Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας
Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας

Νευρολογική Νοσηλευτική
Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια

Τμήμα Νοσηλευτικής
Ενότητα 1.1: Βασικά στοιχεία στην εξέλιξη της Ψυχιατρικής και

της Νοσηλευτικής ψυχικής υγείας
Ο σκοπός του μαθήματος 1/2
• Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι
φοιτητές την έννοια της προαγωγής της ψυχικής
υγείας, της θεραπείας της ασθένειας και της
υποστήριξης του ατόμου με ψυχικό νόσημα και της
οικογένειάς του για την παραμονή του ατόμου μέσα
στην κοινωνία των πολιτών ως ενεργό μέλος.
Η απόκτηση επικαιροποιημένων γνώσεων για τις
ψυχικές και νευρολογικές παθήσεις.
Ο σκοπός του μαθήματος 2/2

• Η ευαισθητοποίηση και εξάσκηση των φοιτητών
στην απόκτηση γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων και
συμπεριφορών για την φροντίδα και υποστήριξη
των ατόμων με διαταραχές συμπεριφοράς και των
ατόμων με νευρολογικές διαταραχές. Η εξάσκηση
αυτή πραγματοποιείται στην πρωτοβάθμια,
δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια περίθαλψη και σε
δομές αποασυλοποίησης και σε φορείς
επανένταξης αυτών των ατόμων στον κοινωνικό ιστό
της Πολιτείας.
6
Περίγραμμα του μαθήματος
 Ορισμός της ψυχικής υγείας,
 Χαρακτηριστικά της ψυχικής υγείας,
 Ορισμός της ψυχικής αρρώστιας,
 Κριτήρια της ψυχικής αρρώστιας,
 Ιστορική ανασκόπηση,
 Ο ρόλος του νοσηλευτή στην πορεία των αιώνων.
Ενότητες μαθήματος 1/3

 1Η Ενότητα:
 Βασικά Στοιχεία στην Εξέλιξη της Ψυχιατρικής & της Νοσηλευτικής
Ψυχικής Υγείας.
 Η Εκπαίδευση του Νοσηλευτή Ψυχικής Υγείας και ο Επαγγελματικός
Ρόλος.
 Η Αξία της Εκπαίδευσης για τον Φοιτητή Νοσηλευτικής.
 Θεωρητικές Βάσεις Πρόληψης στην Ψυχική Υγεία. Ο Ρόλος της
Νοσηλευτικής Ψυχικής Υγείας.
 Η Εφαρμογή της Αξίας του Σεβασμού – της Ελευθερίας – της
Δικαιοσύνης στην Φροντίδα του Ασθενή με Ψυχικό Νόσημα.
 Η Επικοινωνία του Νοσηλευτή με τον Ασθενή με Ψυχική Νόσο.
8
 Διαταραχές Βρεφονηπιακής, Παιδικής, Εφηβικής Ηλικίας και
Αναπτυξιακές Διαταραχές.
 Ψυχοσωματικές Σχέσεις και Διαταραχές.
 Οριακές Προσωπικότητες, Παιδιών , Εφήβων και Ενηλίκων.
 7Η Ενότητα :
 Νευρώσεις Παιδιών, Εφήβων και Ενηλίκων.
 Κατάθλιψη Παιδιών, Εφήβων και Ενηλίκων – Αυτοκτονία.
 Παιδικές Ψυχώσεις – Σχιζοφρένεια Ενηλίκων.
9

 10Η Ενότητα: Νευρολογική Νοσηλευτική – Μυασθένεια
GRAVIS Επιληψία στα Παιδιά και Ενήλικες.
 11Η Ενότητα: Nευρομυϊκά Νοσήματα - Νόσος του
Κινητικού Νευρώνα και Πολυνευροπάθεια.
 12Η Ενότητα: Σκλήρυνση Κατά Πλάκας.
 13Η Ενότητα: Δικαιώματα του Ασθενή με Ψυχικό Νόσημα -
Δεοντολογία και Καθήκοντα του Νοσηλευτή – Νοσηλευτή
Ψυχικής Υγείας.
10
Εκπαιδευτικοί σκοποί του μαθήματος
1/3
 Να εκπαιδευτείτε στη νοσηλευτική ψυχικής υγείας,
 Να ενημερωθείτε για το ρόλο του νοσηλευτή στην ψυχική
υγεία,
 Να αναπτύξετε πρότυπα εκπαίδευσης στη νοσηλευτική
ψυχικής υγείας,
 Να εκπαιδευτείτε στην αποασυλοποίηση και αποκατάσταση
του ασθενή με διαταραχή συμπεριφοράς,
 Να ενημερωθείτε για το ρόλο του νοσηλευτή ψυχικής υγείας
σε δομές αποασυλοποίησης,
 Να εκπαιδευτείτε στις διαταραχές της συμπεριφοράς, την
κλινική εικόνα, την θεραπευτική προσέγγιση.
11

2/3
 Να αποκτήσετε γνώσεις και δεξιότητες φροντίδας για
διαταραχές ψυχικής υγείας στα παιδιά,
 Να αποκτήσετε γνώσεις και δεξιότητες στην φροντίδα
ασθενή με σχιζοφρένεια,
 Να αποκτήσετε γνώσεις και δεξιότητες σε συναισθηματικές
διαταραχές : κατάθλιψη – μανία,
 Να αποκτήσετε γνώσεις και δεξιότητες φροντίδας ασθενή με
κακώσεις κρανίου και νωτιαίου μυελού,
 Να αποκτήσετε γνώσεις και δεξιότητες στην φροντίδα
ασθενή με σκλήρυνση κατά πλάκας.
12
3/3
 Να αποκτήσετε γνώσεις και δεξιότητες φροντίδας ασθενή με
μυασθένεια,
 Να αποκτήσετε γνώσεις και δεξιότητες στη φροντίδα ασθενή

με Alzheimer,
 Να αποκτήσετε γνώσεις και ειδικούς χειρισμούς στη στάση

και συμπεριφορά προκειμένου να εφαρμόσετε την
δεοντολογία στο χώρο της ψυχικής υγείας.
13
Αναλυτική περιγραφή της ενότητας

• Η 1Η Ενότητα περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας της ψυχικής
υγείας, τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών της ψυχικής υγείας,
την ανάλυση και τα κριτήρια και την ταξινόμηση της ψυχικής
αρρώστιας. Την καταγραφή της επιδημιολογίας των διαταραχών
συμπεριφοράς. Την αναφορά στην ιστορική εξέλιξη στην ψυχική
υγεία στη διεθνή και ελληνική κοινότητα. Καταγραφή των βασικών
χαρακτηριστικών του συστήματος παροχής υπηρεσιών ψυχικής
υγείας. Αποτύπωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα.
Περιγραφή της νομοθεσίας για την ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην
Ελλάδα. Νοσηλευτική και ο ρόλος της στην ψυχιατρική μεταρρύθμιση.
Η Αναφορά στην εκπαίδευση, στη μετεκπαίδευση και στην ειδικότητα
του Νοσηλευτή ψυχικής υγείας. Περιγραφή των χαρακτηριστικών,
των γνώσεων και των δεξιοτήτων που απαιτούνται για να γίνει ένας
απόφοιτος Νοσηλευτικής Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης ειδικευμένος
Νοσηλευτής Ψυχικής Υγείας. Αναφέρεται ο επαγγελματικός ρόλος και
οι υπευθυνότητες του Νοσηλευτή Ψυχικής Υγείας. 14
Στόχοι ενότητας
• Μετά από την παρακολούθηση και τη μελέτη του μαθήματος, ο
φοιτητής νοσηλευτικής θα είναι σε θέση να ορίζει τις έννοιες της
ψυχικής υγείας και αρρώστιας, να γνωρίζει την ιστορική εξέλιξη
της ψυχικής υγείας στην διεθνή κοινότητα, την Ευρώπης και στην
Ελλάδα. Να γνωρίζει την επιδημιολογία των διαταραχών
συμπεριφοράς. Να γνωρίζει την ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην
διεθνή κοινότητα και στην Ελλάδα. Να γνωρίζει τη νομοθεσία και
τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας στην Ελλάδα. Να γνωρίζει την
εκπαίδευση και τη μετεκπαίδευση του νοσηλευτή στον τομέα
ψυχικής υγείας. Να περιγράφει τις γνώσεις και τις δεξιότητες που
πρέπει να έχει ένα νοσηλευτής ψυχικής υγείας και πως αυτές θα
τις χρησιμοποιήσει στον επαγγελματικό του ρόλο και στις
υπευθυνότητες που θα έχει.
15
Ορισμός
Ψυχική Υγεία είναι:
• Η ικανότητα ενός ατόμου να αντιλαμβάνεται τον εαυτό
του όπως τον αντιλαμβάνονται και οι άλλοι και να
προσαρμόζεται στο πολιτισμικό και κοινωνικό πλαίσιο
στο οποίο ζει.
16
Τα Χαρακτηριστικά Της Ψυχικής Υγείας
1/2
Είναι:
 Η θετική στάση απέναντι στον εαυτό του και απέναντι στη
διαδικασία της ανάπτυξης και προσωπικής εξέλιξης, της
αυτοπραγμάτωσης, της ενσωμάτωσης στο κοινωνικό
σύνολο, της αυτονομίας, της αντίληψης τη πραγματικότητας,
καθώς και η πλήρης κατανόηση του πλαισίου στο οποίο ζει.
Υγιής αυτοααντίληψη.
 Η ώριμη φιλοσοφική θεώρηση της ζωής και ερμηνεία της
πραγματικότητας έτσι όπως είναι.
 Η θετική και δυναμική βιοψυχοκοινωνική και ηθική ευεξία.
17
Τα Χαρακτηριστικά Της Ψυχικής Υγείας

2/2
 Οι επαρκείς διαπροσωπικές σχέσεις για εκπλήρωση των αναγκών
της προσωπικότητας και ενθαρρύνουν την έκφραση και τη
δημιουργική χρήση του ατόμου. Ικανότητα για δημιουργία
σχέσεων με άλλους ανθρώπους. Επιδεικνύουν δημιουργικότητα
και παραγωγικότητα. Επιτυγχάνεται ο έλεγχος της συμπεριφοράς
τους.
 Η ικανότητα για έκφραση της εκδήλωσης ενδιαφέροντος.
 Ο οικοδομητικός χειρισμός των ψυχολογικών καταπονήσεων και

κρίσεων με αποτέλεσμα των εσωτερικών δυνάμεων.
 Η ενεργητική προσωπική προσαρμογή στη ζωή και δυναμική
αρμονία μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών δυνάμεων και
απαιτήσεων.
18
Ψυχική αρρώστια
 Ψυχική αρρώστια είναι η αδυναμία ενός ατόμου να
αντιληφθεί τον εαυτό του με τον τρόπο που τον
αντιλαμβάνονται οι άλλοι, και να προσαρμοστεί στους
κανόνες του πολιτισμικού και κοινωνικού πλαισίου στο οποίο
ζει.
Επίσης ψυχική νόσος είναι η ενδοψυχική δυσλειτουργία με
εξωτερικά συμπτώματα. Χαρακτηρίζεται από διαταραχές και
συγκρούσεις στην αντίληψη, την αντιμετώπιση και επίλυση
των προβλημάτων της ζωής, καθώς και τον τρόπο
εκπλήρωσης των ατομικών βιοψυχοκοινωνικών αναγκών.
19
Ταξινόμηση της ψυχικής αρρώστιας

 Τα ψυχικά νοσήματα ταξινομούνται σύμφωνα με το
Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των ψυχικών
Διαταραχών, 4η αναθεωρημένη έκδοση (DSM- IV-TR), της
Αμερικάνικης Ένωσης Ψυχιάτρων.
 Το DSM- IV-TR χρησιμοποιεί ένα πολυαξονικό σύστημα

ταξινόμησης, που περιγραφές σοβαρές ψυχικές διαταραχές
(Άξονας Ι, ΙΙ), σωματικές καταστάσεις (Άξονας ΙΙΙ),
παραμέτρους του Περιβάλλοντος (Άξονας ΙV), και τους
τομείς της λειτουργικότητας του ατόμου (Άξονας V).
20
Αναλυτική ταξινόμηση
 Άξονας Ι: Κλινικές διαταραχές παιδιών και ενηλίκων,
περιλαμβάνει και καταστάσεις που δεν αποδίδονται σε κάποια
ψυχική διαταραχή και που μπορεί να αποτελέσουν το επίκεντρο
της κλινικής προσοχής,
 Άξονας ΙΙ: Διαταραχές προσωπικότητας και νοητική υστέρηση,
 Άξονας ΙΙΙ: Γενικές σωματικές καταστάσεις,
 Άξονας ΙV:Ψυχοκοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα,
 Άξονας V: Πλήρης αξιολόγησης της λειτουργίας από (0 -100).
21
Τα κριτήρια ψυχικής αρρώστιας 1/2

Είναι:
 Διαταραχές στην Αντίληψη,
 Διαταραχές στο Συναίσθημα,
 Διαταραχές στη Σκέψη,
 Διαταραχές στην Κρίση,
 Διαταραχές στη Βούληση,
 Διαταραχές στον Προσανατολισμό, χώρο, χρόνο, πρόσωπα.

22
Τα κριτήρια ψυχικής αρρώστιας 2/2
 Διαταραχές στη Συνείδηση,
 Διαταραχές στην Επικοινωνία,
 Διαταραχές στη Συμπεριφορά,
 Διαταραχές στις Διαπροσωπικές Σχέσεις,
 Διαταραχή στην Προσαρμοστικότητα στο Οικογενειακό,

επαγγελματικό, κοινωνικό περιβάλλον, και η
 Απώλεια επαφής με την πραγματικότητα.
23
Επιδημιολογικά Στοιχεία
Ψυχικών Διαταραχών 1/2
• Στις ΗΠΑ, περίπου 1:4 Αμερικανούς (πιθανότητα 25%)
θα εκδηλώσει μια σοβαρή ψυχική διαταραχή κατά τη
διάρκεια της ζωής.
• Περίπου 1:5 ενήλικες φέρει μια εμφανή ψυχική

διαταραχή σε μια δεδομένη στιγμή.
• Το 1/3 από τους άστεγους πάσχει από ψυχική

αναπηρία.
24
Επιδημιολογικά Στοιχεία
Ψυχικών Διαταραχών 2/2
• Οι περισσότεροι από τους 29.000 Αμερικανούς που
αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν κάθε χρόνο έχουν
κάποια κλινική διαταραχή.
• Η ψυχική διαταραχή, συμπεριλαμβανομένης και της

αυτοκτονίας, καλύπτει ένα ποσοστό άνω του 15% του
συνόλου των ασθενειών που εκδηλώνονται στις
οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες όπως των ΗΠΑ.
25
Γενική Ιστορική Ανασκόπηση 1/9

 Αρχέγονες δοξασίες και τακτικές
 Ερμηνείες μέσω θρησκείας, μαγείας.
 Χρήση συμβόλων και τελετών στη θεραπεία.
 Σωματικός και ψυχικός πόνος δεν διαφοροποιούνται.
 Πνεύματα – βασανιστές που ενεργούν έξω από το σώμα είναι

υπεύθυνα για την αρρώστια.
 Οι πρωτόγονοι θεραπευτές επιχειρούν να δωροδοκήσουν και

να ευχαριστήσουν τα πνεύματα.
 Οι μέθοδοι θεραπείας περιλάμβαναν τους εξορκισμούς και τα

μαγικά τελετουργικά.
26
 Δοξασίες και τακτικές της Αρχαίας Ελληνορωμαϊκής εποχής
 Ηθική Ερμηνεία.
 Οργανικές Ερμηνείες : Ο Ιπποκράτης ( 460-370 π.Χ.)
απορρίπτει τη δαιμονολογία και προτείνει ότι η ψυχική υγεία
προκαλείται από ανισορροπία στα « υγρά του σώματος » τα
εξής : αίμα, μαύρη χολή, κίτρινη χολή και φλέγμα.
 Ανισορροπίες στα υγρά του σώματος διορθώνονταν με
αφαιμάξεις.
 Η ψυχική υγεία αρχίζει να εντάσσεται στο βασίλειο της
Ιατρικής.
 Έναρξη κλινικών παρατηρήσεων και ηθικοπλαστικής πρακτικής.
27

 Δοξασίες και τακτικές της εποχής του μεσαίωνα (εποχή
παρακμής)
 Επιστροφή στη μαγική και θρησκευτική ερμηνεία.
 Η τρέλα εθεωρείτο ως το δραματικό αποτέλεσμα της
μάχης με μυστικές δυνάμεις και συσχετίστηκε με το
φεγγάρι ( σεληνιασμός).
 Βίαιη μεταχείριση φυλάκιση και διωγμός.
 ‘Malleus malefi carum “ “ το σφυρί της μάγισσας”
γραμμένο από 2 μοναχούς από τον Αγ. Δομίνικο, τον J.
Sprenger και τον H. Kraemer δημοσιεύτηκε το 487 και
επιχειρούσε να εκλογικεύσει την ψυχική αρρώστια στην
βάση των μαγικών εξηγήσεων.
28
 Δοξασίες και πρακτικές στην εποχή της Αναγέννησης
 Μαύρη μαγεία ως ερμηνεία της νοητικής νόσου.
 Θρησκευτική «Αγωγή»: εξορκισμός, βασανιστήρια, θάνατος.
 Οι «τρελοί» δεν έχουν που να αποτανθούν. Η τρέλα συνδέεται
με την ιατρική. Μπορούσε μόνο να τιθασευτεί με την πειθαρχία
και τη βαρβαρότητα.
 Ριζοσπαστικοί γιατροί όπως ο J. Weyer (1515 -1588) πίστευαν
ότι αυτές οι ασθένειες που οι καταβολές τους αποδίδονται σε
μάγισσες, έχουν φυσικά αίτια.
 Το 1656 ιδρύθηκε το γενικό νοσοκομείο τα. ΠΑΡΙΣΙΩΝ, ένα
άσυλο για του τρελούς, τους φτωχούς και άλλους απόκληρους
(deviants).
29

