ΕΤΗΣΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ-ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Τίτλος εργασίας: «Κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της μετανάστευσης στην

Ελλάδα»(Βιβλιογραφική Εργασία)

Ονοματεπώνυμο: Σαμαρτζίδη Διαμαντούλα-Παναγιώτα

E-mail: tsamartzidi@gmail.com

Πρόγραμμα: Διαπολιτισμική Αγωγή και Ετερότητα

Αύξων αριθμός εργασίας: 3η

Απρίλιος, 2020

1
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Εισαγωγικό μέρος………………………………………………………………………….3

Κεφάλαιο 1ο: Εννοιολογικοί Προσδιορισμοί……………………………………………...5

Κεφάλαιο 2ο: Κοινωνικές επιπτώσεις της μετανάστευσης στον Ελλαδικό χώρο…………7

Κεφάλαιο 3ο: Οικονομικές επιπτώσεις της μετανάστευσης στον Ελλαδικό χώρο………..11

Συμπεράσματα……………………………………………………………………………..13

Βιβλιογραφικές Αναφορές……………………………………………………………........14

2
Εισαγωγικό μέρος

Το ζήτημα της μετανάστευσης είναι πολυδιάστατο και πολύπλευρο. Απασχολεί την

κοινωνία εδώ και πάρα πολύ καιρό και ειδικότερα στη σημερινή εποχή έχει γίνει αντικείμενο

καθημερινής συζήτησης. Η συνθετότητα του μεταναστευτικού ζητήματος έγκειται στο ότι

συνιστά ένα φαινόμενο εγγενές της εξέλιξης των ανθρώπων, αλλά και της εξέλιξης του

κοινωνικού περιβάλλοντος(Παπαδοπούλου & Μπάγκαβος, 2006)

Η κυριότερη αιτία αύξησης των ποσοστών εισροής των μεταναστευτικών ομάδων είναι το

δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών, και κατά

κύριο λόγο η χώρα μας, το οποίο έχει δημιουργήσει την ανάγκη να ενταχθεί ανθρώπινο

δυναμικό από μια άλλη χώρα για την κάλυψη παραγωγικών, αλλά και άλλων αναγκών της,

π.χ. ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα. Το μεταναστευτικό φαινόμενο στον

Ελλαδικό χώρο όμως δεν έχει μόνο θετικές επιπτώσεις. Απεναντίας, δημιουργεί και

προβλήματα τόσο οικονομικής και όσο και κοινωνικής φύσεως(Αμίτσης & Λαζαρίδη, 2001).

Η παρούσα εργασία πραγματεύεται τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις της

μετανάστευσης στην Ελλάδα. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να αναδειχθούν οι

επιπτώσεις του μεταναστευτικού ζητήματος στη χώρα μας τόσο σε κοινωνικό όσο και σε

οικονομικό επίπεδο. Εκπονήθηκε στο πλαίσιο του ετήσιου σεμιναρίου Διαπολιτισμικής

Εκπαίδευσης και πιο συγκεκριμένα στο πλαίσιο του προγράμματος «Διαπολιτισμική Αγωγή

και Ετερότητα».

Στο πρώτο κεφάλαιο αποσαφηνίζονται οι όροι της «μετανάστευσης», του «μετανάστη»

και του «πρόσφυγα». Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται με αναλυτικό τρόπο οι

κοινωνικές επιπτώσεις της μετανάστευσης στον Ελλαδικό χώρο. Στο τρίτο κεφάλαιο

αναπτύσσονται οι οικονομικές επιπτώσεις του μεταναστευτικού φαινομένου στην Ελλάδα.

3
Τέλος, γίνεται παράθεση των συμπερασμάτων και των αντίστοιχων βιβλιογραφικών

παραπομπών.

