Anonymous Marking Form

THIS SECTION MUST BE COMPLETED PLEASE USE BLOCK CAPITALS

ASSIGNMENT TITLE: {The Psychology of Mental Health: difficylties in

adulthoud}

Student Number: {Εισαγωγή Επταψήφιου Προσωπικού Κωδικού UEL}

Course: BSc (Hons) PSYCHOLOGY

Module Title: {PY5015_1} { The Psychology of Mental Health: difficylties in

adulthoud }

Module Leader: {Δημήτρης Σιδεράς}

Submission Date: {Εισαγωγή Ημερομηνίας Υποβολής της εργασίας}

Number of Words Used (please indicate): Εισαγωγή των Λέξεων της εργασίας

Level (circle as appropriate) 11 2 3

Submission (circle as appropriate) 1 2

Signature of Marker _________________________________Mark

 ΕΝΤΥΠΟ ΓΝΗΣΙΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Δηλώνω υπεύθυνα ότι η εργασία που παραδίδω είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά δικής
μου προσπάθειας.

ΚΩΔΙΚΟΣ UEL: ………………………………………..………………………………………………

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ: ……………………..…………………………………………...…………..
ΕΞΑΜΗΝΟ: ……………………………………………………………………………..…………………………

ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ……......................................…………………………………………….

ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: …….............................………………………………………………………....
ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ……………………….............................………………………………………………..

Ημερομηνία: ……………….... Ώρα:………... Κωδικός UEL:

Δηλώνω υπεύθυνα ότι η εργασία που παραδίδω είναι αποτέλεσμα αποκλειστικά δικής
μου προσπάθειας.

ΚΩΔΙΚΟΣ UEL:…..............................………………………………………………………………
ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: …………………...........................………………………………………….
ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ……………………………………...........................……………………….....

Ημερομηνία: ……………….... Ώρα:………... Υπογραφή: ….........………………….........

Η αποψυχιατρικοποίηση και οι επιπτώσεις της στις υπηρεσίες ψυχικής
υγείας στην Ελλάδα: Προκλήσεις και Ευκαιρίες 

Εισαγωγή 
Η αποψυχιατρικοποίηση αποτελεί μια παγκόσμια τάση στον τομέα της
ψυχικής υγείας, με στόχο την απομάκρυνση από την ιδρυματική περίθαλψη
προς υπηρεσίες που βασίζονται στην κοινότητα. Στην Ελλάδα, η τάση αυτή
ήταν ιδιαίτερα έντονη τις τελευταίες δεκαετίες, οδηγώντας σε σημαντικές
αλλαγές στο σύστημα ψυχικής υγείας. Στην παρούσα εργασία θα συζητηθεί
κριτικά ο τρόπος με τον οποίο η αποψυχιατρικοποίηση έχει επηρεάσει το
σύγχρονο σύστημα ψυχικής υγείας στην Ελλάδα. Για να γίνει αυτό, θα γίνει
μια επισκόπηση του ιστορικού πλαισίου του ελληνικού συστήματος ψυχικής
υγείας και των επιπτώσεων της αποϊδρυματοποίησης. Θα εξετάσει επίσης τη
στροφή από την ψυχιατρική στην κοινοτική φροντίδα και τις επιπτώσεις της
στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας στην Ελλάδα. Επιπλέον, η εργασία αυτή θα
συζητήσει τον ρόλο των πολιτισμικών και γλωσσικών παραγόντων στη
διαμόρφωση των εννοιών και πρακτικών ψυχικής υγείας στην Ελλάδα και θα
εξετάσει τις κριτικές της αποψυχιατρικοποίησης και τις επιπτώσεις της στην
πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και στην ποιότητα της περίθαλψης.
Η θέση της παρούσας εργασίας είναι ότι, ενώ η αποψυχιατρικοποίηση έχει
οδηγήσει σε θετικές εξελίξεις στο ελληνικό σύστημα ψυχικής υγείας, όπως μια
πιο ανθρωποκεντρική προσέγγιση της φροντίδας, έχει επίσης δημιουργήσει
προκλήσεις και ανισότητες που πρέπει να αντιμετωπιστούν για να
διασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση όλων των ατόμων στις υπηρεσίες ψυχικής
υγείας. 
 
