Univerzitet u Beogradu – Građevinski fakultet

www.grf.bg.ac.rs
Katedra za tehničku mehaniku i teoriju konstrukcija
www.inp.grf.bg.ac.rs

Studijski program: GRAĐEVINARSTVO

Modul: KONSTRUKCIJE
Godina/Semestar: IV/VII semestar

Naziv predmeta (šifra): METOD KONAČNIH ELEMENATA (B2K4KE)

Nastavnik: V. prof. dr Marija Nefovska-Danilović
Naslov predavanja: Druga nedelja
Datum : 12.10.2020.

Beograd, 2020.
Sva autorska prava autora prezentacije i/ili video snimaka su zaštićena. Snimak ili prezentacija se mogu koristiti samo za nastavu na
daljinu studenta Građevinskog fakulteta Univerziteta u Beogradu u školskoj 2020/2021 i ne mogu se koristiti za druge svrhe bez pismene
saglasnosti autora materijala.
3D matematički model – osnovne jednačine

Γs
Površ (Γ)

V
w
v V – zapremina tela ograničena površi Γ
u
z Γu – deo površi Γ gde su granični uslovi
x dati po pomeranjima
Γu Γs – deo površi Γ gde su granični uslovi
dati po silama
y
x Γu ∩ Γs =∅

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 2

3D matematički model – osnovne jednačine
Spoljašnje sile:

Zapreminske :

Površinske:

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 3

 3D matematički model – osnovne jednačine

Unutrašnje sile - naponi:

σz
V dV
w
τzy
v τzx τyz
u
τxz τ σy
xy
τyx
σx
y
x
GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 4
3D matematički model – osnovne jednačine

Uslovi ravnoteže:
0 0
0 
0 0
0
0 0
0
0
U matričnom obliku:
0
 0
0

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 5

3D matematički model – osnovne jednačine
Kinematičke relacije:
0 0

0 0

0 0
2 ⋅
2 0
2
0

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 6

3D matematički model – osnovne jednačine

Konstitutivne relacije:
⋅

1"! ! ! 0 0 0
1"! ! 0 0 0
1"! 0 0 0
1 " 2!
0 0
2
1 ! 1 " 2! 1 " 2!
0
2
1 " 2!

2

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 7

3D matematički model – osnovne jednačine

 0

⋅ Da li su ove jednačine dovoljne?

Granični uslovi:
Po pomeranjima (geometrijski, Dirichlet)

$ ∗ $ ∈ Γ(

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 8

3D matematički model – osnovne jednačine
Granični uslovi:
Po silama (prirodni, Neuman)
p* + + +
p, + + +
p- + + +
p
nz pz
.⋅
n
+ 0 0 + 0 + py
. 0 + 0 + + 0 ny
0 0 + 0 + + nx px
Γs

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 9

„Strong “ forma

 0
$ ∗ $ ∈ Γ(
(*) ⋅ +
.⋅ $ $ ∈ Γ/
⋅

Za dato spoljašnje opterećenje i granične uslove želimo da

odredimo naponsko-deformacijsko stanje (pomeranja, napone,
deformacije) rešavanjem sistema jednačina (*) .

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 10

“Weak” forma
„Weak“ forma predstavlja osnovu za primenu
aproksimativnih (numeričkih) metoda
„Strong“ i „weak“ forma rešenja su
ekvivalentne, tj. rešenje koje zadovoljava
„strong“ formu, zadovoljava i „weak“ formu i
obrnuto
Dobija se preformulacijom „strong forme“

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 11

Diferencijalna jednačina aksijalno napregnutog štapa

Domaći zadatak?

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 12

 “Weak” forma – aksijalno napregnut štap
Granični uslovi:

Diferencijalna jednačina:

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 13

“Weak” forma – aksijalno napregnut štap

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 14

Princip virtualnog rada
Osnov za formulaciju osnovnih jednačina MKE
Princip virtualnih pomeranja
Virtualna pomeranja du su proizvoljna, beskonačno mala
pomeranja (neprekidne, diferencijabilne funkcije koordinata
tačaka), koja zadovoljavaju granične uslove po pomeranjima

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 15

Princip virtualnog rada
PVR: Za telo u ravnoteži važi da je zbir radova spoljašnjih i
unutrašnjih sila pri virtualnim pomeranjima jednak nuli.