 Τέλη 18ου - 19ου αιώνα - Εποχή ηθικής Θεραπείας
 Οι γιατροί ταξινομούσαν τα συμπτώματα της ψυχικής
διαταραχής χωρίς να κατανοούν τις αιτίες του ψυχικού
«υποφέρειν».
 Το 1974 ο Philippe Pinel (1745-1826) μεταχειρίστηκε τους
τρόφιμους στα γαλλικά άσυλα της Bicetre και της
Salpertiere με απανθρωπιά και για αυτό θεωρήθηκε τρελός.
 Στην Αγγλία, ο William Tuke (1732- 1822) εστίασε στη
λεγόμενη «ηθική θεραπεία» σε ένα ανθρώπινο περιβάλλον
που εκαλείτο «ησυχαστήριο του York».
 Στην Αμερική ο Benjamin Rush ( 1746- 1813) τονίζει την
ανθρωπιστική προσέγγιση και την ηθική θεραπεία στο
νοσοκομείο της Pennsylvania.
30
 Εποχή των Δημόσιων Ψυχιατρείων
 H Dorothea L. Dix (1802- 1887) ίδρυσε ή επέκτεινε πάνω από
30 ψυχιατρικά νοσοκομεία.
 Η ηθική θεραπεία ακολουθείται από την υποστηρικτική
θεραπεία
 O Clifford Beers ( 1876 -1943) δημοσίευσε το βιβλίο του στο
οποίο περιέγραψε την οδυνηρή εμπειρίες και ψυχική αγωνία,
γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη της προληπτικής
ψυχιατρικής και στη δημιουργία κλινικών για την
καθοδήγηση των παιδιών.
31

 Αρχές του 20ου Αιώνα
• Εποχή της Ψυχανάλυσης: Ο E. Kraepelin (1856-1926)

δημιουργεί ένα σύστημα διαφοροδιάγνωσης της αρρώστιας
και διαφοροποίησε τη σχιζοφρένεια από τη διπολική
διαταραχή.
• Ο S. Freud (1856- 1939) ερμηνεύει την ανθρώπινη
συμπεριφορά με ψυχολογικούς όρους και δείχνει ότι η
συμπεριφορά μπορεί να αλλάξει μέσω της ψυχανάλυσης.
 Μέσα του 20ου Αιώνα
• Από τα μέσα της δεκαετίας του 1940 και μέχρι τα μέσα του
1950 αναπτύχθηκε ένα βαθύ σχίσμα ανάμεσα στο βιολογικό
και δυναμικό προσανατολισμό στην ψυχική υγεία.
32
 Τέλη του 20ου Αιώνα
• Αποασυλοποίηση και το κίνημα της ψυχικής υγείας στην
κοινότητα. Ανάμεσα στο 1955 – 1975 μειώθηκε ο αριθμός
των τροφίμων στα δημόσια ψυχιατρεία κατά 66%.
 Δεκαετία του 1990
• Πρωταρχική καινοτομία του 1990 είναι η βιολογική
«επανάσταση».
• Οι ομάδες υποστήριξης των ασθενών καλωσορίζουν τη
στροφή των ψυχιάτρων προς την ψυχοκοινωνική
αποκατάσταση και την αυτοεξυπηρέτηση των πελατών.
33

 Στην Αρχή της Νέας Χιλιετίας
• Εποχή της αναμόρφωσης της ψυχικής υγείας.
• Η αναμόρφωση της ψυχιατρικής φροντίδας είχε ως
αποτέλεσμα να μειωθεί ο χρόνος νοσηλείας των
πελατών και αύξησε την ικανότητα της αντίληψης του
ασθενή.
34
Συνοπτική Ανασκόπηση 1/7
 Συνοπτικά πριν τον 19ο Αιώνα
• Ιστορικά, η φροντίδα των ψυχικά πασχόντων στις
δυτικές κοινωνίες χαρακτηρίζονταν από έλλειψη
κατανόησης με το τι είναι η ψυχική νόσος. Αυτό
οδήγησε σε απάνθρωπη μεταχείριση των ψυχικά
πασχόντων από τους «θεραπευτές» τους.
35

 19ος Αιώνας σημαντικές αλλαγές στον τρόπο σκέψης
 Οι ψυχικά άρρωστοι δεν αντιμετωπίζονται πλέον με απάνθρωπο
τρόπο.
 Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια βρίσκεται στο επίκεντρο της θεραπείας.
 Οι επιστημονικές μελέτες υπόσχονται μέτρα θεραπευτικής

αντιμετώπισης και ίασης των ψυχικών νοσημάτων.
 Η θεραπεία παρέχεται στα άσυλα. Αναπτύσσονται μελέτες για τον

εγκέφαλο και αυξάνεται η αποτελεσματικότητα των θεραπευτικών
παρεμβάσεων.
 Η νοσηλευτική ψυχικής υγείας εφαρμόζεται από την Linda

Richards, η οποία ήταν η πρώτη νοσηλεύτρια ψυχικής υγείας, η
οποία διηύθυνε τη σχολή Ψυχιατρικής Νοσηλευτικής στο
Ψυχιατρικό Άσυλο Mc Lean (1880).
36
 1950 – 1960 Έναρξη συζητήσεων για τα δικαιώματα
των ψυχικά ασθενών
 Ανάπτυξη λιγότερων περιοριστικών χώρων φροντίδας.
 Ανακάλυψη σημαντικών ψυχοτρόπων φαρμάκων, όπως
είναι το λίθιο, η χλωροπρομαζίνη , οι αναστολείς της
μονοαμινοξιδάσης (Α- ΜΑΟ), της αλοπεριδόλης, των
τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών και των
βενζοδιαζεπινών.
37

 1950 – 1960 Έναρξη συζητήσεων για τα δικαιώματα
των ψυχικά ασθενών.
 Η H. Pepleu ανέπτυξε της Νοσηλευτικής Ψυχικής Υγείας,
δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη σχέση νοσηλευτή –
θεραπευμένου.
38
 1963 ΗΠΑ: Η εμφάνιση του κινήματος της αποασυλοποίησης. Τα
άτομα με ψυχικές διαταραχές έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν
θεραπευτική φροντίδα εντός της περιοχής μόνιμης κατοικίας.
 Πριν από την ψήφιση του Νόμου για τα Κοινοτικά Κέντρα Ψυχικής
Υγείας (ΚΚΨΥ) (1963) στις ΗΠΑ, η θεραπευτική αντιμετώπιση της
ψυχικής νόσου πραγματοποιούνταν σε δημόσια νοσοκομεία,
όπου οι θεραπευόμενοι παρέμεναν απομονωμένοι σε μέρη μακριά
από κατοικημένες περιοχές.
 Ο νόμος για τα ΚΚΨΥ (1963) είχε ως στόχο τη μετατόπιση της
χρηματοδότησης και της θεραπείας από τα μεγάλα ψυχιατρεία σε
ΚΚΨΥ, τα οποία παρείχαν υπηρεσίες επείγουσας φροντίδας,
εσωτερικής νοσηλείας, εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες, υποστήριξη
και εκπαίδευση της οικογένειας και των μελών της κοινωνίας.
39

 1963 ΗΠΑ: Η εμφάνιση του κινήματος της αποασυλοποίησης.
Τα άτομα με ψυχικές διαταραχές έχουν δικαίωμα να
λαμβάνουν θεραπευτική φροντίδα εντός της περιοχής
μόνιμης κατοικίας.
 Η ίδρυση του Αμερικάνικου Νοσηλευτικού Συνδέσμου (ΑΝΑ). Ο
ΑΝΑ συστήνει για πρώτη φορά ομάδα εργασίας, που θέτει τα
κριτήρια για την άσκηση του νοσηλευτικού επαγγέλματος στον
τομέα της ψυχικής υγείας και της ψυχιατρικής Νοσηλευτικής –
Νοσηλευτικής Ψυχικής Υγείας (1973).
 Το 1994 ιδρύεται ο Αμερικάνικος Σύνδεσμος Ψυχιατρικών
Νοσηλευτών (ΑΡΝΑ). Όπου όλοι οι σύνδεσμοι των Νοσηλευτών
εκδίδουν από κοινού την περιγραφή των δύο επιπέδων κλινικής
πρακτικής, τη γενική πρακτική και την εξειδικευμένη (1994).
40
 1980 – σήμερα
 Παρουσιάζονται σημαντικές αλλαγές στην θεραπευτική
προσέγγιση των ψυχικών παθήσεων και στην παροχή φροντίδας
στον ασθενή και στην οικογένεια σε όλο το φάσμα της παροχής
φροντίδας.
 Η εφαρμογή της πρόληψης της ψυχικής υγείας στην κοινότητα
επικεντρώνεται στην προαγωγή της ψυχικής υγείας και στη
μείωση των ψυχοβλαπτικών παραγόντων στις πρώτες ηλικίες
της ζωής.
 Σημειώνεται εξέλιξη στη διαχείριση της φροντίδας με τη μείωση
του αριθμού των ημερών εσωτερικής νοσηλείας. « Η δεκαετία
του εγκεφάλου (1990) επικεντρώνεται στην ψυχική νόσο ως
νόσο του εγκεφάλου.
41
Η Ιστορική Εξέλιξη της Ψυχιατρικής

Περίθαλψης στην Ελλάδα
• Σύμφωνα με τη Βιβλιογραφία έχουμε τρεις φάσεις:
1. Την ιστορική φάση (1838 και την ίδρυση του Ψυχιατρείου
Κέρκυρας έως 1955 - 1956 με την εφαρμογή των
ψυχοφαρμάκων και την ίδρυση του Κ.Ψ.Υ. στην οδό Νοταρά –
Αθήνα 1956).
2. Την παραδοσιακή φάση (1956 – 1983 χρονιά που ψηφίσθηκε
ο Νόμος 1397/83 για το ΕΣΥ και το άρθρο 21 για την ψυχική
υγεία).
3. Την μεταβατική φάση (1983 έως σήμερα που χαρακτηρίζεται
από την προσπάθεια εφαρμογής μιας μεταρρύθμισης στην
ψυχιατρική φροντίδα).
42
Η Ψυχιατρική Περίθαλψη στο
Νοσοκομείο στην Ελλάδα (1833-1900)
• Ιδρύθηκαν τα ψυχιατρεία:
o Ψυχιατρείο Κέρκυρας 1838.
o Ψυχιατρείο Κεφαλονιάς 1840.
o Ψυχιατρείο Μαγνησίας 1885.
o Φρενοκομείο Ζωρζή και Ταρσής.
o Ψυχιατρείο Δρομοκαΐτη 1887.
43
Η Περίθαλψη στα Ψυχιατρεία στην

Ελλάδα (1900 ως σήμερα)
• Στις αρχές του 20ού αιώνα η ψυχιατρική περίθαλψη
περιελάμβανε το Δρομοκαϊτειο, το Αιγινήτειο (1904), το
ψυχιατρείο Κέρκυρας και οκτώ μικρά άσυλα στη Θεσσαλονίκη, στη
Σούδα, στη Σύρο, στη Χίο, στη Λέσβο και στην Κεφαλονιά.
• ΔΑΦΝΙ 1934.
• Ραγδαία αύξηση ψυχικά ασθενών και απόρων (ειδικά μετά την
Μικρασιατική Καταστροφή το 1922).
• 1ο κρατικό ψυχιατρείο στην Αττική στα ερείπια του ναού του
Δαφνίου Απόλλωνα.
• Ιδρύεται το 1934 με 5 «παραπήγματα» των 25 κλινών (125 κλίνες).
• 1934-1940 «νοσηλεύονταν» 1200-1500 άτομα.
44
Αποικία ψυχοπαθών Λέρου
(Λακκί – 1958) 1/2
• Απόμακρη και νησιωτική περιοχή.
• Έτοιμες κτιριακές εγκαταστάσεις.
• Επιμονή τοπικών αρχών για να αποτραπεί ο τοπικός
μαρασμός.
• Έγκριση από ΠΟΥ.
• Στις 2/1/1958 δέχθηκε τους πρώτους ασθενείς με κριτήριο:
– Την έλλειψη του ενδιαφέροντος των συγγενών για χρονικό
διάστημα πάνω από 12 μήνες.
– Στασιμότητα ή επιδείνωση της κατάστασής των ασθενών.
45
Αποικία ψυχοπαθών Λέρου

(Λακκί – 1958) 2/2
• Αρχικές κλίνες 650.
• 1977 οι κλίνες έφθασαν τις 2700.
• Μαζικές διακομιδές 1958 -1965 έφθασαν τις 4500.
• Το 1980 διεκομίσθησαν 2000.
• 1000 άτομα προσωπικό από τη νήσο Λέρο έναντι 6000
πληθυσμού.
• Η ετήσιες κρατικές δαπάνες για τη λειτουργία του
ψυχιατρείου ήταν 4.5 δισεκατομμύρια δραχμές.
46
Απόψεις των μέσων επικοινωνίας για την
ασυλοποίηση
• «Στην κοιλάδα των νεκρών ψυχών οι εργαζόμενοι στο
Κ.Θ.Λ. συνήθισαν όχι μόνο να συνυπάρχουν με την
καταπίεση και τη δυστυχία των συνανθρώπων αλλά και
να αντλούν από την κόλαση τη μικροευημερία τους».
Εφημερίδα τα Νέα 1982
• «Αποκάλυψη: Οι ψυχασθενείς της Ελλάδας κρατούμενοι
σε νησί ‘στρατόπεδο συγκέντρωσης’. Το ένοχο μυστικό
της Ευρώπης».
Εφημερίδα “London Observer” 10/9/1989
47
Βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος

παροχής Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας 1/3
1. Έλλειψη οργανωμένου και αποκεντρωμένου συστήματος ψυχικής
υγείας.
2. Έλλειψη ψυχιατρικών Τομέων στα Γ.Ν. και Κ.Ψ.Υ.
3. Έλλειψη ενδιάμεσων δομών και αδυναμία κοινωνικής επανένταξης και
επαγγελματικής αποκατάστασης των χρονίων ψυχικών ασθενών.
4. Ανεπαρκής κατανομή και διαχείριση χρηματοδότησης.
5. Άνιση κατανομή μεταξύ κέντρου και περιφέρειας επαγγελματιών
ψυχικής υγείας και ασθενών
6. Ανεπάρκεια εκπαίδευσης και κατάλληλου διοικητικού δυναμικού στα
ψυχιατρικά Νοσοκομεία.
7. Απουσία συστήματος παρακολούθησης και εξωτερικής αξιολόγησης
των μονάδων ψυχικής Υγείας.
Γ.Καπρίνης, Δ.Κανδύλης 1992 και Μ.Μαδιανός 1994
48
8. Αναχρονιστική, ατελής και αποσπασματική ψυχιατρική
νομοθεσία.
9. Απουσία ειδικού απογραφικού συστήματος ασθενών.
10. Έλλειψη τομεοποίησης.
11. Έλλειψη εθνικού ασφαλιστικού φορέα υγείας.
Πολυδιάσπαση των ασφαλιστικών φορέων. Έλλειψη
οργανωμένου και αποκεντρωμένου συστήματος ψυχικής
υγείας.
12. Έλλειψη ψυχιατρικών Τομέων στα Γ.Ν. και Κ.Ψ.Υ.
49

13. Έλλειψη ενδιάμεσων δομών και αδυναμία κοινωνικής
επανένταξης και επαγγελματικής αποκατάστασης των
χρονίων ψυχικών ασθενών.
14. Ανεπαρκής κατανομή και διαχείριση χρηματοδότησης.
15. Άνιση κατανομή μεταξύ κέντρου και περιφέρειας
επαγγελματιών ψυχικής υγείας και ασθενών.
16. Ανεπάρκεια εκπαίδευσης και κατάλληλου διοικητικού
δυναμικού στα ψυχιατρικά Νοσοκομεία.
17. Απουσία συστήματος παρακολούθησης και εξωτερικής
αξιολόγησης των μονάδων ψυχικής Υγείας.
50
Μεταρρύθμιση στην Ψυχική Υγεία στην
Ελλάδα
• Χρονική Περίοδος 1980
‒ 1981: Η Ελλάδα μέλος της Ε.Ο.Κ.
‒ 1982: Η Ελλάδα απευθύνεται στην Επιτροπή Ε.Ο.Κ. για ειδική
οικονομική βοήθεια στήριξης του κοινωνικού τομέα της. Στο
φάκελο της αίτησης συμπεριλαμβανόταν, πέραν των άλλων,
και αίτηση αρωγής ειδικά για την ανάπτυξη των υπηρεσιών
ψυχ. υγείας.
‒ 1983: Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα αναγγέλλει την πρόθεσή της
να προτείνει μέτρα ώστε να βοηθήσει τη χώρα μας.
‒ 1983: Νόμος 1397/1983 περί «Εθνικού Συστήματος Υγείας»
(άρθρο 21 περί αποκεντρωμένου δικτύου υπηρεσιών
ψυχικής υγείας στην κοινότητα).
51
Ο Κανονισμός της Ε.Ο.Κ. 815/84

προέβλεπε:
• Έκτακτη οικονομική ενίσχυση της Ελλάδας στον κοινωνικό
τομέα.
• Εξήντα εκ. ECU για τη ριζική μεταρρύθμιση του συστήματος
ψυχιατρικής περίθαλψης.
• Πενταετή διάρκεια (1984-1988) με συγχρηματοδότηση των
έργων με ποσοστά 55% η Ε.Ο.Κ. και 45% η Ελλάδα. Έκτακτη
οικονομική ενίσχυση της Ελλάδας στον κοινωνικό τομέα.
• Εξήντα εκ. ECU για τη ριζική μεταρρύθμιση του συστήματος
ψυχιατρικής περίθαλψης.
• Πενταετή διάρκεια (1984-1988) με συγχρηματοδότηση των
έργων με ποσοστά 55% η Ε.Ο.Κ. και 45% η Ελλάδα.
52
Κανονισμός Ε.Ο.Κ. 815/26-3-1984.
Περίοδος 1984-1988
• 1984: Αποστολή ομάδας εμπειρογνωμόνων από Ε.Ο.Κ.
1. Ανάπτυξη 11 περιφερειών ψυχικής υγείας με 33 τομείς
συνολικά ψυχικής υγείας.
2. Την ανάπτυξη σε κάθε τομέα ενός Κ.Ψ.Υ. μιας ψυχ. μονάδας
σε Γ.Ν. ξενώνων κ.α.
3. Άλλα μέτρα όπως εκπαίδευση, κινητές μονάδες, επιτροπές
αξιολόγησης κ.α.
53
Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα
• Η ψυχιατρική Μεταρρύθμιση άρχισε ουσιαστικά τη