4
Κεφάλαιο 1ο: Εννοιολογικοί Προσδιορισμοί

Το μεταναστευτικό φαινόμενο αποτελεί μία πολύπλοκου και σύνθετου χαρακτήρα

διαδικασία παγκοσμίως(Παπαδοπούλου & Μπάγκαβος, 2006). Με τον όρο «μετανάστευση»

εννοούμε τη μετατόπιση ατόμων από ένα μέρος σε ένα άλλο προκειμένου να εγκατασταθούν

μόνιμα ή προσωρινά σε αυτό, γίνεται με ή χωρίς τη θέλησή τους και έχει ως σκοπό τη

βελτίωση και την εξεύρεση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης(Λιανός & Μπένος, 2003). Η

Green(2004) ορίζει τη μετανάστευση ως μια διαδικασία μετατόπισης είτε εντός είτε εκτός

των συνόρων ενός κράτους και αφορά οικονομικούς μετανάστες, προσφυγικούς πληθυσμούς,

εκτοπισθέντα και εκριζοθέντα άτομα. Με αφορμή το προσφυγικό ζήτημα, το οποίο έχει

προκύψει στον Ελλαδικό χώρο το χρονικό διάστημα που διανύουμε, κρίνεται σημαντικό να

επισημανθεί η διαφορά μεταξύ των προσφυγικών και μεταναστευτικών πληθυσμών,

προκειμένου να αποφευχθούν παρανοήσεις(Κανελλόπουλος, Γρέγου, & Πετραλιάς, 2006).

Ως πρόσφυγας ορίζεται εκείνος που αναγκάζεται ή εξαναγκάζεται να αφήσει την πατρίδα

του βίαια καταλήγοντας σε μια άλλη χώρα συνήθως εξαιτίας εμπόλεμων καταστάσεων.

Δηλαδή, δεν εγκατέλειψε την πατρίδα του με τη θέλησή του, αλλά αναγκαστικά,

προκειμένου να σωθεί τόσο η ζωή του όσο και της οικογένειάς του. Κι επειδή η μετακίνηση

αυτή γίνεται με βεβιασμένο τρόπο, πολλές φορές, οι πρόσφυγες δεν κατέχουν τα απαραίτητα

επίσημα χαρτιά για την είσοδό τους σε άλλες χώρες(Κασιμάτη, 2003). Στην αντίπερα όχθη,

τα Ηνωμένα Έθνη ορίζουν ως μετανάστες εκείνα τα άτομα που βρίσκονται μακριά από τη

χώρα γέννησής τους ή από τη χώρα της οποίας είναι υπήκοοι για χρονική διάρκεια

μεγαλύτερη των 12 μηνών(Παπαδάκου & Τσιμάρα, 2016). Δεν υφίσταται ένας παγκόσμια

αποδεκτός ορισμός του όρου «μετανάστη»(Διεθνής Οργανισμός Μεταναστεύσεως, 2009).

Εντούτοις, ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για να δώσει μια περιγραφή των ατόμων που

μεταβαίνουν σε μια άλλη χώρα με σκοπό τη διασφάλιση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης

5
τόσο για τα ίδια τα άτομα όσο και για το οικογενειακό τους περιβάλλον(Διεθνής Οργανισμός

Μεταναστεύσεως, 2009). Ο μετανάστης, με άλλα λόγια, εγκαταλείπει την πατρίδα του με τη

θέλησή του, προκειμένου να εγκατασταθεί σε ένα άλλο μέρος εξαιτίας κοινωνικών,

οικονομικών, οικογενειακών ή και περιβαλλοντικών λόγων(Παπαγιάννης, 2015).

6
Κεφάλαιο 2ο: Κοινωνικές επιπτώσεις της μετανάστευσης στον Ελλαδικό

χώρο

Ο αντίκτυπος από τις αφίξεις των μεταναστών στην πατρίδα μας, κυρίως τα τελευταία

χρόνια είναι ιδιαιτέρως σημαντικός και έχει να κάνει τόσο με θέματα δημογραφικής και

πολιτισμικής φύσεως όσο και με θέματα κοινωνικοοικονομικής φύσεως(Τανούσια, 2018).

Όσον αφορά τις συνέπειες σε δημογραφικό επίπεδο από τις αφίξεις μεγάλου όγκου

μεταναστευτικών ομάδων στον Ελλαδικό χώρο, πρέπει να επισημανθεί πως η πιο σημαντική

από όλες αφορά στη δημογραφικού χαρακτήρα ανανέωση του κράτους μας, η οποία

οφείλεται κατ’ αποκλειστικό τρόπο στον ερχομό των μεταναστευτικών ομάδων(Τανούσια,

2018).

