ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΝΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟΥΣ ΡΑΤΣΙΣΤΙΚΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ

περί μεταναστών και επιδομάτων

Νο-ωφελούμενοι/ες
nofeloumeni.gr
 Τα τελευταία χρόνια παρατηρούμε συχνά στον δημόσιο χώρο,
ρατσιστικά επιχειρήματα, όπως το: “οι μετανάστες μας παίρνουν
τα επιδόματα”. Από τις ουρές των ΟΑΕΔ, μέχρι τα φόρουμ ανέργων
στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα
διαμαρτυρηθεί ότι οι μετανάστες “ζουν άνετα παίρνοντας επιδόματα
εις βάρος των ελλήνων”. Από τη μια πλευρά, μπορούμε να πούμε ότι τα
επιχειρήματα αυτά διακατέχονται από τη μικροψυχία και το ρατσισμό
αυτών, που έχουν μάθει να χωρίζουν τους ανθρώπους σε έλληνες και
μη, και να στοχοποιούν τους μετανάστες, όταν οι ίδιοι δεν καταφέρνουν
να πάρουν κάποιο επίδομα. Από την άλλη, όμως, μας κάνει εντύπωση
ότι τέτοιες φράσεις πλασάρονται ως αναμφισβήτητες αλήθειες.
Όπως έχουμε ξαναδεί στην ιστορία, η ρατσιστική προπαγάνδα
χρησιμοποιεί ψεύτικες ειδήσεις και μύθους, οι οποίοι συχνά φτάνουν
να αναπαράγονται σε μεγάλη κλίμακα. Κατασκευάζεται, έτσι, μια
εικονική πραγματικότητα, στην οποία οι ντόπιοι άνεργοι/ες, έρχονται
αντιμέτωποι, πέραν των άλλων, με μια υποτιθέμενη συνωμοσία,
όπου το ελληνικό κράτος μοιράζει τους ελάχιστους διαθέσιμους
κοινωνικούς πόρους μεροληπτικά σε βάρος των ελλήνων και υπέρ
των μεταναστών/προσφύγων. Τέτοιου τύπου μύθοι διαχωρίζουν τους
εκμεταλλευόμενους/ες και διαχέουν το ρατσιστικό δηλητήριο.
 Το συγκεκριμένο ρατσιστικό μότο αναδείχθηκε ως κυρίαρχο τα
τελευταία χρόνια της κρίσης, πατώντας πάνω στον προηγούμενο
μύθο, ότι “οι μετανάστες μάς παίρνουν τις δουλειές”. Εξέλιξη απόλυτα
λογική, στον παράλογο κόσμο της ταξικής εκμετάλλευσης. Τις
δεκαετίες του 90-00, στα χρόνια της καπιταλιστικής ανάπτυξης και
της “ΠΑΣΟΚάρας”, ο “εχθρός” των ντόπιων ανέργων-εργατών έπαιρνε
τη μορφή του (συνήθως) βαλκάνιου μετανάστη, που αναγκαζόταν να
δεχτεί τις κακοπληρωμένες και πολλές φορές ανασφάλιστες εργασίες
που προσέφεραν τα ελληνικά αφεντικά. Με την κορύφωση της κρίσης
και την εκτόξευση της ανεργίας σε διψήφια νούμερα, αρκετοί ντόπιοι
και μετανάστες βρέθηκαν να ψάχνουν μια διέξοδο σωτηρίας εκτός των
ελληνικών συνόρων. Στη συνέχεια, η έλευση και ο εγκλωβισμός στην
Ελλάδα εκατοντάδων χιλιάδων μεταναστών-προσφύγων συνέπεσε
με τη διαφήμιση από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ. επιδοματικών
πολιτικών (ΚΕΑ, κοινωνικό μέρισμα, επίδομα ενοικίου κτλ.), οι οποίες
είτε προϋπήρχαν είτε άλλαξαν απλά όνομα, για να παρουσιαστούν στη
συνέχεια ως πανάκεια στο πετσόκομμα του μισθού και του επιδόματος
ανεργίας. Ήταν τότε, που αρχίσαμε να ακούμε όλο και συχνότερα
από τα πληκτρολόγια και τα στόματα ανέργων και “ωφελούμενων”
συναδέλφων, σε προγράμματα του ΟΑΕΔ, ότι πλέον οι “παμπόνηροι
ξένοι μάς παίρνουν όλα τα διαθέσιμα επιδόματα”. Λες και ακόμη και
αυτά τα πενιχρά επιδόματα πρέπει να μπουν σε μια λογική “ο θάνατος
σου, η ζωή μου”, αντί να οργανωθούμε και να διεκδικήσουμε όλοι μαζί,
ντόπιοι και μετανάστες, αξιοπρεπείς μισθούς και επίδομα ανεργίας
χωρίς προϋποθέσεις για όλους και όλες.