δεκαετία του ’80 με την είσοδό μας στην Ε.Ο.Κ. και με
αφορμή και αιχμή μια διεθνή ευαισθητοποίηση που
αφορούσε τις συνθήκες νοσηλείας στο Ψυχιατρείο της
Λέρου.
54
Νομοθεσία για την Ψυχιατρική
Μεταρρύθμιση
• Νόμος 1397/83 για το Εθνικό Σύστημα Υγείας (αρθ.21).
• (Κανονισμός 815/84,Προγράμματα “Λέρος | και Λέρος
||’’).
• Νόμος 2071/92 «γίνεται εκτεταμένη αναφορά στην
οργάνωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας».
• Νόμος 2716/99 «Ανάπτυξη και εκσυγχρονισμός των
υπηρεσιών ψυχικής υγείας».
55
Η υλοποίηση του «Ψυχαργώς» χωρίζεται

σε τρεις χρονικές περιόδους
• Την περίοδο 2000-2001 Α΄φάση.
• Την περίοδο 2002-2010 Β΄φάση.
• Την περίοδο 2011-2015 Γ΄φάση.
56
Από το Άσυλο στην Κοινότητα:
Νέες Μονάδες Ψυχικής Υγείας
Ο τομέας ψυχικής υγείας
• Ακρογωνιαίος λίθος του κοινοτικού συστήματος ψυχικής

υγείας είναι ο Τομέας Ψυχικής Υγείας (ν.2716/99).
• Οι Υγειονομικές Περιφέρειες της χώρας διαιρούνται σε

τομείς (ΤοΨΥ) ,με κριτήρια γεωγραφικά και πληθυσμιακά.
• Στους ΤοΨΥ εντάσσονται οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας οι

οποίες παρέχουν υπηρεσίες στα άτομα με ψυχικές
διαταραχές που κατοικούν ή διαμένουν στην περιοχή
αρμοδιότητας του Τομέα.
57
Δομές Αποασυλοποίησης
Δομές διαμονής
• Ξενώνας.
• Οικοτροφείο.
• Προστατευόμενα Διαμερίσματα.
• Κέντρο/Μονάδα Κοινωνικής, Επαγγελματικής
Επανένταξης / Εργαστήρια.
58
Ξενώνας Ψυχικά Ασθενών
• Η δυναμικότητα του δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 15 άτομα.
• Διαβαθμίζονται ανάλογα το χρόνο παραμονής των ενοίκων
σε βραχείας , μέσης και μακράς διάρκειας παραμονής.
• Η υποστήριξη των ξενώνων διαβαθμίζεται ανάλογα με την
παρουσία του προσωπικού σε αυτούς σε υψηλού βαθμού
(24ωρη παρουσία προσωπικού), μέσου βαθμού (κατώτερη
του 24ωρου παρουσία προσωπικού) και χαμηλού βαθμού
(περιοδική παρακολούθηση και υποστήριξη των ενοίκων).
59
Οικοτροφείο Ασθενών με Ψυχική Νόσο

• Τα Οικοτροφείο είναι Μονάδα Ψυχοκοινωνικής
Αποκατάστασης υψηλού βαθμού προστασίας.
• Ο αριθμός των ατόμων που φιλοξενούνται σε ένα
Οικοτροφείο δεν μπορεί να ξεπερνά τα 25 και μπορούν να
είναι είτε άτομα που χρειάζονται ψυχογηριατρική φροντίδα
είτε άτομα με νοητική υστέρηση και δευτερογενείς ψυχικές
διαταραχές είτε, τέλος, άτομα που μπορούν να ζουν στην
κοινότητα αλλά επειδή έχουν χαμηλό βαθμό αυτοδυναμίας
έχουν ανάγκη από μια στεγαστική δομή υψηλής προστασίας.
60
Προστατευόμενο Διαμέρισμα
• Τα προστατευόμενα διαμερίσματα είναι χώροι στέγασης -
σε πολυκατοικίες ή μονοκατοικίες - ατόμων με ψυχικές
διαταραχές ή νοητική υστέρηση με δευτερογενείς ψυχικές
διαταραχές τα οποία έχουν αυξημένες αλλά όχι πλήρεις
ικανότητες αυτοφροντίδας και αυτοεξυπηρέτησης. Σε ένα
προστατευόμενο διαμέρισμα δεν μπορούν να διαμένουν
περισσότερα από έξι άτομα. Η ψυχοκοινωνική φροντίδα που
παρέχεται έχει σκοπό την επίτευξη της μεγαλύτερης δυνατής
ανεξαρτησίας, αυτονομίας και αποτελεσματικότητάς τους,
ώστε να λειτουργήσουν στην κοινότητα με επιτυχία και στόχο
την πλήρη αυτόνομη διαβίωση.
61
Εργαστήρια Επαγγελματικής
Αποκατάστασης
 Πρόκειται για μονάδες που έχουν ως στόχο στην προετοιμασία
ψυχικά ασθενών με μειωμένη λειτουργικότητα για την ένταξή
τους στην κοινωνία και ιδιαίτερα στον κόσμο της εργασίας.
 Η επίτευξη του στόχου των μονάδων αυτών κατορθώνεται
διαμέσου της εφαρμογής προγραμμάτων αποκατάστασης σε
ατομική και ομαδική βάση.
 Επίσης, παρέχουν τη δυνατότητα για μόνιμη απασχόληση σε
ασθενείς οι οποίοι δύσκολα θα μπορούσαν να προωθηθούν στην
εργασία.
 Οι μονάδες αυτές λειτουργούν με ασθενείς οι οποίοι
παραπέμπονται από άλλες μονάδες ψυχικής υγείας του ΤοΨΥ και
εφαρμόζουν μέρος του Ατομικού Θεραπευτικού Προγράμματος
που έχει εκπονηθεί για τον καθένα.
62
Ψυχιατρικές Μονάδες Γενικού
Νοσοκομείου 1/2
Ψυχιατρικό Τμήμα Γενικού Νοσοκομείου
• Περιλαμβάνει τις ακόλουθες μονάδες:
 Μονάδα Νοσηλείας Ενηλίκων.
 Μονάδα Βραχείας Νοσηλείας Ενηλίκων.
 Μονάδα Οξέων Περιστατικών Ενηλίκων.
 Δορυφορικός Ξενώνας Ενηλίκων.
63
Ψυχιατρικές Μονάδες Γενικού

Νοσοκομείου 2/2
Ψυχιατρικό Τμήμα Εφήβων Γενικού Νοσοκομείου
• Περιλαμβάνει τις ακόλουθες μονάδες:
 Μονάδα Νοσηλείας Εφήβων.
 Μονάδα Βραχείας Νοσηλείας Εφήβων.
 Μονάδα Οξέων Περιστατικών Εφήβων.
 Δορυφορικός Ξενώνας Εφήβων.
64
Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο 1/2
• Το Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο (ΙΠΚ) παρέχει υπηρεσίες
για παιδιά, εφήβους και τις οικογένειές τους.
Περιλαμβάνονται υπηρεσίες πρώιμης διάγνωσης και
θεραπείας, συμβουλευτική και ψυχοθεραπευτική
παρέμβαση στις οικογένειες καθώς και ψυχοκοινωνική
βοήθεια. Η φροντίδα παρέχεται μέσω παρεμβάσεων σε
επίπεδο εξωτερικού ιατρείου, κατ' οίκον επισκέψεων,
κοινοτικών δράσεων. Συνήθως η λειτουργία του είναι
πρωινή και απογευματινή, επί πενθημέρου βάσεως.
65
Ιατροπαιδαγωγικό Κέντρο 2/2

Το ΙΠΚ έχει την ευθύνη παροχής ή συντονισμού των ακόλουθων
δραστηριοτήτων:
 Διαγνωστική εκτίμηση παιδιών, εφήβων και των οικογενειών τους
 Συμβουλευτική και υποστηρικτική αντιμετώπιση
 Εξειδικευμένες υπηρεσίες παιδοψυχιατρικές και ψυχολογικές
υπηρεσίες
 Υπηρεσίες λογοθεραπείας, εργοθεραπείας και ειδική διαπαιδαγώγηση
 Σχεδιασμός παρεμβάσεων στην κοινότητα
 Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών σε θέματα υγείας
 Δραστηριότητες Κέντρου Ημέρας
 Δραστηριότητες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης
 Σημαντικό είναι το έργο του ΙΚ στον τομέα της πρωτογενούς πρόληψης
μέσα από την οργάνωση και εφαρμογή αντίστοιχων παρεμβάσεων σε
παιδικούς σταθμούς, σχολεία, κλπ. 66
Κέντρο Παρέμβασης Στην Κρίση
• Το Κέντρο Παρέμβασης στην Κρίση (ΚΠΚ) είναι συνήθως
εγκατεστημένο εκτός του Γενικού Νοσοκομείου και δέχεται
κυρίως ψυχιατρικούς ασθενείς οι οποίοι είναι σε κρίση χωρίς
όμως να χρειάζονται ενδονοσοκομειακή νοσηλεία. Δέχεται
επίσης νέα περιστατικά για τα οποία απαιτείται η παροχή
υπηρεσιών λόγω μιας κρίσης που διέρχονται (για
παράδειγμα, έντονες ενδοοικογενειακές συγκρούσεις).
• Οι ασθενείς απευθύνονται στο ΚΠΚ κυρίως σε περιπτώσεις
υποτροπών είτε με δική τους πρωτοβουλία είτε από το
συγγενικό τους περιβάλλον. Λόγω της φύσης των
προβλημάτων τα οποία διαχειρίζεται, το ΚΠΚ λειτουργεί σε
24ωρη βάση.
67
Εξειδικευμένα Κέντρα
• Κέντρα Παρέμβασης στην Κρίση.
• Ολοκληρωμένο Κέντρο Παρέμβασης για άτομα με
διαταραχές αυτιστικού τύπου.
• Κέντρο για την αντιμετώπιση της νόσου Alzheimer.
• Κέντρο αντιμετώπισης της κρίσης χρηστών
εξαρτησιογόνων ουσιών και αλκοολικών.
68
Κέντρο Ημέρας
• Το Κέντρο Ημέρας είναι μονάδα που απευθύνεται
σε άτομα τα οποία έχουν ανάγκη από συμμετοχή σε
προγράμματα που αποσκοπούν στη βελτίωση των
δεξιοτήτων καθημερινής διαβίωσης και
κοινωνικότητας.
• Λειτουργεί πρωί κι απόγευμα.
69
Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας 1/2

• Η Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας (ΚΜΨΥ) αποτελεί μονάδα των
νοσοκομείων ή ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
• Η ΚΜΨΥ παρέχει υπηρεσίες πρόληψης και νοσηλείας ή ειδικής
φροντίδας ψυχικής υγείας κατ’ οίκον:
1. Σε Τομείς Ψυχικής Υγείας που η γεωγραφική τους έκταση και
διαμόρφωση, η οικιστική τους διασπορά καθώς και οι
κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές συνθήκες σε
συνδυασμό με τη φύση των ψυχικών διαταραχών
δυσχεραίνουν την πρόσβαση των κατοίκων των περιοχών
αυτών σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας και
2. Σε όμορους Τομείς Ψυχικής Υγείας όταν δεν υπάρχουν
υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
70
Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας 2/2
• Έργο της ΚΜΨΥ είναι η παροχή υπηρεσιών πρόληψης και
νοσηλείας και ειδικής φροντίδας κατ’ οίκον, ψυχοκοινωνικής
αποκατάστασης και αγωγής κοινότητας σε δυσπρόσιτες περιοχές
και ειδικότερα:
1. Η έγκαιρη διάγνωση – παρέμβαση.
2. Η κατ’ οίκον παρέμβαση για την αντιμετώπιση και διαχείριση της
κρίσης.
3. Η κατ’ οίκον νοσηλεία και παρακολούθηση της φαρμακευτικής
αγωγής.
4. Η βοήθεια και η στήριξη του ασθενούς για αυτόνομη διαβίωση.
5. Η εκπαίδευση εθελοντών.
6. Η καταπολέμηση του κοινωνικού στίγματος μέσω των
προγραμμάτων αγωγής κοινότητας.
71
Κέντρο για Χρήστες

Εξαρτησιογόνων ουσιών και αλκοολικών
Το Κέντρο αποτελείται συνήθως από τις ακόλουθες μονάδες:
• Ιατρείο Επειγόντων Περιστατικών, διασυνδεδεμένο με το ΤΕΠ
του Νοσοκομείου, με σκοπό την συνολική αντιμετώπιση κάθε
ασθενούς με επείγοντα προβλήματα υγείας λόγω της χρήσης
ναρκωτικών ή της χρήσης/κατάχρησης αλκοόλ.
• Συμβουλευτικό Κέντρο, με σκοπό να δέχεται τα αιτήματα των
ασθενών για αποτοξίνωση, να πραγματοποιεί την πρώτη
αξιολόγηση των ασθενών και να καθορίζει το ενδεικνυόμενο
θεραπευτικό μοντέλο που πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής.
• Τμήμα για κλειστού τύπου αποτοξίνωση (δηλαδή θαλάμους
νοσηλείας).
72
Κέντρο για την αντιμετώπιση της νόσου
Alzheimer
Για την επίτευξη των στόχων του, ένα Κέντρο μπορεί να παρέχει
τις ακόλουθες υπηρεσίες:
• Φιλοξενία (βραχύχρονη ή μακρόχρονη).
• Εκπαίδευση και υποστήριξη όσων φροντίζουν άτομα που
πάσχουν από τη νόσο.
• Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται μέσα από την ανάπτυξη
μονάδας διαμονής (π.χ. οικοτροφείο) και ημιδιαμονής (π.χ.,
Κέντρο Ημέρας), μονάδας κατ’ οίκον περίθαλψης καθώς και
μονάδας υποστήριξης και εκπαίδευσης των φροντιστών, είτε
αυτοί είναι μέλη της οικογένειας είτε επαγγελματίες.
73
Κέντρα για τον Αυτισμό

• Τα Κέντρο αυτά διακρίνονται, ανάλογα με την ηλικιακή
ομάδα σε παιδιών, εφήβων και ενηλίκων.
• Τα τμήματα που συγκροτούν το Ολοκληρωμένο Κέντρο
Παρέμβασης για άτομα με διαταραχές αυτιστικού τύπου
είναι:
o Κέντρο Ημέρας.
o Μονάδα Παρέμβασης στην Κρίση.
o Ξενώνας.
o Οικοτροφείο.
o Κέντρο Εκπαίδευσης και Έρευνας.
74
Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης
Ευθύνης
• Οι Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί Περιορισμένης Ευθύνης
είναι νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου με
περιορισμένη ευθύνη των μελών τους, έχουν
εμπορική ιδιότητα και αποτελούν Μονάδες Ψυχικής
Υγείας, οι οποίες εντάσσονται στους Τομείς Ψυχικής
υγείας.
75
Επιτεύγματα της Ψυχιατρικής

Μεταρρύθμισης 1/2
• Δημιουργία ενός δικτύου νέων υπηρεσιών.
• Ψυχιατρικά νοσοκομεία: βελτίωση κτηριακών
υποδομών, προσαρμογή στις νέες ανάγκες, δραστική
μείωση κλινών κατά 65%.
• Δημιουργήθηκαν 12 ψυχιατρικοί τομείς σε γενικά
νοσοκομεία.
• Ξενώνες, οικοτροφεία, προστατευμένα διαμερίσματα.
76
Επιτεύγματα της Ψυχιατρικής
Μεταρρύθμισης 2/2
• Κέντρα ψυχικής υγείας, ψυχιατρικά εξωτερικά ιατρεία σε γενικά
νοσοκομεία και ψυχιατρικές κινητές μονάδες για την επίτευξη των
στόχων της μεταρρύθμισης.
• Δημιουργία, μικρού αλλά σημαντικού δικτύου ψυχοκοινωνικής
αποκατάστασης με προοπτικές εκπαίδευσης και εργασιακής
ένταξης των ασθενών.
• Χάραξη στρατηγικής που προέκυψε από την συνεργασία Ελλήνων
υπευθύνων και ειδικών στον κλάδο της ψυχιατρικής με τα μέλη της
επιτροπής παρακολούθησης της Ε.Ε. και εισήγαγε ένα μείγμα
ευρωπαϊκών εμπειριών οργάνωσης των υπηρεσιών.
• Προγράμματα εκπαίδευσης των Ελλήνων επαγγελματιών ψυχικής
υγείας από άλλες αντίστοιχες Ευρωπαϊκές ομάδες (π.χ. διακρατικά
προγράμματα Horizon και Helios).
• Πρόοδος σχετικά με τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών.
77
Αδυναμίες της Μεταρρύθμισης 1/4

• Η ασυνέχεια, μια δύσκολη φάση επιβίωσης, τόσο από
οικονομική όσο από οργανωτική άποψη.
• Οι έξω-νοσοκομειακές δομές για μια σειρά από οικονομικούς
, θεσμικούς και άλλους λόγους εξακολουθούν να είναι πολύ
λιγότερες από τις αυστηρώς απαραίτητες και συνήθως
λειτουργούν με μειωμένο προσωπικό.
• Υπάρχουν μεγάλες ανισότητες στην κατανομή των υπηρεσιών
στις διάφορες περιοχές της χώρας, με αποτέλεσμα
φαινόμενα μαζικής μετακίνησης ασθενών προς την Αθήνα και
επιβάρυνση των κεντρικών υπηρεσιών.
78
• Τα προγράμματα αποασυλοποίησης έχουν δημιουργήσει
πολλές δεκάδες στεγαστικών δομών σε όλη τη χώρα. Μένει
όμως ανοικτό το ζήτημα της δικτύωσης αυτών των δομών. Αν
παραμείνουν απομονωμένες, κινδυνεύουν να ξαναγίνουν
μικρά άσυλα .
• Η τομεοποίηση. Οι πολύ μεγάλοι τομείς των 250 ή 300
χιλιάδων κατοίκων, με το μέγεθος τους δυσχεραίνουν την
επαφή με τον περιβάλλοντα κοινωνικό ιστό και κατά
συνέπεια τόσο την εργασία της πρόληψης και της βασικής
φροντίδας των ασθενών.
79