Ειδικότερα, τα τελευταία χρόνια η χώρα μας (όπως και άλλα ευρωπαϊκά κράτη) έχει

αρχίσει να παρουσιάζει έντονο πρόβλημα υπογεννητικότητας, ενώ μεγάλη είναι και η

απουσία νεότερων εργατικών χεριών. Το κενό αυτό έρχεται να λύσει το μεταναστευτικό

φαινόμενο. Για να είναι όμως οι συνέπειες επωφελείς για τις χώρες που υποδέχονται τους

μετανάστες, θα πρέπει να δημιουργηθεί η ανάλογη μεταναστευτικού χαρακτήρα

πολιτική(Τανούσια, 2018).

Εντούτοις, οι πιο σημαντικές επιπτώσεις από το μεταναστευτικό φαινόμενο στον Ελλαδικό

χώρο είναι τόσο κοινωνικής, όσο και οικονομικής φύσεως.

Ειδικότερα:

Αναφορικά με τον κοινωνικό αντίκτυπο του μεταναστευτικού φαινομένου στην πατρίδα

μας και πιο συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά την ενσωμάτωση των μεταναστευτικών ομάδων σε

κοινωνικό επίπεδο προκύπτει πως αυτό συνιστά μία διεργασία, η οποία απαιτεί διάρκεια,

αφενός για να αναπτυχθεί ένα επαρκές θεσμικό πλαίσιο, αλλά και οι ανάλογοι κανόνες και

7
αφετέρου για να προσαρμοστούν οι μεταναστευτικές ομάδες, αλλά και οι κοινωνίες

υποδοχής τους στις νέες κοινωνικοπολιτισμικές συνθήκες(Γιδαράκου, Καζακόπουλος, &

Λαγογιάννη, 2012).

Στην πατρίδα μας, όπου πληθώρα κοινωνιών συχνά διέπονται από ξενοφοβία έχει

διαπιστωθεί το φαινόμενο του εθνοτικού αποκλεισμού των μεταναστευτικών πληθυσμών με

σκοπό τη διατήρηση των πολιτισμικών και εθνικών χαρακτηριστικών(Γιδαράκου,

Καζακόπουλος, & Λαγογιάννη, 2012). Συγχρόνως, η οικονομική κρίση του 2008 έχει

επιδεινώσει την ξενοφοβία του ελληνικού πληθυσμού απέναντι στις μεταναστευτικές ομάδες.

Αυτό ενισχύεται και από την εμφάνιση ακροδεξιών αντιμεταναστευτικών κομμάτων. Αυτό

έχει ως συνέπεια συχνά οι μεταναστευτικοί πληθυσμοί να βιώνουν φαινόμενα

κακομεταχείρισης, ρατσιστικών συμπεριφορών και εξαθλίωσης, ενώ συνάμα αντιμετωπίζουν

δυσκολίες και σε θέματα ασύλου(Γιδαράκου, Καζακόπουλος, & Λαγογιάννη, 2012).

Οι μετανάστες, ερχόμενοι την Ελλάδα, βιώνουν ένα πολιτισμικό σοκ. Δεν μπορούν εύκολα

να μάθουν την ελληνική γλώσσα, βιώνουν αισθήματα κατωτερότητας, έχουν μνήμες από την

πατρίδα τους που δεν τους βοηθούν να προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα και

αποχωρίζονται συχνά την οικογένειά τους, γεγονός που τους καταρρακώνει ψυχικά. Σε

επαγγελματικό επίπεδο βρίσκονται σε χαμηλότερο επίπεδο από τους γηγενείς, με

αποτέλεσμα να οδηγούνται στην κοινωνική απομόνωση (Κασιμάτη, 2006).

Επιπλέον, το μεταναστευτικό φαινόμενο έχει επιδράσει με θετικό τρόπο στο θέμα της

υπογεννητικότητας στην πατρίδα μας. Ειδικότερα, πολλά είναι τα παιδιά των

μεταναστευτικών ομάδων, τα οποία έχουν γεννηθεί στον ελλαδικό χώρο, ενώ παράλληλα

έχουν αυξηθεί και οι μικτοί γάμοι (Ελλήνων και μεταναστών) (Παπαδοπούλου &

Μπάγκαβος, 2006).

