ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2007

ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ

& ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ
ΓΙΑ ΤΟ ΡΑΤΣΙΣΜΟ «ΑΝΤΙΓΟΝΗ»:

Καταγραφή φαινομένων, ζητημάτων και κρουσμάτων ρατσισμού,

διακρίσεων , ξενοφοβίας αλλά και Καλών Πρακτικών
της Διοίκησης στους 6 κρίσιμους τομείς της Απασχόλησης,
της Νομοθεσίας, της Εκπαίδευσης, της Στέγασης, της Ρατσιστικής Βίας
και της Υγείας & Πρόνοιας.

Νάσος Θεοδωρίδης
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

Α) Θεσμικές ρυθμίσεις
Β) Επισήμανση προβλημάτων στο θεσμικό πλαίσιο
Γ) Στατιστικά στοιχεία από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας
Δ) Στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών για τις εν ισχύ άδειες
διαμονής των αλλοδαπών έως 15 Οκτωβρίου 2007
Ε) Παρουσίαση επιστημονικών ερευνών
1)Έρευνες ΙΜΕΠΟ,
2)Έκδοση σημαντικής μελέτης σε βιβλίο,
3) Έρευνα της V – PRC,
4) Έρευνα του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών για τους ανασφάλιστους
μετανάστες,
5) Έρευνα της ΜΚΟ “Praksis”,
6)Έρευνα του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Δράσης «ΕΣΤΙΑ»)
ΣΤ) Καλές πρακτικές στον τομέα της απασχόλησης κατά το έτος 2007

2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΣΤΕΓΑΣΗΣ

Α) Κέντρα υποδοχής αιτούντων άσυλο
Β) Στατιστικά στοιχεία του έτους 2007 για το πολιτικό άσυλο
Γ) Στατιστικά στοιχεία για τη δράση του Λιμενικού Σώματος
Δ) Οι Ρομά του Βοτανικού
Ε) Οι Ρομά της Πάτρας
ΣΤ) Εσπευσμένη επίσκεψη του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του
Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα
Ζ) Οι αντι-Ρομά δηλώσεις του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου
Η) Οι Ρομά της Νέας Αλικαρνασσού
Θ) Σκάνδαλο με τα στεγαστικά δάνεια των Ρομά
Ι) Ειδικό Πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη για το ζήτημα της
μετεγκατάστασης των Ρομά
Κ) Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των Ελλήνων
Τσιγγάνων
Λ) Αναγκαστική απέλαση Ιρακινών προσφύγων
Μ) Η υπόθεση του Χαλίτ Γιαλτσίν
Ν) Επίσκεψη βουλευτών του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου στα Κέντρα Κράτησης
αλλοδαπών

3. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Α) Το ζητημα της μητρικής γλώσσας των αλλοδαπών μαθητών
Β) Εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης σε εργαζόμενους μετανάστες
Γ) Επίσημα στατιστικά στοιχεία του ΙΠΟΔΕ για αλλοδαπούς μαθητές στην
πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά το σχολικό έτος 2006-2007
Δ) Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων της Θράκης
Ε) Εκπαίδευση των Ρομά
ΣΤ) Ελληνοαραβικό Επιμορφωτικό Πολιτιστικό Κέντρο
Ζ) Συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας και του Εβραικού Μουσείου σε
εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε μαθητές

4. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ

Α) Νέες θεσμικές ρυθμισεις
Β) ‘Εκθεση του State Department – Μάρτιος 2007
Γ) Γνωμοδοτήσεις της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
Δ) Δικαστικές υποθέσεις
Ε) Επισημάνσεις από το Συνήγορο του Πολίτη
ΣΤ)Παρεμβάσεις Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στο ζήτημα της απέλασης,
της κράτησης, της επαναπροώθησης και γενικότερα της πρόσβασης της
διαδικασίας ασύλου
1) Το ζήτημα των αιτούντων άσυλο
2) Η μη εγγραφή των παιδιών των αλλοδαπών στα δημοτολόγια
5. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ
Α) Καλές πρακτικές σε επίπεδο νομοθεσίας
Β) Έκθεση – σοκ της οργάνωσης για βασανιστήρια σε αιτούντες άσυλο και για
παράνομες μεθόδους της Ακτοφυλακής της Ελλάδας
Γ) Περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων trafficking
Δ) Γενικά περιστατικά ρατσιστικής βίας
1) Θάνατος υπό απέλαση κρατουμένου
2) Δολοφονία Αλβανού μετανάστη στο Βόλο
3) Συλλήψεις από το Λιμενικό Σώμα
4) Νιγηριανές γυναίκες στους δρόμους της Αθήνας
5) Καταληκτικά Σχόλια της Επιτροπής για την Εξάλειψη των Διακρίσεων
κατά των Γυναικών του ΟΗΕ (CEDAW) για την Ελλάδα
6) Συνθήκες δουλείας για 10 Ρουμάνους εργάτες
7) Η εξαφάνιση του Άλεξ
8) Εισαγγελική Διάταξη αξιολογεί ως ρατσιστική Αστυνομική Σύσταση
αναφορικά με Ρομά
9) Εισβολή σε χώρο λατρείας (racist profiling)
10) Θάνατος Νιγηριανού στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης
11) Καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων για σοβαρό τραυματισμό ενός Ρομά
12) Καταδίκη από το Ευρωπαικό Δικαστήριο για απάνθρωπη
αντιμετώπιση Σύρου μετανάστη
13) Καταδίκη της Ελληνικής Αστυνομίας από το Ευρωπαικό Δικαστήριο
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για θάνατο Αλβανού
14) Δεκάδες μουσουλμάνοι βρίσκονται υπό παρακολούθηση ύστερα από
πληροφορίες ευρωπαικών υπηρεσιών.
15) Καταδίκη για δολοφονία Αλβανού στην Κρήτη
16) Ξυλοδαρμός σε βάρος 23χρονου Ρομά από την Αστυνομία στην Πάτρα
17) Πάτρα: Λιμενικός μαχαιρώνει 14χρονο Αφγανό
18) Ξυλοδαρμός νεαρού Αλβανού από την Αστυνομία στη Χαλκιδική
19) Αστυνομικοί εισέβαλαν στο σπίτι Μολδαβής μετανάστριας και την
κακοποίησαν
 20) Ρατσιστική επίθεση ενάντια σε Αφγανό στη Θήβα
21) Αστυνομική κτηνωδία ενάντια σε μετανάστες καταγεγραμμένη σε
βιντεοκασέτα
22) Επιθέσεις ακροδεξιών με αφορμή την εθνική επέτειο της 28ης
Οκτωβρίου
23) Αυστηρές ποινές σε μετανάστες σε προφανή δυσαναλογία προς τις
πράξεις που τέλεσαν
24) Ρατσιστική επίθεση κατά Πακιστανών μεταναστών από οργανωμένη
συμμορία στο Ρέντη
25) Νιγηριανός μικροπωλητής στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης
τραυματίζεται ύστερα από καταδίωξη της Δημοτικής Αστυνομίας
26) Ποινική υπόθεση που αφορά αντισημιτισμό
27) Ρατσιστική επίθεση εναντίον πακιστανών μεταναστών στο Αιγάλεω

6. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ
Α) Θεσμικές παρεμβάσεις
Β) Επιστημονική έρευνα για τα ποσοστά της κατάθλιψης στους αλλοδαπούς
Γ) Καλές Πρακτικές
Δ) Παραβιάσεις του δικαιώματος πρόσβασης στην Υγεία και στην Πρόνοια
1) Οι Ρομά στην περιοχή της Ξάνθης
2) Εξαίρεση από το κοινωνικό επίδομα πυρόπληκτων : Διάκριση σε βάρος
αλλοδαπών
3) Κρούσματα φυματίωσης σε Ρομά της περιοχής Χαλανδρίου
4) Κατάργηση γραφείων αρμόδιων για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες
5) Καταγγελία των Γιατρών του Κόσμου για μη πρόσβαση των παράνομων
μεταναστών σε ιατρική περίθαλψη
1) ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

Α) Θεσμικές ρυθμίσεις
Μέσα στο 2007 καθορίστηκαν με υπουργική απόφαση τα απαραίτητα δικαιολογητικά
προκειμένου να νομιμοποιηθούν και να αποκτήσουν άδεια διαμονής και εργασίας όσοι
μετανάστες ζουν στην Ελλάδα χωρίς άδεια διαμονής και έχουν εισέλθει πριν τις
31/12/2004. 1. Ως αποτέλεσμα, μεγάλος αριθμός μεταναστών που δεν έχει μπορέσει να
καταγραφεί και που ήρθε στην Ελλάδα μετά τις 30/12/2004 παραμένει εκτός καθεστώτος
νομιμοποίησης.

Σύμφωνα με την απόφαση που υπέγραψε ο υφυπουργός Εσωτερικών Θανάσης Νάκος, η

άδεια διαμονής χορηγείται σε υπηκόους τρίτων χωρών που διέμεναν στην Ελλάδα μέχρι 31-
12-2004 και υπό την προϋπόθεση ότι δεν συντρέχουν στο πρόσωπό τους λόγοι δημόσιας
τάξης και ασφάλειας. Η απόδειξη της διαμονής τους στην Ελλάδα μέχρι 31-12-2004 γίνεται
με ένα από τα ακόλουθα δικαιολογητικά :

α') Βεβαίωση εγγραφής σε δημόσιο εκπαιδευτικό ίδρυμα πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας

εκπαίδευσης και βεβαίωση ότι φοιτά στην ίδια ή ανώτερη βαθμίδα εκπαίδευσης ή έχει
ολοκληρώσει τη φοίτησή του.

β') Βεβαίωση εγγραφής τέκνου σε δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα πρωτοβάθμιας ή

δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, εφ' όσον το τέκνο ενεγράφη πριν από την 31.12.2004, και
βεβαίωση του οικείου εκπαιδευτικού ιδρύματος ότι το τέκνο συνεχίζει να φοιτά.

γ') Ληξιαρχική πράξη γέννησης ή ληξιαρχική πράξη γέννησης τέκνου στην Ελλάδα, μέχρι
31.12.2004, εφ' όσον ο ένας εκ των γονέων διαμένει νόμιμα στην Ελλάδα

δ') Ληξιαρχική πράξη γάμου που τελέστηκε στην Ελλάδα, μέχρι 31.12.2004, εφ' όσον ο ένας
εκ των συζύγων είναι Ελληνας ή πολίτης άλλου κράτους-μέλους της Ε.Ε. ή υπήκοος τρίτης
χώρας ο οποίος διαμένει νόμιμα στην Ελλάδα

ε') Απορριπτική απόφαση του γενικού γραμματέα της Περιφέρειας επί αιτήσεως για
χορήγηση ή ανανέωση άδειας διαμονής

στ') Απορριπτική απόφαση για τη χορήγηση Ειδικού Δελτίου Ταυτότητας Ομογενούς

(ΕΔΤΟ).

ζ') Ειδικό Δελτίο Ταυτότητας Ομογενούς (ΕΔΤΟ) Οι υπήκοοι τρίτων χωρών που στο
πρόσωπό τους συντρέχει μία από τις ανωτέρω προϋποθέσεις πρέπει να προσέλθουν στις
αρμόδιες υπηρεσίες Αλλοδαπών και Μετανάστευσης των δήμων κατοικίας τους, μέχρι 30-9-
2007, προκειμένου να υποβάλουν τις αιτήσεις με τα σχετικά δικαιολογητικά που προβλέπει η
απόφαση και να τους χορηγηθεί η πρώτη άδεια διαμονής τους.

Ο νέος γύρος νομιμοποιήσεων στον οποίο αναφέρθηκε ο Υπουργός στο συνέδριο, παρα
ταύτα, δεν έχει γενικό χαρακτήρα αμνηστίας για όλους. Παρά τις πιέσεις από την αξιωματική
αντιπολίτευση και τα αριστερά κόμματα για περισσότερες ευκαιρίες νομιμοποίησης , μόνο
μετανάστες που μπορούν να αποδείξουν ότι ζουν στην Ελλάδα από τις 31 Δεκεμβρίου του
2004 θα μπορούν να καταθέσουν αίτηση για άδεια παραμονής.

1
Ελευθεροτυπία, 13 Απριλίου 2007
Ακόμα και το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο (ΟΚΕ) , του οποίου το έργο
συνίσταται στην παρακολούθηση όλης της διαδικασίςα νομιμοποίησης,
προειδοποίησε την κυβέρνηση ότι πολύ λίγοι μετανάστες χωρίς χαρτιά θα μπορούν
να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις για την αίτηση άδειας παραμονής. Η ΓΣΕΕ – το
μεγαλύτερο συνδικάτο της χώρας –άσκησε κριτική στην κυβέρνηση για τον
αποκλεισμό εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών. Τοπικές μεταναστατευτικές
οργανώσεις και ομάδες υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων οργάνωσαν
τριήμερες πορείες από τις 30 Μαΐου μέχρι και την 1 Ιουνίου.

Β) Επισήμανση προβλημάτων στο θεσμικό πλαίσιο

1) Ο Τομέας Ίσων Ευκαιριών του Υπουργείου Απασχόλησης συνέταξε το Φεβρουάριο του
2007 ένα έγγραφο προς την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, με τίτλο «Παρατηρήσεις
σχετικά με την εφαρμογή και βελτίωση του Ν.3304/2005 κατά των διακρίσεων» 2. Το
Υπουργείο εκτιμάει ότι βασικό εμπόδιο, μεταξύ άλλων, στην εφαρμογή της αρχής της
ίσης μεταχείρισης αποτελεί το έλλειμμα ενημέρωσης των διακρινόμενων κοινωνικών
ομάδων, των εμπλεκόμενων φορέων και του ευρύτερου κοινού για τα δικαιώματα και
τις υποχρεώσεις τους όπως αυτές απορρέουν από το νέο νομοθετικό πλαίσια για την
καταπολέμηση των διακρίσεων.

Για το λόγο αυτό, η άποψη του Υπουργείου είναι ότι βασικό στόχο πρέπει να αποτελεί η
ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των εμπλεκόμενων φορέων και των πολιτών για το θέμα
των διακρίσεων στον τομέα της εργασίας.
Το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας, στα πλαίσια του κοινοτικού
προγράμματος δράσης «Για την Καταπολέμηση των Διακρίσεων» (Combating
Discrimination Action Programme) , έχει υλοποιήσει ήδη μια σειρά από δράσεις ενημέρωσης
και ευαισθητοποίησης. Επιπλέον, συνεργάστηκε με τη ΓΣΕΕ για την υλοποίηση ημερίδας
ενημέρωσης των συνδικαλιστών σχετικά με το ζήτημα των διακρίσεων στο χώρο της
απασχόλησης.

Επίσης, στα πλαίσια του ιδίου προγράμματος το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής
Προστασίας διοργάνωσε α) διήμερο εναρκτήριο Συνέδριο για το «Ευρωπαϊκό Έτος Ίσων
Ευκαιριών για όλους 2007», β) ενημερωτική καμπάνια με διανομή έντυπου και γ) σεμινάριο
ενημέρωσης σχετικά με την εφαρμογή του Ν.3304/2005, για τους Επιθεωρητές Εργασίας
Βορείου Ελλάδος.
Στα πλαίσια της απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου να οριστεί το
έτος 2007 «Ευρωπαϊκό Έτος Ίσων Ευκαιριών για όλους» [European Year of Equal
Opportunities for All (2007) (771/2006/EC),το Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής
Προστασίας ορίστηκε ως ο Εθνικός Εκτελεστικός Φορέας προκειμένου να οργανώσει και να
συντονίσει τη συμμετοχή της Ελλάδας στο ανωτέρω πρόγραμμα. Σε συνεργασία με άλλες
διοικητικές αρχές, τους κοινωνικούς εταίρους και Μη κυβερνητικές οργανώσεις υποβλήθηκε
πρόταση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη συγχρηματοδότηση δράσεων που αφορούν
στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας σχετικά με το σεβασμό του
δικαιώματος της ίσης μεταχείρισης, την αναγνώριση και το σεβασμό της διαφορετικότητας,
την προώθηση και ενίσχυση της εκπροσώπησης των ατόμων που ανήκουν σε κοινωνικές
ομάδες που υφίστανται διάκριση.

Οι δράσεις θα υλοποιηθούν το 2007 σε πανελλαδικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Σύμφωνα με την επίσημη άποψη του Υπουργείου, είναι αναγκαίος ο συντονισμός και η
συνεργασία όλων των αρμόδιων φορέων ισότητας, των κοινωνικών εταίρων καθώς και

2
Έγγραφο του Υπουργείου Απασχόλησης με Αριθμ. Πρωτ. 200178 (19 Μαρτίου 2007)
η εμπλοκή των εκπροσώπων των διακρινόμενων ομάδων προκειμένου να επιτευχθούν
σημαντικά αποτελέσματα σχετικά με την προώθηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης.
Η κινέζικη κοινότητα της Ελλάδας έχει εκφράσει τη σφοδρή αντίθεση της σε μια σειρά από
καινούργιες αποφάσεις κυβερνητικών στελεχών να απορριφθούν αιτήσεις για ανανέωση
αδειών παραμονής, οι οποίες έχουν υποβληθεί από πολλούς συμπατριώτες τους 3. Σύμφωνα
με τον Robin Wang, εκδότη της τοπικής εβδομαδιαίας εφημερίδας China Greece Times,
περισσότεροι από 100 Κινέζοι μετανάστες επικοινώνησαν με το γραφείο του ζητώντας
βοήθεια και πληροφόρηση.

2) Βάσει νόμου, μια εννεαμελής επιτροπή στο αθηναϊκό περιφερειακό γραφείο εξετάζει όλες
τις αιτήσεις για την ανανέωση της άδειας παραμονής που έχουν εκδοθεί και για «ανεξάρτητη
οικονομική δραστηριότητα». Αυτές είναι άδειες που εκδίδονται σε μετανάστες που δεν
προέρχονται από την Ε.Ε. και είναι ελεύθεροι επαγγελματίες. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί
Κινέζοι μετανάστες ιδιοκτήτες μαγαζιών είχαν σύμφωνα με πληροφορίες εκδώσει άδεια
παραμονής για «ανεξάρτητες οικονομικές υπηρεσίες» αντί για άδεια για «ανεξάρτητη
οικονομική δραστηριότητα». Άδειες παραμονής για «ανεξάρτητες υπηρεσίες» εκδίδονται σε
μετανάστες μη προερχόμενους από την Ε.Ε. οι οποίοι είναι συμβεβλημένοι με το Ι.Κ.Α.,
αλλά οι οποίοι έχουν παραπάνω από ένα εργοδότη. Είναι κυρίως οικοδόμοι , αγρότες και
νοσοκόμες.

Σύμφωνα με τον Wang, αυτό είναι αποτέλεσμα της παρεξήγησης, της σύγχυσης και της
κατάχρησης της μεταναστευτικής νομοθεσίας. Τώρα πλέον αυτοί οι Κινέζοι επιχειρηματίες
πρέπει ή να κλείσουν τα μαγαζιά τους και να ψάξουν άλλη δουλειά ή να κάνουν αίτηση για
νέα άδεια παραμονής για «ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα». Αυτό σημαίνει ότι
πρέπει να αποδείξουν ότι έχουν καταθέσεις σε ελληνική τράπεζα ύψους 60.000 ευρώ και ότι
το επιχειρηματικό τους εγχείρημα θα συνεισφέρει στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
Σύμφωνα με την εφημερίδα, η εννιαμελής περιφερειακή επιτροπή απορρίπτει συνεχώς
σχεδόν κάθε μια αίτηση για άδεια παραμονής για «ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα».
Η δικαιολογία είναι πάντα η ίδια. Δεν πιστεύουν ότι το επιχειρηματικό εγχείρημα
συνεισφέρει στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Πολλοί άλλοι περιμένουν να
αποφασίσει η επιτροπή. Έχουν περιπέσει σε νομοθετική λήθη, μην έχοντας το δικαίωμα να
ταξιδεύσουν εκτός χώρας.

Η νέα νομοθεσία ( Ν. 3536/2007) που ψηφίστηκε τον Φεβρουάριο υποχρεώνει τους

μετανάστες που διατηρούν μαγαζιά να αποδείξουν ότι έχουν επενδύσει 60.000 ευρώ στην
επιχείρηση τους για να ανανεωθεί η διετής άδεια παραμονή τους. Αυτή η νέα νομοθεσία είναι
η συνέχεια του ήδη υπάρχοντος μεταναστευτικού νόμου 3386/2005, ο οποίος τέθηκε σε
εφαρμογή τον Ιανουάριο του 2006 και απαιτεί όλοι οι μετανάστες που επιθυμούν να στήσουν
την δική τους επιχείρηση στην Ελλάδα να έχουν το λιγότερο 60.000 ευρώ κατατεθειμένα σε
τραπεζικό λογαριασμό. Αυτό το μίνιμουμ των 60.000 ευρώ ισχύει για όλους τους υπηκόους
χωρών εκτός Ε.Ε., οι οποίοι επιθυμούν να ανοίξουν οποιουδήποτε είδους επιχείρηση, όσο
μικρή και αν είναι.

3) Το θέμα των αλλοδαπών καθαριστριών των Νοσοκομείων έφερε με Επίκαιρη Ερώτησή

του στη Βουλή ο Βουλευτής Αττικής του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς Θανάσης
Λεβέντης 4. Όπως επισημαίνει, η εκχώρηση της καθαριότητας των δημόσιων νοσοκομείων
στον ιδιωτικό τομέα είχε πολύ άσχημες συνέπειες για τις εργασιακές συνθήκες των γυναικών
που δουλεύουν στην καθαριότητα των νοσοκομείων. Οι περισσότερες από αυτές είναι
αλλοδαπές και οι ιδιώτες εργολάβοι εργοδότες θεωρούν ότι δεν έχουν κανένα δικαίωμα και
ότι μπορούν να τους συμπεριφέρονται όπως οι δουλέμποροι στις ρωμαϊκές γαλέρες.

3
ATHENS NEWS , 06/07/2007, page: A15
4
Δελτίο Τύπου του Συνασπισμού της Αριστεράς, 2 Μαρτίου 2007
Απαντώντας, ο αρμόδιος Υφυπουργός Υγείας αμφισβήτησε ότι επικρατούν τέτοιες
καταστάσεις στα νοσοκομεία της χώρας, και τα όποια περιστατικά εμφανίζονται, κατά τον κ.
Γιαννόπουλο, είναι μεμονωμένα. Υποστήριξε μάλιστα ότι σήμερα τα νοσοκομεία της χώρας
είναι σε καλύτερη κατάσταση από ότι ήταν προηγουμένως. Πάντα κατά τον κ. Υφυπουργό, οι
έλεγχοι για τις εργασιακές συνθήκες στα νοσοκομεία είναι και επαρκείς και αποδοτικοί και
καμία ασυδοσία δεν παρατηρείται.
Ο κ. Λεβέντης επέμεινε στις καταγγελίες του και τόνισε ότι οι έλεγχοι δεν μπορούν να
αποδώσουν την πραγματικότητα, καθώς οι εργαζόμενες στην καθαριότητα των νοσοκομείων
δεν τολμούν να καταγγείλουν τι πραγματικά συμβαίνει, καθώς κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς
δουλειά. Ζήτησε το ωράριο, οι αμοιβές, τα ασφαλιστικά δικαιώματα να τηρούνται αυστηρά
και απαρέγκλιτα για όλους και να ενταχθούν οι εργαζόμενες στην καθαριότητα στα
ανθυγιεινά επαγγέλματα. Τέλος, κατήγγειλε ότι συχνά οι συγκεκριμένες εργαζόμενες
πληρώνονται για τέσσερις ώρες ενώ υποχρεώνονται από τους εργοδότες τους να υπογράψουν
ότι πληρώθηκαν για οχτώ.

4) Μπλεγμένη» κάπου στα γρανάζια της γραφειοκρατίας είναι η υπόσχεση της ελληνικής
πολιτείας ότι θα δώσει την πολυπόθητη άδεια παραμονής στην 9χρονη σήμερα Βραζιλιάνα
Πέτρα Σοάρες, που από τον Νοέμβριο του 2004 ζει με τη μητέρα της στη Μυτιλήνη.
Μαθήτρια της Β' τάξης του Δημοτικού, βαφτισμένη χριστιανή ορθόδοξη, μιλάει άπταιστα
ελληνικά και μοναδική της επιθυμία είναι να γίνει και τυπικά Ελληνίδα υπήκοος για να μείνει
μόνιμα στο νησί.

Η Πέτρα είχε έρθει στη Μυτιλήνη με τη μητέρα της για να επισκεφθεί τη γιαγιά της που ζει
στο νησί, έχοντας τρίμηνη άδεια παραμονής. Χρειάστηκε, όμως, να εισαχθεί σε νοσοκομείο
όταν διαπιστώθηκε ότι πάσχει από σοβαρή αιματολογική ασθένεια. Με παρεμβάσεις του
νομάρχη Παύλου Βογιατζή, της εκπροσώπου της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης Ζωής
Λειβαδίτου και του τότε περιφερειάρχη Βορείου Αιγαίου Σέργιου Τσίφτη, προς το υπουργείο
Εσωτερικών, εξασφαλίστηκε εξάμηνη παράταση στην άδεια παραμονής. Η μικρή
μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο «Παίδων» για νοσηλεία, το αιματολογικό πρόβλημα
αντιμετωπίστηκε και μετά επέστρεψε στη Μυτιλήνη με τη μητέρα της.
Σε μια επίσκεψη του υπουργού Εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλου στη Μυτιλήνη, η Πέτρα
τού ζήτησε να μείνει στη χώρα μας. Εδώ κι ένα χρόνο, όμως, λόγω διάφορων
γραφειοκρατικών κωλυμάτων, απάντηση δεν έχει δοθεί. Αν και η μικρή δεν αντιμετωπίζει
πρόβλημα απέλασης, η μητέρα της αδυνατεί να βρει οποιαδήποτε δουλειά αφού τυπικά
εμφανίζεται να βρίσκεται παράνομα στη χώρα.

5) Μια έρευνα του Τύπου αποκάλυψε ότι 2.500 μετανάστες εργάτες γης στις καλλιέργειες
στην περιοχή του Δήμου Βουπρασίου της Ηλείας αμείβονται με 23,50 ευρώ για δουλειά 7
ωρών από τις 6.30 π.μ. έως τις 1.30 μ.μ. και με 3,5 ευρώ την ώρα από τις 5 το απόγευμα
μέχρι το βράδυ 5. Οι συνθήκες εργασίας στα θερμοκήπια της φράουλας μοιάζουν με θάλαμο
αερίων. Ιδιαίτερα όταν η εξωτερική θερμοκρασία σκαρφαλώνει και ξεπερνά τους 30 βαθμούς
Κελσίου στο εσωτερικό του θερμοκηπίου εκτινάσσεται πάνω από 45 βαθμούς με την
ατμόσφαιρα πλέον να είναι αποπνικτική. Οι χώροι στους οποίους διαμένουν δεν κάνουν ούτε
για να σταβλίζονται ζώα, πολλώ δε μάλλον να κατοικούν άνθρωποι. Η εικόνα είναι
απελπιστική. Στις κατασκευές - θερμοκήπια που καλλιεργούν τις φράουλες στις ίδιες ακριβώς
κατασκευές - παράγκες - θερμοκήπια οι μεγαλοπαραγωγοί στοιβάζουν τους μετανάστες - έξω
από το χωριό στα βάθη των αγρών - οι οποίες και αποτελούν τα σπίτια τους. Κάθονται και
κοιμούνται σε ξύλινες παλέτες με χαρτόνι για σεντόνι και μοναδικό σκέπαστρο μια
κουρελού. Πόσιμο νερό, τουαλέτα, ρεύμα είναι άγνωστες λέξεις. Η ατομική τους υγιεινή και
το μπάνιο γίνεται από μια σωλήνα γεώτρησης, καταμεσής στο ύπαιθρο, με τα νερά να
λιμνάζουν ακριβώς δίπλα όπου μένουν. Από το ίδιο νερό πίνουν και μαγειρεύουν. Οι

5
Ριζοσπάστης, 20/5/07
περισσότερο τυχεροί, ελάχιστοι στον αριθμό, διαβιούν κατά εικοσάδες σε εγκαταλειμμένα
παλαιά σπίτια και αποθήκες που «άνοιξαν» για να φιλοξενήσουν ανθρώπους οι οποίοι
πληρώνουν με το κεφάλι την παραμονή τους. Ετσι, εκεί που κατοικούσαν ποντίκια, σαύρες
και αράχνες δημιουργήθηκε χώρος και για ανθρώπους.

6) Με αφορμή το Προγραμματικό Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ δόθηκαν στη δημοσιότητα οι

Προτάσεις του ΠΑΣΟΚ για τα θέματα της μετανάστευσης με επίκεντρο την απασχόληση και
τη νομιμοποίηση των αλλοδαπών. Αυτά περιλαμβάνουν 6 : Θεσμοθέτηση μιας ήπιας και
αποτελεσματικής κοινωνικής ένταξης μέσω ενός πλήρους ανθρωποκεντρικού κανονιστικού
πλαισίου.
- Θεσμοθέτηση του δικαιώματος ψήφου στις τοπικές εκλογές για όσους αλλοδαπούς έχουν
συμπληρώσει πέντε χρόνια νόμιμης διαμονής στην Ελλάδα.
- Θεσμοθέτηση της χορήγησης ελληνικής ιθαγένειας στους αλλοδαπούς 2ης γενιάς.
- Ειδική αιτιολόγηση σε κάθε περίπτωση της άρνησης της Διοίκησης να χορηγήσει ή να
ανανεώσει άδεια διαμονής καθώς και θεσμοθέτηση της δυνατότητας δικαστικής προσφυγής
κατά της απορριπτικής απόφασης της Διοίκησης.
- Θεσμοθέτηση ενός κρατικού μηχανισμού για τη στήριξη της μεταναστευτικής πολιτικής και
στελέχωσή του με κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό.
- Αλλαγή στο καθεστώς διάρκειας της αρχικής άδειας από ετήσια σε διετή, δυνατότητα
ανανέωσης για τρία χρόνια και εν συνεχεία χορήγηση του καθεστώτος του επί μακρόν
διαμένοντος.
- Ενιαία άδεια διαμονής για παροχή εξαρτημένης και ανεξάρτητης οικονομικής
δραστηριότητας.
- Θεσμοθέτηση της κλιμάκωσης των συνεπειών της εκπρόθεσμης υποβολής αίτησης
χορήγησης ή ανανέωσης άδειας διαμονής.
- Δυνατότητα αλλαγής εργοδότη, κατηγορίας επαγγέλματος, ειδικότητας και ασφαλιστικού
φορέα χωρίς χρονικούς περιορισμούς.
- Προστασία του ασυνόδευτου και θύματος σωματεμπορίας ανήλικου αλλοδαπού καθώς και
μέριμνα κατά τη διαδικασία της οικογενειακής επανένωσης και του επαναπατρισμού του
ανηλίκου.
- Βελτίωση του καθεστώτος χορήγησης άδειας διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους.
- Βελτίωση του καθεστώτος του επί μακρόν διαμένοντος.
- Επιτάχυνση των διοικητικών διαδικασιών στα πλαίσια της μεταναστευτικής πολιτικής.
- Προστασία των θυμάτων σωματεμπορίας.
- Βελτίωση του συστήματος ελέγχου εκπλήρωσης των υποχρεώσεων των εργοδοτών ως προς
την υποχρέωσή τους να ασφαλίζουν τους αλλοδαπούς.
- Πρόνοια για βασική ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στους μετανάστες χωρίς
νομιμοποιητικά έγγραφα.
Τέλος, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (ΠΑΣΟΚ) υποστήριξε ότι η κυβέρνηση
δεν επιδιώκει την ομαλή κοινωνική ένταξη των μεταναστών, καθώς οι τελευταίοι δεν
εκπροσωπούνται στην Εθνική Επιτροπή για την Κοινωνική Ενταξη. Επίσης, στηλιτεύει τη
συμμετοχή της Εκκλησίας της Ελλάδος, διότι υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες ετερόδοξοι
μετανάστες

7) Φιλιππινέζος ναυτεργάτης σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια άσκησης ετοιμότητας στο

κρουαζιερόπλοιο κρουαζιερόπλοιο «ASTORIA» με σημαία Μπαχάμες, το οποίο ανήκει στην
κυπριακή εταιρεία «Passat Shipmanagement» και βρισκόταν στο λιμάνι της Κέρκυρας, , όταν
έσπασε το μπράτσο της βάρκας όπου επενέβαινε με άλλους τέσσερις συναδέλφους του 7.
Όταν στο παρελθόν το πλοίο αυτό είχε εξεταστεί από λιμενικές αρχές είχαν εντοπιστεί σε
βάρος του 10 παρατηρήσεις που αφορούσαν τη μη καταγραφή των ωρών εργασίας του
πληρώματος, ώστε να επιβεβαιώνεται ότι οι ώρες ξεκούρασης είναι σύμφωνα με τα όσα
προβλέπουν οι Διεθνείς Συμβάσεις, καθώς και προβλήματα σε συστήματα σωστικών μέσων.

6
www.pasok.gr
7
Ριζοσπάστης, 6 Απριλίου 2007
8) Παράνομοι και αντισυνταγματικοί κρίθηκαν από το Ε΄ Τμήμα του Συμβουλίου της
Επικρατείας οι περιορισμοί που τίθενται στον Οργανισμό του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος
Ευαγγελιστρίας Τήνου για την πρόσληψη προσωπικού 8. Με την επίκληση συνταγματικών
επιταγών που καθιερώνουν την ισότητα πρόσβασης των Ελλήνων πολιτών στις δημόσιες
θέσεις, την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης και την ισότητα των δύο φύλων, το ΣτΕ
έκρινε ότι ο θρησκευτικός χαρακτήρας του Ιδρύματος δεν μπορεί να στερήσει σε μια
κατηγορία πολιτών το δικαίωμα στην εργασία.
Ειδικότερα, κατά την επεξεργασία του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος το Ανώτατο
Ακυρωτικό Δικαστήριο έκρινε παράνομες και αντισυνταγματικές τις διατάξεις που
προβλέπουν ως προϋποθέσεις για την πρόσληψη τα ακόλουθα:
1. Την ιδιότητα του χριστιανού ορθοδόξου. Κατά το ΣτΕ δεν μπορεί να θεσπισθεί ως τυπικό
προσόν ή κώλυμα για την κατάληψη θέσης σε δημόσια υπηρεσία η πίστη ή η αποχή από την
πίστη σε θρησκευτική δοξασία, ενώ παράλληλα δεν δικαιούται η υπηρεσία να ερευνήσει,
ούτε υποχρεούται ο ενδιαφερόμενος να αποκαλύψει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.
Σημειώνεται μάλιστα ότι η εν λόγω προϋπόθεση δεν είναι νόμιμη όπως τίθεται, δεδομένου
ότι δεν θεσπίζεται διάκριση μεταξύ των θέσεων λαϊκού προσωπικού που συνδέονται με
θρησκευτικά καθήκοντα (π.χ. νεωκόρος) και των λοιπών θέσεων που δεν συνδέονται με
αυτά. Το δικαστήριο στηρίζει τη θέση του στις διατάξεις του Συντάγματος που καθιερώνουν
την ισότητα πρόσβασης των Ελλήνων πολιτών στις δημόσιες θέσεις (άρθρο 4 παρ. 40) και
την ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης (άρθρο 13 παρ.1).
2. Την ιδιότητα του μονίμου κατοίκου της Τήνου και κατά προτίμηση την τηνιακή
καταγωγή..

Γ) Στατιστικά στοιχεία από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ – Labour

Inspectorate Body)

Σε πρόσφατη απάντηση σε Αίτηση9 που υποβλήθηκε από το Κέντρο ΑΝΤΙΓΟΝΗ σχετικά με

χορήγηση στοιχείων, που αφορούν αλλοδαπούς και άλλες ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, το
ΣΕΠΕ απάντησε ως εξής

1. Δεν έχουν καταγραφεί, καθόσον δεν έχουν αναφερθεί από τις περιφερειακές Κοινωνικές
Υπηρεσίες του ΣΕΠΕ περιπτώσεις διακρίσεων σε βάρος μεταναστών-αλλοδαπών και άλλων
ευπαθών ομάδων καθώς και σχετικών καταγγελιών από εργαζόμενους.

2. Ως προς περιπτώσεις παράνομης απασχόλησης αλλοδαπών που διαπιστώθηκαν εντός του

έτους 2007 επιβλήθηκαν, οκτώ (8) μηνύσεις και έξι (6) πρόστιμα, κατά το έτος 2007, από τις
αρμόδιες Διευθύνσεις Κοινωνικών Επιθεωρήσεων του ΣΕΠΕ.

3. Το ΣΕΠΕ δεν είναι σε θέση να δώσει ασφαλείς πληροφορίες για τον αριθμό των
συγκεκριμένων ελέγχων που πραγματοποιήθηκαν καθόσον, οι έλεγχοι που πραγματοποιούν
οι Υπηρεσίες του αφορούν τον γενικό έλεγχο των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας.

8
Τα Νέα, 20 Αυγούστου 2007
9
Έγγραφη απάντηση του ΣΕΠΕ προς το Κέντρο «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» σε αίτηση με αριθμό πρωτοκόλλου
31313 / 4-10-2007
Δ) Στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών για τις εν ισχύ άδειες
διαμονής των αλλοδαπών έως 15 Οκτωβρίου 2007 10

ΙΣΧΥΡΕΣ ΑΔΕΙΕΣ ΤΗΝ 15/10/2007 ανά Υπηκοότητα & Ηλικία

Ηλικία
UNK
NO
ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ 00-06 07-12 13-18 19-30 31-40 41-50 51-64 65- WN Grand Total
ΑΛΒΑΝΙΑ 25.294 23.783 19.412 84.343 86.391 47.520 15.550 930 2 303.225
ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 366 485 863 4.439 7.608 6.916 6.068 437 27.182
ΟΥΚΡΑΝΙΑ 198 249 625 2.598 5.359 5.095 4.529 352 19.005
ΡΟΥΜΑΝΙΑ 427 307 281 4.371 7.559 2.085 723 131 15.884
ΓΕΩΡΓΙΑ 108 155 326 1.938 3.260 3.634 3.112 456 1 12.990
ΠΑΚΙΣΤΑΝ 134 69 71 3.142 5.691 2.287 709 23 12.126
ΡΩΣΙΑ 102 125 268 2.239 3.503 2.332 1.843 292 10.704
ΑΙΓΥΠΤΟΣ 728 320 140 2.268 3.720 2.368 746 66 10.356
ΜΟΛΔΑΒΙΑ 268 264 586 2.232 3.157 2.125 1.218 56 9.906
ΙΝΔΙΑ 538 195 166 2.000 3.783 1.999 419 3 1 9.104
ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ 243 201 131 874 1.877 2.327 968 23 6.644
ΣΥΡΙΑ 699 258 146 1.570 1.970 1.108 110 46 5.907
ΜΠΑΝΓΚΛΑΝΤΕΣ 83 26 10 816 2.945 737 65 4.682
ΑΡΜΕΝΙΑ 79 92 154 834 1.006 1.060 912 187 4.324
ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΑ ( ΣΕΡΒΙΑ-ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ) 115 110 123 679 1.633 676 334 79 3.749
ΗΝ. ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ - ΗΠΑ 24 15 15 196 354 543 462 337 1.946
ΚΙΝΑ 126 31 43 592 641 389 62 3 1.887
ΠΡΩΗΝ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΗ ΔΗΜ. ΤΗΣ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 29 43 47 462 533 296 120 12 1.542
ΝΙΓΗΡΙΑ 44 25 26 416 709 271 23 1.514
ΚΑΖΑΧΣΤΑΝ 2 8 28 216 445 310 181 64 1.254
ΛΕΥΚΟΡΩΣΙΑ 9 17 31 197 325 289 284 16 1.168
ΠΟΛΩΝΙΑ 100 485 311 99 11 1.006
ΤΟΥΡΚΙΑ 4 10 8 266 287 189 144 97 1.005
ΟΥΖΜΠΕΚΙΣΤΑΝ 6 9 19 226 356 171 123 59 969
ΑΙΘΙΟΠΙΑ 31 18 10 238 432 161 60 7 957
ΙΡΑΚ 22 17 16 278 374 131 40 5 883
ΣΡΙ ΛΑΝΚΑ 42 17 10 65 230 260 161 4 789
ΛΙΒΑΝΟΣ 41 27 19 159 220 179 81 46 772
ΜΑΡΟΚΟ 32 15 6 70 222 162 27 3 537
ΙΟΡΔΑΝΙΑ 24 20 13 157 137 82 61 6 500
ΒΡΑΖΙΛΙΑ 5 5 6 118 181 126 48 8 497
ΙΡΑΝ 4 6 10 131 182 78 24 11 446
ΚΑΝΑΔΑΣ 9 9 1 34 88 115 99 26 381
ΓΚΑΝΑ 11 4 3 44 173 97 22 2 356
ΒΟΖΝΙΑ-ΕΡΖΕΓΟΒΙΝΗ 4 5 8 111 136 54 28 3 349
ΔΟΜΙΝΙΚΑΝΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1 3 37 148 112 8 4 313
ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ 3 6 2 19 83 87 61 35 296
ΤΥΝΗΣΙΑ 27 9 2 50 82 93 25 2 290
ΝΟΤΙΟΣ ΑΦΡΙΚΗ 27 85 71 50 11 244
ΣΟΥΔΑΝ 7 3 2 35 74 61 38 5 225

10
Έγγραφη απάντηση του Υπουργείου Εσωτερικών προς το Κέντρο «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» - 20/11/2007
ΑΛΓΕΡΙΑ 26 8 3 39 94 45 7 2 224
ΚΕΝΥΑ 7 4 7 70 74 43 9 214
ΤΑΪΛΑΝΔΗ 2 4 50 84 44 25 1 210
ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ 153 49 3 205
ΚΡΟΑΤΙΑ 10 2 5 44 80 43 19 1 204
ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ 6 2 1 36 87 40 21 193
ΙΑΠΩΝΙΑ 4 4 1 21 60 55 36 11 192
ΚΟΡΕΑ (ΝΟΤΙΟΣ) 12 13 21 14 53 57 17 1 188
ΚΟΥΒΑ 1 1 6 62 61 32 14 1 178
ΙΣΡΑΗΛ 2 3 1 36 42 36 38 9 167
ΤΣΕΧΙΑ 17 107 24 14 1 163
ΚΟΛΟΜΒΙΑ 1 1 19 49 52 33 6 161
ΚΟΝΓΚΟ 3 1 1 63 39 34 15 2 158
2 1 45 62 22 7 1 140
ΜΕΞΙΚΟ 1 23 40 52 16 2 134
ΧΙΛΗ 2 2 3 6 23 50 32 6 124
ΛΙΒΥΗ 6 8 48 18 28 11 4 123
ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ 8 2 7 48 33 15 5 4 122
ΠΕΡΟΥ 3 3 4 18 37 29 21 4 119
ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΑΚΗ ΑΡΧΗ 5 3 3 46 38 16 5 1 117
ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ 5 19 35 31 21 5 116
ΣΛΟΒΑΚΙΑ 21 73 14 4 1 113
ΟΥΓΓΑΡΙΑ 7 69 18 5 2 101
ΒΕΝΕΖΟΥΕΛΑ 1 2 17 47 16 9 5 97
ΚΑΜΕΡΟΥΝ 1 1 2 37 33 12 7 93
ΣΙΕΡΑ ΛΕΟΝΕ 2 10 9 10 32 19 5 87
ΗΝΩΜΕΝΑ ΑΡΑΒΙΚΑ ΕΜΙΡΑΤΑ 81 3 84
ΤΑΝΖΑΝΙΑ 3 2 4 5 37 21 2 74
ΕΡΥΘΡΑΙΑ 3 2 5 30 22 10 2 74
ΣΕΝΕΓΑΛΗ 2 20 29 16 4 71
ΚΙΡΓΙΖΙΑ 2 15 28 9 10 2 66
ΑΖΕΡΜΠΑΪΤΖΑΝ 17 19 13 7 4 60
ΚΑΤΟΙΚΟΣ ΚΟΣΟΒΟΥ ΥΠΟ ΠΡΟΣΩΡ. ΔΙΟΙΚ. ΟΗΕ 12 3 1 21 15 2 54
ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ 13 5 5 7 9 7 4 2 52
ΙΣΗΜΕΡΙΝΟΣ 2 1 1 10 19 12 7 52
ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ 21 22 7 1 51
ΝΕΑ ΖΗΛΑΝΔΙΑ 4 15 13 13 1 46
Belarus SSR 1 2 2 9 11 9 9 43
ΛΕΤΟΝΙΑ 1 17 16 4 4 1 43
ΟΥΓΚΑΝΤΑ 2 1 14 16 5 4 42
ΔΟΜΙΝΙΚΑ 1 3 8 20 32
ΠΑΡΑΓΟΥΑΗ 2 13 14 1 1 31
ΗΝ. ΒΑΣ. Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ- ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 3 5 13 9 30
ΜΑΓΑΔΑΣΚΑΡΗ 1 1 4 2 7 9 4 28
ΣΙΝΓΚΑΠΟΥΡΗ 2 2 11 5 5 25
ΟΥΡΟΥΓΟΥΑΗ 3 7 9 3 1 23
ΝΙΓΗΡΑΣ 5 11 7 23
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΟΥ ΚΟΝΓΚΟ 1 1 6 4 8 2 22
ΜΑΛΑΙΣΙΑ 1 2 8 9 2 22
ΕΛ ΣΑΛΒΑΔΟΡ 1 2 3 11 4 21
ΓΚΑΜΠΙΑ 1 2 1 5 10 2 21
ΕΛΒΕΤΙΑ 2 9 4 6 21
ΚΥΠΡΟΣ 4 4 9 2 19
ΑΓ. ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ 1 7 5 5 1 19
ΖΙΜΠΑΜΠΟΥΕ 3 6 7 3 19
Yugoslavia (before independence of the former
constituent republics) 1 3 3 4 3 3 17
ΠΑΝΑΜΑΣ 1 2 7 6 1 17
Soviet Union 3 7 2 4 1 17
ΟΝΔΟΥΡΑ 2 7 5 2 1 17
ΒΙΕΤΝΑΜ 5 9 2 16
ΝΙΚΑΡΑΓΟΥΑ 1 2 8 5 16
ΝΕΠΑΛ 5 11 16
ΤΟΥΡΚΜΕΝΙΣΤΑΝ 1 4 7 2 1 15
ΣΕΫΧΕΛΛΕΣ 1 2 2 5 5 15
ΕΛΛΑΔΑ 13 2 15
ΖΑΜΠΙΑ 8 5 2 15
ΑΚΤΗ ΕΛΕΦΑΝΤΟΣΤΟΥ 1 5 5 3 1 15
Ν. ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΑΚΡΩΤΗΡΙΟΥ 2 4 3 4 13
ΥΕΜΕΝΗ 4 5 3 12
ΗΝ. ΒΑΣ. Μ.ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ 2 1 1 6 2 12
ΜΟΖΑΜΒΙΚΗ 8 3 11
ΤΑΪΒΑΝ 1 4 1 1 3 1 11
ΜΠΟΥΡΟΥΝΤΙ 3 4 3 1 11
ΜΑΥΡΙΤΑΝΙΑ 2 5 3 1 11
ΣΛΟΒΕΝΙΑ 1 5 3 1 10
ΓΟΥΪΝΕΑ 7 2 1 10
ΕΣΘΟΝΙΑ 3 5 2 10
ΓΟΥΪΑΝΑ 2 2 2 2 1 9
ΠΡΟΣΩΠΟ ΧΩΡΙΣ ΥΠΗΚΟΟΤΗΤΑ ( §1, ΣΥΝΘΗΚΗ
1954) 2 4 2 1 9
ΚΟΣΤΑ ΡΙΚΑ 1 6 1 8
ΒΟΛΙΒΙΑ 2 3 2 1 8
ΠΡΟΣΩΠΟ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΥΠΗΚ. & ΕΘΝΙΚ.,& ΔΕΝ
ΕΜΠΙΠΤΕΙ ΣΤΙΣ ΧΧΑ-B-C 1 1 2 3 1 8
ΛΙΒΕΡΙΑ 2 4 1 1 8
ΗΝ. ΒΑΣ. Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ- ΚΤΗΣΕΙΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ 1 3 3 7
ΜΥΑΝΜΑΡ (ΒΙΡΜΑΝΙΑ) 1 2 3 6
ΤΣΑΝΤ 4 1 1 6
ΜΠΕΝΙΝ 1 4 1 6
ΝΟΡΒΗΓΙΑ 2 1 2 1 6
ΡΟΥΑΝΤΑ 1 3 1 1 6
ΜΠΟΥΡΚΙΝΑ ΦΑΣΟ 1 2 1 1 5
ΜΟΓΓΟΛΙΑ 1 1 3 5
ΣΟΜΑΛΙΑ 4 1 5
ΗΝ. ΒΑΣ. Μ. ΒΡΕΤΑΝΙΑΣ- ΥΠΗΚΟΟΣ 1 3 1 5
ΜΑΛΙ 3 1 4
ΤΡΙΝΙΤΑΝΤ & ΤΟΜΠΑΓΚΟ 4 4
ΑΓΚΟΛΑ 2 1 1 4
ΓΕΡΜΑΝΙΑ 1 1 2 4
ΜΑΛΤΑ 1 2 3
ΜΠΑΧΑΜΕΣ 2 1 3
ΑΝΤΙΓΟΥΑ & ΜΠΑΡΜΠΟΥΝΤΑ 3 3
ΧΟΝΓΚ ΚΟΝΓΚ 1 1 2
ΝΑΜΙΜΠΙΑ 2 2
ΜΑΛΑΟΥΪ 2 2
ΣΑΝ ΤΟΜΕ & ΠΡΙΝΤΣΙΠΕ 1 1 2
ΤΟΓΚΟ 1 1 2
ΚΑΜΠΟΤΖΗ 2 2
ΑΪΤΗ 1 1 2
ΙΤΑΛΙΑ 2 2
ΚΕΝΤΡΟΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ 1 1 2
ΙΣΗΜΕΡΙΝΗ ΓΟΥΪΝΕΑ 1 1 2
ΑΓ.ΜΑΡΙΝΟΣ 1 1
ΜΠΑΧΡΕΪΝ 1 1
ΣΟΥΑΖΙΛΑΝΔΗ 1 1
ΚΟΥΒΕΪΤ 1 1
ΣΟΥΡΙΝΑΜ 1 1
ΠΑΠΟΥΑ-ΝΕΑ ΓΟΥΪΝΕΑ 1 1
ΑΝΓΚΟΥΪΛΑ 1 1
ΓΟΥΑΤΕΜΑΛΑ 1 1
ΟΛΛΑΝΔΙΑ 1 1
ΜΑΛΒΙΔΕΣ 1 1
ΤΑΤΖΙΚΙΣΤΑΝ 1 1
ΟΗΕ - ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ. 1 1
ΒΑΝΟΥΑΤΟΥ 1 1
ΜΠΑΡΜΠΑΝΤΟΣ 1 1
ΠΡΟΣΦ. ΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ §1, ΣΥΝΘ. 1951 &
ΠΡΩΤΟΚ. 1967 1 1
ΑΓ. ΒΙΚΕΝΤΙΟΣ & ΓΡΕΝΑΔΙΝΟΙ ΝΗΣΟΙ 1 1
ΔΥΤΙΚΗ ΣΑΧΑΡΑ 1 1
ΓΡΕΝΑΔΑ 1 1
ΑΡΟΥΜΠΑ 1 1
ΣΑΜΟΑ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ 1 1
ΦΙΤΖΙ 1 1
ΗΠΑ - ΚΤΗΣΕΙΣ ΜΙΚ. ΝΗΣΩΝ ( ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ) 1 1
3.97
Grand Total 30.050 27.048 23.762 119.934 148.390 88.109 40.228 6 4 481.501

Ε) Παρουσίαση επιστημονικών ερευνών

1)Έρευνες ΙΜΕΠΟ

Τη δέσμευση ότι θα προβεί σε νέα νομιμοποίηση εάν χρειασθεί, και τη διαβεβαίωση ότι οι
μετανάστες θα ψηφίσουν στις επόμενες δημοτικές εκλογές είχε εκφράσει ο υπουργός
Εσωτερικών κ. Προκόπης Παυλόπουλος κατά την έναρξη ημερίδας του Ινστιτούτου
Μεταναστευτικής Πολιτικής στις 21/6/07 στη Ρόδο, όπου παρουσιάσθηκαν νέες
επιστημονικές έρευνες11.

Στην αναγκαιότητα μελετών για τη χάραξη ρεαλιστικής μεταναστευτικής πολιτικής,

αναφέρθηκε ο πρόεδρος του ΙΜΕΠΟ κ. Αλέξανδρος Ζαβός που τόνισε ότι «στόχος μας είναι
τα ευρήματα να αποτελέσουν πυξίδα για πολιτικές επιλογές με προοπτική 15ετίας, των
οποίων η υλοποίηση θα διασφαλίζεται μέσω νομοθετικών ρυθμίσεων».

11
Καθημερινή, 22 Ιουνίου 2007
Στην έρευνα των Δ. Παρσάνογλου και Η. Πετράκου για το ψυχο-κοινωνικό προφίλ των
μεταναστών διαπιστώνεται ότι οι μετανάστες λόγω γραφειοκρατίας και οικονομικών
δυσκολιών θεωρούν ότι εύκολα μπορεί να βρεθούν από νόμιμο καθεστώς παραμονής σε
παράνομο. Ως προβλήματα επισημαίνονται η έλλειψη επαρκούς και καλά πληροφορημένου
προσωπικού, η συμπεριφορά του προσωπικού, η πολυπλοκότητα της διαδικασίας
νομιμοποίησης και οι καθυστερήσεις στην έκδοση των αδειών παραμονής.

Παρ’ όλο που επιθυμούν να παραμείνουν στην Ελλάδα, το καθεστώς αβεβαιότητας έχει ως
αποτέλεσμα πολλοί να προβληματίζονται για τη μόνιμη εγκατάστασή τους. Ομως, η
συντριπτική πλειοψηφία επιθυμεί να ψηφίζει στις τοπικές εκλογές.
Οι μετανάστες δίνουν μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση των παιδιών τους. Ως σημαντικό
πρόβλημα αναφέρουν τη μη χορήγηση ιθαγένειας σε όσα παιδιά έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα
και στους νέους που σπουδάζουν επαγγέλματα για την άσκηση των οποίων είναι απαραίτητη
η ελληνική ιθαγένεια.

Στην έρευνα των Α. Κόντη, Στ. Ζωγραφάκη και Θ. Μητράκου διαπιστώνεται ότι μετανάστες
συμβάλλουν κατά 2,5% περίπου στο ΑΕΠ της χώρας. Συγκεκριμένα, ως ποσοστό του ΑΕΠ οι
μετανάστες συμβάλλουν κατά 2,7% (2,2% οι νόμιμοι και 0,5% οι παράνομοι), δημιουργούν
το 2,8% του εισοδήματος (2,0% οι νόμιμοι, 0,8% οι παράνομοι) και συνιστούν το 2,6% της
απασχόλησης (1,9% οι νόμιμοι, 0,7% οι παράνομοι). Η έλευσή τους έχει προκαλέσει αύξηση
των θέσεων εργασίας, μείωση των τιμών και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των
ελληνικών προϊόντων. Επειδή όμως από την έλευσή τους έχουν πληγεί τα φτωχά νοικοκυριά
με αρχηγό χωρίς εργασιακή εξειδίκευση, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι οι ασκούντες την
οικονομική πολιτική θα πρέπει να λάβουν πρόνοια για τις ομάδες αυτές.

Οι ερευνητές διαπιστώνουν ότι όσο περισσότερο ενσωματώνονται οι μετανάστες, τόσο

αυξάνεται η συμβολή τους στην ευημερία της χώρας. Ετσι θεωρούν απαραίτητη μια νέα
νομιμοποίηση και ενθάρρυνση της ένταξής τους. Σε 300.000 περίπου εκτιμούν τους
παρανόμους οι ερευνητές. Από αυτούς, 40.000 περίπου «ανανεώνονται» ετησίως. Αλλοι
70.000 αναμένεται να νομιμοποιηθούν με τον νόμο του 2007.

Από την έρευνα των Η. Πετράκου, Μ. Οικονόμου, Α. Κόντη, Π. Ζαμπέλη, Π.

Νικολόπουλου και Α. Κεχαγιά διαπιστώνεται ότι το υπάρχον ασφαλιστικό σύστημα
θα παραμείνει βιώσιμο τα ερχόμενα 20-25 χρόνια χάρη στους μετανάστες. Από εκεί
και πέρα, οι μετανάστες θα διεκδικήσουν συνταξιοδοτικά δικαιώματα και το σύστημα
θα αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα εάν παραμείνει ως έχει. Αν σήμερα οι
μετανάστες λαμβάνουν με τη μορφή παροχών κάτω από το 1% των εισφορών τους,
το 2028 το ποσοστό αυτό θα εκτιναχθεί στο 70,14% εάν δεν αυξηθεί ο πληθυσμός
τους και στο 56,08% εάν διπλασιασθεί.

Τα ευρήματα μιας νέας έρευνα του Ελληνικού Ινστιτούτου Μεταναστατευτικής Πολιτικής

στις 21 Ιουνίου έδειξαν ότι η άφιξη 200.000 νέων μεταναστών – νόμιμων ή παράνομων- θα
ωθούσε το Α.Ε.Π. τουλάχιστον σε μια αύξηση 0.7 %. 12 Περισσότεροι εργάτες σημαίνει
περισσότερη παραγωγή. Περισσότεροι κάτοικοι στην χώρα σημαίνει μεγαλύτερη
κατανάλωση τροφίμων, συσκευών, υπηρεσιών και αύξηση των ενοικίων. Άλλη μια θετική
πτυχή του ανοίγματος της «πόρτας» σε 200.000 νέους μετανάστες είναι η δημιουργία νέων
θέσεων εργασίας. Η έρευνα από το Ινστιτούτο υποστηρίζει ότι θα δημιουργηθούν περίπου
100.000 θέσεις για τους μετανάστες και 25.000 για τους ¨Έλληνες εργάτες. Στον αντίποδα
παρά ταύτα , τα ευρήματα της έρευνας ότι η είσοδος των 200.000 μεταναστών θα μειώσει
τους πραγματικούς μισθούς των Ελλήνων εργατών μέχρι και 2.5 %. Επίσης τα αποτελέσματα
της έρευνας προτείνουν ότι οι μετανάστες, που είναι ήδη η χαμηλότερα αμειβόμενοι, θα

12
ATHENS NEWS , 22/06/2007, σελ. A14
δεχόντουσαν ισχυρότερο πλήγμα από αυτή την εισροή. Οι πραγματικοί μισθοί τους θα
μπορούσαν να μειωθούν μέχρι και ένα 58 %.

Η έρευνα αναφέρει ότι εάν εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες μετανάστες οι οποίοι βρίσκονται
τώρα στην Ελλάδα έφευγαν βαθμιαία , οι περισσότερες από τις θέσεις του δεν θα
καλύπτονταν από τους Έλληνες. «Ακόμα κι αν φεύγανε όλοι οι μετανάστες, μόνο οι μισές
θέσεις εργασίας θα γέμιζαν από τον ελληνικό πληθυσμό», υπογραμμίζει η έρευνα. Αυτό δεν
πρέπει να μας εκπλήσσει. Αγρότες στην δυτική Μακεδονία , στο νομό Ημαθίας, ήταν άνεργοι
σε ποσοστό 14 %, για βοήθεια, ζήτησαν 7.000 ξένους εργάτες αυτό το χρόνο. Καμία άλλη
περιφέρεια δεν έχει ζητήσει τόσους πολλούς εργάτες γης (αγρότες) από το εξωτερικό.

Από το συνολικό αριθμό ξένων εργατών που προσέλκυσε η Ελλάδα αυτό τον χρόνο,
80 % (32.163) ζητήθηκαν για τον τομέα της γεωργίας, καθώς οι αγρότες συνεχίζουν
να εξαρτώνται από την εργασία των μεταναστών στο πακετάρισμα σταφυλιών, στο
μάζεμα ελιών και λαχανικών. Περισσότερα από τα μισά κενά είναι στην περιοχή της
κεντρικής και δυτικής Μακεδονίας, παρά τα διψήφια νούμερα ανεργίας, που φτάνουν
μέχρι και το 35 % σε μερικές περιοχές., σύμφωνα με τοπικές έρευνες. Όσον αφορά το
Α.Ε.Π. , η έρευνα του Ινστιτούτου στις 21 Ιουνίου αναφέρει ότι θα έπεφτε ένα ηχηρό
4 % εάν εξαφανίζονταν ξαφνικά όλοι οι μετανάστες.

2) Έκδοση σημαντικής μελέτης σε βιβλίο

Σύμφωνα με το βιβλίο «Η μεταναστευτική πρόκληση» του μέλους της Ακαδημίας

Επιστημών της Νέας Υόρκης και αντιπροέδρου της Εταιρείας Δημογραφικών Μελετών Ηρας
Εμκε-Πουλοπούλου από το 1990 μέχρι το 2005, σε περίπου 14 χρόνια, πολιτογραφήθηκαν
28.040 αλλοδαποί, από τους οποίους το 45,8% ήταν ομογενείς, ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία
για τις αιτήσεις που έχουν απορριφθεί. Ακόμη το 2005 εκδόθηκαν 40.649 αποφάσεις για
απέλαση, από τις οποίες πραγματοποιήθηκαν σχεδόν οι μισές (21.238), ενώ έγιναν 30.035
συλλήψεις στα σύνορα, συλλήψεις που από το 2002 παρουσιάζουν μείωση.

Στις περισσότερες από 900 σελίδες του βιβλίου καταγράφονται θεωρίες και μελέτες γύρω
από τις συνιστώσες της μετανάστευσης, τα διεθνή κείμενα και την ελληνική νομοθεσία που
συγκροτούν το θεσμικό της πλαίσιο και καταδεικνύονται οι μακροοικονομικές και
κοινωνικές επιπτώσεις και ευκαιρίες που επιφέρει η μετανάστευση. Στο βιβλίο εξετάζονται
ακόμη οι σχέσεις και αλληλεπιδράσεις της μετανάστευσης με οικονομικά, κοινωνικά,
πολιτικά, πολιτιστικά και δημογραφικά κριτήρια ενώ δίνονται απαντήσεις σε ακανθώδη
ερωτήματα, όπως, λόγου χάρη, για το αν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μη
προνομιούχοι πολίτες της Ε.Ε. οφείλονται στους μετανάστες.

Σύμφωνα με τη συγγραφέα, η μετανάστευση δεν δημιουργεί νέα κοινωνικά φαινόμενα αλλά

αναδεικνύει τα υφιστάμενα προβλήματα που χαρακτηρίζουν τις κοινωνικές δομές των χωρών
υποδοχής. Οι μετανάστες στις χώρες της Ε.Ε. παράγουν πλούτο, πληρώνουν φόρους,
εισφέρουν στους ασφαλιστικούς φορείς, μαθαίνουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό της
χώρας υποδοχής και κάνουν τους γηγενείς να νιώθουν σαν άρχοντες. Επομένως προκύπτει
το συμπέρασμα δεν οφείλονται στους μετανάστες τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μη
προνομιούχοι Ελληνες.

Οι δεκάδες λόγοι που οδηγούν αυτούς τους ανθρώπους σε μια ξένη χώρα και η συμβολή τους
στην ανάπτυξη της οικονομίας, οι αλληλεπιδράσεις με την αγορά εργασίας, την κατανομή
του εισοδήματος είναι από τα θέματα που αναλύονται διεξοδικά: τεκμηριώνεται τόσο από
ελληνικές όσο και από διεθνείς μελέτες πως οι μετανάστες «αντιπροσωπεύουν ένα θετικό
παράγοντα στην οικονομία που συχνά οδηγεί στη δημιουργία απασχόλησης», αλλά και
πως «οι χώρες που δέχονται τα πιο υψηλά ποσοστά μετανάστευσης είναι εκείνες όπου η
ανεργία παραμένει στάσιμη ή μειώνεται».