• Η γενίκευση των ράντζων στα ψυχιατρικά τμήματα των
γενικών νοσοκομείων, η υποχρεωτική συντόμευση της
νοσηλείας, η κατάχρηση της αναγκαστικής νοσηλείας ως
μόνου μέσου εξεύρεσης κλίνης, έχουν δημιουργήσει μια
ιδιαίτερα πιεστική κατάσταση.
• Η μείωση των ψυχιατρικών κλινών, χωρίς να λειτουργεί
ένα επαρκές «φίλτρο», από εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες
που να μειώνει την νοσηλεία, δημιουργεί σημαντική
έλλειψη κλινών που μόνο ο ιδιωτικός τομέας προσφέρεται
να καλύψει, με συνεχώς αυξανόμενους ρυθμούς.
80
• Επίσης παραμένει ασαφής ο τρόπος που θα

λειτουργήσουν σε ενιαίο δίκτυο οι
εξωνοσοκομειακές με τις νοσοκομειακές υπηρεσίες.
81
Τα Θεμέλια των Σύγχρονων Θεωριών

και Τακτικών
• Πρώτες κινητοποιήσεις σχετικά με την προστασία της ψυχικής
υγείας ( προληπτική αγωγή, αγωγή παιδιών),
• Εμφάνιση νέων θεωριών για τα αίτια και τις θεραπείες,
• Θεωρία ψυχανάλυσης - Ψυχοδυναμικά στάδια ανάπτυξης
(Φρόυντ),
o Ψυχοκοινωνικά στάδια της ανάπτυξης: Ερικσον,
o Διαπροσωπική Θεωρία: Σάλιβαν,
o Στάδια της γνωστικής ανάπτυξης: Piaget,
o Γνωστική θεωρία: Beck , Ellis,
o Συμπεριφορισμός: Pavlov, Watson, Skinner, Wolpe,
o Θεωρία γενικών συστημάτων: Menninger.
82
Οι Σύγχρονες Τάσεις στην
Ψυχιατρική Νοσηλείας 1/3
Α. Θεραπευτικές προσεγγίσεις
• Ψυχοφαρμακολογία,
• Πρότυπα αυτοφροντίδας,
• Κοινωνική πρόνοια υπέρ της ψυχικής και νοητικής υγείας,
• Ολιστική προσέγγιση με έμφαση στη σχέση μεταξύ νου και
σώματος,
• Οικογενειακή αγωγή , συμβουλές γάμου, ομαδική
θεραπεία με έμφαση στους κοινωνικούς παράγοντες.
83

 Β. Ειδικά ζητήματα ψυχικής υγείας
• Εστίαση σε ειδικές ομάδες ( αλκοολικούς, εφήβους,
ηλικιωμένους),
• Μετατόπιση του ενδιαφέροντος για μικρότερη παραμονή στο
Νοσοκομείο, και υποχώρηση των κρίσεων στην κοινότητα,
• Έρευνα της βιοχημείας του εγκεφάλου,
• Συντονισμός των υπηρεσιών που στοχεύουν στη θεραπεία και
αποκατάσταση της ψυχικής υγείας,
• Επέκταση του ρόλου των παραϊατρικών ομάδων, όπως
εκπαίδευση εθελοντών που θα υπηρετήσουν ως φροντιστές ή
κηδεμόνες,
• Έλλειψη προσοχής, οικονομικών πόρων και έρευνας σχετικά με
την πρόληψη των ψυχικών – διανοητικών νόσων. 84
Γ. Η σχέση συνέχειας που υπάρχει μεταξύ ψυχικής υγείας
και άλλων ασθενειών.
Δ. Συστήματα ταξινόμησης DSM - III - R και DSM – IV.
85
Νοσηλευτική στην Ψυχική Υγεία 1/9

Νοσηλευτικές διαδικασίες στην αγωγή υγείας
Α. Νοσηλευτική αξιολόγηση: περιλαμβάνει συλλογή και πιστοποίηση
αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων που αφορούν στον
ασθενή.
1. Στοιχεία
• Βιοφυσική, συναισθηματική και νοητική κατάσταση,
• Παρούσα και παρελθούσα χρήση ναρκωτικών,
• Πνευματικό και πολιτισμικό επίπεδο,
• Συστήματα οικογενειακής και κοινωνικής υποστήριξης,
• Καθημερινές δραστηριότητες, σχέσεις, πρότυπα ανοχής και
αντιμετώπισης,
• Οικονομικοί, πολιτικοί, περιβαλλοντικοί παράγοντες,
• Γνώσεις και κίνητρα για την αλλαγή,
• Γνώση νομικών δικαιωμάτων,
• Πληροφορίες από την οικογένεια, άλλα άτομα και τη
νοσηλευτική ομάδα. 86
Α. Νοσηλευτική αξιολόγηση: περιλαμβάνει συλλογή και
πιστοποίηση αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων
που αφορούν στον ασθενή.
2. Μέθοδοι Συλλογής
• Ιατρικό, Νοσηλευτικό, ψυχιατρικό Ιστορικό,
• Συνέντευξη,
• Παρατήρηση,
• Νευρολογική και παθολογική αξιολόγηση,
• Ψυχολογικός έλεγχος.
87

Β. Νοσηλευτική διάγνωση
1. Επίκεντρο
2. Συστατικά στοιχεία της νοσηλευτικής διάγνωσης.
• Δυναμική,
• Πιθανή αιτιολογία,
• Διαπίστωση των παθολογικών αντιδράσεων.
88
Β. Νοσηλευτική διάγνωση
3. Κατηγορίες πιθανών ή πραγματικών προβλημάτων υγείας
• Περιορισμός ή εξασθένηση της γενικής αιτιολογίας όπως νοητική ή
συναισθηματική ένταση,
• Στοιχεία συναισθηματικής έντασης όπως πόνος, μεταβολές στην
αυτοαντίληψη ή στην πορεία της ζωής,
• Συναισθηματικά προβλήματα όπως άγχος, απώλεια, μοναξιά,
• Ψυχικά συμπτώματα όπως ανορεξία που σημειώνεται ταυτόχρονα
με αλλοίωση της ψυχικής σφαίρας,
• Μεταβολές στη σκέψη, αντίληψη , συμβολισμό, επικοινωνία και
δυνατότητα λήψης αποφάσεων,
• Συμπεριφορική ή νοητική κατάσταση ενδεικτική ότι είναι
επικίνδυνος για τον εαυτό του. 89

Γ. Προγραμματισμός ανάπτυξης νοσηλευτικού προγράμματος
φροντίδας
1. Θέσπιση προτεραιοτήτων στη νοσηλεία.
2. Κριτήρια προσδιορισμού αποτελεσμάτων (μακροχρόνιοι και
βραχυχρόνιοι θεραπευτικοί στόχοι του ασθενή και του
νοσηλευτή).
• Καθιέρωση πραγματικών στόχων,
• Προσδιορισμός των στόχων,
• Προσδιορισμός των μεθόδων επίτευξης.
3. Χρήση κανόνων ψυχοθεραπείας .
4. Υπόδειξη των βασικών αρμοδιοτήτων.
5. Συνεχής ενημέρωση και αξιολόγηση του θεραπευτικού
προγράμματος. 90
Δ. Ολοκλήρωση των παρεμβάσεων – τεχνικές
• Ψυχοθεραπευτική παρέμβαση στον ασθενή, την οικογένεια,
την ομάδα,
• Ενημέρωση σε θέματα υγείας,
• Δραστηριότητας αυτοφροντίδας στην καθημερινή ζωή,
• Φαρμακευτική αγωγή,
• Θεραπευτικό περιβάλλον,
• Συνταγογράφηση για τη διατροφή, άσκηση, δραστηριότητες,
• Εποπτεία στις παρεμβάσεις με αξιολόγηση – αποδοτικές,
– Ποιες παρεμβάσεις πρέπει να αλλάξουν,
– Είναι απαραίτητη η χρήση νέων παρεμβάσεων,
– Σημειώθηκε επίτευξη των στόχων.
91

Περιβάλλον ψυχιατρικής νοσηλευτικής πρακτικής
Α. Ψυχιατρική νοσηλευτική σε κοινωνικό περιβάλλον
1. Θεμελιώδεις Αρχές ,
2. Καθήκοντα Νοσηλευτή: Πρόληψη, θεραπεία, αποκατάσταση.
Β. Ψυχιατρική νοσηλευτική σε νοσοκομειακό περιβάλλον
1. Φύση των εγκαταστάσεων,
2. Τον εγκλεισμό ασθενών παρά τη θέλησή τους,
3. Όσους δεν ανταποκρίνονται στην θεραπεία,
4. Καθήκοντα Νοσηλευτών σε περιβάλλον ψυχιατρικού
νοσοκομείου (εφαρμογή της βασικής νοσηλευτικής)
– Εκπαίδευση ασθενή,
– Μέλος ομάδας στη δημιουργία προγράμματος
νοσηλείας,
– Παρέμβαση και επίλυση της κρίσης,
– Παροχή θεραπευτικού περιβάλλοντος. 92
Γ. Ψυχιατρική νοσηλευτική σε περιβάλλον γενικού
νοσοκομείου
1. Υποδομή.
2. Φόβος για το άγνωστο.
3. Επικείμενος θάνατος.
4. Πόνος.
5. Κοινωνική εξάρτηση.
6. Αρνητισμός.
7. Άγχος λόγω έλλειψης αυτονομίας.
8. Οικονομικά προβλήματα.
93

Γ. Ψυχιατρική νοσηλευτική σε περιβάλλον γενικού
νοσοκομείου
9. Αποπροσανατολισμός.
10. Εξασθένηση γνωστικής κατάστασης.
11. Νοσηλευτική συμμετοχή επιτρέποντας στον ασθενή να
εκφράσει τα συναισθήματά του.
12. Ενημέρωση του ασθενή για τη διαδικασία.
13. Βοήθεια να αντιμετωπίσει το νοσοκομειακό περιβάλλον.
14. Προσφορά συμβουλών.
15. Σεμινάρια σε θέματα επικοινωνίας με τον ψυχικά ασθενή.
16. Θεραπευτικές ομάδες προσωπικού.
94
Συμπεράσματα
• Η ιστορική εξέλιξη της ψυχιατρικής επιστήμης στην
φροντίδα του ασθενή με ψυχικό νόσημα συνέβαλε στην
εφαρμογή της υποστηρικτικής νοσηλευτικής φροντίδας στον
ψυχικά άρρωστο και στην οικογένειά του με τη χρήση των
επιστημονικών κατευθυντήριων οδηγιών που απορρέουν
από τις σύγχρονες επιστημονικές μελέτες.
95
Βιβλιογραφία 1/3
• American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders, 5th Edition (DSM-5), 5th Edition.
Washington, DC: Author.
http://www.terapiacognitiva.eu/dwl/dsm5/DSM-5.pdf
• Thomas A. Widiger and Douglas B. Samuel, 2005. Diagnostic
Categories or Dimensions? A Question for the Diagnostic and
Statistical Manual of Mental Disorders—Fifth Edition. Journal and
abnormal Psychology, vol. 114, no 5, 494-104.
• Γιάννης Τσιάντης, Σωτήρης Μανωλόπουλος. Σύγχρονα Θέματα
Παιδοψυχιατρικής, Δεύτερος Τόμος, Δεύτερο Μέρος,
Ψυχοπαθολογία. 1998, Εκδόσεις Καστανιώτη.
• Mary Ann Hogan. Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας. Ανασκοπήσεις και
Αιτιολογήσεις 2008. Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης.
96
• Eby Brown. Η Νοσηλευτική στην Ψυχική Υγεία. Ιατρικές Εκδόσεις Λαγός 2010,
Αθήνα.
• Karol Ren Kneisl et al. Εκδόσεις Έλλην, 2009 Αθήνα.
• Mary Ann Hogan.Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας. Εκδόσεις ΠΧ. Πασχαλίδης –
Broken Hill Publishers LTD, 2012, Αθήνα.
• Mounir Y. Ekdawi. Ψυχιατρική Αποκατάσταση. Εκδόσεις Έλλην 1998, Αθήνα.
• Χ. Νταφογιάννη. «Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
ΤΟΥΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΣΙΡΡΙΣ», Φεβρουάριος 2000.
• Χ. Νταφογιάννη.: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ
ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΨΥΧΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ»,
2002
• Χ. Νταφογιάννη –Α. Νεστορίδου: «ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΙΔΙΚΑ
ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2003.
97
• Χ. Νταφογιάννη. «Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ
ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΟΥΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΣΙΡΡΙΣ», Φεβρουάριος 2000.
• Χ. Νταφογιάννη.: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΨΥΧΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις
«ΙΩΝ», 2002

98
Ενότητα 1.2: Η εκπαίδευση του Νοσηλευτή Ψυχικής Υγείας και
ο επαγγελματικός ρόλος.
Περιεχόμενο
 Ποιος είναι νοσηλευτής ψυχικής υγείας;
 Ποια είναι η εκπαίδευση του;
 Που μπορεί να εργαστεί;
 Ποιος ο ρόλος και οι υπευθυνότητες;
1
Εκπαιδευτικοί Σκοποί του μαθήματος
 Να ενημερωθείτε για την εκπαίδευση που πρέπει να έχει ο
Νοσηλευτής Ψυχικής Υγείας,
 Να ενημερωθείτε για το ρόλο του νοσηλευτή στην ψυχική
υγεία,
 Να γνωρίζετε τα προσόντα του Νοσηλευτής Ψυχικής Υγείας
(ΝΨΥ),
 Να γνωρίζετε που μπορεί να εργαστεί,
 Να ενημερωθείτε για το ρόλο του ΝΨΥ και τις
υπευθυνότητες,
 Να γνωρίζετε τις υπευθυνότητες του ΝΨΥ στην κλινική
πράξη.
2
Ποιος είναι ο Νοσηλευτής Ψυχικής Υγείας

 Απόφοιτος της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης :
 Πτυχιούχος Ανώτατης Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης

ΑΕΙ,
 Πτυχιούχος Ανώτατης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης, ΑΤΕΙ,
 Με πιστοποίηση κλινικής επάρκειας.
 Με ειδικότητα Νοσηλευτή Ψυχικής Υγείας, και

Μεταπτυχιακές Σπουδές σε επίπεδο Τίτλου Ειδίκευσης
(MSc) και τίτλου Διδακτορικού ( Phd).
3
To Έργο του επηρεάζεται :
 Προσωπικότητα (ακέραια, άρτια, ώριμη, υγιής,
καλλιεργημένη, πολιτισμένη, χαριτωμένη, φωτισμένη,
δημιουργική, ηρωική).
 Πείρα ζωής (ιδέες, πεποιθήσεις, συναισθήματα,

προβλήματα της ζωής).
 Πλαίσια αναφοράς (ιδανικά, πνευματικό

προσανατολισμό).
Ραγιά Α. Νοσηλευτική 1985, 25(2): 47-60

4
Προσόντα του Νοσηλευτή

Ψυχικής Υγείας 1/2
 Ψυχικά χαρίσματα και αξίες.

• Σεβασμός, • Φυσική συμπεριφορά,
• Αξιοπρέπεια, • Αισιοδοξία,
• Ειλικρίνεια, • Αποδοχή,
• Εμπιστοσύνη, • Ευαισθησία,
• Εχεμύθεια. • Ευγένεια,
• Υπευθυνότητα.
Ραγιά Α. Νοσηλευτική. 1985, 25(2): 47-60 5

Προσόντα του Νοσηλευτή
Ψυχικής Υγείας 2/2
 Η προσωπική ευθύνη είναι μια στάση – ένα προσόν
της καρδιάς και του νου των νοσηλευτών, που είναι
ικανοί και αποφασισμένοι να προσφέρουν σε κάθε
άρρωστο την καλύτερη δυνατή βοήθεια για τη λύση
των προβλημάτων του.
Peplau HE. The psychiatric nurse – accountable? To whom? For what? Perspect
Psychiatr care 1980 : 18(3): 128-134. 6
Που μπορεί να Εργαστεί 1/4

 Στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας σε κοινοτικά
κέντρα ψυχικής υγείας. Δουλεύει με άτομα,
οικογένειες, ομάδες και με την κοινότητα.
Επίκεντρο της εργασίας του είναι η αξιολόγηση των
αναγκών στον τομέα της ψυχικής υγείας, η
διατύπωση νοσηλευτικών διαγνώσεων και σχεδίων
φροντίδας, η εφαρμογή παρεμβάσεων η
επαναξιολόγησης της νοσηλευτικής φροντίδας.
7
 Διενεργεί παρεμβάσεις που αφορούν στην:
 Πρόληψη των ψυχοβλαπτικών παραγόντων στην κοινότητα,
 Προαγωγή και διατήρηση της υγείας,
 Αξιολόγηση και επαναξιολόγηση της κατάστασης του
ασθενή,
 Διαχείριση της περίπτωσης.
 Στη διαμόρφωση θεραπευτικού περιβάλλοντος.
 Εκπαίδευση των ατόμων σχετικά με τους παράγοντες που
επηρεάζουν την ψυχική υγεία και την ψυχική νόσο.