8
 Οι μετανάστες, ακόμη, έχουν αποκτήσει επαγγελματικά προσόντα και ειδίκευση σε κάποια

εργασία, βελτιώνοντας έτσι τη ζωή τόσο των ιδίων όσο και του οικογενειακού τους

περιβάλλοντος. Αρκετοί και από τους γηγενείς εργάτες ανέρχονται σε επαγγελματικό

επίπεδο, αφού καλύπτονται από τους μετανάστες οι θέσεις ανειδίκευτης εργασίας. Έτσι, τόσο

οι μετανάστες όσο και οι γηγενείς μπορούν να επωφεληθούν επαγγελματικά και κοινωνικά.

Παράλληλα, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένας στενός πολιτικός δεσμός ανάμεσα στην

Ελλάδα και στη χώρα αποστολής μεταναστών, με σκοπό την αρμονικότερη συμβίωση των

πληθυσμών και τον περιορισμό τόσο της εγκληματικότητας όσο και των εντάσεων που

προκύπτουν (Μουσούρου, 2003).

Κλείνοντας μπορούμε να πούμε πως στην πατρίδα μας παρατηρούνται δύο τεράστια

ρεύματα μεταναστευτικών πληθυσμών. Το πρώτο ήταν τη δεκαετία του 1980 με μετανάστες

κατά κύριο λόγο από τη Βουλγαρία, την Αλβανία, χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ και

την Αίγυπτο. Στο δεύτερο κύμα καταγράφηκαν μεγάλες αφίξεις μεταναστών και προσφύγων

από χώρες της Αφρικής και από μερικές Ασιατικές χώρες. Και στις 2 περιπτώσεις οι

κοινωνικής και οικονομικής φύσεως επιπτώσεις είναι πολύ σπουδαίες. Τα πρώτα κύματα

μεταναστευτικών πληθυσμών προς τον Ελλαδικό χώρο είχαν θετικό οικονομικό αντίκτυπο

για τη χώρα, εν αντιθέσει με αυτό που βλέπουμε το τελευταίο χρονικό διάστημα, όπου κατά

κανόνα υπερισχύει η παράνομη μετανάστευση με αρνητικό οικονομικό, αλλά κοινωνικό

αντίκτυπο( Παπαδοπούλου & Μπάγκαβος, 2006).

Εντούτοις, εκείνο που γίνεται φανερό είναι πως οι Έλληνες δεν ήταν έτοιμοι να

αποδεχτούν τους μετανάστες και να τους εντάξουν στην κοινωνία τους. Τα προβλήματα που

προέκυψαν είχαν να κάνουν με την έλλειψη διαμόρφωσης ενός θεσμικού πλαισίου που να

διασφαλίζει την νόμιμη διαμονή των μεταναστευτικών ομάδων στην πατρίδα μας, καθώς και

με την έλλειψη στους μηχανισμούς που έχουν σχέση με την καταγραφή και τον έλεγχο των

μεταναστών με φυσικό επακόλουθο την άνθηση της μη νόμιμης εργασίας, του παρεμπορίου,

9
αλλά και την εμφάνιση φαινομένων ρατσισμού, ξενοφοβίας και εκμετάλλευσης των

μεταναστευτικών πληθυσμών(Τανούσια, 2018).

Ωστόσο, η πατρίδα μας κάνει φιλότιμες προσπάθειες σύμπλευσης και συμπόρευσης με τη

μεταναστευτικού χαρακτήρα πολιτική που ισχύει στην Ευρώπη με σκοπό από τη μια να

διευκολυνθεί η νόμιμη εγκατάσταση των μεταναστευτικών πληθυσμών στον Ελλαδικό χώρο

και από την άλλη να διευκολυνθεί η είσοδός τους στην αγορά εργασίας με θετικό

οικονομικό, αλλά και κοινωνικό αντίκτυπο(Ρομπόλης, 2007).

Εντούτοις, η κρίση του 2008 που έπληξε την πατρίδα μας οικονομικά μαζί με τα

σημαντικά κοινωνικής φύσεως θέματα που ήρθαν στο φως, δημιουργούν νέες συνθήκες για

το μεταναστευτικό φαινόμενο στον Ελλαδικό χώρο. Έτσι, παρατηρείται άνοδος ξενοφοβικών

συμπεριφορών, αλλά και αύξηση φαινομένων ρατσισμού που δυσκολεύουν πολύ τόσο την

ενσωμάτωση όσο και την απορρόφηση των μεταναστευτικών πληθυσμών. Και η ίδια η χώρα

όμως το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει ακολουθήσει αυστηρότερη μεταναστευτικού

χαρακτήρα πολιτική πράγμα που δυσχεραίνει σε σημαντικό βαθμό την αποτελεσματικού

χαρακτήρα διαχείρισή τους, παραδείγματος χάρη πληθώρα μεταναστών εγκλωβίζονται στην

πατρίδα μας χωρίς διέξοδο προς την υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ αντιμετωπίζουν και δυσκολίες

που σχετίζονται με τη διαδικασία παροχής ελληνικής υπηκοότητας(Ρομπόλης, 2007).

