Professional Documents
Culture Documents
2 nieobecności
Historia kryminalistyki
Przełom w naukach biologicznych, fizycznych i chemicznych w XIX w.
Kryminalistyka powstała w II połowie XIX wieku 1893 - rok wdania książki która była
podręcznikiem dla sędziwy śledczych Hans Gross (początek formalnej kryminalistyki) data
umowna
Nie znaczy to ze wcześniej jakiś metod nie było. Nie wiadomo kiedy były stosowane jakieś
pierwsze metody. Jakieś pierwsze były już 3000 lat p.n.e w Egipcie. Zachowane rożne papirusy.
Jakieś pierwotne metry były stosowane. Także jakieś metody były w Chinach. Metody
kryminalistyczne były od zawsze, od zawsze starano się uzyskać informacje. A także w
średniowieczu przez tortury, służące uzyskaniu informacji. Dawniej metody były różne.
Najciekawszym momentem rozwoju jest połowa XIX wieku związana z ogromnym postępem
technicznych, który przełożył się na rozwój nauki. Szybko zorientowano się ze te nauki mogą się
przyczynić do zwalczania przestępczości. Adaptacja metod które były wymyślane i mogły być
wykorzystane do kryminalistyki. Zadawano sobie sprawę ze możliwości są duże
Rozwój kryminalistyki
Bertillionage
Wpadł na pomysł mierzenia człowieka 11 pomiarów z ogromna dokładnością, tworzono bazy
banych później gdy była znana fotografia to dodawano zdjęcia
Mało skuteczny system jej zasługa jest to ze była pierwsza metoda identyfikacyjna
Wszystkie kraje na świecie zaczęły ja stosować po tym jak ją opisano
Ma zasadnicza wadę nie nadaje się do realizacji w tym celu o którym myślimy, nie identyfikuje
śladów na miejscu zdarzenia
Istota jest to żeby ustalić podejrzanego wtedy gdy go nie mamy ale mamy coś co może nas do niego
doprowadzić.
Kryminalistyka 2
Historia cd
Sprawa Gorgonowej
Pierwszy etap rozwoju - przejmowanie oraz przystosowanie lub tworzenie własnych metod do
identyfikacji sprawców przestępstw
Trzecie etap rozwoju - tworzenie reguł i stosowanie metod naukowych dla zabezpieczenia chain of
custody
Definicja (jest ich wiele, mniej więcej są podobne ale nie tożsame)
Nauka o metodach ustalania faktu przestępstwa, sposobu jego popełnienia, wykrywania sprawców i
zapobiegania przestępstwom oraz innym ujemnym zjawiskom społecznym. - Hołyst
Elementy definicji
• nauka
• o technicznych środkach i taktycznych metodach
• wykorzystywanych w celu: wykrycia przestępstwa (zdarzenia); ustalenia sprawcy przestępstwa;
określenia sposobu dokonanego przestępstwa; zgromadzenie dowodów i dowodzenie; korzystanie
z dowodów naukowych; zapobiegania przestępstwom (innym zdarzeniom)
• taktyka kryminalistyczna (taktyka - w wąskim i szerokim znaczeniu)
• technika kryminalistyczna
• pojęcie wykrywania (metody operacyjne i metody procesowe)
• dowodzenie; wykrywanie a dowodzenie
• modus operandi
• profilaktyka kryminalistyczna
Kryminalistyka 3
• definicja klasyczna
Zmiany fizyczne w otoczeniu wynikłe w następstwie zdarzenia, dajce się ustalić w określonym
miejscu i czasie (Sehn)
• definicja współczesna
Stan rzeczywistości w postaci zjawisk i obiektów materialnych mających związek z badanym
zdarzeniem, który jest możliwy i przydatny dla celów kryminalistycznych (wykrywczych i
dowodowych). (goc i in.)
Początkowo traktowano ślady były bardzo wąskie, to co człowiek dotknął było śladem. Z czasem te
definicje ulegały poszerzeniu.
Ewolucja śladów
Pojawiły się nowe rodzaje śladów. Nie są one już tylko fizyczne, ale też np. mikroślady, termiczne,
zapachowe, pamięciowe.
