Gergedanlar Eserinde Mantıkçı ve Yaşlı Adam

Mantıkçı Ionesco’nun kullandığı absürt tiyatro akımında insanları saçma bir mantığa
iterek kendi absürtlüğünü güçlendirme çabasıdır. Absürt tiyatro akımı yaşamın temel bir
saçmalığa dayandığını ve sanat da yaşamı yansıttığından aynı tür bir saçmalığa sahip
olması gerektiğini savunur. Bu tiyatro türünün amacı hayatın anlamsızlığını ve amaçsızlığı
göstermektir aslında. Seyirci bu tiyatronun absürtlüğü ile hayatı sorgulamaya itilirken,
mantıkçı ve yaşlı adam da aralarında geçen konuşmalar boyunca bu sorgulama işini daha
da zorlaştırır ve özünde insanların gerçek hayatta kapıldıkları ideolojileri temsil eder.
Mantıkçı ve yaşlı adam Ionesco’nun absürt tiyatrosunun bir nevi baş karakterleridir.

Mantıkçı saçma mantığın bir temsilidir burada. Mantıkçının ilk sunduğu felsefe
duygunun akıla zarar verdiğidir. (Sf:14 “Korku akıl dışıdır. Akıl korkuyu yenmelidir.”). Buna
karşılık mantıkçı kedinin ölümüne üzülünmesini saçma bulur. İkinci savunduğu felsefe
yöntem ve düzenin başarıya ulaştıracağıdır. (Sf:16 “Yöntemli bir biçimde toplamalısınız.” ).
Üçüncü sunduğu felsefe ise “Silojizma” felsefesidir. (“Sf:17 Silojizma nedir, onu anlatayım
size!”, “Silojizma büyük önerme, küçük önerme ve sonuçtan olu ur.”) Silojizma kelimesi
tam Türkçe karşılığı ile tasım ya da mantık olmasına rağmen eserde mantıkçının kullandığı
felsefe kıyas üzerine kurulmuştur.

Gergedanlar eserini 2. Dünya Savaşından sonra bütün dostlarının faşizm ve

Nazizime yönelmesi ve ekndi tabiriyle gergedanlaşması üzerine yazan Ionesco bu
gergedanlaşmanın sebebebini mantıkçı karakteri üzerine yüklemiştir, yaşlı adam da burda
güdülen aldatılan halktır. Bu eser esnasında tek aldatılmayan ve akıllı olan ise Berenger
yani Ionesco’nun kendisidir. Mantıkçı karakteri skolastik felsefeyi yanstan bir karakterdir.
Skolastik felsefe ise Orta Çağ döneminde klise baskısının yoğun olduğu zamanlarda özgür
düşüncenin var olmadığı savunan bir düşünme biçimidir. Mantıkçının sunuğu savunmalar
ve çözümler her ne kdar saçma olsa da skolastik düşünceye uyduğu içiçn doğru kabul
ediliyor. (“Dört bacaklı hayvanlar kedidir. Beni m köepğimin dört bacağı var. Öyleyse
kedidir.”). Mantıkçı aslında akla mantığa uymayan tek bir gerekçe üzerine savunduğu
absürt düşüncelerini ikna etmeyi başardığı yaşlı adam 2. Dünya Savaşından sonra faşizm
ve Nazizim akımına kapılan halkın ta kendisidir.

Mantıkçının savunduğu ilk felsefe olan duygunun akla zarar verme felsefesi ırkçılığın
revaçta olduğu bu dönemde düşük ırka karşılık bir merhamet, sevgi hatta duygu kıırntısı
gösterilmemesi amaçlıdır. Düşük ırktan olan insanlar Nazizim ideolojisinin mantık
çerçevesinde yok edilmelidir ve bu insanlara merhamet gösterilmemelidir.

Mantıkçının ikinci felsefesinin altında da Nazizim ideolojisi yatmaktadır, Hitler’in katı

ve dik başlı yöntemleri kendilerince doğru yöntem ve düzeni oluşturmaktadır. 2. Dünya
Svaşı’nın başlarında her ne kadar bu yöntem Hitler’i başarıya ulaştırmış olsa da sonu öyle
bitmemiştir.

Silojizma Felsefesi yani mantıkçının üçüncü felsefesi ise yukarıda belirttiğim gibi bir
kıyas felsefesidir. Mantıkçı, savunduğu bir konu hakkında küçükten büyüğe doğru tezler
ortaya atar ve kendini kendisinin mantık çerçevesinde haklı çıkartır. Örneğin yine kedi
tartışmasında başta hem sarman hem tekir olan kedilerin kedi olduğunu savunur, sonra
köpekleri de kediler gibi dört ayaklı olmasından yola çıkarak köpeklerin de kedi olduğunu
savunur ve en son Sokrates’in de kediler gibi ölümlü olmasından dolayı Sokrates’e de
kedi der. Bu savunma biçimi soykırım esnasında insanları öldürmek için mantıklı
sebepler(!) bulup halkı davalarına inandırmaları yolunda bir yöntem olarak kullanılmıştır.

Mantıkçı ve yaşlı adam bu eserde absürt tiyatronun temelini oluştururken aynı

zamanda Nazi ideolojisini ve onlara inananları gergedanlar eseri içerisinde gergedanlaşma
olmadan anlatan ikinci bir hikaye unsuru oluşturmuştur.

ş
 Kaynakça:
• Onur Özcan, Yorumlayıcı eviri Kuramı er evesinde Eug ne Ionesco’nun Tiyatro
Oyunlarının T rk eye evirilerinin ncelenmesi, DOKTORA TEZ YABANCI D LLER
E T M ANAB L M DALI FRANSIZCA RETMENL B L M DALI GAZ
N VERS TES E T M B L MLER ENST T S , TEMMUZ, 2018

• KÜBRA YILGIN, DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ,

FELSEFE/4

• https://coggle.it/diagram/Ye6Xxdb9YhltbZfa/t/gergedanlar-i̇nceleme

• Atasoy, Emrah, Rhinocerisation Process in Rhinoceros by Eugène Ionesco

Eugène/Ionesco’nun Gergedanlar Oyununda Gergedanla ma. tarr: Turkish
Academic Research Review, 6 (1), 1-11. doi: 10.30622 tarr.840078.

• https://tr.wikipedia.org/wiki/Skolastik_felsefe

Ü
Ğ
İ
İ
İ
İ
İ
ü
İ
İ
ç
İ
Ğ
İ
İ
Ç
İ
Ç
İ
İ
İ
Ö
Ç
Ğ
İ
Ü
ç
Ü
İ
Ğ
İ
ş
İ
è
İ
İ
İ
İ