Γίνεται πλέον φανερό ότι πρέπει να διαμορφωθεί ένα καινούριο θεσμικό πλαίσιο που θα

λειτουργεί από τη μια υπέρ της χώρας μας αναφορικά με την είσοδο των μεταναστευτικών

ομάδων στην πατρίδα μας(σωστός και συστηματικός έλεγχος στα σύνορα, περιορισμός της

λαθρομετανάστευσης, και άλλα) και από την άλλη θα θέτει τα θεμέλια, προκειμένου οι

μεταναστευτικές ομάδες να έχουν τη δυνατότητα να μπαίνουν στο κράτος μας με τέτοιο

τρόπο, δημιουργώντας έτσι θετικές επιπτώσεις σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο και

στην πατρίδα μας, αλλά και στους μεταναστευτικούς πληθυσμούς(Ρομπόλης, 2007).

10
Κεφάλαιο 3ο: Οικονομικές επιπτώσεις της μετανάστευσης στον Ελλαδικό

χώρο

Υπάρχουν έρευνες που έχουν καταδείξει ότι το μεταναστευτικό φαινόμενο στον Ελλαδικό

χώρο έχει λειτουργήσει θετικά στην οικονομία της πατρίδα μας, μιας και παρέχονται

διαθέσιμα και φτηνά εργατικά χέρια, έχει βελτιωθεί η ηλικιακή σύνθεση των εργατών της

χώρας, έχουν ενισχυθεί τα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ έχει αυξηθεί και το ΑΕΠ ως απόρροια

της ανόδου της ιδιωτικής κατανάλωσης(συμπεριλαμβανομένου και αυτής των

μεταναστευτικών ομάδων(Ζωγραφάκης & Μητράκος, 2012). Παράλληλα μεγάλη είναι

προσφορά των μεταναστευτικών ομάδων στο τραπεζικό σύστημα, επειδή σύμφωνα με

κάποιες εκτιμήσεις οι τραπεζικές καταθέσεις των μεταναστευτικών ομάδων υπερέβαιναν τις

αντίστοιχες των Ελλήνων. Αξίζει μάλιστα να επισημανθεί, πως, σύμφωνα με στοιχεία, οι

μεταναστευτικές ομάδες είναι οι πιο συνεπείς δανειολήπτες(Τανούσια, 2018).

Παράλληλα, ιδιαιτέρως σημαντικό είναι και το γεγονός πως μεγάλες μετακινήσεις των

μεταναστών στην πατρίδα μας συνέπεσαν με την οικονομική άνθηση της δεκαετίας εκείνης,

με συνέπεια να αποφευχθούν φαινόμενα αποδιοργάνωσης και ανισοτήτων στον τομέα της

εργασίας. Οι μετανάστες, επίσης, συνεισέφεραν τα μέγιστα και σε τομείς, όπως αυτόν της

γεωργίας και των κατασκευών, γεγονός που επέφερε ευημερία στις τοπικές αγορές(Kassimis

& Papadopoulos, 2005).

Επιπλέον, η ύπαρξη των μεταναστευτικών ομάδων στην πατρίδα μας δεν περιόρισε τις

θέσεις εργασίας, αλλά αντίθετα βοήθησε σημαντικά στη δημιουργία πρόσθετων

εισοδημάτων για την οικονομία, στη σπουδαία άνοδο των έμμεσων φόρων, στη δημιουργία

καλύτερων θέσεων εργασίας για τον Έλληνα εργαζόμενο, αλλά και στην άνοδο της

παραγωγικότητας σε κάποιους τομείς(Τανούσια, 2018).

11
 Εντούτοις, κρίνεται σημαντικό στο σημείο αυτό να επισημανθεί πως το μεταναστευτικό

φαινόμενο στην πατρίδα μας πέρα από θετικό οικονομικό αντίκτυπο έχει και αρνητικό.