Nowa treść śladów pojawiła się dzięki większym możliwościom technicznym (ujawnienie i
badanie), nowym technikom i śladom przestępczym. A także szerszemu rozumieniu wartości i
funkcji śladów oraz rozszerzeniu zakresu i pola eksploracji kryminalistyki.;
Kryminalistyka 4
Klasyfikacja śladów
• Kryterium przedmiotu
- materialne (rzeczowe)
- niematerialne w tym psychiczne np pamięciowe
• Plastyczność podłoża
- powierzchniowe (odbitki np palców, nawarstwione, odwarstwione)
- wgłębione (odciski)
- plamy
• Miejsca występowania
- na miejscu zdarzenia, na ofierze, na drodze ucieczki sprawcy
• Obiektu pozostawiającego ślad
- osób, zwierząt, rzeczy, zjawisk
- sprawcy, ofiary, osoby trzeciej
• Fazy działania sprawcy
- przygotowania, dokonania, ucieczki, maskowania
• Faktu występowania
- pozytywne
- negatywne
• Widoczności
- widoczne
- niewidoczne
• Wielkości
- makroślady
- mikroślady
Jeżeli mamy na palcach mąkę i dotkniemy powierzchni i ona się odbije to będzie ślad
nawarstwiony. Kiedy mamy na powierzchni np mąkę i ktoś dotyka i zabiera część ze sobą to jest to
ślad odwarstwiony.
Ślad nawet ten, który nadaje się do identyfikacji jest dowodem pośrednim.
Znaczenie mikrośladów
• niewidoczne „gołym” okiem
• praktycznie nieusuwalne dla sprawcy
• zawsze występuje
• teoria wymiany (Locard)
• identyfikacja grupowa, ale daleko zawężona (poszlaka)
• wyjątkowo identyfikacyjna indywidualna (np. identyfikacja strukturalna)
• prognoza: duże możliwości badawcze i duże znaczenie dowodowe
• touch DNA, contact DNA, transfer DNA
Kryminalistyka 5
Funkcja śladów
Złote pytania - co? gdzie? kiedy? w jaki sposób? dlaczego? jakimi środkami? kto?
Każde z tych pytań może być wykorzystywane w różnym zakresie i przydatnością. Centralnym
pytaniem związanym ze śladami i identyfikacja to pytanie kto?
Ustalenie kto pozostawił ślady nie musi oznaczać, że osoba jest sprawca przestępstwa.
Metoda porównawcza
Materiał porównawczy - szeroko: uzyskany wzorzec, pobrania (wykonania) próbka, atlasy, katalogi
zbiory
Badania porównawcze oparte są na zestawieniu wyznaczonych cech - typowych dla danej grupy
obiektów lub przypisanych tylko jednemu obiektowi
Podstawą badań jest ocena stopnia unikalności (częstotliwości, rzadkości) wyznaczonych cech
Cechy identyfikacyjne powinny być trwałe (niezmienne)
Zasada 3N daktyloskopii (niepowtarzalność, niezmienność, nieusuwalność)
Skąd brać materiał porównawczy?? Baza (jest to ograniczone, bazy są małe albo nie ma kogoś w
bazie) uzyskanie od konkretnej osoby typowanej na sprawcę, zbiory katalogi
Baza AFIS liczy około 3,5 miliona rekordów, do użytku nadaje się około 2,5 miliona
Kryminalistyka 6
Zakres identyfikacji
• Pobieranie z registratury (bazy) - problem czy w ogóle można taki materiał gromadzić
• Pobieranie od osoby:
- Podejrzany:
Art 74: można pobierać różnego rodzaju materiał jako wzorce porównawcze
Można stosować środki przymusu
Trudne kiedy podejrzany nie chce współpracować
• Daktyloskopia
- Zasada 3 N (niezmienność, niepowtarzalność i nieusuwaloność - względna)
- Cechy wykorzystywane:
- Ogólny wzór lini papilarnych
Kryminalistyka 7
Traseologia - obejmuje badania śladów stop, podeszwy butów i ich identyfikacje, ścieżki chodu
(ichnogram), śladów opon pojazdów i ich identyfikacje. Materiał porównawczy pobiera się
wykonując odcisk w możliwie zbliżonych warunkach terenowych i atmosferycznych. Do badań
powinno sile wysyłać obuwie. Ogumienia lub inny przedmiot, którego ślad stanowi obiekt badania.