Ως άνεργοι/ες και εργαζόμενοι/ες που δεν δεχόμαστε να μας

δείχνουν τους “διαφορετικούς” της τάξης μας ως υπεύθυνους
της εκμετάλλευσης και της εξαθλίωσής μας, πέρα από το να
λέμε συστηματικά σε όλους αυτούς να το βουλώνουν, είπαμε
να ψάξουμε λίγο παραπάνω την προέλευση του εν λόγω
ρατσιστικού επιχειρήματος και να προσπαθήσουμε να το
αποδομήσουμε με βάση την κοινά βιωμένη μας πραγματικότητα.
Ας εξετάσουμε, λοιπόν, ένα-ένα τα διαθέσιμα επιδόματα, που
αφορούν εν δυνάμει τους μετανάστες και τους πρόσφυγες.
Παροχές της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ:
Αν υπάρχει ένα στοιχείο αλήθειας στο ρατσιστικό μύθο είναι
ότι οι μετανάστες που αιτούνται άσυλο λαμβάνουν, πράγματι, ένα
επίδομα, που δεν το λαμβάνουν οι έλληνες πολίτες. Πρόκειται για το
χρηματικό βοήθημα για τους αιτούντες άσυλο της Ύπατης Αρμοστείας
του ΟΗΕ και το οποίο δίνεται από το ευρωπαϊκό ταμείο έκτακτης
ανθρωπιστικής βοήθειας (ECHO). Σε αντίθεση, όμως, με τη μυθολογία
που θέλει όσοι περιμένουν να εξεταστεί η αίτηση τους για άσυλο να
παίρνουν γύρω στα 450€ το άτομο, η πραγματικότητα είναι πολύ
πιο λιτή. Από τον Αύγουστο του 2016, κάθε άτομο που υποβάλλει
αίτηση ασύλου και πρέπει να επιβιώσει σε ένα διαμέρισμα, λαμβάνει
150€ τον μήνα, ενώ αν μένει σε camp λαμβάνει 90€ τον μήνα, διότι
υποτίθεται ότι σιτίζεται επαρκώς στο camp. Ένα ζευγάρι ή ένας
γονιός με παιδί σε διαμέρισμα λαμβάνουν 280€, μία οικογένεια τριών
ατόμων 340€, τεσσάρων 400€, πέντε 450€, έξι 500€. Μία οικογένεια
εφτά και παραπάνω ατόμων λαμβάνει 550€. Οι πρόσφυγες που ζουν
σε camps λαμβάνουν περίπου το μισό από αυτά τα ποσά. Αρχικά, ας
υπογραμμίσουμε κάτι που προσπερνιέται συνήθως, ότι το πενιχρό
αυτό ποσό, που όλοι καταλαβαίνουμε ότι δεν φτάνει για την αξιοπρεπή
επιβίωση ενός ξενιτεμένου ανθρώπου, δεν αποτελεί κονδύλιο του
ελληνικού κράτους αλλά ενός διεθνούς οργανισμού, που υποτίθεται
έχει αναλάβει τον ρόλο να βοηθά τα θύματα των πολέμων, των
δικτατορικών καθεστώτων, των λιμών κτλ. Για να δει ένας πρόσφυγας
τα χρήματα αυτά, θα χρειαστεί αρκετή γραφειοκρατία και κάμποσους
μήνες, που θα τους περάσει μέσα στην απόλυτη ανέχεια.

Άλλη μια παροχή της Ύπατης Αρμοστείας είναι το πρόγραμμα

στέγασης για τους αιτούντες άσυλο, που αφορά τη μίσθωση
διαμερισμάτων, τα οποία και αναλαμβάνουν να διαθέσουν διάφορες
ΜΚΟ χρησιμοποιώντας κονδύλια του ΟΗΕ. Στην πραγματικότητα, πολύ
λίγοι, σε σχέση με το σύνολο των αιτούντων άσυλο, θα τα καταφέρουν
να συμμετάσχουν σε αυτό το πρόγραμμα. Καταρχήν, για να ξεφύγει ένας
μετανάστης/πρόσφυγας από τη μεγάλη φυλακή-κόλαση των hot spot/
camps, τύπου Μόριας και Ελληνικού, θα πρέπει να αποδείξει ότι ανήκει
σε κάποια “ευάλωτη κατηγορία πληθυσμού” (π.χ. έγκυες, άρρωστοι,
θύματα έμφυλης βίας), λες και δεν φτάνει η ίδια η πραγματικότητα
της μετανάστευσης/προσφυγιάς για να δικαιούται ένα κεραμίδι να
τον/την προστατεύει από το χειμώνα. Ακόμη και να τα καταφέρουν,
οι πρόσφυγες με δικαίωμα στέγασης είναι πολύ πιθανό να έρθουν
αντιμέτωποι με ρατσιστές κατοίκους, που θα τους πετροβολήσουν,
όπως στα Βίλια. Παράλληλα, το μικρό χρονικό διάστημα παροχής
αυτών των διαμερισμάτων σε καμιά περίπτωση δεν επαρκεί για να
βρουν δουλειά και να ενταχθούν στον κοινωνικό τους περίγυρο,
ανεξάρτητα αν εγκρίθηκε η αίτηση τους για άσυλο ή όχι. Το αποτέλεσμα
είναι πολλοί πρόσφυγες να πετιούνται στον δρόμο (όπως έχει ξεκινήσει
να συμβαίνει ήδη από την άνοιξη του 20191) και να τους κόβεται το
χρηματικό βοήθημα. Όλα αυτά, με το πρόσχημα της αποσυμφόρησης
των hot spot, δηλαδή των σύγχρονων στρατοπέδων συγκέντρωσης.

Επιδόματα ΟΠΕΚΑ:
Το Φεβρουάριο του 2018 ξεκίνησε τη λειτουργία του ο Οργανισμός
Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ο οποίος
εξελίσσεται σε ενιαίο φορέα όλων των επιδομάτων. Συγκεκριμένα
παρέχει το ΚΕΑ, το επίδομα στέγασης, το επίδομα παιδιού, το
οικογενειακό επίδομα, τα αναπηρικά επιδόματα, κλπ. Η βασική
προϋπόθεση, για να πάρει κάποιος ντόπιος ή μετανάστης κάποιο από
αυτά τα επιδόματα, είναι να διαμένει μόνιμα και συνεχώς στην ελληνική
επικράτεια τα τελευταία πέντε έτη, πριν από το έτος υποβολής της
αίτησης. Ο έλεγχος γίνεται αποκλειστικά μέσα από την υποβολή
δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος. Οι μετανάστες που το ζητούν είναι
απαραίτητο να κατέχουν ανανεωμένη άδεια διαμονής. Όσον αφορά τον
προσφυγικό πληθυσμό, όμως, για να έχουν δικαίωμα να αιτηθούν για
κάποιο από τα παραπάνω επιδόματα θα πρέπει να τους έχει εγκριθεί
η αίτηση ασύλου, άρα να είναι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες. Από τους
χιλιάδες αιτούντες άσυλο, ένα πολύ μικρό ποσοστό θα πάρει άσυλο
και αυτό σημαίνει ότι ένα πολύ μικρό ποσοστό των προσφύγων έχουν
τελικά τη δυνατότητα να κάνουν απλώς αίτηση για επιδόματα. Στην
ουσία, αποκλείονται από τη δυνατότητα να λάβουν τέτοια επιδόματα
οι αιτούντες άσυλο, οι κάτοχοι ειδικής βεβαίωσης νόμιμης διαμονής
και όσοι έχουν αιτηθεί για αρχική έκδοση (και όχι ανανέωση) άδειας
διαμονής. Σε ό,τι αφορά το ΚΕΑ, που είναι και το πιο διαδεδομένο
1. Βλ. τις σχετικές κινητοποιήσεις ενάντια στις εξώσεις προσφύγων από
διαμερίσματα του προγράμματος ESTIA στο https://svemko.espivblogs.net/?p=1322.
επίδομα, στην ουσία, αφορά όσους/ες έχουν μηδαμινό εισόδημα το
τελευταίο εξάμηνο, ενώ προϋποθέτει να νοικιάζεις ή να κατέχεις
σπίτι στο όνομα σου, όρος που δυσκολεύει τη λήψη του επιδόματος,
δεδομένων των τεράστιων ζητημάτων, που έχουν οι πρόσφυγες με
τη στέγασή τους. Πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι όσοι μετανάστες
παίρνουν το ΚΕΑ δεν μπορούν να παίρνουν ταυτόχρονα και το επίδομα
της Ύπατης Αρμοστείας, κάτι που, επίσης, σπάει το ρατσιστικό
επιχείρημα, ότι οι μετανάστες παίρνουν διπλά και τριπλά επιδόματα.
Στην πραγματικότητα, η κατάσταση για αυτούς είναι αρκετά ζοφερή…

Επιδόματα ΟΑΕΔ:
Εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν αρκετά, και για τους ντόπιους,
αλλά πολύ περισσότερο για τους μετανάστες/στριες. Από τη μία,
πλέον, όλοι οι πρόσφυγες έχουν πρόσβαση στην εγγραφή στα μητρώα
του ΟΑΕΔ (κάρτα ανεργίας), άρα και δωρεάν μετακίνηση στις αστικές
συγκοινωνίες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Από την άλλη, όλα τα
επιδόματα του ΟΑΕΔ (εκτός από το επίδομα μακράς ανεργίας, που
δίνεται μόνο σε υπηκόους χωρών της ΕΕ) προϋποθέτουν: διαβατήριο
και άδεια διαμονής σε ισχύ και άδεια εργασίας όπου χρειάζεται,
αποδεικτικό διεύθυνσης κατοικίας, και, προφανώς, δελτίο ανεργίας.
Αυτά προσθετικά στις άλλες προϋποθέσεις, που ισχύουν για όσες και
όσους εργάζονται ως μισθωτοί σε αυτήν τη χώρα: συγκεκριμένο αριθμό
ενσήμων μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και ταυτόχρονα
απόλυση από την προηγούμενη εργασία τους. Λαμβάνοντας υπόψη
ότι η ανασφάλιστη εργασία εδώ και δεκαετίες γεμίζει τις τσέπες των
απανταχού εργοδοτών και ότι είναι πολλοί αυτοί που εκμεταλλεύονται
το καθεστώς της παρανομοποίησης των μεταναστών/στριων και της
ανάγκης τους να εργαστούν, ώστε να βγάλουν ακόμη μεγαλύτερη
υπεραξία από την εργασία τους, καταλαβαίνουμε ότι είναι αρκετά
δύσκολο να καταφέρεις να μαζέψεις τα ένσημα, που χρειάζονται για
να πάρεις επίδομα ανεργίας, όταν είσαι μετανάστης/στρια. Εδώ, να
προσθέσουμε ότι έχουν πέσει στην αντίληψή μας καταγγελίες για
κάποιους ΟΑΕΔ, οι οποίοι, πατώντας πάνω στην έλλειψη γνώσης της
γλώσσας και της νομοθεσίας από τη μεριά των μεταναστών/στριων,
αρνούνται να τους εγγράψουν στα μητρώα τους, προβάλλοντας
γραφειοκρατικά κωλύματα και συμβάλλοντας, τελικά, στη ρατσιστική
διαχείρισή τους.
ΠΟΙΑ ΕΊΝΑΙ Η ΔΙΚΗ ΜΑΣ ΘΈΣΗ ΤΕΛΙΚΆ;

Οι μύθοι που κατασκευάζουν τους μετανάστες/πρόσφυγες

ως απειλή σε διάφορα πεδία (“φταίνε για την εγκληματικότητα, την
ανεργία, τα κομμένα επιδόματα”) έρχονται να κουμπώσουν σε ένα
ευρύτερο πλαίσιο θεσμοθετημένου (από τα πάνω) και διάχυτου
κοινωνικού ρατσισμού (από τα κάτω). Η ρατσιστική ρητορική θέτει
στο στόχαστρο τα καταπιεσμένα υποκείμενα και ποτέ τα ίδια τα
αφεντικά και τις επιλογές τους. Έτσι, κάνει τελικά πλάτες στα κάθε
λογής αφεντικά, από το μικρότερο μέχρι το μεγαλύτερο, που τρίβουν τα
χέρια τους από το χρήμα που ρέει με την υποτίμηση των μεταναστών/
προσφύγων: άμεσα, όπως π.χ. οι ΜΚΟ που λαμβάνουν τεράστιες
επιχορηγήσεις και κονδύλια με σκοπό να αναλάβουν το ρόλο του
κράτους στη διαχείριση των μεταναστών/στριων. Αλλά και έμμεσα,
όπως π.χ. οι Δήμοι, οι οποίοι, ως αντιστάθμισμα για τη λειτουργία
των hot-spot στα όρια τους, επωφελούνται, εκτός των άλλων, της
εργασίας δεκάδων εργαζόμενων-“ωφελούμενων”, καλύπτοντας έτσι,
όπως πολλές φορές καταγγέλλεται, τα δικά τους κενά. Ιδιαίτερη μνεία
θα πρέπει να γίνει, επίσης, και σε διάφορους ιδιοκτήτες ακινήτων στο
κέντρο της Αθήνας, που στοιβάζουν σε διαμερίσματα μετανάστες
ζητώντας τους να πληρώνουν υπέρογκα ποσά κατ’ άτομο. Όλα αυτά
αναδεικνύουν τον ρατσισμό ως μια καλοστημένη επιχείρηση, από την
οποία κάποιοι επωφελούνται και σίγουρα με κανένα τρόπο οι ίδιοι οι
μετανάστες/πρόσφυγες.

Επιπρόσθετα, όμως, η ρατσιστική ρητορική αβαντάρει και μια

σειρά από κρατικές στρατηγικές, που υποτιμούν την εργατική τάξη
στο σύνολό της. Για εμάς, η έλλειψη προνοιακών επιδομάτων είναι
ένα μέρος από την επίθεση που διεξάγουν τα αφεντικά ενάντια στην
τάξη μας. Πρόκειται για μια πολύ συνειδητή στρατηγική, που μοιράζει
τους πόρους ανάλογα με τα συμφέροντα του κεφαλαίου, δίνοντας
εκατομμύρια σε στρατιωτικούς εξοπλισμούς, για παράδειγμα, και
περικόπτοντας ακόμα περισσότερο τα προνοιακά επιδόματα. Μόνο
έτσι, μπορεί να ανασυγκροτηθεί το κεφάλαιο, πατώντας, δηλαδή, πάνω
στις πλάτες μας.
 Οι ρατσιστικές ιαχές, εκτός από το να συστρατεύονται με
τους δυνάστες μας, έρχονται να μας διαχωρίσουν από τα υπόλοιπα
κομμάτια της εργατικής τάξης. Η ρητορική, ότι ”οι μετανάστες μας
παίρνουν τα επιδόματα”, στην ουσία, στρέφεται ενάντια σε όλες και
όλους τους ανέργους/ες και εργαζόμενους/ες, που περιμένουν τα
επιδόματα μπας και τα βγάλουν πέρα. Τα αφεντικά, στον πόλεμο
που διεξάγουν ενάντια στους φτωχούς, χρησιμοποιούν ανάλογες
ρητορικές, ώστε να μας κρατούν διαχωρισμένους. Για παράδειγμα,
λένε ότι η ανεργία μας οφείλεται στην τεμπελιά και την προσωπική
μας αποτυχία, κατηγορούν όσους/ες παίρνουν επιδόματα, ότι ζουν
εις βάρος όλων των υπόλοιπων που δουλεύουν, πληρώνουν φόρους
κλπ. Με τη μέθοδο διαίρει και βασίλευε, προσπαθούν, από τη μία, να
αποκρύψουν τις πολιτικές υποτίμησης της ζωής μας, και από την άλλη,
να ωθήσουν κάποια κομμάτια της τάξης μας να στραφούν ενάντια
σε αυτούς/ες που προσπαθούν να επιβιώσουν παίρνοντας κάποια
επιδόματα. Για εμάς, όταν υποτιμάται ένα κομμάτι της τάξης μας,
σημαίνει επίθεση σε όλη την τάξη. Αυτό είναι μέρος της συνείδησης της
πραγματικής μας θέσης εντός του καπιταλισμού, αυτό είναι μέρος της
αντίληψης του αγώνα ενάντια στην υποτίμηση των ζωών μας, χωρίς
φυλετικούς διαχωρισμούς. Σε συνθήκες κρίσης, όταν οι αποκλεισμοί
πολλαπλασιάζονται και διευρύνονται σε μεγαλύτερα κομμάτια,
επιλέγουμε να δώσουμε απαντήσεις και αγώνες, από κοινού με τους
μετανάστες. Αυτό σημαίνει, καταρχήν, να διεκδικήσουμε ίσα δικαιώματα
για όσους και όσες ζουν σε αυτήν τη χώρα. Να παλέψουμε, δηλαδή, για
την αναγνώριση των πολιτικών και εργασιακών δικαιωμάτων όλων
των μεταναστών/στριών, ενάντια στις πολιτικές που τους θέλουν
παράνομους και εξαθλιωμένους.

ΧΑΡΤΙΆ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ ΜΕΤΑΚΊΝΗΣΗΣ ΣΕ ΌΛΟΥΣ/ΕΣ

ΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΆΣΤΕΣ/ΤΡΙΕΣ

ΕΠΊΔΟΜΑ ΑΝΕΡΓΊΑΣ ΓΙΑ ΌΛΟΥΣ/ΕΣ ΧΩΡΊΣ ΠΡΟΫΠΟΘΈΣΕΙΣ

Το παρόν έντυπο εκδόθηκε από τη συνέλευση Νο-Ωφελούμενοι/ες
το Μάϊο του 2019.
Έκδοση Μάϊος 2019