο κατακόρυφο επίπεδο όπως και οι ταχύτητες
τους. Θεωρούμε ως θετική φορά για την ταλάντωση του συσσωματώματος
την φορά της ταχύτητας του συσσωματώματος αμέσως μετά την πλαστική
κρούση.Δίνεται g = 10 m/s².

Να υπολογίσετε :

Δ₁) το μέτρο της ταχύτητας του συσσωματώματος ακριβώς μετά την κρούση

και τη θερμότητα που εκλύθηκε στη διάρκεια της πλαστικής κρούσης.

Δ₂) την χρονική εξίσωση της απομάκρυνσης του συσσωματώματος και να

σχεδιάσετε την γραφική παράσταση της κινητικής ενέργειας του σε σχέση

με τον χρόνο για τις δυο πρώτες περιόδους της ταλάντωσης του.

Δ₃) το ρυθμό μεταβολής της δυναμικής ενέργειας της ταλάντωσης την

t = π/60 s.

ΣΕΛΙΔΑ 6

Δ₄) το μέτρο της δύναμης από τον άξονα που δέχεται η ράβδος όταν το

συσσωμάτωμα διέρχεται από τη θέση ισορροπίας του.

Δ₅) την τιμή του συντελεστή στατικής τριβής μs μεταξύ του σώματος Σ₁ και

του άκρου Γ της ράβδου.

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ

Η εκπόνηση του διαγωνίσματος έγινε από τους

Αλεξόπουλο Παύλο & Σφυρή Γιώργο.

ΣΕΛΙΔΑ 7