W badaniach powinno się dysponować obuwiem, ogumieniem lub stopą, których ślad stanowi
obiekt badania.
Mechanoskopia - dział kryminalistyki zajmujący się badaniem śladów oddziaływania jednej rzeczy
(narzędzia) na inną. Narzędzie rozumiane jest szeroko jako wytwór rąk ludzkich, ale też każda
rzecz, która jako narzędzie została użyta np. kamień. Walor identyfikacji grupowej (typowanie
narzędzi). Możliwa jest identyfikacja indywidualna na podstawie cech charakterystycznych dla
danego egzemplarza narzędzia wynikająca: z toku produkcji, z używania narzędzia, z napraw,
regeneracji lub renowacji. Subiektywizm oceny biegłego.
Badania broni palnej/balistyka - główne obszary badań: badania identyfikacyjne broni na podstawie
łuski i pocisku, badania balistyczne.
Identyfikacja grupowa - ustalanie rodzaju, typu, modelu oraz kalibru broni palnej i amunicji
Identyfikacja indywidualna - na podstawie śladów na pociskach lub łuskach; zasada badań
mechanoskopijnych
Badania balistyczne - określenie okoliczności dania strzału, miejsca sytuowania strzelca, odległości,
toru lotu pocisku
Inne badania:
- ustalenie czy broń palna
- określenie stanu technicznego oraz zdatności broni lub innych urządzeń do oddania strzału
- badania urządzeń miotających produkcji przemysłowej i samodziałowej oraz amunicji do niej
- analiza uszkodzeń postrzałowych odzieży i innych przedmiotów badania GSR (gunshot residue)
Kryminalistyka 8
Badania biologiczne
➢ Ślad biologiczny – ślad, który pochodzi od organizmu żywego
o Tkanki (naskórek, krew, włosy); wydzieliny (ślina, nasienie, pot); wydaliny (kał,
mocz, wymiociny); ślady botaniczne; mikroślady; ślady kontaktowe (touch DNA);
włosy, kości, paznokcie
➢ Rodzaje badań
o Badania genetyczne
• Identyfikacja osobnicza na podstawie analizy polimorficznych cech
ludzkiego DNA
• Umożliwienie identyfikacji indywidualnej (z pewnym
prawdopodobieństwem występowanie takich samych sekwencji DNA u
różnych osób – prawdopodobieństwo graniczy z pewnością)
➢ Badania antropologiczne
o Cel: odtworzenie wyglądu osoby
o Metody:
• Bertillonage
• Odtwarzanie wyglądu na podstawie zeznań świadków (POLSIT – system
komputerowy z różnymi elementami twarzy dobieranymi przez świadka)
• Techniki superprojekcji – odtwarzanie wyglądu na podstawie czaszki
• Analiza wyglądu osoby na podstawie zdjęcia, zapisu z monitoringu
Kryminalistyka 9
Inne badania
• badania identyfikacyjne pieczątek
• ustalenie cech osobopoznawczych autora i wykonawcy na podstawie tekstu Cechy treściowe
Wiele okoliczności wpływa na pismo (np alkohol), pismo zmienia się i stabilizuje po 20 którymś
roku życia.
Nie jest tak ze dana cecha pisma jest właściwa dla jednej osoby. Są cechy które częściej występują
luz rzadziej. Nie ma cech całkowicie indywidualnych.