Αντιπαραβάλλοντας τα επίσημα στατιστικά στοιχεία με τις εκτιμήσεις των ερευνητών για τον
προσδιορισμό του αριθμού των μεταναστών που βρίσκονται στην Ελλάδα παραθέτει πίνακα
με την εξέλιξη του μεταναστευτικού πληθυσμού στη χώρα μας: από τους 797.093
αλλοδαπούς της απογραφής του 2001, στις εκτιμήσεις για το 10,4% του συνολικού
πληθυσμού, που μεταφράζεται σε περισσότερους από ένα εκατομμύριο ανθρώπους.

Ανάμεσα στα πλούσια στοιχεία που παρουσιάζονται έχει ενδιαφέρον ο ρόλος που παίζει η
μετανάστευση ως παράγοντας δημογραφικών εξελίξεων, καθώς «είναι υπεύθυνη για τη
διατήρηση του θετικού ποσοστού πληθυσμιακής εξέλιξης» στις περισσότερες χώρες
υποδοχής. Ειδικότερα για την Ελλάδα, στην περίοδο 1991-2001 η αύξηση του πληθυσμού
ήταν μεγαλύτερη από εκείνη της προηγούμενης δεκαετίας. Οπως υπολογίστηκε, στην καθαρή
εισροή μεταναστών οφείλεται το 97,13% της αύξησης του πληθυσμού της 15ετίας (πίνακας).
Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1996 για πρώτη φορά στη μεταπολεμική περίοδο οι θάνατοι
ξεπέρασαν τις γεννήσεις, ενώ και μέχρι το 2004, οπότε σημειώθηκε αύξηση των
γεννήσεων και μείωση των θανάτων με αποτέλεσμα να παρουσιαστεί φυσική αύξηση
του πληθυσμού, η εισροή μεταναστών ήταν ο αποκλειστικός λόγος πληθυσμιακής
αύξησης.

Η συγγραφέας φιλοδοξεί να συμβάλει με το έργο στη χάραξη ρεαλιστικών πολιτικών για τη

μετανάστευση. Ήδη «Η μεταναστευτική πρόκληση» αποτελεί πανεπιστημιακό υλικό.

3) Έρευνα της V – PRC

Από σαφείς τάσεις ξενοφοβίας φαίνεται ότι διακατέχονται οι Ελληνες, σύμφωνα με έρευνα
της εταιρείας VPRC, με θέμα «Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι
στους μετανάστες» 13. Τα αποτελέσματα της έρευνας που παρουσιάστηκαν στις 14/2/07 στο
συνέδριο «ΜΜΕ και διαμόρφωση στερεότυπων», κατέδειξαν ότι μπορεί στη θεωρία να μην
έχουμε κανένα πρόβλημα με τους μετανάστες, αλλά στην πράξη τα πράγματα είναι εντελώς
διαφορετικά.

Τη στιγμή που το 88% των Ελλήνων λέει ότι οι μετανάστες που μένουν στη γειτονιά τους δεν
δημιουργούν προβλήματα, το 65% θεωρεί ότι η αύξηση της εγκληματικότητας οφείλεται σε
μεγάλο βαθμό σε αυτούς. Ενα άλλο παράδειγμα για το πόσο οι Ελληνες υιοθετούν τα
στερεότυπα, είναι ότι ενώ το 54% πιστεύει ότι οι μετανάστες βοηθούν σημαντικά στην εθνική
οικονομία, στην ερώτηση εάν φταίνε για την αύξηση της ανεργίας, το 56% απαντά
θετικά.

Παρόμοια είναι η στάση των Ελλήνων και όσον αφορά θέματα παιδείας και θρησκείας. Το
83% των πολιτών λέει ότι είναι θετικό που τα παιδιά των μεταναστών πηγαίνουν στα
ελληνικά σχολεία, τη στιγμή που το 65% θεωρεί ότι η παρουσία τους εκεί υποβαθμίζει το
επίπεδο της εκπαίδευσης. Το 77% συμφωνεί στο να έχουν οι μετανάστες τις δικές τους
εκκλησίες, αλλά μόνο οι μισοί (52%) συμφωνούν στο να γίνει τζαμί στην Αθήνα.

Το απαύγασμα της αντίφασης που επικρατεί στην ελληνική κοινωνία απέναντι στη
μετανάστευση, γίνεται σαφέστερο από το ότι παρ' όλο που δεν θεωρούμε ότι οι μετανάστες
μάς δημιουργούν προβλήματα και παρά το γεγονός ότι περισσότεροι από τους μισούς (55%)
πιστεύουμε ότι η παρουσία τους στη χώρα μας είναι θετική, οι 9 στους 10 θεωρούμε ότι η
Ελλάδα έχει φτάσει στο όριο των μεταναστών που μπορεί να δεχθεί. Μάλιστα, σε ποσοστό
39% πιστεύουμε ότι πρέπει να γυρίσουν στη χώρα τους...

13
Ελευθεροτυπία, 15/2/07
**Χαρακτηριστικά γι' αυτή αντίληψη ήταν τα όσα είπε στην εισήγησή του στο συνέδριο ο
διευθυντής της Ελευθεροτυπίας Σεραφείμ Φυντανίδης. «Εάν ανοίξετε τους καταλόγους του
ΟΤΕ, θα δείτε ότι σχεδόν το ένα τρίτο των ονομάτων είναι αλβανικά. Πρόκειται για τα
δισύλλαβα μη ετοιμολογούμενα, όπως Μέξης, Γκίκας, Μπότσης... Ηταν Αλβανοί που
κατέβηκαν στην Ελλάδα επί βυζαντινής αυτοκρατορίας, αλλά και οθωμανικής, την
μπόλιασαν και αφομοιώθηκαν στην κοινωνία. Τα ξεχάσαμε όλα αυτά και γίναμε ξενόφοβοι».

Ο κ. Φυντανίδης αναφέρθηκε στην πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα

με την οποία οι Ελληνες βρίσκονται στη δεύτερη θέση σε επιθέσεις κατά αλλοδαπών
μεταναστών, μετά τους Βέλγους. «Στη δεκαετία του '80 ειρωνευόμασταν τους Αμερικανούς
για την αντιμετώπισή τους προς τους μαύρους, χαρακτηρίζοντας τους ρατσιστές, ακόμη και
μέσω ανεκδότων. Σήμερα έχουμε γίνει κι εμείς, αν όχι ρατσιστές, ξενόφοβοι. Τότε βέβαια
ήμασταν μεταξύ μας... Χωρίς τους "ξένους". Περιγράφοντας δε την κατάσταση στα ΜΜΕ -
ιδιαίτερα στα ηλεκτρονικά- επισήμανε πως όταν σε κάποιο έγκλημα ο δράστης είναι
Ελληνας, στα ρεπορτάζ θα αναφέρεται ως ο "35χρονος" με μόνο "χαρακτηρισμό" την ηλικία
του, ενώ εάν είναι αλλοδαπός, η εθνικότητα θα είναι το μόνο χαρακτηριστικό που θα
αναφερθεί από τον ρεπόρτερ και μάλιστα ως "επίθετο"».

* Την ευθύνη που του αναλογεί «ανέλαβε» αναφερόμενος στα στερεότυπα, ο πρόεδρος της
ΕΣΗΕΑ Πάνος Σόμπολος. «Πολλές φορές κατά τη διάρκεια του ρεπορτάζ έχω παρασυρθεί.
Παλιά λέγαμε ειδήσεις αναφερόμενοι σε λαθρομετανάστες. Πέρασαν πολλά χρόνια για να
πειστούμε ότι πρόκειται για οικονομικούς μετανάστες που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα και να
αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε τη σωστή λέξη».

* «Δυστυχώς, οι εκπρόσωποι των ΜΜΕ είναι υπερβολικοί όσον αφορά εγκλήματα

μεταναστών και φειδωλοί όταν πρόκειται για επιτεύγματα», είπε ο καθηγητής και πρόεδρος
του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιάννης Πανούσης,
επισημαίνοντας ότι πρέπει να σταματήσουν με «αυτορρύθμιση» οι επιλεκτικές παρουσιάσεις
ή αποκρύψεις των θεμάτων των μεταναστών. Στο ίδιο κλίμα ήταν και η ομιλία του γενικού
διευθυντή του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων Γ. Τραμπακόπουλου, ο οποίος τόνισε ότι η
χρήση των στερεότυπων μειώθηκε, αλλά δεν μηδενίστηκε.

**«Τα στερεότυπα υπάρχουν στην καθημερινότητα, έρχονται στην τηλεόραση που τα

χρησιμοποιεί και γυρνάνε πίσω στην κοινωνία. Δεν τα δημιουργούμε εμείς», είπε ο
διευθυντής Ειδήσεων και Ενημέρωσης του ΑΝΤ1 Γιάννης Μιχελάκης, υπεραμυνόμενος του
ρόλου της τηλεόρασης.

* Στον αντίποδα ήταν η ομιλία του συντονιστή του Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών,
Μοαβία Αχμετ, ο οποίος τόνισε ότι παρ' όλο που στην Ελλάδα κυκλοφορούν 28 εφημερίδες
σε 11 γλώσσες, ο Τύπος των μεταναστών δεν αναφέρεται σε σοβαρά θέματα που τους
αφορούν, εάν δεν προηγηθεί η δημοσίευσή τους σε ελληνικά ΜΜΕ...

4) Έρευνα του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών για τους ανασφάλιστους μετανάστες

Στη χώρα μας ζουν περίπου 130.000 Ασιάτες μετανάστες, αριθμός που διαρκώς αυξάνεται.
Το 90% είναι άνδρες, χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, ανειδίκευτοι, στην πλειονότητά τους
ζουν παράνομα και εργάζονται ανασφάλιστοι 14.

Σύμφωνα με τους ερευνητές του τμήματος Ασιατικών στο Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών
Σχέσεων, τα βασικά συμπεράσματα έρευνας έδειξαν ότι το μεταναστευτικό κύμα από την
Ασία μεγαλώνει και συνήθως επιλέγονται χερσαίες διαδρομές ή σε συνδυασμό με θαλάσσιες.

14
Έρευνα του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών του Ινστιτούτου Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων με θέμα
«Ασιάτες μετανάστες στην Ελλάδα»
Στη χώρα μας οι ασιατικές κοινότητες αναπτύσσονται τα τελευταία 30 χρόνια. Πρώτοι
εμφανίστηκαν οι Πακιστανοί και οι Φιλιππινέζοι και ακολούθησαν Ινδοί, Κινέζοι,
Μπανγκλαντέσιοι, Αφγανοί.

Οι περισσότεροι εργάζονται ανασφάλιστοι, με μικρό μεροκάματο, σε δουλειές που δεν

χρειάζονται εξειδίκευση. Οι Πακιστανοί και οι Ινδοί στέλνουν με εμβάσματα ό,τι κερδίζουν
στην πατρίδα τους. Το 90% είναι άνδρες, ζουν μόνοι και αδυνατούν να φέρουν εδώ την
οικογένειά τους.

Το μορφωτικό τους επίπεδο είναι χαμηλότερο του μέσου όρου των μεταναστών. Το
μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν είναι η εκμάθηση της γλώσσας και αυτό
εμποδίζει τη γρήγορη ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία.

Εχουν επαφές μόνο με συμπατριώτες τους και η υγεία πολλών από αυτούς χαρακτηρίζεται
προβληματική, με τη φυματίωση και τα αφροδίσια να αποτελούν τα συχνότερα νοσήματα.

Οι Ασιάτες αποτελούν το 52% των συλληφθέντων μεταναστών στη θάλασσα (2004-2006)

βάσει στοιχείων του ΥΕΝ. Μόνο 7,6% από αυτούς διαθέτουν άδεια διαμονής, με τους
Πακιστανούς να φτάνουν τους 15.478, σύμφωνα με το υπουργείο Δημ. Τάξης και τους 45-
50.000 σύμφωνα με το Ινστιτούτο, αφού διαμένουν παράνομα.

Ιρανοί και Αφγανοί πληρώνουν 1.000-2.500 δολάρια στους δουλέμπορους για να φτάσουν
στη χώρα μας. Οι Πακιστανοί 4.000-6.000, οι Ινδοί 10.000, οι Μπανγκλαντέσιοι μέχρι
15.000.

Οι Κινέζοι ασχολούνται με το εμπόριο, οι Πακιστανοί με τη μεταποίηση και τις κατασκευές,

οι Φιλιππινέζοι απασχολούνται ως οικιακοί βοηθοί και οι Ινδοί στην κτηνοτροφία και τα
αγροκτήματα (η πλειονότητα στην Αττική).

«Στους 12.700 Ασιάτες άνδρες αντιστοιχούν 80 γυναίκες», είπε ο πρόεδρος του Ινστιτούτου
Μεταναστευτικής Πολιτικής Αλ. Ζαβός και ζήτησε ειδικά προγράμματα για την κοινωνική
ένταξή τους. Ο κ. Δανιήλ Εσδράς, επικεφαλής Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης,
εκτίμησε ότι «η εισροή μεταναστών από τα Βαλκάνια, σταδιακά, θα διακοπεί, ενώ αντιθέτως
θα αυξάνεται η εισροή μεταναστών από την Ασία, εφ' όσον ήδη Κινέζοι μετανάστες έχουν
εγκατασταθεί στην Αλβανία».

Ο κ. Π. Τόντσεφ, του Τμήματος Ασιατικών Σπουδών, πρότεινε αντί της εθνικής επιτροπής
μετανάστευσης, που προβλέπεται από τη νέα νομοθεσία, να συγκροτηθεί ολιγομελής
επιτροπή από προσωπικότητες και εκπροσώπους μεταναστών, και να υπογραφούν
διακρατικές συμφωνίες με τις χώρες προέλευσης για τον αριθμό των μεταναστών και τον
χρόνο παραμονής τους.

5) Έρευνα της ΜΚΟ “Praksis”

Η νομιμοποίηση απέναντι στο ελληνικό κράτος με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την εξασφάλιση
μιας στοιχειώδους εργασιακής κατάστασης, η οποία ωστόσο αποτελεί κυρίαρχη προϋπόθεση
για την εξασφάλιση άδειας παραμονής, παραμένει ως σχήμα οξύμωρο το θεμελιώδες
πρόβλημα για τους μετανάστες και πρόσφυγες στη χώρα μας, ύστερα από 15 και πλέον
χρόνια μεταναστευτικού κύματος.

Σε σύγκρουση με τους αλλοδαπούς εργάτες οδηγούνται -και σύντομα θα βρεθούν- ομάδες

εργαζομένων, αφού οι διακρίσεις απέναντι στους ξένους που δουλεύουν σε συνθήκες
εξευτελιστικές έρχονται σιγά σιγά να πλασαριστούν ως καθεστώς και για εμάς, σύμφωνα με
το Γ. Αρβανιτάκη από το Γραφείο Μεταναστών της ΓΣΕΕ 15.

Κατά τη παρουσίαση πιλοτικής καταγραφής ποιοτικών χαρακτηριστικών της ΜΚΟ Praksis

αναφορικά με την απασχόληση των μεταναστών αναφέρθηκε:

Πάνω από 1.500 άτομα καταγράφηκαν σε ένα χρόνο λειτουργίας στα 7 Γραφεία Υποστήριξης
Μεταναστών και Προσφύγων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Βόλο. Βέβαια ο συνολικός
αριθμός των αναφερόμενων στο πιλοτικό πρόγραμμα μαζί με τις τηλεφωνικές επαφές
ξεπερνούν τα 10.000 άτομα.

Σύμφωνα με το μικρό επεξεργασμένο δείγμα (290 άτομα): το 59,86% θέτει ζήτημα

υποστήριξης της νομιμοποίησής του και το 21,80% υποστήριξης στην ήδη υπάρχουσα
απασχόληση και μόνο 18,34% ζητεί υποστήριξη στην ανεύρεση εργασίας. Η παραβίαση της
υπάρχουσας εργατικής νομοθεσίας αναδεικνύεται ως κυρίαρχο θέμα.

Τα άτομα που αναφέρθηκαν στα εφτά κέντρα ήταν στην πλέον παραγωγική ηλικία 30-45
ετών, παντρεμένοι με παιδιά, δηλαδή άτομα που αντιμετωπίζουν το ζήτημα της
οικογενειακής επανένωσης, το οποίο προϋποθέτει και το προ-απαιτούμενο εισόδημα των
14.000 ευρώ (κάτι που συχνά δεν αποδεικνύεται ότι κατέχουν ούτε οι Ελληνες). Σημαντική
διαφαίνεται και για τους αλλοδαπούς η ανεργία στην ηλικία των 50-54 ετών, που
καταγράφεται στο 14%.

Μισθωτοί (78,43%) και ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ (44,23%) είναι η πλειοψηφία των αλλοδαπών
που κατάφεραν να εργάζονται στην Ελλάδα, ενώ 42,31% είναι παντελώς ανασφάλιστοι.
Απογοήτευση καταγράφεται στην αναφορά σε μεταναστευτικούς συλλόγους, με τους οποίους
το 82% δεν θέλει να έχει σχέση, αφού φάνηκαν αναποτελεσματικοί.

6) Έρευνα του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Δράσης «ΕΣΤΙΑ» 16

Οι δράσεις του Προγράμματος «ΕΣΤΙΑ» απευθύνονται σε όλους, ανεξαιρέτως, τους νόμιμα

διαμένοντες υπήκοοους τρίτων χωρών, ενώ ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για τους νέους,
τους ηλικιωμένους, τις γυναίκες, τα παιδιά και λοιπά άτομα που ανήκουν σε ομάδες
κοινωνικά ευαίσθητες (π.χ. πρόσφυγες και θύματα εμπορίας προσώπων). Επισημαίνεται ότι
ορισμένες από τις δράσεις που αναπτύσσονται μπορούν να αφορούν και σε διάστημα πριν
από την είσοδο των μεταναστών στη χώρα, δηλαδή διάστημα κατά το οποίο βρίσκονται στις
χώρες προέλευσής τους, ενώ οι υπόλοιπες εφαρμόζονται σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης
(κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό), με την άμεση εμπλοκή όλων των ενδιαφερομένων
(ΜΚΟ, κοινότητες μεταναστών, κοινωνικοί εταίροι, κ.λ.π.). Το Πρόγραμμα παρουσιάζει
αποκεντρωμένο χαρακτήρα, αναδεικνύοντας, σε μεγάλο βαθμό, τη συμβολή της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης η οποία, στο πλαίσιο της αρχής της εγγύτητας, έχει βαρύνοντα ρόλο ως προς
την ομαλή κοινωνική ένταξη των μεταναστών στις τοπικές κοινωνίες.

Ορισμένα από τα συμπεράσματα της έρευνας είναι τα ακόλουθα

 Αποτέλεσμα του μεταναστευτικού φαινομένου των τελευταίων ετών είναι το υψηλό

ποσοστό των νόμιμα διαμενόντων στη χώρα μας υπηκόων τρίτων χωρών : σε 800.000
ανέρχεται ο πληθυσμός τους για το έτος 2007, ενώ
περίπου 100.000 ήταν οι νέες χορηγήσεις το 2006

15
Συνέδριο της ΜΚΟ «Πράξις» - 18/7/07
16
Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης «ΕΣΤΙΑ» για την ομαλή προσαρμογή και ένταξη των
υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελληνική Κοινωνία
Οι περιοχές της χώρας με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση υπηκόων τρίτων χωρών:
Αττική
Κεντρική Μακεδονία
Πελοπόννησος
Κρήτη
Στερεά Ελλάδα

Κύριες Χώρες Προέλευσης (ποσοστό επί του συνόλου των μεταναστών):

Αλβανία: 58.22%
Βουλγαρία: 7.56%
Ρουμανία: 4.49%
Ουκρανία: 4.32%
Γεωργία: 2.71%
Πακιστάν: 2.48%
Ρωσία: 2.40%
Μολδαβία: 2.19%
Άλλες χώρες: Αίγυπτος 1.96%, Ινδία 1.80, Φιλιππίνες 1.51%, Συρία 1.22%, Μπαγκλαντές
1.05%

Το Πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ εντόπισε τα ακόλουθα προβλήματα

Ανισότητα στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες

Φαινόμενα διακριτικής συμπεριφοράς, περιθωριοποίησης, ρατσισμού και ξενοφοβίας
Ελλείψεις στις δημόσιες υπηρεσίες και σε οικονομικά μέσα
Περιορισμένη πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας
Ανεπάρκεια υποστηρικτικού, συγκριτικού και μελετητικού έργου

Ταυτόχρονα, προσπάθησε να επιτύχει τους εξής Στόχους

να συστήσει ένα εθνικό σχέδιο υποστήριξης και πληροφόρησης των μεταναστών σε όλους
τους τομείς της κοινωνίας υποδοχής
να εξασφαλίσει την ισότητα στην πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και γενικά τον
περιορισμό φαινομένων διακριτικής συμπεριφοράς, περιθωριοποίησης, ρατσισμού και
ξενοφοβίας
να αποκαταστήσει την ένταξη από αφηρημένη έννοια σε συγκεκριμένο κριτήριο το οποίο
συνδέεται και υποστηρίζει δικαιώματα, θεσμικές παρεμβάσεις, νέες δομές και υπηρεσίες
να ενεργοποιεί κλιμακωτά όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, αλλά και την κοινωνία των
πολιτών
να ευαισθητοποιεί την κοινωνία
να προβλέπει συγκεκριμένο χρόνο και δεσμεύει πόρους για την υλοποίηση του
να συνδέει την ένταξη με την ανάπτυξη των χωρών προέλευσης
ΣΤ) Καλές πρακτικές στον τομέα της απασχόλησης κατά το έτος 2007 17
Ο κρατικός Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ) στο πλαίσιο του
κοινωνικού και θεσμικού του ρόλου σχεδιάζει και υλοποιεί ειδικά προγράμματα
κοινωνικοοικονομικής ενσωμάτωσης των Ευπαθών Κοινωνικών Ομάδων, οι οποίες
υφίστανται επαγγελματικό και κοινωνικό αποκλεισμό και χρήζουν ιδιαίτερης στήριξης για
την ένταξη/ επανένταξή τους στην αγορά εργασίας.
Τα ειδικά αυτά προγράμματα επιδότησης της απασχόλησης για την ένταξη στην αγορά
εργασίας των ευπαθών κοινωνικών ομάδων αναπτύσσονται ως δράσεις Εθνικής πολιτικής με
χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό και τον προϋπολογισμό του Ο.Α.Ε.Δ. αλλά
και στο πλαίσιο των προβλεπομένων μέτρων του Ευρωπαικού Κοινοτικού Ταμείου (Ε.Κ.Τ)
ή άλλων Κοινοτικών Πρωτοβουλιών .

Όλες οι Υπηρεσίες Απασχόλησης του Οργανισμού είναι στελεχωμένες από

Εργασιακούς Συμβούλους οι οποίοι παρέχουν υποστηρικτικές υπηρεσίες στα άνεργα άτομα
προκειμένου να αντιμετωπίσουν ζητήματα τα οποία σχετίζονται με:

 την επαγγελματική τους ανάπτυξη

 την επαγγελματική τους επιλογή
 την ένταξη τους στην αγορά εργασίας ή/ και
 προβλήματα προσαρμογής στον επαγγελματικό χώρο.

Επιπλέον γίνονται συστηματικές ενέργειες :

 για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση εργοδοτών προκειμένου να προβούν στην

πρόσληψη ατόμων ευπαθών κοινωνικών ομάδων
 τη συνεργασία με κοινωνικούς εταίρους και αρμόδιους φορείς της περιφέρειας.
 την ευρύτερη στήριξη των ατόμων και των οικογενειών τους για την επίλυση άλλων
προβλημάτων που συμβάλλουν στον κοινωνικό τους αποκλεισμό κλπ.

Ειδικότερα η διαδικασία επαγγελματικής συμβουλευτικής προς τα άτομα των ευπαθών

κοινωνικών ομάδων στοχεύει:

 στη αξιολόγηση των αναγκών τους

 στον καθορισμό επαγγελματικών στόχων
 στην παραγωγή εναλλακτικών λύσεων
 στην επιλογή και εφαρμογή ενός ατομικού σχεδίου δράσης

Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά πρόσφυγες, μετανάστες και παλιννοστούντες

προκηρύχθηκαν και υλοποιήθηκαν:

α) Προγράμματα Κατάρτισης γενικού πληθυσμού, στα οποία εντάσσονται και άτομα των
ευπαθών κοινωνικών ομάδων σε ποσοστό 10% σε εφαρμογή του mainstreaming
(ενσωμάτωσης )

β)Προγράμματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας από Πιστοποιημένα Κέντρα

Επαγγελματικής Κατάρτισης.

γ)Προγράμματα Παροχής Συνοδευτικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών από Φορείς Παροχής

Συνοδευτικών Υποστηρικτικών Υπηρεσιών
17
Έγγραφη απάντηση του Τμήματος Ευπαθών Κοινωνικών Ομάδων του Οργανισμού Απασχόλησης
Εργατικού Δυναμικού (8/10/2007) σε έγγραφη Αίτηση του Κέντρου «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» (6/10/2007)
Ειδικότερα, κατά το έτος 2007, στον τομέα της απασχόλησης και της επαγγελματικής
κατάρτισης ωφελήθηκαν από επιδότηση νέων θέσεων εργασίας μόνο 317 μετανάστες,
πρόσφυγες και παλιννοστούντες και από επιχορήγηση σε νέους ελεύθερους επαγγελματίες
μόνο 600 άτομα της ανωτέρω ομάδας.
Για το πρώτο είδος Προγραμμάτων (νέες θέσεις εργασίας), η διάρκεια επιχορήγησης προς
τους εργοδότες είναι 24 μήνες συν 6 μήνες χωρίς επιχορήγηση εάν η επιχείρηση απασχολεί
κάτω από 250 εργαζόμενους ή 12 μήνες χωρίς επιχορήγηση εάν η επιχείρηση απασχολεί πάνω
από 250 εργαζόμενους. Το ποσό επιχορήγησης ανέρχεται σε 20 ευρώ την ημέρα
Για το δεύτερο είδος Προγραμμάτων (επιχορήγηση ελεύθερων επαγγελματιών) η διάρκεια
επιχορήγησης είναι 16 μήνες και το ποσό επιχορήγησης 16.000 ευρώ.

Για παρόμοιο Πρόγραμμα του 3ου Κοινοτικού Πλαισίου, που έληξε στις 31/8/07, και που
αφορούσε «Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις για ανέργους μειονεκτουσών ομάδων που
κινδυνεύουν με αποκλεισμό από την αγορά εργασίας» ωφελήθηκαν μόνο 18
παλιννοστούντες, 2 μετανάστες, 1 πρόσφυγας και 11 Ρομά.

2. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΣΤΕΓΑΣΗΣ

Α) Κέντρα υποδοχής αιτούντων άσυλο

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης μιας αντιπροσωπείας της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών
για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (U.N.C.H.R.) στην βορειοανατολική περιοχή του Έβρου, ο
κύριος Γιώργος Τσαρμπόπουλος, επικεφαλής του γραφείου της U.N.C.H.R. στην Αθήνα,
δήλωσε ότι έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες για να βελτιωθεί η κατάσταση όσον αφορά τις
παράνομες εισόδους αλλά τόνισε ότι το κράτος θα έπρεπε να αναλάβει δράση , ειδικά όσον
αφορά τις μονάδες υποδοχής προσφύγων/ μεταναστών. 18 Πολλά προβλήματα αναμένεται να
λυθούν με την λειτουργία ενός νέου κέντρου στο Φυλάκιο τον Μάρτιο. Παρ όλα αυτά
σοβαρά προβλήματα όπως η έλλειψη προσωπικού για το κέντρο παραμένουν άλυτα. Επί
προσθέτω, δεν έχει γίνει ακόμα σαφές υπό ποια αρχή θα λειτουργήσει το κέντρο. Σύμφωνα
με τον νομάρχη του Έβρου, ο οποίος ζήτησε την βοήθεια της επιτροπής για τα παραπάνω
θέματα, περίπου 300 άτομα προσπαθούν να εισέλθουν στην Ελλάδα από τα σύνορα του
Έβρου κάθε μέρα.

Παράλληλα, το γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα
ζήτησε το άμεσο κλείσιμο του κέντρου κράτησης αλλοδαπών στη Σάμο επικαλούμενο τις
κακές συνθήκες διαβίωσης, υγιεινής και κτιριακού εξοπλισμού 19. Ο Γιώργος Τσαρμόπουλος,
επικεφαλής του Γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας στην Ελλάδα τόνισε ότι η εικόνα του
κέντρου εκθέτει την Ελλάδα διεθνώς. Στο κέντρο συνωστίζονται σήμερα 391 άνθρωποι τη
στιγμή που η χωρητικότητά του είναι για 120 άτομα. Για το λόγο αυτό η Ύπατη Αρμοστεία
καλεί το αρμόδιο υπουργείο και την τοπική αστυνομική διεύθυνση να προβούν στις
αναγκαίες ενέργειες για την άμεση αποσυμφόρηση του κέντρου.

18
Εφημερίδα “Χώρα», 26 Ιανουαρίου 2007

19
www.in.gr, 2 Οκτωβρίου 2007 & «Ελευθεροτυπία», 3/10/2007
Τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου γνώρισαν το 2007 κατακόρυφη αύξηση στις αφίξεις των
μεταναστευτικών ρευμάτων, μεταξύ των οποίων και άτομα που ενδέχεται να εμπίμπτουν τον
ορισμό του πρόσφυγα. Μόνο στη Σάμο συνελήφθησαν μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου 2007,
3.549 παράνομα εισελθόντες αλλοδαποί, ενώ για όλο το 2006 ο αριθμός ήταν 1.580 άτομα.
Αύξηση σημείωσαν επίσης τα τραγικά περιστατικά θανάτων στις ελληνικές θάλασσες: από
τους 9 πνιγμούς και 10 αγνοούμενους του 2006, μέχρι τέλος Σεπτεμβρίου του 2007 είχαν
καταγραφεί 44 νεκροί και 54 αγνοούμενοι.

Αξίζει πάντως να σημειωθεί, ότι στην περίπτωση της Σάμου (αλλά, τελευταία, και της
Μυτιλήνης) έχουν γίνει σημαντικά βήματα, όσον αφορά στην ενημέρωση και τη νομική
συνδρομή των μεταναστών και προσφύγων, στο πλαίσιο ενός προγράμματος EQUAL,
χρηματοδοτούμενου απο την ΕΕ και στη δραστηριοποίηση της τοπικής κοινωνίας αλλά και
χάρη στις προσπάθειες της Νομαρχίας με την οποία συνεργάζεται η Ύπατη Αρμοστεία.

Την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου για τα κέντρα υποδοχής οικονομικών μεταναστών,
προανήγγειλε ο υφυπουργός Εσωτερικών στις 3/10/07 20. Απαντώντας σε ερώτηση στη Βουλή
ο κ. Νάκος είπε ότι η ευθύνη λειτουργίας τους θα περάσει στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις.
Ο ίδιος δεσμεύθηκε και για την αύξηση των οργανικών θέσεων συνοριοφυλάκων.
Απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ακροδεξιού κόμματος ΛΑΟΣ Αθ.
Πλεύρη σχετικά με τη λήψη μέτρων για την παράνομη μετανάστευση, ο κ. Ν'ακος είπε ότι
την 1η Οκτωβρίου, οι νομίμως διαμένοντες ανέρχονται σε 473.547 άτομα και ότι, με βάση
επιστημονική μελέτη του καθηγητή Θ. Λιανού, οι παρανόμως διαβιούντες είναι μεταξύ
185.000 και 275.000 ατόμων.

Ο κ. Πλεύρης αμφισβήτησε τους αριθμούς για τους λαθρομετανάστες, λέγοντας ότι μόνο το
πρώτο οκτάμηνο του 2007 υπήρχαν σχεδόν 70.000 συλλήψεις που έφθασαν στα δικαστήρια.
Αναρωτήθηκε επίσης, εάν πρέπει «να συζητήσουμε το ενδεχόμενο εάν η χώρα μπορεί να
αντέξει όλο αυτό το κύμα της παράνομης μετανάστευσης ή τυχόν χρειάζεται να
ακολουθήσουμε το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Ολλανδία, η Ισπανία και
η Ιταλία, των ποσοστώσεων». Ανταπαντώντας ο κ. Νάκος είπε ότι αφέθηκαν κάποιες
υπόνοιες ή νύξεις για κάποιες άλλες μεθόδους και πρόσθεσε : «Ελπίζω να μην τις εννοείτε,
διότι είναι έξω από τη νοοτροπία την ελληνική, έξω από τον ανθρωπισμό, έξω από τον
πολιτισμό, έξω από την ψυχοσύνθεσή μας».

Επίσης, κατά το 2007 παρατηρήθηκε ότι η διερμηνεία που παρέχεται από το Υπουργείο
Δημόσιας Τάξης προς τους πρόσφυγες είναι πλημμελής. Κανονικά προβλέπεται ότι σε όλα τα
στάδια της διαδικασίας οι αιτούντες άσυλο πρέπει να βοηθούνται από διερμηνέα έτσι ώστε να
πληροφορούνται τα δικαιώματα τους και να μπορούν να εξηγήσουν τους λόγους πού
επικαλούνται στις Αρχές. Όμως δεν υπάρχει αρκετός αριθμός διερμηνέων ικανών να
μεταφράζουν τόσο από την γλώσσα του αιτούντος στα Ελληνικά όσο και αντίστροφα,
γεγονός που δημιουργεί πολύ σοβαρά προβλήματα. Ως Καλή Πρακτική το Υπουργείο
εξέδωσε φυλλάδιο με οδηγίες στους αιτούντες σε 5 γλώσσες που διανέμεται στα σημεία
εισόδου και στα κρατητήρια (μέχρι σήμερα έχουν διανεμηθεί 75,000 φυλλάδια), αλλά
αυτό δεν είναι επαρκές. Πολλοί από τους αιτούντες είναι αγράμματοι ή εν πάση περιπτώσει
μη εξοικειωμένοι με τον γραπτό λόγο και έχουν ανάγκη από προφορικές διευκρινίσεις.
Επίσης υπάρχουν πολλές περιπτώσεις αιτούντων άσυλο που μιλούν μόνον διαλέκτους μη
κατανοητές από τους διερμηνείς.

Τέλος, η Σάμος απέκτησε και δεύτερο «Πρότυπο Κέντρο Φιλοξενίας Μεταναστών»,

χωρητικότητας 285 ατόμων 21. Πρόκειται για 11 αυτοτελείς οικίσκους που
προσφέρουν καλές συνθήκες διαβίωσης και υγιεινής. Το Κέντρο διαθέτει και ιατρείο

20
http://www.in.gr/news/article.asp?lngEntityID=837259&lngDtrID=244
21
Ελευθεροτυπία, 3/12/2007
και αναρρωτήριο, εφοδιασμένα με τον απαιτούμενο ιατρικό εξοπλισμό. Υπάρχουν,
επίσης, εστιατόριο, παιδική χαρά, γήπεδο μπάσκετ, ενώ σε αυτοτελή οικίσκο έχουν
τοποθετηθεί επαγγελματικά πλυντήρια και ειδικοί αποθηκευτικοί χώροι.
Το κόστος της κατασκευής του πρότυπου κέντρου ανήλθε στο ποσό των 2.600.000
ευρώ και διατέθηκε εξ ολοκλήρου από το υπουργείο Εσωτερικών, ενώ ο εξοπλισμός
του ξεπέρασε τα 150.000 ευρώ. Εχουν ήδη προσληφθεί από τη Νομαρχιακή
Αυτοδιοίκηση και εργάζονται εννέα άτομα διαφόρων ειδικοτήτων, ενώ η Ελληνική
Αστυνομία έχει διαθέσει το προσωπικό που απαιτείται για τη φύλαξη και την εν γένει
εξυπηρέτηση του κέντρου.Ο επικεφαλής του Γραφείου της Υπατης Αρμοστείας του
ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, Γ. Τσαρμπόπουλος, χαρακτήρισε τη
λειτουργία του νέου κέντρου διοικητικής κράτησης αλλοδαπών στη Σάμο «ένα
σημαντικό θετικό βήμα, ιδίως όταν το συγκρίνει κανείς με την προηγούμενη
κατάσταση που επικρατούσε μέχρι σήμερα στο Βαθύ». Επισήμανε ωστόσο ότι εφεξής
η Υπατη Αρμοστεία θα επικεντρώσει την προσοχή της στην εξασφάλιση όλων των
προϋποθέσεων που απαιτούνται, ώστε οι έγκλειστοι αλλοδαποί να ενημερώνονται
ανελλιπώς για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, στη γλώσσα τους (ήτοι με τη
βοήθεια διερμηνέων), να τυγχάνουν της κατάλληλης νομικής συνδρομής, ιδιαίτερα
για τη διαδικασία ασύλου, και να εξασφαλίζεται η πρόσβαση στον χώρο κράτησης
όχι μόνο δικηγόρων αλλά και οργανώσεων.

Β) Στατιστικά στοιχεία του έτους 2007 για το πολιτικό άσυλο

Μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2007 έχουν υποβληθεί 20,051 αιτήματα ασύλου, από τα οποία
18,377 έχουν υποβληθεί στην Αθήνα 22. Έχει χορηγηθεί άσυλο σε 23 περιπτώσεις και
ανθρωπιστικό καθεστώς σε 59 περιπτώσεις. Από τις παραπάνω 23 περιπτώσεις, το άσυλο έχει
χορηγηθεί κυρίως μετά από αίτηση σε β’ βαθμό, διότι άσυλο μετά από αίτηση σε α’ βαθμό σε
πολύ σπάνιες περιπτώσεις χορηγείται. Αυτό μαρτυρεί την έλλειψη αποφασιστικότητας και
πρωτοβουλίας από μέρους των οργάνων που εξετάζουν το αίτημα ασύλου, δεδομένου ότι δεν
υπάρχουν στοιχεία ότι, το μέχρι πρόσφατα, αρμόδιο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης έχει δώσει
τέτοιες εντολές.

Συνέπεια αυτών των χαμηλών αριθμών είναι ότι έχουν συσσωρευθεί 21,000 αιτήσεις οι
οποίες πρέπει να εξετασθούν σε β’ βαθμό από την Επιτροπή Προσφυγών, η οποία
συνεδριάζει 2 φορές την εβδομάδα και στην καλύτερη περίπτωση εξετάζει 150 προσφυγές
την φορά! Είναι προφανές ότι ο χρόνος που χρειάζεται για την εξέταση των αιτημάτων με
αυτούς τους ρυθμούς αποτελεί άρνηση της Αρχής να εξετάσει τα αιτήματα, με ότι αυτό
συνεπάγεται.

Γ) Στατιστικά στοιχεία για τη δράση του Λιμενικού Σώματος

Από τις αρχές του 2007 μέχρι και τις 31 Οκτωβρίου 2007, σύμφωνα με τα επίσημα
στοιχεία του Λιμενικού, εισήλθαν παράνομα και συνελήφθησαν 7.063 μετανάστες,
καθώς επίσης 145 δουλέμποροι-διακινητές, ενώ, αντίθετα, το 2006 οι συλληφθέντες δεν
ξεπέρασαν τους 3.500 και οι διακινητές τους 120 23.

22
Στατιστικά στοιχεία από σχετική Γνωμοδότηση της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
(www.nchr) -Οκτώβριος 2007
23
Ελευθεροτυπία, 9/11/07
Από τις αρχές του 2007 μέχρι το Νοέμβριο 2007 σημειώθηκαν περίπου 300 περιστατικά
αποτροπής εισόδου σε 2.873 λαθρομετανάστες, οι οποίοι και επέστρεψαν στις γειτονικές
ακτές.

Δ) Οι Ρομά του Βοτανικού

Στην περιοχή του Βοτανικού σε παραπήγματα και με άθλιες συνθήκες διαβίωσης ζούσαν
μέχρι την άνοιξη 2007 200 οικογένειες ΡΟΜΑ. Η κατάσταση είναι παντελώς απαράδεκτη για
ένα πολιτισμένο κράτος και την πόλη που πριν λίγο καιρό διοργάνωσε τους Ολυμπιακούς
Αγώνες και εκσυγχρόνισε σε σημαντικό βαθμό τις αστικές υποδομές της. Οι άθλιες συνθήκες
διαβίωσης συνιστούν ευθεία προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και επιβάλουν την
άμεση αναζήτηση λύσης στο πρόβλημα. Το Υπουργείο διαθέτει ορισμένα χρήματα για τη
στέγαση των ΡΟΜΑ και την ανάπτυξη οικιστικών προγραμμάτων. Δυστυχώς τα
προγράμματα αυτά τα τελευταία χρόνια δεν έχουν την απαιτούμενη ταχύτητα κι
αποτελεσματικότητα για λόγους που σχετίζονται και με την αναβλητικότητα φορέων της
Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Το θέμα έφερε με ερώτηση του στη Βουλή ο βουλευτής Νάσος
Αλευράς 24.
Στις 24 Ιανουαρίου 2007, κατά την ομιλία του στην Ολομέλεια της Κοινοβουλευτικής
Συνέλευσης του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο Πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής
εκθείασε το θεσμό του Επιτρόπου, διαβεβαίωσε για την υποστήριξη στο θεσμό αυτό και στον
Thomas Hammarberg και δεσμεύθηκε να κάνει η Ελλάδα ό,τι μπορεί για να εξασφαλίσει την
επιτυχία του θεσμού. Παράλληλα δε είχε και μη προγραμματισμένη συνάντηση με τον
Επίτροπο, με την παρουσία της Υπουργού Εξωτερικών Ντόρας Μπακογιάννη. Η
συνάντηση ίσως αποτελούσε και μια μορφή συγγνώμης της ελληνικής κυβέρνησης για την
απαράδεκτη συμπεριφορά των τοπικών αρχών προς τον Επίτροπο, ο οποίος είχε αναγκαστεί
να καταγγείλει τότε το Δήμο Πατρέων για «έλλειψη σεβασμού σε διεθνή αξιωματούχο»
«εξαιρετικά ασυνήθιστη και απαράδεκτη απόδοση σε αυτόν δηλώσεων που ουδέποτε έκανε»,
«απόπειρα να χρησιμοποιηθεί η αξιοπιστία του κατά μιας ΜΚΟ» 25.

Σύμφωνα με την NGO “Greek Helsinki Monitor”, όλα αυτά ήταν υποκριτικά, αφού μέχρι
σήμερα η κυβέρνηση δεν απάντησε στην επιστολή του Επιτρόπου, δείχνοντας έμπρακτη
περιφρόνηση προς το έργο του και προς τα ανθρώπινα δικαιώματα26. Ούτε φυσικά πήρε
μέτρα για να αποζημιωθούν και μετεγκατασταθούν οι περισσότερες οικογένειες Ρομά μετά
τις εξώσεις ή τις «διοικητικές αποβολές» που υπέστησαν, καθώς και για να απολαμβάνουν
την ασφάλεια νομής στα πλαίσια της τρέχουσας μορφής στέγασης μερικές οικογένειες των
οποίων το ενοίκιο επιδοτείται.

Στο Δημοτικό Συμβούλιο της Αθήνας στις 4 Ιουνίου 2007 ο Δήμαρχος Αθήνας κ. Νικήτας
Κακλαμάνης παρουσίασε μια διαστρεβλωμένη εικόνα για τη μεγαλύτερη έξωση Ρομά κατά
την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα επιμένοντας πως έφυγαν από την περιοχή με τη
βούλησή τους 27. Στις 5 Ιουνίου 2007, το GHM οργάνωσε επίσκεψη για κάθε ενδιαφερόμενο
στον εναπομείναντα καταυλισμό περίπου άλλων 100 οικογενειών Ρομά στην οδό Ορφέως
του Βοτανικού και σε ένα εγκαταλειμμένο εργοστάσιο του Βοτανικού όπου κατέφυγαν
μερικές δεκάδες οικογένειες των διωγμένων Ρομά της Αγίου Πολυκάρπου. Μετείχαν
εκπρόσωπος του Τομέα Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του ΠΑΣΟΚ δημοσιογράφοι από «BBC
World TV», «Τα Νέα», «Ιό» της «Ελευθεροτυπίας» και «Πρώτο Θέμα», καθώς και η blogger

24
Ερώτηση με αριθμό 4141/9-2-2007
25
(δηλώσεις διαθέσιμες στην ιστοσελίδα http://cm.greekhelsinki.gr/index.php?sec=192&cid=2695)
26
GHM , Press Release No 862, 10 March 2007
27
GHM, Press Release No 895, 8 June 2007
«Devious Diva» που έχει γράψει επανειλημμένα και φωτογραφήσει αυτούς (και πολλούς
άλλους) Ρομά) 28.

Κατά την επίσκεψη στο εργοστάσιο, διαπιστώθηκε παράνομη απόπειρα νέας έξωσης των
Ρομά από τον ιδιοκτήτη χωρίς τη χρήση κανενός νόμιμου μέσου. Κλήθηκε η Αστυνομία που
βέβαια απλώς κατέγραψε το συμβάν καθώς δεν υπήρχε δυνατότητα νόμιμης απομάκρυνσής
των Ρομά. Δυστυχώς, το απόγευμα της ίδιας ημέρας, όπως και το απόγευμα της επόμενης
ημέρας 6 Ιουνίου 2007, αστυνομικοί του Α.Τ. Κολωνού, περιλαμβανόμενου του Διοικητή,
πήγαν στο παλαιό εργοστάσιο και φορτικά και παράνομα ζήτησαν από τους Ρομά να φύγουν.
Ύστερα από διαμαρτυρίες ο Υποδιευθυντής της Διεύθυνσης Αστυνομίας Αθηνών Θεόδωρος
Μουτσώκος έδωσε εντολή να σταματήσουν οι «συστάσεις για απομάκρυνση» και να
περιοριστούν οι αστυνομικοί να εκτελούν τα νόμιμα να υπάρξουν μηνύσεις ή άλλες νόμιμες
ενέργειες απομάκρυνσης των Ρομά. Το κυριότερο σημείο της επίσκεψης ήταν η
επανειλημμένη διαβεβαίωση, μπροστά σε κάμερες και μικρόφωνα, από τους Ρομά πως δεν
έφυγαν με τη θέλησή τους αλλά πιέστηκαν και τελικά, για να καμφθούν οι αντιδράσεις τους,
έλαβαν και ποσό τουλάχιστο 1.000 ευρώ ανά οικογένεια. Αυτό δείχνει ότι ο Δήμαρχος
Αθηναίων ψευδόταν όταν έλεγε άλλα στο Δημοτικό Συμβούλιο.

Την Πέμπτη 4 Οκτωβρίου 2007 στις 4 τα ξημερώματα, ένας άλλος καταυλισμός των Ρομά
που βρίσκεται στην οδό Θεσσαλίας της συνοικίας Μαρκόνι (μεταξύ των Δήμων Αθήνας και
Αιγάλεω), δέχτηκε την «επίσκεψη» του Ελληνικού κράτους με τη μορφή εκατοντάδων
αστυνομικών που αφού απέκλεισαν περιμετρικά το χώρο, εισέβαλαν στις παράγκες και
πραγματοποίησαν νυκτερινές κατ οίκον έρευνες χωρίς ένταλμα και χωρίς την παρουσία
εισαγγελέα29. Εγιναν κατασχέσεις διαφόρων υλικών χωρίς να δοθεί στα θύματα κανενός
είδους έγγραφο.
Κατά τη διάρκεια της επιδρομής όλοι οι κάτοικοί του είχαν αποκλειστεί μέσα στις παράγκες
χωρίς να τους επιτρέπεται η έξοδος ή η επικοινωνία είτε μεταξύ τους είτε με τον έξω κόσμο.
Μέσα από τα καταλύματά τους συνελήφθησαν και έντεκα άτομα που μεταφέρθηκαν σε
άγνωστο σημείο και κρατούνται τουλάχιστον μέχρι τώρα. Δεν υπήρχαν εντάλματα σύλληψης,
οι απαγωγές έγιναν κυριολεκτικά «στο σωρό». Δεν είναι γνωστό επίσης το αν κατηγορούνται
για κάτι. Ο αποκλεισμός του καταυλισμού και των κατοίκων μέσα στις παράγκες κράτησε
περίπου μέχρι τις 9 το πρωϊ, οπότε και οι αστυνομικές δυνάμεις απεχώρησαν, εκτοξεύοντας
την απειλή: «Μέχρι τις 12 το μεσημέρι να έχετε φύγει όλοι γιατί θα ξανάρθουμε και θα σας
πλακώσουμε στο ξύλο». Τότε στάθηκε δυνατό να ειδοποιηθούν κάτοικοι συμπαραστάτες που
πήγαν εκεί. Οι παραπάνω πληροφορίες προέρχονται από τους κατοίκους του καταυλισμού.

Ο καταυλισμός αυτός είναι φτιαγμένος από υλικά κατεδαφίσεων. Εκεί κατοικούν περίπου 40
οικογένειες Ρομά, μεταξύ των οποίων και 100 περίπου παιδιά. Οι κάτοικοι είναι όλοι
πρόσφυγες από Κόσοβο ή Αλβανία. Είναι εγκατεστημένος σε ιδιωτικό οικόπεδο του οποίου
ο ιδιοκτήτης φαίνεται να συμφωνεί και δεν έχει προβάλει μέχρι τώρα αξιώσεις έξωσής τους.
Είναι σχετικά καινούριος και έχει ιστορία ενός χρόνου. Οι κάτοικοί του προέρχονται κυρίως
από άλλον καταυλισμό που υπήρχε στην οδό Πολυκάρπου και από τον οποίο εκδιώχτηκαν
όταν αυτός πέρασε πρόσφατα στην ιδιοκτησία Βωβού. Μεχρι πριν λίγο καιρό υπήρχε νερό
και ηλεκτρικό ρεύμα. Πριν μερικές μέρες τους έκοψαν τις παροχές και οι κάτοικοι φέρνουν
νερό με δικές τους (και επισφαλείς για την υγεία τους) αυτοσχέδιες υδροφόρες και για ρεύμα
εγκατέστησαν γεννήτριες. Πολλές από τις γεννήτριες αυτές τις κατέσχεσαν οι αστυνομικοί
σήμερα.
Φυσικά δεν υπάρχει δίκτυο αποχέτευσης. Τα παιδιά που μένουν εκεί δεν πάνε σχολείο (το
κοντινότερο είναι στο Αιγάλεω μετά την Εθνική οδό και σε μεγάλη απόσταση).Οι κάτοικοι
του καταυλισμού ζητούν τη συμπαράσταση μας. Υπόκεινται συνεχώς σε κάθε είδους

28
http://deviousdiva.com/the-roma-series/
29
http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=774761
καταπίεση σαν τη σημερινή. Φοβούνται κυρίως μήπως το σκηνικό επαναληφθεί και ζητούν
να μάθουν για την τύχη αυτών που απήχθησαν.

Ε) Ρομά της Πάτρας

Σε μια περιοχή με σοβαρά προβλήματα μετεγκατάστασης των Ρομά , όπως η Πάτρα, δόθηκαν
μόνο 13 στεγαστικά δάνεια μέχρι την άνοιξη του 2007. Μάλιστα, από τις αρχές του 2007 ο
Δήμος Πάτρας σταμάτησε ξαφνικά την επιδότηση των ενοικίων περίπου 16 οικογενειών
Ρομά που είχε ξεκινήσει να δίδεται μετά την έξωσή τους από τους καταυλισμούς του
Μακρυγιάννη και του Ρηγανόκμαπου και που είχε προβληθεί ως «πρότυπο
μετεγκατάστασης. 30

Η Επιτροπή Υπουργών Συμβουλίου της Ευρώπης αγνόησε τις πληροφορίες Επιτρόπου για
Ανθρώπινα Δικαιώματα και υιοθέτησε την εκδοχή ελληνικών αρχών για εξώσεις Ρομά
Πάτρας 31. Η Επιτροπή Υπουργών βάσισε την απάντησή της αποκλειστικά στην έκθεση της
ελληνικής κυβέρνησης. Με αυτό τον τρόπο, αγνόησε τη δημοσιοποιημένη επιστολή του
Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Συμβούλιο της Ευρώπης (CHR) Thomas
Hammarberg προς την ελληνική κυβέρνηση για το ίδιο θέμα, επιστολή που συνέταξε μετά
την επίσκεψη στους εν λόγω Ρομά. Στην επιστολή του, ο Επίτροπος επιβεβαίωσε τις
ανησυχίες που έθεσε το μέλος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου της
Ευρώπης. Όμως με το να μη λαμβάνονται υπόψη αποφάσεις, εκθέσεις ή επιστολές με
συγκεκριμένα στοιχεία από θεσμικά όργανα εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης
για τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του
Ανθρώπου, ο Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα
Κοινωνικά Δικαιώματα, επηρεάζεται αρνητικά η αξιοπιστία της Επιτροπής Υπουργών καθώς
και ο σεβασμός που πρέπει να επιδεικνύει η Επιτροπή Υπουργών προς τη Κοινοβουλευτική
Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης, όταν απαντά σε ερωτήσεις της τελευταίας.
Ακολουθούν τα κείμενα της απάντησης της Επιτροπής Υπουργών, της κοινοβουλευτικής
ερώτησης και της επιστολής του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Στην απάντηση της Επιτροπής Υπουργών αναφέρεται ότι «στις οικογένειες Ελλήνων Ρομά οι
οποίες ήταν εγγεγραμμένες και εγκαταστημένες στην περιοχή Μακρυγιάννη – Ροδοπούλου
[στην Πάτρα], έχει παρασχεθεί κατοικία, με τη σύμφωνη γνώμη τους, υπό μορφή
ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων, το ενοίκιο των οποίων καταβάλει ο δήμος. Τα ίδια μέτρα
έχουν ληφθεί και σχετικά με τους Ρομά που ήταν εγκατεστημένοι στην περιοχή
Ριγανόκαμπου.(…) Αναφορές σε «αναγκαστικές εξώσεις» είναι ανακριβείς, καθώς ο όρος
υποδηλώνει την ύπαρξη νόμιμων καταυλισμών και νομίμων ενοίκων, κάτι που δεν ισχύει. Οι
ελληνικές αρχές δήλωσαν ότι έχουν γίνει διοικητικές πράξεις εκκένωσης και αποβολής σε
περιπτώσεις παράνομης διαμονής σε εκτάσεις καθώς και καταχρηστικής και παράνομης
εγκατάστασης σε δημόσιες εκτάσεις.»

Ο Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα όμως είχε παρατηρήσει: «Η σύντομη επίσκεψή

μου στην Πάτρα όμως με έκανε να διαπιστώσω ότι εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα.
Είδα οικογένειες Ρομά να ζουν σε πολύ κακές συνθήκες. Συνάντησα επίσης μια οικογένεια η
πρόχειρη κατοικία της οποίας είχε κατεδαφιστεί από μπουλντόζα το πρωί της ημέρας εκείνης.
Ήταν φανερό ότι οι ‘διαδικασίες’ στη βάση των οποίων η οικογένεια κατέστη άστεγη ήταν σε
απόλυτη αντίθεση με τις διεθνείς διατάξεις τις οποίες προανέφερα.(…) Σχετικά τέλος με την
παρούσα κατάσταση στις περιοχές Μακρυγιάννη και Ριγανόκαμπου, θα παρακαλούσα να έχω

30
Εφημερίδα «Ημέρα», 23 Ιανουαρίου 2007,http://imeranews.gr/detail.php?id=20971

31
GHM , Press Release No 864, 16 March 2007
περαιτέρω πληροφόρηση σχετικά με τα μέτρα που πάρθηκαν για να αποζημιωθούν και
μετεγκατασταθούν οι οικογένειες Ρομά μετά τις εξώσεις ή τις ‘διοικητικές αποβολές’ που
υπέστησαν, καθώς και την ασφάλεια νομής που απολαμβάνουν στα πλαίσια της τρέχουσας
μορφής στέγασής τους.»

Είναι προφανές ότι η Ελλάδα παραπληροφόρησε την Επιτροπή Υπουργών σχετικά με τις
εξώσεις. Οι «διοικητικές πράξεις εκκένωσης και αποβολής σε περιπτώσεις παράνομης
διαμονής σε εκτάσεις καθώς και καταχρηστικής και παράνομης εγκατάστασης σε δημόσιες
εκτάσεις» που ξεκίνησαν οι αρχές, ακυρώθηκαν ως καταχρηστικές από πταισματοδίκες, ενώ
σχετικές ποινικές διώξεις τέθηκαν στο αρχείο. Οι εξώσεις του καλοκαιριού 2006 ήταν
παράνομες καθώς δεν ήταν απόρροια διοικητικών πράξεων ή δικαστικών διαδικασιών.
Υπάρχει βιντεοσκοπημένο υλικό (και από το BBC) στο οποίο καταγράφονται οι εξώσεις
αυτές. Ο πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Τσιγγάνων Γιάννης Χαλιλόπουλος μάλιστα
απειλήθηκε με σύλληψη όταν βιντεοσκοπούσε τις εξώσειςΗ Επιτροπή Υπουργών τέλος δεν
έλαβε υπόψη της τις ανησυχίες του Επιτρόπου για την επιθετική, απειλητική και ρατσιστική
συμπεριφορά των μη Ρομά περιοίκων που διατάραξαν την επίσκεψή του, ούτε την απουσία
αυτονόητης προστασίας από την Αστυνομία που ήταν παρούσα, καθώς και τη μη καταδίκη
από τις τοπικές αρχές του ρατσισμού κατά των Ρομά.

Το Ελληνικό Παρατηρητήριο του Ελσίνκι πήγε στην Πάτρα στις 21 Σεπτεμβρίου του 2007
για να αμφισβητήσει την καθορισμένη έφεση ενός καταδικασμένου αστυνομικού, τον
Απρίλιο του 2006, για την κακομεταχείριση ενός 16-άχρονου Ρομά στο Αργοστόλι
(Κεφαλονιά). Η δίκη για άλλη μια φορά αναβλήθηκε για την 1η Φεβρουαρίου του 2008, με
αίτημα του κατηγορούμενου, που σημαίνει ότι θα έπαιρνε περίπου 7 χρόνια για να έχουμε
αμετάκλητη απόφαση. Μετά την αναβολή , το Ε.Π..ΣΕ. επισκέφτηκε δύο καταυλισμούς
Ρομά , τους ίδιους που είχε επισκεφτεί ο κ. Hammarberg ακριβώς ένα χρόνο πριν στις 26
Σεπτεμβρίου του 2006. Ο καταυλισμός Μακρυγιάννη δεν είναι πια εκεί. Λίγο πριν από τις
εθνικές εκλογές της 16ης Σεπτεμβρίου, οι εναπομένουσες 25 οικογένειες Ρομά εκδιώχθηκαν
αποτελεσματικά από καθώς μπουλντόζες άνοιγαν τον δρόμο για μια νέα λεωφόρο.
Σε κανένα βαθμό δεν ακολουθήθηκαν τα πρωτόκολλα που απαιτούνται για την έξωση ούτε
τους προσφέρθηκαν από τις αρχές – ακόμα και ακατάλληλες – επιλογές κατοίκησης, αυτό θα
ήταν τουλάχιστον ένα μέρος για να μεταφέρουν τα υπάρχοντα του. Δεν έγινε καμία
αντίδραση από κανένα τοπικό ή εθνικό κόμμα ή Μ.Μ.Ε. ενάντια στην παράνομη έξωση που
τους επιβλήθηκε και δεν δημοσιεύτηκε ποτέ. Αυτοί οι Ρομά εγκαταστάθηκαν σε μια άλλη
περιοχή της Πάτρας , ρισκάροντας μια νέα έξωση, διώξεις και κατηγορίες.

Στον καταυλισμό του Ριγανόκαμπου, το Ε.Π.Σ.Ε. βρήκε 15 τρομοκρατημένες οικογένειες

Ρομά φοβούμενες ότι ο «αρχηγός» κάθε οικογένειας μπορεί να φυλακιστεί πριν από το πρώτο
τριμελές πλημμελιοδικείο που έχει οριστεί για τις 26 Νοεμβρίου 2007, για το οποίο η
κοινοποίηση τους έγινε πριν 2 εβδομάδες. Οι κατηγορίες είναι «κατάληψη δημοσίου χώρου»
(καταπάτηση του άρθρου 23 του νόμου 1539/1938). Εάν καταδικαστούν, αντιμετωπίζουν μη
εξαγοράσιμη ποινή φυλάκισης μέχρι και 5 χρόνων συν ένα πρόστιμο της τάξεως των 300
ευρώ. Μια δίκη εκκρεμεί εναντίον 6 οικογενειών Ρομά από τον καταυλισμό του
Μακρυγιάννη, επαναπρογραμματισμένη από τις 23 Απριλίου του 2007 για τις 25 Ιουνίου του
2008. Αυτές είναι στην πραγματικότητα μόνο 2 από τις περίπου 15 δράσεις τα τελευταία 3
χρόνια από τις ρατσιστικές αρχές της Πάτρας ενάντια στους Ρομά της περιοχής. Σκοπός
τέτοιων πράξεων είναι ο εκφοβισμός των Ρομά και η απέλαση τους από την περιοχή της
Πάτρας χωρίς κανένα σεβασμό για τις απαραίτητες διαδικασίες.
ΣΤ) Εσπευσμένη επίσκεψη του Επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του
Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα
Οι συστηματικές διώξεις που υφίστανται από τις ελληνικές αρχές οι οικογένειες των
Τσιγγάνων έφεραν ξανά στην Ελλάδα τον επίτροπο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του
Συμβουλίου της Ευρώπης Τόμας Χάμαμπεργκ32. Έναυσμα για την εσπευσμένη κάθοδό του
αποτέλεσε πρόσφατη επιστολή διαμαρτυρίας του Ευρωπαϊκού Κέντρου για τα Δικαιώματα
των Ρομά (ERRC), που έφτασε στο γραφείο του στις 18 Ιουλίου 2007 και στην οποία
καταγγέλλεται ο τρόπος με τον οποίο εκδιώχθηκαν από τους καταυλισμούς τους στον
Βοτανικό και το Κορωπί δεκάδες οικογένειες Τσιγγάνων από την Αλβανία.

Στην επιστολή του αυτή το κέντρο εκφράζει τη βαθιά του ανησυχία για το γεγονός ότι οι
οικογένειες των Ρομά εκδιώχθηκαν από τον Βοτανικό, χωρίς να υπάρχει σχετική δικαστική
απόφαση, στο πλαίσιο μιας εκστρατείας «καθαρισμού» της περιοχής για την αναβάθμισή της
και την κατασκευή του νέου γηπέδου.
Οι εκδιώξεις αυτές μάλιστα, υποστηρίζει το κέντρο, έγιναν χωρίς προηγούμενα να έχει
προβλεφθεί άλλος τόπος για την εγκατάστασή τους.

Πληροφορίες από το γραφείο του επιτρόπου στο Στρασβούργο αναφέρουν ότι ο κύριος
Χάμαμπεργκ, μετά και την έλλειψη συνεργασίας και κατανόησης που διαπίστωσε από τις
ελληνικές αρχές στο τελευταίο του ταξίδι στην Ελλάδα, φέρεται αποφασισμένος να
επισκεφτεί εκ νέου τη χώρα μας, προκειμένου να επανεξετάσει, τη γενική συμπεριφορά στη
μεταχείριση των Τσιγγάνων-Ρομά.
Το ταξίδι αυτό, μάλιστα, φαίνεται ότι θα πραγματοποιηθεί πριν από το τέλος του 2007,
δεδομένου ότι, σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζει το ERRC στη σχετική επιστολή του, οι
ελληνικές αρχές έχουν ήδη στο «πρόγραμμα» να πραγματοποιήσουν μια σειρά από εκδιώξεις
που αφορούν:

-Περίπου είκοσι οικογένειες Τσιγγάνων από τον καταυλισμό της Παιανίας, οι οποίοι, όπως
υποστηρίζεται, έχουν απειληθεί από τον περασμένο Απρίλιο ότι θα εκδιωχθούν από τις
αστυνομικές αρχές.