1 012 3 01453 0
7 7

2 012 3 60 9: 60 9<
8 ;
7 7

3 01453 "60 9: "60 9:

8 8
7 7 7

60 9: 60 9: 60 9<
8 8 ;

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 16

Princip virtualnog rada – osnovna jednačina MKE
7 7 7

60 9: 60 9: 60 9< ⋅
8 8 ;
⋅

>⋅?

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 17

Da se vratimo na primer aksijalno napregnutog
štapa
Dokaz da PVR spada u “weak” forme
7 7 7

60 9: 60 9: 60 9<
8 8 ;

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 18

Osobine PVR
Spada u “weak” forme
Jednačine (1)–(3) predstavljaju uslovne jednačine PVR u
kojima se kao nepoznate pojavljuju pomeranja u (metoda
deformacije)
Ukoliko smo u stanju da analitički rešimo jednačine, dobili
smo rešenje “weak” forme, koje istovremeno predstavlja
rešenje i “strong” forme
Ukoliko nismo u stanju da jednačine “weak” forme rešimo
analitički, već numerički, onda “weak” i “strong” forma neće
imati identična rešenja.

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 19

Princip o minimumu potencijalne energije (PMPE)
Varijacioni princip
Može se primeniti kod tela koja poseduju elastični
potencijal
Kao i PVR predstavlja osnovu za formulaciju uslovnih
jednačina u MKE
Pretpostavke:
Tokom deformacije nema razmene toplote između tela i
okoline (adijabatski proces)
Zanemaruju se brzine i ubrzanja tačaka tela (opterećenje
je statičkog karaktera)
Rad spoljašnjih sila troši se na promenu potencijalne
energije tela
Π Π( Π/ < " A/

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 20

Princip o minimumu potencijalne energije (PMPE)
Deformacioni rad (energija deformacije)

σ
V Specifičan deformacioni rad A*
dV
1
w
v <∗
u 2 ε
7
1
< 6 <∗ 9: 6 B 9:
x
y 2 8
8

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 21

Princip o minimumu potencijalne energije (PMPE)
Rad spoljašnjih sila
Γs
Površ (Γ)

V
w
v
u
7 7
z
x A/ 6 9: 6 9<
Γu 8 ;
y
x
GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 22
Princip o minimumu potencijalne energije (PMPE)
Ukupna potencijalna energija
7 7
1
Π 6 B 9: " 6 9: " 6 9<
2 8
8 ;

PMPE: Od svih mogućih virtualnih pomeranja

stvarna su ona za koja ukupna potencijalna
energija tela ima minimalnu (stacionarnu)
vrednost. Za telo tada kažemo da je u ravnoteži.
0Π 0 Potreban uslov

0 CΠ D 0 Dovoljan uslov

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 23

Princip o minimumu potencijalne energije (PMPE)
1
7 7
⋅
Π 6 B 9: " 6 9: " 6 9<
2 8 ⋅
8 ;
7 7

Π
1
6 9: " 6 ? > 9: " 6 ? > 9< >⋅?
2 8
8 ;
7 7 7 7
1 1
Π 6 9: " 6 ? > 9: " 6 ? > 9< 6 9: " 6 ? > 9: " 6 ? > 9<
2 8 2 8
8 ; 8 ;
7 7
1
Π 6 ? > > ?9: " 6 ? > 9: " 6 ? > 9<
2 8
8 ;
7 7
1
Π ? 6 > >9: ? " ? 6 > 9: " ? 6 > 9<
2 8
87 7 ;

0Π 0 ⇔ 6 > >9: ? 6> 9: 6> 9<

8
8 ;

F⋅? Q F 6 > >9: 6 > > 9: Matrica krutosti KE

8 8
7 7

Q 6> 9: 6> 9< Vektor čvornih sila KE

8 ;

GRAĐEVINSKI FAKULTET UNIVERZITETA U BEOGRADU, 2020 24