Dwa podpisy identyczne we wszystkich parametrach oznaczają, że jeden z nich jest podrobiony -
nie da się złożyć 2 takich samych podpisów
W przypadku pisma maszynowego identyfikujemy maszynę nie osobę tak jak w przypadku pisma
ręcznego
Osmologia
Badanie śladów zapachowych, brak jasnej definicji „śladu zapachowego”
Możliwe wyniki
wniosek kategoryczny - pozytywny lub negatywny, brak wniosków prawdopodobnych
wynik nierozstrzygający
Wiele niewiadomych
• jaki składnik zapachu najważniejszy jest przy identyfikacji
• pochodzenie i właściwości tzw materiału uzupełniającego
• znaczenia prób kontrolnych
• wpływ stanu emocjonalnego psa i atrakcyjności zapachu
• niejednoznaczność wskazań psa
• jaki poziom błędów (zwłaszcza wskazać fałszywie pozytywnych)
• rola biegłego w badaniach
Wyliczono choć nie bardzo wiadomo w jaki sposób ze na indywidualny zapach pojedynczego
człowieka skalda się około 401 skalników
Kryminalistyka 10
• czynności wykrywcze
• czynności operacyjno-rozpoznawcze
• czynności procesowe
- postepowanie in rem - zbiera się dowody w sprawie, nie przeciwko osobie
- postępowanie in personam - prowadzenie postępowania przeciwko konkretnej osobie
Postępowanie sądowe
• czynności dowodowe - możliwość przedstawienia dowodu którego wcześniej nie było
• czynności operacyjno rozpoznawcze - cały czas można zbierać dowody
• źródła dowodowe - opisane w kodeksie, mogą być nimi zarówno źródła operacyjne jak i
dowodowe
• źródła operacyjne - źródła informacji
Policja nie jest w stanie prowadzić postępowania na podstawie tylko własnych informacji
Źródła zewnętrzne
• zawiadomienie o przestępstwie art 304 kpk
- obowiązek społeczny
- obowiązek prawny
• samooskarżenia - są z tym duże problemy
• informacje z mediów - dziennikarstwo śledcze
• kontrole upoważnionych organów - inspekcje organów i ich legalności działań
• anonimy - nie jest podstawa do wszczęcia postępowania, jest ich więcej niż można się
spodziewać
Źródła wewnętrzne
• czynności postępowania przygotowawczego
- w danej sprawie
- w innych sprawach
• działania pozaprocesowe - prowadzone bez sprawy, która została wszczęta, pozwalają na
uzyskanie informacji ze jest okoliczność popełnienia przestępstwa
- operacyjne
- administracyjno-porządkowe
• patrole, kontrole policyjne
• registratury, archiwa, ewidencje
• dane ze spraw umorzonych
• proste
- obserwacja
- inwigilacja - metoda a nie technika działania
- wywiad
- środowiskowy
- kryminalny
- podsłuch
- ustawa o Policji (kontrola operacyjna)
- rozdz. 26 k.p.k
podsłuch dowodowy (w kodeksie), podsłuch operacyjny
• złożone
- teoria pracy operacyjnej
- gry operacyjne
Działania pozaprocesowe
• czynności kodeksowe
- niedowodowe
- sprawdzające art 307
• czynności operacyjno-rozpoznawcze - uregulowane są w różnych ustawa, organ który je
prowadzi musi mieć upoważnienie
Kryminalistyka 12
• Art. 19 ust. 3 na czym polega kontrola operacyjna! (uchwała z 2016 roku) – rozszerzenie tej
z 1999
A) uzyskanie i utrwalenie treści rozmów prowadzonych przy użyciu środków technicznych
B) uzyskanie i utrwalenie obrazu lub dźwięku
C) uzyskanie i utrwalenie treści korespondencji
Problemy prawno-etyczne
W USA; proactive investigation; działania które mają zapobiegać, chodzi o to, aby móc komuś
postawić zarzut przygotowań do popełnienia przestępstwa, w Polsce nadal prowokacja jest
zakazana wiec nie stwarza się do niej warunków
Kontrola operacyjna?