-Δύο κοινότητες στο Φάληρο και τον Κηφισό.

- Περίπου είκοσι πέντε οικογένειες στου Μακρυγιάννη στην Πάτρα - τοποθεσία που είχε
επισκεφτεί ο ίδιος ο κ. Χάμαμπεργκ τον Σεπτέμβριο του 2006.

-Περίπου 40 οικογένειες από τον καταυλισμό Καρακόνερο της Ρόδου.

Το κέντρο, μάλιστα, επικαλείται και πολύ πρόσφατες πληροφορίες, σύμφωνα με τις οποίες
έχουν ήδη γίνει απόπειρες εκδίωξης περίπου 130 οικογενειών Ρομά στη Νέα Αλικαρνασσό
της Κρήτης και την Εύβοια.

Ζ) Η αντι-Ρομά δήλωση του Αναπληρωτή Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Κατά των Βασανιστηρίων (O.M.C.T.) μαζί με το Ελληνικό
Παρατηρητήριο του Ελσίνκι (Ε.Π..Σ.Ε.) καταδίκασε την συνεχιζόμενη διάκριση εις βάρος
των Ρομά της Ελλάδας και την ρατσιστική δήλωση του Αναπληρωτή Εισαγγελέα του
Ανώτάτου Δικαστηρίου καλούν για άμεση εφαρμογή των προτάσεων του Επιτρόπου για τα

32
«Ελευθεροτυπία», 27 Ιουλίου 2007,http://www.enet.gr/online/online_print?id=72577688
Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης. 33 Ο Διεθνής Γραμματέας του
Ο.Μ.C.T. ενημερώθηκε από το Ε.Π.Ε. , μέλος του δικτύου του Οργανισμού, για την
συνεχιζόμενη διάκριση εις βάρος των Ρομά της Ελλάδας, τις σοβαρές καταπατήσεις των
οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών δικαιωμάτων τους και της πρόσφατης
ρατσιστικής δήλωσης εις βάρος τους. Σύμφωνα με τους παραπάνω οργανισμούς, η πρόσφατη
επίσκεψη του Επιτρόπου επιβεβαίωσε για άλλη μια φορά τα γεγονότα σχετικά με τις
παράνομες εξώσεις/απομακρύνσεις των Ρομά από τα σπίτια τους. Ο Ο.Μ.C.T. και το Ε.Π.ΣΕ.
καλούν για άμεση εφαρμογή των προτάσεων του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα
από τις ελληνικές Αρχές.

Ο Αναπληρωτής Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Αθανάσιος Κανελλόπουλος, σε μια

συνέντευξη του σε εβδομαδιαίο περιοδικό που εκδόθηκε στις 2 Φεβρουαρίου του 2007,
έκανε ρατσιστικές εναντίον των Ρομά δηλώσεις συνδεόμενες με τις περσινές εξώσεις στην
περιοχή της Πάτρας. Φαίνεται να δήλωσε «Κατά τη γνώμη μου, η Πάτρα δεν έπρεπε να είχε
καταδικαστεί να αντιμετωπίζει όλα αυτά τα προβλήματα. Η Πάτρα δεν πρέπει να γίνει μια
πόλη γύφτων». Όπως έχει αναφερθεί από τον Ο.Μ.C.T. και το Ε.Π.Ε., η Πάτρα ήταν το
σκηνικό για αναρίθμητες εξώσεις και διωγμούς οικογενειών Ρομά χωρίς την πρόνοια για
εναλλακτική λύση κατοίκησης, παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με το ελληνικό και το διεθνές
δίκαιο, οι εξώσεις δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς την προσφορά εναλλακτικής
κατοικίας. (Δελτίο Τύπου του Ο.Μ.C.T. , 31 Οκτωβρίου του 2006). Ο κύριος Αθ.
Κανελλόπουλος ήταν κατά την διάρκεια των εξώσεων ο Εφέτης Πατρών και στην
συνέντευξη προσπάθησε να δικαιολογήσει τις παράνομες εξώσεις του 2006 στις οποίες
φαίνεται να έχει μερίδιο ευθύνης .
Ακόμα, ο κύριος Κανελλόπουλος δήλωσε προσφάτως ότι οι Ρομά δεν δικαιούται
εναλλακτικής λύσης για την κατοικία τους , σε μια κατάφωρη παραβίαση της αρχής της
αθωότητας και της μη δημοσιοποίησης όταν διεξάγεται νομική έρευνα, ανακοίνωσε μέσω του
τοπικού τύπου της Πάτρας ότι υπήρχαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το Ε.Π.Σ.Ε.
υποκίνησε τους ντόπιους Ρομά σε παράνομες πράξεις και σε δραστηριότητες που θα έπρεπε
να γίνει δικαστική διερεύνηση.

Ο Ο.Μ.C.T. και το Ε.Π.Σ.Ε. εκφράζουν την βαθύτατη τους ανησυχία για τις παραπάνω
ρατσιστικές δηλώσεις και τις φυλετικές διακρίσεις του Κ. Αθανάσιου Κανελλόπουλου, οι
οποίες είναι ασυμβίβαστες με τις ηθικές απαιτήσεις της αμεροληψίας και της άρνησης των
διακρίσεων από έναν αντι εισαγγελέα του Αρείου Πάγου και εν τέλει οποιουδήποτε νομικού
εκπρόσωπου του κράτους. Όλοι οι κάτοικοι της Ελλάδας έχουν το δικαίωμα στην απαίτηση
αυτής της αμεροληψίας και στη μη-ρατσιστική συμπεριφορά ενός δημόσιου υπαλλήλου.
Οι παραπάνω οργανώσεις προτείνουν :

Το σεβασμό του Άρθρου 16 του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη παρέχοντας ικανοποιητική

στέγαση και αποζημίωση σε όλους τους Ρομά που αντιμετωπίζουν εξώσεις

Την άμεση , λεπτομερή , αποτελεσματική και ανεξάρτητη έρευνα για όλα τα αναφερόμενα
περιστατικά κατάχρησης εξουσίας και ρατσιστικής αντιμετώπισης από τις Αρχές και την
αστυνομία σε κοινότητες ή άτομα Ρομά και να γίνουν κυρώσεις σε αυτές τις περιπτώσεις.

Να βελτιωθεί η ενημέρωση των Αρχών για τις ανάγκες των Ρομά και να μπορούν να έχουν
επαρκή και προσιτή στέγαση με νομική ασφάλεια καθ όλη τη διάρκεια της παραμονής τους
σε τέτοιες κατοικίες , πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό, επαρκή υγιεινή, ηλεκτρισμό και
άλλες αναγκαίες παροχές και να τους αναγνωριστούν οι συγκεκριμένες πολιτισμικές τους
ανάγκες

• Να εκπαιδευτεί η αστυνομία, οι κρατικοί λειτουργοί, οι εκπρόσωποι, οι εισαγγελείς

και οι δικαστές , καθώς και οι τοπικές εφημερίδες, όσον αφορά τα προβλήματα

33
GHM , Press release 860, 9 March 2007
 διακρίσεων εναντίον των Ρομά
• Να ελέγχεται , σε κάθε περίπτωση, εάν ή όχι υπήρξε διάκριση και ρατσιστική
συμπεριφορά για να λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα.

• Να διερευνώνται επαρκώς όλες οι καταγγελίες οι οποίες φτάνουν στα δικαστήρια σε

περιπτώσεις λεκτικής ρατσιστικής διάκρισης

• Να έχουν επιπτώσεις όλοι οι δημοτικοί σύμβουλοι που κάνουν ρατσιστικές

παρατηρήσεις ή δηλώσεις ή δεν συμμορφώνονται με τους κανονισμούς και τις
αποφάσεις που δεσμεύονται.

• Οι επισκέψεις στην Ελλάδα που διεξάγονται από διεθνής μηχανισμούς

παρατηρητηρίων και επίβλεψης να γίνονται το συντομότερο δυνατό και να είναι
συχνές

• Να γίνονται έντονες διαμαρτυρίες ενάντια σε αδικαιολόγητες διώξεις των Μ.Κ.Ο.

που υπερασπίζονται τους Ρομά , όπως το Ε.Π.Σ.Ε..

Η) Οι Ρομά της Νέας Αλικαρνασσού

Στον καταυλισμό Νέας Αλικαρνασσού Ηρακλείου Κρήτης κατοικούν περίπου 160
οικογένειες, πολλές για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της εικοσαετίας.Στις 8 Ιανουαρίου
2007, ανακοινώθηκε από το ΥΠΕΣΔΔΑ πως εγκρίθηκαν 135 δάνεια για τους Ρομά αυτού του
καταυλισμού, ο μεγαλύτερος αριθμός δανείων στην Ελλάδα και ο μόνος Δήμος για τον οποίο
εγκρίθηκαν δάνεια για όλους τους αιτούντες, προφανώς λόγω της ύπαρξης «προγράμματος
απελευθέρωσης και αξιοποίησης δημόσιας έκτασης» του Δήμου Νέου Αλικαρνασσού. Η
τύχη της έκτασης αυτής σε σχέση με ενδεχόμενη μεταστέγαση εκεί των Ρομάαγνοείται.

Οι περισσότεροι Ρομά προχώρησαν στην αποδοχή του δανείου και στην αναζήτηση αγοράς
κατοικίας. Η διαδικασία, για λόγους πασίγνωστους, δεν είναι εύκολη. Μερικές δεκάδες
οικογένειες πάντως είτε δεν πήραν είτε δεν αποδέχθηκαν δάνεια, λόγω και του επαχθούς και
μάλλον παράνομου όρου που τους επέβαλε ο Δήμος να εγκαταλείψουν άμεσα ή σύντομα τον
καταυλισμό , ενώ κατά πάγια τακτική των ΟΤΑ αντίγραφο της σχετικής υπεύθυνης δήλωσης
δεν δίνεται στους Ρομά.

Ξαφνικά, την Πέμπτη 5 Ιουλίου 2007, μπουλντόζες του Δήμου απείλησαν να γκρεμίσουν τις
παράγκες των Ρομά που ακόμα κατοικούν στον καταυλισμό, χωρίς να έχεί προηγηθεί καμιά
νομότυπη ενέργεια αποβολής τους34 . Η παράνομη έξωση σταμάτησε αλλά δηλώθηκε
ξεκάθαρα πως θα επαναληφθεί μετά τις 17 Ιουλίου, μέσα στο κατακαλόκαιρο όπως πέρυσι
στα Χανιά και στην Πάτρα και παλαιότερα στον Ασπρόπυργο και στον Εύοσμο – για επίσης
γνωστούς λόγους.

Το GHM 35 ζήτησε την άμεση παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη για τον έλεγχο
νομιμότητας των ενεργειών του Δήμου Νέας Αλικαρνασσού και τις συνεπακόλουθες
ενέργειες στα πλαίσια του Ν. 3304/2005 κατά των διακρίσεων.

34
http://www.cretetv.gr/news/print.php?ArtID=27532
35
GHM Press Release, 11 July 2007
Θ) Σκάνδαλο με τα στεγαστικά δάνεια των Ρομά
Οσμή σκανδάλου με πολιτικές προεκτάσεις αναδύεται πίσω από την υπόθεση των
στεγαστικών δανείων των Ελλήνων Τσιγγάνων, σύμφωνα με την εφημερίδα
«Ελευθεροτυπία» 36. Ο πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Τσιγγάνων, Γιάννης Χαλιλλόπουλος,
κατήγγειλε ότι πίσω από το συγκεκριμένο πρόγραμμα δανειοδότησης κρύβονται παιχνίδια
κάποιων εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι με κομματικά κριτήρια
γνωμοδοτούν για το ποιος θα πρέπει να πάρει δάνειο ή όχι. Ο κ. Χαλιλλόπουλος αποκάλυψε
ότι πολλοί εκ των δικαιούχων Τσιγγάνων για στεγαστικό δάνειο έχουν πέσει θύματα
εκμετάλλευσης από επιτήδειους οι οποίοι με ανάλογους χειρισμούς λαμβάνουν εκείνοι το
δάνειο και χτίζουν σπίτι και οι Τσιγγάνοι μένουν στους καταυλισμούς.

Στις 15 Μαρτίου 2007 οι Τσιγγάνοι της συνοικίας «Παπακαυκά» στην Αμαλιάδα Ηλείας
πραγματοποίησαν συγκέντρωση διαμαρτυρίας καταγγέλλοντας ότι από τις συνολικά 318
αιτήσεις που υποβλήθηκαν για στεγαστικά δάνεια εγκρίθηκαν μόνον οι 39! Για
εξυπηρετήσεις υμετέρων με κομματικά κριτήρια έκανε λόγο χθες και ο βουλευτής του
ΠΑΣΟΚ Τάκης Αντωνακόπουλος τονίζοντας ότι τα δάνεια που δόθηκαν για τη στέγαση των
Τσιγγάνων στην Ηλεία δόθηκαν κατόπιν παρεμβάσεων, ενώ οι προτάσεις των δήμων
ουσιαστικά αγνοήθηκαν.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι με βάση τα στοιχεία που έδωσε στον κ. Αντωνακόπουλο ο
υπουργός Οικονομικών Πέτρος Δούκας ύστερα από σχετική ερώτηση του πρώτου στη
Βουλή, στο πλαίσιο της στεγαστικής αποκατάστασης των Ελλήνων Τσιγγάνων εκδόθηκαν
5.754 δάνεια ύστερα από συνολικά 9.500 αιτήσεις.

Οι Ρομά υποστηρίζουν ότι μεγάλος αριθμός αυτών των προνομιακών δανείων

χρησιμοποιήθηκε για ψηφοθηρικούς λόγους, παραμονές των δημοτικών εκλογών του
Οκτωβρίου και θα καταλήξει σε μη τσιγγάνους37. Έχουν εντοπισθεί περιπτώσεις δήμων
στους οποίους ενώ δεν υπάρχουν καταυλισμοί τσιγγάνων έχουν εγκριθεί σχετικά δάνεια αλλά
και περιπτώσεις δήμων στους οποίους εγκρίθηκαν περισσότερα δάνεια για Ρομά από όσους
έχουν επίσημα καταγραφεί.
Το Υπουργείο Εσωτερικών δεν έχει γνωστοποιήσει τα στοιχεία που αφορούν τα κριτήρια και
τη διαδικασία που ακολουθήθηκαν για τη χορήγηση των νέων 1730 δανείων, τα οποία
δίνονται από τον Ιανουάριο.
Στο παρελθόν η διαδικασία προέβλεπε την έγκριση των δανείων από την κεντρική διοίκηση,
αλλά και πάλι είχαν καταγραφεί αρκετές παρατυπίες. Η νέα διαδικασία που εισήγαγε το
Υπουργείο Εσωτερικών δίνει στους δήμους την αποκλειστική αρμοδιότητα να
χαρακτηρίσουν κάποιον πολίτη «τσιγγάνικου καταυλισμού» και ταυτόχρονα αφήνει όλα τα
παραθυράκια στους δήμους να χαρίζουν 60.000 ευρώ σε όποιον θέλουν.

Ι) Ειδικό Πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη για το ζήτημα

της μετεγκατάστασης των Ρομά
Λόγω της πληθώρας των περιστατικών που ανέκυψαν ο Συνήγορος του Πολίτη εξέδωσε μια
ειδική μελέτη 38 με κατευθυντήριες γραμμές για το ζήτημα της στέγασης και
μετεγκατάστασης των Ρομά. Σύμφωνα με το Πόρισμα, Η κατοικία, αναγνωριζόμενη

36
«Ελευθεροτυπία», 16 Μαρτίου 2007 (του Μάκη Νοδάρου)
http://www.enet.gr/online/online_print?id=86967124
37
“Άλφα Ένα”, 1 Απριλίου 2007
38
http://www.synigoros.gr/diakriseis/proothisi_arxis_02_01.htm
πανηγυρικά από το Σύνταγμα ως βιοτικό πεδίο της ιδιωτικής ζωής και της ανάπτυξης της
προσωπικότητας, συνιστά προϋπόθεση της άσκησης των περισσοτέρων ελευθεριών που
απολαμβάνει κανείς ως πρόσωπο. Το κατοικείν των Ρομά στη χώρα μας, λιγότερο ως προς τις
πολιτισμικές του ιδιομορφίες, και πολύ περισσότερο εν όψει της θλιβερής ποιότητας των
πραγματικών περιστάσεων του, αποτελεί ένα ιδιαίτερο κοινωνικό μέγεθος που δεν μπορεί να
αφήνει νομίμως αδιάφορο το κράτος. Όπως έχει γίνει δεκτό και από το Ευρωπαϊκό
Δικαστήριο ΔτΑ, η υποχρέωση διασφάλισης της ανθρώπινης αξιοπρέπειας δεν εξαντλείται
αρνητικά στην υποχρέωση αποτροπής των προσβολών της αλλά εκτείνεται στην υποχρέωση
να λαμβάνει το κράτος με ενεργό τρόπο θετικά μέτρα για την άρση καταστάσεων η ανοχή και
διατήρηση των οποίων συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση όσων τις υφίστανται.
Εξευτελιστική δε μεταχείριση ευλόγως μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστά η επί σειρά πολλών
ετών ανοχή ή και συντήρηση των αθλίων συνθηκών υπό τις οποίες διαβιούν οι Ρομά σε
αρκετούς καταυλισμούς της χώρας. Η άρση τέτοιων εξευτελιστικών καταστάσεων δεν μπορεί
να αποτελεί ζήτημα διακριτικής ευχέρειας της διοίκησης, όπως διατείνεται η στενή ερμηνεία
της ισχύουσας «Υγειονομικής διάταξης». Θα πρέπει αντίθετα να ερμηνεύεται εν όψει των
συγκεκριμένων (αλλά συνηθέστατων) περιστάσεων υπό τις οποίες τελεί ο εκάστοτε
καταυλισμός Ρομά, ως αντικείμενο υποχρεωτικής αρμοδιότητας. Γι’ αυτό και η γνώση των
αρμοδίων διοικητικών αρχών, που απέκτησαν είτε αυτεπαγγέλτως είτε μετά από σχετική
επισήμανση ή αίτημα κοινωνικών φορέων, των ίδιων των Ρομά, ή άλλων πολιτών σχετικά με
την απλή ύπαρξη, εντός της διοικητικής τους περιφέρειας εξαθλιωμένου καταυλισμού
οφείλει να ενεργοποιεί υποχρεωτικά τη θετική τους δράση κατά τον λόγο αρμοδιότητάς τους,
είτε πρόκειται για τις υπηρεσίες κοινωνικών υποθέσεων του Δήμου, είτε για τις υπηρεσίες
υγείας και εκπαίδευσης, είτε για τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας, που υπέχει την
επιτακτική υποχρέωση προσδιορισμού χώρου ασφαλούς, νόμιμης και υπό αξιοπρεπείς όρους
εγκατάστασης όσων Ρομά δεν διαθέτουν τέτοια και μέχρι να την αποκτήσουν. Η παράλειψη
ιδίως των κατά νόμον αρμοδίων οργάνων να προβούν εντός του ευλόγου χρόνου στην
εκδήλωση της νομίμως οφειλομένης ενέργειάς του τεκμαίρει ως υποδειχθέντα χώρο τον
χώρο παρούσας εγκατάστασης. Αν δε τυχαίνει αυτός να ανήκει στην κυριότητα ιδιώτη, ο
τελευταίος ευλόγως αποκτά αξιώσεις αποζημίωσης από το κράτος για τη δέσμευση της
περιουσίας του.
Ο Συνήγορος του Πολίτη τονίζει ότι η δράση του κράτους δεν επιτρέπεται να περιάγει σε
κατάσταση ακόμη μεγαλύτερης εξαθλίωσης τους Ρομά, επιδεινώνοντας την ικανότητά τους
να απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους, τα πρόσωπα που λόγω της ιδιαίτερης κοινωνικής
θέσης και των χαρακτηριστικών τους δικαιούνται πιεστικά την ενεργό μέριμνά του. Γι’ αυτό
ακριβώς και θα πρέπει να θεωρείται ότι η ήδη σήμερα η ελληνική έννομη τάξη αποκλείει, επί
ποινή παράβασης θετικού καθήκοντος, την υποχρεωτική απομάκρυνση Ρομά από την
αυθαίρετη εγκατάστασή τους, χωρίς την προηγούμενη υπόδειξη σε αυτούς κατάλληλου
χώρου ασφαλούς και νόμιμης εγκατάστασης, ποιοτικά τουλάχιστον μη υπολειπόμενου από
αυτόν από τον οποίο πρόκειται να απομακρυνθούν.
Το Πόρισμα καταλήγει επισημαίνοντας ότι η προϋπόθεση αυτή καθιστά ευλόγως ακόμη
επιτακτικότερη την προαναφερθείσα ανάγκη θετικών δράσεων για τη διασφάλιση ειδικών
κατάλληλων χώρων, εξοπλισμένων με την αναγκαία υποδομή και με εύκολη πρόσβαση στα
δημόσια αγαθά (λ.χ. ιατρική και προνοιακή μέριμνα, εκπαίδευση κ.α.), για την εγκατάσταση
του σημαντικού αριθμού των πρόχειρα καταυλιζομένων σήμερα σε αλλότριες εκτάσεις
ομάδων Ρομά.

Κ) Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης

για την Κοινωνική Ένταξη των Ελλήνων Τσιγγάνων
Στο πλαίσιο της Εθνικής πολιτικής για τους τσιγγάνους, συνεχίσθηκε και το 2007 η
υλοποίηση του Ολοκληρωμένου Προγράμματος Δράσης για την Κοινωνική Ένταξη των
Ελλήνων Τσιγγάνων. Την ευθύνη του οποίου έχει Διυπουργική Επιτροπή, που συντονίζεται
από τον Υπουργό Εσωτερικών και στην οποία συμμετέχουν οι συναρμόδιοι
υπουργοί.Βασικός στόχος του Προγράμματος είναι η ομαλή ένταξη των τσιγγάνων στην
κοινωνία, με την παράλληλη διατήρηση των ιδιαίτερων πολιτισμικών και πολιτιστικών
χαρακτηριστικών τους.Προχώρησαν τα στεγαστικά προγράμματα με την αγορά γης για τη
μετεγκατάσταση ή την αναβάθμιση της οικιστικής κατάστασης στις περιοχές που
αντιμετωπίζουν έντονα προβλήματα. Χρηματοδοτεί τους ΟΤΑ της χώρας για την κατασκευή
έργων βασικής υποδομής και την κατασκευή δικτύων (ύδρευσης αποχέτευσης,
ηλεκτροφωτισμού, ασφαλτόστρωσης, βάσεις για λυόμενους οικίσκους), για την κατασκευή
κοινωνικών υποδομών (βάσεις για ιατροκοινωνικά κέντρα και για σπίτια πολιτισμού) για
αναπλάσεις, για τη δημιουργία παιδικών χαρών σε υφιστάμενους ή νέους οικισμούς με σκοπό
τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των τσιγγάνων. Προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση
των έργων και δράσεων είναι η ύπαρξη ολοκληρωμένων και ώριμων προτάσεων από την
Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Για την αντιμετώπιση του οικιστικού ζητήματος ολοκληρώθηκαν ή βρίσκονται σε εξέλιξη
έργα στέγασης κατασκευάσθηκαν μόνιμες κατοικίες και έγιναν οικισμοί με λυόμενες οικίες.
Ήδη δημιουργήθηκαν οικισμοί με οργανωμένη υποδομή στους Δήμους Διδυμοτείχου,
Σοφάδων, Σερρών, Μενεμένης, Εχεδώρου, Αγρινίου, Ναυπάκτου, Τυχερού, Χρυσούπολης,
Μυτιλήνης, Παρελίων, Τρικκαίων, Νέας Ιωνίας, Βραχνέϊκων, Ξυλοκάστρου. Το επόμενο
διάστημα αναμένεται να ολοκληρωθούν και άλλοι οικισμοί.Το ΥΠΕΣ χρηματοδοτεί το
Πρόγραμμα αποκλειστικά από εθνικούς πόρους και ο εγκεκριμένος, αρχικά, προϋπολογισμός
για αυτό ανέρχεται σε 70.000.000 €.
Βάσει των προτάσεων που κατατέθηκαν στο ΥΠΕΣ και αξιολογήθηκαν, το έτος 2005,
εντάχθηκαν για χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) έργα σε 25 ΟΤΑ
της χώρας, προϋπολογισμού 19,91 εκατ. € (εκδόθηκαν αποφάσεις) και έγιναν πληρωμές
ύψους 7,63 εκατ. €. Το έτος 2006 εντάχθηκαν, έργα σε 31 ΟΤΑ προϋπολογισμού 10,12
εκατ. € και έγιναν πληρωμές ύψους 7,65 εκατ. €. Το έτος 2007 και έως σήμερα, εκδόθηκαν
28 αποφάσεις για 23 ΟΤΑ προϋπολογισμού 16,57 εκατ. € και έγιναν πληρωμές ύψους 6,51
εκατ.€.Το έτος 2006 και έως σήμερα χορηγήθηκαν επίσης σε συνεργασία με το ΥΠΕΧΩΔΕ
78 λυόμενοι οικίσκοι για τη στέγαση τσιγγάνων στους Δήμους Νέας Ιωνίας Μαγνησίας,
Βραχνέϊκων, Ξυλοκάστρου, και τη λειτουργία Ιατροκοινωνικών Κέντρων στους Δήμους
Παρελίων, Φαρσάλων και Τυρνάβου. Το επόμενο διάστημα αναμένεται να παραδοθούν
οικίσκοι και σε άλλους Δήμους.
Στα παραπάνω πρέπει να προστεθεί η χορήγηση 9.000 στεγαστικών δανείων ύψους 60.000€
το κάθε ένα, σε Έλληνες τσιγγάνους που δεν πληρούν τις στεγαστικές τους ανάγκες με
ευνοϊκούς όρους και με την εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου για την απόκτηση μόνιμης
κατοικίας.Τα στεγαστικά δάνεια προορίζονται για την αγορά ή ανέγερση κατοικίας, την
αποπεράτωση υφιστάμενης, την αγορά οικοπέδου και την ανέγερση σε αυτό κατοικίας ή
ακόμα – με πρωτοβουλία των δανειοληπτών την ένταξη τους σε προγράμματα οργανωμένης
οικιστικής δόμησης κατόπιν παραχώρησης οικοπεδικών εκτάσεων από τους οικείους Ο.Τ.Α.
το Ελληνικό Δημόσιο ή άλλο φορέα του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα). Από την έναρξη του
προγράμματος έως σήμερα έχει γίνει κατανομή 7.583 στεγαστικών δανείων και έχουν
εκδοθεί 6.266 αποφάσεις δικαιούχων στεγαστικής δανειοδότησης σε ισάριθμες σχεδόν
οικογένειες (έως 19/10/2007) εκ των οποίων οι 512 το 2007. Εχουν εκταμιευθεί 5.459 δάνεια
από τις τράπεζες (έως 30/9/2007) για την απόκτηση πρώτης κατοικίας και βρίσκεται σε
εξέλιξη η διαδικασία αξιολόγησης των τελικών δικαιούχων.
Προκειμένου να διασφαλιστεί, σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο βαθμό, η επίτευξη των στόχων
του στεγαστικού προγράμματος και η εξασφάλιση ελάχιστων προδιαγραφών κατασκευής
κατοικιών, το ΥΠΕΣ συνεργάζεται με τα συναρμόδια Υπουργεία, με τους ΟΤΑ και τα
χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ενώ προβαίνει σε κάθε αναγκαία τροποποίηση ή συμπλήρωση
του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου για τη διευκόλυνση και την επίσπευση επίτευξης
λύσεων.Στην κατεύθυνση αυτή τροποποιήθηκε το θεσμικό πλαίσιο του προγράμματος
στεγαστικής δανειοδότησης, για την εξασφάλιση ελάχιστων προδιαγραφών κατοικιών από
τους ΟΤΑ με τη θεσμοθέτηση υποχρεωτικής κατασκευής κατοικιών ελάχιστης καθαρής
επιφάνειας 85 τμ. Ενεργοποιήθηκε το θεσμικό πλαίσιο για τη δωρεάν παραχώρηση και κατά
πλήρη κυριότητα δημοτικών και κοινοτικών ακινήτων. Ενσωματώθηκαν κοινωνικά κριτήρια
αξιολόγησης λαμβάνοντας υπόψη τους τις ιδιαίτερες συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού
των Ελλήνων τσιγγάνων (π.χ. πολύτεκνες οικογένειες, αναπηρίες κ.α.), η αξιολόγηση των
αιτήσεων των υποψηφίων δικαιούχων διενεργείται από τους Δήμους, οι οποίοι έχουν άμεση
γνώση των προβλημάτων των τσιγγάνων (αρχή της εγγύτητας), με ευθύνη των οικείων
Δημοτικών Συμβουλίων, με τα προβλεπόμενα κριτήρια 39.
Για την επιτάχυνση των σχετικών διαδικασιών και την άρση ερμηνευτικών προβλημάτων,
προβλέφθηκε πρόσφατα ρητώς, ότι στην κατηγορία των «ειδικών κοινωνικών ομάδων»
εντάσσονται και οι Έλληνες Τσιγγάνοι 40, ώστε, στο πλαίσιο των εκτελούμενων
προγραμμάτων στεγαστικής αποκατάστασής τους, να καταστεί δυνατή η έγκριση, κατά το
άρθρο 6 παρ. 2 του Ν. 2790/2000, τοπικών ρυμοτομικών σχεδίων για τις εκτάσεις, όπου θα
εγκατασταθούν.
Στο νέο κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων 41 προβλέπεται ότι στις αρμοδιότητες της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης περιλαμβάνεται ο σχεδιασμός και η εφαρμογή προγραμμάτων ή η συμμετοχή
σε προγράμματα και δράσεις για την ένταξη των τσιγγάνων, στην κοινωνική, οικονομική και
πολιτιστική ζωή της τοπικής κοινωνίας καθώς και η προώθηση και ανάπτυξη του
εθελοντισμού και της κοινωνικής αλληλεγγύης με τη δημιουργία τοπικών δικτύων που θα
δραστηριοποιούνται για την επίτευξη των στόχων και την υποβοήθηση του έργου της
κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης του Δήμου.
Επίσης για περιοχές που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικιστικά προβλήματα υπήρξε πρόβλεψη
για το χαρακτηρισμό της στεγαστικής αποκατάστασης των τσιγγανών ως μεγάλο
αναπτυξιακό έργο (βλ. Δήμο Κομοτηνής) καθιστώντας δυνατή την υλοποίηση των
αναγκαίων υποδομών για την κατασκευή οικισμού. Σε συνεργασία με τα Υπουργεία
Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
υλοποιείται η δράση για τα Ιατροκοινωνικά Κέντρα και σε συνεργασία με το Υπουργείο
Πολιτισμού η δράση για τα σπίτια πολιτισμού.

Λ) Βίαιη εκτόπιση ιρακινών προσφύγων

Σύμφωνα με πληροφορίες του Ο.Μ.C.T. στις 22 Φεβρουαρίου του 2007, μία ομάδα 54
Ιρακινών , που πέρασαν παράνομα με βάρκα από την τουρκική ακτή στη Χίο,
συνελλήφθησαν και κρατήθηκαν στο Προσωρινό Κέντρο Υποδοχής Ξένων της Χίου. 42
Μερικές μέρες μετά , 13 από αυτούς που είχαν οικογένειες με μικρά παιδιά
απελευθερώθηκαν και υποχρεώθηκαν να φύγουν από την χώρα, ενώ οι υπόλοιποι 39 άντρες
και 2 γυναίκες συνέχισαν να βρίσκονται υπό κράτηση. Οι αστυνομικές αρχές αγνόησαν την
ειδική ντιρεκτίβα της U.N.H.C.R. για τους Ιρακινούς πρόσφυγες και δεν ενδιαφέρθηκαν να
δουν αν κάποιος από τους κρατούμενους ζητούσε άσυλο.

Είναι καθιερωμένη τακτική των αρχών να αποτρέπουν τέτοιους κρατούμενους από την
συμπλήρωση αίτησης ασύλου, και εάν οι κρατούμενοι επιμείνουν, οι αρχές παρατείνουν την
κράτηση τους για όλη την σύμφωνα με τον νόμο περίοδο, που είναι 3 μήνες, επίσης
προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν ταχύτατες διαδικασίες αναθεώρησης της αίτησης ασύλου
και να την απορρίψουν ώστε να μπορούν να απελάσουν τους αιτούμενους πρίν χρειαστεί να
τους αφήσουν ελεύθερους. Αν δεν συμπληρωθούν αιτήσεις οι αρχές τους αφήνουν
ελεύθερους, διατάσσοντας τους να φύγουν από την χώρα με δική τους ευθύνη μέσα στις
επόμενες εβδομάδες. Ύστερα, οι αιτούντες άσυλο καταθέτουν αίτηση ασύλου στην Αθήνα,

39
33165/06 KYA (ΦΕΚ 780/Β/29-6-2006)
40
Ν. 3448 (ΦΕΚ 57/Α/15-3-2006 άρθρ. 34 παρ. 1,).
41
Ν. 3463 (ΦΕΚ 114 /Α/8-6-2006) άρθρ. 75
42
Ανακοίνωση της Ομάδας Δικηγόρων για τα δικαιώματα των μεταναστών και των προσφύγων, 27
Ιουλίου 2007
όπου ζούνε ελεύθεροι και περιμένουν για μια αναθεώρηση της αίτησης τους, έχοντας την
δυνατότητα να ψάξουν και για νομική βοήθεια. Σε αυτό το κλίμα , οι 39 Ιρακινοί αναφέρεται
ότι θέλησαν να συμπληρώσουν αιτήσεις κατά την διάρκεια της αποφυλάκισης τους. Για
πρώτη φορά όμως, στις 29 Μαρτίου του 2007, η αστυνομικές αρχές τους έδωσαν εντολές να
φύγουν από την χώρα αλλά δεν τους απελευθέρωσαν. Αντιθέτως τους συνόδεψαν μέσω της
Αθήνας στο Τμήμα Μεταγωγών της Θεσσαλονίκης για να τους απελάσουν στην Τουρκία
εφαρμόζοντας ένα διμερές πρωτόκολλο.
Μόλις αφίχθησαν στην Θεσσαλονίκη , στις 30 Μαρτίου 2007, οι Ιρακινοί σύμφωνα με τις
υπάρχουσες πληροφορίες δήλωσαν ότι ήθελαν να καταθέσουν αιτήσεις για άσυλο, αλλά τους
αρνήθηκαν αυτό το δικαίωμα, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς τους. Μια δικηγορική ομάδα
συμπαράστασης κατάφερε να δει 3 από αυτούς και ενημερώθηκε ότι όλοι ήθελαν να
καταθέσουν αίτηση ασύλου, καθώς φύγανε από το Ιράκ για να γλιτώσουν διώξεις για
διάφορους θρησκευτικούς, εθνοτικούς ή πολιτικούς λόγους. Οι δικηγόροι ενημέρωσαν
γραπτώς την αστυνομία το βράδυ της 30ης Μαρτίου 2007 και τους δόθηκε μια προφορική
εγγύηση ότι όσοι ήθελαν να κάνουν αίτηση θα είχαν την δυνατότητα.

Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορία, στις 7 π.μ. της 31ης Μαρτίου 2007, είπαν στους Ιρακινούς
να μαζέψουν τα πράγματα τους και να επιβιβαστούν σε ένα λεωφορείο το όποιο θα
αναχωρούσε στις 8 π.μ., για να τους πάει στα ελληνο-τουρκικά σύνορα. Όσοι
διαμαρτυρήθηκαν και αρνήθηκαν να επιβιβαστούν στο λεωφορείο, επιμένοντας στην
κατάθεση αίτησης, αναφέρουν ότι ξυλοκοπήθηκαν από μια ομάδα αστυνομικών.
Σύμφωνα με την πληροφορία, οι αστυνομικές αρχές τελικά δέχθηκαν τις 41 αιτήσεις, συν
άλλες 8 από Ιρακινούς και Ιρανούς κρατούμενους στην ίδια μονάδα. Ωστόσο η επικοινωνία
τους με τους κρατούμενους και αιτούντες για άσυλο δεν έγινε σε μια γλώσσα που μπορούσαν
να καταλάβουν αλλά στα αγγλικά, τα οποία μόνο ένας από τους κρατούμενους μπορούσε να
καταλάβει αλλά όχι να τα μιλήσει καλά και έπρεπε να τα μεταφράζει στους άλλους
κρατούμενους. Ακόμα , κανένας γιατρός δεν εξέτασε αυτούς που δήλωσαν ότι
ξυλοκοπήθηκαν. Ως εκ τούτου , δεν υπήρξε δυνατότητα να εξακριβωθούν από ανεξάρτητη
αρχή οι ισχυρισμοί για την κακοποίηση.

Οι αιτούντες για άσυλο παρέμειναν υπό κράτηση, καθώς αυτή είναι η πρακτική στην Ελλάδα
για τους αλλοδαπούς που καταθέτουν αίτηση ασύλου αφού πρώτα έχουν τεθεί υπό κράτηση.
Αυτή η πρακτική εφαρμόστηκε ακόμα και στους Ιρακινούς, παρά τις αναθεωρημένες οδηγίες
της U.N.H.C.R.του Φεβρουαρίου του 2007, που απαιτούν χορήγηση της ιδιότητας των
προσφύγων ή δευτερευόντως (σύμφωνα με την περιοχή από την οποία προέρχονται) στους
Ιρακινούς αιτούντες άσυλο εξαιτίας της παρούσας κατάστασης στο Ιράκ. Ακόμα, η μονάδα
του Κέντρου Μεταγωγών δεν είναι εξοπλισμένοι για την υποδοχή μεγάλου αριθμού
κρατουμένων για πολλές εβδομάδες και μόνο μερικοί κρατούμενοι απελαύνονται μέσα σε
λίγες μέρες. Οι Ιρακινοί δήλωσαν σύμφωνα με τις πληροφορίες ότι έπρεπε να κοιμούνται σε
στρώματα στο πάτωμα μέσα σε υπεράριθμα κελιά. Παραπάνω, η μονάδα δεν έχει καμία
παροχή για γεύματα στους αιτούντες άσυλο , στους οποίους δόθηκαν χρήματα για να
αγοράζουν φαγητά από έναν ιδιώτη που πούλαγε τρόφιμα στους κρατούμενους.

Ο Ο.Μ.C.T. και το Ε.Π.Σ.Ε. υπενθύμισαν ότι η Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης
Ενάντια στα Βασανιστήρια (C.P.T.) κατέγραψε παρόμοιες υποθέσεις κατά την διάρκεια της
επίσκεψης του τον Αύγουστο-Σεπτέμβριο του 2005 και τις εξέδωσε σε μία αναφορά για την
Ελλάδα που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2006. Λαμβάνοντας υπόψη τις σοβαρές
ανησυχίες, το C.P.T. έκανε μια προσθετική ad hoc επίσκεψη στην Ελλάδα τον Φεβρουάριο
του 2007, επισκεπτόμενο κυρίως χώρους κράτησης για αλλοδαπούς που περιμένουν
απέλαση.

Διάφορες τοπικές Μ.Κ.Ο. ενδιαφέρθηκαν πολύ για αυτές τις αναφορές και απαίτησαν από τις
Αρχές να δώσει άσυλο σε αυτούς τους Ιρακινούς πρόσφυγες με μια αυστηρή εφαρμογή της
Αναθεωρημένης Οδηγίας του U.N.H.C.R. και να τους αφήσουν αμέσως ελεύθερους.
Αντιρατσιστικές ομάδες ζήτησαν από τις αρχές να κάνουν μια ενδελεχή και αμερόληπτη
έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς της κακοποίησης, για να βρεθούν όλοι οι υπεύθυνοι , να
δικαστούν και να εφαρμοστούν οι ποινικές ή/και διοικητικές κυρώσεις όπως προβλέπονται
από τον νόμο. Τέλος, πίεσαν τις αρχές για να εφαρμοστούν πλήρως οι οδηγίες του C.P.T. και
να αποτραπούν οι απάνθρωπες και μειωτικές συνθήκες κράτησης για τους αιτούντες άσυλο
στην Ελλάδα.

Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της Αντιρατσιστικής Πρωτοβουλίας Θεσσαλονίκης 43, ους

τελευταίους μήνες οι υπηρεσίες του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης έχουν μεταβάλει την
πολιτική τους έναντι των Ιρακινών υπηκόων που έρχονται στη χώρα μας. Ειδικότερα ενώ
μέχρι πρότινος ακολουθούσαν πολιτική ανοχής η οποία συνίστατο στην αποφυγή της
κράτησης και της απέλασης/ επαναπροώθησης των ιρακινών υπηκόων, το τελευταίο χρονικό
διάστημα έχουν αρχίσει να γίνονται συλληψεις και επαναπροωθήσεις στην Τουρκία, βάσει
του ελληνοτουρκικού πρωτοκόλλου επανεισδοχής, και στην Ιορδανία. Οι χώρες αυτές δεν
παρέχουν κανένα εχέγγυο προστασίας των δικαιωμάτων των Ιρακινών υπηκόων τους οποίους
συχνά απελαύνουν στο Ιράκ..Η πολιτική αυτή ακολουθείται σε μία περίοδο κατά την οποία η
κατάσταση στο Ιράκ παρουσιάζει ραγδαία επιδείνωση. Για το λόγο αυτό άλλωστε τόσο η
Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες όσο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους
Πρόσφυγες συνιστούν κανείς Ιρακινός υπήκοος να μην απελαύνεται στο Ιράκ χωρίς την
θέλησή του.

Η οργάνωση επισήμανε ότι η πολιτική αυτή παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές προσφυγικό

δίκαιο καθώς και το δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ειδικότερα οι Ιρακινοί που έρχονται
στην Ελλάδα προκειμένου να αποφύγουν τους κινδύνους και τις διώξεις που υφίστανται στην
πατρίδα τους αποτελούν πρόσφυγες σύμφωνα με την έννοια του άρθρου 1 της Σύμβασης της
Γενεύης του 1951 για τους Πρόσφυγες και προστατεύονται από την επαναπροώθηση
σύμφωνα με το άρθρο 33 της Σύμβασης αυτής, ανεξαρτήτως του αν έχουν υποβάλει αίτημα
ασύλου. Αλλά και πέραν αυτού οι Ιρακινοί υπήκοοι που καταφεύγουν στην Ελλάδα
προστατεύονται από την επαναπροώθηση και με βάση το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης
των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Παράλληλα η εφαρμογή του ελληνοτουρκικού
πρωτοκόλλου επανεισδοχής είναι εξίσου παράνομη, καθώς στο ίδιο το πρωτόκολλο
αναφέρεται ότι η εφαρμογή του προϋποθέτει το σεβασμό των διεθνών δεσμεύσεων των δύο
χωρών που απορρέουν από την κύρωση των διεθνών συμβάσεων. Με βάση τα ανωτέρω οι
Ιρακινοί υπήκοοι που καταφεύγουν στην Ελλάδα αποτελούν άτομα που χρήζουν διεθνούς
προστασίας και συνεπώς δεν μπορεί να ακολουθηθεί στην περίπτωσή τους η διαδικασία
διοικητικής απέλασης που προβλέπεται από το ν. 3386/2005. Αντιθέτως το ελληνικό κράτος
οφείλει να μεριμνήσει για την νόμιμη παραμονή τους στην Ελλάδα μέχρις ότου οι συνθήκες
που επικρατούν στο Ιράκ επιτρέψουν τον ασφαλή επαναπατρισμό τους.

Μ) Η υπόθεση του Χαλίτ Γιαλτσίν

Ο Χαλίτ Γιαλτσίν αποφυλακίστηκε αφού εξέτισε την ποινή του, τον περασμένο Φεβρουάριο
2007, αλλά εξακολουθεί να κρατείται επί 4 μήνες στις φυλακές, χωρίς να έχει πλέον κανένα
από τα δικαιώματα ενός κρατουμένου ( π.χ. άδειες) 44. Υπέβαλε νέα αίτηση για χορήγηση
πολιτικού ασύλου (καθώς η παλαιότερη είχε πριν από πολλά χρόνια επίσης απορριφθεί) αλλά
το υπουργείο Δημόσιας Τάξης δεν εξέτασε το θέμα. Ο Τούρκος (κουρδικής καταγωγής)
Χαλίτ Γιαλτσίν κινδυνεύει να απελαθεί άμεσα στην Τουρκία, απ' όπου διέφυγε το 1983 για
πολιτικούς λόγους. Και όπως όλα δείχνουν, το ενδεχόμενο να υποβληθεί σε βασανιστήρια ή
άλλη απάνθρωπη μεταχείριση είναι πολύ μεγάλο. Ιδίως αν αναλογισθεί κανείς ότι το
τουρκικό κράτος τού έχει αφαιρέσει την τουρκική ιθαγένεια! Η τύχη, όμως, ενός ανθρώπου
43
«Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης», Δελτίο Τύπου, 29 Ιουλίου 2007
44
«Ελευθεροτυπία», 27 Ιουνίου 2007
που όλοι στην Ελλάδα αναγνωρίζουν ως πολιτικό πρόσφυγα, δεν φαίνεται να απασχολεί
ιδιαίτερα τους Ελληνες αξιωματούχους.

Η περίπτωση αποτελεί ένα τυπικό δείγμα του τρόπου με τον οποίο οι ελληνικές αρχές
απορρίπτουν συλλήβδην, για λόγους εθνικής ασφάλειας, τα περισσότερα αιτήματα
χορήγησης πολιτικού ασύλου. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι η Σύμβαση της Γενεύης
απαγορεύει την απέλαση εάν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος ο απελαθείς να συλληφθεί ή να
υποστεί βασανιστήρια! Η υπόθεση επιβαρύνθηκε από την εμπλοκή τού συγκεκριμένου
πρόσφυγα σε υπόθεση ναρκωτικών, την οποία πλήρωσε με ισόβια καταδίκη. Ο ίδιος, αν και
την απέδωσε σε άγνοια, εξέτισε υποδειγματικά επί 17 χρόνια την ποινή του. Την ίδια στιγμή
οι αριστερές οργανώσεις που τον στήριζαν παρέμειναν στο πλευρό του, αναγνωρίζοντας ως
βασική του ιδιότητα αυτή του πολιτικού πρόσφυγα.

Περιγράφοντας ο ίδιος την περιπέτειά του, στις αλλεπάλληλες αιτήσεις που έχει υποβάλει
στα ελληνικά δικαστήρια αναφέρει μεταξύ άλλων ότι λόγω της ενασχόλησής του με αριστερά
σχήματα καταδιωκόταν από τη τουρκική αστυνομία. Με την επικράτηση της χούντας του
απαγγέλθηκαν βαρύτατες κατηγορίες, με βάση τον αντιτρομοκρατικό νόμο, οι οποίες δεν
παραγράφονται ούτε αμνηστεύονται, για αδικήματα που δεν είχε διαπράξει. Επισημαίνει ότι
διέφυγε στην Ελλάδα το 1983 γιατί δεν μπορούσε να αντικρούσει τις κατηγορίες, ενώ πολλοί
σύντροφοί του υπέκυψαν στις τουρκικές φυλακές ύστερα από φρικτά βασανιστήρια. Η
ελληνική κυβέρνηση αν και απέριψε το 1983 το αίτημα για άσυλο δεν τον απέλασε. Αντίθετα
του χορήγησε άδειες παραμονής, αναγνωρίζοντας εμμέσως την ιδιότητα του πολιτικά
διωκόμενου. Ο ίδιος, πριν από το παράπτωμα των ναρκωτικών, δραστηριοποιούνταν ενεργά
ενάντια στο τουρκικό δικτατορικό καθεστώς. Η απέλασή του (μετά την έκτιση της ποινής)
έχει διαταχθεί από την καταδικαστική απόφαση του δικαστηρίου.

Ν) Επίσκεψη βουλευτών του Ευρωπαικού Κοινοβουλίου

στα Κέντρα Κράτησης αλλοδαπών
Αντιπροσωπεία 9 βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επισκέφθηκε την Ελλάδα (Σάμο
και Αθήνα) στις 14 και 15 Ιουνίου 2007. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας ήταν η κ. Martine
ROURE. 45.Σκοπός της επίσκεψης ήταν η συλλογή πληροφοριών και η άμεση διακρίβωση της
κατάστασης όσον αφορά την υποδοχή των αιτούντων άσυλο και των νόμιμων και παράνομων
μεταναστών στην Ελλάδα, η εξακρίβωση των συνθηκών που επικρατούν στα κέντρα, καθώς
και η ανταλλαγή απόψεων με εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών και των
κυβερνητικών αρχών. Η επίσκεψη στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε κατόπιν παρόμοιων
αποστολών στην Ιταλία (στη Lampedusa), την Ισπανία (στη Ceuta και τη Melilla, καθώς και
στις Καναρίους Νήσους), τη Γαλλία (στο Παρίσι) και τη Μάλτα.

Η επίσκεψη της αντιπροσωπείας επικεντρώθηκε σε 3 διαφορετικά κλειστά κέντρα, δύο στο

νησί της Σάμου (το παλαιό κέντρο μέσα στο Βαθύ και το νέο κέντρο) και ένα στην Αθήνα (το
«ειδικό κέντρο κράτησης στην οδό Πέτρου Ράλλη») 46.

45
Έκθεση της αντιπροσωπείας της Επιτροπής LIBE σχετικά με την επίσκεψη στην Ελλάδα (σε Σάμο
και Αθήνα) - Εισηγήτρια: κ. Jeanine HENNIS-PLASSCHAERT
46
Μεταξύ άλλων, η αντιπροσωπεία συναντήθηκε με τους εξής αρμόδιους:
 τον υπουργό Δημόσιας Τάξης, κ. Βύρωνα ΠΟΛΥΔΩΡΑ,
 τον υπουργό Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, κ. Προκόπη
ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟ,
 τον έλληνα Συνήγορο του Πολίτη, κ. Γιώργο ΚΑΜΙΝΗ
 τον πρόεδρο του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής (ΙΜΕΠΟ), κ. Αλέξανδρο ΖΑΒΟ,
Το υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης (ΥΠΕΣΔΔΑ) είναι
αρμόδιο για ζητήματα ιθαγένειας, νόμιμης μετανάστευσης και ένταξης των μεταναστών. Για
τον έλεγχο της νομιμότητας των μεταναστών, για τη λήψη και την εφαρμογή αποφάσεων
σχετικά με τις διοικητικές απελάσεις, για την εξέταση των αιτήσεων χορήγησης ασύλου και
για την παροχή στο ΥΠΕΣΔΔΑ δεδομένων σχετικά με ζητήματα ιθαγένειας, αρμόδιο είναι το
υπουργείο Δημόσιας Τάξης (ΥΔΤ).

Στην Ελλάδα υπάρχουν δύο βασικά είδη κέντρων:

 κλειστά κέντρα για τους παράνομους μετανάστες που βρίσκονται υπό διοικητική
κράτηση·
 ανοικτά κέντρα για τους αιτούντες άσυλο (συνήθως τα άτομα που υποβάλλουν
αίτηση χορήγησης άσυλου ενώ κρατούνται ήδη σε κλειστά κέντρα δεν μετακινούνται
στα ανοικτά κέντρα, αλλά, αντιθέτως, παραμένουν υπό κράτηση στα κλειστά
κέντρα).

Επίσκεψη στα κέντρα κράτησης της Σάμου έγινε στις 14.06.2007. Οι εργασίες κατασκευής
ενός νέου Κέντρου κράτησης στο Βαθύ της Σάμου, οι οποίες βρίσκονται εν εξελίξει εδώ και
δύο χρόνια με συνολικό προϋπολογισμό 3 εκατομμυρίων ευρώ, δεν έχουν ακόμα περατωθεί.
Στόχος είναι το νέο κέντρο (το οποίο θα είναι κλειστό) να συμμορφώνεται απολύτως με την
κοινοτική νομοθεσία και να διαθέτει χωρητικότητα 400 ατόμων. Οι κρατούμενοι θα μπορούν
να κινούνται εντός του περιμετρικού συρματοπλέγματος. Θα δημιουργηθούν χωριστοί χώροι
για τις γυναίκες και τα παιδιά και παράλληλα προβλέπεται ότι θα προσφέρονται
δραστηριότητες απασχόλησης και ψυχαγωγίας. Θα συναφθεί σύμβαση με εταιρεία
τροφοδοσίας, όπου θα λαμβάνονται υπόψη οι διαιτητικές ανάγκες, οι δε ΜΚΟ θα μπορούν να
εισέρχονται στο κέντρο σε καθημερινή βάση. Το τελευταίο και πιο σημαντικό ζήτημα που

 τον νομάρχη Σάμου, κ. Μανώλη ΚΑΡΛΑ, καθώς και αρκετούς αξιωματούχους και
αντιπροσώπους των τοπικών αρχών της Σάμου και της Αθήνας.

Τέλος, η αντιπροσωπεία συναντήθηκε επίσης με αντιπροσώπους διαφόρων οργανώσεων:

 Διεθνής Αμνηστία
 ΑΡΣΙΣ
 Κάριτας Αθήνας
 Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας
 Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για Πρόσφυγες και Εξόριστους (ECRE)
 Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων
 Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
 Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
 Ελληνική Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
 Ομάδα δικηγόρων για τα δικαιώματα των προσφύγων και των μεταναστών
 Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
 Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός
 Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης
 Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου
 Δίκτυο Πληροφόρησης για τον Ρατσισμό και την Ξενοφοβία – RAXEN
 Επιτροπή αλληλεγγύης για τους πρόσφυγες της Σάμου
 Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR)

Η αντιπροσωπεία παραχώρησε μία συνέντευξη Τύπου. Η επίσκεψη καλύφθηκε από τα ελληνικά μέσα
ενημέρωσης.
πρέπει να απαντηθεί είναι εάν θα υπάρχει επαρκές προσωπικό, π.χ. κοινωνικοί λειτουργοί,
ιατροί και νοσοκόμοι, ψυχολόγοι, μεταφραστές, δικηγόροι και ειδικευμένες αστυνομικές
δυνάμεις. Επιπλέον, ο σχεδιασμός των κτισμάτων ως «πρόχειρων οικημάτων» με επίπεδες
οροφές θα μπορούσε να εγείρει ερωτηματικά σχετικά με την καταλληλότητά τους, δεδομένου
του τοπικού κλίματος.

Ο νομάρχης εξήγγειλε ότι το κέντρο θα άνοιγε εντός δύο μηνών. Ωστόσο, τα πάντα
εξαρτώνται τελικά από τις αποφάσεις που θα λάβουν τα δύο συναρμόδια υπουργεία. Η
κατασκευή του νέου αυτού κέντρου έχει διαρκέσει αρκετά χρόνια. Σύμφωνα με τον νομάρχη,
οι εθνικές αρχές δεν παρείχαν ιδιαίτερη στήριξη παρά την επείγουσα ανάγκη κατασκευής
ενός νέου κέντρου στη Σάμο. Το κτίριο του παλαιού κέντρου της Σάμου είναι ένα
εγκαταλελειμμένο καπνεργοστάσιο που κατασκευάστηκε το 1928, και επικουρικά
χρησιμοποιείται ακόμη. Έπειτα από μια σύντομη παρουσίαση, οι αρχές παρείχαν στην
αντιπροσωπεία απεριόριστη πρόσβαση στις εσωτερικές εγκαταστάσεις κράτησης. Συνήθως,
στο εν λόγω κτίριο κρατούνται περίπου 200 έως 400 άτομα. Κατά την επίσκεψή μας,
υπήρχαν 115 κρατούμενοι, αριθμός που φαίνεται ήδη υπερβολικά υψηλός. Οι κρατούμενοι
ήταν όλοι άνδρες. Σε αντίθεση με το παρελθόν, οι γυναίκες και τα παιδιά (εάν υπάρχουν)
κρατούνται πλέον χωριστά.

Σύμφωνα με τις αρχές, οι κρατούμενοι ενημερώνονται σχετικά με τους τρόπους αίτησης

χορήγησης ασύλου, αλλά συνήθως δεν υποβάλλουν αίτηση. Υπάρχει ένας δικηγόρος
διαθέσιμος για το κέντρο, που συγχρηματοδοτείται εν μέρει από το Equal. Ο νομάρχης δεν
λαμβάνει επαρκή στήριξη από τις εθνικές αρχές. Και πράγματι, δεν μπορεί κανείς τον
καταστήσει υπεύθυνο για τη λειτουργία του κέντρου χωρίς να τον εξοπλίσει με επαρκή μέσα.

Γενικά, οι συνθήκες μπορούν να περιγραφούν ως άθλιες, ελεεινές και απάνθρωπες. Ο

νομάρχης δήλωσε ότι οι κρατούμενοι καταστρέφουν το κτίριο. Σύμφωνα με τον νομάρχη,
κάθε δύο ή τρεις μήνες επισκευάζονται οι υδραυλικές και ηλεκτρικές εγκαταστάσεις.
Βλέποντας κανείς το κτίριο, αναρωτιέται τι άλλο απομένει για να καταστραφεί. Η
καταστροφική συμπεριφορά θα μπορούσε κάλλιστα να εξηγηθεί από τις συνθήκες υπό τις
οποίες κρατούνται οι άνθρωποι αυτοί.

Το κέντρο ήταν πράγματι τόσο ασυντήρητο που έθετε σε κίνδυνο τους ίδιους τους
κρατουμένους. Οι τοίχοι ήταν καλυμμένοι με γκράφιτι και διάτρητοι. Μεγάλα κομμάτια
γύψου και τσιμέντου είχαν πέσει από την εσωτερική οροφή. Το δάπεδο ήταν ακάθαρτο και
υπήρχαν εμφανή ίχνη ζωυφίων και σκουπίδια διάσπαρτα παντού. Παρότι ο αριθμός των
κρατουμένων δεν υπερέβαινε τη στιγμή εκείνη τα 115 άτομα, στην εγκατάσταση
επικρατούσε συνωστισμός και οι συνθήκες ήταν ακάθαρτες και ανθυγιεινές σε όλη την
έκτασή της. Η ποιότητα του αέρα ήταν κακή και υπήρχε πολλή υγρασία. Δεν υπήρχαν
εγκαταστάσεις για δραστηριότητες απασχόλησης και ψυχαγωγίας ούτε και χώρος σίτισης. Τα
μόνα πραγματικά έπιπλα ήταν κατά τα φαινόμενα κάποια βρόμικα στρώματα και μερικά
διώροφα κρεβάτια σε ορισμένα δωμάτια, τα οποία προφανώς δεν επαρκούσαν για όλους. Οι
κρατούμενοι κοιμούνταν σε συνθήκες εξαιρετικά μεγάλου συνωστισμού και ακαθαρσίας. Τα
λουτρά, χωρίς πόρτες και κοινά για άνδρες και γυναίκες, ήταν τόσο ασυντήρητα που
ουσιαστικά δεν μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν. Ο χώρος των λουτρών ήταν βυθισμένος σε
1 εκατοστό περίπου τρεχούμενου νερού/λυμάτων και ήταν εξαιρετικά ακάθαρτος. Σπασμένα
καζανάκια και υδραυλικά εξαρτήματα κρέμονταν κυριολεκτικά από τους τοίχους και ήταν
δύσκολο να εντοπίσει κανείς μία τουαλέτα ή μία ντουζιέρα που να λειτουργεί. Οι συνθήκες
ήταν παντελώς εξευτελιστικές και ανθυγιεινές.

Επιπλέον, το κέντρο είναι σαφώς υποστελεχωμένο – υπάρχουν μόνο δύο αξιωματικοί της
αστυνομίας σε τακτική υπηρεσία (οι οποίοι, όπως αναφέρθηκε, αυξάνονται σε έως και πέντε
κατά τη διάρκεια του συσσιτίου), 1 γιατρός, κανένας ψυχολόγος, 1 κοινωνικός λειτουργός (ο
οποίος ανέλαβε καθήκοντα προσφάτως) και κανένας διερμηνέας (ακόμη και κατά τη διάρκεια
της επίσκεψής μας). Ορισμένοι κρατούμενοι κατήγγειλαν ότι είχαν υποστεί κακοποίηση ή
ξυλοδαρμό από τους συνοριοφύλακες κατά τη σύλληψή τους. Αρκετοί κρατούμενοι μας
ανέφεραν ότι, για να πραγματοποιήσουν ένα τηλεφώνημα, πρέπει να δωροδοκούν τον
φύλακα. Το βασικό φάρμακο που χορηγείται στους ασθενείς είναι η ασπιρίνη· στο κέντρο
δεν υπάρχει σχεδόν κανένας ιατρικός εξοπλισμός. Λόγω της έλλειψης φυλάκων, δεν είναι
δυνατή η διακομιδή στο νοσοκομείο. Και εάν θα ήταν δυνατόν να οργανωθεί η κατάλληλη
διακομιδή, το νοσοκομείο δεν έχει επαρκή χωρητικότητα για να αντιμετωπίσει τα
περιστατικά. Οι σωματικές ενοχλήσεις συχνά σχετίζονται με ψυχικές διαταραχές.
Οποιοσδήποτε έχει επισκεφθεί το κέντρο κατανοεί τους λόγους για τους οποίους συμβαίνει
αυτό.

Υπήρχε μια απτή αίσθηση αδικίας/απορίας σχετικά με τους λόγους για τους οποίους
ορισμένες ομάδες κρατούνταν αυτόματα για 3 μήνες (Ιρακινοί, Παλαιστίνιοι και λοιποί
αραβόφωνοι), ενώ άλλες ομάδες μόνο για 15 ημέρες (Αφγανοί, Σομαλοί και υπήκοοι της
Ερυθραίας). Οι περισσότεροι από τους κρατούμενους με τους οποίους συνομίλησε η
αντιπροσωπεία δήλωσαν ότι ήταν Ιρακινοί, Αφγανοί ή Παλαιστίνιοι, αλλά ανέφεραν ότι οι
αρχές, κατά την υποδοχή τους, τους καταχώρισαν αυθαίρετα ως «Λιβανέζους». Οι αρχές, από
την πλευρά τους, ισχυρίστηκαν ότι οι κρατούμενοι εμφανίζονταν χωρίς αποδεικτικά έγγραφα
ταυτότητας και απλώς δήλωναν ότι προέρχονταν από τις χώρες που υπέθεταν ότι θα τους
εξασφάλιζαν καλύτερη μεταχείριση. Σε κάθε περίπτωση, οι αρχές φαίνεται πως δεν
εφαρμόζουν κάποια καθιερωμένη αξιόπιστη διαδικασία για τον προσδιορισμό της καταγωγής
των αλλοδαπών που δεν έχουν έγγραφα (π.χ. μέσω της χρήσης ειδικευμένων διερμηνέων).
Πολλοί κρατούμενοι κατήγγειλαν ότι δεν είχαν πρόσβαση σε δικηγόρο και διερμηνέα, καθώς
και ότι δεν τους είχε επιδοθεί έγγραφο στο οποίο να εξηγούνται οι λόγοι για τους οποίους
κρατούνταν.

Φεύγοντας από το κέντρο, κοινή αίσθηση των μελών της αντιπροσωπείας είναι ότι το κέντρο
θα έπρεπε να έχει κλείσει εδώ και χρόνια. Η αντιπροσωπεία κατανοεί απολύτως και
αναγνωρίζει τα προβλήματα και τις προκλήσεις που συνεπάγεται η εισροή μεταναστών.
Ωστόσο, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για αυτές τις απάνθρωπες συνθήκες, οι οποίες
συνιστούν παντελή αθέτηση των υποχρεώσεων που ορίζονται από τις οδηγίες για την
υποδοχή και τις διαδικασίες (2003/9/ΕΚ και 2005/85/ΕΚ).