Ειδικότερα, μεγάλο μέρος των μεταναστευτικών ομάδων κυρίως τα τελευταία χρόνια μπαίνει

στην πατρίδα μας με παράνομο τρόπο, με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολη η εύρεση θέσεων

εργασίας. Έτσι μοιραία στρέφονται πολλοί στην παραοικονομία, με συνέπεια τη διόγκωση

του ΑΕΠ της πατρίδας μας και τη μείωση των άμεσων φόρων. Συγχρόνως, σημαντική είναι η

επιβάρυνση που επωμίζεται η πατρίδα μας αναφορικά με τη μέριμνα των μεταναστευτικών

ομάδων την ώρα μάλιστα που δεν υφίστανται οι ανάλογες εισφορές σε ασφαλιστικό

επίπεδο(Παπαδοπούλου & Μπάγκαβος, 2006).

Στις μέρες μας και ύστερα από την οικονομική κρίση του 2008, η οποία έχει επηρεάσει σε

σημαντικό βαθμό την πατρίδα μας, οι οικονομικοί δείκτες όπως διαμορφώνονται διαφέρουν

σημαντικά από τους αντίστοιχους των προηγούμενων είκοσι ετών. Το τελευταίο χρονικό

διάστημα η οικονομία της πατρίδας μας βρίσκεται σε ύφεση, γεγονός που έχει οδηγήσει σε

εκτόξευση της ανεργίας, σε ελάττωση της ιδιωτικής κατανάλωσης, αλλά και των διαθέσιμων

εισοδημάτων, ενώ και η ποιότητα ζωής έχει υποβαθμιστεί(Παπαδοπούλου & Μπάγκαβος,

2006). Όπως ήταν φυσικό η καινούρια αυτή οικονομική ατμόσφαιρα, επηρέασε σε

σημαντικό βαθμό και τις μεταναστευτικές ομάδες. Ειδικότερα, το ποσοστό ανεργίας είναι

ακόμη μεγαλύτερο ανάμεσα στις μεταναστευτικές ομάδες, ενώ πολλοί είναι και οι

μετανάστες, οι οποίοι εξαιτίας των δυσμενών πλέον συνθηκών αποφασίζουν να γυρίσουν

στην πατρίδα τους, δηλαδή αποφασίζουν να επαναπατριστούν(Παπαδοπούλου &

Μπάγκαβος, 2006).

12
Συμπεράσματα

Συνοψίζοντας, το φαινόμενο της μετανάστευσης αποτελεί ένα πολύ σημαντικό κοινωνικού

χαρακτήρα πρόβλημα, μιας και δημιουργεί προβλήματα που έχουν σχέση με την αποδοχή και

τη νομιμοποίηση, την αύξηση του πληθυσμού, την αλλοίωση των εθνικών και πολιτιστικών

χαρακτηριστικών, την αύξηση της ανεργίας, τη δημιουργία πιέσεων, τη μείωση των μισθών,

την αύξηση του δουλεμπορίου, αλλά και της ανασφάλειας εξαιτίας της ανόδου της

εγκληματικότητας. Η Ελλάδα, ως χώρα υποδοχής μεταναστών, χρειάζεται να επανασχεδιάσει

τη μεταναστευτική της πολιτική, ώστε να απαλειφθεί η παράνομη μετανάστευση, να

ελέγχονται οι μεταναστευτικές ροές, να μπορούν αυτές να ενσωματώνονται στην ελληνική

κοινωνία αλλά και να γίνονται αποδεκτές από αυτή.

13
Βιβλιογραφικές Αναφορές

Αμίτσης, Γ., & Λαζαρίδη, Γ.(2001). Νομικές και κοινωνικοπολιτικές διαστάσεις της

μετανάστευσης στην Ελλάδα. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση.

Γιδαράκου, Ι., Καζακόπουλος, Λ., & Λαγογιάννη, Ο. (2012). Οικονομική και κοινωνική

ενσωμάτωση των οικονομικών μεταναστών: Αποτελέσματα εμπειρικής έρευνας στις

περιοχές της Καρδίτσας και Ιεράπετρας. Στο: Κασίμης, Χ., & Παπαδόπουλος, Α. (επιμ.),

Μετανάστες στην Ελλάδα: Απασχόληση και ένταξη στις τοπικές κοινωνίες. Αθήνα:

Αλεξάνδρεια.

Διεθνής Οργανισμός Μεταναστεύσεως(2009). Διεθνής Μεταναστευτική Νομοθεσία –

Γλωσσάριο για την Μετανάστευση . Αθήνα : Διεθνής Οργανισμός Μεταναστεύσεως.

Ζωγραφάκης, Σ., & Μητράκος, Θ. (2012). Πόσους μετανάστες μπορούμε να έχουμε; Στο:

Κασίμης, Χ., & Παπαδόπουλος, Α. (επιμ.), Μετανάστες στην Ελλάδα: Απασχόληση και ένταξη

στις τοπικές κοινωνίες. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Green, N.L. (2004). Οι δρόμοι της μετανάστευσης: Σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις (Μετ.

Δ. Παρσάνογλου). Αθήνα : Σαββάλας

Κανελλόπουλος Κ., Γρέγου Μ., & Πετραλιάς Α. (2006). Παράνομοι μετανάστες στην

Ελλάδα: κρατικές πολιτικές, τα χαρακτηριστικά και η κοινωνική τους θέση. Εκδόσεις

European Migration Network.

Κασιμάτη, Κ. (2003). Πολιτικές Μετανάστευσης και Στρατηγικές Ένταξης. Η περίπτωση των

Αλβανών και Πολωνών μεταναστών. Αθήνα: Gutenberg.

Κασιμάτη, Κ. (2006) Μετανάστευση και ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία: Η

ένταξη των Αλβανών μεταναστών στην Ελληνική κοινωνία. Αθήνα: Gutenberg.

14
Kasimis C., & Papadopoulos Α. (2005). The multifunctional role of migrants in the Greek

countryside: implications for the rural economy and society. Journal of Ethnic and Migration

Studies, 31(1), pp. 35-41.

Λιανός, Θ., & Μπένος, Θ. (2003). Η εγκληματικότητα των αλλοδαπών: Τα στατιστικά

δεδομένα. Αθήνα: Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών.

Μουσούρου, Λ. Μ. (2003). Μετανάστευση και ένταξη των μεταναστών στην ελληνική

κοινωνία: Παιδιά παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο ελληνικό σχολείο. Αθήνα: Gutenberg.

Παπαγιάννης, Ι.Π. (2015). Παράτυπη μετανάστευση. Αίτια, Διαχείριση και Ζητήματα

Ασφάλειας. Διπλωματική Εργασία. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Ανακτήθηκε στις 14/3/2020

από: https://dspace.lib.uom.gr/bitstream/2159/18700/3/PapagiannisIoannisMsc2015.pdf.

Παπαδάκου, Μ., & Τσιμάρα, Μ. (2016). Μεταναστατευτικό ζήτημα: αποσαφήνιση βασικών

εννοιών. Ανακτήθηκε στις 14/3/2020 από: https://frapress.gr/2016/03/metanasteutiko-

zhthma-aposafinisi-vasikwn-ennoiwn/.

Παπαδοπούλου, Δ., & Μπάγκαβος, Χ. (2006). Μετανάστευση και Ένταξη των Μεταναστών

στην Ελληνική Κοινωνία . Αθήνα: Gutenberg.

Ρομπόλης, Α. (2007). Η μετανάστευση από και προς την Ελλάδα: Απολογισμοί και

Προοπτικές. Αθήνα: Εκδόσεις Επίκεντρο.

Τανούσια, Α. (2018). Μεταναστευτικά ρεύματα της Ελλάδας και επιρροή αυτών στην

οικονομία της Ελλάδας κατά τον 20ο αιώνα. Πτυχιακή Εργασία. Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό

Ίδρυμα Ηπείρου. Ανακτήθηκε στις 14/3/2020 από:

http://apothetirio.teiep.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/9059/%CE%A0%CE%A4%CE

%A5%CE%A7%CE%99%CE%91%CE%9A%CE%97%20%CE%95%CE%A1%CE

%93%CE%91%CE%A3%CE%99%CE%91%20%CE%A4%CE%91%CE%9D%CE%9F

15
%CE%A5%CE%A3%CE%99%CE%91%20%CE%91%CE%98%CE%91%CE%9D%CE

%91%CE%A3%CE%97.pdf?sequence=1

16