• Brak jednego aktu rangi ustawowej, przepisy w różnych ustawach i aktach niższego rzędu
(niejawnych)
• Tylko niektóre czynności uregulowane lub wymienione w przepisach ustawowych, inne –
czynności nienazwane
• Jawna; wiedza o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych, tajne; konkretne działania
• Możliwość kontroli organów prowadzących czynności; kontrola społeczna
• Jedna ustawa czy ustawy ,,branżowe”? każda służba która ma prawo prowadzenia tych
czynności tworzy przepisy to jest branżowe a jedna to ustawa dla wszystkich, ale jak na
razie w Polsce nic nie zostało wprowadzone
• Ujęcie tradycyjne; czynności te są potrzebne, ale są one tylko podstawą do uzyskania dowodów a
nie jego źródłem, a więc wg tego ujęcia obserwacja policjanta nie jest dowodem ale potem w
sądzie może być powołany jako świadek i to już będzie dowód
• Ujęcie ,,nowoczesne”
• Ujęcie kompromisowe
• Czynność operacyjno-rozpoznawcze jako źródło dowodu
• Zdefiniowanie poszczególnych czynności
• Uprawnione organy
• Problem kontroli procesowej czynności operacyjno rozpoznawczych
• Problem dokumentowania czynności kontratypy
Świadek koronny
• Umożliwia rozbijanie solidarności zorganizowanych grup przestępczych i daje skuteczną
ochronę współpracującym z organami wymiaru sprawiedliwości
• Problem wiarygodności
• Wyciąganie z grup przestępczych osób i nakłanianie aby chciały zeznawać przeciwko innym
• Ustawa z 1997 r.
• Zakłada się, że ci inni przestępcy, których on wyda będą sprawcami jeszcze cięższych
przestępstw; przyszło to ze Stanów Zjednoczonych, wizyta wtedy w Polsce prokuratora z
USA i lobbował wprowadzenie instytucji świadka koronnego w Polsce
• Złagodzenie kary
• CIEKAWE!! W USA jest tak, że świadek koronny w ogóle nie jest ścigany
• Umorzenie postępowania
• Odstąpienie od skazania
WĄTPLIWOŚCI
• Czy nie karać tylko za to co ujawnia czy nie karać za wszystkie przestępstwa danego
sprawcy?
• Program ochrony świadka; ale do momentu jak sprawca złoży zeznania (aby nie traktować
go zbyt dobrze); propozycje prokuratora amerykańskiego o którym mowa
1. Pościg
Jeżeli pościg na to pozwala to należy zachować obserwację, czyli utrzymujemy kontakt z daną
osoba (za która biegniemy) cały czas, bo wtedy wiemy że to jest ta właściwa osoba; jeśli kontakt się
przerwie, to trudniej jest to udowodnić
• Rodzaje:
- Klasyczne
- Pułapki
Poszukiwanie osób
• Cel poszukiwania
◦ Podejrzany
◦ Zaginiony – trudności definicyjne
• Taktyka poszukiwania
◦ Ustalenie danych i rysopisu, fotografii
◦ Przeszukiwanie ostatniego znanego miejsca pobytu
◦ Sprawdzanie prawdopodobnych miejsc pobytu
• Art. 20da 1 ustawy o policji – w celu poszukiwania osób zaginionych policja może uzyskiwać
dane telekomunikacyjne, pocztowe i internetowe oraz może je przetwarzać bez wiedzy i zgody
osoby, której dotyczą
• Specyfika poszukiwania osób zaginionych
Kryminalistyka 13
Za art 207 kpk ➛ w razie potrzeby : możemy robić oględziny miejsca, osób i rzeczy.
Oględziny i otwarcie zwłok to nie to samo - oględziny prowadzi prokurator, a otwarcie prowadzi
lekarz medycyny sądowej występujący w roli biegłego.
Oględziny służą utrwaleniu miejsca i dowodów, nie można zadeptać śladów. Przy przeszukaniu
szukamy konkretnych przedmiotów i osób, tu nie trzeba się martwić czy zadepczą się ślady.
A. planowanie ➛ zadanie pytań: gdzie jedziemy? jaka jest charakterystyka miejsca? kto będzie
potrzebny? jaki powinien być skład zespołu oględzinowego? co będzie potrzebne? jaki
sprzęt, jakie środki techniczne zabrać ze sobą?