Συνάντηση με τις αρχές και με ΜΚΟ στη Σάμο έγινε στις 14.06.2007. Εκεί διαπιστώθηκε ότι
την τελευταία δεκαετία, η εισροή μεταναστών έχει αυξηθεί σημαντικά και ο αριθμός των
ατόμων που έρχονται μέσω της Τουρκίας έχει τριπλασιαστεί. Πολλοί από τους ανθρώπους
αυτούς δεν επιθυμούν να παραμείνουν στην Ελλάδα αλλά να μεταβούν σε ένα από τα άλλα
κράτη μέλη της ΕΕ. Όλες οι αρχές που παρίσταντο στη συνάντηση παραδέχτηκαν ότι οι
συνθήκες στο παλαιό κέντρο ήταν απλώς άθλιες και ότι το νέο κέντρο πρέπει να λειτουργήσει
όσο το δυνατόν συντομότερα (προβλέπεται να έχει τεθεί σε λειτουργία έως τον Αύγουστο του
2007) με επαρκές προσωπικό. Παρότι η υποδοχή των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών
είναι κατά κύριο λόγο και σε τελική ανάλυση ευθύνη των εθνικών και των ευρωπαϊκών
αρχών, στην πραγματικότητα οι τοπικές αρχές είναι εκείνες που προσπαθούν να
αντιμετωπίσουν τα προβλήματα επί τόπου. Εξέφρασαν την, απολύτως δικαιολογημένη,
επιθυμία τους να χαραχθεί μια σαφής και ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή πολιτική για την
αντιμετώπιση των παραγόντων που ωθούν καταρχάς τους ανθρώπους να εγκαταλείπουν τις
πατρίδες τους.

Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με τους λόγους για τους οποίους χρειάστηκε τόσος χρόνος
για να κατασκευαστεί τελικά ένα νέο κέντρο, οι αρχές εξήγησαν ότι, μετά από πολλές
προσπάθειες, μόλις το 2005 η εθνική κυβέρνηση έδωσε το πράσινο φως για την αναζήτηση
έκτασης και εγκαταστάσεων. Ο νομάρχης ανέφερε, επίσης, ότι οι προηγούμενες προσπάθειες
χρηματοδότησης ενός νέου κέντρου είχαν αποτύχει λόγω της έλλειψης συνεργασίας του
προηγούμενου νομάρχη και μιας γενικής διαμάχης για τη δέουσα κατανομή των ευθυνών
μεταξύ των τοπικών και των εθνικών αρχών όσον αφορά τη λειτουργία και τη στελέχωση του
κέντρου. Η έλλειψη γνώσεων για τον τρόπο κατασκευής ενός κέντρου υποδοχής και η
αδράνεια των δύο συναρμόδιων υπουργείων, που δεν κατέβαλλαν τις απαιτούμενες κοινές
προσπάθειες, προκάλεσαν περαιτέρω καθυστέρηση, στην οποία συνέβαλε οπωσδήποτε και η
έλλειψη κοινοτικής χρηματοδότησης.

Οι πρόσφυγες ή/και οι παράνομοι μετανάστες θα μεταφερθούν στο νέο κέντρο μόλις

περατωθούν οι εργασίες κατασκευής και υπάρξει επαρκές προσωπικό. Για τη μεταβατική
περίοδο, οι τοπικές αρχές προσπάθησαν να βρουν ξενοδοχεία ή/και άλλους χώρους για την
προσωρινή διαμονή των μεταναστών, αλλά η τοπική κοινωνία (και ιδίως οι ιδιοκτήτες
ξενοδοχείων) δεν είναι ιδιαίτερα πρόθυμοι να συνεργαστούν, καθώς ο τουρισμός αποτελεί
για αυτούς την πιο σημαντική πηγή εισοδήματος. Ορισμένες ΜΚΟ θεωρούν ότι ο ισχυρισμός
αυτός είναι απλώς δικαιολογία. Πρέπει να σημειωθεί ότι σε άλλα νησιά (στη Λέρο, την
Πάτμο, την Κάλυμνο ή ακόμα και στην Κω) βρέθηκαν ξενοδοχεία προς ενοικίαση.

Οι ΜΚΟ και οι ΔΟ που παρίσταντο, καθώς και ο μοναδικός δικηγόρος που εργάζεται στο
κέντρο, κατέστησαν σαφές ότι η ροή πληροφοριών προς τους κρατουμένους είναι σίγουρα
ανεπαρκής και ότι εφαρμόζονται συγκεκριμένοι χρόνοι κράτησης ανάλογα με την ιθαγένειά
τους. Όσοι δεν ζητούν άσυλο απελευθερώνονται ταχύτερα και τους χορηγείται άδεια
παραμονής ενός μήνα στην Ελλάδα προκειμένου να ρυθμίσουν τα της αναχώρησής τους.
Ωστόσο, οι περισσότεροι εξ αυτών διαφεύγουν. Η δική μας εντύπωση ήταν ότι πρόκειται για
μια εσκεμμένη πολιτική προκειμένου να ενθαρρύνονται οι κρατούμενοι να μην ζητούν
άσυλο, εντύπωση που επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι (προφανώς) δεν λαμβάνονται
αποτυπώματα από κανέναν από τους κρατουμένους για την καταχώριση της ταυτότητάς τους.

Συνάντηση με τον έλληνα Συνήγορο του Πολίτη, κ. Γιώργο ΚΑΜΙΝΗ και τον αναπληρωτή
του, κ. Ανδρέα ΤΑΚΗ έγινε στις 14.06.2007.Ο Συνήγορος του Πολίτη εξήγησε το ιστορικό
που έχει οδηγήσει στην κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα, δηλαδή τη
μετατροπή της από χώρα αποστολής σε χώρα υποδοχής μεταναστών. Στη συνέχεια, ανέφερε
ότι πολλοί παράνομοι μετανάστες είναι θύματα εμπόρων ανθρώπων. Τις περισσότερες φορές,
οι έμποροι τούς λένε να απαλλαγούν από τα αποδεικτικά έγγραφα ταυτότητας που έχουν μαζί
τους. Ωστόσο, οι μετανάστες δεν έχουν (ουσιαστική) επίγνωση του γεγονότος ότι απλώς δεν
είναι ευπρόσδεκτοι στην ΕΕ. Επιβεβαίωσε ότι πολλοί μετανάστες που φτάνουν στην Ελλάδα
τη θεωρούν ως χώρα διέλευσης. Το γεγονός ότι πολλοί μετανάστες καταφέρουν να «ζουν»
στην Ελλάδα προφανώς συνδέεται με την ακόμα ακμάζουσα παραοικονομία.

Επιπλέον, ο Συνήγορος του Πολίτη ανέφερε ότι η νομοθεσία προβλέπει ότι ο αιτών άσυλο
μπορεί να κρατηθεί σε κέντρο κράτησης μόνο κατ’ εξαίρεση. Ωστόσο, η τάση είναι ακριβώς
η αντίστροφη. Οι αξιωματικοί της αστυνομίας δεν διακρίνουν μεταξύ των αιτούντων άσυλο
και των παράνομων μεταναστών. Εξέφρασε την αμφιβολία του για το εάν οι αξιωματικοί της
αστυνομίας εξετάζουν πραγματικά τις αιτήσεις χορήγησης ασύλου (εάν πραγματοποιείται
καν εξέταση) και επεσήμανε σημαντικά προβλήματα στις διαδικασίες που ακολουθούνται,
όπως το γεγονός ότι οι αιτούντες άσυλο δεν ειδοποιούνται για την απόφαση που λαμβάνεται
σχετικά με την αίτησή τους, οπότε δεν είναι δυνατή η άσκηση έφεσης.

Σύμφωνα με την εντύπωση που έχει, οι αιτούντες άσυλο καθώς και οι παράνομοι μετανάστες
δεν ενημερώνονται καταλλήλως για τις δυνατότητες που έχουν ή δεν έχουν στη διάθεσή τους
(όσον αφορά τις διαδικασίες ή τις αιτήσεις). Ιδιαίτερα προβληματίζει η έλλειψη ειδικευμένου
προσωπικού. Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του, οι ανήλικοι αντιμετωπίζονται ως παραβάτες
του νόμου και όχι ως άτομα που χρειάζονται προστασία. Ο φόβος ότι η μεταχείριση των
μεταναστών «με υπερβολικά ανθρώπινο τρόπο» θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κίνητρο για
άλλους πιθανούς παράνομους μετανάστες φαίνεται ότι διαδραματίζει και αυτός ένα ρόλο.
Επεσήμανε, δε, ότι εάν δεν είναι δυνατή η απέλαση ενός μετανάστη (όπως, παραδείγματος
χάρη, στο Νταρφούρ ή στο Ιράκ) δεν έχει νόημα να κρατείται για 3 μήνες.

Πιο συγκεκριμένα, ο Συνήγορος του Πολίτη εντόπισε τα ακόλουθα προβλήματα όσον αφορά
την προστασία των ατόμων που ζητούν άσυλο:
 • ζητήματα λανθασμένης ερμηνείας του υφιστάμενου πλαισίου, όπως της σύμβασης
της Γενεύης για το καθεστώς των προσφύγων·
• η απέλαση και η κράτηση των αιτούντων άσυλο (μέτρα που προβλέπει ο νόμος για
την απέλαση και την κράτηση των παράνομων μεταναστών εφαρμόζονται και σε
όσους ζητούν άσυλο)·
• η αδυναμία της αστυνομίας να εγγυηθεί την άσκηση του δικαιώματος της έφεσης και
της δικαστικής προστασίας των αιτούντων άσυλο·
• οι προϋποθέσεις για τη διακοπή της εξέτασης μιας αίτησης χορήγησης ασύλου·
• η έλλειψη αποτελεσματικής πρόσβασης στις διαδικασίες χορήγησης ασύλου στους
λιμένες, στους αερολιμενικούς χώρους διέλευσης και στα πλοία με ξένη σημαία που
προσεγγίζουν ελληνικούς λιμένες·
• η αδυναμία ή απροθυμία τις αστυνομίας να εφαρμόσει τους κανονισμούς που
σχετίζονται με τις διαδικασίες χορήγησης πολιτικού ασύλου, ακόμα και όταν έχουν
διευκρινιστεί μέσω εγκυκλίων.

Ο Συνήγορος του Πολίτη κατέληξε σχολιάζοντας ότι συντελούνται κάποιες θετικές εξελίξεις
αλλά ότι, δεδομένων των συνεχιζόμενων αδυναμιών ή παραλείψεων, οι ελληνικές αρχές θα
έπρεπε να δώσουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στο εν λόγω ζήτημα.

Επίσκεψη στο κέντρο κράτησης της Αθήνας έγινε στις15.06.2007.Το κέντρο στην οδό
Πέτρου Ράλλη είναι ένα κλειστό κέντρο χωρητικότητας 380 ατόμων. Ο αστυνομικός
αξιωματικός που ήταν υπεύθυνος για την εγκατάσταση και το προσωπικό του προσέφεραν
μια πιο ελεγχόμενη ξενάγηση στην αντιπροσωπεία. Η φωτογράφηση απαγορευόταν. Ωστόσο,
η αντιπροσωπεία είχε τη δυνατότητα να συνομιλήσει με τους κρατούμενους και υπήρχαν
διερμηνείς. Σε γενικές γραμμές, οι συνθήκες ήταν πολύ καθαρότερες και καλύτερες από ό,τι
στη Σάμο. Ωστόσο, εντοπίστηκαν κάποιες ελλείψεις.

Το κέντρο διαθέτει χωριστά τμήματα για τους ασυνόδευτους ανηλίκους, τις γυναίκες και τους
άνδρες. Οι ανήλικοι βρίσκονται σε (μικρά) ατομικά κελιά. Οι γυναίκες και οι άνδρες
βρίσκονται σε μεγαλύτερα κελιά (χωριστά) σε καθένα από τα οποία κρατούνται περίπου 4-8
άτομα. Έως σήμερα, οι κρατούμενοι δεν έχουν τη δυνατότητα να περνούν χρόνο εκτός των
κελιών τους, λόγω έλλειψης φυλάκων. Ως εκ τούτου, οι κρατούμενοι περνούν το μεγαλύτερο
μέρος της ημέρας τους (εάν όχι ολόκληρη) στα κελιά τους. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό
με τα ατομικά κελιά σημαίνει ουσιαστικά ότι οι ανήλικοι κρατούνται σε απομόνωση.
Απαιτείται άδεια ακόμη και για την επίσκεψη στην τουαλέτα. Παρότι οι ιθύνοντες του
κέντρου το αρνήθηκαν, οι κρατούμενοι παραπονέθηκαν ότι δεν έχουν επαρκή (ή και
καθόλου) πρόσβαση σε δωρεάν νομική συνδρομή, σε δικηγόρους και σε κοινωνικούς
λειτουργούς. Επίσης, ήταν προφανής η έλλειψη πληροφόρησης των κρατουμένων.

Σε σύγκριση με τις εμπειρίες μας στη Σάμο, οι συνθήκες στο κέντρο αυτό ήταν πολύ
καλύτερες από υλική άποψη. Ωστόσο, ο εγκλεισμός ανηλίκων σε κελιά δεν εξυπηρετεί το
συμφέρον τους. Είναι αντίθετος με τις διεθνείς υποχρεώσεις και πρέπει να αποφεύγεται
πάντοτε. Γενικότερα, η κράτηση θα έπρεπε να αποτελεί την εξαίρεση, όχι τον κανόνα.
Επιπλέον, το ιατρικό προσωπικό ανέφερε ότι το κακής ποιότητας υλικό/φινίρισμα του
δαπέδου συμβάλλει ενεργά στην εξάπλωση ασθενειών και ότι ένας ιατρός και ένας
ψυχολόγος δεν επαρκούν σε καμία περίπτωση για την αντιμετώπιση 80 περιστατικών
ημερησίως.

Συνάντηση με τον Υπουργό Δημόσιας Τάξης, κ. Βύρωνα Πολύδωρα έγινε στις 15.06.2007.
Στην αρχή της συνάντησης, η ατμόσφαιρα ήταν ελαφρώς τεταμένη. Ο υπουργός αντέδρασε
απότομα σε δήλωση της επικεφαλής της αντιπροσωπείας ότι οι συνθήκες στη Σάμο
κρίνονταν ελεεινές και μάλιστα την «επέπληξε» επειδή δεν ήταν ως όφειλε «ευγενική».
Ωστόσο, ο υπουργός δήλωσε στη συνέχεια ότι επιθυμούσε να συζητήσει ανοικτά το
πρόβλημα των «ανεπιθύμητων επισκεπτών», όπως τους χαρακτήρισε ανοικτά.. Ο υπουργός
τόνισε τη γεωγραφική θέση της Ελλάδας. Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή,
αντιμέτωπη με συνθήκες ανωτέρας βίας, και η πίεση που δέχεται είναι μεγάλη. Επιβεβαίωσε
ότι η μαζική εισροή πρέπει να αντιμετωπιστεί κατεπειγόντως. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δήλωσε
ότι αισθάνεται πως λαμβάνει σημαντικότατη στήριξη από τον Επίτροπο κ. FRATTINI αλλά
ότι το Συμβούλιο είναι απόν. Όπως και η Μάλτα, η Κύπρος, η Ιταλία και η Ισπανία, η
Ελλάδα λειτουργεί ως κοινοτικό φίλτρο αναχαίτισης και το κόστος είναι τεράστιο (για την
κάλυψη του οποίου η Ελλάδα δεν έχει λάβει απολύτως καμία κοινοτική χρηματοδότηση). Ο
υπουργός υπογράμμισε ότι τα πράγματα έχουν βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, η
κατάσταση δεν είναι τέλεια. Πρόκειται για μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην οποία η
Ελλάδα προσπαθεί να ανταποκριθεί όσο το δυνατόν καλύτερα. Η πανευρωπαϊκή αλληλεγγύη
είναι η μόνη διέξοδος, επεσήμανε.

Ο υπουργός εξήγησε, επίσης, ότι το ΥΠΕΣΔΔΑ καλύπτει όλες τις δαπάνες για τις
εγκαταστάσεις υποδοχής και τη στελέχωσή τους, το υπουργείο Δημόσιας Υγείας ασχολείται
με ζητήματα που σχετίζονται με την υγεία και το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης είναι υπεύθυνο
για τη φύλαξη και την κράτηση αυτές καθαυτές. Θα διατεθούν όλες οι απαραίτητες
ειδικευμένες αστυνομικές δυνάμεις για το νέο κέντρο στη Σάμο, το οποίο προβλέπεται ότι θα
είναι έτοιμο να λειτουργήσει τον Αύγουστο του 2007, όπως υποσχέθηκε.

Σύμφωνα με τον υπουργό, οι παράνομοι μετανάστες είναι απελπισμένοι και συχνά

παραπλανώνται από τους εμπόρους ανθρώπων. Όταν οι δυνάμεις του Ελληνικού Ναυτικού
εντοπίζουν λαθρομετανάστες εν πλω και τους διατάζουν να επιστρέψουν, τότε οι βάρκες
καταποντίζονται εσκεμμένα και το Ναυτικό μετατρέπεται σε σωστική ομάδα, ακολουθώντας
την εθνική και διεθνή νομοθεσία. Ανέφερε ότι η Ελλάδα δέχτηκε 100 000 παράνομους
μετανάστες το 2006, οι 80 000 εκ των οποίων θα μπορούσαν να απελαθούν. Τα περίπου
20 000 άτομα ετησίως που παραμένουν τελικά στη χώρα αποτελούν βαρύ φορτίο, δήλωσε.

Ο υπουργός κατέληξε σχολιάζοντας ότι στο Συμβούλιο επικρατεί καλό πνεύμα αλλά ότι ίδιος
αντιμετωπίζει την αδράνεια του Συμβουλίου, που δεν λαμβάνει τελικές αποφάσεις. Το καλό
πνεύμα δεν αρκεί από μόνο του. Δεν θα έπρεπε να γίνονται εκπτώσεις στον ανθρωπισμό κατά
την υποδοχή των «ανεπιθύμητων επισκεπτών» – πρόκειται για ένα ζήτημα διαχείρισης σε
παγκόσμιο επίπεδο, δήλωσε ο υπουργός. Η ανθρώπινη μεταχείριση πρέπει να διασφαλιστεί
μέσω διακρατικών συμφωνιών.

Συνάντηση με τους αντιπροσώπους ελληνικών ΜΚΟ έγινε στην Αθήνα στις 15.06.2007. Οι
περισσότεροι αντιπρόσωποι τόνισαν ότι η ενημέρωση της αντιπροσωπείας για την
κατάσταση στα κέντρα υποδοχής είναι ακριβής και σύμφωνη με τη δική τους εμπειρία.
Αρκετή συζήτηση έγινε γύρω από το ζήτημα εάν παρέχεται στους κρατούμενους επαρκής
πρόσβαση σε νομική συνδρομή και, εάν ναι, εάν η συνδρομή αυτή είναι δωρεάν. Προφανώς,
το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι δεν υπάρχει σύστημα δωρεάν νομικής συνδρομής
χρηματοδοτούμενο από τις κρατικές αρχές. ΜΚΟ και εθελοντές δικηγόροι προσπαθούν να
παρέχουν δωρεάν νομική συνδρομή αλλά δεν μπορούν να καλύψουν όλα τα υφιστάμενα
κενά, ιδίως όσον αφορά τα άτομα που δεν ζητούν άσυλο.

Υπογραμμίστηκε η ανάγκη ενός σαφούς θεσμικού πλαισίου: ποιος είναι υπεύθυνος για τι και
πότε, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Οι αντιπρόσωποι αναγνωρίζουν ότι, παρότι
συντελείται γενικά πρόοδος, η Ελλάδα έχει ακόμη πολύ μακρύ δρόμο μπροστά της. Μεταξύ
άλλων, αναφέρονται στις φρικώδεις συνθήκες που επικρατούν στην Πάτρα, καθώς και στις
πρακτικές που εφαρμόζονται στα αστυνομικά τμήματα, επί παραδείγματι στον νομό Έβρου.
Ο εν λόγω νομός έχει μια ευαίσθητη παραμεθόριο περιοχή που συνορεύει με την Τουρκία και
αντιμετωπίζει τεράστιες μεταναστευτικές εισροές προερχόμενες από τη χώρα αυτή (το
τελευταίο διάστημα, πρόκειται κυρίως για ιρακινούς μετανάστες). Οι μετανάστες
συλλαμβάνονται και κρατούνται σε μικρά αστυνομικά τμήματα. Σε πολλές περιπτώσεις, η
ταυτότητά τους δεν καταχωρίζεται και δεν ενημερώνονται για τα δικαιώματά τους. Απλώς
απελαύνονται στην Τουρκία.

Μια ΜΚΟ ισχυρίστηκε ότι η Ελλάδα δεν έχει κυρώσει το τέταρτο πρωτόκολλο της
Σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών
ελευθεριών (το άρθρο 4 της οποίας αναφέρει ότι απαγορεύονται οι μαζικές απελάσεις).

Συνάντηση με τον Υπουργό Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, κ.

Προκόπη Παυλόπολο έγινε στις 15.06.2007. Ο υπουργός επεσήμανε τη γεωγραφική θέση της
Ελλάδας: τα απέραντα θαλάσσια και χερσαία σύνορα, τη γειτνίαση με χώρες που δεν είναι
κράτη μέλη της ΕΕ, το γεγονός ότι τυχαία η Ελλάδα είναι ο πρώτος σταθμός κ.λπ..
Παραδέχτηκε ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η ΕΕ αφυπνίστηκαν πολύ αργά. Κατήγγειλε την
έλλειψη αλληλεγγύης εντός της ΕΕ και αναγνώρισε το γεγονός ότι το θεσμικό πλαίσιο στην
Ελλάδα θα μπορούσε να βελτιωθεί περαιτέρω. Ο υπουργός υπογράμμισε ότι δεν πρόκειται
απλώς για ζήτημα κόστους. Απαιτούνται πολύ περισσότερα για τον πλήρη σεβασμό των
δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως ανέφερε.

Απαντώντας σε ερωτήσεις σχετικά με το πρωτόκολλο Ελλάδας-Τουρκίας για την

καταπολέμηση του εγκλήματος (ιδίως της τρομοκρατίας, του οργανωμένου εγκλήματος, της
παράνομης διακίνησης ναρκωτικών και της παράνομης μετανάστευσης), ο υπουργός δήλωσε
ότι το ισχύον πρωτόκολλο δεν τηρείται από την Τουρκία. Δεν έχουν καταβληθεί πραγματικές
προσπάθειες από μέρους της Τουρκίας για την αναχαίτιση των εμπόρων ανθρώπων. Δεν
επιβάλλονται κυρώσεις, δεν ασκούνται έλεγχοι. Παρότι το ισχύον πρωτόκολλο δεν επηρεάζει
την υποχρέωση σύναψης συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για την επανεισδοχή, δεν έχει υπογραφεί
ακόμη σχετική συμφωνία λόγω της απροθυμίας της Τουρκίας να συνάψει μια τέτοια
συμφωνία. Τόνισε την ανάγκη προώθησης των διαπραγματεύσεων για την υπογραφή μιας
συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας για την επανεισδοχή. Ωστόσο, έχει επιβεβαιωθεί ότι οι μετανάστες
απελαύνονται στην Τουρκία όποτε είναι δυνατόν. Πρέπει να σημειωθεί ότι η αντιπροσωπεία
έχει σοβαρές αμφιβολίες για το εάν οι ακολουθούμενες σήμερα πρακτικές είναι σύμφωνες τις
διεθνείς συμβάσεις και συμφωνίες.

Ο υπουργός ανέφερε επίσης ότι η εισροή μεταναστών αποτελεί ευρωπαϊκή/διεθνή ευθύνη.

Τις εισροές αυτές πυροδοτούν συγκρούσεις σε ολόκληρο τον κόσμο με ισχυρή διεθνή
εμπλοκή. Εάν, επί παραδείγματι, η Τουρκία εισέβαλλε στο Βόρειο Ιράκ, θα ήταν
αναμενόμενη η αύξηση του αριθμού των μεταναστών. Επιπλέον, είναι σημαντικό να
περιοριστεί η ροή στην πηγή. Οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις πατρίδες τους επειδή είναι
φτωχοί και απελπισμένοι. Για τον λόγο αυτόν, έχει ζωτική σημασία η εφαρμογή μιας
κοινοτικής πολιτικής έναντι των χωρών προέλευσης. Τα πάντα εξαρτώνται από παράγοντες
που δεν μπορούν να ελεγχθούν από ένα μεμονωμένο κράτος μέλος, όπως η Ελλάδα.

Ο υπουργός ζήτησε από την αντιπροσωπεία να λάβει υπόψη τις προσπάθειες που καταβάλλει
η Ελλάδα σήμερα (κατασκευή νέων κέντρων, βελτίωση του θεσμικού πλαισίου κ.λπ.). Το
υπουργείο παρέχει στη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση τα απαραίτητα κονδύλια για την κάλυψη
των λειτουργικών δαπανών. Το ίδιο υπουργείο χρηματοδοτεί επίσης (και πάλι, αποκλειστικά
από εθνικούς πόρους) την ανέγερση νέων κέντρων υποδοχής, καθώς και την πραγματοποίηση
βελτιώσεων σε όλες τις υφιστάμενες υποδομές. Το νέο κέντρο στον Κυπρίνο του νομού
Έβρου ήδη λειτουργεί και το νέο κέντρο στο Βαθύ του νομού Σάμου αναμένεται να
αποπερατωθεί σύντομα. Οι εργασίες για την κατασκευή ενός νέου κέντρου στη Χαλκίδα,
στον νομό Ευβοίας, αναμένονται να δρομολογηθούν εντός του τρέχοντος έτους.

«Καθώς η Ελλάδα ήταν χώρα αποστολής μεταναστών στο παρελθόν, οι περισσότεροι

Έλληνες είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε θέματα μετανάστευσης», ανέφερε ο υπουργός.
Προσέθεσε, δε, ότι έχουν επιτευχθεί πολλά την τελευταία τριετία. «Ωστόσο, τα προβλήματα
δεν μπορούν να επιλυθούν από ένα κράτος μέλος μεμονωμένα», σημείωσε.
Τα συμπεράσματα της αντιπροσωπείας ήταν τα ακόλουθα

1. Η μαζική άφιξη αιτούντων άσυλο και παράνομων μεταναστών έχει καταστεί τακτικό
φαινόμενο, εγείροντας τεράστιες προκλήσεις για τις χώρες υποδοχής (εν προκειμένω, την
Ελλάδα) όσον αφορά την υποδοχή και τη φιλοξενία των ατόμων αυτών και τη
διεκπεραίωση των υποθέσεών τους.

2. Σε γενικές γραμμές, η άφιξη και η υποδοχή των αιτούντων άσυλο και των
μεταναστών καθώς και η επαναπροώθηση των παράνομων μεταναστών εγείρουν
σημαντικές ανησυχίες όσον αφορά την ανθρωπιστική μεταχείριση και την προστασία
τους.

3. Όπως η Μάλτα, η Κύπρος, η Ισπανία και η Ιταλία, η Ελλάδα έχει πραγματικό

πρόβλημα εισροής μεταναστών, περιλαμβανομένου του μεγάλου αριθμού μεταναστών με
εκ πρώτης όψεως ανάγκη προστασίας δυνάμει του διεθνούς δικαίου. Βάσει της
επίσκεψής μας, δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί ότι οι ελληνικές αρχές έχουν υπό έλεγχο την
κατάσταση (τόσο στο σημείο άφιξης όσο και στα μεταγενέστερα στάδια).

4. Οι συνθήκες στο παλαιό (ωστόσο, χρησιμοποιούμενο επί του παρόντος) κέντρο της
Σάμου είναι άθλιες, ελεεινές, απάνθρωπες και απαράδεκτες. Το κέντρο πρέπει να κλείσει
αμέσως και το νέο κέντρο πρέπει να λειτουργήσει όσο το δυνατόν συντομότερα με
επαρκή χρηματοδότηση, κατάλληλα πρότυπα υποδοχής και καταρτισμένο προσωπικό.
Για τη μεταβατική περίοδο, θα έπρεπε να βρεθεί μια λύση. Εάν δεν υπάρχουν διαθέσιμοι
άλλοι χώροι για την προσωρινή διαμονή των κρατουμένων, οι ελληνικές αρχές θα πρέπει
(χωρίς καθυστέρηση) να αναβαθμίσουν το παλαιό κέντρο μέσω της διάθεσης πρόσθετου
και καταρτισμένου προσωπικού, της παροχής καλύτερων υπηρεσιών καθαριότητας, της
διάθεσης επαρκών κλινών και της βελτίωσης των εγκαταστάσεων στα λουτρά κ.λπ..

5. Πρέπει να διασφαλιστεί χωρίς εξαίρεση και χωρίς καθυστερήσεις η τήρηση των

υποχρεώσεων που απορρέουν από τις οδηγίες για τις διαδικασίες και την υποδοχή
δυνάμει του κοινοτικού δικαίου. Εν προκειμένω, πρέπει να εξεταστεί και να τηρηθεί η
πρόσφατη σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

6. Είναι προφανές ότι η έλλειψη επαρκούς και καταρτισμένου/ ειδικευμένου

προσωπικού αποτελεί πρόβλημα σε ολόκληρη την Ελλάδα. Οι διαθέσιμοι (ή οι
διατιθέμενοι) πόροι είναι υπερβολικά περιορισμένοι. Η έλλειψη δικηγόρων (που θα
παρέχουν τις υπηρεσίες τους δωρεάν), διερμηνέων, ιατρικού προσωπικού, κοινωνικών
λειτουργών, ψυχολόγων και ειδικευμένων αστυνομικών δυνάμεων δεν μπορεί να
αγνοηθεί.

7. Οι ελληνικές αρχές θα έπρεπε να αποσαφηνίσουν εάν το τέταρτο πρωτόκολλο της

Σύμβασης για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών
δικαιωμάτων έχει κυρωθεί από την Ελλάδα. Εάν όχι, πρέπει να εξηγήσουν τους λόγους
για τους οποίους δεν έχει κυρωθεί. Προφανώς, η διαδικασία της κύρωσης θα πρέπει να
ολοκληρωθεί αμέσως.

8. Η επαναπροώθηση μεταναστών στην Τουρκία, χωρίς ακρόαση και καταγραφή,

προκαλεί σοβαρή ανησυχία. Οι ελληνικές αρχές πρέπει να ερευνήσουν το ζήτημα και να
ελέγξουν εάν οι πρακτικές αυτές είναι σύμφωνες με τις διεθνείς συμβάσεις και
συμφωνίες.

9. Γενικότερα, εάν κάποιος διατάσσεται να εγκαταλείψει τη χώρα, είναι ασαφές εάν η

εντολή εκτελείται και εάν τα άτομα αυτά επιστρέφουν όντως στις χώρες προέλευσής
τους. Φαίνεται ότι οι παράνομοι μετανάστες που καλούνται (κατόπιν της διαταγής
 απέλασης) να φροντίσουν μόνοι τους για την επιστροφή στην πατρίδα τους στις
περισσότερες περιπτώσεις διαφεύγουν, με αποτέλεσμα την παρουσία μεγάλου αριθμού
παράνομων μεταναστών επί ελληνικού εδάφους και τη συνεπακόλουθη παράνομη
μετάβασή τους σε άλλες χώρες της ΕΕ.

10. Οι ελληνικές αρχές ανέφεραν ότι η Ελλάδα δεν έχει λάβει καμία χρηματοδότηση από
την ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα έπρεπε να εξηγήσει εάν το Ταμείο για τους
Πρόσφυγες λειτουργεί (τουλάχιστον εν μέρει) σε επίπεδο μεμονωμένων χωρών ή όχι. Οι
ελληνικές αρχές, από την πλευρά τους, θα πρέπει να εξηγήσουν εάν έχουν υποβάλει
αιτήσεις χρηματοδότησης. Και εάν δεν έχουν λάβει καμία χρηματοδότηση, γιατί
συμβαίνει αυτό;

11. Ο αριθμός των προσφύγων που λαμβάνουν προστασία είναι εξαιρετικά χαμηλός. Οι
ελληνικές αρχές θα πρέπει να εξηγήσουν καλύτερα τους λόγους για τους οποίους
συμβαίνει αυτό, ιδίως για ομάδες όπως οι πρόσφυγες από το Ιράκ, οι οποίοι κατά κανόνα
λαμβάνουν προστασία σε άλλες κοινοτικές χώρες. Επιπλέον, οι ελληνικές αρχές πρέπει
να εξεύρουν άμεση λύση για τις εκκρεμούσες εφέσεις (εκτιμώνται σε 11 000) που θα
διασφαλίζει την πλήρη αξιολόγηση των επιχειρημάτων που προβάλλονται σε αυτές
σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της Ελλάδας δυνάμει του διεθνούς και κοινοτικού δικαίου.

12. Η κράτηση πρέπει να αποτελεί την εξαίρεση και όχι τον κανόνα – όχι το αντίστροφο.
Υπάρχουν σαφείς διεθνείς κανόνες που περιγράφουν τις εξαιρέσεις αυτές.

13. Υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες για την κράτηση (ασυνόδευτων) ανηλίκων και για το
εάν εφαρμόζονται δεόντως από τις ελληνικές αρχές οι αυστηροί έλεγχοι για τη
διαπίστωση της σκοπιμότητάς της σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Ο εγκλεισμός ενός
παιδιού μέσα σε ένα κελί όλη την ημέρα δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι προς το
συμφέρον του. Στην πραγματικότητα, κάθε είδους κράτηση μπορεί να βλάψει σοβαρά
την υγεία και την ευεξία του παιδιού. Πρέπει να τηρείται το άρθρο 37, παράγραφος β),
της Σύμβασης για τα δικαιώματα του παιδιού: «Κανένα παιδί να μην στερείται την
ελευθερία του κατά τρόπο παράνομο ή αυθαίρετο. Η σύλληψη, κράτηση ή φυλάκιση ενός
παιδιού πρέπει να είναι σύμφωνη με το νόμο, να μην αποτελεί παρά ένα έσχατο μέτρο
και να είναι της μικρότερης δυνατής χρονικής διάρκειας».

14. Δεν χορηγούνται επαρκείς και σαφείς πληροφορίες για τις δυνατότητες που έχουν ή
δεν έχουν στη διάθεσή τους οι μετανάστες (διαδικασίες/αιτήσεις). Η κατάσταση αυτή
πρέπει να βελτιωθεί χωρίς καθυστέρηση.

15. Η γενική εντύπωση είναι ότι συντελείται πρόοδος, άλλα με υπερβολικά αργούς
ρυθμούς. Η αντιπροσωπεία εκτιμά τις προσπάθειες που καταβάλλονται από τις αρμόδιες
αρχές και συνειδητοποιεί ότι γενικά η Ελλάδα προσπαθεί να αντιμετωπίσει μια πολύ
δύσκολη κατάσταση. Ωστόσο, πρέπει να λεχθεί ότι χρειάζεται επειγόντως περαιτέρω
βελτιώσεις τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
3) ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Α) Το ζητημα της μητρικής γλώσσας των αλλοδαπών μαθητών
Η ανεπάρκεια της επίσημης κρατικής πολιτικής στο συγκεκριμένο ζήτημα φαίνεται από το
γεγονός ότι οι ευαισθητοποιημένοι εκπαιδευτικοί αναγκάζονται να λαμβάνουν αυτόνομες
πρωτοβουλίες . Ενα σημαντικό πείραμα με ήδη ορατά τα θετικά αποτελέσματά του βρίσκεται
σε εξέλιξη στο 132ο Δημοτικό Σχολείο της Αθήνας: στο σχολείο αυτό, η πολυεθνική
σύνθεση των μαθητών δεν αντιμετωπίζεται παθητικά ως «κακοτυχία» ή «πρόβλημα», αλλά
προσεγγίζεται δημιουργικά ως πρόκληση για την επινόηση μιας εκπαιδευτικής πρακτικής
που, με σεβασμό στη «διαφορετικότητα», επομένως στην ατομικότητα και την ιδιαίτερη
κουλτούρα των παιδιών, να φροντίζει για την αρμονική ένταξή τους στο σχολικό
περιβάλλον 47.

Το στοίχημα δεν υπήρξε εύκολο για τους μετρημένους στα δάχτυλα εκπαιδευτικούς που σε
εθελοντική βάση και με προσωπικό κόστος ανέλαβαν να φέρουν σε πέρας το εγχείρημα: το
παράδειγμά τους δεν βρήκε μιμητές, ενώ κάποιες από τις δράσεις τους, και συγκεκριμένα τα
μαθήματα μητρικής γλώσσας για τους μαθητές, αντιμετωπίστηκαν με σκεπτικισμό αν όχι με
καχυποψία από τους υπεύθυνους του υπουργείου Παιδείας 48. Πέντε χρόνια μετά το ξεκίνημα
της προσπάθειάς τους, οι εκπαιδευτικοί του 132ου Δημοτικού Σχολείου δηλώνουν
αποφασισμένοι να συνεχίσουν παρακάμπτοντας δυσκολίες και προσκόμματα, θεωρούν
ωστόσο απαραίτητη προϋπόθεση την ενεργό συμπαράσταση των πολιτών, του πολιτικού
κόσμου, αλλά και του εκπαιδευτικού κινήματος.

Το 132ο Δημοτικό Σχολείο ανήκει στο αχανές, συγκρότημα της Γκράβας (22 σχολεία, 6.000
περίπου μαθητές) και έχει 190 μαθητές, εκ των οποίων οι 130 είναι αλλοδαποί. Συνολικά το
σχολείο φιλοξενεί 11 εθνότητες, τα περισσότερα ωστόσο αλλόγλωσσα παιδιά κατάγονται από
την Αλβανία. Εχοντας καθημερινά να αντιμετωπίσουν προβλήματα που σχετίζονταν (και) με
τη σύνθεση του μαθητικού πληθυσμού, οι εκπαιδευτικοί του 132ου Δημοτικού Σχολείου
αντιλήφθηκαν εξαρχής ότι όφειλαν να βρουν λύσεις που θα διευκόλυναν την ομαλή ένταξη
όλων των παιδιών στο σχολικό περιβάλλον. Ενα πρώτο ζήτημα ήταν η επικοινωνία των
εκπαιδευτικών με τους μετανάστες γονείς, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν γνώριζαν
την ελληνική γλώσσα. Η λύση θα ήταν, προφανώς, η συγκρότηση τάξεων εκμάθησης της
ελληνικής για τους μετανάστες γονείς.

Δεύτερη, εξίσου σημαντική, πρόκληση για τους εκπαιδευτικούς, όπως την αντιλαμβάνονται
οι ίδιοι τόσο από την εμπειρία τους όσο και από τη μελέτη των σύγχρονων επιστημονικών
παραδοχών για τη σημασία της διδασκαλίας της μητρικής γλώσσας, ήταν να καταφέρουν να
εντάξουν μέσα στο πρόγραμμα του σχολείου τη διδασκαλία της μητρικής γλώσσας των
μαθητών τους. Το αίτημα αυτό εξέφραζαν και οι ίδιοι οι μετανάστες γονείς, χωρίς βέβαια να
είναι σε θέση να προτείνουν συγκεκριμένους τρόπους για την υλοποίησή του.

Η ευκαιρία για την εισαγωγή της μητρικής γλώσσας στο σχολείο δόθηκε στις αρχές του 2002,
όταν εξαγγέλθηκε από το υπουργείο Παιδείας το πρόγραμμα Ολυμπιακής Παιδείας, το οποίο
ζητούσε από τα σχολεία να επεξεργαστούν προτάσεις που θα στόχευαν στην ανάπτυξη της
πολυπολιτισμικότητας και της διαπολιτισμικότητας: τα σχολεία αποκτούσαν τη δυνατότητα

47
Για το πείραμα του 132ου Δημοτικού Σχολείου ενημερωθήκαμε σε εκδήλωση με θέμα «Η
διδασκαλία της μητρικής γλώσσας των παιδιών των προσφύγων και των μεταναστών στο σχολείο»
που διοργάνωσαν πρόσφατα στο Στέκι των Μεταναστών το Δίκτυο Υποστήριξης Προσφύγων και
Μεταναστών και η γνωστή στη στήλη ομάδα εκπαιδευτικών «Πίσω Θρανία». Τη δουλειά που
πραγματοποιείται στο συγκεκριμένο σχολείο παρουσίασαν ο Πέτρος Χαραβιτσίδης, δάσκαλος, και η
Στέλλα Πρωτονοταρίου, διευθύντρια του σχολείου.
48
«Ελευθεροτυπία», “Ιός”, 23 Ιουνίου 2007
να εφαρμόσουν σχετικές δράσεις για τις οποίες μάλιστα προβλεπόταν και μια μικρή
χρηματοδότηση. Οι εκπαιδευτικοί του 132ου Δημοτικού Σχολείου προχώρησαν στην
εκπόνηση ενός σχεδίου, το οποίο, μεταξύ άλλων, προέβλεπε και τη διδασκαλία της μητρικής
γλώσσας των μαθητών και την παράλληλη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στους γονείς
τους. Ας σημειωθεί ότι το αίτημα του σχολείου προς το υπουργείο δεν περιγραφόταν ως
διδασκαλία, αλλά ως ενίσχυση της μητρικής γλώσσας των αλλόγλωσσων μαθητών. Η
λεπτομέρεια αυτή έχει τη σημασία της, καθώς, όπως φάνηκε στη συνέχεια, το πρόγραμμα
που εγκρίθηκε από το υπουργείο δεν ήταν ακριβώς αυτό που εφαρμόστηκε στο συγκεκριμένο
σχολείο. Στην πρώτη συνάντηση των δασκάλων του 132ου Δημοτικού Σχολείου με τους
μετανάστες γονείς έγινε ακόμη πιο σαφής η αναγκαιότητα άμεσης εφαρμογής της δράσης
εκείνης του προγράμματος που προέβλεπε τα μαθήματα της ελληνικής γλώσσας για τους
γονείς και της μητρικής γλώσσας για τους μαθητές: οι γονείς εξήγησαν ότι η άγνοια των
ελληνικών τούς εμποδίζει να επικοινωνούν με το σχολείο, να βοηθούν τα παιδιά τους, ακόμη
και να συνεννοούνται μ' αυτά. Ταυτόχρονα, η άγνοια της μητρικής γλώσσας από τα παιδιά
είναι πρόξενος σειράς ενδοοικογενειακών προβλημάτων, καθώς οι μικροί μαθητές
δυσκολεύονται να επικοινωνήσουν με συγγενείς και φίλους που δεν ξέρουν ελληνικά, δεν
θέλουν να επισκεφθούν την πατρίδα τους κ.ο.κ.
Τα μαθήματα ελληνικών για τους γονείς και τα μαθήματα μητρικής γλώσσας για τα παιδιά
τους ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 2003. Τα πρώτα ανέλαβαν σε εθελοντική βάση
δάσκαλοι από το σχολείο και φίλοι τους, ενώ τα μαθήματα αλβανικής γλώσσας εντάχθηκαν
τα δύο πρώτα χρόνια στο πρόγραμμα Ολυμπιακής Παιδείας, οπότε υπήρξε η δυνατότητα να
ανατεθούν σε ειδικευμένη Αλβανίδα δασκάλα. Η συμμετοχή στα μαθήματα αλβανικής
γλώσσας υπήρξε μεγάλη (55 παιδιά τον πρώτο χρόνο, 65 το δεύτερο), με αποτέλεσμα να
εισαχθούν στη συνέχεια και τα αραβικά, παρ' όλο που το ποσοστό των Αράβων μαθητών
είναι μικρό.

Αρχικά, ορισμένες αντιδράσεις σημειώθηκαν από συστεγαζόμενα σχολεία και κάποιους

Ελληνες γονείς, ευτυχώς όχι πολλούς. Σοβαρότερη αναστάτωση έμελλε να προκληθεί στα
μέσα του δεύτερου χρόνου, με αφορμή αίτημα του πρέσβη της Αλβανίας προς το υπουργείο
Παιδείας να επισκεφθεί το σχολείο. Τότε έγινε σαφές ότι το υπουργείο δεν είχε
συνειδητοποιήσει πως το αίτημα για την ενίσχυση της διδασκαλίας της αλβανικής γλώσσας
υλοποιούνταν στο σχολείο με τη διδασκαλία της αλβανικής. Μολαταύτα επρόκειτο για ένα
εγκεκριμένο πρόγραμμα, η πραγματοποίηση του οποίου αποτελούσε ευθύνη των ίδιων των
εκπαιδευτικών. Δεν ήταν δυνατό να αμφισβητηθεί εκ των υστέρων η έγκρισή του.

Τα προβλήματα οξύνθηκαν τον τρίτο χρόνο με την ολοκλήρωση του προγράμματος

Ολυμπιακής Παιδείας. Δεν υπήρχε πλέον θεσμική κατοχύρωση της διδασκαλίας της μητρικής
γλώσσας, και κυρίως της αλβανικής, καθώς αυτήν αφορούσαν οι περισσότερες αντιδράσεις
της διοίκησης και όχι την αραβική ή τα μαθήματα ελληνικών στους γονείς. Στο κλίμα αυτό,
οι εκπαιδευτικοί του 132ου Δημοτικού Σχολείου αποφάσισαν να συνεχίσουν τα μαθήματα
της μητρικής γλώσσας με χρηματοδότηση των ίδιων των γονέων. Ετσι, τα μαθήματα
συνεχίστηκαν τον τρίτο και τον τέταρτο χρόνο σ' ένα καθεστώς «ημιπαρανομίας».

Στην αρχή της φετινής χρονιάς, πέμπτο χρόνο λειτουργίας των μαθημάτων, στηριζόμενοι σε
κάποια παραθυράκια του νόμου, οι εκπαιδευτικοί του 132ου Δημοτικού Σχολείου
αποφάσισαν να ζητήσουν από το υπουργείο τη διδασκαλία των αλβανικών και την
αποζημίωση της δασκάλας. Η απάντηση που ήρθε ένα μήνα αργότερα ήταν θετική: η
δασκάλα των αλβανικών μπορούσε πλέον να διδάξει στο σχολείο ως ωρομίσθια. Το
ευχάριστο νέο ανακοινώθηκε στους γονείς οι οποίοι πληροφορήθηκαν έτσι ότι δεν
χρειαζόταν πλέον να πληρώνουν για τα μαθήματα των παιδιών τους. Οταν, όμως, έφτασε η
στιγμή της πληρωμής της δασκάλας, η διοίκηση ισχυρίστηκε ότι είχε γίνει λάθος και ότι τα
μαθήματα της αλβανικής δεν κατοχυρώνονται νομικά, επομένως δεν γίνεται να ενταχθούν
στο σχολικό πρόγραμμα. Ακολούθησε αναταραχή με σοβαρές επιπτώσεις στη λειτουργία των
μαθημάτων: οι μαθητές μειώθηκαν, ενώ πολλοί γονείς άρχισαν να αντιμετωπίζουν με
δυσπιστία την όλη προσπάθεια. Στο κλίμα αυτό, οι εκπαιδευτικοί προσπαθούν να βρουν μια
λύση για να καλύψουν το κενό που έχει δημιουργηθεί, περιμένοντας ταυτόχρονα μια τελική
απάντηση από το υπουργείο η οποία προσώρας εκκρεμεί.

Παρά τα εμπόδια και τις δυσκολίες που συνάντησαν, οι εκπαιδευτικοί του 132ου Δημοτικού
Σχολείου θεωρούν ότι έχουν ήδη διαφανεί τα θετικά αποτελέσματα της δουλειάς τους. Ούτως
ή άλλως, όπως εξηγούν, τα μαθήματα μητρικής γλώσσας εντάσσονται σε μια γενικότερη
πολιτική του σχολείου, η οποία στοχεύει στην ένταξη των παιδιών, την επαφή με τους
μετανάστες γονείς, αλλά και την υποστήριξη των ελληνικών οικογενειών που αντιμετωπίζουν
προβλήματα (υποαπασχόληση, ανεργία κ.ο.κ.). Στη λογική αυτή, η προσπάθειά τους δεν
εξαντλείται στα μαθήματα μητρικής γλώσσας. Φροντίζουν να διαθέτουν μετάφραση στις
συναντήσεις με τους γονείς, εκδίδουν τις ανακοινώσεις τους σε τρεις γλώσσες (ελληνικά,
αλβανικά, αγγλικά), ενώ επιδιώκουν ώστε όλες οι δραστηριότητες του σχολείου να
αξιοποιούν τη γλώσσα και την κουλτούρα των μαθητών τους.

Στη συνολική αυτή πολιτική του σχολείου αποδίδουν η Στέλλα Πρωτονοταρίου και ο Πέτρος
Χαραβιτσίδης το γεγονός ότι τα παιδιά έχουν βελτιωθεί στα μαθήματα, διατυπώνουν με
μεγαλύτερη ελευθερία τη γνώμη τους και διαθέτουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και
αυτοεκτίμηση. Ιδιαίτερη βελτίωση στα μαθήματα παρουσιάζουν τα παιδιά που διδάσκονται
τη μητρική τους γλώσσα. Εκτός αυτού, έχουν μειωθεί σε μεγάλο βαθμό οι συγκρούσεις
μεταξύ μαθητών και δεν σημειώνονται φαινόμενα αποκλεισμού των παιδιών που
πρωτοέρχονται στο σχολείο, ενώ έχουν σταματήσει και οι διαρροές μαθητών. Τα φαινόμενα
ξενοφοβίας και ρατσισμού έχουν αμβλυνθεί και οι μετανάστες γονείς έχουν αναπτύξει
σχέσεις με τους δασκάλους αλλά και με τους Ελληνες γονείς. Ελάχιστες είναι πλέον οι
αντιδράσεις από την πλευρά των Ελλήνων. Στο Σύλλογο Γονέων εκλέγονται και μετανάστες
γονείς. Σημαντικό δρόμο θεωρούν οι εκπαιδευτικοί ότι έχουν διανύσει και οι ίδιοι: η
μεθοδολογία που ακολουθούν έχει αλλάξει, διαχειρίζονται καλύτερα τα προβλήματα και τις
προκλήσεις που εμφανίζονται καθημερινά, έχουν αποκτήσει άμεση επικοινωνία με τους
γονείς.

Β) Εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης

σε εργαζόμενους μετανάστες

Σύμφωνα με καταγγελία της Νεολαίας Ενάντια στον Ρατσισμό στην Ευρώπη ο υπεύθυνος
εκπαίδευσης ΙΔΕΚΕ (Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων) της περιφέρειας Πειραιά,
Ι. Στάθης, απευθύνθηκε στην οργάνωση λόγω της απελπιστικής κατάστασης που
διαμορφώθηκε όσον αφορά το πρόγραμμα «Εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης
σε εργαζόμενους μετανάστες» του οποίου είναι υπεύθυνος49.

Αφού συγκέντρωσε 300 υποψήφιους μαθητές μετανάστες, επί ολόκληρους μήνες ψάχνει
αλλά δεν βρίσκει χώρο για τα μαθήματα, είτε γιατί δεν του παραχωρούνται αίθουσες
σχολικών μονάδων είτε γιατί σκόπιμα αδρανεί ο κρατικός μηχανισμός. Θυμίζουμε ότι η
συμμετοχή μεταναστών σε αυτό το πρόγραμμα, με βάση τον τελευταίο νόμο του υπ.
Εσωτερικών (Ν. 3386/2005) και η πιστοποίηση με εξετάσεις των γνώσεών τους στην
ελληνική γλώσσα και ιστορία, θεωρείται απαραίτητη για να αναβαθμιστούν οι άδειες
παραμονής σε μεγαλύτερη διάρκεια (4ετία 10ετία, αόριστη). Παρ' όλα αυτά, όπως
καταγγέλλει ο κ. Στάθης, δύο χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου, δεν υπάρχουν ούτε καν
αίθουσες. Στην επιστολή του ο κ. Στάθης εξηγεί επίσης ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα δεν
καλύπτει τα λειτουργικά έξοδα (ενοικίαση χώρων, πληρωμή ρεύματος κ.λπ.) που αποτελούν
υποχρέωση του κράτους εφόσον το ΙΔΕΚΕ υπάγεται στο υπουργείο Παιδείας. Ο κοινός
αγώνας Ελλήνων και μεταναστών για ισότητα δικαιωμάτων αλλά και για περισσότερα

49
Ελευθεροτυπία, 9 Νοεμβρίου 2007
δικαιώματα για όλους είναι μονόδρομος, επισημαίνεται από την οργάνωση, διευκρινίζοντας
ότι τα υπουργεία Εσωτερικών και Παιδείας αποδεικνύουν και σ' αυτή την περίπτωση το είδος
της μεταναστευτικής πολιτικής που προκρίνουν.

Γ) Επίσημα στατιστικά στοιχεία του ΙΠΟΔΕ για αλλοδαπούς μαθητές

στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά το σχολικό έτος
2006-2007 50

Κατανομή των Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων μαθητών στα Δημόσια Σχολεία κατά
το σχολ. έτος 2006-07

Αριθμός Ποσοστό Αριθμός Ποσοστό

Βαθμίδα εκπαίδευσης Σύνολο μαθητών Αλλοδαπών Αλλοδαπών Παλ/ντων Παλ/ντων
μαθητών μαθητών μαθητών μαθητών
Δημοτικό 581.336 54.322 9,34% 7.119 1,22%
Γυμνάσιο 319.667 29.432 9,21% 6.110 1,91%
Λύκειο 207.740 10.228 4,92% 3.589 1,73%
ΤΕΕ 86.668 7.413 8,55% 3.335 3,85%
ΣΥΝΟΛΟ 1.195.411 101.395 8,48% 20.153 1,69%

Κατανομή των Αλλοδαπών και Παλιννοστούντων μαθητών στα Δημόσια Σχολεία κατά
το σχολ. έτος 2006-07, ανά περιφέρεια

Σχολ. έτος 2006-07. Δημόσια Δημοτικά Σχολεία

Σύνολο Ποσοστό Σύνολο Ποσοστό

Σύνολο Μαθητών Αλλοδαπών Αλλοδαπών Παλιννοστούντων Παλιννοστούντων
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Μαθητών Μαθητών Μαθητών Μαθητών
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
36.612 1.035 2,83% 922 2,52%
ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ
ΑΤΤΙΚΗΣ
175.940 24.030 13,66% 2.050 1,17%
ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
11.670 721 6,18% 40 0,34%
ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
38.803 2.359 6,08% 155 0,40%
ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
17.003 673 3,96% 126 0,74%
ΗΠΕΙΡΟΥ
17.724 1.290 7,28% 178 1,00%
ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
40.872 2.802 6,86% 170 0,42%
ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΙΩΝ
12.745 1.582 12,41% 102 0,80%
ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
110.775 7.800 7,04% 2.866 2,59%
ΚΡΗΤΗΣ
38.101 3.376 8,86% 187 0,49%
ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
20.417 2.187 10,71% 115 0,56%
ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
31.325 3.686 11,77% 140 0,45%
ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
29.349 2.781 9,48% 68 0,23%

581.336 54.322 9,34% 7.119 1,22%

ΣΥΝΟΛΟ

50
Έγγραφη απάντηση ΙΠΟΔΕ προς «ΑΝΤΙΓΟΝΗ» - 4/12/2007
 Σχολ. έτος 2006-07. Δημόσια Λύκεια

Σύνολο Ποσοστό Σύνολο Ποσοστό

Σύνολο Μαθητών Αλλοδαπών Αλλοδαπών Παλιννοστούντων Παλιννοστούντων
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Μαθητών Μαθητών Μαθητών Μαθητών
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ 11.108 155 1,40% 676 6,09%

ΑΤΤΙΚΗΣ
68.514 5.578 8,14% 887 1,29%

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
3.473 68 1,96% 13 0,37%

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
14.416 455 3,16% 57 0,40%

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
7.164 96 1,34% 43 0,60%

ΗΠΕΙΡΟΥ
6.602 329 4,98% 18 0,27%

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
15.046 468 3,11% 110 0,73%

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ
4.342 382 8,80% 20 0,46%

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
36.319 999 2,75% 1.589 4,38%

ΚΡΗΤΗΣ
12.746 407 3,19% 30 0,24%

ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
5.920 276 4,66% 58 0,98%

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
10.933 591 5,41% 50 0,46%

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
11.157 424 3,80% 38 0,34%

207.740 10.228 4,92% 3.589 1,73%

ΣΥΝΟΛΟ

Σχολ. έτος 2006-07. Δημόσια ΤΕΕ - ΕΠΑΛ

Σύνολο Ποσοστό Σύνολο Ποσοστό
Σύνολο Μαθητών Αλλοδαπών Αλλοδαπών Παλιννοστούντων Παλιννοστούντων
ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Μαθητών Μαθητών Μαθητών Μαθητών
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ 4.743 122 2,57% 527 11,11%

ΑΤΤΙΚΗΣ
30.067 3.893 12,95% 1.118 3,72%

ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
1.771 65 3,67% 23 1,30%

ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
5.522 353 6,39% 5 0,09%

ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
2.128 66 3,10% 29 1,36%

ΗΠΕΙΡΟΥ
2.540 242 9,53% 32 1,26%

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
5.668 299 5,28% 48 0,85%

ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ
1.459 174 11,93% 3 0,21%

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
16.877 1.108 6,57% 1.454 8,62%

ΚΡΗΤΗΣ
5.011 274 5,47% 32 0,64%

ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
3.005 212 7,05% 26 0,87%

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ
3.873 377 9,73% 11 0,28%

ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
4.004 228 5,69% 27 0,67%

86.668 7.413 8,55% 3.335 3,85%

ΣΥΝΟΛΟ
Δ) Εκπαίδευση Μουσουλμανοπαίδων της Θράκης
Ο Συνήγορος του Παιδιού κ. Μόσχος επισκέφτηκε στις αρχές Ιουνίου 2007 δημόσια
γυμνάσια και Δημιουργικά Εργαστήρια Νέων του Προγράμματος Εκπαίδευσης
Μουσουλμανοπαίδων (ΠΕΜ) του Υπουργείου Παιδείας, που λειτουργούν επί μία δεκαετία
εκεί, υπό την ευθύνη των καθηγητριών κ. Φραγκουδάκη και Δραγώνα 51. Είχε επαφές με
περίπου 110 παιδιά 7 διαφορετικών ομάδων, ηλικίας 12-18 χρόνων, από τα ορεινά χωριά της
Ξάνθης, αλλά και των μικτών πληθυσμιακά σχολείων της Ροδόπης. Κατά την άποψη του, τα
παιδιά της Μειονότητας αισιοδοξούν για καλύτερες μελλοντικές συνθήκες, θέλουν να
αποκτήσουν όσα περισσότερα εφόδια μπορούν από το σχολείο, κρίνουν θετικά τους
δασκάλους τους, που προσπαθούν μαζί τους για να ξεπεράσουν τις μαθησιακές δυσκολίες
τους και δεν θέλουν να διαφέρουν από τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Ο Συνήγορος
εκτίμησε ότι το συγκεκριμένο είναι εξαιρετικά χρήσιμο, ιδίως τα Κέντρα Στήριξης, όπου τα
παιδιά μπορούν να μιλήσουν ελεύθερα, να επικοινωνήσουν, να εκφραστούν, να μπουν στο
ρόλο του "νέου πολίτη", κλπ, και ότι τα κέντρα αυτά αποτελούν ένα εξαιρετικό παράδειγμα
παιδαγωγικής δουλειάς, συμπληρωματικής στο ρόλο του σχολείου, και άρα θα ήταν σκόπιμο
να συνεχίσουν να λειτουργούν στη Θράκη.

Εξάλλου, για τα νέα σχολικά βιβλία και τις εκπαιδευτικές αλλαγές στη μειονοτική και τη
δημόσια εκπαίδευση, οι υπεύθυνοι του ανωτέρω Προγράμματος διοργάνωσαν συνέδριο στην
Αθήνα (από 9 έως 11 Φεβρουαρίου 2007) παρουσιάζοντας πλήθος εξειδικευμένου
εκπαιδευτικού υλικού (40 βιβλία, cd, χάρτες, χρονολόγιο), με τη συμμετοχή μεγάλου μέρους
των 200 επιστημόνων που έχουν εργαστεί για το πρόγραμμα, εισάγοντας τη διαθεματική
διδασκαλία στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης 52. Σύμφωνα με τα πορίσματα αυτού του
Συνεδρίου, η ταχύτατη εισροή μουσουλμανοπαίδων της Θράκης στο σχολείο, με τη σχολική
διαρροή να μειώνεται από 65% το 2000, στο μισό το 2006 και τη συμμετοχή να αυξάνεται
στο Γυμνάσιο στο 60% από το 2002, καταδεικνύει το έργο που έχει επιτελέσει το Πρόγραμμα
Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων στα δέκα χρόνια λειτουργίας του, τηρώντας επιτυχώς την
αρχή πως η αρμονική συμβίωση κοινωνικών ομάδων με διαφορετικά πολιτισμικά
χαρακτηριστικά διδάσκεται και καλλιεργείται από τον εκπαιδευτικό θεσμό. Η εμπειρία του
προγράμματος στη διαπολιτισμική εκπαίδευση, μάλιστα, είναι φανερό ότι μπορεί να
αξιοποιηθεί στην εκπαίδευση σε όλη τη χώρα, δεδομένης της τεράστιας αύξησης
αλλόγλωσσων και αλλοεθνών μαθητών στα τελευταία 15 χρόνια.

Ειδικότερα: το πρόγραμμα αφορά 7.500 παιδιά 6-12 ετών που φοιτούν στο Δημοτικό στη
Θράκη και 3.100 εφήβους 12-15 ετών που πηγαίνουν Γυμνάσιο. Το 90% των παιδιών φοιτά
σε αμιγή μειονοτικά σχολεία που λειτουργούν με διπλό γλωσσικό πρόγραμμα. Αρκετό
ποσοστό τελείωνε το σχολείο με ελλιπή γνώση της ελληνικής. Τώρα πλέον το μεγαλύτερο
ποσοστό των παιδιών φοιτά στο Γυμνάσιο (το 75% στο κανονικό δημόσιο σχολείο). Ακόμη
2.500 παιδιά έχουν εισαχθεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αν και λίγα ολοκλήρωσαν τις
σπουδές τους
Μερικές από τις σημαντικότερες επιτεύξεις του προγράμματος, σύμφωνα με την καθηγήτρια
Αννα Φραγκουδάκη, ήτανι η χρόνια συνεργασία με μέλη της μειονότητας, η επιμόρφωση των
μειονοτικών δασκάλων, αλλά και η επαφή που δημιουργήθηκε μεταξύ των δύο κοινοτήτων
πλειονότητας -μειονότητας. Το έργο του προγράμματος συμπληρώνεται δυναμικά από τα
κέντρα στήριξης που πραγματοποιούν επί 11,5 μήνες τον χρόνο εξωσχολικό έργο, διδακτικό
και δημιουργικό, όπου η συμμετοχή, ακόμη και ενηλίκων, είναι ενθουσιώδης και
ανεπιφύλακτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι δύο κινητές μονάδες πραγματοποιούν παρεμβάσεις
σε 10 απομακρυσμένους οικισμούς (Θράκη-Ροδόπη), ενώ το πρόγραμμα παρεμβαίνει και σε
1.500 παιδιά σε 8 οικισμούς Τσιγγάνων.
51
«Ελευθεροτυπία, 11 Ιουνίου 2007
52
«Ελευθεροτυπία», 12 Φεβρουαρίου 2007
Τέλος, στις αρχές του 2007, ο υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε τη σύσταση 240 θέσεων
ιεροδιδασκάλων για τις Μουφτείες της μουσουλμανικής κοινότητας στην Ξάνθη, την
Κομοτηνή και το Διδυμότειχο 53. Τα παιδιά της μειονότητας, με απόφαση του υπουργείου
Παιδείας, εξαιρέθηκαν από το όριο της βάσης του 10 για την είσοδο στα πανεπιστήμια, ενώ
το σύστημα της εισόδου των μειονοτικών παιδιών της Θράκης στα πανεπιστήμια με
ποσόστωση επεκτάθηκε και στα τεχνικά λύκεια 54. Πολύ σημαντική εξέλιξη θεωρείται η
έναρξη διδασκαλίας της τουρκικής γλώσσας ως προαιρετικής ξένης γλώσσας ακόμη και στα
δημόσια σχολεία της Θράκης που δεν ανήκουν στην κατηγορία των μειονοτικών σχολείων.

Ε) Εκπαίδευση των Ρομά

1) Στις 4 Απριλίου 2007 ένα «σχολείο-γκέτο» για παιδιά Ρομά στον Ασπρόπυργο Αττικής
τυλίχτηκε ξαφνικά στις φλόγες55. Η πυροσβεστική έρευνα αποκάλυψε εμπρησμό. Άλλωστε
στις αίθουσες εκτός από τα θρανία και τις καρέκλες δεν υπήρχε τίποτα άλλο. Δύο από τις
αίθουσες καταστράφηκαν ολοσχερώς και μόνο ένα ξύλινο παράπηγμα σώθηκε την τελευταία
στιγμή. Τους μαθητές του σχολείου αυτού τους φιλοξενούσε κατά το παρελθόν το 10ο
Δημοτικό Σχολείο Ασπροπύργου. Μετά από αντιδράσεις των κατοίκων της περιοχής και
λόγω του μεγάλου αριθμού των μαθητών, οι μαθητές - τσιγγάνοι μετεγκαταστάθηκαν στο
αποτελούμενο από αίθουσες κοντέινερ παραπάνω σχολείο, που καταστράφηκε από πυρκαγιά
και συνακόλουθη λεηλασία τον Απρίλιο του 2007. Οι κατεστραμμένες αίθουσες δεν έχουν
ακόμη αποκατασταθεί και ως εκ τούτου δεν είναι δυνατόν να στεγάσουν τους μαθητές, για
την τρέχουσα σχολική περίοδο.

Ο Δήμος Ασπροπύργου επικαλέστηκε δυσχέρεια του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων να βρει

2 κοντέινερ για να συνεχίσουν τα Τσιγγανόπουλα τα μαθήματά τους. Έτσι, από τα 46 παιδιά
που έρχονταν για μάθημα από τον καταυλισμό, πηγαίνουν πλέον μόνο τα 13. Τα υπόλοιπα
φοβούνται λόγω του εμπρησμού. Για το θέμα της λειτουργίας ‘σχολείο – γκέτο» έχει γίνει
προσφυγή στο Ευρωπαικό Δικαστήριο όπου εκκρεμεί, διότι η τακτική αυτή αποτελεί
διάκριση που απαγορεύεται από το άρθρο 14 της ΕΣΔΑ, σε συνδυασμό με το άρθρο 2
παράγραφος 1.

Μάλιστα, με απόφαση του Δ/ντή Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Δυτικής Αττικής, το

συγκεκριμένο σχολείο μετονομάσθηκε σε 12ο Δημοτικό Σχολείο ενώ δεν έχουν προβλεφθεί
εκπαιδευτικοί για την πλήρωση των θέσεών του. Έτσι για ένα ακόμη λόγο η λειτουργία του
σχολείου να είναι αδύνατη. Παράλληλα επισημαίνεται ότι δεν παρέχεται η δυνατότητα
φοίτησης των εν λόγω μαθητών σε άλλα σχολεία της περιοχής με αποτέλεσμα να μην δίνεται
το δικαίωμα της στέγης και σχολικής μάθησης για τους μαθητές αυτούς από την πολιτεία, για
την τρέχουσα σχολική περίοδο. Το θέμα έφερε στη Βουλή ο βουλευτής Φώτης Κουβέλης56.

53
http://www.in. gr/news/article. asp?lngEntityID= 773174&lngDtrID=244
54
http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,dt=28.01.2007,id=16026572
55
http://www.tanea.gr/article.aspx?d=20070601&nid=4869799
56
http://www.syn.gr/gr/keimeno.php?id=7594
2) Το Ε.Π.Σ.Ε. (G.H.M.) κατέγραψε αξιόπιστες πηγές που δηλώνουν ότι δεν έγινε δεκτή η
εγγραφή παιδιών Ρομά σε σχολείο στα Σπάτα, ενώ στα σχολεία της Πάτρας καθώς και σε
άλλες τοποθεσίες διαχωρίστηκαν σε ειδικές τάξεις ή ειδικά σχολεία μόνο για Ρομά. 57 Όλα
αυτά συμβαίνουν με την συνεργασία και την ανοχή των τοπικών αρχών, του Υπουργείου
Παιδείας, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το οποίο εκπονεί ένα πολυδάπανο Πρόγραμμα για
τη μόρφωση των παιδιών Ρομά, της Επιτροπής Ίσης Μεταχείρισης, του Έλληνα Συνηγόρου
του Πολίτη και όλων των – μικρών ή μεγάλων - πολιτικών κομμάτων της Ελλάδας.
Όλες αυτές οι εξώσεις, οι αποκλεισμοί και οι διακρίσεις αποδεικνύουν ότι υπάρχουν
περιπτώσεις όπου οι ελληνικές αρχές νομίζουν ότι μπορούν να αγνοούν χωρίς κανένα κόστος
διεθνείς οδηγίες ή υποδείξεις σχετικά με βασικά δικαιώματα των Ρομά .

3) Προγράμματα ένταξης Τσιγγανοπαίδων λειτουργούν τόσο το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

όσο και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το δεύτερο υλοποιείται σε 39
σχολεία της Μακεδονίας από την Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.
Σύμφωνα με τον κοσμήτορα της Σχολής Σωφρόνη Χατζησαββίδη, «τα αποτελέσματα είναι
ενθαρρυντικά, καθώς διαπιστώνουμε μείωση της διαρροής των Τσιγγάνων μαθητών από το
σχολείο» 58.
Στα σχολεία της Μακεδονίας που συμμετέχουν στο πρόγραμμα, φοιτούν περίπου 1.500 με
2.000 Τσιγγανόπουλα, από τα οποία ποσοστό κάτω του 10% καταφέρνει να ολοκληρώσει την
υποχρεωτική εκπαίδευση, ενώ μόλις το 3% ως 5% αποφοιτά από το Λύκειο. Ελάχιστες δε
είναι οι περιπτώσεις παιδιών που φοιτούν στο πανεπιστήμιο. Ωστόσο, την επιτυχία του
προγράμματος αμφισβητεί η Ένωση Ελλήνων Τσιγγάνων.

ΣΤ) Ελληνοαραβικό Επιμορφωτικό Πολιτιστικό Κέντρο

Με την οικονομική επιχορήγηση ενός ισχυρού επιχειρηματία από τη Σαουδική Αραβία
αγοράστηκε και επισκευάστηκε ένα παλιό εργοστάσιο για να λειτουργήσει ως επιμορφωτικό
Κέντρο για τις ανάγκες των Μουσουλμάνων της Αθήνας 59. Το νέο κτίριο του
Ελληνοαραβικού Επιμορφωτικού Πολιτιστικού Κέντρου βρίσκεται στη οδό Κύπρου 2 και
Πειραιώς, στο Μοσχάτο. Εκεί οι μουσουλμάνοι που προέρχονται κυρίως από αραβικές χώρες
και όχι μόνο, θα έχουν τη δυνατότητα να προσευχηθούν σ' ένα σύγχρονο χώρο που θα
καλύπτει τις ανάγκες τους στα 1.800 τ.μ. του κτιρίου. Ο χώρος προορίζεται επίσης να
καλύψει τις ανάγκες των νέων Αράβων που γεννήθηκαν και μεγαλώνουν στην Ελλάδα και
δεν γνωρίζουν καλά τα αραβικά Λειτουργεί και ως σχολείο Αραβικής γλώσσας.

Ζ) Συνεργασία του Υπουργείου Παιδείας και του Εβραικού Μουσείου

σε εκπαιδευτικά προγράμματα που απευθύνονται σε μαθητές
Κατά το σχολικό έτος 2006-2007 το Εβραικό Μουσείο της Αθήνας διοργάνωσε
εκπαιδευτικά προγράμματα με στόχο να γνωρίσουν οι μαθητές των ελληνικών σχολείων το
χώρο προσευχής, τις βασικές γιορτές, τα ήθη και έθιμα της εβραικης θρησκείας, καθώς και
να έρθουν σε επαφή με τις παραδόσεις της ιστορίας των Εβραίων (κυρίως αναφορικά με το
Ολοκαύτωμα) 60.

57
GHM, Press Release, 26 September 2007
58
«Ελευθεροτυπία», 28 Ιουνίου 2007
59
«Ελευθεροτυπία», 22 Ιουνίου 2007
60
Εγκύκλιος Υπουργείου Παιδείας, Διεύθυνση Εκπαιδευτικών Δράσεων, αριθμός 128762/Γ7
Η) ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ
Α) Θεσμικες ρυθμισεις

1) Βρετανοί, Γερμανοί, Ιταλοί, και δεκάδες χιλιάδες άλλοι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης
που ζουν και δουλεύουν στην Ελλάδα μπορούν πλέον να πάψουν να ανανεώνουν την άδεια
παραμονής τους χάρη σε νέο Προεδρικό Διάταγμα61. Η κατάργηση της προϋπόθεσης άδειας
παραμονής για μη Έλληνες πολίτες κράτους - μέλους της Ε.Ε. που ζουν και εργάζονται στην
Ελλάδα τέθηκε τελικά σε εφαρμογή. Το ψήφισμα, το οποίο διευκολύνει τη ζωή χιλιάδων
υπηκόων που κατοικούν στην Ελλάδα, υπεγράφη απ’ τον πρόεδρο Κάρολο Παπούλια και
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Κυβέρνησης στις 21 Ιουνίου. Αντικαθιστά ένα προεδρικό
διάταγμα που θεσπίστηκε πριν 20 χρόνια. Το νέο προεδρικό διάταγμα είναι βασισμένο στην
Οδηγία που θεσπίστηκε απ’ την Ε.Ε. (2004/38/EC) η οποία θα έπρεπε να έχει αρχίσει να
εφαρμόζεται απ’ τον Απρίλιο του 2006. Έχει εκτιμηθεί ότι οι νέες ρυθμίσεις επηρεάζουν περί
τους 65.000 μη-Έλληνες πολίτες χώρας μέλους της Ε.Ε. περιλαμβανομένων συζύγων και
τέκνων. Η κυβέρνηση, ωστόσο, φαίνεται σαν να θέλει να κρατήσει μυστικό το νέο διάταγμα.
Υπηρεσίες αλλοδαπών δεν έχουν ακόμα ενημερωθεί απ’ το Υπουργείο Δημοσίας Τάξης
(υπεύθυνο για την χορήγηση αδειών παραμονής σε πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης) σχετικά
με τους νέους κανονισμούς, το οποίο σημαίνει ότι οι κατά τόπους υπεύθυνοι σε όλη την
Ελλάδα συνεχίζουν να χορηγούν κάρτες παραμονής σε πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αξιωματούχοι του Υπουργείου Δημοσίας Τάξης δήλωσαν στα Αθηναϊκά Νέα στις 3 Ιουνίου
ότι ακόμα εργάζονται πάνω στην υπουργική εγκύκλιο (οδηγός για το προσωπικό του
γραφείου αλλοδαπών) και ότι οι νέες φόρμες αιτήσεων και οι βεβαιώσεις εγγράφων πρέπει
ακόμα να εκτυπωθούν. Αυτό θα διαρκέσει περίπου 1-2 εβδομάδες αν όχι περισσότερο λόγω
της περιόδου των καλοκαιρινών διακοπών. Σύμφωνα με το Άρθρο 8 του νέου προεδρικού
διατάγματος και το Άρθρο 8 της Οδηγίας της Ε.Ε., όσοι πολίτες χώρας μέλους της Ε.Ε.
επιθυμούν να μείνουν σε κάποιο άλλο μέλος της Ένωσης για διάστημα πάνω από 3 μήνες
πρέπει να συμπληρώσουν αίτηση για βεβαίωση εγγραφής στο πλησιέστερο γραφείο
αλλοδαπών. Η συγκεκριμένη βεβαίωση εγγραφής δεν απαιτεί ανανέωση. Η προγενέστερη
νομοθεσία απαιτούσε από τους μη-Έλληνες πολίτες χώρας μέλους της Ε.Ε. να διαθέτουν
άδεια παραμονής η οποία έχρηζε ανανέωσης κάθε 5 χρόνια. Για την εγγραφή, όλοι οι πολίτες
της Ε.Ε. απαιτείται να υποβάλλουν τα ακόλουθα έγγραφα : έγκυρη ταυτότητα ή διαβατήριο,
βεβαίωση πρόσληψης συμπληρωμένη απ’ τον εργοδότη του αιτώντα η βεβαίωση
απασχόλησης η αποδεικτικό έγγραφο ότι είναι αυτοαπασχολούμενοι. Αυτοί οι οποίοι δεν
είναι ενεργοί στην αγορά εργασίας δεν καλούνται να καταθέσουν πιστοποιητικό ιατρικής
περίθαλψης εφόσον διαθέτουν επαρκείς πηγές εισοδήματος για τους ίδιους και την
οικογένειά τους.

Η βεβαίωση εγγραφής εκδίδεται επιτόπου και είναι δωρεάν. Όσοι πολίτες μέλους της Ε.Ε.
δεν ακολουθούν την διαδικασία της εγγραφής θα τους επιβάλλεται το πρόστιμο των 59 ευρώ,
βάσει των Άρθρων 8 και 27 από το νέο διάταγμα όπως επίσης και του Άρθρου 458 του
ελληνικού ποινικού κώδικα. Επίσης, το νέο διάταγμα διευθετεί θέματα που αφορούν στους
Αμερικάνους, Καναδούς, Αλβανούς, Πακιστανούς και άλλους πολίτες χωρών μη μελών της
Ε.Ε. (συζύγους και/η τέκνα κάτω των 21 χρονών) οι οποίοι είναι μέλη οικογένειας Έλληνα
υπηκόου η άλλου πολίτη χώρας μέλους της Ε.Ε.. Όπως έχει η κατάσταση σήμερα, τα μέλη
της οικογένειας δικαιούνται μια πενταετής διάρκειας άδεια παραμονής. Οι προϋποθέσεις για
την αίτηση παραμένουν οι ίδιες και περιλαμβάνουν την εμφάνιση έγκυρου διαβατηρίου όπως
επίσης και την επίδειξη επίσημου εγγράφου όπως πιστοποιητικό γάμου η γέννησης που να
αποδεικνύει την σχέση που συνδέει τον αιτώνται με τον πολίτη χώρας μέλους της Ε.Ε.. Το
πιστοποιητικό υγείας δεν είναι υποχρεωτικό αλλά ίσως ζητηθεί «εάν υπάρχουν σχετικές
ενδείξεις...για να πιστοποιήσουν ότι δεν πάσχει από μεταδοτικά νοσήματα» . Βάσει του

61
ATHENS NEWS , 06/07/2007, page: A14
μεταναστευτικού Νόμου 3386/2005 (Άρθρο 61), τα μέλη της οικογένειας έχουν το δικαίωμα
να εργασθούν στην Ελλάδα. Η συγκεκριμένη αίτηση γίνεται δωρεάν.

Ακόμα, ο/η σύζυγος και τα παιδιά ενός/ μιας Έλληνα/ ίδας ή άλλης εθνικότητας της
Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν πάρουν άδεια παραμονής εάν ο Έλληνας ή ο Ευρωπαίος που
είναι μέλη της οικογένειας πεθάνουν και τα μέλη της οικογένειας έχουν ζήσει στην Ελλάδα
για τουλάχιστον ένα χρόνο. Το ίδιο συμβαίνει και στη περίπτωση διαζυγίου, δεδομένου ότι ο
γάμος κράτησε τουλάχιστον για 3 χρόνια ή τα μέλη της οικογένειας ήταν θύματα
ενδοοικογενειακής βίας κατά την διάρκεια του γάμου. Μετά από 5 χρόνια συνεχούς
παραμονής στην Ελλάδα, τα μέλη της οικογένειας μπορούν να αποκτήσουν μόνιμη άδεια
παραμονής.

2) Ψηφίστηκε ο Νόμος 3536/2007 62 που τροποποίησε εν μέρει τη μεταναστευτική νομοθεσία

διατηρώντας τη βασική συλλογιστική περί αυστηρής μεταναστευτικής πολιτικής και περί
συρρικνωμένων δικαιωμάτων των μεταναστών. Σύμφωνα με το νόμο αυτό, μεταξύ άλλων,
δόθηκε η δυνατότητα εξαγοράς ενσήμων από τους ίδιους τους ασφαλισμένους μετανάστες
μέχρι ποσοστού 20%. Επίσης, ιδρύθηκε Διυπουργική Επιτροπή Παρακολούθησης της
Μεταναστευτικής Πολιτικής. Επιπλέον, συστήθηκε Εθνική Επιτροπή για την Κοινωνική
Ένταξη των Μεταναστών, από όπου δυστυχώς αποκλείστηκαν οι ίδιες οι μεταναστευτικές
οργανώσεις. Με βάση το νέο νόμο, τα ανήλικα τέκνα απαλλάσσονται από τα παράβολα για
την ανανέωση της άδειας διαμονής. Παράλληλα, καταργείται η υποχρέωση εξέτασης των
αιτούμενων την υπαγωγή στο καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος από την Επιτροπή
Μετανάστευσης της οικείας Περιφέρειας, ενώ διατηρείται διαδικασία πιστοποίησης των
ανωτέρω. Σημαντική καινοτομία αποτελεί το γεγονός ότι η άδεια διαμονής αόριστης
διάρκειας δεν χορηγείται πλέον με τη συμπλήρωση δεκαετούς νόμιμης διαμονής
υποχρεωτικά στην ίδια κατηγορία, αλλά μόνο με την συμπλήρωση δεκαετούς νόμιμης
διαμονής στη χώρα ανεξαρτήτως του είδους των αδειών διαμονής που κατείχε. Επίσης, το
δικαίωμα στη χορήγηση άδειας διαμονής αόριστης διάρκειας επεκτείνεται και στα ενήλικα
τέκνα των υπηκόων τρίτων χωρών μετά τη συμπλήρωση του 21ου έτους της ηλικίας τους
εφόσον αποδεικνύουν αυτοτελώς συνεχή δεκαετή νόμιμη διαμονή στη χώρα, χωρίς την
προϋπόθεση απόδειξης επαρκών πόρων. Αυτό σημαίνει ότι το ενήλικο τέκνο δεν αντλεί
κανένα δικαίωμα από τη χορήγηση στο γονέα άδειας διαμονής αόριστης διάρκειας αλλά θα
πρέπει το ίδιο να κατείχε κατά την τελευταία δεκαετία πριν την υποβολή της αίτησης, άδειες
διαμονής. Τέλος, καταργήθηκε η σύναψη σύμβασης εργασίας ως απαραίτητο δικαιολογητικό
έγγραφο για τη νομιμοποίηση και αποσαφηνίστηκαν περαιτέρω οι όροι ανανέωσης της
άδειας διαμονής.

3) Θεσπίστηκε η ενιαία βάση δεδομένων για τους μετανάστες από το υπουργείο

Εσωτερικών, με στόχο την πλήρη καταγραφή των στοιχείων των αλλοδαπών που βρίσκονται
στην Ελλαδα 63. Η βάση αυτή βρίσκεται στο υπουργείο Εσωτερικών και είναι σε απευθείας
σύνδεση με τους δήμους και τις περιφέρειες, που εκδίδουν τις άδειες διαμονής των
μεταναστών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το υπουργείο, στη χώρα
μας έχουν άδειες παραμονής σε ισχύ 413.447 μετανάστες, εκ των οποίων οι 240.483 είναι
άνδρες και οι 172.964 γυναίκες. Το υπουργείο Εσωτερικών θεωρεί ότι η δημιουργία του
«δημοτολογίου» μεταναστών θα συμβάλει στην πιο αποτελεσματική διαμόρφωση της
μεταναστευτικής πολιτικής και στην αξιοποίηση του μεταναστευτικού ρεύματος προς όφελος
της οικονομίας.

4) Στις 29/1/07 σε Συνέδριο του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής ο Υπουργός

Εσωτερικών δήλωσε ότι στο μέλλον θα είναι καθοριστικός ο ρόλος των Δήμων και των
Κοινοτήτων αναφορικά με τις βασικές αρμοδιότητες ενημέρωσης και εξυπηρέτησης για

62
Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ΦΕΚ Νο 42, 23 Φεβρουαρίου 2007
63
«Ελευθεροτυπία», 20 Ιουλίου 2007
θέματα διαμονής των αλλοδαπών 64. Μάλιστα, τόνισε ότι οι βεβαιώσεις κατάθεσης
αιτήσεων διαμονής θα γίνεται με προδιαγραφές υψηλής ασφαλείας. Σύμφωνα με τον
υπουργό, οι υπηρεσίες είναι πλέον στελεχωμένες με αρκετό αριθμό υπαλλήλων, πράγμα όμως
που δεν βρίσκει σύμφωνες τις μεταναστευτικές κοινότητες. Στο ίδιο Συνέδριο ο Δήμαρχος
της Αθήνας δήλωσε ότι εισηγήθηκε τη θέσπιση διδασκαλίας ελληνικής γλώσσας για παιδιά
αλλοδαπών στους παιδικούς σταθμούς (αλλά και για τις μητέρες τους), ενώ δεσμεύτηκε να
συμβάλει στη βελτίωση των υποδομών των Δημοτικών Υπηρεσιών που αφορούν
εξυπηρέτηση των μεταναστών (δηλαδή του Κέντρου Εξυπηρέτησης Αλλοδαπών) αλλά και να
προωθήσει τη θεσμοθέτηση ενός διευρυμένου Συμβουλίου του Δήμου όπου θα συμμετέχουν
εκπρόσωποι των Σωματείων των μεταναστών που ζουν στην πόλη . Επίσης, υποσχέθηκε τη
δημιουργία γραφείου επικοινωνίας σε κάθε δημοτικό διαμέρισμα , τη διοργάνωση φεστιβάλ
εθνοτήτων, την ίδρυση διαπολιτισμικών κέντρων, τη σύσταση της Χάρτας της Αθήνας για
την ένταξη των μεταναστών και πολλά άλλα. Ωστόσο η αργοπορία στους ρυθμούς
υλοποίησης αυτών των μέτρων έχει ως αποτέλεσμα να μην έχουν υπάρξει ορατά
αποτελέσματα. Σύμφωνα με στοιχεία του Δήμου Αθηναίων, κατά τη διάρκεια του 2006
διεκπεραιώθηκαν 110.480 αιτήσεις διαμονής. Η Νομάρχης της Αθήνας δήλωσε ότι η
Νομαρχία θα επιθυμούσε να συμβάλει στο ζήτημα της κοινωνικής ένταξης των μεταναστών,
ειδικά αναφορικά με τους επί μακρόν διαμένοντες.. Τέλος, δήλωσε ότι οι μετανάστες
αποτελούν το 17% του πληθυσμού του Δήμου της Αθήνας..

5) Εκδόθηκε νέα Εγκύκλιος του Υπουργείου Εσωτερικών για την εναρμόνιση της ελληνικής
νομοθεσίας με την Οδηγία 2003/86/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής
επανένωσης και τον καθορισμό των απαραίτητων δικαιολογητικών εγγράφων που
απαιτούνται για την άσκηση του 65. Η Εγκύκλιος παρά τη διατήρηση της επαχθούς για τα
δικαιώματα των μεταναστών διάταξης που θέτει ως προυπόθεση για τη συνένωση τη
διαπίστωση προσαύξησης του εισοδήματος κατά 20% για τον /την σύζυγο και κατά 15% για
κάθε τέκνο βελτιώνει το προηγούμενο νομικό πλαίσιο εξαιρώντας τα τέκνα από τον
παραπάνω κανόνα υπό τον όρο και οι δύο σύζυγοι διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα.

6) Υιοθετήθηκε νέα ρύθμιση για τον τρόπο εκλογής των ιμάμηδων της Θράκης, που πλέον
δεν θα γίνεται από το Μουφτή αλλά από Επιτροπή αποτελούμενη από εκπροσώπους των
Υπουργείων Εξωτερικών, Εσωτερικών και Παιδείας66.. Στελέχη της μειονότητας διατύπωσαν
τις αντιρρήσεις τους για το νέο αυτό σύστημα που αποδυναμώνει την αυτονομία της
Μουφτείας εισάγοντας ασφυκτικό κρατικό έλεγχο. Ως θετική χαρακτηρίζεται η πρόβλεψη για
μισθοδοσία των ιμάμηδων καθώς αποτελεί εξίσωση με το αντίστοιχο καθεστώς που διέπει
τους Ορθόδοξους κληρικούς. Κατά το έτος 2006-07 εισήχθη στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα
όλων των δημόσιων σχολείων της Θράκης, ακόμη και των μη μειονοτικών, η διδασκαλία της
τουρκικής γλώσσας σε εθελοντικό επίπεδο. Ωστόσο, αντί να διοριστούν τουρκόφωνοι
πτυχιούχοι της μειονότητας, διορίστηκαν Έλληνες καθηγητές χωρίς καλή γνώση της
γλώσσας, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει μεγάλη ανταπόκριση
Επίσης, τα θρησκευτικά ιδρύματα της μειονότητας, τα βακούφια, απαλλάχτηκαν από κάποια
χρέη, ώστε να μπορέσουν να λειτουργήσουν. Τέλος, η θετική ποσόστωση για την είσοδο
μαθητών του Λυκείου στα πανεπιστήμια επεκτάθηκε και στους μαθητές των τεχνικών
λυκείων. Ο υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε τη σύσταση 240 θέσεων ιεροδιδασκάλων για
τις μουφτείες της μουσουλμανικής κοινότητας στην Ξάνθη, την Κομοτηνή και το
Διδυμότειχο 67.

64
«Ναυτεμπορική», 30 Ιανουαρίου 2007
65
Εγκύκλιος 10876/2007 του Υπουργείου Εσωτερικών (22 Μαίου 2007)
66
«Ελευθεροτυπία», 28 Ιανουαρίου 2007
67
http://www.in. gr/news/article. asp?lngEntityID= 773174&lngDtrID=244
7) Σύμφωνα με ειδική Εγκύκλιο 68 για την εφαρμογή των μεταβατικών διατάξεων που
αφορούν την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων που προέρχονται από Βουλγαρία και
Ρουμανία , κατά τη διάρκεια της μεταβατικής διετίας 2007-2009 για τους ανωτέρω
αλλοδαπούς θα ισχύουν καταρχήν οι ρυθμίσεις της γενικής μεταναστευτικής νομοθεσίας,
αλλά προβλέπεται ευνοική εξαίρεση που επιτρέπει τη λήψη από αυτούς άδειας διαμονής
πολίτη μέλους της Ε.Ε. εάν έχουν ήδη συμπληρώσει 12 μήνες παραμονής στην Ελλάδα.. Η
άδεια αυτή τους επιτρέπει να εργαστούν νόμιμα.

8) Καθορίστηκε ο χρόνος πρόσβασης και επικοινωνίας με τους προσωρινά

κρατούμενους αλλοδαπούς των Χώρων Προσωρινής Κράτησης
Αλλοδαπών αρμοδιότητας της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής . Έτσι, η διάρκεια της
69

επικοινωνίας του δικηγόρου με τον προσωρινά κρατούμενο αλλοδαπό που εκπροσωπεί, δεν
υπόκειται σε χρονικό περιορισμό πέραν αυτών που επιβάλλονται, σύμφωνα και με τη
δεοντολογία του δικηγορικού λειτουργήματος, από τη λήξη των ωρών πρόσβασης, την
ανάγκη εξυπηρέτησης συναδέλφων του που τυχόν αναμένουν και την τήρηση των μέτρων
ασφάλειας και των κανόνων λειτουργίας κάθε Χώρου Προσωρινής Κράτησης Αλλοδαπών.
Η επικοινωνία του δικηγόρου με τον προσωρινά κρατούμενο αλλοδαπό που εκπροσωπεί είναι
ακώλυτη και δεν προϋποθέτει πέραν της επίδειξης της επαγγελματικής ταυτότητας, την
προηγούμενη επίδειξη πληρεξουσίου ή εξουσιοδότησης του εντολέα του στη Φρουρά του
Χώρου Προσωρινής Κράτησης.

9) Με εγκύκλιο του υφυπουργού Εσωτερικών Θ.Νάκου δόθηκε η δυνατότητα να εκδώσουν

άδεια διαμονής και όσοι μετανάστες υπέβαλαν εκπρόθεσμα αίτηση ανανέωσης μετά τις αρχές
του 2006 και μέχρι τις 23 Φεβρουαρίου 2007, οπότε και τέθηκαν σε ισχύ οι νέες ρυθμίσεις 70.
Για να αποκτήσουν τη νέα άδεια, οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να καταθέσουν και 50 ευρώ
πρόστιμο για κάθε μήνα καθυστέρησης από τη λήξη της προηγούμενης. Δεν επιβάλλεται
πρόστιμο όταν οι αιτήσεις ανανέωσης υποβλήθηκαν εκπρόθεσμα, επειδή η προηγούμενη
άδεια επιδόθηκε αφού είχε λήξει ή για λόγους ανωτέρας βίας (ασθένεια, λοχεία κ.τλ.).
Παρασχέθηκε το δικαίωμα εξαγοράς του συνόλου των ενσήμων που απαιτούνται (και όχι
μόνο του 20%) και σε όσους υπέβαλαν αίτηση έκδοσης άδειας από 1η Ιανουαρίου 2006 μέχρι
23 Φεβρουαρίου 2007. Η προθεσμία για την προσκόμιση της βεβαίωσης εξαγοράς των
ενσήμων έληξε στο τέλος Σεπτεμβρίου.Έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2007, οι μετανάστες που
διαμένουν νόμιμα στη χώρα είχαν επίσης δυνατότητα νομιμοποίησης των ανήλικων τέκνων
τους, με την υποβολή αίτησης οικογενειακής επανένωσης και υπό τις προϋποθέσεις πως
φοιτούν σε σχολεία της χώρας ή έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, αλλά δεν δηλώθηκαν στην
οικεία περιφέρεια εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας. Και στις περιπτώσεις αυτές
προβλέπεται η καταβολή προστίμου 250 ευρώ, ώστε να υπαχθούν τα τέκνα στην άδεια
διαμονής των γονέων τους.
10) Θα μπορούσε να θεωρηθεί ως Καλή Πρακτική ο καθορισμός με εγκύκλιο71 της
διαδικασίας των όρων υπαγωγής στις ρυθμίσεις της μεταναστευτικής νομοθεσίας των
υπηκόων τρίτων χωρών που φοιτούν ή έχουν αποφοιτήσει από δημόσια εκπαιδευτικά
ιδρύματα της Ελλάδας., αρκεί να έχουν συμπληρώσει διετή φοίτηση. Με την ίδια εγκύκλιο
καθορίστηκε και η διαδικασία οικογενειακής επανένωσης ανηλίκων που δεν είχαν άδεια
διαμονής δίχως να απαιτείται η απόδειξη επαρκών πόρων (κατ’ εξαίρεση της γενικής
νομοθεσίας) υπό τον όρο της τήρησης ρητής προθεσμίας. Επίσης, με άλλη συναφή

Εγκύκλιος 30269 της 9ης Φεβρουαρίου 2007 (Υπουργείο Απασχόλησης και Κοινωνικής
68

Προστασίας)

69
http://www.dsa.gr/print.phtml?/index.phtml?url=news&id=24860782&categ=Νέα-
Ανακοινώσεις

70
www.in.gr, 20 Αυγούστου 2007
71
Εγκύκλιος 36 της 30ης Μαίου 2007 του Υπουργείου Εσωτερικών
εγκύκλιο 72 διευκρινίστηκε ότι ως προς το θέμα της οικογενειακής επανένωσης η προσαύξηση
του 15% για κάθε τέκνο δεν απαιτείται στην περίπτωση κατά την οποία και οι δύο σύζυγοι
διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα. Η συγκεκριμένη ρύθμιση διευκολύνει έως ένα βαθμό την
κοινωνική ένταξη μερίδας μεταναστών.

11) Υιοθετήθηκε το Προεδρικό Διάταγμα. 220/2007 με το οποίο επιχειρείται η

προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2003/9/ΕΚ
του Συμβουλίου της 27ης Ιανουαρίου 2003, σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για
την υποδοχή των αιτούντων στα κράτη μέλη. Ωστόσο, στο ως άνω προεδρικό
διάταγμα δεν υιοθετήθηκαν παρατηρήσεις της ΕΕΔΑ 73 που αφορούσαν τη μη
αυτοπρόσωπη υποβολή αιτήματος ασύλου και τους περιορισμούς μετακίνησης των
αιτούντων.

Β)Έκθεση του State Department που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2007
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του State Department, η ελληνική κυβέρνηση σέβεται γενικά
τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των πολιτών της. 74 Ωστόσο υπήρξαν προβλήματα σε διάφορες
περιοχές. Αναφέρθηκαν oι παρακάτω παραβιάσεις Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων : κακοποίηση
από δυνάμεις ασφαλείας, ιδίως παράνομων μεταναστών και Ρομά, υπερπληθυσμός και
απάνθρωπες συνθήκες σε μερικές φυλακές, κράτηση παράνομων μεταναστών σε άθλιες
συνθήκες, όρια για την δυνατότητα του αυτό-προσδιορισμού εθνικών μειονοτήτων,
περιορισμοί της ελευθερίας του λόγου, περιορισμοί και διοικητικά εμπόδια σε μη χριστιανούς
ορθόδοξους πολίτες, κράτηση και απέλαση ασυνόδευτων ή μόνων ανήλικων μεταναστών,
συμπεριλαμβανομένων αιτούντων ασύλου, βία στο σπίτι κατά των γυναικών, trafficking ,
διακρίσεις εις βάρος εθνικών μειονοτήτων και Ρομά, πολύ άσχημες συνθήκες διαβίωσης των
Ρομά, ανεπαρκής πρόσβαση στο σχολείο για τα παιδιά των Ρομά και εκμετάλλευση παιδιών
σε μη παραδοσιακές εργασίες.

Γ) Γνωμοδοτήσεις της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

Pιζοσπαστικές προτάσεις για την αναθεώρηση του Συντάγματος, που βρίσκονται ακριβώς
στον αντίποδα των δήθεν μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης, κάνει η Eθνική Eπιτροπή για τα
Δικαιώματα του Aνθρώπου (EEΔA), που υπάγεται -σύμφωνα με τον νόμο- στον
πρωθυπουργό έχοντας ρόλο συμβούλου του και αποδεικνύοντας πόσο παραπλανητικοί είναι
οι ισχυρισμοί του 75.
Kινούμενη σε εντελώς διαφορετική από την κυβέρνηση κατεύθυνση, η EEΔA (όπου
συμμετέχουν εκπρόσωποι όλων των κοινωνικών φορέων και πολιτικών τάσεων και έχει
ειδικό ρόλο στην προστασία των δικαιωμάτων ανάλογο με όλες τις παρόμοιες Eπιτροπές της
Eυρωπαϊκής Eνωσης) εισηγείται στον πρωθυπουργό K. Kαραμανλή με έγγραφο που του
απέστειλε πριν από λίγες μέρες να αλλάξει τις συνταγματικές διατάξεις που αφορούν τις
σχέσεις Kράτους και Eκκλησίας, τη θρησκευτική ελευθερία και τον όρκο, να αποδοκιμάσει

72
Εγκύκλιος 33 της 22ης Μαίου 2007 του Υπουργείου Εσωτερικών
73
Εισήγηση ΕΕΔΑ 30ης Οκτωβρίου 2007
74
Country Reports on Human Rights Practices - Released by the Bureau of Democracy, Human
Rights, and Labor - March 6, 2007
75
«Ελευθεροτυπία», 20 Φεβρουαρίου 2007 (άρθρο του Αλέξανδρου Αυλωνίτη)
συνταγματικά τις κάθε είδους διακρίσεις προστατεύοντας περισσότερο και τους πρόσφυγες
και μετανάστες, κλπ. Συγκεκριμένα, αλλαγή του άρθρου 3 του Συντάγματος προτείνει η
EEΔA έτσι ώστε να καταργηθεί η επίσημη αναγνώριση της επικρατούσας θρησκείας στη
χώρα μας ή έστω με τις κατάλληλες φραστικές προσθήκες να αντιμετωπιστούν τα
προβλήματα που δημιουργεί στην πράξη ο όρος «επικρατούσα θρησκεία».

Παρατηρώντας ότι το σημερινό συνταγματικό πλέγμα διατάξεων για τις σχέσεις Kράτους -
Eκκλησίας επηρεάζει την άσκηση της θρησκευτικής ελευθερίας και έχει οδηγήσει σε
πολλαπλές καταδίκες της Eλλάδας στο Eυρωπαϊκό Δικαστήριο, η EEΔA προτείνει κατ
αρχήν μία συνταγματική διάταξη που να ορίζει ότι δεν αναγνωρίζεται επίσημη θρησκεία και
ότι η κρατική δράση διέπεται από την αρχή της θρησκευτικής ουδετερότητας. Kατά την
EEΔA, πρέπει να διαγραφούν από το άρθρο 13 του Συντάγματος οι προβλέψεις για τον όρκο
και για την απαγόρευση προσηλυτισμού. Παράλληλα, προτείνονται προσθήκες στο
Σύνταγμα για να προστατεύονται όσοι βρίσκονται στην Eλλάδα «από κάθε διάκριση ιδίως
λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων,
εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, συμμετοχής σε εθνική μειονότητα, περιουσίας, γέννησης
ή άλλης κατάστασης». Για τους μετανάστες και πρόσφυγες ορίζεται ότι «απολαύουν όλων
των δικαιωμάτων που τους αναγνωρίζονται κατά το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο».

Δ) Δικαστικές υποθέσεις
1) Η ελληνική Δικαιοσύνη απέρριψε το αίτημα του Πακιστάν να εκδώσει τον Javed Aslam,
αρχηγό της Οργάνωσης για την Ενότητα του Πακιστάν, στην Ισλαμαμπάντ για να δικαστεί
για τις κατηγορίες περί διακίνησης ανθρώπων που εκκρεμούσαν εις βάρος του 76. Οι αρχές
του Πακιστάν ισχυρίστηκαν ότι ο Aslam είχε εμπλακεί στην παράνομη διακίνηση
λαθρομεταναστών στην Ελλάδα. Οι υποστηρικτές του ωστόσο ισχυρίστηκαν ότι έγινε
στόχος, επειδή μίλησε δημόσια ενάντια στην υποτιθέμενη ανάκριση πακιστανών μεταναστών
τον περασμένο Ιούλιο. Οι δικαστές έδειξαν να συμφωνούν με τους τελευταίους: υποστήριξαν
ότι ο Aslam διώχθηκε «επιλεκτικά» και ότι οι κίνδυνοι που θα διέτρεχε σε περίπτωση
έκδοσής του δεν ήταν αντίστοιχοι προς τις εις βάρος του κατηγορίες. Εντούτοις, ένας απ’
τους μηνυτές άσκησε έφεση ενάντια σ’ αυτή την απόφαση, πράγμα που προκάλεσε την
αντίδραση της Πακιστανικής κοινότητας και οργανώσεων μεταναστών.

2) Με αφορμή υπόθεση που αφορούσε αλλοδαπό, μια απόφαση-σταθμός του Ευρωπαϊκού

Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταλόγισε σοβαρότατες ευθύνες στον Άρειο Πάγο
για υπονόμευση των δικαιωμάτων των κατηγορουμένων 77. Το Ευρωπαικό Δικαστήριο
έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα στους ανώτατους δικαστές ότι δεν μπορούν να απορρίπτουν, με
νομικά πυροτεχνήματα, αιτήματα κατηγορουμένων που ζητούν έννομη προστασία και τα
οποία όφειλαν να εξετάσουν. Η απόφαση του δικαστηρίου του Στρασβούργου, με την οποία
η Ελλάδα εισπράττει μια νέα καταδίκη, έχει τεράστια αξία αφού:

**Αποδοκιμάζει με σκληρούς χαρακτηρισμούς την άρνηση του Αρείου Πάγου να ελέγξει,

κατά την αναιρετική διαδικασία, ισχυρισμό κατηγορουμένου ότι καταδικάσθηκε κατά
παράβαση της αρχής της δίκαιης δίκης.

* Αποδίδει στο ανώτατο δικαστήριο της χώρας υπερβολικά τυπολατρική αντιμετώπιση,

τονίζοντας ότι με τη στάση του να μην αξιολογήσει το αποδεικτικό υλικό που οδήγησε στην
καταδίκη πολίτη, δεν τήρησε τις εγγυήσεις του άρθρου 6 παρ. 1 της Ευρωπαικής Σύμβασης
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), που καθιερώνει τα υπερασπιστικά δικαιώματα του

76
«Τα Νέα», 24 Ιανουαρίου 2007
77
«Ελευθεροτυπία», 5 Μαρτίου 2007
κατηγορουμένου.

**Τοποθετεί στο νομολογιακό παρελθόν τις απορριπτικές αποφάσεις του Αρείου Πάγου που
εκμηδένιζαν τον ακυρωτικό έλεγχο της αιτιολογίας των καταδικαστικών αποφάσεων.

Στη συγκεκριμένη υπόθεση (Perlala κατά Ελλάδας), Αλβανός υπήκοος καταδικάσθηκε από
το Μικτό Ορκωτό Εφετείο σε φυλάκιση 2 ετών και 6 μηνών με αναστολή για κατοχή
εκρηκτικών ουσιών, επικίνδυνες σωματικές βλάβες, εμπρησμό και διατάραξη της κοινής
ησυχίας. Ο κατηγορούμενος είχε συλληφθεί στις 15 Ιανουαρίου 1999, στο τέλος διαδήλωσης
καθηγητών και μαθητών, ως ύποπτος για τη ρίψη βόμβας μολότοφ. Ο ίδιος υποστήριξε ότι
κακοποιήθηκε από τους αστυνομικούς, δήλωσε αθώος και προσκόμισε στο δικαστήριο
βιντεοταινία προκειμένου να αποδείξει ότι δεν ήταν ο δράστης των εγκλημάτων, αφού
βρισκόταν 600 μέτρα μακριά από τον τόπο του συμβάντος. Τελικά το δικαστήριο τον
καταδίκασε, θεμελιώνοντας την απόφασή του με μόνη την κατάθεση του αστυνομικού που
συνέλαβε τον κατηγορούμενο.

Στην αίτηση αναίρεσης, ο κατηγορούμενος υποστήριξε, επικαλούμενος το άρθρο 6 παρ. 1 της

Ευρωπαϊκής Σύμβασης (δικαίωμα στη δίκαιη δίκη), ότι το Εφετείο δεν εκτίμησε ορθά τα
αποδεικτικά στοιχεία, αφού στήριξε την καταδίκη του αποκλειστικά στη μαρτυρία ενός
αστυνομικού οργάνου. Το ανώτατο δικαστήριο απέρριψε το λόγο αυτό ως απαράδεκτο,
δεχόμενο ότι δεν ήταν δυνατό να ιδρυθεί αναιρετικός λόγος αποκλειστικά επί τη βάσει του
άρθρου 6 της ΕΣΔΑ, αλλά μόνον με την παράλληλη επίκληση ενός από τους λόγους που
προβλέπονται στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο διαπίστωσε κατ' αρχήν ότι η Ευρωπαϊκή Σύμβαση αποτελεί

αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού δικαίου που υπερτερεί απέναντι σε κάθε αντίθετη
νομοθετική διάταξη και επομένως η απόρριψη ως απαράδεκτης της αναίρεσης, ισοδυναμεί με
μια ιδιαιτέρως τυπολατρική αντιμετώπιση του θέματος. Θεωρεί ότι η ερμηνεία του Αρείου
Πάγου αφ' ενός τείνει προς σόφισμα και αφ' ετέρου αποδυναμώνει σε τεράστιο βαθμό την
προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών στην αναιρετική διαδικασία. Η στάση, δηλαδή, του
Α.Π. να αρνηθεί να εξετάσει εάν η αξιολόγηση του αποδεικτικού υλικού από το
δευτεροβάθμιο δικαστήριο έγινε σύμφωνα με την αρχή της δίκαιης δίκης, παραβιάζει το
άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ. Με τα επιχειρήματα αυτά το Στρασβούργο καταδίκασε την
Ελλάδα να καταβάλει αποζημίωση 6.000 ευρώ λόγω ηθικής βλάβης.

3) Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) καταδίκασε την Ελλάδα

για την αγωγή που ασκήθηκε από το Σύνδεσμο Νεολαίας Μειονότητας Έβρου 78. Το ΕΔΑΔ
έκρινε ότι η Ελλάδα παραβίασε το «Άρθρο 11» το οποίο ρυθμίζει την ελευθερία των
οργανώσεων και των συνδέσμων. Ο Hasan Bekir Usta είχε ασκήσει έφεση στο ΕΔΑΔ, το
1996, αμέσως μετά απ’ το κλείσιμο του Συνδέσμου Νεολαίας Μειονότητας Έβρου απ’ το
ελληνικό δικαστήριο, εξαιτίας του αντικειμενικού στόχου της ίδρυσης του συνδέσμου. Την
ίδια στιγμή, το Διοικητικό Δικαστήριο του Έβρου δεν επέτρεψε την ίδρυση του συνδέσμου,
υπό το σκεπτικό πως η Συνθήκη της Λοζάννης χαρακτήριζε την τουρκική μειονότητα της
Δυτικής Θράκης ως Μουσουλμανική και όχι ως Ταυρική Μειονότητα.
Το ΕΔΑΔ έκλεισε την υπόθεση στις 11/10/2007, δηλώνοντας ότι ο σύνδεσμος είχε κλείσει
πριν ακόμη γίνουν αντιληπτές οι δραστηριότητές του, κάτι που συνιστά ένδειξη των
προκατειλημμένων απόψεων που έχουν οι ελληνικές αρχές για τους τουρκικούς συνδέσμους.
Στην τεκμηριωμένη του δήλωση, το ΕΔΑΔ έλεγε ρητά ότι οι συνθήκες ίδρυσης των
«Συνδέσμων» δεν υποδηλώνουν κανενός είδους βία και απειλή για τη δημοκρατική κοινωνία.

78
http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?action=html&documentId=824393&portal=hbkm&source
=externalbydocnumber&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649
Η σημασία αυτής της απόφασης έγκειται στο ότι η συγκεκριμένη απόφαση θα αποτελέσει ένα
καλό παράδειγμα και για τις υποθέσεις άλλων συνδέσμων της τουρκικής μειονότητας της
Δυτικής Θράκης (Ένωση Τουρκικής Αλληλεγγύης Iskece (Ξάνθης), Σύνδεσμος Δασκάλων
Δυτικής Θράκης, Σύνδεσμος Γυναικών Ροδόπης) οι οποίες εκκρεμούν στο ΕΔΑΔ.
Ακολουθώντας αυτή την απόφαση του ΕΔΑΔ, οι αποφάσεις των ελληνικών δικαστηρίων που
απαγορεύουν τη λειτουργία Τουρκικών Συνδέσμων εξαιτίας του τουρκικού τους ονόματος
ενδέχεται να πέσουν στο κενό. Επιπλέον, ειδικοί ισχυρίζονται ότι οι ελληνικές αρχές μπορεί
να είναι υποχρεωμένες, από εδώ και πέρα, να αναγνωρίζουν τον ορισμό «Τουρκική
Μειονότητα». Ακόμα μια αξιοσημείωτη πλευρά αυτού του γεγονότος είναι ότι η απόφαση
υπήρξε ομόφωνη, καταδεικνύοντας έτσι την υποστήριξη του ΕΔΑΔ προς την Τουρκική
Μειονότητα της Δυτικής Θράκης. Ταυτόχρονα είναι σαφές ότι τόσο οι Έλληνες όσο και οι
Ελληνοκύπριοι δικαστές ψήφισαν υπέρ της Δυτικής Θράκης.

4) Στις 23/10/07 ο ομογενής Ζελίλοφ καταδικάστηκε από ελληνικό δικαστήριο παρά τη

σχετική προηγούμενη καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαικό Δικαστήριο 79. Η υπόθεση
είχε ως εξής. Το 2001 ενεπλάκη σε επεισόδιο με αστυνομικούς στην περιοχή της Τούμπας. Οι
αστυνομικοί ισχυρίστηκαν ότι τους επιτέθηκε, ο Ζελίλοφ τούς κατηγόρησε ότι τον
ξυλοκόπησαν χωρίς λόγο και η υπόθεση έφτασε στα δικαστήρια, ελληνικά και ευρωπαϊκό,
μετά την ανταλλαγή μηνύσεων.
Πρωτόδικα ο 29χρονος είχε καταδικαστεί σε 14 μήνες φυλάκιση, ενώ για την ίδια υπόθεση οι
αστυνομικοί απαλλάχθηκαν. Στη συνέχεια ο καταγόμενος από την π. ΕΣΣΔ ομογενής
προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο καταδίκασε τη
χώρα μας σε αποζημίωση 20.000 για το παραπάνω περιστατικό βίας.
Στις 23/10/07 στο εδώλιο του δικαστηρίου κάθισαν, κατηγορούμενοι για «απλή αντίσταση»
και «απλή σωματική βλάβη κατά συρροή», ο Ζελίλοφ και άλλα δύο άτομα, που πρωτόδικα
είχαν καταδικαστεί σε πέντε μήνες φυλάκιση, ποινή που παραγράφηκε σύμφωνα με το άρθρο
3346/2005. Έτσι δικάστηκε μόνο ο 29χρονος και καταδικάστηκε, παρά την αθωωτική
πρόταση του εισαγγελέα της έδρας.
Στις καταθέσεις τους οι αστυνομικοί είπαν ότι κατά τη διάρκεια ελέγχου ρουτίνας σε ΙΧ
επιβατικό αυτοκίνητο, τους επιτέθηκε ο κατηγορούμενος και άλλα άτομα που προσέτρεξαν
να βοηθήσουν τους ελεγχόμενους φίλους του. Ετσι αναγκάστηκαν να πυροβολήσουν στον
αέρα για εκφοβισμό.
Στην απολογία του ο 29χρονος είπε ότι δεν είχε διαπράξει κάποια αξιόποινη πράξη και ότι οι
αστυνομικοί τού επιτέθηκαν αναίτια, επειδή δεν είχε μαζί του ταυτότητα. Στη συνέχεια
περιέγραψε τον βάναυσο ξυλοδαρμό του μέσα στο αστυνομικό τμήμα, τα τραύματα που
υπέστη και τα οποία διαπιστώθηκαν κατά τη διάρκεια ιατροδικαστικής εξέτασης. Ακόμη
ανέφερε ότι ξύπνησε ύστερα από τέσσερις μέρες στο νοσοκομείο. «Εφαγα ξύλο άδικα, επειδή
δεν τους άρεσε η εμφάνιση μου», είπε.
Στην απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αναφερόταν ότι το ελληνικό κράτος δεν
ερεύνησε σωστά τις καταγγελίες των πολιτών και, αντίθετα, έσπευσε να υπερασπιστεί και να
δικαιολογήσει τις παράνομες πράξεις των αστυνομικών που καταγγέλλονταν.

5) Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταλόγισε σοβαρότατες ευθύνες

στον Άρειο Πάγο για υπονόμευση των δικαιωμάτων αλλοδαπού κατηγορουμένου,
αποδοκιμάζοντας την άρνηση του ελληνικού ανωτάτου δικαστηρίου να ελέγξει τον
ισχυρισμό κατηγορούμενου ότι καταδικάστηκε κατά παράβαση της αρχής της δίκαιης δίκης
και χαρακτηρίζοντας την αντιμετώπιση του δικαστηρίου ως υπερβολικά τυπολατρική 80.

79
«Ελευθεροτυπία», 24 Οκωβρίου 2007

80
www.lawnet.gr/news.asp?cat=1&article=13005
Σύμφωνα με δημοσίευμα εφημερίδας, η απόφαση του ΕΔΑΔ αφορά στη υπόθεση ενός
Αλβανού υπήκοου, ο οποίος είχε καταδικαστεί από το Μικτό Ορκωτό Εφετείο σε φυλάκιση 2
ετών και 6 μηνών με αναστολή για κατοχή εκρηκτικών, επικίνδυνες σωματικές βλάβες,
εμπρησμό και διατάραξη της κοινής ησυχίας.
Ο πρόεδρος του ΔΣΑ Δημήτρης Παξινός ερωτηθείς σχετικά τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι: «Η
ιδιαίτερα σημαντική απόφαση του ΕΔΑΔ αφορά σε δύο ζητήματα: του σεβασμού των
υπερασπιστικών δικαιωμάτων που εγγυάται το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και σε εκείνο της ορθής εκτίμησης των αποδεικτικών μέσων
που οδήγησαν σε μια καταδίκη ενός κατηγορούμενου».

6) Οκτάωρο και για τους μετανάστες που απασχολούνται στον αγροτικό τομέα καθιέρωσε
απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, που δόθηκε στη δημοσιότητα στις 8 Νοεμβρίου
2007, καθώς εντάσσει στην εθνική συλλογική σύμβαση εργασίας Έλληνες και αλλοδαπούς
γεωργικούς εργάτες81. Η απόφαση, που επιχειρεί να μειώσει τη «μαύρη» εργασία και την
εκμετάλλευση κυρίως των ξένων οικονομικών μεταναστών, και παρέχει έμμεση
νομιμοποίηση στους αλλοδαπούς εργάτες, αφού τους δίνει τη δυνατότητα να διεκδικούν,
μέσω της δικαστικής οδού, αναδρομικά λόγω των μειωμένων αποδοχών που έπαιρναν κατά
το διάστημα που εργάζονταν παρανόμως στη χώρα μας.

Σύμφωνα με τους αρεοπαγίτες, όσοι εργάζονται σε γεωργικές επιχειρήσεις και κτηνοτροφικές

μονάδες, ανεξαρτήτως αν είναι ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ ή στο ΙΚΑ, καθώς και οι αλλοδαποί
εργάτες που δεν είχαν άδεια παραμονής και εργασίας και, στη συνέχεια, νομιμοποιήθηκαν,
υπάγονται στους εργατικούς κανόνες της εθνικής συλλογικής σύμβασης εργασίας και οι
αποδοχές τους πρέπει να είναι ανάλογες. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχουν όλα τα
δικαιώματα που απολαμβάνουν και οι άλλοι εργαζόμενοι, όπως οκτάωρο, υπερωρίες και
επιδόματα. Στο ανώτατο δικαστήριο προσέφυγαν Αλβανοί υπήκοοι, εργάτες σε γεωργική
επιχείρηση που είχε θερμοκήπια και κτήματα στις περιοχές των Μαραθώνα, Βαρνάβα και
Κάτω Σουλίου Αττικής.

Ε) Επισημάνσεις από το Συνήγορο του Πολίτη

Σε επιστολή του προς το Υπουργείο Εσωτερικών ο Συνήγορος του Πολίτη 82 επισημαίνει ότι η
Πολιτεία με τις πρόσφατες τροποποιήσεις της μεταναστευτικής νομοθεσίας υιοθέτησε
σημαντικές ρυθμίσεις όπως :
την κατάργηση της υποχρέωσης προσκόμισης σύμβασης εργασίας, έστω για ορισμένα
επαγγέλματα,
- τη διασφάλιση σε πάγια βάση της δυνατότητας εξαγοράς ενός ποσοστού ενσήμων,
προκειμένου να διευκολύνεται η ανανέωση της άδειας διαμονής για εργασία,
- την κατάργηση του παραβόλου για τους ανήλικους αλλοδαπούς,
- τη διευθέτηση της διαμονής των στερουμένων διαβατηρίου χωρίς δική τους υπαιτιότητα,
- τον σαφέστερο καθορισμό των λόγων δημόσιας τάξης και ασφάλειας, για τους οποίους είναι
θεμιτή η μη χορήγηση ή η ανάκληση άδειας διαμονής και η με ρητή μνεία υπογράμμιση της
αυτονόητης σε ένα κράτους δικαίου υποχρέωσης της διοίκησης να αιτιολογεί
εμπεριστατωμένα τη συνδρομή τους,
- την «ευλυγισία» των χρονικών περιορισμών όσον αφορά την κατάθεση αίτησης και την
απομάκρυνση από τη Χώρα μετά την διακοπή της νόμιμης διαμονής,

81
Ελευθεροτυπία, 9 Νοεμβρίου 2007
82
Επιστολή Συνηγόρου του Πολίτη (Αριθμός Πρωτοκόλλου 315) της 6ης Φεβρουαρίου 2007
- τη μείωση ορισμένων προστίμων που επιβάλλονται σε βάρος αλλοδαπών λόγω παράλειψης
εκπλήρωσης υποχρεώσεών τους και τέλος,
- την ουσιώδη πρωτοβουλία να προστεθούν ορισμένα ακόμη δικαιολογητικά ικανά να
θεμελιώσουν στον αλλοδαπό που τα προσκομίζει τη νομιμοποίηση της διαμονής του με βάση
το άρθρο 91 του ν. 3386/2005 (αλλοδαπός που αποδεικνύει διαμονή πριν τις 31/12/2004).

Λαμβάνοντας υπόψη και τις λοιπές διατάξεις του νομοσχεδίου, ο Συνήγορος του Πολίτη
εκτιμά ότι οι τελευταίες τροποποιήσεις προωθούν την περαιτέρω απλούστευση των
διαδικασιών και προσανατολίζονται στην επίλυση χρόνιων εκκρεμοτήτων της εθνικής
μεταναστευτικής νομοθεσίας με -δεδηλωμένο άλλωστε και από εσάς τον ίδιο προσωπικά-
στόχο την τακτοποίηση σημαντικών πληθυσμιακών ομάδων αλλοδαπών, που βρίσκονται εδώ
και χρόνια σε τροχιά πλήρους ένταξης στη κοινωνική ζωή της χώρας, ως προς τη νομιμότητα
της παραμονής τους.

Παρόλα αυτά επισημαίνει ότι σε ορισμένα επί μέρους σημεία η νέα νομοθεσία φαίνεται να
αποκλίνει σοβαρά από τον προαναφερθέντα διακηρυγμένο στόχο της. Αφενός, εξακολουθεί
να καταλείπει εκτός πλαισίου νομιμότητας τη σημαντική πληθυσμιακά ομάδα των αιτούντων
άσυλο∙ αφετέρου, σε ορισμένες κρίσιμες περιπτώσεις επανακάμπτει σε επιλογές παρόμοιες ή
ανάλογες του ν. 2910/2001, εγκαταλείποντας λειτουργικές και επιτυχείς ρυθμίσεις του ν.
3386/2005.

Συγκεκριμένα ο Συνήγορος του Πολίτη τονίζει ότι :

Ι. Η τροποποίηση του άρθρου 91 § 11 του ν. 3389/2005 (άρθρο 19 § 4 του σχεδίου)

προσθέτει πέντε νέα δικαιολογητικά για την απόδειξη της διαμονής στη χώρα πριν από την
31η/12/2004, με την προσκόμιση των οποίων οι ενδιαφερόμενοι δύνανται να υπαχθούν στην
εκεί προβλεπόμενη διαδικασία «νομιμοποίησης». Μεταξύ αυτών όμως εξακολουθεί να
παραλείπεται η αίτηση ασύλου προς τις αρμόδιες αστυνομικές αρχές, παρά το γεγονός ότι
αποτελεί έγγραφο βέβαιης και δημόσια πιστοποιημένης χρονολογίας.. Όμως, η αρχική
επιλογή του ν. 3386/2005 να συμπεριλάβει μεταξύ των εναλλακτικών μέσων απόδειξης της
διαμονής του αλλοδαπού την κατά πολύ μεταγενέστερη πράξη απόρριψης του αιτήματος
ασύλου και όχι το ίδιο το υποβληθέν αίτημα ασύλου είχε ως αποτέλεσμα να αποκλεισθεί από
τη διαδικασία νομιμοποίησης σημαντικός αριθμός αιτούντων άσυλο αλλοδαπών, χωρίς
προφανή ή εύλογη αιτία. Τον προβληματισμό του Συνηγόρου επέτεινε ακόμη περισσότερο το
γεγονός ότι τα υπόλοιπα δικαιολογητικά, που ρητώς προβλέπονται ως εναλλακτικά μέσα
απόδειξης του χρόνου διαμονής, ανατρέχουν στον χρόνο της πρώτης επαφής ή συναλλαγής
του ενδιαφερόμενου αλλοδαπού με τη διοίκηση. Παρ’ όλα αυτά, η τυχόν συμπερίληψη στα
επίμαχα δικαιολογητικά της αίτησης ασύλου θα συνέβαλλε καθοριστικά αφενός στην
αποσυμφόρηση της διαδικασίας ασύλου, η οποία είναι ιδιαίτερα βεβαρημένη από αιτήματα
που αποσκοπούν κατ’ ουσία στη προσωρινή διασφάλιση της νόμιμης διαμονής του
αιτούντος, αφετέρου στην τακτοποίηση μιας πολυάριθμης πληθυσμιακής ομάδας αλλοδαπών,
μεγάλος αριθμός των οποίων, για αντικειμενικούς λόγους, δεν μπορεί να απομακρυνθεί από
τη Χώρα.

ΙΙ. Επίσης, προστίθεται πλέον η κατοχή θεώρησης εισόδου ως προϋπόθεση χορήγησης

άδειας για εξαιρετικούς λόγους. Η υπό τροποποίηση διάταξη του ν. 3386/2005 (άρθρο 44 § 2),
ευλόγως εν όψει του σκοπού της, δεν έθετε μέχρι τώρα άλλη προϋπόθεση πέραν της
συνδρομής των ιδιαίτερων εκείνων λόγων που καθιστούν, κατά την κρίση της αρμόδιας
αρχής, αναγκαία τη διαμονή του ενδιαφερόμενου στη Χώρα. Η εμπειρία μάλιστα από την
εφαρμογή της εν λόγω διάταξης, κατά τον ενάμιση χρόνο ισχύος της, έχει καταδείξει την
ιδιαίτερη αξία της ως ενός ευέλικτου θεσμικού μέσου που, εν όψει απρόβλεπτων, από τον
νομοθέτη, περιστάσεων της κοινωνικής ζωής, έδινε λύσεις σε σειρά ζητημάτων, ιδίως όσον
αφορά την τακτοποίηση της διαμονής κάποιων αλλοδαπών που είχαν αναπτύξει πολύ ισχυρό
δεσμό με την Ελλάδα (λ.χ. γεννηθέντες στη Χώρα, σύζυγοι ή γονείς ημεδαπών, θύματα
σωματεμπορίας που δεν έχουν υπαχθεί στην σχετική προστασία του νόμου κ.α.).
Ο Συνήγορος του Πολίτη τάσσεται σταθερά, ήδη από το 2001, υπέρ μιας πάγιας,
εξαιρετικής ευέλικτης διαδικασίας διορθωτικής αποκλεισμών από τη νομιμότητα ή
επαναφοράς σε αυτή, για τους αλλοδαπούς εκείνους που τίθενται εκτός αυτής ή εκπίπτουν
από αυτήν, λόγω της αναπόφευκτης μερικές φορές ανελαστικότητας της τακτικής
διαδικασίας, αλλά και των εγνωσμένων διοικητικών δυσλειτουργιών του συστήματος. Τα
κριτήρια δε του ισχυρού δεσμού με τη χώρα ή της αντικειμενικής αδυναμίας απομάκρυνσής
τους από αυτή θα ήταν σε θέση να κατασιγάσουν τις όποιες ανησυχίες για τυχόν
καταχρηστική προσφυγή στην εξαιρετική αυτή διαδικασία. Η απουσία τέτοιου διορθωτικού
μηχανισμού, όπως έχει σαφώς καταδείξει η πολυετής σχετική εμπειρία της χώρας μας,
μοιραία αυξάνει τον πληθυσμό των στερουμένων τίτλου διαμονής αλλοδαπών και παράγει
έτσι διογκούμενες πιέσεις για μια εκ νέου κάθε φορά ενεργοποίηση προγραμμάτων «εφ’
άπαξ» νομιμοποίησης.
Ο ν. 2910/2001 εστερείτο τέτοιου ευέλικτου μηχανισμού, αντ’ αυτού δε, όπως εν
πολλοίς και η νυν προτεινόμενη διάταξη, απέκλειε την υποβολή αίτησης για άδεια
παραμονής στα πρόσωπα που είχαν εισέλθει παράνομα στη Χώρα ή για τουρισμό, χωρίς
δηλαδή την κατάλληλη θεώρηση εισόδου (άρθρο 37 § 4 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 8
§ 2 του ν. 3146/2003). Ο νομοθέτης του ν. 3386/2005 ορθώς κατήργησε τον όρο αυτό,
καθώς, από την εφαρμογή της εν λόγω διάταξης, αντιλήφθηκε ότι τέτοιοι όροι περιορίζουν
εξαιρετικά τη λειτουργικότητα και αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. Η επιλογή αυτή
επέτρεψε εν πολλοίς στη διαδικασία χορήγησης άδειας παραμονής για εξαιρετικούς λόγους
να λειτουργήσει επιτυχώς ως διορθωτικός μηχανισμός του όλου συστήματος. Τον ευτυχή
αυτό ρόλο των αδειών για εξαιρετικούς λόγους, όμως, ακυρώνει η νέα προσθήκη του
ανελαστικού όρου της κατοχής θεώρησης εισόδου, πρόταση που επαναφέρει εν μέρει την
καταργηθείσα από τον ν. 3386/2005 αρχική επιλογή του ν. 2910/2001.
Ο Συνήγορος του Πολίτη αναγνωρίζει ότι η συχνά καταχρηστική επίκληση εξαιρετικών
λόγων υπερφορτώνει και αποδιοργανώνει την εν λόγω διαδικασία. Ωστόσο, κατά τη γνώμη
του, η εύλογη αντίδραση στο υπαρκτό αυτό πρόβλημα θα όφειλε να είναι όχι η εγκατάλειψη
του κρίσιμου αυτού μηχανισμού για την εύρυθμη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα
του συνολικού μηχανισμού της διασφάλισης της νομιμότητας της παραμονής των αλλοδαπών
στη χώρα, αλλά η ορθολογική οργάνωση της διαδικασίας των εξαιρετικών λόγων και των
υποστηρικτικών της υποδομών (αύξηση αρμόδιου προσωπικού και σχετικών επιτροπών,
κανονιστική εξειδίκευση κριτηρίων διαπίστωσης της σταθερότητας του δεσμού, ταχεία
απόρριψη των προδήλως αβάσιμων αιτημάτων κ.α.).
Σύμφωνα με το Συνήγορο, είναι ανάγκη να καταστεί σαφές ότι η τυχόν υιοθέτηση της
προτεινόμενης προσθήκης του όρου της θεώρησης εισόδου, προκειμένης της εφαρμογής της
διαδικασίας των εξαιρετικών λόγων, θα έχει ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό σημαντικού
αριθμού αλλοδαπών που διαθέτουν προφανή ισχυρό δεσμό με τη Χώρα. Πιθανολογείται
μάλιστα ότι, μεταξύ των περιπτώσεων που συνιστούν την κοινωνική ύλη της ρύθμισης,
εντονότερο πρόβλημα από την προσθήκη του όρου αυτού πρόκειται να αντιμετωπίσει
ακριβώς η λεγόμενη δεύτερη γενιά μεταναστών και πολλοί από όσους διαθέτουν ήδη
ιδιαίτερα σταθερό δεσμό με τη χώρα, καθώς πολλοί είναι αυτοί, οι οποίοι είτε γεννηθέντες
στη χώρα μας είτε εισελθόντες προ πολλού παράνομα, δεν έχουν έκτοτε ταξιδέψει εκτός
αυτής, ώστε, στην πράξη, να μην παρέστη σε αυτούς ποτέ ανάγκη μέχρι σήμερα να
επιδιώξουν την έκδοση θεώρησης εισόδου.

ΙΙΙ. Επιπλέον, προβλέπεται ότι η παράλειψη να δηλωθεί, εντός μηνός, η απώλεια,

ανανέωση ή μεταβολή του διαβατηρίου, καθώς και η απώλεια της άδειας διαμονής αποτελεί
λόγο μη χορήγησης, ανάκλησης ή μη ανανέωσης της άδειας διαμονής. Ο Συνήγορος του
Πολίτη έχει επανειλημμένως επισημάνει το δυσανάλογα επαχθές παρόμοιου τύπου
κυρώσεων, ιδίως μάλιστα όταν, με δεδομένες τις δυσλειτουργίες της διαδικασίας και την εκ
των πραγμάτων μειωμένη δυνατότητα συμμετοχής των αλλοδαπών στη κοινωνική ζωή, οι
σχετικές υποχρεώσεις τους γίνονται συνήθως γνωστές εκ των υστέρων, ως αιτιολογική βάση
της κύρωσης που υφίστανται. Επισημαίνεται δε ότι ο ν. 2910/2001 περιείχε παρόμοιες
ρυθμίσεις (άρθρο 43 σε συνδυασμό με το άρθρο 41). Το δε δυσανάλογα επαχθές των
κυρώσεων αυτών και τα προβλήματα που αυτές δημιούργησαν είχαν ως αποτέλεσμα ο ν.
3386/2005, ορθώς, να αντικαταστήσει την κύρωση της ανάκλησης της νομιμότητας διαμονής
με διοικητικό πρόστιμο, επιλογή που σαφώς συμβαδίζει περισσότερο με τον στόχο της
ομαλοποίησης του καθεστώτος των διαβιούντων στη χώρα αλλοδαπών.

IV. Το άρθρο 18 § 6 προβλέπει ότι αιτήματα ανανέωσης άδειας διαμονής, εκκρεμή ή ήδη
απορριφθέντα ως εκπρόθεσμα, που υποβλήθηκαν μετά την 1η/1/2006 επανεξετάζονται, υπό
τον όρο της καταβολής προστίμου 50 ευρώ για κάθε μήνα καθυστέρησης υποβολής της
αίτησης. Η ρύθμιση αυτή φαίνεται να παραβλέπει το γεγονός ότι σημαντικό μερίδιο της
ευθύνης για το γεγονός της καθυστερημένης υποβολής του αιτήματος και, κυρίως, για τη
διάρκεια της καθυστέρησης φέρει συχνά η ίδια η διοίκηση. Αποτελεί κοινή γνώση το γεγονός
ότι αρκετοί δήμοι της χώρας για μεγάλο διάστημα αρνούνταν να παραλάβουν εκπρόθεσμα
αιτήματα, ενώ οι περισσότεροι εξ αυτών ενεργώς απέτρεπαν, έως πρόσφατα, τους
αλλοδαπούς να υποβάλουν εκπρόθεσμες αιτήσεις. Θα ήταν συνεπώς δύσκολο, με αυτά τα
δεδομένα, να διασκεδαστεί η εντύπωση ότι το εν λόγω μέτρο δεν διαθέτει στην
πραγματικότητα εισπρακτικό χαρακτήρα ή, ακόμη χειρότερα, δεν αποβλέπει στην
αποθάρρυνση της τακτοποίησης των περισσότερο οικονομικά ασθενών αλλοδαπών.
Λαμβάνοντας δε υπόψη και το γεγονός ότι οι ισχύουσες σήμερα διατάξεις του ν. 3386/2005
δεν εξαρτούν συνέπειες από την διάρκεια της καθυστέρησης, η αναδρομική επιβολή
προστίμου αναλόγου του χρόνου αυτού, και όχι απλώς ενός ενιαίου προστίμου,
προβληματίζει σοβαρά ως προς τον βαθμό εναρμόνισής της με την αρχή της χρηστής
διοίκησης.

V. Εν κατακλείδι, ο Συνήγορος του Πολίτη σημειώνει την ιδιαίτερη συμβολική όσο και
πρακτική σημασία που διαθέτει η ιδρυθείσα Εθνική Επιτροπή για την κοινωνική ένταξη των
μεταναστών. Η πρωτοβουλία αυτή σηματοδοτεί με βαρύνοντα τρόπο την κοινή επίγνωση
όλων μας ότι έχει πλέον καταστεί επιτακτική ανάγκη να οργανώσουμε συντονισμένα,
ορθολογικά και με τρόπο που αποδίδει τον δέοντα σεβασμό σε όλους τους εμπλεκομένους,
την ομαλή συμβίωσή μας με το διαφορετικό που εκπροσωπούν όλοι όσοι βρήκαν στη χώρα
μας έναν τόπο προσωπικής ανάπτυξης και προκοπής. Ο Συνήγορος του Πολίτη ασκεί κριτική
στο γεγονός ότι στη σύνθεση της Επιτροπής παραλείπεται εντελώς η συμμετοχή των ίδιων
των προσώπων για την ομαλή κοινωνική ένταξη των οποίων το όργανο αυτό θα
διαβουλεύεται και θα εισηγείται προτάσεις. Μολονότι ανατίθεται στον πρόεδρο του
Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής η διαμεσολαβητική επαφή της Επιτροπής με
ενώσεις μεταναστών, μη κυβερνητικές οργανώσεις και άλλους κοινωνικούς εταίρους, είναι
πολύ δύσκολο να αποφευχθεί η εντύπωση ότι, ακόμη και στο επίπεδο απλώς διαβούλευσης
και εισηγήσεων, στο οποίο κινούνται οι αρμοδιότητες της Επιτροπής και των μελών της, οι
ίδιοι οι μετανάστες δεν λογίζονται ως ισότιμοι εταίροι του κοινωνικού διαλόγου. Πέραν του
προβληματισμού που δημιουργεί σε σχέση με το γεγονός ότι το Σύνταγμά ενδιαφέρεται
ενεργά για τη δυνατότητα συμμετοχής του καθενός ως προσώπου, αδιακρίτως ιθαγενείας, στη
κοινωνική ζωή της χώρας και στον βαθμό που η ενεργός συμμετοχή των αλλοδαπών σε
θεσμούς δημόσιας διαβούλευσης συνιστά ήδη ουσιώδη μορφή κοινωνικής τους ένταξης,
όπως άλλωστε ρητώς εξαγγέλλει στο οικείο κεφάλαιό του ο ν. 3386/2005, η παράλειψη αυτή
δημιουργεί επιπλέον τον κίνδυνο να εκληφθεί ως δηλωτική του τρόπου με τον οποίο η
ελληνική πολιτεία αντιλαμβάνεται την ίδια την ένταξη των αλλοδαπών

ΣΤ) Παρεμβάσεις Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στο ζήτημα

της απέλασης, της κράτησης, της επαναπροώθησης και γενικότερα
της πρόσβασης της διαδικασίας ασύλου

1) Το ζήτημα των αιτούντων άσυλο

Με αφορμή το υπό κατάρτιση Σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος για την «Υποδοχή αιτούντων
διεθνή προστασία, διαδικασία εξέτασης, προϋποθέσεις αναγνώρισης, ανάκλησης του
καθεστώτος διεθνούς προστασίας και απέλαση, Δικαιώματα – Υποχρεώσεις. Οικογενειακή
επανένωση προσφύγων», η Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα των Προσφύγων και των
μεταναστών μαζί με μια σειρά άλλες ΜΚΟ κατέθεσε προς το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης
πλήρες Υπόμνημα όπου εκφράζει την ανησυχία της για την εφαρμογή του θεσμού του
πολιτικού ασύλου στην Ελλάδα 83.

Σύμφωνα με την Ομάδα, Σοβαρές παραβιάσεις παρουσιάζονται στα σημεία εισόδου, όπου σε
περιπτώσεις αφίξεων αλλοδαπών, καταρχήν όλοι ανεξαιρέτως αντιμετωπίζονται ως
παράνομα εισερχόμενοι, χωρίς να εντοπίζονται τα άτομα που χρήζουν Διεθνούς Προστασίας
ή και ειδικής μεταχείρισης. Είναι δε τραγικό ότι μεγάλος αριθμός των παρανόμως
εισερχομένων αλλοδαπών έχουν χάσει τη ζωή τους στα ναρκοπέδια του Έβρου ή σε ναυάγια.
Πολλοί επαναπροωθούνται στην Τουρκία άμεσα και βίαια κατά παράβαση του εθνικού και
διεθνούς νομοθετικού πλαισίου. Η εφαρμογή δε του πρωτοκόλλου επανεισδοχής με την
Τουρκία προκαλεί σοβαρές ανησυχίες στο βαθμό που πρόσωπα τα οποία χρήζουν Διεθνούς
Προστασίας επαναπροωθούνται στην Τουρκία με ό, τι αρνητικό συνεπάγεται αυτό για την
ασφάλεια τους.

Ο χαρακτηρισμός συλλήβδην από τη Διοίκηση των προσώπων που συλλαμβάνονται και

παραμένουν στο ελληνικό έδαφος, ως «λαθρομεταναστών», έχει ως αποτέλεσμα, καταρχήν,
την έκδοση για όλους απόφασης διοικητικής απέλασης, χωρίς να τηρούνται οι

83
Επιστολή προς το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης υποβληθείσα στις 5 Φεβρουαρίου 2007 εκ μέρους
των οργανώσεων: Ομάδα Δικηγόρων για τα Δικαιώματα των Προσφύγων και των Μεταναστών,
ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Υποστήριξη Νέων, Επιτροπή Αλληλεγγύης για τους Πρόσφυγες (Χίος), Δίκτυο
για την Κοινωνική Υποστήριξη Προσφύγων και Μεταναστών, Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων,
Κοινωνικό Στέκι Μεταναστών Χανίων
στοιχειώδεις εγγυήσεις που προβλέπονται από το εσωτερικό και διεθνές δίκαιο (δικαίωμα
ακρόασης, άμεση ενημέρωση για τα δικαιώματα, διερμηνεία, αποτελεσματική προσφυγή )
και κατά παράβαση του άρθρου 33§1 της Σύμβασης της Γενεύης του 1951, του άρθρου 3 της
ΕΣΔΑ και του άρθρου 3 της Σύμβασης κατά των βασανιστηρίων και άλλων μορφών
κακομεταχείρισης, του άρθρου 7 ΔΣΑΠΔ και άλλων κανόνων υπερνομοθετικής ισχύος.

Συνακόλουθα, κρατούνται για διάστημα 3 μηνών άπαντες και δη:

• άτομα που επιθυμούν να υποβάλουν αίτημα ασύλου ή εμπίπτουν σε άλλη

μορφή διεθνούς προστασίας, ή/και άτομα που ήδη υπέβαλαν αίτημα, αλλά
και άτομα τα οποία εμπίπτουν στις ως άνω κατηγορίες και αγνοούν τη
διαδικασία υποβολής αιτήματος προστασίας
• άτομα των οποίων η απέλαση είναι αντικειμενικά ανέφικτη (π.χ. πρόσωπα
που προέρχονται από Ιράκ, Αφγανιστάν, Σομαλία, Ρουάντα κ.α.).
• άτομα για τα οποία δεν επιτρέπεται η κράτηση, όπως ανήλικοι, θύματα βίας,
εμπορίας και διακίνησης, που αντιμετωπίζουν σοβαρά σωματικά ή ψυχικά
προβλήματα υγείας, ή έχουν ειδικές ανάγκες και αναπηρίες, γυναίκες σε
κατάσταση εγκυμοσύνης ή λεχώνες και υπερήλικες

Η απουσία ουσιαστικής ενημέρωσης ως προς τα δικαιώματα προσφυγής κατά των ως άνω

αποφάσεων απέλασης και κράτησης, αλλά και η de facto απομόνωση των προσώπων αυτών
από μηχανισμούς συνδρομής (ΜΚΟ, συλλογικότητες, δικηγόροι), συνιστά κατάφωρη
παραβίαση των στοιχειωδών δικαιωμάτων τους ως κρατουμένων. Ενδεικτικό αυτής της
κατάστασης είναι η στέρηση της στοιχειώδους επικοινωνίας με τους οικείους ή με
πρόσωπα της επιλογής τους, στα περισσότερα κέντρα κράτησης της περιοχής του Έβρου.

Επιπλέον, η απελευθέρωση των ως άνω προσώπων συνοδεύεται κατά κανόνα με κοινοποίηση

της απόφασης απέλασης και διαταγής για εγκατάλειψη του ελληνικού εδάφους εντός 30
ημερών. Τούτο έχει σαν αποτέλεσμα την πλήρη καταστρατήγηση των δικαιωμάτων των
αιτούντων άσυλο και των προσώπων που χρήζουν άλλης μορφής διεθνούς προστασίας ή
ειδικής διοικητικής μεταχείρισης, προεξάρχουσας της στέρησης της ελευθερίας τους, της
μη πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου και στην ομηρία τους εν τέλει, καθώς καθίστανται
πρόσωπα που δεν «υπάρχουν» για την ελληνική διοίκηση.

Οι συνθήκες κράτησης των ως άνω προσώπων στα διάφορα κέντρα κράτησης,

χαρακτηρίζεται από ανομοιογένεια, έλλειψη ασφαλούς πλαισίου προστασίας με
αποτέλεσμα την κράτηση συχνά σε ίδιους χώρους μεγάλου αριθμού προσώπων μεταξύ των
οποίων παιδιά, γυναίκες, άτομα με ειδικές ανάγκες, άτομα με σωματικά και ψυχικά
προβλήματα υγείας, υπερήλικες, θύματα βασανιστηρίων ή άλλων μορφών βίας, εμπορίας και
διακίνησης (συχνά μαζί και με τους διακινητές!), σε συνθήκες υγιεινής που δεν πληρούν ούτε
τις βασικές προδιαγραφές, χωρίς δυνατότητα προαυλισμού. Η κράτηση υπ’ αυτές τις
συνθήκες οδηγεί σε περιστατικά βασανιστηρίων από τις ελληνικές αρχές. Κρίνεται σκόπιμη η
ιδιαίτερη αναφορά στην άρνηση της πρόσβασης σε συλλογικότητες και δικηγόρους στα
κέντρα κράτησης στις παραμεθόριες περιοχές. Μέχρι και σήμερα οι αρχές με αυθαίρετες
αποφάσεις αρνούνται ή επιτρέπουν περιορισμένα την πρόσβαση συλλογικοτήτων και
δικηγόρων σε χώρους κράτησης (π.χ. Έβρος, Χανιά, Σάμος, Χίος), παρά τις διατάξεις της
Οδηγίας της Ε.Ε για τις Συνθήκες Υποδοχής των αιτούντων άσυλο, τις συστάσεις της
Ύπατης Αρμοστείας και τις σχετικές παρεμβάσεις – προτάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη
και παρά τις δεσμεύσεις της διοίκησης για την τήρησή τους, όπως διατυπώθηκαν στην
εγκύκλιο του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας.

Κατά παράβαση του άρθρου 1§1 του Π.Δ. 61/1999, του ν. 2452/1996 και της Σύμβασης της
Γενεύης του1951, όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο της Ν. Υόρκης του 1967 οι
πρόσφυγες δεν έχουν κατά κανόνα πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου όχι μόνο στις
παραμεθόριες περιοχές, αλλά και στα αστικά κέντρα. Αποτέλεσμα, κίνδυνος απέλασης,
επαναπροώθησής τους σε χώρες όπου κινδυνεύει η ζωή ή και η ελευθερία τους, αλλά και ο
αποκλεισμός τους από στοιχειώδη και συναφή με την ιδιότητά τους δικαιώματα.. Η
πρακτική της Διοίκησης να εκδίδει για όλους απόφαση διοικητικής απέλασης, χωρίς να
τηρούνται οι στοιχειώδεις εγγυήσεις που προβλέπονται από το εσωτερικό και διεθνές δίκαιο
δεν εντοπίζεται μόνο στις παραμεθόριες περιοχές, αλλά παρατηρείται και στα αστικά κέντρα.
Αποτέλεσμα, η διοικητική κράτηση προσώπων σε κρατητήρια που δεν πληρούν ούτε τις
ελάχιστες προδιαγραφές κράτησης, δεδομένου ότι πρόκειται κατά κανόνα για χώρους
σχεδιασμένους για ολιγοήμερη κράτηση προσώπων και όχι για πολύμηνη ουσία φυλάκισή
τους (προαυλισμός, συνθήκες υγιεινής, ιατρική παρακολούθηση).

Και στην περίπτωση των αστικών κέντρων κρατούνται αδιακρίτως περιπτώσεις

προσώπων που χρήζουν ειδικής προστασίας και μεταχείρισης, όπως παιδιά, γυναίκες,
άτομα με ειδικές ανάγκες, άτομα με σωματικά και ψυχικά προβλήματα υγείας, υπερήλικες,
θύματα βασανιστηρίων ή άλλων μορφών βίας, εμπορίας και διακίνησης, χωρίς να προηγείται
καμία διερεύνηση και χωρίς να λαμβάνεται καμία μέριμνα για τις ανάγκες τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα « στο πλέον οργανωμένο» κέντρο διοικητικής κράτησης
αλλοδαπών στη Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής, όπου κρατούνται και ανήλικα δεν υπάρχει
προαύλιος χώρος, η επικοινωνία δε ακόμα και με δικηγόρους γίνεται πίσω από διαχωριστική
σίτα! Σε ό,τι αφορά την πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, παρότι καθημερινά μεγάλος
αριθμός προσφύγων (100-200 άτομα) συνωστίζεται έξω από το Τμήμα Ασύλου της
Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής προκειμένου να υποβάλει αίτηση, μόνο ένας μικρός αριθμός
αυτών (20-40 άτομα) το κατορθώνει τελικά.

Με βάση τα παραπάνω προβλήματα, η Ομάδα Δικηγόρων στην επιστολή της ζητάει

1/ Ο εντοπισμός των προσώπων που χρήζουν Διεθνούς Προστασίας και ειδικής

διοικητικής μεταχείρισης μεταξύ των εν γένει παρανόμως εισερχόμενων και διαμενόντων
αλλοδαπών είναι υποχρέωση των ελληνικών αρχών σύμφωνα με το διεθνές και το εθνικό μας
δίκαιο. Ο εντοπισμός και στη συνέχεια η υπαγωγή των ως άνω προσώπων στη διαδικασία
ασύλου ή η εξασφάλιση πλαισίου προστασίας τους, θα πρέπει να είναι απόρροια της
διαδικασίας διερεύνησης και καταγραφής των προσωπικών στοιχείων, των αιτημάτων και
των αναγκών τους άμα τη επικοινωνία τους με οποιαδήποτε αρχή. Συνακόλουθα, τα
πρόσωπα αυτά θα πρέπει να προστατεύονται άμεσα από τυχόν επαναπροώθηση ή με
οποιοδήποτε τρόπο τυπική ή άτυπη απομάκρυνση τους (Πρωτόκολλο επανεισδοχής με
την Τουρκία, απέλαση, επαναπροώθηση). Επίσης, θα πρέπει να υπάγονται στις διαδικασίες
του Ν. 2452/1996 και του Π.Δ 61/1999 και να μην κρατούνται, ως πρόσωπα
προστατευόμενα σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 και το Πρωτόκολλο της Ν.
Υόρκης του 1967, αλλά και άλλα διεθνή κείμενα προστασίας των Δικαιωμάτων του
Ανθρώπου (ΕΣΔΑ, Σύμβαση της Ν. Υόρκης κατά των Βασανιστηρίων, Διεθνές Σύμφωνο για
τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, Διεθνής Σύμβαση για την Προστασία του Παιδιού,
κ.α.). Ως εκ τούτου, δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται στο πρόσωπο τους οι διατάξεις για
παράνομη είσοδο αλλοδαπών του Ν. 3386/2005.
2/Ουσιαστική και ανεμπόδιστη πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου όλων των προσώπων
που επιθυμούν να υποβάλουν αίτημα, τόσο στις παραμεθόριες περιοχές, όσο και στα αστικά
κέντρα.
3/Η διοικητική κράτηση δεν νοείται παρά ως έσχατο και εξαιρετικό μέτρο και δεν
μπορεί σε καμία περίπτωση να αποτελεί τον κανόνα. Σε κάθε δε περίπτωση θα πρέπει να
τελεί υπό δικαστικό έλεγχο.
4/ Διασφάλιση της ανεμπόδιστης πρόσβασης, φορέων, ΜΚΟ και συλλογικοτήτων στους
χώρους κράτησης
5/Θα πρέπει να τηρείται το διεθνές και εθνικό δίκαιο για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων
των κρατουμένων και ιδιαίτερα ως προς το δικαίωμα ενημέρωσης, εκπροσώπησης,
ουσιαστικής άσκησης των εκ του νόμου προβλεπομένων προσφυγών και την κράτησή τους
σε συνθήκες που δεν προσβάλλει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το νομικό μας πολιτισμό.
6/Η χώρα μας πρέπει να λάβει μέτρα για την εκκαθάριση των ναρκών κατά προσωπικού
που υπάρχουν σε παραμεθόριες περιοχές, όπως επιβάλλει η Σύμβαση της Οτάβας,
προκειμένου να μην κινδυνεύουν τα πρόσωπα που διέρχονται τα σύνορα.

Σοβαρότατες πλημμέλειες παρουσιάζονται εδώ και 7 και πλέον χρόνια από τη θέση σε
εφαρμογή του Π.Δ 61/1999 ως προς τις βασικές εγγυήσεις που προβλέπονται υπέρ του
αιτούντος άσυλο.
Ειδικότερα, τόσο στις παραμεθόριες περιοχές, όσο και στα αστικά κέντρα,
συμπεριλαμβανομένης και της Αττικής - όπου καταγράφονται και τα περισσότερα αιτήματα
ασύλου:
• απουσιάζει η εξειδικευμένη αρχή για την εξέταση αιτημάτων ασύλου, με
αποτέλεσμα να μην εντοπίζεται η περίπτωση που χρήζει προστασίας ή / και ειδικής
μεταχείρισης
• απουσιάζει η κατάλληλη διερμηνεία – δεν υπάρχουν διαπιστευμένοι διερμηνείς που
να πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια και προϋποθέσεις, ούτε και προβλέπεται στάδιο
εκπαίδευσής τους για μία τόσο σοβαρή και ευαίσθητη διαδικασία
• ο αιτών δεν λαμβάνει γνώση σε γλώσσα που κατανοεί για τα δικαιώματά του και
για την όλη διαδικασία (έλλειψη υποδομής και χρόνου για προφορική ενημέρωση και
απουσία εντύπου υλικού)
• σημειώνονται σοβαρές παρεκκλίσεις από τις στοιχειώδεις εγγυήσεις του
δικαιώματος ακρόασης
• δεν εξασφαλίζεται το απόρρητο της συνέντευξης. Ακόμα και στην εκσυγχρονισμένη
αίθουσα του Τμήματος Ασύλου της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής δεν υπάρχουν
ξεχωριστοί χώροι που να διασφαλίζουν το απόρρητο της συνέντευξης: όλες οι
συνεντεύξεις διενεργούνται στον ίδιο χώρο, σε γειτονικά γραφεία
• παρατηρείται πλήρης παραβίαση των δικαιωμάτων των ειδικά
προστατευόμενων προσώπων – ευάλωτων περιπτώσεων. Οι ανωτέρω παραβιάσεις
– πλημμέλειες μεγεθύνονται στην περίπτωση προσώπων που χρήζουν ειδικής
μεταχείρισης. Έτσι, πλήττονται ιδιαίτερα τα δικαιώματα θυμάτων βασανιστηρίων,
κακομεταχείρισης και άλλων μορφών βίας, γυναικών, ανηλίκων, ασυνόδευτων
ανηλίκων, ατόμων με ειδικές ανάγκες, με ψυχολογικά προβλήματα, αναλφάβητων,
θυμάτων εμπορίας και διακίνησης. Στο πλαίσιο της ως άνω διαδικασίας, τα άτομα
αυτά κατά κανόνα δεν εντοπίζονται και δεν λαμβάνεται η ειδική μέριμνα που
προβλέπεται για την προστασία τους, όπως η ειδική παραπομπή σε εξειδικευμένα
κέντρα για τη συνδρομή τους, αλλά και για τη στοιχειοθέτηση του αιτήματός τους
όπως κυρίως επιβάλλεται στα θύματα βασανιστηρίων.

Η απόρριψη σε πρώτο βαθμό του συνόλου σχεδόν των αιτημάτων ασύλου, με πανομοιότυπη
μάλιστα αιτιολογία, αποδεικνύει την ουσία κατάργηση του πρώτου βαθμού εξέτασης.
Επιπλέον, ο δεύτερος βαθμός εξέτασης καθίσταται και ο μοναδικός, στερώντας από τον
αιτούντα το δικαίωμα ουσιαστικής προσφυγής και μειώνοντας τις προδιαγραφές μιας
εμπεριστατωμένης αξιολόγησης και από τη Γνωμοδοτική Επιτροπή, η οποία καλείται στην
πράξη να υποκαταστήσει τον διενεργούντα την αρχική συνέντευξη(!).

Το Τμήμα Ασύλου της Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής κάνει ευρεία χρήση της υπαγωγής
στην ταχύρυθμη διαδικασία, χωρίς, κατά κανόνα, να πληρούνται οι προϋποθέσεις που
τίθενται από τον νόμο (άρθρο 4 Π.Δ. 61/1999). Σημειωτέον ότι η ταχύρυθμη διαδικασία
προβλέπεται ως εξαίρεση από την κανονική διαδικασία για λόγους συγκεκριμένους και
συσταλτικά ερμηνευόμενους, δεδομένου ότι συνιστά διαδικασία περιορισμού δικαιωμάτων.
Ως εκ τούτου, σε καμία περίπτωση, δεν μπορεί να συνιστά τον κανόνα ως προς την εξέταση
των αιτημάτων ασύλου, και μάλιστα όταν η ως άνω πρακτική του Τμήματος Ασύλου της
Διεύθυνσης Αλλοδαπών Αττικής καταλήγει να υπάγει στην ταχύρυθμη διαδικασία πρόσωπα
που:
α) προέρχονται από χώρες οι οποίες δικαιολογούν prima facie διεθνή προστασία (π.χ.
Αφγανιστάν, Σουδάν, Σρι-Λάνκα, Αιθιοπία κ.λ.π)
β) πληρούν τις προϋποθέσεις που τίθενται από το Άρθρο 1 της Σύμβασης της Γενεύης του
1951 για τον χαρακτηρισμό του αιτούντος ως πρόσφυγα.

Η ταχύρυθμη διαδικασία δεν παρέχει τα εχέγγυα εξέτασης ενός αιτήματος ασύλου, καθώς:
• Η αίτηση απορρίπτεται σε πρώτο βαθμό με συνοπτικές διαδικασίες.
• Προβλέπονται πολύ μικρά χρονικά περιθώρια για την υποβολή της προσφυγής (10
αλλά και 5 ημέρες).
• Η πρακτική εξέτασης των υποθέσεων αυτών από τη Γνωμοδοτική Επιτροπή δεν
γίνεται με τρόπο που να παρέχει αντίστοιχα με την κανονική διαδικασία εχέγγυα
(όπως προβλέπεται στο νόμο), όταν κατά τις ημέρες που ορίζονται για την εξέταση
τους, εισάγονται ενώπιον της Επιτροπής και εξετάζονται 70 υποθέσεις.
• Aπό το ίδιο το Π.Δ δεν επιτρέπεται η εξ υπαρχής αίτηση ασύλου όσων το αίτημα έχει
απορριφθεί στα πλαίσια της ταχύρυθμης.
• Σύμφωνα με την εκπεφρασμένη άποψη και πρακτική που ακολουθεί το ΥΔΤ, δεν
χορηγείται ανθρωπιστικό στο πλαίσιο της ταχύρυθμης διαδικασίας.

Η θέση του αιτούντος γίνεται ακόμη πιο δυσχερής στην περίπτωση που είναι κρατούμενος,
λαμβανομένων ιδίως υπόψη των συνθηκών κράτησης ιδιαίτερα ως προς την πρόσβαση σε
νομική συνδρομή και την εν γένει επικοινωνία του με δικηγόρους.

Τα χαμηλά ποσοστά αναγνωρισιμότητας της ιδιότητας του πρόσφυγα χαρακτηρίζουν την

πολιτική ασύλου στην Ελλάδα την τελευταία πενταετία. Παρότι τα τελευταία δύο χρόνια ο
δείκτης αναγνώρισης μετακινήθηκε από το 0, 6% που σημειώθηκε το 2003 τα ποσοστά
αναγνωρισιμότητας παραμένουν σκανδαλωδώς χαμηλά σε σχέση με το μέσο όρο, όπως αυτός
διαμορφώνεται στα υπόλοιπα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημαντικές
καθυστερήσεις δε, που παρατηρούνται σε σοβαρές περιπτώσεις που δικαιολογούν την
υπαγωγή στο άρθρο 1Α2 της Σύμβασης της Γενεύης και τη χορήγηση ασύλου, εγκλωβίζουν
σε καθεστώς ομηρίας πολλούς πρόσφυγες στην Ελλάδα και τούτο κατά παράβαση διατάξεων
του Π.Δ. 61/1999.

Σοβαρή καταστρατήγηση του διεθνούς και εσωτερικού δικαίου συνιστά η άρνηση χορήγησης
καθεστώτος παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους και μάλιστα σε περιπτώσεις για τις
οποίες προβλέπεται ρητά η χορήγηση αυτής της μορφής επικουρικής προστασίας. Ειδικότερα
και παρά τη ρητή αναφορά στο Π.Δ. 61/1999 (άρθρο 8) των περιπτώσεων που δικαιολογούν
το ως άνω καθεστώς, τούτο δεν χορηγείται:
• σε πρόσωπα των οποίων η απέλαση ή απομάκρυνση είναι αντικειμενικά ανέφικτη
(Ιράκ, Σουδάν, Σομαλία, Αφγανιστάν κ.α.)
• σε πρόσωπα για τα οποία συντρέχουν οι όροι της αρχής της μη επαναπροώθησης
(άρθρο 33§1 Σύμβασης της Γενεύης, άρθρο 3 της ΕΣΔΑ, άρθρο 3 της σύμβασης της
Νέας Υόρκης των Η.Ε κατά των βασανιστηρίων και άλλων μορφών
κακομεταχείρισης, άρθρο 7 ΔΣΑΠΔ κ.α.)

Επίσης, η μη ανανέωση ήδη χορηγηθέντων καθεστώτων χωρίς να έχουν μεταβληθεί οι λόγοι

αρχικής χορήγησης, συνιστά επιπλέον παραβίαση και εκθέτει τα πρόσωπα αυτά σε σοβαρό
κίνδυνο. Η διαμορφωθείσα δε τα τελευταία χρόνια πρακτική και άποψη της διοίκησης περί
μη αναγνώρισης δικαιώματος αυτοτελούς υποβολής για τη χορήγηση ανθρωπιστικού
καθεστώτος μετά την απόρριψη αιτήματος ασύλου, συνιστά αυθαίρετη ερμηνεία και ευθεία
παραβίαση του νόμου καθώς και διεθνών υποχρεώσεων της χώρας.
Η πρακτική της αστυνομίας έναντι των ανήλικων αλλοδαπών που βρίσκονται στη χώρα μας,
βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση, τόσο με το εσωτερικό, όσο και διεθνές δίκαιο.
Ειδικότερα:
• ανήλικοι αλλοδαποί κρατούνται ή απειλούνται με κράτηση λόγω της παράνομης
εισόδου στη χώρα κατά παράβαση των διατάξεων της Διεθνούς Σύμβασης για τα
Δικαιώματα του Παιδιού και του Συντάγματος. Σύμφωνα με το άρθρο 37 παρ. β της
Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΣΔΠ), η κράτηση ανηλίκου θα πρέπει
«να αποτελεί το έσχατο μέτρο και είναι της μικρότερης δυνατής διάρκειας».
Επιπλέον, η παιδική ηλικία τίθεται υπό την προστασία του κράτους κατά
συνταγματική επιταγή (αρθρ. 21 παρ. 1 του Σ), προστατεύεται δε η προσωπική
ασφάλεια του παιδιού και η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του (αρθρ.5
του Σ).

Συνδυαστικά με τις ως άνω διατάξεις, η εφαρμογή του άρθρου 6 του Συντάγματος επιβάλλει
σε κάθε περίπτωση ότι η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας, πολλώ δε μάλλον ενός
παιδιού, θα πρέπει να βρίσκει έρεισμα σε διάταξη ουσιαστικού νόμου και να διατάσσεται από
δικαστική αρχή. Σημειωτέον ότι, κατά τα άρθρα 91-97 του Σ, σε περίπτωση σύλληψης
προσώπου επιλαμβάνεται διορισμένος δικαστικός λειτουργός και εν προκειμένω ο
εισαγγελέας ανηλίκων, ο οποίος και οφείλει να αποφανθεί σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις
είτε περί της απόλυσης του συλληφθέντος, είτε περί της εκδόσεως αιτιολογημένου
εντάλματος για την κράτησή του. Παραταύτα, η διοικητική κράτηση ανηλίκων και μάλιστα
υπό εντελώς ακατάλληλες συνθήκες από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Δημοσίας Τάξης,
αποτελεί μέχρι σήμερα τη συνήθη πρακτική. [Παρατηρούνται, ωστόσο, κάποιες φωτεινές
εξαιρέσεις όπως η πρακτική που έχει καθιερωθεί στο Τμήμα Αλλοδαπών Θεσσαλονίκης ώστε
να εξασφαλίζεται η άμεση ενημέρωση των αρμόδιων φορέων για την προστασία του παιδιού
(Εισαγγελία, ΜΚΟ)]

Αλλά, ακόμα και όταν αίρεται το μέτρο της κράτησης, ιδιαίτερα στις παραμεθόριες περιοχές,
κατόπιν έκδοσης απόφασης απέλασης χωρίς κράτηση, παρατηρείται το φαινόμενο,
ασυνόδευτοι ανήλικοι να αφήνονται ελεύθεροι χωρίς αφενός να έχει ληφθεί οποιαδήποτε
μέριμνα περί της προσωπικής τους κατάστασης, αφετέρου ουδείς να έχει αναλάβει την
παραμικρή ευθύνη για την φροντίδα και την προστασία τους.
• κατά κανόνα δεν ενημερώνεται ο αρμόδιος εισαγγελέας στις περιπτώσεις των
ασυνόδευτων ανηλίκων που απευθύνονται στις υπηρεσίες σας ή εντοπίζονται από
αυτές, προκειμένου να πράξει τα νόμιμα για τη διασφάλιση της προστασίας τους, των
δικαιωμάτων τους και να πράξει ως εκπρόσωπός τους τα δέοντα για το συμφέρον
τους ως παιδιών.
• Ειδικότερα στην περίπτωση ασυνόδευτων ανηλίκων αιτούντων άσυλο, ο αρμόδιος
Εισαγγελέας θα πρέπει να ενεργήσει και ως ειδικός επίτροπος για τη διαδικασία του
ασύλου και για την εν γένει προστασία τους. Μολονότι το ισχύον θεσμικό πλαίσιο
είναι επαρκές και σαφές ως προς την ως άνω υποχρέωση των υπαλλήλων των
υπηρεσιών σας, σπανίως εφαρμόζεται, με αποτέλεσμα οι ανήλικοι να στερούνται
εκπροσώπησης και προστασίας των δικαιωμάτων τους. Επισημαίνεται ότι, η
παράλειψη υποχρέωσης αναγγελίας προς το αρμόδιο όργανο συνιστά παράβαση
διοικητικού καθήκοντος, μπορεί δε να στηρίξει και υποχρέωση αποζημίωσης εάν
επήλθε βλάβη στον ανήλικο.
• η εξέταση των αιτημάτων ασύλου των ασυνόδευτων ανηλίκων διενεργείται από μη
εξειδικευμένες προς τούτο υπηρεσίες και χωρίς να εξασφαλίζεται η ειδική
μεταχείριση τους. Διαπιστώνεται ότι υπάγονται στις ίδιες με τους ενηλίκους
διαδικασίες αναμονής και εξέτασης του αιτήματός τους, χωρίς κατά κανόνα την
προσήκουσα εκπροσώπηση από τον ειδικό επίτροπο και χωρίς την μέριμνα πλαισίου
προστασίας τους. Αποτέλεσμα των ως άνω πλημμελειών είναι και η αδυναμία
εντοπισμού παιδιών θυμάτων παράνομης διακίνησης και εμπορίας, παιδιών που
 έχουν υποστεί τραύμα (περιπτώσεις που αποτελούν τον κανόνα), παιδιών
προσφύγων. Η όλη διαδικασία εκθέτει στην πράξη τους ανηλίκους σε κίνδυνο.

Καμία απολύτως προτεραιότητα δεν έχει δοθεί στην προστασία των συμφερόντων των
ανηλίκων, ενώ μετά λύπης διαπιστώνουμε ότι η πάγια τακτική που ακολουθείται και εις
βάρος των ανηλίκων, είναι αυτή του εκφοβισμού και της αποθάρρυνσης από την πρόσβαση
στη διαδικασία του ασύλου. Καμία μέριμνα δεν λαμβάνεται για την εξασφάλιση κατάλληλων
πλαισίων φιλοξενίας ανηλίκων σύμφωνα με τις ειδικές ανάγκες της ψυχοκοινωνικής
ανάπτυξης και ευημερίας τους.

2) Η μη εγγραφή των παιδιών των αλλοδαπών στα δημοτολόγια

Κατά το έτος 2007 συνεχίστηκε η καμπάνια με τίτλο «Ρατσισμός από την κούνια» στην
οποία μετέχουν πολλές ΜΚΟ και έχει ως στόχο την επίτευξη ίσων δικαιωμάτων για όλα τα
παιδιά αλλοδαπών που γεννιούνται ή μεγαλώνουν στην Ελλάδα.Τα παιδιά των αλλοδαπών
που γεννιούνται στην Ελλάδα δυστυχώς δεν έχουν περισσότερα δικαιώματα από όσα έχουν οι
γονείς τους. Το πρόβλημα έχει ως εξής. Ο κώδικας Ελληνικής ιθαγένειας συνδέει την
Ελληνική ιθαγένεια με την Ελληνική καταγωγή, έτσι ώστε την Ελληνική ιθαγένεια αποκτά
μόνο το τέκνο Ελληνα ή Ελληνίδας 84. Μόνο στην σπάνια περίπτωση που κάποιος/α γεννιέται
σε Ελληνικό έδαφος, και δεν αποκτά με τη γέννησή του αλλοδαπή ιθαγένεια ή εφόσον είναι
άγνωστης ιθαγένειας, τότε μόνο αποκτά με τη γέννησή του την Ελληνική ιθαγένεια .

Ετσι ο Ελληνικός νόμος συνδέει την κτήση Ελληνικής ιθαγένειας με την ελληνική καταγωγή,
ακολουθώντας το δίκαιο του αίματος, και όχι το δίκαιο του τόπου γέννησης, που ακολουθούν
τα περισσότερα από τα Ευρωπαϊκά δίκαια. Συνέπεια της ανωτέρω νομοθετικής
επιλογής είναι ότι η κτήση της Ελληνικής ιθαγένειας συναρτάται (κατά τον κύριο ως άνω
τρόπο κτήσης της) από την εγγραφή στα δημοτολόγια Δήμου ή κοινότητας της Ελλάδας του
ενός ή και των δύο γονέων (αρθρ. 14 και 15 Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων ν. 3463/2006).
Η εγγραφή στα δημοτολόγια Δήμου ή Κοινότητας της Ελλάδας συνεπάγεται την κτήση της
δημοτικότητας (της ιδιότητας του δημότη του Δήμου ή της Κοινότητας) και αυτοδίκαια και
την κτήση της Ελληνικής ιθαγένειας. Ετσι η εγγραφή στα δημοτολόγια Δήμου ή Κοινότητας
έχει ως αναγκαία προϋπόθεση την Ελληνική ιθαγένεια του πατέρα ή της μητέρας, πλην της
ανωτέρω σπάνιας εξαίρεσης του Κώδικα Ελληνικής ιθαγένειας περί του ανιθαγενούς που
γεννιέται στην Ελλάδα, ο οποίος εγγράφεται στο δημοτολόγια του Δήμου ή της Κοινότητας
που γεννήθηκε ή που βρέθηκε (αρθρ. 15 παρ. 3 ν. 2463/2006) και βέβαια της εξαίρεσης της
μεταγενέστερης κτήσης της Ελληνικής ιθαγένειας (με πολιτογράφηση κλπ.).Αντίθετα το ίδιο
το γεγονός της γέννησης, ανεξάρτητα από την ιθαγένεια του γονέα δηλώνεται στα ληξιαρχικά
βιβλία του Δήμου ή της Κοινότητας του τόπου της γέννησης (αρθρ. 5, 8 ν. 344/1976 περί
ληξιαρχικών πράξεων), όπου βέβαια καταχωρούνται και οι μεταγενέστερες μεταβολές που
αφορούν την αστική κατάσταση του φυσικού προσώπου (αναγνώριση πατρότητας, υιοθεσία
κλπ.).

Η καταχώρηση στα ληξιαρχικά βιβλία δεν συναρτάται με την Ελληνική ιθαγένεια, καθώς
αφορά κάθε φυσικό πρόσωπο και τις μεταβολές στην αστική του κατάσταση (γέννηση,
γάμος, θάνατος κλπ.). Έτσι κατά συνέπεια θα αρκούσε η σύνταξη ληξιαρχικής πράξης για
την απόδειξη του γεγονότος της γέννησης στην Ελλάδα. Πράγματι δε, τουλάχιστον όσον
αφορά την διαδικασία έκδοσης και ανανέωσης αδειών διαμονής, προβλέφθηκε ρητά με την
Υπουργική απόφαση αριθμ. 24103/15-12-2005 περί καθορισμού των απαιτούμενων
δικαιολογητικών για τη χορήγηση και ανανέωση άδειας διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις
του ν. 3386/2005, ότι στην περίπτωση παιδιών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα αρκεί η
προσκόμιση ληξιαρχικής πράξης γέννησης, αντί πιστοποιητικού οικογενειακής κατάστασης,
για την απόδειξη της γέννησης και του συγγενικού δεσμού. Όμως λόγω της διαφοράς
84
(άρθρ 1 παρ .1 Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας ν. 3284/2004)
νοοτροπίας αλλοδαπών δικαίων με το δικό μας δίκαιο, και ιδίως δικαίων που ακολουθούν το
δίκαιο του τόπου γέννησης για τον καθορισμό της ιθαγένειας, αρκετά συχνά ζητείται από
αλλοδαπές αρχές με τις οποίες έρχονται σε συναλλαγή αλλοδαποί πολίτες η κατοχή
πιστοποιητικού γέννησης, ή καταχώρησης στα δημοτολόγια δήμου ή κοινότητας της Ελλάδας
και δεν αρκεί η σύνταξη ληξιαρχικής πράξης. Ετσι αρκετά συχνά οι αρχές της χώρας
καταγωγής τους δεν αποδέχονται την ληξιαρχική πράξη γέννησης ως αποδεικτικό στοιχείο,
αλλά απαιτούν την κατοχή πιστοποιητικού γέννησης ή πιστοποιητικού οικογενειακής
κατάστασης από τη χώρα γέννησης των παιδιών για την βεβαίωση ιδίως του συγγενικού
δεσμού με τον πατέρα ή τη μητέρα, ακόμη και για τις πλέον βασικές πράξεις, όπως η έκδοση
διαβατηρίου.

Βρίσκονται έτσι συχνά τα παιδιά αλλοδαπών που γεννιούνται στην Ελλάδα στη δυσχερή
θέση να μην μπορούν να αποδείξουν την γέννησή τους και αρκετά συχνά, ακόμη και τον
συγγενικό τους δεσμό με τους γονείς τους ακόμη και στις χώρες καταγωγής τους.Το ανωτέρω
πρόβλημα θα μπορούσε να λυθεί σε πρώτο στάδιο με την πρόβλεψη τροποποίησης του
Κώδικα δήμων και κοινοτήτων, έτσι ώστε η εγγραφή στα δημοτολόγια να μην συναρτάται
από την ιθαγένεια των γονέων, αλλά να προβλέπεται ομοίως για όλα τα παιδιά που
γεννιούνται στην Ελλάδα, έτσι ώστε ο Δήμος ή κοινότητα να χορηγεί πιστοποιητικά
γέννησης, αλλά και οικογενειακής κατάστασης των ανωτέρω παιδιών, προς απόδειξη ιδίως
του συγγενικού τους δεσμού με τους γονείς τους. Το ανωτέρω θα μπορούσε εξίσου να
προβλεφθεί και για όσα παιδιά αλλοδαπών έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα, καθώς συχνά τα
ανωτέρω προβλήματα παρατηρούνται κατά την ενηλικίωση των παιδιών και τη συμμετοχή
τους στην κοινωνική ζωή της Ελλάδας, της πατρίδας τους ή τρίτης χώρας. Η τήρηση
ξεχωριστού δημοτολογίου για τους αλλοδαπούς που γεννιούνται στην Ελλάδα, ανάλογα με
τον τόπο κατοικίας των γονέων, θα μπορούσε να διορθώσει δυσεπίλυτα προβλήματα, που
δημιουργούνται από τη σύγκρουση νομικών καθεστώτων που ρυθμίζουν με διαφορετική
νοοτροπία την αστική κατάσταση του κάθε φυσικού προσώπου. Το ανωτέρω πρόβλημα όμως
αναδεικνύει και τη μεγαλύτερη έλλειψη της Ελληνικής μεταναστευτικής νομοθεσίας. Παρά
την ενσωμάτωση της οδηγίας 2003/109/ΕΚ/25-11-2003 με το πδ 150/2006 σχετικά με το
καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες, η ελληνική
νομοθεσία (ν. 3386/2005 είσοδος, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών
στην Ελληνική επικράτεια, ως επίσης και το ανωτέρω πδ 150/2006), αγνοούν τους
μετανάστες 2ης γενιάς. Αγνοούν δηλαδή τους υπηκόους τρίτων χωρών (αλλά και ευρωπαίους
υπηκόους) που γεννιούνται ή ανατρέφονται κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στην Ελλάδα,
αποφοιτώντας από Ελληνικά σχολεία.

Πέραν του ότι, όπως ανωτέρω αναφέρθηκε, η γέννηση ή η ανατροφή τους στην Ελλάδα δεν
συνδέεται με την Ελληνική ιθαγένεια, η από την ίδια τη θέση τους μακρά παραμονή στην
Ελλάδα δεν συνεπάγεται την ένταξή τους στο καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος, παρότι
είναι κατεξοχήν η περίπτωση των προσώπων που πληρούν τις προϋποθέσεις που τάσσει ο
ίδιος ο Ελληνας νομοθέτης (5ετή παραμονή στη χώρα, επαρκής γνώσης Ελληνικής γλώσσας
και στοιχείων Ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού). Ετσι και για τους αλλοδαπούς που
γεννιούνται στην Ελλάδα ο νομοθέτης απαιτεί την απόδειξη της 5ετούς συνεχούς νόμιμης
παραμονής στην Ελλάδα (αρθρ. 67 παρ. 1 ν. 3386/2005 και αρθρ. 4 πδ 150/2006), όπως
επίσης και την απόδειξη της επαρκούς γνώσης στοιχείων Ελληνικής γλώσσας, ιστορίας και
πολιτισμού (αρθρ. 5 πδ 150/2006), με μόνη την απαλλαγή τους ως προς την απόδειξη γνώσης
της Ελληνικής γλώσσας (και μόνο) εφόσον είναι κάτοχοι απολυτηρίου ελληνικού σχολείου
υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η δε νομιμότητα της παραμονής τους συναρτάται δε πάντα με τη
νομιμότητα της παραμονής των γονέων τους, κάτι το οποίο δεν αποτελεί πάντα τον κανόνα.
Ετσι όταν οι γονείς είναι παράνομοι, και τα τέκνα τους που γεννήθηκαν στην Ελλάδα,
διαμένουν παράνομα στη χώρα, με αποτέλεσμα κατά την ενηλικίωσή τους να τίθεται το
ζήτημα της περαιτέρω παραμονής τους στη χώρα, η οποία υπό την ισχύουσα νομοθεσία
τίθεται σε αμφιβολία, παρότι συχνά οι ως άνω αλλοδαποί έχουν γνωρίσει μόνο μία πατρίδα,
την Ελλάδα.
Η ανωτέρω έλλειψη επιχειρήθηκε εν μέρει να καλυφθεί με την Υπουργική απόφαση
11702/23-6-2006 περί καθορισμού της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
ρυθμίσεις του ν. 3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών που φοιτούν ή έχουν αποφοιτήσει
από δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα. Η ανωτέρω όμως υπουργική απόφαση ρυθμίζει
ελλιπέστατα το όλο πρόβλημα, καθώς αποτελεί μεταβατική ρύθμιση για τη νομιμοποίηση
υπηκόων τρίτων χωρών που πληρούν τις τασσόμενες προϋποθέσεις έως τις 31-12-2006, ενώ
επίσης για τα ανήλικα τέκνα υπηκόων τρίτων χωρών συναρτά τη νομιμοποίηση της
παραμονής τους στην Ελλάδα από την νομιμότητα της διαμονής των γονέων τους. Όμως η
Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού που κυρώθηκε από την Ελλάδα με το ν.
2101/1992 προβλέπει ότι κάθε συμβαλλόμενο Κράτος υποχρεούται να σέβονται και να
εγγυώνται τα δικαιώματα που προβλέπει σε κάθε παιδία που υπάγεται στη δικαιοδοσία του,
χωρίς καμία διάκριση φυλής, χρώματος, φύλο, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων
πεποιθήσεων του παιδιού ή των γονέων τους (άρθρο 2), μεταξύ δε των δικαιωμάτων που
προβλέπει η Σύμβαση συμπεριλαμβάνονται μεταξύ άλλων το δικαίωμα στην επιβίωση και
στην ανάπτυξή του (άρθρο 6), το δικαίωμα μη αποχωρισμού του από τους γονείς του (άρθρο
9), το δικαίωμα στην προστασία της υγείας του (άρθρο 24), το δικαίωμα στην κοινωνική
πρόνοια (άρθρο 26), το δικαίωμα στην εκπαίδευση (άρθρο 28), το δικαίωμα σεβασμού της
πολιτιστικής του ταυτότητας (άρθρ 29 και 30), το δικαίωμα στον ελεύθερο χρόνο και την
ψυχαγωγία (αρθρ. 31) κλπ. Επιπλέον το ίδιο το Σύνταγμά μας στο άρθρο 21 παρ. 1 προβλέπει
την υποχρέωση του Κράτους στην προστασία της παιδικής ηλικία, ανεξάρτητα από
οποιαδήποτε διάκριση. Όμως οι ανωτέρω υποχρεώσεις της Ελληνικής πολιτείας τίθενται σε
αμφιβολία με το ισχύον μεταναστευτικό δίκαιό μας. Απαιτείται δε η λήψη των κατάλληλων
μέτρων προς την κατεύθυνση αυτή, τα οποία θα έχουν ως άξονα είτε την αναγνώριση της
Ελληνικής ιθαγένειας σε όσα παιδιά γεννιούνται στην Ελλάδα, σύμφωνα και με την διεθνώς
ισχύουσα τάση υπερίσχυσης του δικαίου του τόπου γέννησης για τον καθορισμό της
ιθαγένειας, είτε την αναγνώριση ίσων δικαιωμάτων στα παιδιά αλλοδαπής ιθαγένειας που
γεννιούνται ή ανατρέφονται στην Ελλάδα, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε διάκριση (εθνικής
καταγωγής κλπ.) ή προϋπόθεση (νομιμότητας διαμονής γονέων κλπ.).

Σε πόρισμα του για το ίδιο θέμα ο Συνήγορος του Πολίτη 85 προτείνει να εκδοθεί εγκύκλιος
από το Υπουργείο Εσωτερικών με την οποία να διευκρινίζεται ότι προκειμένου περί
αλλοδαπών ανηλίκων η ληξιαρχική πράξη γέννησης γίνεται δεκτή από όλες τις αρμόδιες
υπηρεσίες ως έγγραφο ισοδύναμο προς το πιστοποιητικό γέννησης, τουλάχιστον ως προς την
άσκηση και απόλαυση των δικαιωμάτων του παιδιού. Επίσης πρότεινε τη δημιουργία ειδικού
«δημοτικου μητρώου αλλοδαπών μόνιμων κατοίκων» στα τμήματα δημοτολογίου των Δήμων
ώστε κατά τις συναλλαγές με τη Διοίκηση η εγγραφή στο παραπάνω μητρώο να
εξομοιώνεται με εγγραφή στο δημοτολόγιο. Τέλος, σε μακροπρόθεσμη βάση, πρότεινε να
τροποποιηθεί νομοθετικά ο Κώδικας περί Δήμων προκειμένου το μητρώο αλλοδαπών να
ενσωματωθεί στα κανονικά δημοτολόγια.

85
Πόρισμα Συνηγόρου του Πολίτη με θέμα «Παιδιά μεταναστών και δημοτολόγια – πιστοποίηση
αστικής και δημοτικής κατάστασης ανήλικων αλλοδαπών» (Ιούλιος 2007)
5. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΗΣ ΒΙΑΣ

Α) Καλές πρακτικές σε επίπεδο νομοθεσίας

Ως καλή πρακτική σε επίπεδο νομοθεσίας αξίζει να σημειωθεί ότι ο προσφάτως ψηφισθείς
Νόμος 3536/2007 (ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών
ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης)
στο άρθρο 11(3) ορίζει για πρώτη φορά ρητά ότι τα αναγνωρισμένα θύματα εμπορίας
ανθρώπων δεν απελαύνονται και τυχόν απόφαση απέλασης αναστέλλεται. Με τη διάταξη
αυτή καλύπτεται το προηγούμενο νομικό κενό και προστατεύονται τα θύματα εμπορίας από
τον κίνδυνο της απέλασης.

Β) Έκθεση – σοκ της οργάνωσης για βασανιστήρια σε αιτούντες άσυλο και

για παράνομες μεθόδους της Ακτοφυλακής της Ελλάδας

Στις 29.10.2007 δόθηκε στη δημοσιότητα έκθεση της μη κυβερνητικής οργάνωσης PRO
ASYL σχετικά με την κατάσταση των προσφύγων στο Αιγαίο και τις πρακτικές που
ακολουθεί η ελληνική Ακτοφυλακή 86. Στην έκθεση αναφέρονται καταγγελίες για
συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κακομεταχείριση, παράνομη
"επαναπροώθηση" προσφύγων, ακόμη και βασανιστήρια

Η κυβέρνηση παρήγγειλε την Τρίτη μια έρευνα σχετικά με τους ισχυρισμούς ότι η ελληνική
ακτοφυλακή προέβη σε συστηματική κακομεταχείριση μεταναστών που κατευθύνονταν προς
τα ανατολικά νησιά της χώρας. Ο υπουργός Εμπρορικής Ναυτιλίας, Γιώργος Βουλγαράκης
διέταξε την έρευνα μετά από τον ισχυρισμό μιας ομάδας για τα ανθρώπινα δικαιώματα,
σύμφωνα με τον οποίο, τα σκάφη της ελληνικής ακτοφυλακής που περιπολούν στο Αιγαίο
προβαίνουν τακτικά σε «φονικούς ελιγμούς», όπως είναι η περικύκλωση μικρών βαρκών με
σκοπό το βύθισμά τους, προκειμένου να αποτρέψουν την είσοδο των μεταναστών στα
ελληνικά χωρικά ύδατα. Σύμφωνα μάλιστα με την παραπάνω έκθεση της PRO ASYL, σε μια
περίπτωση ένας μετανάστης υπήρξε θύμα βασανισμού, καθώς τον υπέβαλαν σε εικονική
εκτέλεση και του βούτηξαν το κεφάλι μέσα σ’ ένα κουβά με νερό. Η Ελλάδα έχει αρνηθεί ότι
κακομεταχειρίζεται τους μετανάστες, οι οποίοι εισέρχονται στη χώρα κατά χιλιάδες κάθε
χρόνο, κυρίως, χρησιμοποιώντας ξεχαρβαλωμένες βάρκες για να περάσουν απ’ τις κοντινές
τουρκικές ακτές. Έλληνες αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι τους τελευταίους μήνες
παρατηρείται μια κατακόρυφη άνοδος του αριθμού των μεταναστών που –προερχόμενοι
κυρίως από την Ασία και την Αφρική- εισέρχονται παρανόμως στη χώρα, σε αναζήτηση μιας
καλύτερης ζωής στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Γ) Περιπτώσεις εμπορίας ανθρώπων (trafficking)

1) Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είμαστε μάρτυρες της αύξησης θυμάτων σωματεμπορίας
που προέρχονται από τη Νιγηρία 87. Πρόκειται για γυναίκες που έρχονται από φτωχές
περιοχές μιας χώρας ρημαγμένης, που παραπλανούνται με ψευδείς υποσχέσεις για μια
καλύτερη ζωή στην Ελλάδα και στη συνέχεια δέχονται απειλές και βία για να «δουλέψουν»
στην βιομηχανία του σεξ παραδίδοντας όλα τα χρήματα τους στους διακινητές. Συχνά

86
//www.proasyl.de/fileadmin/proasyl/fm_redakteure/Englisch/GR_Doku_291007_Web.pdf
87
Δελτίο Τύπου της ΜΚΟ “Κλίμακα» (25 Ιανουαρίου 2007)
«συναινούν» σε αυτό μέσα σ’ ένα καθεστώς έντονης βίας. Η έλλειψη νόμιμων εγγράφων, η
άγνοια της ελληνικής γλώσσας, η έλλειψη εναλλακτικών λύσεων, οι διαρκείς απειλές για την
τύχη της οικογένειας τους στη Νιγηρία είναι κάποιοι από τους λόγους που τις εγκλωβίζουν σε
αυτή την κατάσταση. Είναι γυναίκες που σπάνια βρίσκουν τη δύναμη και το υποστηρικτικό
δίκτυο να ξεφύγουν και να καταγγείλουν τους διακινητές τους, διακυβεύοντας με αυτόν τον
τρόπο την ασφάλεια τόσο την δική τους όσο και των οικογενειών τους.
Την Τετάρτη 8 Νοεμβρίου 2006 είχε οριστεί, ενώπιον του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου, η
δίκη δύο Νιγηριανών κατηγορούμενων για διακίνηση και σωματεμπορία. Στη δίκη αυτή
καταθέτουν τρεις γυναίκες ομοεθνείς τους που φιλοξενούνταν στο καταφύγιο της Κλίμακας.
Η δίκη αυτή αναβλήθηκε, για τις 8 Ιανουαρίου 2007, γιατί οι κατηγορούμενοι μέσω των
συνηγόρων υπεράσπισης ισχυρίστηκαν ότι η μόνη γλώσσα που ομιλούν είναι η τοπική
νιγηριανή διάλεκτος Edo και καμία άλλη, καίτοι αμφότεροι κατά την προδικασία είχαν
απολογηθεί στα αγγλικά χωρίς να προβάλουν αντιρρήσεις. Έκτοτε, καταβλήθηκαν οι
απαραίτητες προσπάθειες, από την πλευρά της πολιτικής αγωγής και του δικαστηρίου, για
την εξεύρεση διερμηνέα μέσω της Νιγηριανής Πρεσβείας. Συγχρόνως, συντάχθηκε επίσημο
έγγραφο από τη Νιγηριανή Πρεσβεία το οποίο πιστοποιούσε ότι η επίσημη ομιλούμενη
γλώσσα της Νιγηρίας είναι τα αγγλικά σε όλη ανεξαιρέτως την επικράτεια της χώρας. Στις 8
Ιανουαρίου η δίκη διακόπηκε εκ νέου, για τις 17 Ιανουαρίου 2007, για τον ίδιο λόγο
απουσίας διερμηνέα και παρόλο που προσκομίστηκε το εν λόγω έγγραφο. Στις 17
Ιανουαρίου, αντιμετωπίσαμε μια ακόμη διακοπή της δίκης – για τις 19 του μήνα - για τους
προαναφερθέντες λόγους με αποτέλεσμα να πλησιάζει το όριο συμπλήρωσης της 18μηνης
προσωρινής κράτησης ενός εκ των δύο κατηγορουμένων που παρίστανται στη δίκη, καθ’ ότι
οι λοιποί είναι ήδη φυγόδικοι. Αναγνωρίζοντας το θεμελιώδες δικαίωμα κάθε
κατηγορούμενου να δικάζεται σε γλώσσα που εννοεί, δεν πρέπει να παραβλεφθεί το
αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως προαναφέραμε, η επίσημη
γλώσσα της χώρας είναι η αγγλική, όπως και σε κάθε χώρα με δεκάδες διαλέκτους , γλώσσα
που προφανώς εννοεί και ο ίδιος ο κατηγορούμενος. Στις 19 Ιανουαρίου 2007, η δίκη
ξεκίνησε μέσα σ’ ένα κλίμα έντονης αντιπαράθεσης από την πλευρά των δικηγόρων
υπεράσπισης αφού το δικαστήριο αποφάσισε να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς την παρουσία
διερμηνέα. Οι συνήγοροι των κατηγορούμενων δήλωσαν με έγγραφο την άρνηση τους για
συμμετοχή των κατηγορουμένων στη διαδικασία και κατηγόρησαν το δικαστήριο για
παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος του κατηγορουμένου να δικαστεί σε γλώσσα που
κατανοεί.

2) Περίεργες διασυνδέσεις με ύποπτα πρόσωπα από την Αλβανία, συνεργασία με κυκλώματα

εκμετάλλευσης αλλοδαπών γυναικών και καταλογισμό ευθυνών της σκοτεινής υπόθεσης
ακόμη και σε πολιτικά πρόσωπα της Ηλείας ανέδειξε η έρευνα της Υπηρεσίας Εσωτερικών
Υποθέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας (ΕΛ.ΑΣ.) για το κύκλωμα των υπαλλήλων στο Δήμο
Βουπρασίας που εκμεταλλευόταν επί σειρά ετών, υπό τη σιωπηλή ανοχή των αρμοδίων,
χιλιάδες οικονομικούς μετανάστες από όλη τη χώρα 88.

Πολυμελές κλιμάκιο της Ειδικής Υπηρεσίας ενάντια στη διαφθορά της ΕΛ.ΑΣ.
πραγματοποίησε στις 7/5/2007 νέο αιφνιδιαστικό έλεγχο στην περιοχή της Βουπρασίας
προκειμένου να συλλέξει πρόσθετα στοιχεία για την πολύκροτη υπόθεση που χαρακτηρίζεται
από τις πλέον σοβαρές σε πανελλαδικό επίπεδο.
Οι άνδρες της Υπηρεσίας Εσωτερικών Υποθέσεων ερεύνησαν και το αρχείο του Τμήματος
Αστικής Κατάστασης Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Ηλείας στον Πύργο, όπου σύμφωνα
με πληροφορίες «ουδέν μεμπτό βρέθηκε». Μάλιστα διαπιστώθηκε ότι η εν λόγω υπηρεσία
είχε μπλοκάρει κατά το παρελθόν δεκάδες περιπτώσεις με «περίεργους» φακέλους και
έγγραφα που προέρχονταν από το Δήμο Βουπρασίας για τη νομιμοποίηση αλλοδαπών
εργατών.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συλλέξει μέχρι στιγμής η Υπηρεσία Εσωτερικών

88
«Ελευθεροτυπία», 14 Μαίου 2007
Υποθέσεων της ΕΛ.ΑΣ. από τους 15.000 συνολικά οικονομικούς μετανάστες που κατέθεσαν
έγγραφα για νομιμοποίηση στην Ηλεία από το 2002 έως το 2007 οι 7.000 (!) έχουν περάσει
από τη Βουπρασία και έχουν υποβάλει το αίτημά τους μέσω των ελεγχόμενων υπηρεσιών του
δήμου. Ο ογκωδέστατος φάκελος της υπόθεσης περιλαμβάνει συγκλονιστικά στοιχεία για τη
δράση του κυκλώματος, το οποίο, με βάση τις καταθέσεις των αλλοδαπών-θυμάτων, λάμβανε
από τον κάθε ενδιαφερόμενο συνολικά το ποσό των 3.000 ευρώ προκειμένου να φέρει σε
πέρας τις διαδικασίες παραμονής του.

Η Ειδική Υπηρεσία, κατά τη διάρκεια της έρευνας, ανακάλυψαν επίσης εκατοντάδες πλαστά
πιστοποιητικά από διάφορα νοσοκομεία της χώρας, κυρίως από την Αθήνα, και εξετάζουν το
ενδεχόμενο το κύκλωμα να είχε απλώσει τα πλοκάμια του και εκεί.
Ερωτήματα προκύπτουν ακόμα και για τον εντοπισμό πλαστών βεβαιώσεων και εγγράφων
που προέρχονται από την πρεσβεία της Αλβανίας στην Αθήνα για τα οποία είναι άγνωστο
πώς βγήκαν από εκεί και ποιος τα συνέταξε.
Στο κύκλωμα, με βάση πάντα την έρευνα της Ειδικής Υπηρεσιας της ΕΛ.ΑΣ. εμπλέκονται
βασικά πέντε πρόσωπα. Τρεις δημοτικοί υπάλληλοι του Δήμου Βουπρασίας, ένας Αλβανός
και ένας Μπανγκλαντεσιανός.
Αστυνομικές πηγές δεν αποκλείουν πάντως το ενδεχόμενο, όταν η υπόθεση παραδοθεί
πλήρης στον εισαγγελέα, να υπάρξουν μεταξύ των άλλων και ποινικές διώξεις και σε άλλα
πρόσωπα καθώς πολλοί γνώριζαν για τη δραστηριότητα του κυκλώματος αλλά εν τούτοις
σιωπούσαν ανεξήγητα.

3) Δεμένη σε στάβλο, κακοποιημένη και βασανισμένη βρήκε η Ασφάλεια Θεσσαλονίκης

γυναίκα από τη Βουλγαρία στο Άδενδρο Θεσσαλονίκης στις 11/2/2007 89 . Σύμφωνα με
πληροφορίες, οι αστυνομικοί του τμήματος ηθών της ασφάλειας βρήκαν την 37χρονη
γυναίκα σε άθλια κατάσταση, ρακένδυτη, με τραύματα σε διάφορα σημεία του σώματός της,
και τη μετέφεραν σε νοσοκομείο, όπου νοσηλεύεται με την υποστήριξη ψυχολόγων.
Η γυναίκα έπεσε θύμα σεξουαλικής κακοποίησης και βασανιστηρίων από σπείρα που την
κρατούσε αιχμάλωτη επί πέντε περίπου μήνες μέσα σε στάβλο.
”Η άτυχη γυναίκα ήταν δεμένη, ημίγυμνη και σε άθλια κατάσταση από τα βασανιστήρια, την
πείνα και το κρύο. Τη βασάνιζαν και τη βίαζαν συστηματικά», δήλωσε στο Athens Agency of
News ο διευθυντής ασφαλείας Θεσσαλονίκης Στέργιος Αποστολίδης.

Όπως προκύπτει από τις πρώτες πληροφορίες, τη σπείρα δουλεμπόρων συγκροτούσαν δύο
αντρόγυνα από τη Βουλγαρία που μετέφεραν στην Ελλάδα ομοεθνείς τους με το πρόσχημα
ότι θα τους τακτοποιήσουν σε δουλειές. Τους αποσπούσαν τα έγγραφα και τους υποχρέωναν
να πληρώσουν υπέρογκα χρηματικά ποσά για τη διευκόλυνση που τους παρείχαν.
Η άτυχη γυναίκα, όμως, δεν είχε χρήματα για να εξοφλήσει τα έξοδα μεταφοράς και
διατροφής και τα μέλη της σπείρας τη φυλάκισαν στο στάβλο. Για κακή της τύχη τον
περασμένο Οκτώβριο απελάθηκε από την αστυνομία ο σύζυγός της και από τότε έμεινε
αβοήθητη στα χέρια των δουλεμπόρων.
Σύμφωνα με πληροφορίες, την 37χρονη γυναίκα βίαζαν μέσα στο στάβλο - φυλακή από τον
περασμένο Οκτώβριο διάφορα άτομα τα οποία κατέβαλαν χρηματικά ποσά στους δράστες για
να ξεπληρώσει με τον τρόπο αυτό τα ... έξοδα της μεταφοράς στην Ελλάδα.

4) Ως Καλη Πρακτική στον τομέα της καταπολέμησης της εμπορίας ανθρώπων μπορεί να
αναφερθεί το γεγονός ότι εξαρθρώθηκε από αστυνομικούς της Ασφάλειας Αττικής ένα
από τα μεγαλύτερα οργανωμένα κυκλώματα εμπορίας ανθρώπων, με σκοπό τη
σεξουαλική εκμετάλλευση αλλοδαπών γυναικών, τον Ιούλιο του 2007, σε μια γιγαντιαία
επιχείρηση της Ελληνικής Αστυνομίας. που περιελάμβανε έρευνες δύο μηνών και 34
ταυτόχρονες εφόδους σε ισάριθμα σημεία της Αθήνας από 160 αστυνομικούς παρουσία πέντε
εισαγγελέων.

89
Αθηναικό Πρακτορείο Ειδήσεων, 12 Φεβρουαρίου 2007
Έντεκα μέλη του κυκλώματος συνελήφθησαν, ενώ ως κατηγορούμενοι στην υπόθεση
φέρονται και ακόμη εννέα πρόσωπα τα οποία ζουν στο εξωτερικό. Δύο από αυτούς
συνελήφθησαν στην Ουκρανία, ενώ οι υπόλοιποι επτά (πέντε Ελληνες, ένας Ρώσος και ένας
Μολδαβός) αναζητούνται σε συνεργασία των ελληνικών αρχών με την Ιντερπολ.

Επιπλέον, εντοπίστηκε το τηλεφωνικό κέντρο σε πολυκατοικία στα Πατήσια από όπου τα

μέλη του διεθνούς κυκλώματος κατεύθυναν και συντόνιζαν τα ραντεβού των γυναικών, τις
οποίες κρατούσαν φυλακισμένες σε επτά διαμερίσματα.
Τρεις γυναίκες από την Ουκρανία απελευθερώθηκαν και θα τεθούν υπό την προστασία Μη
Κυβερνητικών Οργανώσεων. Ενώ σύμφωνα με αποδείξεις που βρέθηκαν είχαν σταλεί
εμβάσματα στο εξωτερικό ύψους 200.000 ευρώ, κέρδη δύο μηνών, στα οποία δεν
συμπεριλαμβάνεται το μερίδιό τους και τα ελάχιστα χρήματα που έπαιρναν οι κοπέλες-
θύματά τους.
Οι νεαρές γυναίκες, που έφερναν τα μέλη του κυκλώματος στην Ελλάδα με την υπόσχεση
εργασίας και στη συνέχεια τις εξωθούσαν με τη βία στην πορνεία, μεταφέρονταν με
πολυτελή αυτοκίνητα στα ραντεβού, τα οποία διέθεταν φιμέ παράθυρα προκειμένου να μην
γίνονται ορατοί. Οι οκτώ οδηγοί και οι γυναίκες που χειρίζονταν τις 36 γραμμές στο
τηλεφωνικό κέντρο δεν γνώριζαν τα ονοματεπώνυμα των «συναδέλφων» τους, αλλά μόνο τα
ψευδώνυμα, προκειμένου να μην «μαρτυρήσουν» τους υπόλοιπους σε ενδεχόμενη σύλληψη.

Το κύκλωμα, που διέθετε και λίστες πελατών, εξανάγκαζε τις γυναίκες να εκδίδονται έναντι
100 με 120 ευρώ για να «ξεχρεώσουν» -όπως τους έλεγαν- τα έξοδα μεταφοράς και
εγκατάστασής τους στην Ελλάδα, 25.000 με 30.000 ευρώ. Από κάθε ραντεβού οι κοπέλες
αυτές εισέπρατταν 30-40 ευρώ.
Κατά τη διάρκεια της γιγαντιαίας επιχείρησης της Υποδιεύθυνσης Αντιμετώπισης
Οργανωμένου Εγκλήματος έγιναν έφοδοι σε νυχτερινά κέντρα (strip-show) και προσήχθησαν
152 άτομα. Οι 62 συνελήφθησαν. Πρόκειται για 26 άνδρες και 36 γυναίκες από την Ελλάδα,
την Αλβανία, την Πολωνία, τη Ρουμανία, την Αρμενία, την Τσεχία, τη Νιγηρία και τη
Βενεζουέλα.

Δ) Γενικά περιστατικά ρατσιστικής βίας

1) Θάνατος υπό απέλαση κρατουμένου

Στις 5/11/07 κρατούμενος στις αγροτικές φυλακές Κασσάνδρας βρέθηκε απαγχονισμένος με
σεντόνι στο κελί του χωρίς να γίνει αντιληπτός από τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους 90. Ο
πακιστανικής καταγωγής άνδρας επρόκειτο να μεταφερθεί στις φυλακές Κορυδαλλού, καθώς
εκκρεμούσε εις βάρος του δικαστική απόφαση απέλασης.Το τελευταίο αυτό περιστατικό
προστίθεται στον μακρύ και γεμάτο κατάλογο θανάτων σε σωφρονιστικά ιδρύματα που έχουν
δει το φως της δημοσιότητας από την αρχή του έτους. Τα αυξανόμενα κρούσματα
αδικαιολόγητων και αιφνιδίων απωλειών ζωών μέσα στις φυλακές, αναδεικνύουν ακόμη μια
φορά την έλλειψη ελέγχου αυτών και των στοιχειωδών συνθηκών προστασίας της ζωής των
κρατουμένων.

2) Δολοφονία Αλβανού μετανάστη στο Βόλο

Από τα χτυπήματα καράτε που δέχθηκε στις 24 Ιουλίου 2007 στο Βόλο 36χρονος Αλβανός
στο κεφάλι, τον αυχένα και την κοιλιακή χώρα, έπεσε νεκρός στο πεζοδρόμιο, ενώ οι τρεις

90
Ερώτηση του βουλευτή Φώτη Κουβέλη προς τον Υπουργό Δικαιοσύνης (6/11/07)
δράστες έσπευσαν να εξαφανιστούν 91.
Αμέσως ειδοποιήθηκε ασθενοφόρο που μετέφερε το θύμα στο Νοσοκομείο Βόλου, όπου
διαπιστώθηκε ο θάνατός του. Αμέσως στο σημείο έσπευσαν δεκάδες αστυνομικοί, που
ξεκίνησαν τις έρευνες για τον εντοπισμό των δραστών, αλλά και να διαπιστώσουν τα αίτια
της θανατηφόρας συμπλοκής. Όμως όπως διαπίστωσαν, τα στόματα ακόμη και των αυτοπτών
μαρτύρων ήταν ερμητικά κλειστά.
.
Οι αστυνομικοί της Υποδιεύθυνσης Ασφάλειας Βόλου, μετά από προσαγωγές μαρτύρων οι
οποίοι ήταν φειδωλοί στις καταθέσεις τους, κατάφεραν να εντοπίσουν τους δύο δράστες που
αναζητούσαν. Το τελευταίο χρονικό διάστημα οι φασαρίες μεταξύ Ελλήνων και Αλβανών
έχουν πολλαπλασιαστεί .

3) Συλλήψεις από το Λιμενικό Σώμα

Από την 1η Αυγούστου 2007 το Ελληνικό Λιμενικό συνέλαβε πάνω από 350 μετανάστες
χωρίς χαρτιά. Πρόκειται για τεράστια αύξηση, αν συγκριθεί με τους 1.000 ανθρώπους που
συνελήφθησαν από τον περασμένο Ιανουάριο έως και τον Ιούλιο 92. Το πιο μεγάλο καραβάνι
αποτελείτο από 141 άτομα, τα οποία συνελήφθησαν καθώς αποβιβάζονταν στις ακτές της
Σύμης: Τρεις από τους αλλοδαπούς που επέβαιναν στο σκάφος συνελήφθησαν ως διακινητές
μεταναστών και οι υπόλοιποι οδηγήθηκαν σε χώρο του δήμου απ' όπου το πιο πιθανό είναι να
απελαθούν. Ο,τι ακριβώς έπαθαν οι 93 ιρακινοί πρόσφυγες κουρδικής καταγωγής που
συνελήφθησαν στις 3 του μηνός στο Βελεστίνο Μαγνησίας.

Ασχέτως του γεγονότος ότι οι περισσότεροι ζήτησαν πολιτικό άσυλο και του ότι όλοι τους
προέρχονται από εμπόλεμη περιοχή, το Ιράκ, γεγονός που -σύμφωνα με το νόμο- καθιστά την
απέλασή τους ανέφικτη, αυτό φαίνεται πλέον να μην έχει καμία σημασία για τις αστυνομικές
αρχές, οι οποίες προχώρησαν σε μια ιδιαίτερα ταχύρρυθμη μαζική απέλαση.
Η μεταφορά τέτοιων περιπτώσεων γίνεται στο καινούριο κέντρο κράτησης στο χωριό
Φυλάκιο της Ορεστιάδας, όπου με συρματοπλέγματα και κάμερες οι πρόσφυγες θα
βρίσκονται σε απομόνωση, χωρίς νομική υποστήριξη, χωρίς επαφή με δικηγόρους και
οργανώσεις που θα μπορούσαν να τους στηρίξουν.
Συνήθως τέτοιες περιπτώσεις απελαύνονται με συνοπτικές διαδικασίες στην Τουρκία και
πάλι η ζωή και η ελευθερία τους θα είναι σε κίνδυνο. Κι όμως, η παράνομη απέλαση είναι
παραβίαση του ελληνικού Συντάγματος (νόμος 3386/2005), της Σύμβασης της Γενεύης και
του Προεδρικού Διατάγματος 61/99.

Μετά την εκλογή της νέας κυβέρνησης του συντηρητικού κόμματος της Ν.Δ. ο υπουργός
Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης καθηγητής Προκόπης Παυλόπουλος. προώθησε στους
συναρμόδιους υπουργούς Προεδρικό Διάταγμα που προβλέπει τη δημιουργία έξι τμημάτων
Δίωξης της παράνομης μετανάστευσης93. Τα τμήματα θα λειτουργήσουν στο νομό
Δωδεκανήσου, όπου θα είναι δύο και στους νομούς Εύβοιας, Χίου, Σάμου και Λέσβου. Το
Προεδρικό Διάταγμα προβλέπει τον τρόπο στελέχωσης και άρθρωσης και λειτουργίας των
ειδικών αυτών τμημάτων.

91
Εφημερίδα «Θεσσαλία», 25 Ιουλίου 2007
92
Δελτίο Τύπου του Δικτύου Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών(παράρτημα
Βόλου), 28 Αυγούστου 2007
93
www.in.gr, 3/10/2007
4) Νιγηριανές γυναίκες στους δρόμους της Αθήνας 94

Κάθε βράδυ, παραπλεύρως του δημαρχείου της Αθήνας, δίπλα στην πλατεία Ομονοίας, εκεί
όπου ξεκινούν τα στενά δρομάκια του Ψυρρή, μιας δημοφιλούς περιοχής με κέντρα
διασκέδασης, μαύρες κοπέλες από τη Νιγηρία μαζεύονται για να δουλέψουν. Ντυμένες
προκλητικά, πλησιάζουν τους περαστικούς και προσφέρουν τις υπηρεσίες τουςΟι όμορφες
αυτές κοπέλες απ’ τη Νιγηρία, μεταξύ 20 και 25 ετών, είναι θύματα trafficking, τα οποία
αναγκάζονται να εκπορνευτούν για ελάχιστα χρήματα. «Όλοι το γνωρίζουν αυτό. Οι νέοι της
Αθήνας που μαζεύονται στου Ψυρρή για να διασκεδάσουν· οι αστυνομικοί με πολιτικά που
περιπολούν στην περιοχή· ο δήμαρχος της Αθήνας και πάνω απ’ όλα οι πελάτες» μας λέει ο
κάτοικος της περιοχής Μιλτιάδης Παπαθωμόπουλος, κοιτάζοντας τα κορίτσια και τον κόσμο
να περνά μπροστά τους.

Οι Νιγηριανές κοπέλες εμφανίστηκαν στους δρόμους της Αθήνας κατά την περίοδο των
Ολυμπιακών Αγώνων κι από τότε δεν ξανάφυγαν. Κανείς δεν ήξερε από πού ήρθαν και
κανείς δεν ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα να μάθει, μέχρι που η Ντίνα Δασκαλοπούλου, μια
δημοσιογράφος που ασχολείται με κοινωνικά θέματα, σκέφτηκε ότι αυτή η κατάσταση δε
μπορούσε να συνεχιστεί.

«Το έκανα για δύο λόγους», είπε στο IPS, μιλώντας για την απόφασή της να ξεκινήσει μια
έρευνα για το ζήτημα αυτό. «Καταρχάς, επειδή όλοι, τόσο οι πολίτες όσο και οι επίσημοι,
είχαν μια στάση του είδους “αυτά συμβαίνουν, κανείς δε μπορεί να τα σταματήσει” και
δεύτερον, επειδή το σύνολο αυτών με τους οποίους μίλησα επέμεινε ότι κανείς δε μπορεί
στην πραγματικότητα να βγει και να μιλήσει γι’ αυτή την ιστορία». Το ρεπορτάζ της,
συγκεντρωμένο μετά από δουλειά έξι μηνών, κυκλοφόρησε στις 24/5 στην Ελευθεροτυπία,
μια μεγάλη καθημερινή, πανελλαδική εφημερίδα. Ανακάλυψε ότι οι κοπέλες προέρχονταν
από μια περιοχή της Νιγηρίας ονόματι Edo, η οποία παρέχει σε τακτική βάση ανθρώπους στα
παγκόσμια δίκτυα δουλεμπόρων. Οι κοπέλες πωλούνται από τις οικογένειές τους για 2000
ευρώ ή παρασύρονται από τους σωματέμπορους με την υπόσχεση μιας καλύτερες ζωής.
Υπολογίζεται ότι γύρω στις 50.000 κοπέλες απ’ αυτή την περιοχή υφίστανται σεξουαλική
εκμετάλλευση σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Οι περισσότερες περνάνε μέσω Ιταλίας. Οι
σωματέμποροι τους χρεώνουν το ταξίδι γύρω στα 40.000 ευρώ και στη συνέχεια την
αναγκάζουν να εκπορνευτούν για να ξεπληρώσουν το χρέος τους. Αρκετές απ’ αυτές τις
γυναίκες έχουν πει ότι οι σωματέμποροι, που τις περισσότερες φορές είναι νιγηριανοί,
επικαλούνται προλήψεις σχετικές με τις παραδοσιακές τελετές βουντού προκειμένου να
πείσουν τις κοπέλες πως, σε περίπτωση που μιλήσουν, αυτές κι οι οικογένειές τους θα
υποφέρουν.

Η έκθεση της Δασκαλοπούλου περιλαμβάνει την κατάθεση μιας γυναίκας από την Νιγηρία, η
οποία συνελήφθη για παράνομη πορνεία στις 18 Νοεμβρίου. Ο ανακριτής αρνήθηκε την
παροχή βοήθειας ως θύμα στην νεαρή νιγηριανή η οποία αναφέρεται ως “Κ.L.” και
οδηγήθηκε στην απέλαση παρόλο την λεπτομερή κατάθεση της εναντίον των ανθρώπων που
την ώθησαν στην πορνεία. Η “K.L.” άρχισε να κρύβεται, το να γυρίσει στην χώρα της θα
σήμαινε μεγάλο κίνδυνο για την ζωή της, αφού στη περιοχή από την οποία προέρχεται
επικρατεί η Σαρία, σύμφωνα με την οποία σχέσεις εκτός γάμου μπορούν να τιμωρηθούν με
βασανιστήρια και θάνατο. Τελικά ένα δεύτερο δικαστήριο την αναγνώρισε την 1η Ιουνίου ως
θύμα και διέταξε νομική έρευνα ενάντια των προαγωγών της (traffickers).

Το Ε.Π.Σ.Ε. καταδίκασε την έλλειψη πολιτικής βούλησης για την καταπολέμηση του
trafficking. Διάφορες ανωμαλίες αναφέρθηκαν κατά την διεξαγωγή των ερευνών.
Αστυνομικοί συχνά «λείπουν» από τα δικαστήρια όταν καλούνται να καταθέσουν. Η έλλειψη
διερμηνέων κάνει το έργο ακόμα ποιο δύσκολο. « Τα θύματα έρχονται σε επαφή με την

94 94
Inter Press Service News Agency,Tuesday, September 25, 2007 17:18 GMT,
http://www.ipsnews.net/print.asp?idnews=39396
αστυνομία για πρώτη φορά κατά την διάρκεια επιχειρήσεων, όταν συλλαμβάνονται για
παράνομη πορνεία ή ως παράνομοι μετανάστες» είπε η Δάφνη Τσιχλή από την Διεθνή
Αμνηστία στο I.P.S. « Η πλειοψηφία των αστυνομικών δεν είναι σε θέση να διακρίνει ένα
θύμα και συχνά τα ίδια τα θύματα δεν μπορούν να εξηγήσουν την κατάσταση τους». «Μετά
την αναγνώριση δίνεται στα θύματα ένας μήνας προθεσμία για να αποφασίσουν αν θέλουν να
συνεργαστούν με τις αρχές ή να αντιμετωπίσουν αυτομάτως τον επαναπατρισμό. Αυτό είναι
ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα εάν σκεφτεί κανείς το τι περνάνε. Με τον ένα ή τον
άλλο τρόπο πολλές απ’ αυτές απελαύνονται και οι υποθέσεις τους δεν καταλήγουν στο
δικαστήριο. Από αυτές οι περισσότερες από τις μισές γίνονται θύματα του trafficking ξανά»
είπε.

Σύμφωνα με τη Μαριάννα Θεοδωρά γιατρός και μέλος της Μ.Κ.Ο. Πράξις , οι Νιγηριανές
δεν λαμβάνουν την προστασία που απολαμβάνουν άλλες εκδιδόμενες γυναίκες « Οι γυναίκες
που δηλώνουν ότι εργάζονται ως ιερόδουλες στην Ελλάδα δικαιούνται να έχουν δωρεάν
ιατρική εξέταση κάθε 2 εβδομάδες. Όμως οι κοπέλες απ τη Νιγηρία είναι παράνομα στη
χώρα και γι αυτό αποκλείονται απ αυτή την προστασία. Επιπλέον δεν είναι μορφωμένες ή
πληροφορημένες για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήμαα όπως ο H.I.V ή η Ηπατίτιδα,
και από την έρευνα μας γνωρίζουμε ότι συναινούν σε συνουσία χωρίς προφύλαξη». Στην
Ελλάδα οι υπηρεσίες υποστήριξης και προστασίας είναι έτσι οργανωμένες ώστε να φτάνουν
στα θύματα μόνο όταν ήδη κρατούνται για παράβαση του νόμου. Τότε η βοήθεια έρχεται
πολύ αργά. Τα θύματα έχουν ήδη υποφέρει πάρα πολύ, πολλά από τα οποία έχουν υπάρξει
θύματα του trafficking για χρόνια και είναι παγιδευμένα σε επιπλοκές ενός νομικού
συστήματος το οποίο είναι σε μεγάλο μέρος εχθρικό απέναντι τους. «Δημοσίευσα το άρθρο
μου σε μια μεγάλη εφημερίδα, προσπάθησα να προκαλέσω αντιδράσεις κινούμενη εναντίον
του Υπουργείου Εσωτερικών με ένα δεύτερο άρθρο. Άφησα υπονοούμενα ότι έχω στοιχεία
στα χέρια μου. Κανένας ανακριτής, αστυνομικός ή πολιτικός δεν μου τα ζήτησε ποτέ» είπε η
Ντίνα Δασκαλοπούλου. « Προσπάθησα πολύ να καταλάβω γιατί τόσοι λίγοι άνθρωποι
αντιδρούν σε ένα έγκλημα που συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας και νομίζω ότι ξέρω τον
λόγο. Τα κορίτσια από τη Νιγηρία δεν πάνε για «τα πολλά λεφτά», ικανοποιούν την ζήτηση
από χαμηλής ποιότητας «πελάτες» - νεαροί Έλληνες και μετανάστες. Ίσως να έγιναν και η
λεία των διεφθαρμένων αρχών. Πολλοί δείχνουν πρόθυμοι να κάνουν τα στραβά μάτια».

5) Καταληκτικά Σχόλια της Επιτροπής για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά
των Γυναικών του ΟΗΕ (CEDAW) για την Ελλάδα

Τα Καταληκτικά Σχόλια της Επιτροπής δημοσιοποιήθηκαν στις 9 Φεβρουαρίου 2007 στη

Νέα Υόρκη και περιλαμβάνουν τις ακόλουθες Συστάσεις του ΟΗΕ προς την Ελλάδα για
trafficking, σαρία και διακρίσεις κατά Ρομά 95

Η Επιτροπή αντιμετωπίζει τις ανησυχίες και τις προτάσεις που έχουν διαπιστωθεί στα
παρόντα συμπερασματικά σχόλια και απαιτούν την άμεση προσοχή της Κυβέρνησης από
τώρα μέχρι την επόμενη Αναφορά. Επομένως, η Επιτροπή καλεί την κυβέρνηση να
συγκεντρώσει τις δραστηριότητες εφαρμογής σε αυτές τις περιοχές και να παρουσιάσει τι
μέτρα πήρε και ποια αποτελέσματα έχει στην επόμενη Αναφορά. Ζητά από την Κυβέρνηση
να υποβάλλει σε όλα τα εμπλεκόμενα Υπουργεία και το Κοινοβούλιο τα παρόντα
συμπερασματικά σχόλια για να εξασφαλίσει την συνολική τους εφαρμογή. Την ώρα που
λαμβάνει υπόψη τα μέτρα που έχουν παρθεί από την Κυβέρνηση για να αυξήσει την
αφομοίωση των γυναικών, που ανήκουν σε μειονότητες, στην ελληνική κοινωνία - όπως το

95
Concluding Comments of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women:
Greece,(http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/cedaw37/concludingcommentsAU/Greece_%20A
dvance%20Unedited%20Version.pdf)
Πλάνο Αφομοίωσης για την Κοινωνική Ολοκλήρωση των γυναικών Ρομά - η Επιτροπή
ανησυχεί ότι γυναίκες από μειονοτικές ομάδες, όπως οι Ρομά και οι μουσουλμάνες,
συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις πολλαπλών μορφών χωρίς δυνατότητα για
πρόσβαση στη παιδεία , την εργασία και την ιατρική περίθαλψη. Η Επιτροπή λυπάται για την
έλλειψη πληροφοριών και στοιχείων για γυναίκες απ’ αυτές τις ομάδες στην έκθεση. Η
Επιτροπή καλεί την κυβέρνηση να εφαρμόσει αποτελεσματικά μέτρα για να εξαλειφθούν οι
διακρίσεις εναντίον των γυναικών από εθνικές μειονότητες, ειδικά Ρομά και μουσουλμάνων,
και να αυξήσει την απόλαυση βασικών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η Επιτροπή ζητά από την
κυβέρνηση να παρέχει στην επόμενη έκθεση τις πληροφορίες για την κατάσταση των
γυναικών από εθνικές μειονοτικές ομάδες όσον αφορά την παιδεία , την εργασία και την
ιατρική περίθαλψη και κάτω από την επίδραση των μέτρων που έχουν παρθεί για να γίνει
επιτυχημένη μια τέτοια πρόσβαση και να επιτευχθούν αποτελέσματα καθώς και τις τάσεις σε
βάθος χρόνου.

Καλωσορίζοντας τα διάφορα μέτρα που εφαρμόστηκαν για την καταπολέμηση του

trafficking, μαζί με την αναθεώρηση της νομοθεσίας και την υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου
σχεδίου δράσης κατά του trafficking, η Επιτροπή παραμένει ανήσυχη όσον αφορά την
εξακολούθηση του trafficking γυναικών και κοριτσιών και την ανεπαρκή εφαρμογή της
νομοθεσίας για το trafficking. Η Επιτροπή απαιτεί απ’ την Κυβέρνηση να εφαρμόσει
αποτελεσματικά αυτό το ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης εναντίον του trafficking. Επίσης
καλεί την κυβέρνηση να εγγυηθεί ότι η νομοθεσία για το trafficking έχει εφαρμοστεί πλήρως,
ειδικά στο να διώκονται και να τιμωρούνται επιτυχώς οι παραβάτες. Επίσης συμβουλεύει την
Κυβέρνηση να αυξήσει τις προσπάθειες να αποφεύγεται το trafficking ανθρώπων και να
παρέχει βοήθεια και υποστήριξη σε γυναίκες θύματα.

Η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία όσον αφορά την έλλειψη πληροφοριών για τις
μετανάστριες που δεν μπορούν να αποκτήσουν πιστοποιητικά γέννησης για τα παιδιά τους. Η
Επιτροπή ζητά απ’ την κυβέρνηση να πάρει μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί να παρέχονται στα
παιδιά μεταναστριών πιστοποιητικά γεννήσεως. Η Επιτροπή εκφράζει ανησυχία για την μη
εφαρμογή του ελληνικού δικαίου στην μουσουλμανική μειονότητα σε θέματα γάμου και
κληρονομιάς, αφού οι μουσουλμανικές κοινότητες μπορούν να διαλέξουν να κυβερνιόνται
σύμφωνα με την Σαρία. Η Επιτροπή ανησυχεί ότι αυτή η κατάσταση οδηγεί σε διακρίσεις
εναντίον των μουσουλμάνων γυναικών παραβαίνοντας το ελληνικό Σύνταγμα και το Άρθρο
16 της Σύμβασης. Η Επιτροπή παρατηρεί με ανησυχία τα συνεχή φαινόμενα πρώιμων γάμων
και πολυγαμίας μέσα στην μουσουλμανική κοινότητα, μην αντέχοντας το γεγονός ότι
έρχονται σε σύγκρουση με την ελληνική συνταγματική τάξη και την Σύμβαση. Η Επιτροπή
συνιστά στην κυβέρνηση να αυξήσει τις προσπάθειες για να εγείρει στις μουσουλμάνες την
συνείδηση των Δικαιωμάτων τους και των αποζημιώσεων εξαιτίας καταπάτησης αυτών, και
να εξασφαλίσει ότι θα ωφεληθούν από τις παροχές του ελληνικού νόμου για τον γάμο και την
κληρονομιά. Η Επιτροπή καλεί την κυβέρνηση να επιβάλλει τους νόμους που απαγορεύουν
τους πρώιμους γάμους και την πολυγαμία και να πάρει ουσιαστικά και αποτελεσματικά
μέτρα με στόχο την εξάλειψη αυτών των πρακτικών, σύμφωνα με την ελληνική
συνταγματική τάξη, Άρθρο 16 της Σύμβασης και τη γενική οδηγία 21 της Επιτροπής για την
ποιότητα στον γάμο και τις οικογενειακές σχέσεις. Ενώ καλωσορίζει το έργο του Κέντρου
Ερευνών για την Ισότητα των Φύλων το οποίο στοχεύει στην υποστήριξη της κυβερνητικής
πολιτικής στη προώθηση της ισότητας των φύλων και την προαγωγή των γυναικών, η
Επιτροπή σημειώνει με ανησυχία ότι τα αποτελέσματα των ερευνών που εκτελέστηκαν από
το Κέντρο Ερευνών, ειδικά πάνω στις γυναίκες από μειονότητες, δεν περιλήφθηκαν στην
έκθεση της κυβέρνησης.

Η Επιτροπή σημειώνει ότι η επιμονή του κράτους στα 7 βασικά Διεθνή Όργανα Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων ( Το Διεθνές Σύμφωνο για Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτισμικά Δικαιώματα,
το Διεθνές Σύμφωνο των Πολιτικών και Ατομικών Δικαιωμάτων, η Διεθνής Συνθήκη για την
Εξάλειψη όλων των μορφών Φυλετικών Διακρίσεων, Διεθνής Συνθήκη για την Εξάλειψη όλων
των μορφών Διακρίσεων κατά των Γυναικών, η Συνθήκη κατά των Βασανιστηρίων και άλλων
Σκληρών, Απάνθρωπων ή Εξευτελιστικών Μεταχειρίσεων ή Τιμωριών, η Συνθήκη για τα
Δικαιώματα του Παιδιού και η Διεθνής Συνθήκη για την Προστασία των Δικαιωμάτων όλων
των Εργατών Μεταναστών και των μελών των οικογενειών τους) θα αυξήσει στις γυναίκες την
απόλαυση των Δικαιωμάτων τους και των Θεμελιωδών Ελευθεριών σε όλες τις εκφάνσεις
της ζωής. Η Επιτροπή γι αυτό το λόγο παροτρύνει την κυβέρνηση της Ελλάδας να εξετάσει
την επικύρωση της Συνθήκης στην οποία δεν συμμετέχει ακόμη, ονομαστικά, στη Διεθνή
Συνθήκη για την Προστασία των Δικαιωμάτων όλων των Εργατών Μεταναστών και των
μελών των οικογενειών τους. Η Επιτροπή ζητάει την ευρεία διάδοση στην Ελλάδα των
παρόντων συμπερασματικών παρατηρήσεων για να είναι οι άνθρωποι, μεταξύ αυτών τα
κυβερνητικά στελέχη, πολιτικοί, οι βουλευτές και οι γυναικείες και ανθρωπιστικές
οργανώσεις, σε θέση να γνωρίζουν τα βήματα που γίνονται για να εξασφαλιστεί η de jure και
de facto ισότητα των γυναικών, όπως επίσης και τα περεταίρω βήματα που απαιτούνται προς
αυτή την κατεύθυνση. Η Επιτροπή ζητάει απ τη κυβέρνηση να συνεχίσει να διαδίδει ευρέως,
ειδικά στις γυναικείες και ανθρωπιστικές οργανώσεις την Σύμβαση, το προαιρετικό της
Πρωτόκολλο, τις γενικές συστάσεις της Επιτροπής, την Διακήρυξη του Πεκίνου και την
Πλατφόρμα Δράσης καθώς και την Έκβαση της 23ης Ειδικής Συνόδου της Γενικής
Συνέλευσης, υπό τον τίτλο « Γυναίκες το 2000: Ισότητα των Φύλων, Ανάπτυξη και Ειρήνη
για τον 21ο Αιώνα».

Η Επιτροπή ζητά απ τη κυβέρνηση να απαντήσει στις ανησυχίες που εκφράζονται στα

παρόντα συμπερασματικά σχόλια στην επόμενη Έκθεση της σύμφωνα με το Άρθρο 18 της
Σύμβασης, το οποίο θα ισχύει από τον Ιούλιο του 2008.

6) Συνθήκες δουλείας για 10 Ρουμάνους εργάτες

Για εκμετάλλευση 10 Ρουμάνων των οποίων παρακρατούσαν τα έγγραφα, κατηγορούνται 2

συμπατριώτες τους96. Εμπλέκεται και επιχειρηματίας, γιος πρώην Δημάρχου Περιφερειακού
Δήμου. Σοκ στην Κοινή Γνώμη προκάλεσε η αποκάλυψη ότι 10 Ρουμάνοι έπεφταν θύματα
εκβιασμού και, σε καθεστώς δουλείας, πραγματοποιούσαν καταναγκαστικές εργασίες για
συμπατριώτες τους, με τις ευλογίες μάλιστα ενός τρίτου προσώπου, δηλαδή ενός Έλληνα
επιχειρηματία της περιοχής που είναι γιος πρώην Δημάρχου Περιφερειακού Δήμου.
Την ιστορία αποκάλυψαν οι ίδιοι οι παθόντες οι οποίοι εντοπίστηκαν επί της οδού Αγίου
Ανδρέου, και η καταγγελία έφτασε μέχρι την Ασφάλεια της Πάτρας.
Σύμφωνα με όσα εξιστόρησαν οι αλλοδαποί (έξι άνδρες - τέσσερις γυναίκες), ένα ζευγάρι
ομοεθνών τους παρακρατούσε τα έγγραφά τους αναγκάζοντάς τους να δουλεύουν αμισθί στο
χωράφι τους, θυμίζοντας την... Αρχαία Σπάρτη, με τους δούλους που εργάζονταν στα
χωράφια γαιοκτημόνων.
Το σοκ όμως προέκυψε κατά την διάρκεια της έρευνας, όταν μέρος των εγγράφων των 10
αλλοδαπών βρέθηκαν στην κατοχή του ιδιοκτήτη Σούπερ Μάρκετ Κώστα Ταπεινού, γιο του
πρώην Δημάρχου Λαρισσού.
Οι τρεις κατηγορούμενοι συνελήφθησαν με την κατηγορία της εκμετάλλευσης ανθρώπων.

Ωστόσο , ο Συνασπισμός της Αριστεράς και το GHM 97 καταγγέλλουν την προσπάθεια

υποβάθμισης της εμπορίας αλλοδαπών στη Λάππα Αχαΐας διότι έγινε δίωξη μόνο κατά ενός
αλλοδαπού και κανενός Έλληνα και δεν προφυλακίστηκε κανείς για πράξεις που συνιστούν
βαριά κακουργήματα (άρθρα Ποινικού Κώδικα 187 για εγκληματική οργάνωση και 323Α για
εμπορία ανθρώπων). Η εξαφάνιση της μήνυσης του Δημάρχου Λαρισσού στις αρχές του
2006 στην ΕΛ.ΑΣ., η καταγγελθείσα στάση συγκάλυψης αστυνομικού που είχε επισκεφθεί
τον καταυλισμό και η μη άσκηση ποινικής δίωξης που ζητούσε η Διεύθυνση Υγείας της
Νομαρχίας το Μάρτιο 2007, σε συνδυασμό με τις τρέχουσες εξελίξεις ενισχύουν την

96
GHM, Press Release, 10 April 2007
97
GHM, Press Release, 10 April 2007
εντύπωση ότι οι αρχές δεν ήθελαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα και τώρα προσπαθούν να
κατηγορήσουν μόνο τον πλέον ευάλωτο αλλοδαπό συνεκμεταλλευτή.

7) Η εξαφάνιση του Άλεξ

Μία κορυφαία παιδοψυχολόγος κατηγόρησε την αστυνομία στην Βόρεια Ελλάδα ότι
καλύπτει τις δραστηριότητες μιας σπείρας παιδόφιλων 98. Οι ισχυρισμοί έγιναν από την Δρ.
Χριστίνα Αντωνοπούλου, στη πρώτη επέτειο από την εξαφάνιση του 11χρονου Άλεξ, γιου
μιας Γεωργιανής μετανάστριας. Ο Άλεξ , ταλαντούχος πιανίστας , εξαφανίστηκε στη πόλη
της Βέροιας γυρνώντας σπίτι από ένα παιχνίδι μπάσκετ. Πέντε συμμαθητές του
κατηγορήθηκαν για φόνο. Το σώμα του Άλεξ δεν βρέθηκε ποτέ. Η Δρ. Χριστίνα
Αντωνοπούλου, υφηγήτρια για 22 χρόνια στη σχολή της αστυνομίας, ισχυρίζεται ότι
αποτράπηκε από την αστυνομία και το δικαστικό σώμα όταν προσπάθησε να ερευνήσει την
παιδοφιλική πτυχή για λογαριασμό της μητέρας του Άλεξ, Natela Ichuadze.
Η κυρία Ichuadze και ο δικηγόρος της Πυθαγόρας Ιερόπουλος, καλούν την κυβέρνηση να
αρχίσει μια νέα έρευνα.

8) Εισαγγελική Διάταξη αξιολογεί ως ρατσιστική Αστυνομική Σύσταση

αναφορικά με Ρομά

Η έγγραφη εντολή της Αστυνομικής Διεύθυνσης Αχαΐας προς τους εμπόρους της Πάτρας, να
μη συναλλάσσονται με Τσιγγάνους προκειμένου να αποφευχθεί η κυκλοφορία πλαστών
χαρτονομισμάτων , είναι ρατσιστική, σύμφωνα με Εισαγγελική διάταξη της Πάτρας που
εκδόθηκε την 1η Οκτωβρίου 2007 99.
Συγκεκριμένα, η Εισαγγελική Διάταξη ανέφερε ότι παραβιάζεται ο αντιρατσιστικός Νόμος
927/1979 (άρθρο 2) διότι «η σύσταση αυτή είναι φανερό ότι εκφράζει προσβλητικές ιδέες
κατά των Τσιγγάνων (ΡΟΜΑ) της περιοχής των Πατρών, λόγω της φυλετικής καταγωγής
τους, αφού τους θεωρεί συλλήβδην υπόπτους για διακίνηση πλαστών χαρτονομισμάτων, με
την αναμενόμενη εξαπάτηση των καταστηματαρχών στους οποίους υποτίθεται ότι θα
προσέφευγαν για την ανταλλαγή χρημάτων».
Παράλληλα, κρίθηκε ότι δεν υπάρχει παραβίαση της νομοθεσίας κατά των διακρίσεων που
θέτει σε εφαρμογή τις ευρωπαικές Οδηγίες, διότι η σύσταση αφορούσε κάθε
συναλλασσόμενο γενικώς, και όχι μόνο τους Ρομά.
Ωστόσο δεν θα τιμωρηθούν οι αστυνομικοί που εξέδωσαν την ανωτέρω Διαταγή λόγω
παραγραφής του αδικήματος, που επήλθε μετά την ψήφιση του Νόμου 3346/2005.

9) Εισβολή σε χώρο λατρείας (racist profiling)

Στις 3/10/2007 αστυνομικοί της Δίωξης Ναρκωτικών εισέβαλαν και με προκλητικό τρόπο
έκαναν έρευνα μέσα στο τζαμί που βρίσκεται στην οδό Γερανίου 100. Ήταν λίγο πριν από τις
4.30 το απόγευμα και λόγω της θρησκευτικής γιορτής του Ραμαζανιού το τζαμί ήταν γεμάτο
από μετανάστες από το Πακιστάν και το Μπανγκλαντές, σύμφωνα με όσα καταγγέλλουν ο
πρόεδρος της πακιστανικής κοινότητας Τζαβέντ Ασλάμ και ο Πέτρος Κωνσταντίνου από τη
Συμμαχία Σταματήστε τον Πόλεμο.

Οι ίδιοι προσθέτουν, μάλιστα, ότι «στο τζαμί βρήκαν περίπου 100 μετανάστες

98
“Τα Νέα της Πάτρας, 3 Απριλίου 2007, http://www.patranews.gr/news.asp?ID=4430
99
http://www.imeranews.gr/detail.php?id=34742
100
http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,id=90381088
προσευχόμενους, δηλαδή να κάθονται σταυροπόδι κοιτάζοντας τον τοίχο. Στους
θρησκευτικούς χώρους η είσοδος είναι ελεύθερη. Οποιος θέλει, βγάζει τα παπούτσια του και
μπαίνει. Οι αστυνομικοί βεβαίως δεν έβγαλαν τα παπούτσια τους, αλλά τουλάχιστον άφησαν
τα σκυλιά έξω». Ο συγκεκριμένος χώρος προσευχής είναι από τους παλαιότερους στο
αθηναϊκό κέντρο και γνωστός στις αρχές. Στεγάζεται στον πρώτο όροφο μιας πολυκατοικίας,
στην οδό Γερανίου 14. Κι όπως βεβαιώνει ο Μπανγκλαντεσιανός ιμάμης, είναι η τέταρτη
φορά, τις τελευταίες 15 μέρες, που εισβάλλουν αστυνομικοί στο συγκεκριμένο τζαμί.
Πάντως, οι έρευνες για ναρκωτικά δεν απέδωσαν, αφού δεν βρέθηκε τίποτα. Αντιθέτως, οι
μετανάστες τρομοκρατήθηκαν, αφού δεν μπορούν να γλιτώσουν τους αστυνομικούς ελέγχους
ούτε τις στιγμές που προσεύχονται.

10) Θάνατος Νιγηριανού στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης

Κύμα διαμαρτυριών αλλά και επεισόδια προκάλεσε ο θάνατος Αφρικανού οικονομικού

μετανάστη που έπεσε από μπαλκόνι καφετερίας στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης, το
βράδυτης 18ης Αυγούστου 2007 101. Συγγενείς και φίλοι του 27χρονου Νιγηριανού Τόνι
Ονουα υποστηρίζουν ότι ο άτυχος νέος έπεσε στο κενό για να αποφύγει επικείμενο
αστυνομικό έλεγχο από δύο άτομα με πολιτική περιβολή. Η Γενική Αστυνομική Διεύθυνση
Θεσσαλονίκης (ΓΑΔΘ) διαψεύδει ότι υπήρξαν αστυνομικοί σε διατεταγμένη υπηρεσία τη
συγκεκριμένη χρονική στιγμή, στο συγκεκριμένο σημείο όπου σημειώθηκε το τραγικό
περιστατικό. «Επιχειρώντας να πουλήσει ψηφιακούς δίσκους ήχου και εικόνας αντίκρισε δύο
άτομα, με πολιτική περιβολή, τα οποία εξέλαβε ως αστυνομικούς. Επιχειρώντας να αποφύγει
τον "ενδεχόμενο αστυνομικό έλεγχο" και να διαφύγει, πήδηξε από το μπαλκόνι του
καταστήματος, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί θανάσιμα», αναφέρεται σε ανακοίνωση της
ΓΑΔΘ.
«Ούτε αστυνομικός έλεγχος ούτε καταδίωξη υπήρξαν. Φοβήθηκε και έπεσε στο κενό»,
επισήμανε ο γενικός αστυνομικός διευθυντής Θεσσαλονίκης, υποστράτηγος Αντώνης
Μπαμιατζής. Σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση της ιατροδικαστού Ελένης Ζαγγελίδου, που
έκανε την αυτοψία, ο θάνατος του 27χρονου οφείλεται σε κρανιοεγκεφαλική κάκωση.
«Επεσε με φόρα από τον πρώτο όροφο πάνω σε μια τέντα που βρισκόταν από κάτω και στη
συνέχεια κατέληξε με το κεφάλι στο έδαφος», διαπίστωσε. Η νεκροψία-νεκροτομή θα γίνει
σήμερα.

Πάνω από τη σορό του Νιγηριανού συγκεντρώθηκαν αρχικά συμπατριώτες του, συγγενείς
και φίλοι, και στη συνέχεια άγνωστα άτομα που, κατά την Αστυνομία, «είχαν καλυμμένα τα
χαρακτηριστικά του προσώπου τους» και άρχισαν τα επεισόδια. «Προέβησαν αιφνιδιαστικά
και απρόκλητα στη ρίψη αντικειμένων, προκαλώντας υλικές ζημιές σε τραπεζικά
καταστήματα, σ' ένα σταθμευμένο αυτοκίνητο και σ' ένα πυροσβεστικό όχημα». αναφέρεται
στην ανακοίνωση της ΓΑΔΘ.
Αυτόπτης μάρτυρας ανέφερε στην «Ε» ότι «5-6 άτομα έριξαν κάδους σκουπιδιών στο δρόμο
και έβαλαν φωτιές κλείνοντας το ένα ρεύμα κυκλοφορίας της οδού Μεταμορφώσεως.
Συμπατριώτες του θύματος διαμαρτύρονταν επειδή, όπως υποστήριξαν, ήθελαν να πάρουν τη
σορό πριν έρθουν οι κάμερες, αλλά οι αστυνομικοί δεν τους άφηναν και περίμεναν τα
κανάλια». Κατά την Αστυνομία, «τη χρονική στιγμή κατά την οποία επιχειρήθηκε η
περισυλλογή και μεταφορά της σορού» οι συγκεντρωμένοι άρχισαν να πετούν πέτρες και
άλλα αντικείμενα εναντίον των «ενισχυμένων πλέον αστυνομικών δυνάμεων» και έτσι
τραυματίστηκαν ελαφρά τρεις αστυνομικοί στους οποίους παρασχέθηκαν οι πρώτες βοήθειες
σε εφημερεύοντα νοσοκομεία.

Η βουλευτής του ΠΑΣΟΚ στη Θεσσαλονίκη Χρύσα Αράπογλου αναφερόμενη στο θάνατο
του Νιγηριανού μετανάστη με δηλώσεις της καλεί τον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Εφετών
Θεσσαλονίκης και όλες τις αρμόδιες αρχές «να ρίξουν άπλετο φως με ταχύτατες διαδικασίες
101
«Ελευθεροτυπία», 20 Αυγούστου 2007
σε μια ύποπτη και τραγική υπόθεση. Με αλληλεγγύη και ανθρωπιά αντιμετωπίζουμε όλοι το
θάνατο ενός νέου ανθρώπου που ήρθε στη χώρα μας αναζητώντας μια καλύτερη τύχη, μια
καλύτερη ζωή. Στην τραγική του απώλεια δεν πρέπει να μείνει καμία σκιά».
Τον άδικο χαμό του 27χρονου καταγγέλλει και η Κομματική Οργάνωση Θεσσαλονίκης του
ΚΚΕ: «Το νέο αυτό έγκλημα καταδεικνύει τις δύσκολες και αντίξοες συνθήκες στις οποίες
ζουν οι οικονομικοί μετανάστες -και ιδιαίτερα αυτοί αφρικανικής καταγωγής- στη χώρα μας.
Η πολιτική της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ ευθύνεται για την άρνηση της νομιμότητας και την
πολύχρονη ταλαιπωρία των μεταναστών, για να τους κρατούν ομήρους».

«Η προσπάθειά του να διαφύγει έγκειται στο γεγονός ότι σε προηγούμενη σύλληψή του είχε
κακοποιηθεί από την ΕΛ.ΑΣ.», επισημαίνει σε ανακοίνωση της η Νεολαία του Συνασπισμού
στη Θεσσαλονίκη, κάνοντας λόγο για «άλλο ένα κρούσμα ρατσιστικής βίας». Το «Δίκτυο για
τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα» σημειώνει ότι «δεν πέφτει κανείς από το μπαλκόνι
με την υποψία ότι κάποιος τον παρακολουθεί». Και αποδίδει το θάνατο του Νιγηριανού
μικροπωλητή «στα αστυνομικά πογκρόμ ενάντια στους μετανάστες μικροπωλητές που
εξαπολύονται καθημερινά στους δρόμους των πόλεων».
Το «Φόρουμ Μεταναστών Θεσσαλονίκης» και η «Αντιρατσιστική Πρωτοβουλία
Θεσσαλονίκης» σημειώνουν ότι «η άρνηση του ελληνικού κράτους να νομιμοποιήσει, να
δώσει πολιτικό άσυλο, εργασία και ασφάλιση στους πρόσφυγες και η ανάλογη υποδοχή από
τις αστυνομικές αρχές έχουν πολύ εύκολη κατάληξη τη μαύρη εργασία και την παρανομία».
Απαιτούν την άμεση δημοσιοποίηση των ονομάτων των αστυνομικών-δολοφόνων του Τόνι
Ονουα και την άμεση καταδίκη τους, ενώ σήμερα το μεσημέρι θα δώσουν συνέντευξη Τύπου
στα γραφεία της Ενωσης Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων Θεσσαλονίκης.

11) Καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων

Δικαιωμάτων για σοβαρό τραυματισμό ενός Ρομά

Τον Ιούνιο του 2007 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε τη χώρα για παραβίαση του
άρθρου 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (προστασία της ζωής) και
υποχρέωσε το ελληνικό δημόσιο να καταβάλει στο θύμα της αστυνομικής βίας συνολική
αποζημίωση-ρεκόρ 120.000 ευρώ. Η βαρύτητα του γεγονότος και η τραγική κατάσταση του
θύματος που δέχθηκε τη σφαίρα του αστυνομικού στο κεφάλι και είναι πλέον παράλυτος,
ανίκανος 100% για εργασία, ήταν οι λόγοι για τη βαριά καταδίκη.
Αυτό όμως που φωτίζει εκ νέου η απόφαση, είναι η εναγώνια προσπάθεια της κυβέρνησης,
της ηγεσίας της αστυνομίας αλλά και της δικαιοσύνης, να συγκαλύψουν το γεγονός,
αποδίδοντάς το απλώς στην «ατυχή στιγμή». Οπως τονίζεται με έμφαση, οι αστυνομικές
αρχές, από τη στιγμή που είχαν συλλάβει και είχαν στα χέρια τους τον νεαρό κρατούμενο,
έχουν πλήρη ευθύνη για τη ζωή και τη σωματική του ακεραιότητα.

Το περιστατικό είχε συμβεί στις 26 Ιανουαρίου 1998 στις Σέρρες. Ο 17χρονος Ι.

Καραγιαννόπουλος λίγη ώρα μετά τη σύλληψή του από τους αστυνομικούς, οι οποίοι
επέδραμαν στο σπίτι της οικογένειας αναζητώντας ναρκωτικά, βρέθηκε με μια σφαίρα στο
κεφάλι. Ο ιατροδικαστής απεφάνθη ότι ο πυροβολισμός ήταν εξ επαφής. Ομως, αν και
χαρακτήρισε περίεργο τον τραυματισμό δεν απέκλεισε και το ενδεχόμενο του ατυχήματος!
Ο νεαρός μεταφέρθηκε και νοσηλεύτηκε σε νοσοκομείο επί τρεις μήνες. Μετά από
αλλεπάλληλες επανεισαγωγές και ταλαιπωρίες, το ΙΚΑ το 2002 αναγνώρισε μόνιμη
ανικανότητα σε ποσοστό 100% για οποιαδήποτε εργασία.
Οπως υποστήριξε ο ίδιος μετά τη σύλληψή του, οι αστυνομικοί τον μετέφεραν με περιπολικό
για νέα κατάθεση, αλλά σταμάτησαν ξαφνικά στο πάρκινγκ ενός νυκτερινού κέντρου και
άρχισαν να τον χτυπούν ζητώντας του να αποκαλύψει άλλους κρυψώνες ναρκωτικών. Οταν
εκείνος απάντησε ότι δεν ξέρει, ο επικεφαλής αστυνομικός έβαλε το πιστόλι στο κεφάλι του
και τον απείλησε ότι θα πυροβολήσει, πράγμα που έκανε τελικά!
Σύμφωνα με την εκδοχή της κυβέρνησης, όπως την ανέπτυξε το 2006 ενώπιον του
Ευρωδικαστηρίου, η αστυνομία έκανε επιδρομή στο σπίτι της οικογένειας
Καραγιαννοπούλου, μετά από υποψίες ότι ήταν αναμεμειγμένη σε διακίνηση ναρκωτικών.
Κατά την έρευνα βρέθηκαν και κατασχέθηκαν 37,5 γραμμάρια κάνναβης. Ο ένας αδελφός
διέφυγε, αλλά συνελήφθη ο 17χρονος. Κατά τη διαδρομή προς το τμήμα διαμαρτυρήθηκε για
τις χειροπέδες και είπε ότι θα τους υποδείξει και άλλους κρυψώνες ναρκωτικών. Μόλις
έφτασαν εκεί που τους υποδείχθηκε, του έβγαλαν τη μία χειροπέδα, αλλά εκείνος
προσπάθησε να διαφύγει. Στην καταδίωξη ο νεαρός απέσπασε το όπλο του αστυνομικού (από
το οποίο δεν είχε προλάβει να βγάλει τις σφαίρες) και κατά την πάλη που ακολούθησε, αυτό
εκπυρσοκρότησε και έτσι το θύμα αυτοτραυματίστηκε!

Ιδιαίτερη σημασία όμως έχει η στάση της ΕΛ.ΑΣ. αλλά και της δικαιοσύνης απέναντι σε ένα
τόσο τραγικό γεγονός.
Ολες οι Ένορκες Διοικητικές Εξετάσεις (ΕΔΕ) που διενεργήθηκαν απάλλαξαν ουσιαστικά
τον αστυνομικό που πυροβόλησε, αποδίδοντάς του απλώς ελαφρά αμέλεια, επειδή δεν
πρόσεξε να μην του πάρει το όπλο, το θύμα! Το εκπληκτικό είναι ότι η κυβέρνηση «νίπτει
τας χείρας της», καθώς ισχυρίζεται ενώπιον του Ευρωδικαστηρίου ότι οι πειθαρχικές
διαδικασίες είναι αυτόνομες!
Η ποινική δίκη του αστυνομικού που κατηγορούνταν απλώς για σωματική βλάβη από
αμέλεια, έγινε, μετά από αλλεπάλληλες αναβολές, τον Φεβρουάριο του 2003, δηλαδή πέντε
χρόνια αργότερα!

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δικαστές του Πλημμελειοδικείου Σερρών δεν είχαν βρει ούτε
έναν λόγο ενοχής του αστυνομικού και τον αθώωσαν και από την κατηγορία αυτή, λόγω
αμφιβολιών ως προς το αν επέδειξε αμέλεια !! Αλλά και το διοικητικό Πρωτοδικείο Σερρών,
στο οποίο προσέφυγε η οικογένεια του νεαρού ζητώντας αποζημίωση από το ελληνικό
δημόσιο, απέρριψε τον Απρίλιο του 2004 την απαίτησή του, κρίνοντας ότι ο τραυματισμός
ήταν τυχαίος!
Ομως το Ευρωδικαστήριο, χωρίς να εκφέρει άποψη για το τι πραγματικά συνέβη, εκτιμά ότι
η κυβέρνηση δεν έδωσε σοβαρή εξήγηση για το πώς τραυματίστηκε ο νεαρός κρατούμενος, ο
οποίος, ύστερα από τη σύλληψή του βρίσκεται σε ευάλωτη θέση και πρέπει να απολαμβάνει
την προστασία των αρχών.
Ακόμη πιο δηκτικός ήταν ο πρόεδρος του Τμήματος που εκδίκασε την υπόθεση στο
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, ο Κύπριος Λ. Λουκαΐδης, ο οποίος μειοψηφώντας μιλά για κενά
στην κυβερνητική εκδοχή, η οποία -όπως αναφέρει- δεν είναι ικανοποιητική και δύσκολα
αντέχει σε σοβαρή εξέταση των πραγμάτων!

12) Καταδίκη από το Ευρωπαικό Δικαστήριο

για απάνθρωπη αντιμετώπιση Σύρου μετανάστη

Απάνθρωπα και μειωτικά κρίθηκε, από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων

Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ), πως αντιμετωπίστηκε σε αστυνομικό τμήμα των Αθηνών ένας
συριακής καταγωγής πολίτης που είχε μεταβεί σε αυτό ως μάρτυρας για υπόθεση κλοπής 102.
Συγκεκριμένα, το ΕΔΑΔ έκρινε ομοφώνως ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 3 της
Συνθήκης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που απαγορεύει την απάνθρωπη και μειωτική για
το άτομο αντιμετώπιση. Το ελληνικό κράτος θα πρέπει να καταβάλει στον προσφεύγοντα
4.000 ευρώ για υλικές ζημιές, 20.000 για ψυχική οδύνη και 3.000 ευρώ για τα έξοδα.

Σύμφωνα με το δελτίο ενημέρωσης του ΕΔΑΔ, ο προσφυγών είναι συριακής καταγωγής ζει
και εργάζεται στην Ελλάδα από το 1986, είναι παντρεμένος με Ελληνίδα και διαθέτει άδεια

102
news.in.gr, 18 January 2007
διαμονής και εργασίας. Το Σεπτέμβριο του 1998 ο προσφυγών μαζί με δύο άλλα άτομα
συριακής καταγωγής, συνόδευσαν φίλο τους στο αστυνομικό τμήμα των Κάτω Πατησίων, για
την καταγγελία ένοπλης κλοπής. Υστερα από αρκετή ώρα αναμονής ο προσφυγών άρχισε να
παραπονείται. Αστυνομικός του τμήματος τον σκαμπίλισε και γρονθοκόπησε, ενώ ένας άλλος
αστυνομικός τον είχε ακινητοποιήσει. Ο προσφυγών εστράφη τότε προς άλλους
αστυνομικούς οι οποίοι τον έβρισαν και τον έκλεισαν σε άδειο δωμάτιο για τρεις ώρες. Οταν
οι αστυνομικοί διαπίστωσαν οτι ευρίσκετο νόμιμα στη χώρα τον άφησαν ελεύθερο. Ο
προσφυγών μετέβη εν συνεχεία στο νοσοκομείο όπου εξετάσθηκε και διαπιστώθηκε σχισμή
στο αριστερό τύμπανο και τραυματισμός αριστερά στο μέτωπο. Ο προσφυγών υποφέρει από
μείωση της ακοής του και ζαλάδες με συνέπεια την μείωση της ικανότητας εργασίας.

13) Καταδίκη της Ελληνικής Αστυνομίας από το Ευρωπαικό Δικαστήριο

Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για θάνατο Αλβανού

Νέα καταδίκη της Ελλάδας για την αλόγιστη χρήση αστυνομικής βίας. Έλαβε χώρα τον
Ιούλιο του 2007 από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που έκρινε ένοχη
τη χώρα για τον θάνατο του Αλβανού Gentjan Celnicu από πυροβολισμό στο κεφάλι, κατά τη
διάρκεια της αστυνομικής επιχείρησης σύλληψής του, τον Νοέμβριο του 2001 103.

Η υπόθεση αυτή δείχνει την αδυναμία της ΕΛ.ΑΣ., τόσο σε σχέση με τη διενέργεια
αποτελεσματικών και αμερόληπτων πειθαρχικών ερευνών όσο και με την εκπαίδευση των
στελεχών της στη σωστή χρήση των όπλων.
Σύμφωνα με τις εξηγήσεις που έδωσε η Αστυνομία στην τελική της έκθεση για το συμβάν,
δύο χρόνια αργότερα, για όλα έφταιγε και πάλι ο νεκρός Αλβανός. Εάν δεν αντιδρούσε και
δεν χτυπούσε με το πόδι το προτεταμένο χέρι του αστυνομικού που κρατούσε το πιστόλι, η
σφαίρα δεν θα τον έβρισκε στο κεφάλι.
Η ΕΔΕ αλλά και το πειθαρχικό συμβούλιο απήλλαξαν τον αστυνομικό που πυροβόλησε από
κάθε ευθύνη. Το ίδιο έκανε και το ποινικό δικαστήριο, που τον δίκασε λίγο καιρό αργότερα:
δεν διαπίστωσε καν κάποια αμέλεια του αστυνομικού!

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν διέθετε στοιχεία ώστε να αμφισβητήσει την επίσημη εκδοχή
της Αστυνομίας. Παρ' όλα αυτά, όμως, δέχθηκε ομόφωνα ότι με τον θάνατο του
συλληφθέντος παραβιάστηκε το άρθρο 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων για την προστασία της ανθρώπινης ζωής.
Σύμφωνα με την απόφαση, η ευθύνη του ελληνικού κράτους προκύπτει σε δύο σημεία:

* Πρώτον, στην πλήρη απουσία κανόνων και σαφών οδηγιών για τον τρόπο διενέργειας
παρόμοιων αστυνομικών επιχειρήσεων, γεγονός που εξηγεί γιατί οι αστυνομικοί οι οποίοι
εμπλέκονται σε αυτές αντιδρούν αυθόρμητα, χωρίς σχέδιο και διαδικασία προαποφασισμένη.

* Δεύτερον, στην έλλειψη μιας αποτελεσματικής και ανεξάρτητης έρευνας. Το δικαστήριο

παρατήρησε ότι μετά το συμβάν δεν τηρήθηκαν οι κανόνες έρευνας, δεν αποκλείστηκε ο
χώρος και δεν καταγράφηκε επακριβώς το περιστατικό.
Για όλους αυτούς τους λόγους, το ελληνικό Δημόσιο υποχρεώνεται να αποζημιώσει τις
αδελφές του θύματος με το συνολικό ποσό των 29.010 ευρώ.

103
«Ελευθεροτυπία», 6 Ιουλίου 2007
14) Δεκάδες μουσουλμάνοι βρίσκονται υπό παρακολούθηση ύστερα από
πληροφορίες ευρωπαικών υπηρεσιών.

Σε 20 χώρους που χρησιμοποιούν οι μουσουλμάνοι για την προσευχή τους επικεντρώνονται

οι παρακολουθήσεις των διωκτικών αρχών για τον εντοπισμό ακραίων ισλαμικών στοιχείων
στην Ελλάδα 104. «Η ανεξέλεγκτη λαθρομετανάστευση επιτρέπει σε ακραία στοιχεία να
έρχονται και στην Ελλάδα», αποκαλύπτει αξιωματικός της Αντιτρομοκρατικής Σε
παρακολούθηση βρίσκονται ομάδες Βορειοαφρικανών που μένουν στη χώρα μας και
προέρχονται κυρίως από το Μαρόκο και την Αλγερία, όπως αποκαλύπτει στα «ΝΕΑ»
ανώτερος αξιωματικός της Αντιτρομοκρατικής. Το σύνολο των Βορειοαφρικανών που αυτή
τη στιγμή ζουν στην Ελλάδα αγγίζει τις 7.000.

Ωστόσο όπως διευκρινίζουν στελέχη της Αντιτρομοκρατικής ελάχιστοι από αυτούς

απασχολούν τις αρχές. Σύμφωνα με πληροφορίες στο στόχαστρο των διωκτικών αρχών
βρίσκονται δύο Βορειοαφρικανοί που εκτελούν χρέη ιμάμη και για τους οποίους υπάρχουν
πληροφορίες πως ανήκαν σε σκληρές μουσουλμανικές οργανώσεις στην Αλγερία. Υπό στενή
παρακολούθηση βρίσκονται και κάποιες ομάδες Πακιστανών στις οποίες σύμφωνα με
πληροφορίες έχουν εισχωρήσει φονταμενταλιστές. Οι άλλες δύο ομάδες είναι οι Κούρδοι από
το Ιράκ και την Τουρκία και πολίτες αραβικών χωρών. Η προσοχή των διωκτικών αρχών
είναι στραμμένη σε 20 από τα τζαμιά, τα οποία συνήθως λειτουργούν με την ταμπέλα του
πολιτιστικού σωματείου.

15) Καταδίκη για δολοφονία Αλβανού στην Κρήτη

Την εσχάτη των ποινών επέβαλε στις 23/2/2007 το Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο Ηρακλείου
στον 19χρονο Γιώργο Γ., ο οποίος τα ξημερώματα της πρωτοχρονιάς του 2006
κατακρεούργησε με 17 μαχαιριές τον 17χρονο Αλβανό Έντισον Τζαχάι, στο σπίτι του
τελευταίου, στο Ρέθυμνο Κρήτης 105. Το δικαστήριο τον έκρινε ένοχο χωρίς κανένα
ελαφρυντικό και του επέβαλε την ποινή της ισόβιας κάθειρξης, καθώς και ποινή φυλάκισης
28 μηνών για τις υπόλοιπες κατηγορίες (οπλοφορία, οπλοχρησία, διατάραξη οικιακής
ειρήνης).

Και οι πέντε άλλοι κατηγορούμενοι για την ίδια υπόθεση κρίθηκαν ένοχοι για την ίδια
κατηγορία, αυτήν της απλής συνέργειας. Συνεπώς, για τους τέσσερις εξ αυτών -τον πατέρα
του δράστη και τους τρεις φίλους- υπήρξε μερική ανατροπή του κατηγορητηρίου, καθώς
παραπέμφθηκαν για άμεση συνέργεια. Η Βουλγάρα κατηγορούμενη αντιμετώπιζε εξαρχής
την κατηγορία της απλής συνέργειας. Οι ποινές που τους επιβλήθηκαν είναι για τον πατέρα
21 χρόνια και 11 μήνες και για τους υπόλοιπους από 10 μέχρι 14 χρόνια. Εκτός του δράστη,
στη φυλακή οδηγήθηκαν ο πατέρας του και ένας από τους φίλους του, καθώς η έφεσή τους
δεν είχε ανασταλτικό χαρακτήρα.

104
www.tanea.gr//Article.aspx?d=20070515&nid=4742116

105
http://www.in. gr/news/article. asp?lngEntityID= 782075&lngDtrID=244
16) Ξυλοδαρμός σε βάρος 23χρονου Ρομά από την Αστυνομία στην Πάτρα

Τον άγριο ξυλοδαρμό του από πέντε αστυνομικούς του Αστυνομικού Τμήματος Κάτω
Αχαΐας κατήγγειλε στις 13/4/2007 ο 23χρονος Τσιγγάνος Βασίλης Τσιτσίκος από τα Σαγέικα
του Δήμου Μόβρης106. Ο νεαρός Τσιγγάνος ο οποίος κατέθεσε μήνυση κατά των πέντε
ένστολων και με εντολή της Εισαγγελίας θα εξεταστεί από ιατροδικαστή, κατήγγειλε ότι οι
αστυνομικοί τον ξυλοκόπησαν ανηλεώς, προκειμένου να ομολογήσει διάφορες κλοπές τις
οποίες δεν είχε διαπράξει. Σύμφωνα με τον συνήγορό του Χρήστο Τσόλκα , «πρόκειται για
άλλο ένα κρούσμα αυθαιρεσίας και βίας που ενέχει δείγματα ρατσισμού». Ο έτερος
συνήγορος, Γιάννης Αποστολόπουλος, δήλωσε ότι ο πελάτης του που είχε συλληφθεί για
κλοπή υπέβαλε μήνυση για βασανισμό κατά των αστυνομικών, καθώς έχει μώλωπες στα
πόδια, τα χέρια και το κεφάλι του.

17) Πάτρα: Λιμενικός μαχαιρώνει 14χρονο Αφγανό

Την Πέμπτη 8 Νοεμβρίου 2007 αντιπροσωπεία μελών του Δικτύου κοινωνικής υποστήριξης
προσφύγων και μεταναστών επισκέφθηκε τους προσφυγικούς καταυλισμούς στην Πάτρα και
ήρθε σε επαφή με κοινωνικές οργανώσεις και πρόσφυγες 107. Φθάνοντας στην Πάτρα τα μέλη
του Δικτύου βρέθηκαν αντιμέτωποι με ένα πρωτοφανές περιστατικό βίας σε βάρος ενός
ανήλικου 14χρονου Αφγανού πρόσφυγα από άντρα του λιμενικού.
Συγκεκριμένα, νωρίς το πρωί της Πέμπτης ο 14χρονος Αφγανός Μ.Χ. είχε κρυφτεί κάτω από
φορτηγό σταθμευμένο μέσα στο λιμάνι της Πάτρας, έτοιμο για επιβίβαση με κατεύθυνση
προς Ιταλία. Κατά τη διάρκεια έλεγχου του λιμενικού, άνδρας με στολή που
πραγματοποιούσε τον έλεγχο άρχισε να κτυπά με μαχαίρι το οποίο κράταγε, άγνωστο για
ποιο λόγο, στο σημείο όπου βρισκόταν κρυμμένος ο ανήλικος για να τον εντοπίσει και παρότι
το παιδί κραύγαζε ο άνδρας συνέχισε να τον χτυπάει με το μαχαίρι βρίζοντάς τον ταυτόχρονα
.
Ο ανήλικος Αφγανός διακομίστηκε με τέσσερις μαχαιριές στην πλάτη και τα πόδια στο
νοσοκομείο Άγιος Ανδρέας, όπου έγινε συρραφή των τραυμάτων του και εισαγωγή για
νοσηλεία. Λίγη ώρα μετά την εισαγωγή του παιδιού, όταν η αντιπροσωπεία του Δικτύου
επιχείρησε να τον επισκεφθεί, διαπίστωσε ότι υπάλληλος του Λιμενικού Σώματος είχε
εγκατασταθεί στο θάλαμο του τραυματία και επί μία ώρα τον ανέκρινε, διακόπτοντας
συνεχώς την ανάκριση για να επικοινωνήσει (!!!) με την υπηρεσία του, αδιαφορώντας για την
κατάσταση της υγείας του και τη ψυχική του αναστάτωση. Μετά από παρέμβαση των μελών
της αντιπροσωπείας του Δικτύου και διαμαρτυρίες τους για τον τρόπο και χρόνο της
ανάκρισης κινητοποιήθηκε το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και κλήθηκε ο νομικός
σύμβουλος του νοσοκομείου για να παρέμβει. Η παρουσία των μελών του Δικτύου ενόχλησε
ιδιαίτερα τον ανακριτικό υπάλληλο, ο οποίος στράφηκε εναντίον τους με απειλές ακόμα και
για συλλήψεις. Όπως πληροφορηθήκαμε, εξάλλου, ο αρμόδιος εισαγγελέας ανηλίκων δεν
είχε ενδιαφερθεί καθόλου για το περιστατικό.

18) Ξυλοδαρμός νεαρού Αλβανού από την Αστυνομία στη Χαλκιδική

Θύμα ξυλοδαρμού από δύο αστυνομικούς καταγγέλλει ότι έπεσε νεαρός Αλβανός οδηγός
αυτοκινήτου, ο οποίος νοσηλεύεται στο Νοσοκομείο Πολυγύρου Χαλκιδικής 108.

106
«Ελευθεροτυπία», 14 Απριλίου 2007
107
Δελτίο Τύπου του Δικτύου Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών (9/11/2007)
108
http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20070521&nid=4780268
Ο 23χρονος κατέθεσε μήνυση εναντίον των αστυνομικών που τον ξυλοκόπησαν, ενώ για το
περιστατικό διενεργείται ήδη έρευνα από την Επιθεώρηση Κεντρικής Μακεδονίας της
ΕΛ.ΑΣ. Όπως καταγγέλλει ο νεαρός αλλοδαπός, στις 21/5/2007 την ώρα που οδηγούσε το
Ι.Χ. επιβατικό αυτοκίνητό του δύο αστυνομικοί στην Ιερισσό Χαλκιδικής ζήτησαν να
ελέγξουν το δίπλωμα οδήγησης. Όταν διαπίστωσαν ότι είχε εκδοθεί στην Αλβανία, τον
συνέλαβαν και τον οδήγησαν στο Αστυνομικό Τμήμα Ιερισσού όπου τον ξυλοκόπησαν
άγρια, χωρίς αιτία. Ο 23χρονος καταγγέλλει ότι οι αστυνομικοί την ώρα που τον χτυπούσαν
τον έβριζαν χυδαία, ενώ ένας συνάδελφός τους του ζήτησε χρήματα για να τον
απελευθερώσει.

19) Αστυνομικοί εισέβαλαν στο σπίτι Μολδαβής μετανάστριας και την

κακοποίησαν

Περιστατικό ενδεικτικό της βίας που ασκείται σε βάρος ακόμη και νόμιμων μεταναστών είναι
το ακόλουθο : τρεις αστυνομικοί με πολιτικά μπήκαν στο σπίτι Μολδαβής ιδιωτικής
υπαλλήλου που ζει νόμιμα στην Ελλάδα με την οικογένειά της στις 8 Ιουνίου 2007 και το
ερεύνησαν 109. Της ζήτησαν τα χαρτιά της και την πήγαν με Ι.Χ. στο κτιριο της Γενικής
Ασφάλειας Αθηνών. Της πήραν το κινητό, γυναίκα αστυνομικός τη χτύπησε στο κεφάλι, της
ζήτησαν να γδυθεί και να κοιτά τον τοίχο, της έψαξαν την τσάντα, την κλότσησαν και της
είπαν ότι αν δεν συνεργαστεί θα την έστελναν πίσω στην πατρίδα της. Εψαχναν τον πρώην
φίλο της τον οποίο την έβαλαν να καλέσει, ενώ υπέστη και άλλες ταπεινώσεις και απειλές.
Της έδωσαν, μάλιστα, το τηλέφωνο του γραφείου τους υποσχόμενοι «πλεονεκτήματα» σε
περίπτωση που συνεργαστεί. Μετά την περιπέτεια πήγε στο νοσοκομείο όπου οι γιατροί
γνωμάτευσαν τραύματα στον αυχένα, και διαπίστωσαν ξυλοδαρμό και κάκωση κεφαλής. Την
επόμενη μέρα κατέθεσε μήνυση για σωματική βλάβη, απειλή και εκβίαση: «Ενώ έτρεχε το
αυτόφωρο, δεν ακολουθήθηκε η αυτόφωρη διαδικασία. Είπαν ότι δεν τους βρήκαν. Πόσο
δύσκολο είναι να βρεις τα άτομα που είχαν υπηρεσία τη συγκεκριμένη μέρα και ώρα και
μάλιστα τους δόθηκε και ο αριθμός τηλεφώνου του γραφείου», αναρωτήθηκε σε συνέντευξη
της στην εφημερίδα «Ελευθεροτυπία» η δικηγόρος της και μέλος της Διεθνούς Αμνηστίας,
Βικτώρια Μπαντή, που κατήγγειλε το περιστατικό.

20) Ρατσιστική επίθεση ενάντια σε Αφγανό

Ρατσιστική επίθεση σε βάρος Αφγανού μετανάστη κατήγγειλε η οργάνωση «Πρωτοβουλία

Γένοβα» 110. Σύμφωνα με όσα καταγγέλλει ο Πέτρος Κωνσταντίνου, Αφγανοί που είχαν
επιβιβαστεί σε ΙΧ αυτοκίνητο επέστρεφαν στο σπίτι τους στις 24/9/2007 μέσα από τους
ελαιώνες, όπου εργάζονταν. Φτάνοντας στη γειτονιά -που κατοικούν αρκετοί Πακιστανοί και
Αφγανοί- άρχισαν να αποβιβάζονται από το αυτοκίνητο. Ένας κάτοικος της γειτονιάς,
ελληνικής καταγωγής, βγήκε από το σπίτι του με κυνηγετικό όπλο και άρχισε να πυροβολεί
φωνάζοντας «εδώ είναι Ελλάδα ρε...» και ταυτόχρονα πυροβόλησε στο πόδι τον έναν από
τους Αφγανούς.

Πακιστανοί και Αφγανοί, που αυτές τις μέρες γιορτάζανε το Ραμαζάνι, ενώθηκαν και λίγη
ώρα αργότερα, όπως ήταν μία ομάδα άρχισαν να κατευθύνονται προς το σπίτι του δράστη.
Υστερα από παρέμβαση του Αστυνομικού Τμήματος Θήβας, συνελήφθησαν τέσσερα άτομα
και ο δράστης, που παραπέμπονται στον εισαγγελέα Πλημμελειοδικών Θηβών με την
αυτόφωρη διαδικασία. Ο Αφγανός εργάτης που τραυματίστηκε στο πόδι μεταφέρθηκε στο
νοσοκομείο της Θήβας. Από τους τέσσερις κρατούμενους, δύο είναι Πακιστανοί και δύο

109
«Ελευθεροτυπία», 13 Ιουνίου 2007
110
25/9/2007, www.athens.indymedia.org
Αφγανοί. Τα ονόματα των τριών που έγιναν γνωστά από την πακιστανική κοινότητα είναι
Σαφά Κατέλ, Μοχάμετ Αχτάρ και Ουαλί Αχτάρ.

21) Αστυνομική βαρβαρότητα κατά μεταναστών καταγεγραμμένη σε βίντεο

Ένα βίντεο , το οποίο αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα youtube.com και προβλήθηκε στη
δημόσια και ιδιωτική τηλεόραση στις 16 Ιουνίου, απεικονίζει 2 νεαρούς μετανάστες να
ξυλοκοπούνται από αστυνομικό στο Αστυνομικό Τμήμα Ομονοίας και εξαναγκάστηκαν να
χτυπάνε ο ένας τον άλλο στο πρόσωπο 111. Οι νεαροί, που συνελήφθησαν για κλοπή τσάντας,
αριθμήθηκαν από τον αστυνομικό (ως ένα και δύο) και διατάχθηκαν να χτυπάει ο ένας τον
άλλο. Ο πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής καταδίκασε το γεγονός την ημέρα που
προβλήθηκε το βίντεο « Όλοι οι Έλληνες έμαθαν σήμερα για ένα συμβάν το οποίο είναι
απαράδεκτο για τα δημοκρατικά μας ήθη, ένα συμβάν το οποίο προσβάλλει το ελληνικό
κράτος. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να παραβιάζει τον νόμο. Και δεν θα επιτρέψουμε σε
κανένα να αμαυρώσει τον πολιτισμό και την εικόνα της Ελλάδας».

Το γραφείο του πρωθυπουργού διέρρευσε ότι ο πρωθυπουργός διάταξε τον Πολύδωρα να

επιβάλει παραδειγματική τιμωρία στους αναμειγνυομένους αστυνομικούς. Από τους εφτά
αστυνομικούς που αναμείχθηκαν στο συμβάν, 2 κατηγορήθηκαν για εγκληματικές πράξεις
και βασανισμό, 2 για συνενοχή και οι υπόλοιποι 3 με παραπτώματα, όπως υπόθαλψη
εγκληματία και υπέρβαση καθήκοντος. Ο αστυνομικός διευθυντής του τμήματος τέθηκε σε
διαθεσιμότητα. Ο εκπρόσωπος του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Πέτρος Ευθυμίου απέρριψε την δήλωση του
πρωθυπουργού ως «κοινωνικό σχολιασμό» και δήλωσε ότι ο πρωθυπουργός φέρει
προσωπική ευθύνη για τα δικαιώματα και την ζωή των πολιτών. Ο Πολύδωρας αποκάλεσε
την πράξη «μη αποδεκτή και καταδικαστέα» προσθέτοντας ότι «προσβάλει ευθέως τον
πολιτισμό μας και βλάπτει την εικόνα της αστυνομίας». Ωστόσο ο Πολύδωρας δήλωσε ότι η
δημοσιοποίηση του βίντεο ένα χρόνο μετά το συμβάν πιθανώς να είχε πολιτικά κίνητρα.
Κατακεραύνωσε επίσης τον Συνασπισμό , ο οποίος απαίτησε την παραίτηση του, ως «φωλιά
βίας», δηλώνοντας ότι το αριστερό κόμμα προσφέρει πολιτική κάλυψη για αναρχικούς που
επιτίθενται στην αστυνομία και στην δημόσια περιουσία. Στο ίδιο μήκος κύματος , ο
κυβερνητικός εκπρόσωπος Ευάγγελος Αντώναρος κατηγόρησε αυτούς που ασκήσανε κριτική
για το συμβάν του βασανισμού ότι δεν κατηγόρησαν την επίθεση σε αστυνομικό που έγινε
στις 22 Μαΐου από κουκουλοφόρους. Οι τεράστιες αντιδράσει που προκλήθηκαν έφεραν σε
δύσκολη θέση την αστυνομία , η οποία επιμένει ότι το περιστατικό ήταν μεμονωμένο. Ο
εκπρόσωπος της αστυνομίας Παναγιώτης Στάθης δήλωσε στην Αthens News ότι οι
εκπαιδευόμενοι στην Σχολή της Αστυνομίας διδάσκονται την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα
Ανθρώπινα Δικαιώματα, όπως και συνταγματικό δίκαιο. Ο αρχηγός της αστυνομίας
Αναστάσιος Δημοσχάκης τονίζοντας ότι η βία «θα αντιμετωπίζεται με παραδειγματική
σοβαρότητα» στις 19 Ιουνίου διέταξε να περάσει το μήνυμα σε όλες τις βαθμίδες της
αστυνομίας..

Και τα δύο αντιπολιτευόμενα κόμματα ΠΑ.ΣΟ.Κ. και Συνασπισμός θεωρούν τον κ.

Πολύδωρα σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνο για την αστυνομική βία, υποστηρίζοντας ότι η πύρινη
ρητορική του ώθησε την αστυνομία να δράσει με καθεστώς ατιμωρησίας για τον εαυτό της.
Τονίζοντας την γνωστή φράση του που αποκάλεσε τους αστυνομικούς «πραίτορες» (Η
επίλεκτη μονάδα του Ρωμαίου αυτοκράτορα). Ο βουλευτής του Συνασπισμού Φώτης
Κουβέλης , ο οποίος λαμβάνει μέρος στην επιτροπή της βουλής για την δημόσια τάξη, λέει
ότι χρειάζεται συνεχής προσπάθεια για να εκπαιδευτούν οι αστυνομικοί στα δικαιώματα των

111
ATHENS NEWS , 22/06/2007, page: A04
πολιτών και να εφαρμοστεί ο νόμος όταν παραβιάζεται από τους αστυνομικούς. «Οι λεκτικές
επιθέσεις από τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση δεν είναι αρκετές. Χρειαζόμαστε μια
ουσιαστική παρέμβαση», δήλωσε. Απαντώντας στην επίθεση του Πολύδωρα, δήλωσε ότι
«αυτό που ενοχλεί τον Πολύδωρα και άλλους είναι ότι ο Συνασπισμός υπερασπίζεται
σθεναρά τα δικαιώματα των πολιτών και καταδικάζει την κατάχρηση εξουσίας».

Ο Κουβέλης είπε ότι κατέθεσε μια συνεκτική πρόταση για να καταπολεμηθεί η ηπιότητα που
παρατηρείται όταν έχουμε να κάνουμε με αστυνομικούς παραβάτες του νόμου. «Τα λόγια του
υπουργού για την λειτουργία της αστυνομίας αναπτύσσουν μια βίαιη νοοτροπία. Πριν λίγο
καιρό ονόμασε τους αστυνομικούς πραίτορες και νωρίτερα ο πρώην πρωθυπουργός
Κωνσταντίνος Μητσοτάκης είπε στην αστυνομία «Εσείς είστε το κράτος»» , σημείωσε ο
κύριος Κουβέλης. «Η εικόνα που δημιουργείται είναι ότι η χώρα μας είναι πρώτη στην
αστυνομική βία. Ο υπεύθυνος μιλάει για αναρίθμητες περιπτώσεις αυθαίρετης συμπεριφοράς
από την αστυνομία». Πραγματικά, ο Έλληνας υπεύθυνος Γιώργος Καμίνης είπε ότι η
ελληνικές κυβερνήσεις ήταν απρόσεκτες δίνοντας διαταγές στην αστυνομία και ότι ο
αστυνομικός κώδικας σιωπής καλύπτει την βαρβαρότητα.

Ο βουλευτής του Πα.Σο.Κ. Ανδρέας Λοβέρδος παρουσίασε την αντίδραση της κυβέρνησης
ως δημαγωγία. Σημειώνει ότι την χαρακτηριστική συμμετοχή της αστυνομίας στο σχεδόν
θανάσιμο ξυλοδαρμό του Κύπριου φοιτητή τον Νοέμβριο του 2006 και ότι ο κυρίως
αστυνομικός υπεύθυνος τέθηκε σε διαθεσιμότητα για 15 μέρες και μετά πήρε ευμενής
μετάθεση. « Η κυβέρνηση πρέπει να είναι ιδιαιτέρως αυστηρή με αυτές τις καταστάσεις αλλά
δεν είναι. Ο λόγος του Πολύδωρα για πραίτορες απελευθερώνει τα βίαια ένστικτα της
αστυνομίας» δήλωσε στην Αthens News. «Πατρίδα, θρησκεία και οικογένεια είναι το
τρίπτυχο του Πολύδωρα ο οποίος συχνά δημιουργεί με αυτά τα λεγόμενα ένα ακροδεξιό
κλίμα στην βουλή», λέει ο Λοβέρδος. « Είχαμε λίγες περιπτώσεις αστυνομικής
βαρβαρότητας κατά την περίοδο κυβερνήσεων του Πα.Σο.Κ. Ποτέ δεν ήταν η αστυνομία
τόσο πολύ στο προσκήνιο όπως τον τελευταίο ενάμιση χρόνο». Η βουλευτής της Ν.Δ.
Κατερίνα Παπακώστα είπε στα Νέα ότι οι ένοχοι «δεν πρέπει μόνο να απομονωθούν αλλά να
αποταχθούν από το σώμα». Λέγοντας ότι το περιστατικό της Ομόνοιας « δεν συμβαδίζει με
την δημοκρατία και την νοοτροπία της Ελλάδας» επέμεινε ότι ο Καραμανλής «έδωσε το
σύνθημα» για την παραδειγματική τιμωρία των ενόχων.

22) Επιθέσεις ακροδεξιών με αφορμή την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου

Με δύο αιματηρές επιθέσεις που άφησαν τρεις τραυματίες στο Κέντρο της Αθήνας,
επανεμφανίστηκαν οι ελληνικές ακροδεξιές οργανώσεις 112. Σύμφωνα μάλιστα με καταθέσεις
αυτοπτών μαρτύρων, στις επιθέσεις συμμετείχαν και ξένοι νεοναζί που βρίσκονταν στην
Ελλάδα ως προσκεκλημένοι Ελλήνων ομοϊδεατών τους! Σύμφωνα με ανώτερο αξιωματικός
της Ελληνικής Αστυνομίας, υπάρχουν πληροφορίες πως το Σαββατοκύριακο βρέθηκε στην
Ελλάδα αριθμός αλλοδαπών ακροδεξιών, από αυτούς που κινούνται στον χώρο των
φασιστικών και νεοναζιστικών ομάδων, ως προσκεκλημένοι ελληνικών ακροδεξιών ομάδων.

Στις δύο επιθέσεις δεν συνελήφθη κανένας αλλοδαπός ακροδεξιός, ωστόσο

μαρτυρικές καταθέσεις επιβεβαιώνουν την παρουσία τους στον χώρο των
Το βράδυ της 27ης Οκτωβρίου 2007 , μετά τη λήξη των εκδηλώσεων της 7ης Γιορτής
Ελληνικής Νεολαίας που διοργάνωσαν μέλη της ακροδεξιάς οργάνωσης «Χρυσή
Αυγή» στο Πάρκο Στρατού στο Γουδί, ομάδα νεαρών ακροδεξιών επιτέθηκε και
ξυλοκόπησε Μαροκινό μετανάστη στον σταθμό του Μετρό στο Σύνταγμα. Σύμφωνα
112
http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20071029&nid=6423065&sn=%CE%95%CE%9B%CE%9B%
CE%91%CE%94%CE%91&spid=876
με τις μαρτυρικές καταθέσεις, ομάδα πέντε ατόμων κινήθηκε εναντίον του
Μαροκινού, τον οποίο άρχισε να βρίζει και στη συνέχεια να ξυλοκοπά. Επιβάτες που
βρίσκονταν εκείνη την ώρα στο Μετρό ακινητοποίησαν τους πέντε ακροδεξιούς και
τους παρέδωσαν στην Αστυνομία. Από τους πέντε, τελικά συνελήφθη ύστερα από
μήνυση για σωματικές βλάβες ένας 27χρονος νεαρός, ο οποίος αντέδρασε και
υπέβαλε και αυτός μήνυση για ψευδή καταμήνυση. Ο νεαρός μετανάστης
μεταφέρθηκε αιμόφυρτος στο νοσοκομείο όπου μετά τις πρώτες βοήθειες
αποχώρησε.

23) Αυστηρές ποινές σε μετανάστες σε προφανή δυσαναλογία

προς τις πράξεις που τέλεσαν

Το πρωτοβάθμιο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Σερρών επέβαλε στις 22/5/2007 ποινή

κάθειρξης 10 χρόνων χωρίς αναστολή σε δύο νεαρούς Ρουμάνους λαθρομετανάστες ηλικίας
27 και 25 ετών για «κλοπή κατ' εξακολούθηση, που τελέστηκε από δύο που είχαν ενωθεί για
να διαπράττουν κλοπές κατ' επάγγελμα» και για «παράνομη είσοδο στη χώρα» 113. Δηλαδή
έκλεβαν κυρίως για να τρώνε και το δικαστήριο τους καταδίκασε σε 10ετή κάθειρξη.

Καταδικάστηκαν για κλοπές σε συνολικά 16 σπίτια και καταστήματα του Νομού Σερρών,
όπου στις 6 από τις 10 περιπτώσεις αφαίρεσαν ή κατανάλωσαν τρόφιμα! Ενας παθών φέρεται
να είπε στο δικαστήριο πως του πήραν ντομάτα, ψωμί και τυρί, ενώ σχεδόν όλα τα θύματά
τους δήλωσαν ότι δεν επιθυμούν την ποινική τους δίωξη. «Καταθλίβομαι ιδιαίτερα, διότι οι
Ελληνες δικαστές δεν έκαναν τον κόπο ούτε στα νιάτα τους να διαβάσουν το μυθιστόρημα
του Β. Ουγκό "Οι Αθλιοι", και προφανώς από αμέλεια πήραν τον ρόλο τού Ιαβέρη, ο οποίος
κυνηγούσε με μανία τον Γιάννη Αγιάννη γιατί έκλεψε ένα καρβέλι ψωμί», δήλωσε ο
δικηγόρος Αθανάσιος Παλιοτζίκας, όταν άκουσε το αποτέλεσμα της δίκης.
Ο 25χρονος φέρεται, την πρώτη εβδομάδα του Μαΐου, να διέρρηξε μόνος του ένα
παντοπωλείο, όπου έφαγε και αφαίρεσε τσιγάρα, καθώς επίσης και δύο σπίτια, απ' όπου πήρε
χρήματα και τρόφιμα.

24) Ρατσιστική επίθεση κατά Πακιστανών μεταναστών

από οργανωμένη συμμορία στο Ρέντη

Οργανωμένη συμμορία δολοφόνων επιτέθηκε με αγριότητα κατά Πακιστανών μεταναστών

που ζουν στην περιοχή του Ρέντη το βράδυ της Κυριακής 7 Οκτώβρη 2007114. Πενήντας έως
εξήντα άτομα έφτασαν με μοτοσυκλέτες χωρίς πινακίδες και φορούσε στρατιωτικά ρούχα,
ήταν οπλισμένος με ρόπαλα, σιδερολοστούς, και μαχαίρια, και άρχισε να πετάει πέτρες, να
σπάει πόρτες, και τελικά εισήλθαν έως και σε μονονατοικία 4 Πακιστανών μεταναστών στην
οδό Σαρανταπόρου 13, που ευτυχώς είχαν προλάβει να εγκαταλείψουν το σπίτι έντρομοι από
την ταράτσα.. Οι εσωτερικοί χώροι των διαμερισμάτων καταστράφηκαν ολοκληρωτικά.
Παρά τις απεγνωσμένες εκκλήσεις μεταναστών και Ελλήνων γειτόνων, τα περιπολικά της
αστυνομίας άργησαν να έρθουν και οι δράστες είχαν φύγει

113
«Ελευθεροτυπία», 23 Μαίου 2007
114
Δελτίο Τύπου της οργάνωσης «Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών» (9/10/2007)
25) Νιγηριανός μικροπωλητής στην Καλαμαριά Θεσσαλονίκης τραυματίζεται
ύστερα από καταδίωξη της Δημοτικής Αστυνομίας

Θύμα της πολιτικής καταστολής και διώξεων σε βάρος των οικονομικών μεταναστών έπεσε
στις 11/10/2007 ένας Αφρικανός μετανάστης που ήρθε στην Ελλάδα αναζητώντας
μεροκάματο 115. Κατέληξε τραυματισμένος στο κεφάλι και φυλακισμένος στα κρατητήρια του
Αστυνομικού Τμήματος Λευκού Πύργου στη Θεσσαλονίκη

Στο πλαίσιο του κυνηγητού που έχει εξαπολύσει η Δημοτική Αστυνομία για να «πατάξει» το
παράνομο πλανόδιο εμπόριο, ο Μορτάλα Ντάγκα από τη Σενεγάλη, προσωρινός υπήκοος
Ιταλίας, εντοπίστηκε να πουλά τσάντες στη συμβολή των οδών Τσιμισκή και Αγίας Σοφίας,
στο κέντρο της πόλης. Στη διάρκεια του ελέγχου από άνδρες της Δημοτικής αστυνομίας,
χτύπησε στο κεφάλι. Σύμφωνα με μαρτυρίες ανθρώπων που ήταν παρόντες στο περιστατικό,
ο δημοτικός αστυνομικός κυνήγησε τον μικροπωλητή κι ο τελευταίος στην προσπάθειά του
να διαφύγει γλίστρησε κι έπεσε με το κεφάλι κάτω. Ο Μορτάλα Ντάγκα συνελήφθη από
άνδρες της Αστυνομίας και οδηγήθηκε στο Αστυνομικό Τμήμα Λευκού Πύργου.

Άξιο λόγου είναι το γεγονός ότι στο Αστυνομικό Τμήμα προσέτρεξε ως «κατήγορος» του
μετανάστη εκπρόσωπος του Εμπορικού Συλλόγου, που χρόνια τώρα έχει στοχοποιήσει ως
υπεύθυνους για την οικονομική κρίση στο εμπόριο τους πλανόδιους μικροπωλητές και
απαιτεί τη δίωξή τους. Αλλά και ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Θεσσαλονίκης που, σύμφωνα με
πληροφορίες, καθοδηγούσε το δημοτικό αστυνομικό να υποβάλει μήνυση εναντίον του
Αφρικανού μετανάστη. Έτσι, ο δημοτικός αστυνομικός υπέβαλε μήνυση εναντίον του για
εξύβριση και ανάρμοστη συμπεριφορά. Στις 12/10/07 το Τριμελές Πλημμελειοδικείο
Θεσσαλονίκης καταδίκασε το Σενεγαλέζο μετανάστη σε 13 μήνες φυλάκιση με τριετή
αναστολή για το αδίκημα της «αντίστασης κατά της αρχής» και της εξύβρισης, ενώ τον
αθώωσε για το αδίκημα της ελαφριάς σωματικής βλάβης.

26) Ποινική υπόθεση που αφορά αντισημιτισμό

Ο συγγραφέας Κώστας Πλεύρης και η εφημερίδα «Ελεύθερος Κόσμος» παραπέμφθηκαν να

δικασθούν από Β’ Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων Αθηνών, στις 5 Σεπτεμβρίου 2007, για
παράβαση του άρθρου 1 παρ. 1 και του άρθρου 2 του αντι-ρατσιστικού νόμου 927/79
κατηγορούμενοι πως «δημοσίως, δια του τύπου, με πρόθεση από κοινού δρώντες, προέτρεψαν
σε πράξεις και ενέργειες δυνάμενες να προκαλέσουν διακρίσεις, μίσος και βία κατά προσώπων
και ομάδων προσώπων, εκ μόνου του λόγου της φυλετικής και εθνικής καταγωγής αυτών, ενώ
εξέφρασαν και ιδέες προσβλητικές κατά ομάδας προσώπων λόγω της φυλετικής και εθνικής
καταγωγής των και δη των Εβραίων γενικώς, ο δε εξ αυτών πρώτος (Κων/νος Πλεύρης) τέλεσε
τις πράξεις αυτές κατ’ εξακολούθηση 116».

Υπενθυμίζεται πως η σχετική δικογραφία σχηματίσθηκε αυτεπάγγελτα, μετά από μηνυτήρια

αναφορά του Greek Helsinki Monitor στον Προϊστάμενο της Εισαγγελέας Πρωτοδικών
Αθηνών, στις 30 Οκτωβρίου 2006, για αντισημιτικά δημοσιεύματα του «Ελεύθερου Κόσμου»
της 27 Οκτωβρίου 2006 σε συνδυασμό με το βιβλίο του Κώστα Πλέυρη «Οι Εβραίοι – Όλη η
αλήθεια», που κυκλοφόρησε το Μάιο 2006. Κατά την προκαταρκτική εξέταση, η υπεύθυνη
για τα θέματα αντισημιτισμού στο GHM Andrea Gilbert και η ηγεσία του Κεντρικού
Ισραηλιτικού Συμβουλίου κατέθεσαν εγκλήσεις με παράσταση πολιτικής αγωγής, ενώ η
Αντιναζιστική Πρωτοβουλία κατέθεσε αναλυτικό υπόμνημα με μορφή συμπληρωματικής
μηνυτήριας αναφοράς. Όλοι τους είναι μάρτυρες κατηγορίας στη δίκη.

115
http://athens.indymedia.org/front.php3?lang=el&article_id=778245
116
GHM Press Release, 4 August 2007
Στις 13 Δεκεμβρίου 2007 επιβλήθηκε στον Κώστα Πλεύρη ποινή φυλάκισης 14 μηνών με
αναστολή για την κατηγορία της παράβασης του νόμου περί φυλετικών διακρίσεων.

27) Ρατσιστική επίθεση εναντίον Πακιστανών μεταναστών στο Αιγάλεω.

Την Παρασκευή 30/12/07, στις 23.30, οχτώ πακιστανοί μετανάστες δέχτηκαν μέσα στο ίδιο
τους το σπίτι οργανωμένη ρατσιστική επίθεση από ομάδα 30 περίπου ατόμων που ήταν
εξοπλισμένοι με μαχαίρια, αλυσίδες, σιδηρολοστούς και όπλα 117. Το περιστατικό ξεκίνησε με
υβριστικές ρατσιστικές επιθέσεις έξω από το σπίτι τους και συνεχίστηκε με δολοφονικό
τρόπο όταν εισέβαλαν μέσα σπάζοντας το παράθυρο και χτυπώντας τους ανελέητα. Οι οχτώ
πακιστανοί μετανάστες ξυλοκοπήθηκαν άγρια με σιδηρολοστούς. Οι τέσσερις έχουν υποστεί
σοβαρά τραύματα στο κεφάλι και στο πρόσωπο ενώ ο ένας νοσηλεύεται στο Θριάσιο
νοσοκομείο με εσωτερική εγκεφαλική αιμορραγία. Ο Ελληνοπακιστανικός Σύλλογος
κινητοποιήθηκε άμεσα και έχει κατατεθεί ήδη μήνυση από τα θύματα στο αστυνομικό τμήμα
της περιοχής κατά των δραστών.

6. ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ

Α) Θεσμικές παρεμβάσεις
1) Τριετές πρόγραμμα εμβολιασμού αλλοδαπών, μετακινούμενων πληθυσμών και
ανασφάλιστων άρχισε το υπουργείο Υγείας μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουνίου
2007, με στόχο την πλήρη εμβολιαστική κάλυψη των πληθυσμών αυτών. Την εκστρατεία
εγκαινίασε ο υπουργός Υγείας Δ. Αβραμόπουλος στις 13/4/2007, με αφορμή την Εβδομάδα
Εμβολιαστικής Κάλυψης της Ευρώπης.
Ο υπουργός δήλωσε ότι στους μετακινούμενους πληθυσμούς και στους αλλοδαπούς που
διαμένουν προσωρινά στην Ελλάδα τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης είναι χαμηλά και
μπορεί να αποτελέσουν πηγές έξαρσης λοιμωδών νοσημάτων.
3ετές πρόγραμμα.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος σχεδιάστηκε ένα σύγχρονο τριετές πρόγραμμα
εμβολιασμών και επανεμβολιασμών που αφορά όλους τους ανωτέρω αναφερόμενους
πληθυσμούς, στο πλαίσιο του οποίου, μεταξύ άλλων, κάθε εμβολιαζόμενος θα αποκτήσει
προσωπικό κωδικό κάρτας εμβολιασμού και σε συνδυασμό με το νέο βιβλιάριο υγείας και
εμβολιασμών -πού ήδη επεξεργάζεται ειδική επιστημονική επιτροπή-, θα υπάρχει πλήρης
καταγραφή και απογραφή όλων των εμβολιαζομένων, τηρουμένων των δικαιωμάτων όλων
για τα προσωπικά τους δεδομένα.
Όπως τονίστηκε σε συνέντευξη του υπουργού, στόχος του υπουργείου είναι μέσα σε μία
τριετία να έχουν εξαλειφθεί οι εμβολιαστικές ανισότητες στις ομάδες αυτές και η θωράκιση
της χώρας να είναι ομοιογενής. Το συντονισμό του προγράμματος ανέλαβε ο πρόεδρος του
Κέντρου Ελέγχου Λοιμωδών Νόσων και τον επιστημονικό τομέα ο πρόεδρος της Ελληνικής
Παιδιατρικής Εταιρείας.

117
Δελτίο Τύπου Ελληνικού Φόρουμ Μεταναστών – 1/12/2007 – www.migrant.gr
2) Σε απαντητική του επιστολή προς το Greek Helsinki Monitor ο Νομάρχης Αθηνών κ.
Σγουρός δήλωσε ότι ανέλαβε πρωτοβουλία προς το αρμόδιο Υπουργείο Υγείας προκειμένου
να διασφαλιστεί ο εμβολιασμός των ανήλικων παιδιών Ρομά της Αττικής, ύστερα από
επίσκεψη που πραγματοποίησε ο ίδιος στην περιοχή του Βοτανικού κατά την οποία
διαπίστωσε την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατούσε από πλευράς υγιεινής 118.

Β) Επιστημονική έρευνα για τα ποσοστά της κατάθλιψης

στους αλλοδαπούς
Ήρθε στο φως της δημοσιότητας μελέτη ότι η Ελλάδα και ιδιαίτερα η Αθήνα αυξάνουν τα
συμπτώματα κατάθλιψης και άγχους μεταξύ των μεταναστών, κυρίως των Αλβανών 119.
Ακόμη και οι μετανάστες πρώτης γενιάς παρουσιάζουν σημαντικά επίπεδα κατάθλιψης και
ψυχικής δυσφορίας, παρά τη μακρόχρονη παραμονή τους εδώ η οποία θα έπρεπε,
φυσιολογικά, να τα έχει αμβλύνει. Έρευνα του τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου
Αθηνών δείχνει ότι η Αθήνα ως τόπος διαμονής συνδέεται με μεγαλύτερη αύξηση των
ψυχικών διαταραχών μεταξύ των αλβανών μεταναστών.

Αντίθετα, οι ίδιες διαταραχές στους βούλγαρους μετανάστες δεν παρουσιάζουν στατιστικά

σημαντικές διαφορές σε σχέση με τον τόπο διαμονής.
Στην έρευνα της Αναστασίας Αζίζη Καλαντζή, καθηγήτριας Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου
Αθηνών και της Ευφροσύνης Σπανέα, διδάκτορος Ψυχολογίας, συμμετείχαν 404 μετανάστες
αλβανικής και βουλγαρικής καταγωγής από την Αττική και τη Μεσσηνία και 373 Ελληνες
από τις ίδιες περιοχές.
Τα καταθλιπτικά συμπτώματα αφορούν 37% των αλβανικής καταγωγής μεταναστών, 29%
των μεταναστών βουλγαρικής και 14,6% των γηγενών.
Συμπτώματα στρες εμφανίζει κατά 31,7% η ομάδα των Αλβανών, 27% των Βουλγάρων και
26% των Ελλήνων. Το εύρημα αυτό έρχεται σε αντίθεση με έρευνες σε μετανάστες άλλων
χωρών, οι οποίες εμφανίζουν πολύ υψηλότερα ποσοστά ψυχολογικής δυσφορίας στους
ξένους σε σχέση με τους γηγενείς. Είναι πιθανόν, αυτή η έλλειψη διαφοροποίησης να
οφείλεται στα εξίσου υψηλά επίπεδα δυσφορίας και άγχους των Ελλήνων.

Εκείνο που φαίνεται να επιβεβαιώνεται από την έρευνα είναι ότι η μεγαλύτερη ηλικία του
μετανάστη όταν ήλθε στην Ελλάδα, ο μικρότερος αριθμός παιδιών, η ελλιπής κοινωνική
υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους, καθώς και η μικρότερη ανθεκτικότητά του
ως χαρακτηριστικό της προσωπικότητας λειτουργούν ως παράγοντες επικινδυνότητας και
συνδέονται με περισσότερα συμπτώματα ψυχολογικής δυσφορίας.
Τα αποτελέσματα της έρευνας υποδεικνύουν ότι τα καταθλιπτικά συμπτώματα δεν
αμβλύνονται στο πέρασμα του χρόνου, κατά συνέπεια τα αρχικά προβλήματα πρέπει να
γίνονται αντικείμενο προσοχής και να μη θεωρούνται εφήμερα. Οι πολλαπλές απώλειες που
βιώνουν οι μετανάστες -απώλειες σημαντικών προσώπων, κοινωνικού κύρους και κοινωνικής
στήριξης- οδηγούν σε αυξημένα ποσοστά κατάθλιψης. Τα υψηλά αυτά επίπεδα,
επισημαίνουν οι επιστήμονες, μπορεί να οφείλονται στη μέγιστη αβεβαιότητα που νιώθει ο
αλβανός και βούλγαρος μετανάστης στην ελληνική κοινωνία. Ο μέσος όρος είναι πολύ
υψηλότερος από εκείνον σε άλλες έρευνες σε μετανάστες άλλων χωρών.

118
Επίσημη Επιστολή του Γραφείου του Αντινομάρχη – Αριθμός Πρωτοκόλλου 3579 – 12 Μαρτίου
2007
119
«Ελευθεροτυπία» , 29/7/2007 (άρθρο της Αύρας Γεωργίου)
Γ) Καλές Πρακτικές
Το Γραφείο Μετακινούμενων Πληθυσμών του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης
Νοσημάτων που υπάγεται στο Υπουργείο Υγείας πραγματοποιεί ιατρικές παρεμβάσεις με
την Κινητή Ιατρική Μονάδα σε χώρους μαζικής άφιξης μεταναστών σε διάφορες περιοχές
της χώρας, κατόπιν προσκλήσεως από την Πολιτική Προστασία ή άλλες κρατικές υπηρεσίες (
Νομαρχία, Λιμεναρχεία , Αστυνομία) ή από τις τοπικές υγειονομικές μονάδες 120.

Επίσης συμμετέχει στα παρακάτω προγράμματα:

1. «Προάσπιση και Προαγωγή της υγείας ελλήνων τσιγγάνων», που υλοποιείται σε

συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης - Διεύθυνση
Κοινωνικής Αντίληψης, με παρεμβάσεις με την Κινητή Ιατρική Μονάδα σε
καταυλισμούς – οικισμούς Ελλήνων Τσιγγάνων ανά την ελληνική επικράτεια καθώς
και επισκέψεις σε περιοχές ευθύνης των Ιατροκοινωνικών Κέντρων.

2. «Προάσπιση Υγείας σε καταυλισμούς «αιτούντων άσυλο», αλλοδαπών προσφύγων»

οι οποίοι εξυπηρετούνται από την Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής επί της οδού Π.
Ράλλη 24 που υλοποιείται σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής
Αλληλεγγύης - Διεύθυνση Κοινωνικής Αντίληψης, του Υπουργείου.

Δ) Παραβιάσεις του δικαιώματος πρόσβασης στην Υγεία

και στην Πρόνοια
1) Οι Ρομά στην περιοχή της Ξάνθη.

Σε άθλιες συνθήκες -χωρίς στοιχειώδη ιατρική περίθαλψη και φροντίδα- ζουν τα

Τσιγγανόπουλα στο Δροσερό Ξάνθης 121.. Η απαράδεκτη αυτή κατάσταση στον
υποβαθμισμένο, με πολλά προβλήματα οικισμό ανάγκασε το Σύλλογο των Τσιγγάνων
γυναικών της περιοχής «Η Ελπίδα» να καλέσει σε βοήθεια τους «Γιατρούς του Κόσμου».
«Τους είπαμε να 'ρθουν, γιατί πολλά παιδιά δεν είναι ασφαλισμένα στο ΙΚΑ, δεν έχουν
βιβλιάριο υγείας, δεν μπορούμε να τα εμβολιάσουμε. Πώς θα μεγαλώσουν και είμαστε στο
2007», λέει αγανακτισμένη η πρόεδρός του, Σαμπιχά Σουλεϊμάν. Οι «Γιατροί του Κόσμου»
ανταποκρίθηκαν και πήγαν στον οικισμό με την κινητή μονάδα «Λητώ».
Άρχισαν να εξετάζουν τα παιδάκια, που περίμεναν σε μια μεγάλη ουρά με τους γονείς τους,
έξω από τα γραφεία του Συλλόγου. Πειθαρχημένα, υπομονετικά, χωρίς διαμαρτυρίες,
διαψεύδοντας τις εκτιμήσεις που θέλουν τους Τσιγγάνους αδιάφορους και απείθαρχους.

Η Ντίνα Κυρκούδη, επικεφαλής του συνεργείου, νεαρή φυσικός από την Καβάλα,
εθελόντρια, δήλωσε ότι υπήρχε άμεση ανάγκη για εμβολιασμό των παιδιών μεταξύ 6 μηνών
και 14 χρόνων, καθώς πολλά από αυτά δεν είχαν εμβολιαστεί επί σειρά ετών.
Όσον αφορά τις οδοντιατρικές εξετάσεις, όπως είπε χαρακτηριστικά, «ο οδοντίατρος σήκωνε
τα χέρια ψηλά από την κατάσταση που αντίκριζε».
Το συνεργείο θα επισκεφθεί πάλι τον οικισμό γιατί κάποια εμβόλια, όπως της Ηπατίτιδας Β,
γίνονται σε δόσεις και στο επόμενο τρίμηνο θα πρέπει να γίνει η επανάληψη του εμβολίου.
Η κινητή μονάδα «Λητώ» θα μεταβεί για ανάλογες εξετάσεις των κατοίκων, ιδιαίτερα των
παιδιών, σε χωριά της ορεινής Ξάνθης συνοδευόμενη από μια άλλη κινητή μονάδα, την

120
Επιστολή του ΚΕΕΛΠΝΟ προς την Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (7/11/07)
121
«Ελευθεροτυπία», 10/7/2007 (άρθρο του Γ. Σακελλίωνα)
«Ιρις», στελεχωμένη και εξοπλισμένη για οφθαλμολογικά περιστατικά και με ειδικευμένο
καρδιολόγο.

2) Εξαίρεση από το κοινωνικό επίδομα πυρόπληκτων:

Διάκριση σε βάρος αλλοδαπών

Στην πλέον δεινή θέση μεταξύ των πυροπλήκτων της Πελοποννήσου βρίσκονται οι 48.147
αλλοδαποί εργάτες σε Ηλεία, Μεσσηνία, Αρκαδία και Λακωνία, οι οποίοι όχι μόνον έχασαν
τις σταθερές δουλειές τους, αλλά επιπλέον εξαιρούνται των επιδομάτων και, δυστυχώς, οι
περισσότεροι δεν λαμβάνουν μερίδιο από την εθελοντική βοήθεια που καταφθάνει στις
πυρόπληκτες περιοχές 122. Και αν στη δεκαετία του 1990 η έλευση μεταναστών από το
Πακιστάν και το Μπαγκλαντές στην Πελοπόννησο προκάλεσε συγκρούσεις μεταξύ
«Ασιατών» και «Βαλκάνιων» (Αλβανών κυρίως και πολύ λιγότερο Βουλγάρων) για τις
θέσεις εργασίας, μπορεί κάποιος να φανταστεί τι πρόκειται να συμβεί για τις ελάχιστες
δουλειές που έχουν απομείνει. Εύλογα αυτή τη φορά οι συγκρούσεις δεν θα περιοριστούν στο
εσωτερικό των μεταναστευτικών κοινοτήτων. Στις χειμαζόμενες μικροκοινωνίες των χωριών
οι «ξένοι» πολύ σύντομα μπορεί να γίνουν ανεπιθύμητοι.

Με άλλα λόγια στερούνται του επιδόματος τα πρόσωπα εκείνα που το έχουν

περισσότερο ανάγκη, δηλαδή οι μετανάστες. Μετά τις πυρκαγιές, δεδομένου μάλιστα ότι οι
διαδικασίες για τις οικοδομικές άδειες είναι χρονοβόρες και γραφειοκρατικές, είναι σίγουρο
ότι η συγκεκριμένη αγορά θα χρειασθεί μήνες για να «ανοίξει». Επιπλέον, πέρα από την
προεργασία για καθαρισμό δένδρων, υλοτόμηση και άλλες δευτερεύουσες εργασίες, δεν
έχουν ακόμη ξεκινήσει τα μεγάλα αντιπλημμυρικά έργα. Μερικοί εργολάβοι έχουν ξεκινήσει
έργα διευθέτησης του Αλφειού για τις πλημμύρες. Αλλά οι μεγάλες εταιρείες που αναμένεται
να έρθουν στην περιοχή θα φθάσουν με δικό τους ειδικευμένο προσωπικό και μόνο στις
δευτερεύουσες εργασίες θα χρησιμοποιήσουν ντόπιο προσωπικό. Οι προοπτικές
απασχόλησης των αλλοδαπών, λοιπόν, είναι δυσοίωνες και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από
την ετοιμότητα που θα δείξει η πολιτεία, ώστε να ξεκινήσουν τα έργα ανασύστασης των
καλλιεργήσιμων γαιών και ανοικοδόμησης των κατεστραμμένων χωριών.

3) Κρούσματα φυματίωσης σε Ρομά της περιοχής Χαλανδρίου

Ανησυχία και προβληματισμός επικρατεί στους γονείς των μαθητών του 4ου, 7ου και 8ου
Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου, ύστερα από τα κρούσματα φυματίωσης που
επιβεβαιώθηκαν σε μαθητές αλλά και ενήλικες αθιγγάνους σε υγειονομικό έλεγχο της
Νομαρχίας Αθηνών 123. Σε επιστολές του προς κάθε αρμόδιο, ο Σύλλογος Γονέων και
Κηδεμόνων του 4ου Δημοτικού Σχολείου Χαλανδρίου είχε επισημάνει έγκαιρα (27/9 και
14/11) το θετικό γεγονός της ένταξης παιδιών οικογενειών αθιγγάνων (Ρομά) στο
εκπαιδευτικό σύστημα και είχε υποβάλλει σημαντικές, καινοτόμες προτάσεις για την ομαλή
ένταξή τους στη σχολική κοινότητα. Οι προτάσεις αυτές περιελάμβαναν:

• Πρόγραμμα προληπτικής ιατρικής και άμεσο εμβολιασμό

• Επιπλέον διορισμό καθηγητών για την εφαρμογή ειδικών προγραμμάτων

• Δημιουργία τμήματος Υποδοχής Ρομά

122
«Καθημερινή», 9/9/2007 (άρθρο της Μαρίας Δεληθανάση)
123
Δελτίο Τύπου του Συνασπισμού της Αριστεράς – 4/10/2007
• Πρόγραμμα φροντιστηριακών μαθημάτων με εξασφάλιση εθελοντών καθηγητών

• Διορισμό κοινωνικών λειτουργών, έτσι ώστε να καλλιεργηθεί η ευαισθησία παιδιών και

ενηλίκων και να καλλιεργηθεί πνεύμα αποδοχής και φιλίας σε όλη τη μαθητική κοινότητα.

Δυστυχώς, οι ανωτέρω προτάσεις δεν εισακούσθηκαν και σήμερα το κλίμα στα εν λόγω
σχολεία φορτίζεται καθημερινά με την μετάθεση ευθυνών των αρμοδίων φορέων και την
καλλιέργεια φοβικού κλίματος απέναντι στην κοινότητα των Ρομά. Εξάλλου, η Ελλάδα έχει
κατακριθεί από Διεθνείς Οργανισμούς προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την
απάνθρωπη μεταχείριση που επιφυλάσσει στις μειονότητες και ιδιαίτερα στους αθιγγάνους
Ρομά σε όλη την επικράτεια.

4) Κατάργηση γραφείων αρμόδιων για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες

Άνεργοι, Τσιγγάνοι, οικονομικοί μετανάστες στα πρώτα βήματά τους, αποφυλακισμένοι, νυν
και/ή πρώην χρήστες ναρκωτικών, άτομα με αναπηρία, κακοποιημένες γυναίκες: όλες οι
(λεγόμενες) ευπαθείς κοινωνικές ομάδες υποστηρίζονται εδώ και μια τετραετία σε επίπεδο
τοπικής αυτοδιοίκησης από τα ειδικά συσταθέντα Γραφεία Κοινωνικών και Υποστηρικτικών
Υπηρεσιών που εδρεύουν στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης 124.

Ξεκίνησαν στις αρχές του 2003, με στόχο να λειτουργήσουν ως πρότυπες κοινωνικές

υπηρεσίες των ΟΤΑ. Συστάθηκαν άνω των 130, στελεχώθηκαν από 200 και πλέον
κοινωνικούς επιστήμονες, κάλυψαν τις ανάγκες 372 δήμων (αυτών που τα λειτούργησαν συν
των όμορων), εξυπηρέτησαν περίπου 67.000 ανθρώπους που κατέφυγαν σε αυτά (πηγή:
ιστοσελίδα dkyy.gr). Όμως, παρά το σημαντικό έργο τους στην «ευαισθητοποιημένη» των
καιρών μάχη ενάντια στον κοινωνικό αποκλεισμό, μοιάζουν να οδεύουν προς οριστικό
κλείσιμο. Αρκετά έχουν ήδη εγκαταλειφθεί, ενώ αρκετά άλλα λειτουργούν με τους
κοινωνικούς επιστήμονες έως και έναν χρόνο απλήρωτους! Οι δήμοι -όπως ανέφερε σε
σχετική επερώτησή του στη Βουλή ο βουλευτής του Συνασπισμού κ. Φ. Κουβέλης- εξαιτίας
της μη συμπερίληψης των «Γραφείων» στα υπό χρηματοδότηση έργα Υγείας-Πρόνοιας, δεν
μπορούν να ανταποκριθούν στα καθήκοντα τους.

5) Καταγγελία των Γιατρών του Κόσμου για μη πρόσβαση

των παράνομων μεταναστών σε ιατρική περίθαλψη

Η ελληνική ΜΚΟ «Γιατροί του Κόσμου» δημοσιοποίησε τη διαπίστωση της ότι οι αλλοδαποί
που δεν διαθέτουν νόμιμα έγγραφα παραμονής στη χώρα δεν έχουν πρόσβαση στην ιατρική
περίθαλψη με επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, και ζήτησε να μην απελαύνονται οι αλλοδαποί
ασθενείς ώστε να μπορούν να θεραπευτούν 125. Σε συνέντευξη Τύπου στις 25/9/2007
παρουσίασαν την έκθεση που ψηφίστηκε ομόφωνα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και
αφορά στοιχεία για αλλοδαπούς ασθενείς που ζουν παράνομα στις χώρες της Ευρωπαϊκής
Ένωσης:

Ο εθελοντής ψυχολόγος Χρ. Σακελλαρόπουλος γνωστοποίησε ότι από αλλοδαπούς που

επισκέφθηκαν το 2006-07 τα πολυϊατρεία της οργάνωσης στη χώρα διαπίστωσε ότι:

124
«Ελευθεροτυπία», 11 Οκτωβρίου 2007 (άρθρο του Αντώνη Σκορδίλη)
125
«Ελευθεροτυπία», 26 Σεπτεμβρίου 2007 (άρθρο της Γεωργίας Δάμα)
* Εμφανίζεται αύξηση παράνομων μεταναστών από Μπανγκλαντές, Πακιστάν, Βουλγαρία,
υποσαχάρια Αφρική, Ιράκ και Κούρδων από την Τουρκία.

* Δεν έχουν μόνιμο κατάλυμα και πολλά παιδιά είναι άστεγα. Στην Ελλάδα οι άστεγοι
παράνομοι μετανάστες φτάνουν το 9% και στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 13%.

* Κάθε οικογένεια κατά μέσο όρο έχει 2,5 παιδιά και μόλις το 0,8% των οικογενειών τα
έχουν μαζί τους.

* Το 92,6% ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ μόνο το 39% βρίσκει δουλειά.

* Ιατρικά, παρουσιάζουν κυρίως ψυχολογικά προβλήματα, αναπνευστικά, λοιμώξεις,

δερματολογικά και αρθρίτιδες. Το υπουργείο Υγείας, με εγκύκλιο, απαγορεύει στους
γιατρούς να περιθάλπουν μετανάστες χωρίς νόμιμα έγγραφα. Αντίθετα, σε ευρωπαϊκό
επίπεδο, τιμωρείται ο γιατρός που θα αρνηθεί την περίθαλψη. Στην Ελλάδα το 10,3% του
νοσηλευτικού προσωπικού αρνήθηκε την περίθαλψη ατόμων χωρίς χαρτιά, ενώ στις
περισσότερες χώρες της Ε.Ε. επιτρέπεται η δωρεάν περίθαλψή τους στα κρατικά
νοσοκομεία, αλλά η Αστυνομία έχει δικαίωμα πρόσβασης στα στοιχεία τους.

Στην Ελλάδα, και σε άλλες χώρες της Ε. Ένωσης, οι ασθενείς-φορείς του AIDS δεν
γνωρίζουν ότι παρέχεται δωρεάν θεραπεία, με αποτέλεσμα να μην εξετάζονται και να μην
υποβάλλονται σε θεραπευτική αγωγή. Από τους Γιατρούς του Κόσμου ο κ. Νικολακάκος
κατήγγειλε ακόμη και περιπτώσεις δύσκολης εγκυμοσύνης, όπου το προσωπικό του
νοσοκομείου κράτησε «όμηρο»(!) το μωρό μέχρι να πληρωθούν τα νοσήλια. Μάλιστα σε
άλλο περιστατικό εμφράγματος, κράτησαν «όμηρο» το γιατρό της οργάνωσης..