 Προαγωγή της αυτοφροντίδας και της αυτονομίας.
 Παρέμβαση σε περίπτωση κρίσης και συμβουλευτική.
 Συμμετοχή σε προσπάθειες της κοινωνίας και της
κοινότητας για την ανάπτυξη του τομέα της ψυχικής υγείας.
 Σε επαγγελματικούς χώρους:
 Στη δευτεροβάθμια φροντίδα σε κλινικές των γενικών
νοσοκομείων,
 Στην τριτοβάθμια φροντίδα σε πανεπιστημιακές κλινικές
 Σε κοινοτικά Κέντρα Ψυχικής Υγείας.
9
 Σε δομές αποασυλοποίησης,
 Σε ιατροπαιδαγωγικά κέντρα,
 Σε Κοινοτικές Υπηρεσίες Υγείας ( κατ’ οίκον νοσηλεία, κέντρα

πρωτοβάθμιας περίθαλψης, κλινικές αστέγων),
 Κέντρα Φροντίδας Ηλικιωμένων και Κέντρα Ημέρας,
 Σχολεία,
 Σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα.
10
Ποιος είναι ο Ρόλος και

οι Υπευθυνότητες
 Φροντίδα του ασθενή,
 Υποστήριξη του ασθενή και της οικογένειας,
 Ατομική – ομαδική ψυχοθεραπεία,
 Θεραπευτής,
 Υπεύθυνος σε μονάδα αποασυλοποίησης,
 Σε ιατροπαιδαγωγικό κέντρο.
11
Κλινική Πρακτική Της Ψυχιατρικής
Νοσηλευτικής 1/3
• Γενικός Νοσηλευτής Ψυχικής Υγείας (Generalist )
απαιτείται Πανεπιστημιακό Πτυχίο Νοσηλευτικής με
Πιστοποίηση Κλινικής Επάρκειας.
• Εξειδικευμένος Νοσηλευτής Ψυχικής Υγείας (Specialist).
Απαιτείται Μεταπτυχιακός Τίτλος Ειδίκευσης στη
Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας με πιστοποιημένη κλινική
επάρκεια.
12

επάρκεια.
– Οι εξειδικευμένοι Ψυχιατρικοί Νοσηλευτές (Psychiatric
Nurse Practitioners) παρέχουν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας
φροντίδας, συμπεριλαμβανομένων εξειδικευμένων
υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
– Οι Ειδικοί Κλινικοί Νοσηλευτές ψυχικής Υγείας (Clinical
Nurse Specialists) παρέχουν άμεση φροντίδα ως
θεραπευτές ή έμμεση ως σύμβουλοι, εκπαιδευτές ή
ερευνητές.
13
επάρκεια.
– Οι εξειδικευμένοι Ψυχιατρικοί Νοσηλευτές (Psychiatric
Nurse Practitioners) παρέχουν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας
φροντίδας, συμπεριλαμβανομένων εξειδικευμένων
υπηρεσιών ψυχικής υγείας.
– Οι Ειδικοί Κλινικοί Νοσηλευτές ψυχικής Υγείας
(Clinical Nurse Specialists) παρέχουν άμεση φροντίδα ως
θεραπευτές ή έμμεση ως σύμβουλοι, εκπαιδευτές ή
ερευνητές.
14
Πρότυπα Φροντίδας και

Κλινικής Πρακτικής
• Η ΑΝΑ( 2000) έθεσε τα πρότυπα για την κλινική πρακτική των
Νοσηλευτών Ψυχικής Υγείας ( ΝΨΥ) :
• Πρότυπα φροντίδας:
– Προσδιορισμός καθηκόντων του ΝΨΥ.
– Καταγραφή των δραστηριοτήτων και των ευθυνών του
γενικού και εξειδικευμένου Νοσηλευτή Ψυχικής Υγείας.
– Πρότυπα επαγγελματικής απόδοσης:
• Προσδιορισμός ρόλου του ΝΨΥ.
• Συνεκτίμηση παραμέτρων, όπως ποιότητα της
φροντίδας, αξιολόγηση απόδοσης, εκπαίδευση,
συναδελφικότητα, ηθική, έρευνα και αξιοποίηση
πόρων.
15
Συμπέρασμα
• Ο ρόλος του Νοσηλευτή στην ψυχική υγεία των πολιτών
και των ασθενών είναι σημαντικός για τον τομέα της
πρόληψης, της θεραπείας, της αποκατάστασης και της
επανένταξης των ατόμων με ψυχικές διαταραχές στην
κοινωνία των πολιτών.
16
Ενότητα 1.3: Η αξία της εκπαίδευσης για τον φοιτητή

Νοσηλευτικής
Η Εκπαίδευση
Είναι το λίκνο που ανατρέφει:
 Δημόσιους λειτουργούς,
 Ερευνητές,
 Ηγέτες,
 Εργάτες του πνεύματος,
 Ακαδημαϊκούς Επιστήμονες,
 ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ που σέβονται τον εαυτό τους και το ρόλο που
διαδραματίζουν στην κοινωνία.
Παιδεία
Κοινωνεί:
 Ανθρωπιστικές αξίες.
 Γνώσεις.
 Τρόπους Ζωής.
 Κατακτήσεις όλων των προηγούμενων γενεών με μορφή
πολιτιστικών αγαθών.
2
Φοιτητής 1/2
Πρέπει να μάθει να :
 Σκέπτεται,
 Λογικεύεται,
 Συγκρίνει,
 Διακρίνει,
 Αναλύει,
 Εκλεπτύνει την αντίληψη,
 Μορφώνει την κρίση,
 Οξύνει τη νοητική διορατικότητά.
Φοιτητής 2/2
 Πρέπει να μεταφέρει το φως του πολιτισμού για να φωτίσει
την επιστήμη, την έρευνα και την τεχνολογία του
επαγγέλματος.
 Απαιτούνται αρχές, αξίες, φιλοσοφία και όχι μεμονωμένη

ανάκληση γνώσεων στην έκφραση, την πράξη την άσκηση της
επιστήμης.
4
Νοσηλευτές
 Να υποστηρίζετε τον ασθενή,
 Να ενδυναμώνετε τον ασθενή,
 Να τον ενημερώνετε για τα δικαιώματα του,
 Να τον παροτρύνετε για διερεύνηση της νόσου και στη λήψη
απόφασης για θεραπεία από τον ίδιο,
 Να γίνετε κοινωνοί της κοινωνίας και να μεταλαμπαδεύετε
τη γνώση στους πολίτες, να γίνουν εξελίξιμοι στην πρόληψη
και όχι στη θεραπεία.
Εκπαίδευση των Φοιτητών για τις

προτεραιότητες της Ζωής 1/2
• Οι Μεγάλες προτεραιότητες στη ζωή σας είναι:
– Πρώτη Προτεραιότητα
 Η Πατρίδα,
 Η Οικογένεια,
 Τα Παιδιά σας,
 Οι Γονείς,
 Τα αδέρφια,
 Οι Φίλοι,
 Και οι Αγαπημένες σας ασχολίες.
6
Εκπαίδευση των Φοιτητών για τις
προτεραιότητες της Ζωής 2/2
• Προτεραιότητες στη ζωή είναι:
– Δεύτερη Προτεραιότητα
 Η Δουλειά
 Το σπίτι,
 Το αυτοκίνητο,
– Τρίτη Προτεραιότητα
 Τα διάφορα θέματα προσωπικής ευχαρίστησης
– Όσο γεμάτη καν είναι η ζωή σας πάντα υπάρχει και
χωροχρόνος για ένα καφεδάκι, το οποίο σας δίνει χρόνο
και χώρο για επικοινωνία, ανταλλαγή ιδεών, διαμόρφωση
σχέσεων εμπιστοσύνης και φιλίας στη φοιτητική ζωή.
• Οι αξίες της εκπαίδευσης είναι πρώτης

προτεραιότητας στη διαμόρφωση της
εκπαιδευτικής κουλτούρας και του ρόλου του
φοιτητή κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης του.
8
Ενότητα 2.1: Θεωρητικές βάσεις πρόληψης στην ψυχική υγεία – O
ρόλος της Νοσηλευτικής ψυχικής υγείας
 Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας,

 Στόχοι Ενότητας
 Πρόληψη ψυχικών διαταραχών,
 Έργο του νοσηλευτή ψυχικής υγείας,
 Θεραπευτικό περιβάλλον – νοσηλευτική δημιουργία,
 Προϋποθέσεις επιτυχημένης άσκησης της νοσηλευτικής

ψυχικής υγείας .
1
Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας
• Η 2Η Ενότητα περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας για
την πρόληψη στην ψυχική υγεία, τον προσδιορισμό της
πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης στη ψυχική
υγεία. Τον προσδιορισμό των προληπτικών νοσηλευτικών
δραστηριοτήτων σε άτομα της κοινότητας. Την αναφορά των
διαπροσωπικών προϋποθέσεων για προσωπική ισορροπία
και ευεξία των ατόμων. Επιπλέον στην ενότητα αναλύεται και
η έννοια του σεβασμού, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης
που πρέπει να διέπουν το Νοσηλευτή ψυχικής υγείας που
ασκεί το ρόλο του στον τομέα αυτό.
Στόχοι Ενότητας
• Μετά από την παρακολούθηση και τη μελέτη του μαθήματος,
ο φοιτητής νοσηλευτικής θα είναι σε θέση να ορίζει τις έννοιες
της πρόληψης της ψυχικής αρρώστιας, να προσδιορίζει τις
έννοιες της πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς
πρόληψης στην ψυχική υγεία. Να προσδιορίζει τα μέτρα που
εφαρμόζονται στην πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή
πρόληψη. Να αναφέρει τις διαπροσωπικές προϋποθέσεις για
την προσωπική ισορροπία και ευεξία των ατόμων.
επιδημιολογία των διαταραχών συμπεριφοράς. Να γνωρίζει την
εννοιοδότηση και την εφαρμογή των αξιών του σεβασμού, της
ελευθερίας και της δικαιοσύνης .
3
Ο Σκοπός του Μαθήματος
• Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές την
έννοια της πρωτογενούς πρόληψης στην ψυχική υγεία, την
έννοια της δευτερογενούς πρόληψης και της τριτογενούς
πρόληψης στην ψυχική υγείας.
• Επίσης οι εκπαιδευόμενοι θα κατανοήσουν τις προληπτικές
νοσηλευτικές δραστηριότητες στην πρωτογενή πρόληψη,
καθώς και τους παράγοντες που συμβάλλουν στην ευεξία στη
ζωή.

 Να εκπαιδευτείτε στην πρωτογενή πρόληψη και τους
τρόπους που επιτυγχάνεται.
 Να ενημερωθείτε για το ρόλο του νοσηλευτή στην
πρωτογενή πρόληψη.
 Να αναπτύξετε πρότυπα εφαρμογής της πρωτογενούς
πρόληψης.
 Να εκπαιδευτείτε στη δευτερογενή και τριτογενή πρόληψη
καθώς και σε τρόπους επίτευξης της.
 Να ενημερωθείτε για το ρόλο του νοσηλευτή ψυχικής υγείας
στην δευτερογενή και την τριτογενή πρόληψη.
 Να εκπαιδευτείτε στις διαπροσωπικές προϋποθέσεις για την
υγεία και την ευεξία των ατόμων. 5
Πρόληψη ψυχικών διαταραχών
 Ορισμός,
 Επίπεδα πρόληψης,
• Πρωτογενής,
• Δευτερογενής,
• Τριτογενής.
Πρωτογενής πρόληψη 1/2

 Πρωτογενής πρόληψη είναι η πρόληψη που εφαρμόζεται
στην κοινότητα και ιδιαίτερα στην οικογένεια, στο σχολείο
(πρωτοβάθμια, δευτεροβάθμια, τριτοβάθμια εκπαίδευση),
σε κοινωνικές δομές όπου εμπλέκονται οι πολίτες σε
διαπροσωπικές σχέσεις και συναλλαγές.
 Πρωτογενής πρόληψη περιλαμβάνει: όλες τις ενέργειες που
αποβλέπουν στη μείωση του δείκτη της ψυχικής
νοσηρότητας, δηλαδή τη μείωση του αριθμού των νέων
περιπτώσεων ψυχικά ασθενών σε ένα συγκεκριμένο
πληθυσμό και ονομάζεται δείκτης επίπτωσης.
7
Πρωτογενής πρόληψη 2/2
 Η Πρωτογενής πρόληψη επιτυγχάνεται:
1. Με μελέτη και εξακρίβωση των στρεσογόνων παραγόντων
και συνθηκών ζωής που προκαλούν απώλεια της ψυχικής
ισορροπία και διαταραχές στις διαπροσωπικές σχέσεις με
κίνδυνο την αύξηση της επικινδυνότητας για την ψυχική
υγεία,
2. Με εφαρμογή μέσων και μέτρων βοήθειας των ατόμων ,
ώστε να γίνουν πιο ανθεκτικά στις ψυχοβλαπτικές
επιδράσεις.
Leininger M. Contemporary issues in mental health nursing. Brown and CO,

1973:173:187 8
Δευτερογενής πρόληψη
 Επιδιώκει την ανίχνευση των ψυχικά νοσούντων, την
έγκαιρη διάγνωση την θεραπεία της ψυχικής διαταραχής,
ώστε να ελαχιστοποιηθεί η διάρκειά της, οι επιπτώσεις της
στο ίδιο το άτομο την οικογένεια και την κοινωνία και η
υποστήριξη του ατόμου να μείνει στο κοινωνικό σύστημα.
 Ανίχνευση αρχικών συμπτωμάτων σε σωματικούς
αρρώστους και σε συγγενείς, στο γενικό νοσοκομείο, στην
κοινότητα, στις συναλλαγές.
 Σε μελέτη βρέθηκε ότι το 29% είχε κάποιου βαθμού ψυχικής
διαταραχής, το 8% χρειάζονταν ψυχιατρική νοσηλεία.
Madianos et al. Who needs treatment ? Experpta Medica, International Congress

Series 899, 1989:336 9
Τριτογενής πρόληψη
 Περιλαμβάνει τα προγράμματα ψυχικής, κοινωνικής και
επαγγελματικής αποκατάστασης, που διατηρούν και
καλλιεργούν τις θετικές ψυχοκινητικές και κοινωνικές
ικανότητες των ασθενών με ψυχική νόσο και τους βοηθούν
να επανενταχθούν στην κοινωνία.
Wilson HS et al. Psychiatric nursing , 4th Redwood City 1992:958, 72, 36-37.
Desalvo-Ranking EA. Psychiatric /Mental health nursing. Nurs Clin North Am 1986. 21(3) :
381-385. 10
Προληπτικές νοσηλευτικές
δραστηριότητες πρόληψη 1/2
 Ανίχνευση περιπτώσεων ψυχικά διαταραγμένων ή
κρίσιμων στρεσσογόνων καταστάσεων, επικίνδυνων να
διαταράξουν τις διαπροσωπικές σχέσεις της
νοσηλευόμενης μητέρας – επίτοκης, λεχωίδας και
οικογένειας,
 Αναφορά και ερμηνεία των ψυχικών προβλημάτων,
 Ερμηνεία του ρόλου και των συστάσεων των ειδικών
επιστημόνων και στη μητέρα.
Caplan G. New York: 1961 : 177-180 11

Προληπτικές νοσηλευτικές
δραστηριότητες πρόληψης 2/2
 Ψυχολογική υποστήριξη περιστασιακά όταν συμβαίνει μια
ψυχολογική κρίση ή και κατά τη διδασκαλία της μητρικής
τέχνης με τρόπο που να αυξάνει την αυτοεκτίμηση της
μητέρας.
 Αγωγή ψυχοσωματικής υγείας με οργανωμένες, αλλά και
άτυπες διδακτικές τεχνικές, ώστε να μαθαίνει ενεργητικά
και όχι παθητικά η μητέρα τις αρχές ψυχικής υγείας.
 Ενεργοποίηση του ευρύτερου οικογενειακού
περιβάλλοντος για να υποστηρίξει την ψυχική υγεία της
μητέρας και του νεογέννητου.
Caplan G. New York: 1961 : 177-180 12
Διαπροσωπικές προϋποθέσεις για την

ψυχική ισορροπία και ευεξία των ατόμων
 Αγάπη,
 Η ανάγκη του ατόμου να αγαπά και να αγαπιέται,
 Ψυχολογική υποστήριξη,
 Η αμοιβαία συμπαράσταση, ενίσχυση και βοήθεια μεταξύ
των ανθρώπων σε κρίσιμες στιγμές,
 Συμμετοχή σε μια σχετικά σταθερή ομάδα,
 Προσωπική πρόοδος και αναγνώριση από τους άλλους.
Caplan G. New York: 1961 : 177-180.