Wzorzec idealnego zespołu ➛ prokurator (gdy są zwłoki musi być) w roli kierownika, technik -
najlepiej 2, ktoś kto dokumentuje czynności ➛ w praktyce to tak nie działa
B. przygotowawczy (właściwy)
2. etap zasadniczy
A. faza wstępna - rozpoczyna się po wejściu zespołu oględzin owego na teren oględzin,
obejmuje:
- dokładne rozpoznanie miejsca
- zapoznanie się z otoczeniem miejsca zdarzenia
Dokumentacja
3. etap końcowy - stanowi podsumowanie, ekranie wyników, ich kontrolę oraz zamknięcie tej
czynności procesowej
Podstawowym sprzętem oględzinowym jest walizka oględzinowa. Zawiera ona zestaw narzędzi i
materiałów przydatnych do ujawniania, zabezpieczania i pakowania podstawowych śladów.
Metody subiektywne
metoda odśrodkowa - jakoś musimy się znaleźć w miejscu środka i robimy tak
samo tylko od środka na zewnątrz
Zawsze musimy sobie wyznaczyć jakąś ścieżkę dojścia. Jeżeli ktoś był już wcześniej np. osoba,
która odnalazła ofiarę to warto powtórzyć jej ścieżkę dojścia. Przy doborze ścieżki musimy
zminimalizować ryzyko zniszczenia dowodów.
Jeśli jest nas mało, a teren jest duży i chcemy robić obiektywnie i metodycznie
Czego nie robimy ➛ nie szukamy śladów „metodą na grzybiarza” wtedy część zobaczymy
wielokrotnie, a na część w ogóle nie zwrócimy uwagi
Schematy oględzinowe wynikają z doboru metody, w praktyce często też stosuje się metody
mieszane.
Kryminalistyka 14
Zatrzymanie
o Rodzaje zatrzymania:
• Zatrzymanie obywatelskie: w wyjątkowych okolicznościach zatrzymać może każdy
• Policyjne
• Prokuratorskie
• Sądowe
o Podstawa zatrzymania
• W momencie dokonania przestępstwa
• Posiadanie w ręku broni
• …
o Taktyka zatrzymania
• Zaplanowanie czasu i miejsca
Dane telekomunikacyjne
➢ Dane od operatorów i stacji
• Określanie miejsca logowania (położenie telefonu) (bardzo istotne la weryfikacji
alibi)
• Dane dotyczące połączeń lub wiadomości tekstowych
• Obowiązek udostępniania danych przez operatorów
➢ Dane uzyskane z pamięci telefonów i kart SIM (informatyka śledcza)
• Lista połączeń, numery IMEI/ESN
• Historia przeglądanych stron
• Ustawienia sieci bezprzewodowych
• Informacje geolokalizacyjne (łącznie z geotagami zdjęć)
• Wiadomości przesyłane pocztą elektroniczną
• Wiadomości i kontakty z portali społecznościowych
• Inne dane z sieci i zapamiętane w aplikacjach
• Dane zapisane w pamięci telefonu
→ Cele profilowania:
• Pierwszy profil: Kuba Rozpruwacz (obecnie dowody na to, że sprawcą był Aaron
Kosminski)
• Pierwszy efektywny profil: Mad Bombber (profil wykonany przez Brussela,
zidentyfikowanie sprawcy – George Matesky)
→ Wartość dowodowa profilowania
Profilowanie geograficzne
→ Cel: wskazanie gdzie najprawdopodobniej mieszka (pracuje itp.) sprawca serii zdarzeń, na
podstawie informacji o dokonanych przestępstwach
→ Wykorzystanie algorytmów wymagających oprogramowania komputerowego („Dragnet”
David Kanter, „Rigel” Kim Rossmo)
→ Rodzaje
Analiza kryminalna
→ Logiczna analiza oparta na gromadzonych w sprawie dowodach do ustalenia stanu
faktycznego, powiązań między zdarzeniami i osobami
→ Rola analityka kryminalnego: „układanie puzzli” – pomoc organowi procesowemu w
dopasowaniu do siebie poszczególnych elementów dla stworzenia obrazu badanego
zdarzenia
→ Rodzaje: