Professional Documents
Culture Documents
Almud : Tasnamka
0. Tazwert
Ma nessuk tamuγli γer taggayin tiseddasanin n tamaziγit ad ten-naf bḍant γef sin n wamuren.
Amezzwaru, yerza taggayt n umawal deg-s ad d-naf ismawen akked yimyagen. Tis snat, terza
taggayt n tjerrumt i yebḍan γef yismassaγen akked yisammaden ilelliyen.
I. Taggayt n umawal
D taggayt i d-ijemεen ismawen d yimyagen, temgarad γef taggayt n tjerrumt imi tettwaḥsab d
agraw ameqqran, teldi yernu ur tesεi ara tilisa ara aγ-yeğğen ad d-neḥseb tayunin yellan deg-s. deg
taggayt n umawal nessemgirid gar yismawen akked yimyagen deg wayen yerzan talγa akked twuri.
I.1. Amyag
Deg talγa, amyag yemgarad γef yisem deg tecraḍ tigejdanin d tecraḍ timazzayin
Amyag = aẓar +
Md. tettwara-yas-d
(Ttwa), ticraḍ n tisuddma, attwaγ, (d-) tazelγa n tnila, (yas) amqim awsil.
Deg twuri, amyag yesεa ala yiwet n twuri yettili d aseγru γef aya i as-qqaren ayen wuran.
Md.
1
Ttwakerfent « nt » d asentel. « Ttwakerf » d aseγru.
I.2. Isem : Isem yemgarad γef umyag deg talγa akked twuri.
2. Ticraḍ timazzayin zemrent ad ilint deg yisem akken zmrent ur tilint ara.
Arbib ameskan
Ticraḍ n tisuddma.
B. Tawuri: deg wayen yerzan tawur, isem yettaddam snat n twuriwin tigejdanin, yettili d aseγru
neγ d asemmad.
Md. D amcic
Deg taggayt n yisem nezmer ad d-naf taggayin-nniḍen taddayin neγ s wudem-nnideb, isem
yebḍa γef tlata n yiḥricen ; isem amilan, arbib akked umḍan.
2
1. Isem amilan : d adda deg taggayt-a, yemmal ticraḍ n yisem akked d twuriwin-is, d netta i
nettaddam d lqaleb akken ad d-nesbadu d wa nesserwes gar taggayin-nniḍen n yisem.
Md.
Akal, aman, igenni, idim, adrar : d ismawen imilanen.
2. Arbib : yesεa ticraḍ d twuriwin n yisem rnu γef aya, yettaddam yiwet n twuri d zzyada γef yisem
amilan, yettili d asammad usrid n yisem-nniḍen. Deg wayen yerzan talγa, arbib nessiliγ-it-id seg
kra n yimyagen n tγara γef aya i icudd γer uḥric asnamekmawal.
Md.
Adfel acebḥan acebḥan d asammad usrid n yisem amilan (adfel).
3. Amḍan: deg wayen yerzan talγa, ur yesεi ara ticraḍt n waddad akked tid n umḍan maca
yettuneḥsab d isem am yismawen-nniḍen akk. Maca deg wayen yerzan tawuri yettaddam twuriwin
n yisem, yettili d asummid deg ugraw n sin yiferdisen (sin n wawalen).
Md.
Yiwen n umeγnas d asummid deg ugraw n sin n wawalen
D yiwen (d aseγru).
Yurar yiwen (asemmad usrid).
Yenna i yiwen (asemmad arusrid).
II. Taggayt n tjerumt
Taggayt n tjerrumt temgarad γef taggayt n umawal imi tesεa tilisa ara aγ-yeğğen ad d-neḥseb
acḥal n yiferdisen yellan deg-s. deg taggayt-a ur d-ttnulfuyen ara deg-s wawalen.
Imqimen-a, zemren ad illin d usriden neγ irusriden. Md. (–iyi, -ak/-am, -as, -asen, -asent).
II.2.1. Imqimen irudmawanen ilelliyen : ad d-naf gar-asen: wa, ta, ti, tihin, wihin..atg.
3
II.2.2. Imqimen irudmawanen imattaren : ad d-naf; aniwa, anita, aniti, ayγer, acuγer melmi…atg.
Imqimen n timarrewt mgaraden deg talγa γef yimqimen-nniḍen. Md. Twen, twent, tneγ,
tenteγ.
Tamawt: imqimen n wayla deg tmaziγt rennun γer yimqimen udmawanen acku ddsen s “n” akked
umqim awsil.
II.3. Ismassaγen
Deg uḥric-a ad d-naf iferdisen akk n tjerrumt i iteggen assaγ akked d tayunt n umawal.
II.3.1. Tinzaγ: tuget deg-sent kkant-d seg taggayt n umawal seg yismawen mazal yedder wassaγ-a
ar ass-a. fell-----afella, ddaw-------adda, γef------iγef. Gar tenzaγ yellan ad d-naf; deg, seg, ddaw,
fell, nnig, s , ar, deffir, n...atg.
A. Deg taggayt n umawal : yettili umyekcem gar usammad d usummid (arbib yezmer ad yeṭṭef
amḍiq n yisem amilan. Argaz ucbiḥ, ucbiḥ umliḥ (deg umdya-ya arbib yettuγal d isem amilan).
B. Deg taggayt n tjerrumt
4
Tinzaγ zemrent ad ṭṭfent amdiq n yisem : yella deg uxxam n deffir
Tinzaγ zemrent ad ṭṭfent amdiq n umernu : yella deffir
Imerna zemrent ad ṭṭfent amdiq n yisem: axxam n zik yeγli (isem).
Ummuγ n yidlisen