Sullivan HS. Conceptions of mοdern psychiatry. New York: Norton &
Co. 1953:102 13
• Η πρωτογενής, η δευτερογενής και η τριτογενής
πρόληψη για τα νοσήματα ψυχικής υγείας είναι ο
ακρογωνιαίος λίθος για την ανάπτυξη ενός
ισορροπημένου οικογενειακού και κοινωνικού
συστήματος.
14
Ενότητα 2.2: Η εφαρμογή της αξίας του σεβασμού - της

ελευθερίας - της δικαιοσύνης στην φροντίδα του ασθενή με
ψυχικό νόσημα
Εισαγωγή
ΣΕΒΑΣΜΟΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
Ορισμός
Η λέξη σέβομαι στα λατινικά είναι

respectare, που σημαίνει «κοιτάζω
γύρω μου». Που σημαίνει ότι δεν
είμαστε μόνοι, είμαστε μέλη ενός
μεγάλου σώματος της κοινωνίας των
πολιτών.
Πως Διδάσκεται Ο Σεβασμός
στα Παιδιά;
ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ
ΣΕΒΕΤΑΙ, ΑΛΛΑ ΑΞΙΖΕΙ
ΚΑΙ ΝΑ ΤΟΥ ΔΕΙΧΝΟΥΝ
ΜΕΓΑΛΟ ΣΕΒΑΣΜΟ
Ασέβεια 1/2
‘Ελλειψη Σεβασμού Υπερβολικός σεβασμός
 Αυθάδεια,  Φόβος,
 Αγένεια,  Δυσπιστία,
 Χυδαιότητα,  Σεβασμός που πηγάζει απ’

τον Φόβο.
 Άκαιρες Παρεμβάσεις.
4
Ασέβεια 2/2
Η ασέβεια ενισχύεται κάθε φορά που:
 Γινόμαστε άδικοι,
 Μένουμε σιωπηλοί,
 Στηρίζουμε την ανισότητα,
 Γινόμαστε «μονόχνοτοι».
Ο Σεβασμός Στον Ασθενή με

Ψυχική Διαταραχή
Εκφράζεται με:
 Αποφυγή προσβλητικών/αρνητικών χαρακτηρισμών,
 Εφαρμογή στάσης σώματος που να εκπέμπει σεβασμό,
 Αντιμετώπιση των πολιτισμικών διαφορών με σεβασμό,
 Σεβασμό στις ανησυχίες και τους φόβους του ασθενή.
6
Τι Είναι Ελευθερία;
Η Διεθνής Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Ο.Η.Ε.,
Παρίσι 1948) επαναλαμβάνει την λέξη ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, τριάντα
φορές ως:
• Ουσιαστικό,
• Επίθετο,
• Επίρρημα,
• Ρήμα.
Η ελευθερία είναι η πιο δύσκολη και εύθραυστη αξία,

αλλά και εκείνη την οποία επιθυμούμε περισσότερο.
7
Πως Διδάσκεται η Ελευθερία στα Παιδιά; 1/2
Ανοίγουμε συζητήσεις χωρίς ταμπού,
Επιτρέπουμε να αποφασίζουν, αφήνοντας περιθώρια

ελευθερίας, αλλά ζητώντας και ευθύνες,
Προτείνουμε εναλλακτικές λύσεις, για να δείξουμε την

εμπιστοσύνη μας,
Σπάμε τα καλούπια με όπλο τη δημιουργικότητα,

σχολιάζοντας τις αποφάσεις τους και αξιολογώντας τις
εμμονές τους.
8
Πως Διδάσκεται η Ελευθερία στα Παιδιά; 2/2
Τα εμψυχώνουμε στις αποτυχίες, αναγνωρίζουμε τις
επιτυχίες τους, επαινούμε τις δεξιότητές τους και
διορθώνουμε τα λάθη τους,
Παίρνουμε κοινές αποφάσεις και σεβόμαστε τις συμφωνίες,

αξιολογώντας τις απόψεις και τα γούστα των άλλων,
Αιτιολογούμε τις εντολές μας και απορρίπτουμε την

αυταρχική κατάχρηση εξουσίας,
Τα μυούμε στην δημοκρατική κοινωνία, σεβόμαστε τους

νόμους της δημοκρατίας και τα όρια της ελευθερίας για να
συνδυάσουμε την κοινωνική ζωή με την ατομική ελευθερία.
9
Η Ελευθερία Μπορεί να Γίνει Επικίνδυνη
Η ελευθερία καταντά επικίνδυνη όταν είναι

ανεξέλεγκτη και δεν πρέπει να την
αποδεσμεύσουμε από τις υπόλοιπες αξίες.
10
Η Ελευθερία στον Ασθενή με
Διαταραχές Συμπεριφοράς
Η «ελευθερία» στον ασθενή με ψυχικό νόσημα υφίσταται
με την οριοθέτηση του ρόλου του ως άτομο στην κοινότητα
της κλινικής νοσηλείας. Ο ασθενής με ψυχικό νόσημα
αντιλαμβάνεται ότι ενεργεί σε συγκεκριμένα όρια.
Ο ασθενής δεν μπορεί να είναι ολοκληρωτικά ελεύθερο,

διότι οι πράξεις του που απορρέουν από την αρρώστια
μπορεί να αποβούν επιβλαβείς για τον ίδιο και για τους
γύρω του.
Ο ασθενής με ψυχική διαταραχή δεν ορίζει τη σκέψη του,

συνεπώς δεν είναι πραγματικά ελεύθερος.
11
Ο Ρόλος του Νοσηλευτή

Ο νοσηλευτής έχει την υποχρέωση να διδάξει στον ασθενή την
ελευθερία με τους εξής τρόπους:
1. Επιτρέπει να αποφασίζει, αφήνοντας του, σαφώς, περιθώρια
ελευθερίας, αλλά ζητώντας του και ευθύνες,
2. Του εφιστά την προσοχή στις αποτυχίες, αναγνωρίζει τις επιτυχίες
του, επαινεί τις δεξιότητες του και διορθώνει τα λάθη του,
3. Παίρνει κοινές αποφάσεις με τον ασθενή και σέβεται τις
συμφωνίες τους,
4. Αιτιολογεί τις εντολές του και απορρίπτει την αυταρχική
κατάχρηση εξουσίας,
5. Προσπαθεί να τον μυήσει, ξανά, στην δημοκρατική κοινωνία ώστε
να μπορεί ο ασθενής να συνδυάσει την κοινωνική ζωή με την
ατομική ελευθερία.
12
Απόψεις για τη δικαιοσύνη
• Είναι εύκολο να είσαι καλός. Το δύσκολο είναι να
είσαι δίκαιος (Βίκτορ Ουγκό).
• Το πιο τρομακτικό πράγμα στον κόσμο είναι η
δικαιοσύνη χωρίς την αγάπη (Φρανσουά Μοριάκ).
• Είναι αρκετά πιο εύκολο να είσαι φιλεύσπλαχνος
παρά δίκαιος.
13
Πως Διδάσκουμε την Δικαιοσύνη

στα Παιδιά;
 Αντιμετωπίζουμε κάθε παιδί ανάλογα με την

ιδιαιτερότητά του,
 Επανορθώνουμε για την άδικη συμπεριφορά,
 Παραδείγματα (ειδήσεις από την εφημερίδα,

προσωπικές εμπειρίες).
14
Η Δικαιοσύνη στον Ασθενή με
Ψυχικό Νόσημα 1/3
O ασθενής με ψυχική διαταραχή έχει το δικαίωμα:
 Στην κατάλληλη θεραπευτική αγωγή και τις σχετικές υπηρεσίες,
στο κατάλληλο περιβάλλον,
 Σε εξατομικευμένο γραπτό σχέδιο θεραπείας,
 Της συμμετοχής στο σχεδιασμό των υπηρεσιών ψυχικής
υγείας,
 Λήψης κατανοητής εξήγησης για τους κινδύνους και τη φύση
της θεραπείας,
 Να παρέχει γραπτή συναίνεση κατόπιν ενημέρωσης πριν από
κάθε θεραπεία,
 Να μην λαμβάνει μέρος σε πειράματα χωρίς γραπτή συναίνεση
κατόπιν ενημέρωσης. 15

O ασθενής με ψυχική διαταραχή έχει το δικαίωμα:
 Να μην καθηλώνεται και να μην υποβάλλεται σε απομόνωση,
 Να υποβάλλεται σε θεραπεία βασισμένη στον ανθρώπινο
σεβασμό, που του εξασφαλίζει σε λογικά πλαίσια προστασία
από βλάβες,
 Να έχει πρόσβαση στον ατομικό του φάκελο φροντίδας
 Όταν νοσηλεύεται, να μπορεί να συζητά με άλλα άτομα σε
ιδιωτικό χώρο, να έχει πρόσβαση σε τηλέφωνο και
ταχυδρομείο και να δέχεται επισκέψεις.
16
O ασθενής με διαταραχή από την ψυχική σφαίρα έχει το
δικαίωμα:
 Να ενημερώνεται εγκαίρως και γραπτώς για τα δικαιώματα
αυτά κατά την εισαγωγή του,
 Να εκφράσει παράπονα, αν αυτά τα δικαιώματα
καταπατούνται,
 Να ασκεί αυτά τα δικαιώματα χωρίς δυσμενείς συνέπειες,
 Να παραπέμπεται σε άλλους επαγγελματίες υγείας, όταν
χρειάζεται.
17
Οι αξίες του σεβασμού, της ελευθερίας

και της δικαιοσύνης είναι εξαιρετικά
σημαντικές τόσο για τους Νοσηλευτές
Ψυχικής Υγείας όσο και για την
διεπιστημονική ομάδα που εφαρμόζει
θεραπευτικές προσεγγίσεις σε άτομα με
διαταραχές συμπεριφοράς.
Βιβλιογραφία
• Πουχόλ Πονς Ε. Γκονζάλεθ Ι. ΜΑΘΕΤΕ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΑΣ 20 Αξίες της
ζωής. Άγκυρα/ Αθήνα 2003.
ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΟΥΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΣΙΡΡΙΣ», Φεβρουάριος
2000.
• Χ. Νταφογιάννη.: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ.
ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΨΥΧΙΚΑ
ΑΣΘΕΝΩΝ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2002
• Χ. Νταφογιάννη –Α. Νεστορίδου: «ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ
ΕΙΔΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2003.
19
Ενότητα 3: Επικοινωνία του νοσηλευτή με τον ασθενή με ψυχική

νόσο
 Στόχοι του μαθήματος,
 Ο σκοπός του μαθήματος,
 Ορισμός της Επικοινωνίας,
 Στοιχεία Ανθρώπινης Επικοινωνίας ,
 Πακέτο Μηνυμάτων,
 Αντιληπτική Διαδικασία Μηνυμάτων,
 Μηνύματα Ανατροφοδότησης,
 Εαυτός στην Επικοινωνία,
 Ορισμός της Αυτοαντίληψης.

1

• Η 3Η Ενότητα περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας για την
επικοινωνία στην ψυχική υγεία, τα στοιχεία της ανθρώπινης
επικοινωνίας, τα μηνύματα και πως ερμηνεύονται από την πλευρά
του ασθενή και του νοσηλευτή. Περιλαμβάνει τον προσδιορισμό
της αυτοαντίληψης, αυτοσυνείδησης, αυτοεκτίμησης και της
αυτοαποκάλυψης. Τον προσδιορισμό των στοιχείων της
θεραπευτικής επικοινωνίας. Η εφαρμογή των τεχνικών της
θεραπευτικής επικοινωνίας και ο προσδιορισμός των
χαρακτηριστικών της επικοινωνίας. Η αποτύπωση των εμποδίων
της θεραπευτικής επικοινωνίας. Ο προσδιορισμός των
χαρακτηριστικών της θεραπευτικής επαγγελματικής θεραπευτικής
σχέσης. Η αποτύπωση της νοσηλευτικής φροντίδας.
2
φοιτητής νοσηλευτικής θα είναι σε θέση να ορίζει την επικοινωνία
στην ψυχική υγεία, τα στοιχεία της ανθρώπινης επικοινωνίας, τα
μηνύματα και να ερμηνεύει τα μηνύματα του νοσηλευτή στην
επικοινωνία με τον ασθενή. Να αξιολογεί την ερμηνεία των
μηνυμάτων από τον ασθενή. Να προσδιορίζει την αυτοαντίληψη,
την αυτοσυνείδηση, αυτοεκτίμηση και την αυτοαποκάλυψη. Να
προσδιορίζει τα στοιχεία της θεραπευτικής επικοινωνίας. Να
εφαρμόζει Η εφαρμογή της τεχνικές της θεραπευτικής
επικοινωνίας και να προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά της
επικοινωνίας. Να αποτυπώνει τα εμπόδια της θεραπευτικής
επικοινωνίας. Να προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά της
θεραπευτικής επαγγελματικής θεραπευτικής σχέσης. Να
εφαρμόζει την επικοινωνία στην καθημερινή νοσηλευτική
φροντίδα.
3
Εκπαιδευτικοί Σκοποί του μαθήματος 1/3

φοιτητές τις βασικές έννοιες για την επικοινωνία
και ιδιαίτερα την επικοινωνία του Νοσηλευτή με τον
ασθενή που έχει ψυχικό νόσημα.
4
 Να εκπαιδευτείτε στην έννοια της επικοινωνίας,

 Να ενημερωθείτε για τις αξίες και πως τις χρησιμοποιούμε
στη θεραπευτική μας σχέση με τον άρρωστο ο ρόλο του
νοσηλευτή στην ψυχική υγεία,
 Να εκπαιδευτείτε στην θεραπευτική επικοινωνία και στην
θεραπευτική σχέση,
 Να ενημερωθείτε για το πακέτο μηνυμάτων,
 Να εκπαιδευτείτε στην αντιληπτική διαδικασία των

μηνυμάτων.
• Να κατανοήσετε την έννοια της αυτοαντίληψης,
• Να κατανοήσετε την έννοια της αυτοσυνείδησης,
• Να κατανοήσετε την έννοια της αυτοεκτίμησης,
• Να κατανοήσετε την έννοια της αυτοαντίληψης,
• Να κατανοήσετε την έννοια της αυτο-αποκάλυψης.
6
Ορισμός Επικοινωνίας
Η επικοινωνία είναι η διαδικασία που αναπτύσσεται μεταξύ

ενός ατόμου και άλλων ατόμων στα πλαίσια μιας
επικοινωνιακής σχέσης μεταξύ του εαυτού του ατόμου ή και των
άλλων ατόμων.
Στοιχεία Ανθρώπινης Επικοινωνίας

 Πομπός,
 Δέκτης,
 Φυσικό Πλαίσιο,
 Πολιτισμικό Πλαίσιο,
 Κοινωνικοψυχολογικό Πλαίσιο,
 Χρονικό Πλαίσιο.
8
Πακέτο Μηνυμάτων
 Λεκτική,
 Μη Λεκτική Επικοινωνία,
 Αντίληψη των Μηνυμάτων.
Αντιληπτική Διαδικασία Μηνυμάτων

Η αντίληψη είναι μια πολύπλοκη διαδικασία
 Εμφάνιση αισθητηριακής διέγερσης,
 Οργάνωση αισθητηριακής διέγερσης,
 Ερμηνεία – Αξιολόγηση της αισθητηριακής διέγερσης,
 Σημασία Ακρόασης.
10
Μηνύματα Ανατροφοδότησης
 Θετική ≠ Αρνητική,
 Εστιασμένη στο άτομο ≠ Εστιασμένη στο μήνυμα,
 Άμεση ≠ Καθυστερημένη,
 Χαλαρού ελέγχου ≠ Αυστηρού ελέγχου,
 Υποστηρικτική ≠ Κριτική.
11
Ο Εαυτός Στην Επικοινωνία

 Η Αυτοαντίληψη,
 Η Αυτοσυνείδηση,
 Η Αυτοεκτίμηση,
 Η Αυτοαποκάλυψη.
12
Η Αυτοαντίληψη
 Είναι η εικόνα που έχετε για αυτό που είστε,
 Εικόνα των Άλλων: Πως με βλέπουν τα πρόσωπα που είναι

σημαντικά για μένα;
 Συγκρίσεις κοινωνικές: Πως συγκρίνομαι με τους

συνομήλικους μου;
 Πως εφαρμόζω διδάγματα του πολιτισμού μου;
13
Η Αυτοσυνείδηση
Αυτοσυνείδηση έχει ιδιαίτερη πρακτική σημασία: όσο καλύτερα
καταλαβαίνετε τον εαυτό σας, τόσο καλύτερα θα μπορείτε να
ελέγχετε τις σκέψεις σας και τις συμπεριφορές σας.
Διάλογος με τον Εαυτό.
Κανένας δεν γνωρίζει τον εαυτό σας καλύτερα από εσάς. Το
πρόβλημα είναι ότι σπάνια ρωτάμε τον εαυτό σας για τον εαυτό
μας.
Σκεφτείτε όσα γνωρίζετε κάνοντας το τεστ «Ποιος Είμαι;
(Bugental and Zelen 1950)».
14
Αυτοεκτίμηση
Η προσωπική αυτοεκτίμηση (self – esteem) αναφέρεται

στον τρόπο με τον οποίο αισθάνεστε για τον εαυτό σας.
Πόσο σας αρέσει ο εαυτός σας; Πόσο αξιόλογα άτομα
πιστεύετε ότι είστε; Πόσο ικανοί νομίζετε ότι είστε;
15
Αυτοαποκάλυψη
• Η αυτό-αποκάλυψη (self-disclosure) είναι η επικοινωνία με
την οποία αποκαλύπτετε πληροφορίες για τον εαυτό σας.
Όταν αναφέρετε πληροφορίες από τον κρυμμένο εαυτό σας,
αποκαλύπτετε τον εαυτό σας (Jourard 1968 ,1971a, b).
• Επειδή η αυτό- αποκάλυψη είναι ένα είδος επικοινωνίας δεν
περιλαμβάνει μόνο φανερές δηλώσεις, αλλά και παραδρομές
της γλώσσας, ασυνείδητα μη λεκτικά σήματα. Η αυτό-
αποκάλυψη αποκαλύπτει σε εσάς τις σκέψεις, τα
συναισθήματα, και τις συμπεριφορές σας. Έτσι, η αυτό –
αποκάλυψη θα μπορούσε να αναφέρεται στις δικές σας
πράξεις ή στις πράξεις των γονιών σας ή των παιδιών σας ,
αφού αυτές έχουν σχέση με αυτό που είστε.
16
Θεραπευτική Επικοινωνία
Ορισμός
Η θεραπευτική επικοινωνία είναι δημιουργία ευκαιριών
μάθησης για τον άρρωστο, στηριζόμενη στη διάγνωση των
προσωπικών αναγκών του και κατευθυνόμενη από τους
νοσηλευτικούς σκοπούς που τέθηκαν για την εκπλήρωση των
αναγκών του αρρώστου.
17
Στοιχεία Θεραπευτικής Επικοινωνίας

 Αποδοχή του αρρώστου,
 Θερμό ενδιαφέρον,
 Σεβασμός,
 Ετοιμότητα για παροχή βοήθειας.
18
Αποδοχή του Αρρώστου 1/2
• Αποδοχή ως προσώπου με αξία και με το δικαίωμα να
ζήσει με τη φροντίδα της υγείας του και με ανθρώπους
κοντά του που να ενδιαφέρονται για αυτόν.
• Η αποδοχή του αρρώστου σημαίνει ενδιαφέρον για
αυτόν χωρίς όρους και προϋποθέσεις, ανεξάρτητα από
την κατάστασή του και τη συμπεριφορά του. Η αποδοχή
δημιουργεί άνετο, έμπιστο και ασφαλές διαπροσωπικό
κλίμα.
19
Αποδοχή του Αρρώστου 2/2

• Η αποδοχή ως θεραπευτική στάση είναι
κατευθυνόμενη ενσυνείδητη στάση με σκοπό να
βοηθήσει τον άρρωστο να αλλάξει τους
παθολογικούς τρόπους συμπεριφοράς του για
μεγαλύτερη ψυχική ικανοποίηση και πιο αρμονική
συμβίωση με τους άλλους ανθρώπους.
20
Το Θερμό Ενδιαφέρον για τον Άρρωστο
• Το ενδιαφέρον προς τον ασθενή με ψυχικό νόσημα
εκφράζεται σαν ειλικρινής μέριμνα για την βοήθεια του
αρρώστου, σαν καλοσύνη για την κάλυψη των αναγκών
που έχει και σαν αγάπη και ετοιμότητα για την
εξυπηρέτηση και την υποστήριξη του στη δύσκολη αυτή
φάση της ζωής του.
21
Ο Σεβασμός
• Ο σεβασμός προς τον άρρωστο με ψυχικό νόσημα
εκδηλώνεται ως λεπτή ευαισθησία έναντι των αδυναμιών
και των δυνατοτήτων του αρρώστου.
• Ο σεβασμός του Νοσηλευτή εκφράζεται προς τον άρρωστο
με προσεκτική ακρόαση, την εξήγηση του σκοπού της
επικοινωνίας, τη ζήτηση της πληροφορημένης συγκατάθεσής
του, τη συνεργασία μαζί του στην επιδίωξη κοινών σκοπών,
το κάλεσμα με το όνομά του, τη συνέπεια στη συμφωνημένη
ώρα συνάντησης τους και την τήρηση των υποσχέσεων του
νοσηλευτή.
22
Η Ετοιμότητα για παροχή βοήθειας
• Η ετοιμότητα για παροχή βοήθειας σημαίνει ότι ο
Νοσηλευτής με την παρουσία του και τη διάθεσή του
συμβάλλει στη βοήθεια του αρρώστου με τη
θεραπευτική επικοινωνία να προχωρήσει στην
ψυχολογική ανάπτυξη και την ψυχική του υγεία.
• Ο Νοσηλευτής βεβαιώνει τον άρρωστο ότι στην
προσπάθειά του αυτή θα έχει το Νοσηλευτή δίπλα του
ως προστασία και ασφάλεια, όταν ο ίδιος δεν θα μπορεί
να ελέγχει τις τάσεις του για να προλαμβάνεται η
αποτυχία και η απογοήτευση.
23
Τεχνικές Θεραπευτικής Επικοινωνίας 1/2

 Χρήση σιωπής,
 Αποδοχή,
 Αναγνώριση,
 Παρουσία δίπλα στον άρρωστο,
 Ενθάρρυνση του αρρώστου,
 Τοποθέτηση σε χρονική σειρά γεγονότων και πράξεων,
 Ενθάρρυνση περιγραφής.
24
Τεχνικές Θεραπευτικής Επικοινωνίας 2/2
 Ενθάρρυνση περιγραφής διαπροσωπικών εμπειριών,

 Επανάληψη κύριας ιδέας,
 Παροχή πληροφοριών που χρειάζεται ο άρρωστος,
 Παρουσίαση πραγματικότητας,
 Πρόταση συνεργασίας,
 Περίληψη των κύριων σημείων,
 Συμβουλευτική βοήθεια του αρρώστου.
25
Χαρακτηριστικά επικοινωνίας
 Ενεργητική Ακρόαση,
 Σιωπή,
 Αποδοχή,
 Ενδιαφέρον,
 Κατανόηση,
 Υπομονή,
 Αυτοκυριαρχία.
26
Ενεργητική Ακρόαση
• Η ακρόαση είναι τέχνη και απαιτεί γνώση και προσπάθεια.
Απαιτεί αυτοπειθαρχία, συγκέντρωση προσοχής, υπομονή
ενδιαφέρον, ενεργητική συμμετοχή με τη σκέψη, το
συναίσθημα, τα μάτια και τα αυτιά.
• Ο Νοσηλευτής ακούει τα λόγια του αρρώστου, παρακολουθεί
την επιλογή των λέξεων και ποιες λέξεις επαναλαμβάνονται,
τις αυξομειώσεις του τόνου της φωνής, τη διστακτική ή
ορμητική έκφραση λέξεων και ιδεών, την προφορά και την
άρθρωση του λόγου. Επίσης παρατηρεί το ύφος, τις
χειρονομίες, και τη στάση του σώματος του αρρώστου για να
αντιληφθεί τα μηνύματα που μεταβιβάζονται χωρίς λόγια.
27
Σιωπή
• Δεν μπορείτε να ακούτε συγχρόνως και να μιλάτε. Μιλάτε
λίγο και ακούτε πολύ. Χρησιμοποιείτε μη λεκτικές εκφράσεις
του προσώπου και χειρονομίες που μεταδίδουν αποδοχή και
συμπάθεια.
• Η σιωπή είναι ειδικό δίαυλος μεταβίβασης και λήψης
μηνυμάτων, που μπορεί να χρησιμοποιεί εκλεκτικά ο
Νοσηλευτής είτε για να βοηθάει τους αρρώστους είτε για να
τους γνωρίσει.
• Στην αντιμετώπιση της σιωπής του ασθενή, ο Νοσηλευτής
περιμένει για ένα λογικό χρονικό διάστημα, δείχνει
ενδιαφέρον χωρίς να κατακρίνει τη στάση του αρρώστου,
παρατηρεί τη μη λεκτική συμπεριφορά του.
28
Αποδοχή
• Δημιουργείτε συνθήκες άνεσης για να μιλά ο

ασθενής ελεύθερα. Δημιουργείτε κατάλληλο
θεραπευτικό περιβάλλον.
29
Αναγνώριση
• Είναι λεκτική έκφραση παρατήρησης της αλλαγής
και των προσωπικών προσπαθειών του ασθενή κατά
τη διάρκεια της επικοινωνίας, της θεραπευτικής
παρατήρησης της εξέλιξης της συμπεριφοράς του
ασθενή σε κάθε επικοινωνία του Νοσηλευτή ή του
θεραπευτή.
30
Παρουσία δίπλα στον άρρωστο
• Όταν ο Νοσηλευτής είναι δίπλα στον ασθενή δείχνει
το ενδιαφέρον του για φροντίδα, για κατανόηση της
κατάστασης του, για ενδυνάμωση, ώστε να
υποστηριχτείς και να αντιμετωπίσει την κατάσταση
του με θάρρος για επαναφορά σε υγιή
συμπεριφορά.
31
Ενθάρρυνση του αρρώστου

• Ο Νοσηλευτής ενθαρρύνει τον ασθενή να διευθύνει
ο ίδιος τη συζήτηση και να ξεδιπλωθεί το ταλέντο
του στην επικοινωνία και τη ροή του λόγου, της
σκέψης και των συναισθημάτων.
32
Τοποθέτηση σε χρονική σειρά
γεγονότων και πράξεων
• Ενθαρρύνει τον ασθενή να τοποθετήσει με τη

βοήθεια του Νοσηλευτή τα αναφερόμενα γεγονότα
και τις πράξεις σε χρονική σειρά και επισήμανση
διαπροσωπικών δυσκολιών.
33
Ενθάρρυνση περιγραφής
• Ενθάρρυνση περιγραφής - όπως την
αντιλαμβάνεται ο ασθενής – των συναισθημάτων
και των δυσκολιών του ώστε να ελαττώνεται η
ανάγκη να τα εκδηλώνει με ακατάλληλη
34
Ενθάρρυνση περιγραφής
διαπροσωπικών εμπειριών
 Ενθάρρυνση σύγκριση των διαπροσωπικών

εμπειριών που βοηθάει τον ασθενή να διαπιστώσει
ομοιότητες και διαφορές.
35
Επανάληψη Κύριας Ιδέας
• Επανάληψη από το Νοσηλευτή της κύριας ιδέας

που ανέφερε ο ασθενής ώστε να ξεκαθαρίσει τι έχει
πει, αν αυτό που είπε δεν ήταν κατανοητό από την
πλευρά του.
36
Παροχή πληροφοριών που χρειάζεται
ο άρρωστος
• Ο Νοσηλευτής παρέχει πληροφορίες που χρειάζεται

ο άρρωστος για να κατανοήσει τη νοσηλεία, τη
θεραπεία ή το περιβάλλον όπου νοσηλεύεται και για
να πάρει αποφάσεις ή να βγάλει συμπεράσματα.
37
Παρουσίαση Πραγματικότητας
• Όταν ο ασθενής παρερμηνεύει όσα συμβαίνουν
χωρίς λογομαχία και επιμονή για να πεισθεί ο
Νοσηλευτής παρουσιάζει την πραγματικότητα. Ο
Νοσηλευτής απλώς περιγράφει την προσωπική του
αντίληψη ή τα γεγονότα στη δεδομένη περίσταση.
38
Πρόταση Συνεργασίας
• Ο Νοσηλευτής συνάπτει συμβόλαιο επικοινωνίας

και συνεργασίας με τον ασθενή για να βοηθηθεί ο
ασθενής να ξεπεράσει τις ψυχικές του διαταραχές.
39
Περίληψη των Κύριων Σημείων

• Γίνεται περίληψη των κυριότερων σημείων της
συζήτησης για αύξηση της αμοιβαίας κατανόησης
ώστε ο Νοσηλευτής και ο Ασθενής να αποχωρήσουν
με τις ίδιες ιδέες στο μυαλό τους.
40
Συμβουλευτική Βοήθεια του Αρρώστου
• Ο Νοσηλευτής συμβάλλει στη συμβουλευτική

βοήθεια του Ασθενή με τη διατύπωση ενός
προγράμματος εναλλακτικών πράξεων όταν
αντιμετωπίσει στο μέλλον διαπροσωπικές
περιστάσεις που τον ενοχλούν και τον διαταράσσουν.
41
Εμπόδια Θεραπευτικής Επικοινωνίας

 Μεταβίβαση,
 Έγκριση,
 Χρησιμοποίηση ακατάλληλου λεξιλογίου Γενικόλογα

σχόλια,
 Αμυντική στάση,
 Αλλαγή θέματος,
 Έλλειψη Σεβασμού.
42
Μεταβίβαση
• Η μεταβίβαση είναι ένας φραγμός στην επικοινωνία .
Στη μεταβίβαση το άτομο νιώθει συναισθήματα από το
παρελθόν και τα μεταφέρει στη θεραπευτική σχέση.
• Η μεταβίβαση μπορεί να προκαλεί θετικά ή αρνητικά
συναισθήματα σε μια σχέση. Ο Νοσηλευτής πρέπει να
μάθει να αναγνωρίζει τη μεταβίβαση.
• Μερικοί Νοσηλευτές μπορεί να δείχνουν συναισθήματα
προς τον άρρωστο.
43
Έγκριση
• Στη θεραπευτική σχέση Νοσηλευτή – Ασθενή, δεν
είναι ευθύνη του Νοσηλευτή να αποφασίσει αν ο
ασθενής έχει δίκιο ή άδικο. Στόχος για τον ασθενή
είναι να πάρει τις καλύτερες αποφάσεις με γνώμονα
το δικό του συμφέρον και όχι να έχει την έγκριση
του Νοσηλευτή.
44
Γενικόλογα σχόλια
• Τα γενικόλογα σχόλια δεν έχουν θέση στην
επικοινωνία του Νοσηλευτή με τον Ασθενή σε μια
επικοινωνία που εμπεριέχει βαθιά συναισθήματα
του ασθενή. Τα γενικόλογα σχόλια δημιουργούν
στον λήπτη υπηρεσιών υγείας την αίσθηση ότι ο
Νοσηλευτής δεν νοιάζεται αρκετά, ώστε να πει κάτι
ουσιαστικό και να δώσει σημασία στα λεγόμενα του
ασθενή.
45
Αμυντική Στάση
• Είναι όταν ο ασθενής έχει ένα πρόβλημα και ο
Νοσηλευτής απαντάει με δικαιολογίες, η
επικοινωνία γίνεται ανταγωνιστική. Δώστε στον
ασθενή την ευκαιρία να εκφράσει τόσο θετικά, όσο
και αρνητικά συναισθήματα. Αυτό ακριβώς είναι το
νόημα του σεβασμού και της αποδοχής του ασθενή.
46
Αλλαγή Θέματος
Παραδείγματα απειλητικών ή δύσκολων θεμάτων είναι η
συμπεριφορά του ασθενή, σωματικές λειτουργίες που
προκαλούν ντροπή και σοβαρά νοσήματα.
Η αλλαγή του θέματος, όταν ο ασθενής έχει μια

δικαιολογημένη ανησυχία μεταδίδει το μήνυμα ότι ο
νοσηλευτής δε θέλει να συζητήσει για το πρόβλημα του
ασθενή.
Ο Νοσηλευτής πρέπει να διατηρεί την αντικειμενικότητά

του και να συνεχίζει τη συζήτηση για να ικανοποιήσει την
ανάγκη του ασθενή.
47
Έλλειψη Σεβασμού
• Οι Νοσηλευτές σπάνια δείχνουν σκόπιμα έλλειψη
σεβασμού προς τον ασθενή, αλλά όταν υποτιμούν τις
ανησυχίες του, δείχνουν ότι δεν τον σέβονται. Ακόμα
και αν το θέμα φαίνεται ασήμαντο στο νοσηλευτή,
πρέπει να σεβαστεί το γεγονός ότι προκαλεί σημαντική
ανησυχία στον ασθενή και να το χειριστεί σα να
πρόκειται για κάτι σπουδαίο.
• Ειδικά αν οι ασθενείς είναι μεγαλύτερης ηλικίας από
εσάς ή προέρχονται από άλλη χώρα, να απευθύνεστε σε
αυτούς με το επίθετό τους .
48
Παροχή Συμβουλών
• Ο Νοσηλευτής μπορεί να θεωρεί σωστό να δίνει
συμβουλές. Όμως ο Ασθενής είναι ένα διαφορετικό
άτομο και παίρνει μόνος του τις αποφάσεις με βάση
την αρχή της αυτονομίας. Ο ρόλος του Νοσηλευτή
είναι να υποστηρίζει τον ασθενή και όχι να αφαιρεί
τον έλεγχο της ζωής του μέσω της λήψης
αποφάσεων για θέματα που τον αφορούν.
49
Σχέση Νοσηλευτή – Ασθενή

• Η Hildegard Pepleu, περιέγραψε πρώτη τη σχέση
Νοσηλευτή – Ασθενή το 1952. Αυτή η σχέση
χρησιμοποιείται για την προαγωγή της ανάπτυξης
του ασθενή ως άτομο, για την επίλυση
προβλημάτων και για την ανάπτυξη αυτογνωσίας
από τη μεριά του ασθενή. Η επαγγελματική σχέση
νοσηλευτή – ασθενή διαφέρει από τις κοινωνικές
σχέσεις.
50
Τα Χαρακτηριστικά της Επαγγελματικής
Θεραπευτικής Σχέσης 1/2
• Επικεντρώνεται στον ασθενή,
• Αποσκοπεί στην επίτευξη συγκεκριμένων στόχων.
• Είναι χρονικά περιορισμένη.
• Όταν ο νοσηλευτής δεν έχει βάρδια ή όταν ο
ασθενής πάρει εξιτήριο από το νοσηλευτικό ίδρυμα,
η σχέση τερματίζεται.
51
Τα Χαρακτηριστικά της Επαγγελματικής

Θεραπευτικής Σχέσης 2/2
• Στην επαγγελματική σχέση είναι σημαντικό να

τηρείται ο κατάλληλος βαθμός αντικειμενικότητας.
• Με τον καιρό, οι νοσηλευτές μαθαίνουν να
ισορροπούν τα συναισθήματά τους με την
επαγγελματική αντικειμενικότητα και να καλύπτουν
πλήρως τις ανάγκες των ασθενών τους.
Fortinash & Holoday Worret, 2004
52
Φάσεις Διαπροσωπικής Σχέσης
Νοσηλευτή - Ασθενή
 Φάση Προσανατολισμού,
 Φάση Συνεργασίας,
 Τελική ή Καταληκτική Φάση.
53
Φάση Προσανατολισμού
• Στη φάση αυτή ο Νοσηλευτής και ο Ασθενής καθορίζουν
τους όρους της σχέσης που θα ακολουθήσει.
• Συστήνονται και θέτουν στόχους της αλληλεπίδρασης.
• Στο χώρο της ψυχιατρικής, ένας στόχος μπορεί να είναι
να διερευνηθούν συναισθήματα ή να αναπτυχθούν
στρατηγικής επίλυσης προβλημάτων.
54
Φάση Συνεργασίας
• Ο Νοσηλευτής εφαρμόζει παρεμβάσεις για την επίτευξη
των στόχων που τέθηκαν στη φάση του
προσανατολισμού.
• Ο Νοσηλευτής και Ασθενής συνεργάζονται για την

επίτευξη του μέγιστου επιπέδου λειτουργικότητας και
αυτοφροντίδας του ασθενή με βάση τις δυνάμεις που
έχει.
• Μια θεραπευτική παρέμβαση είναι η θεραπευτική

επικοινωνία.
55
Τελική ή Καταληκτική Φάση

• Σε αυτή τη φάση ο Νοσηλευτής και ο Ασθενής
συνοψίζουν την πρόοδο τους και αξιολογούν κατά
πόσον επιτεύχθηκαν οι στόχοι για τον ασθενή.
• Ο Νοσηλευτής μαθαίνει από αυτήν τη διαδικασία
ποιες παρεμβάσεις είναι αποτελεσματικές και ποιες
όχι.
56
Κλινική Συνέντευξη
 Λήψη πληροφοριών,
 Παροχή πληροφοριών,
 Ενθάρρυνση έκφρασης συναισθημάτων,
 Εξακρίβωση και αποσαφήνιση αναγκών,
 Διδασκαλία και άσκηση συμβουλευτικής.
57
Νοσηλευτική Φροντίδα
• Εκτίμηση.
• Διάγνωση, Σχεδιασμός και Εφαρμογή.
• Θεραπευτική Επικοινωνία.
• Καταγραφή διαδικασίας.
• Αξιολόγηση.
• Σχέδιο Φροντίδας με τη χρήση της Νοσηλευτικής
Διεργασίας.
58
• Οι Νοσηλευτές πρέπει να έχουν επίγνωση της δύναμης
που συνοδεύει το ρόλο τους.
• Η θεραπευτική σχέση νοσηλευτή – ασθενή οικοδομείται
σε θεμέλια εμπιστοσύνης, σεβασμού και κατάλληλης
χρήσης της δύναμης. Οι Νοσηλευτές πρέπει να
κατανοούν τη διαφορά της δύναμης στη σχέση
νοσηλευτή – ασθενή, προκειμένου να θέτουν και να
τηρούν τα επαγγελματικά όρια.
59
Ενότητα 4: Διαταραχές βρεφονηπιακής, παιδικής, εφηβικής

ηλικίας και αναπτυξιακές διαταραχές
Περίγραμμα μαθήματος 1/2
 Στόχοι Ενότητας,
 Εκπαιδευτικοί Σκοποί του μαθήματος,
 Σύντομη ανασκόπηση,
 Οριοθέτηση Ορολογίας,
 Οδηγός ολικής νοσηλευτικής εκτίμησης της ψυχικής υγείας του παιδιού,
 Αιτιολογικοί Παράγοντες,
 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις,
 Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις,
 Διεπιστημονικές Παρεμβάσεις.