   Η αποψυχιατρικοποίηση αποτελεί παγκόσμια τάση στον τομέα της ψυχικής
υγείας τις τελευταίες δεκαετίες. Η αποψυχιατρικοποίηση καθορίζει ότι η
ψυχιατρικοποίηση δεν είναι ένας ντετερμινιστικός μονόδρομος (von Peter et
al., 2021). Στην Ελλάδα, η τάση αυτή οφείλεται στις προσπάθειες της
κυβέρνησης να μειώσει τον αριθμό των ψυχιατρικών νοσοκομείων και να
αυξήσει τον αριθμό των κοινοτικών υπηρεσιών. Η Κίνηση για τα Δικαιώματα
των "Ψυχικά Ασθενών", η οποία ήταν η πρώτη επίσημη ένωση ψυχικά
ασθενών στην Ελλάδα, και πώς εκπροσωπούσε το κίνημα των ψυχικά
ασθενών (ΚΨΑ) στην Ελλάδα. Η Κίνηση εισήγαγε μια νέα προσέγγιση της
ψυχικής υγείας, θεωρώντας την ως πολιτικό ζήτημα και ζητώντας ευρύτερες
κοινωνικές αλλαγές. Η Κίνηση δεν είχε μακροχρόνιο αντίκτυπο, καθώς ήταν
μια μικρή και σχετικά απομονωμένη οργάνωση, αλλά εξακολουθούσε να
εκπροσωπεί το MPM στην Ελλάδα. Η Κίνηση υποστήριζε ευρύτερες
κοινωνικές αλλαγές στον τομέα της ψυχικής υγείας, οι οποίες θα μπορούσαν
να ερμηνευτούν ως έκκληση για αποϊδρυματοποίηση στην Ελλάδα
(Κριτσωτάκη, 2021). Ως αποτέλεσμα, το ελληνικό σύστημα ψυχικής υγείας
έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια, οδηγώντας τόσο σε
θετικά όσο και σε αρνητικά αποτελέσματα. 

   Κύριο Μέρος 
   Το ελληνικό σύστημα ψυχικής υγείας έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές από
τη δεκαετία του 1950, όταν πρωτοσυστάθηκε. Κατά τη διάρκεια της
στρατιωτικής δικτατορίας στην Ελλάδα, τα ψυχιατρικά νοσοκομεία
χρησιμοποιήθηκαν ως κέντρα κράτησης πολιτικών αντιφρονούντων,
οδηγώντας σε ένα στίγμα που συνδέεται με την ψυχική ασθένεια και το
σύστημα ψυχικής υγείας (Whitley et al., 2022). Η αποϊδρυματοποίηση
περιλαμβάνει τη μετατόπιση της φροντίδας και της υποστήριξης των ασθενών
με ψυχική ασθένεια από μεγάλα, έγκλειστα άσυλα σε κοινοτικά περιβάλλοντα
(Fakhoury & Priebe, 2007). Η μετατόπιση από την ιδρυματική στην κοινοτική
φροντίδα στην Ελλάδα αποτέλεσε βασική συνιστώσα της
αποψυχιατρικοποίησης (Giannakopoulos & Anagnostopoulos, 2016). 
  Η μετάβαση από την ψυχιατρική στην κοινοτική φροντίδα στην Ελλάδα είχε
σημαντικό αντίκτυπο στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας στη χώρα. Μια πρόκληση
είναι η έλλειψη πόρων και χρηματοδότησης για τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας
(Γιαννακόπουλος & Αναγνωστόπουλος, 2016). Μια άλλη πρόκληση είναι η
ανεπαρκής κατάρτιση και εποπτεία των κοινοτικών παρόχων, οι οποίοι
μπορεί επίσης να μην διαθέτουν τις απαραίτητες γλωσσικές και πολιτισμικές
ικανότητες για την παροχή αποτελεσματικής φροντίδας (Fotiadou et al., 2017-
Triantafyllou & Fotiadou, 2020). Πολιτιστικοί και γλωσσικοί παράγοντες έχουν
επίσης διαδραματίσει ρόλο στη διαμόρφωση των εννοιών και των πρακτικών
ψυχικής υγείας στη χώρα, με τη θρησκεία και την οικογενειακή/κοινοτική
υποστήριξη να έχουν ιδιαίτερη επιρροή (Kramer et al., 2002). 
   Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η απομάκρυνση από τα ψυχιατρικά
νοσοκομεία έχει οδηγήσει σε έλλειψη πρόσβασης σε εξειδικευμένη φροντίδα
για άτομα με σοβαρές ψυχικές ασθένειες και δεν έχει κατ' ανάγκη μειώσει το
στίγμα που συνδέεται με την ψυχική ασθένεια (Lamb & Weinberger, 2005-
Bockting et al., 2013). Παρά τις προκλήσεις, ο στόχος της
αποψυχιατρικοποίησης ήταν η παροχή πιο ασθενοκεντρικής φροντίδας και η
μείωση του στίγματος που συνδέεται με τα ψυχιατρικά νοσοκομεία. Ωστόσο,
οι προκλήσεις της κοινοτικής φροντίδας πρέπει να αντιμετωπιστούν για να
εξασφαλιστεί η ισότιμη πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας για όλα τα
άτομα στην Ελλάδα, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη πολιτιστικούς και
γλωσσικούς παράγοντες (Γιαννακόπουλος & Αναγνωστόπουλος, 2016). 
   Συνολικά, η μετάβαση από την ψυχιατρική στην κοινοτική περίθαλψη στην
Ελλάδα είχε τόσο θετικές όσο και αρνητικές επιπτώσεις στις υπηρεσίες
ψυχικής υγείας στη χώρα. Η αντιμετώπιση των προκλήσεων και η
συνεκτίμηση των πολιτισμικών και γλωσσικών παραγόντων θα βοηθήσει να
διασφαλιστεί ότι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι προσβάσιμες και
αποτελεσματικές για όλα τα άτομα στην Ελλάδα (Γιαννακόπουλος &
Αναγνωστόπουλος, 2016- Φωτιάδου κ.ά., 2017- Τριανταφύλλου & Φωτιάδου,
2020). 

   Συμπέρασμα 
   Συμπερασματικά, η αποψυχιατρικοποίηση του συστήματος ψυχικής υγείας
στην Ελλάδα έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο παροχής της
ψυχιατρικής περίθαλψης. Ενώ η αλλαγή αυτή οδήγησε σε μια πιο
ανθρωποκεντρική προσέγγιση της φροντίδας και μείωσε τον στιγματισμό,
παρουσίασε επίσης αρκετές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης
πόρων, της ανεπαρκούς κατάρτισης των παρόχων και της άνισης πρόσβασης
στη φροντίδα για τους περιθωριοποιημένους πληθυσμούς. Οι πολιτιστικοί και
γλωσσικοί παράγοντες έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση
των εννοιών και των πρακτικών ψυχικής υγείας στην Ελλάδα και η
αντιμετώπιση αυτών των παραγόντων είναι ζωτικής σημασίας για την παροχή
αποτελεσματικής και πολιτισμικά ευαίσθητης φροντίδας. Επιπλέον, το
κλείσιμο των ψυχιατρικών νοσοκομείων είχε ως αποτέλεσμα την έλλειψη
πρόσβασης σε εξειδικευμένη φροντίδα για άτομα με σοβαρές ψυχικές
ασθένειες και η μείωση των κλινών νοσηλείας οδήγησε σε μεγάλους χρόνους
αναμονής για ραντεβού και περιορισμένη πρόσβαση στην κατάλληλη
θεραπεία. 
  Υπό το πρίσμα αυτών των προκλήσεων, είναι σημαντικό να δοθεί
προτεραιότητα στις επενδύσεις σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και στην
κατάρτιση των κοινοτικών παρόχων, ώστε να διασφαλιστεί ότι επαρκής
περίθαλψη είναι διαθέσιμη σε όλα τα άτομα. Επιπλέον, η μελλοντική έρευνα
θα μπορούσε να επικεντρωθεί στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της
κοινοτικής περίθαλψης στην Ελλάδα και στην αντιμετώπιση των πολιτισμικών
και γλωσσικών εμποδίων που εμποδίζουν τα άτομα να έχουν πρόσβαση σε
υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Συνολικά, η αντιμετώπιση των προκλήσεων της
αποψυχιατρικοποίησης στην Ελλάδα απαιτεί συνεχή προσοχή και επενδύσεις
για να διασφαλιστεί ότι όλα τα άτομα έχουν πρόσβαση σε δίκαιη και
αποτελεσματική φροντίδα ψυχικής υγείας. 

 
Anagnostopoulos, D. C., Giannakopoulos, G., & Christodoulou, N. G. (2017).
The synergy of the refugee crisis and the financial crisis in Greece:
Impact on mental health. International Journal of Social Psychiatry,
63(4), 352–358. https://doi.org/10.1177/0020764017700444 
Bockting, W. O., Miner, M. H., Swinburne Romine, R. E., Hamilton, A., &
Coleman, E. (2013). Stigma, Mental Health, and Resilience in an
Online Sample of the US Transgender Population. American Journal of
Public Health, 103(5), 943–951.
https://doi.org/10.2105/AJPH.2013.301241 
Fakhoury, W., & Priebe, S. (2007). Deinstitutionalization and
reinstitutionalization: major changes in the provision of mental
healthcare. Psychiatry, 6(8), 313–316.
https://doi.org/10.1016/j.mppsy.2007.05.008 
Giannakopoulos, G., & Anagnostopoulos, D. C. (2016). Psychiatric reform in
Greece: an overview. BJPsych Bulletin, 40(6), 326–328.
https://doi.org/10.1192/pb.bp.116.053652 
Kramer, E. J., Kwong, K., Lee, E., & Chung4, H. (2002). Cultural factors
influencing the mental health of Asian Americans. West J Med, 176(4),
227–231.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1071736/pdf/wjm17600
227.pdf 
Kritsotaki, D. (2021). Changing Psychiatry or Changing Society? The Motion
for the Rights of the “Mentally Ill” in Greece, 1980-1990. Journal of the
History of Medicine and Allied Sciences, 76(4), 440–461.
https://doi.org/10.1093/jhmas/jrab020 
Lamb, H. R., & Weinberger, L. (2005). The Shift of Psychiatric Inpatient Care
From Hospitals to Jails and Prisons. Journal of the American Academy
of Psychiatry and the Law Online, 33(4), 529–534.
https://www.researchgate.net/profile/Harry-Lamb/publication/7377762_
The_Shift_of_Psychiatric_Inpatient_Care_From_Hospitals_to_Jails_an
d_Prisons/links/0046352c5c695b5da2000000/The-Shift-of-Psychiatric-
Inpatient-Care-From-Hospitals-to-Jails-and-Prisons.pdf 
von Peter, S., Bergstrøm, T., Nenoff-Herchenbach, I., Hopfenbeck, M. S.,
Pocobello, R., Aderhold, V., Alvarez-Monjaras, M., Seikkula, J., &
Heumann, K. (2021). Dialogue as a Response to the Psychiatrization
of Society? Potentials of the Open Dialogue Approach. Frontiers in
Sociology, 6. https://doi.org/10.3389/fsoc.2021.806437 
Whitley, K., Tastenhoye, C., Downey, A., & Rozel, J. S. (2022). Mental Health
Care of Detained Youth Within Juvenile Detention Facilities. Child and
Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 31(1), 31–44.
https://doi.org/10.1016/j.chc.2021.09.002