 Αυτιστική Διαταραχή,
 Νοσηλευτική Παρέμβαση,
 Κλινική Περίπτωση,
 Συμπέρασμα.
2
• Η 4Η Ενότητα περιλαμβάνει τον καθορισμό των διαταραχών της
βρεφονηπιακής, της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας.
Εμπεριέχει τις τεχνικές της κλινικής αξιολόγησης που
εφαρμόζονται στα βρέφη, τα παιδιά και τους εφήβους.
Αναφέρονται οι νοσηλευτικές διαγνώσεις που σχετίζονται με
ψυχιατρικές διαταραχές στη βρεφονηπιακή, την παιδική και την
εφηβική ηλικία. Καταγράφονται οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις
για τις διαταραχές της βρεφονηπιακής, της παιδικής και της
εφηβικής ηλικίας. Περιγράφονται οι υποστηρικτικές
παρεμβάσεις στους γονείς που έχουν παιδί με αυτιστική
συμπεριφορά. Αναφέρονται στρατηγικές παρέμβασης που
εφαρμόζονται σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές.
φοιτητής νοσηλευτικής θα είναι σε θέση να ορίζει τις διαταραχές
της βρεφονηπιακής, της παιδικής και της εφηβικής ηλικίας. Να
αναφέρει τις τεχνικές της κλινικής αξιολόγησης που εφαρμόζονται
στα βρέφη, τα παιδιά και τους εφήβους. Να αναγνωρίζει τις
νοσηλευτικές διαγνώσεις που σχετίζονται με ψυχιατρικές
διαταραχές στη βρεφονηπιακή, την παιδική και την εφηβική
ηλικία. Να σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις
διαταραχές της βρεφονηπιακής , της παιδικής και της εφηβικής
ηλικίας, ειδικές για κάθε περίπτωση. Να περιγράψει πέντε
χαρακτηριστικά που εμφανίζονται στις αναπτυξιακές διαταραχές,
Να εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις στην αυτιστική
συμπεριφορά. Να σχεδιάσει τέσσερις στρατηγικές παρέμβασης
που εφαρμόζονται σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές.
4
1/3
Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος ο φοιτητής
θα είναι σε θέση να:
 Αναφέρει τον οδηγό ολικής νοσηλευτικής εκτίμησης της ψυχικής
υγείας του παιδιού,
 Αναφέρει αιτιολογικούς παράγοντες για διαταραχές της
βρεφονηπιακής, της παιδικής και εφηβικής ηλικίας,
 Διαχωρίζει τις τεχνικές της κλινικής αξιολόγησης που εφαρμόζονται
για τα βρέφη, τα νήπια, τα παιδιά και τους εφήβους,
 Αναφέρει νοσηλευτικές διαγνώσεις που σχετίζονται με
ψυχιατρικές διαταραχές στη βρεφονηπιακή, την παιδική και την
εφηβική ηλικία,
 Κλινική Περίπτωση.
5

2/3
Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος ο
φοιτητής θα είναι σε θέση να:
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις
διαταραχές της βρεφονηπιακής, της παιδικής και της
εφηβικής ηλικίας, ειδικές για κάθε περίπτωση,
 Περιγράψει πέντε χαρακτηριστικά που εμφανίζονται στις
αναπτυξιακές διαταραχές,
 Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις στην αυτιστική
συμπεριφορά,
 Σχεδιάσει τέσσερις στρατηγικές παρέμβασης που
εφαρμόζονται σε παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές.
6
3/3
 Περιγράψει τουλάχιστον πέντε παράγοντες που συμβάλλουν
στην εκδήλωση μια διαταραχής πρόσληψης τροφής,
 Διαφοροδιαγνώσει την ψυχογενή ανορεξία από την
ψυχογενή βουλιμία.
Οριοθέτηση Ορολογίας
 Αυτιστική διαταραχή: Η εστίαση στον εσωτερικό κόσμο του
ατόμου, αποκλείοντας το εξωτερικό περιβάλλον,
 Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής / Υπερφαγία: Επεισόδια
επαναλαμβανόμενης λήψης τροφής, ακόμα και όταν το
άτομο δεν αισθάνεται πείνα,
 Κάθαρση: Η πράξη της πρόκλησης εμέτου από το ίδιο το
άτομο με σκοπό να κενωθεί το στομάχι έπειτα από
κατανάλωση τροφής,
 Τικ: Η ξαφνική, επαναλαμβανόμενη κίνηση ή φώνηση.
 Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής (ΔΕΠΥ). Η υπερκινητική
συμπεριφορά και διάσπαση προσοχής.
8
Οδηγός ολικής νοσηλευτικής εκτίμησης
της ψυχικής υγείας του παιδιού 1/3
 ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
• Δίαιτα απέκκριση,
• Άσκηση και δραστηριότητα,
• Ύπνος και ανάπαυση,
• Εικόνα σώματος,
• Ψυχολογική εκτίμηση.

 ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
• Συγκέντρωση προσοχής,
• Μνήμη,
• Προσανατολισμός,
• Ομιλία λεξιλόγια,
• Ανησυχίες,
• Αντίληψη προβλημάτων,
• Σκέψεις.
10
 Κοινωνική διάσταση,
 Πνευματική διάσταση.
11
Επισκόπηση 1/3
 Τα συμπτώματα νόσησης σε ψυχικές διαταραχές στα παιδιά
καθορίζονται από το αναπτυξιακό επίπεδο στο οποίο
βρίσκονται,
 Κατά την αξιολόγηση των ψυχικών λειτουργιών των παιδιών
και εφήβων πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα εξής σημεία:
• Όλες οι συμπεριφορές έχουν κάποια σημασία,
• Η συμπεριφορά δεν καθορίζει το άτομο,
• Η διάγνωση δεν καθορίζει το άτομο,
• Το πρόβλημα αξιολογείται ως:
o Το άτομο (νήπιο, παιδί, έφηβος),
o Αυτός που φροντίζει (γονείς, οικογένεια).
12
 Η προσέλκυση προσοχής από σημαντικά πρόσωπα (γονείς,
οικογένεια, τροφοί),
 Εξωτερίκευση μιας κατάστασης που βιώνει το άτομο και δεν
μπορεί να το εκφράσει με λεκτικό τρόπο:
• Πόνος,
• Φόβος,
• Πείνα,
• Κρύο/ ζέστη,
• Δυσκοιλιότητα,
• Απόσυρση από την «πραγματικότητα».
13
 Ο βαθμός που η συμπεριφορά είναι επικίνδυνη για τον
εαυτό του παιδιού ή εφήβου ή τους άλλους,
 Οι συμπεριφορές μαθαίνονται και για αυτό απαιτείται
χρόνος προκειμένου να εγκατασταθούν και να
αφομοιωθούν από το άτομο και να είναι κοινωνικά πιο
αποδεκτές συμπεριφορές.
14
Αιτιολογικοί Παράγοντες 1/4
 Βρέφη
• Γενετικοί παράγοντες,
• Ιογενείς παράγοντες στην κύηση,
• Περιγεννητική ασφυξία, τραυματισμοί στη διάρκεια του
τοκετού,
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες :
Οικονομικό- κοινωνικό – εκπαιδευτικό και βιοτικό
επίπεδο,
Πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας,
Προγεννητική ή περιγεννητική έκθεση της μητέρας σε
εξαρτησιογόνες ουσίες ή αλκοόλ ή άλλους τοξικούς
παράγοντες.
15

 Παιδιά
• Όλα τα παραπάνω που ισχύουν για τα βρέφη και:
Μεταγεννητικοί τραυματισμοί,
 Μεταγεννητική έκθεση σε χημικά ή τοξίνες.
16
 Έφηβοι
• Όλα τα παραπάνω και:
Λήψη φαρμάκων,
Κατάχρηση ουσιών.
17
 Η αναπτυξιακή θεωρία είναι θεμελιώδης για την

κατανόηση των διαταραχών της βρεφονηπιακής,
παιδικής και εφηβικής ηλικίας.
18
Νοσηλευτικές Διαγνώσεις 1/3
 Άγχος που έχει σχέση με τον αποχωρισμό που παιδιού από
τους γονείς:
• Χρονικά συμβαίνει όταν το βρέφος πηγαίνει σε
βρεφονηπιακό σταθμό,
• Όταν πηγαίνει στο νηπιαγωγείο, σχολείο, εφηβεία, σε μη
ρεαλιστικές ανησυχίες.
 Φόβος από άγνωστους ανθρώπους και άγνωστες
καταστάσεις.
 Διαταραγμένη κοινωνική αλληλεπίδραση που σχετίζεται με
προβλήματα στις σχέσεις με συνομηλίκους και
αντικοινωνικές συμπεριφορές.
19

 Χαμηλή αυτοεκτίμηση που έχει σχέση με μειωμένη σχολική
επίδοση, συχνή άσκηση κριτικής από το ίδιο το άτομο.
 Υψηλός κίνδυνος βίας προς τους άλλους σχετιζόμενη με
επιθετικότητα και αντικοινωνική συμπεριφορά.
 Υψηλός κίνδυνος άσκησης βίας προς τον εαυτό σχετιζόμενο
με έλεγχο εαυτού.
20
 Ανεπαρκής σωματική κινητικότητα.
 Διαταραγμένες διεργασίες σκέψεις.
 Διαταραγμένη λεκτική επικοινωνία.
 Δυσλειτουργικές διεργασίες μέσα την οικογένεια,
σχετιζόμενες με έντονες γονέα παιδιού, δυσλειτουργική
επικοινωνία της οικογένειας.
21
Σχεδιασμός και Εφαρμογή

 Ψυχοφαρμακολογικές παρεμβάσεις.
 Διεπιστημονικές παρεμβάσεις.
 Νοσηλευτικές παρεμβάσεις.
22
Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις
1/2
 Για καταθλιπτικές διαταραχές στα παιδιά, χορήγηση
αντικαταθλιπτικών (εκλεκτικών αναστολέων
επαναπρόσληψης σεροτονίνης),
 Για σταθεροποίηση της διάθεσης χορήγηση λιθίου,
βαλπροϊκό νάτριο (Depakine), λαμοτριγίνη (Lamictal) και
άτυπα αντιψυχωσικά για αντιμετώπιση συμπτωμάτων
διπολικής διαταραχής.
23
Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις
2/2
 Για παιδιά που πάσχουν από ΔΕΠΥ συνήθως λαμβάνουν τη
μεθυλφαινιδόνη (Ritalin), τη δεξτροαμφεταμίνη (Dexetdin), η
άλατα αμφεταμίνης (Adderal), ενώ πιο σπάνια
συνταγογραφείται η πεμολίνη (Cyclert) στην Ελλάδα δεν είναι
διαθέσιμη η συγκεκριμένη ουσία λόγω μεγάλου διαστήματος
δράσης της ουσίας (6 έως 8 εβδομάδες).
24
Διεπιστημονικές Παρεμβάσεις
 Θεραπεία μέσω παιχνιδιού,
 Ομαδική θεραπεία στα παιδιά,
 Γονείς θα συμμετέχουν στην ομάδα,
 Θεραπεία μέσω τέχνης,
 Καθοδηγούμενη φαντασία,
 Η τροποποίηση της συμπεριφοράς,
 Τα κοινοτικά προγράμματα για τη βελτίωση της ψυχικής
υγείας των παιδιών και των εφήβων περιλαμβάνουν
σχέδια ανάθεσης μεντόρων,
 Η θεραπεία της οικογένειας διευκολύνει την υγιή
λειτουργία του οικογενειακού πλαισίου.
25
Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις 1/2

 Οι Νοσηλευτές εφαρμόζουν :
• Ενεργητική ακρόαση και αποφεύγουν τη διατύπωση
πολλαπλών ερωτήσεων προς τα παιδιά και τους εφήβους.
• Η επικέντρωση σε θετικές συμπεριφορές και θετικά
χαρακτηριστικά βοηθούν στην αύξηση της αυτοεκτίμησης.
• Η εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων περιλαμβάνει την
εκπαίδευση σε δεξιότητες αυτοέκφρασης, δεξιότητες
αυτοσεβασμού και ετεροσεβασμού, προσφορά βοήθειας
προς τους άλλους και δεξιότητες επίλυσης κοινωνικών
προβλημάτων.
26
 Οι Νοσηλευτές εφαρμόζουν :
• Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι, μαθαίνουν να
αναζητούν και να εντοπίζουν πληροφορίες να σχεδιάζουν
λύσεις, να προβλέπουν τις συνέπειες, να εφαρμόζουν και
να αξιολογούν στρατηγικές τους.
• Η ανάθεση εργασιών για το σπίτι ενισχύει συμμετοχή του
εφήβου στη θεραπευτική διαδικασία.
27
Αυτιστική Διαταραχή 1/5
 Είναι σοβαρή μορφή βαριάς εκτεταμένης διαταραχής

της ανάπτυξης που αρχίζει από στην βρεφική ή
παιδική ηλικία.
28
 Διαγνωστικά κριτήρια σύμφωνα με το DSM- III-R :
• Εμφάνιση πριν την ηλικία των 30 μηνών,
• Πλήρης έλλειψη κοινωνικής συναλλαγής,
• Έκπτωση στη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία.
29

 Διαγνωστικά κριτήρια σύμφωνα με το DSM-III-R :
• Ασυνήθιστες ή παράξενες δραστηριότητες και
ενδιαφέροντα,
• Προκατάληψη με άψυχα αντικείμενα,
• Στερεότυπες κινήσεις – ανάγκη διατήρησης της ρουτίνας,
• Περιορισμένα ενδιαφέροντα και απασχόληση μόνο με
αυτά.
30
 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ :
• Ανεπαρκή κοινωνική συναλλαγή,
• Έλλειψη λεκτικής και μη λεκτικής επικοινωνίας,
• Πολύ περιορισμένο επίπεδο δραστηριοτήτων και
ενδιαφερόντων,
• Συνύπαρξη διανοητικής καθυστέρησης.
 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
• 3-4 ΠΑΙΔΙΑ : 10. 000 Αγόρια> Κορίτσια.
31

 Έρευνες δείχνουν ότι:
• Τα μισά από τα αυτιστικά παιδιά με φυσιολογική μη
λεκτική νοημοσύνη μπορεί να παίζουν ένα μουσικό
όργανο και να γίνονται ανεξάρτητοι επαγγελματίες,
• Ενώ τα καθυστερημένα αυτιστικά παιδιά παραμένουν
εξαρτημένα με συνεχή επίβλεψη.
32
Νοσηλευτική Παρέμβαση 1/7
 Το παιδί πρέπει να φθάσει στο σημείο να:
• Φροντίζει τον εαυτό του καθημερινά ανάλογα με τις

γνωστικές, ψυχολογικές, κινητικές ικανότητες του,
• Ελέγχει τον θυμό, παρορμήσεις και την επιθετικότητά

του.
33

• Επικοινωνεί λεκτικά και να εκφράζει τις ανάγκες του,
• Εκφράζει τα συναισθήματα του,
• Συνομιλεί με το προσωπικό και συνομηλίκους.
34
• Να συμμετέχει σε ομαδικές δραστηριότητες,
• Εκδηλώνει σημαντικό έλεγχο σε στερεότυπες
κινήσεις,
• Δείχνει αύξηση της αυτοεκτίμησης,
• Αυξημένη συμμετοχή στο παιχνίδι και τη χαρά ,
• Ενεργητική συμμετοχή σε δραστηριότητες.
35

 Ο Νοσηλευτής οργανώνει πρόγραμμα καθημερινών
δραστηριοτήτων και τηρεί σταθερά τη ρουτίνα,
 Βοήθεια του αυτιστικού παιδιού να αναπτύξει
προσωπική σχέση με τον υπεύθυνο της φροντίδας.
36
 Φροντίζει τον εαυτό του καθημερινά :
• Σταθερότητα στο ημερήσιο πρόγραμμα ζωής,
• Σταθερότητα στα φάρμακα,
• Διδασκαλία καθημερινών δεξιοτήτων αυτοφροντίδας,
• Συστηματική φροντίδα βασικών αναγκών ,
• Καθημερινή προσωπική επαφή με το ίδιο πρόσωπο,
την ίδια ώρα, στον ίδιο χώρο και καθήμενο στην ίδια
θέση.
37

Διατήρηση σταθερού περιβάλλοντος από θορύβους,
Τοποθέτηση επίπλων στους τοίχους,
Δημιουργία ευκαιριών για μάθηση χειρονακτικών

κατασκευών.
38
 Ομαδική προσέγγιση συνεχιζόμενης φροντίδας,

 Συνεργασία γονέων, συμβούλων, ψυχιάτρων, και
ειδικών παιδαγωγών.
39
Κλινική Περίπτωση 1/3

 Εργάζεστε σε ένα κοινοτικό κέντρο ψυχικής υγείας. Μια
μητέρα αναφέρει ότι αδυνατεί να χειριστεί το 10χρονο γιo
της και δεν ξέρει τι άλλο να κάνει για να αντιμετωπίσει τη
συμπεριφορά του. Στο σπίτι, το παιδί συμπεριφέρεται
κακότροπα και επιμένει να γίνεται πάντα το δικό του. Παίρνει
τα παιχνίδια από τα αδέρφια του, προκαλώντας συγκρούσεις
και κλάματα σπάνια παίζει με αυτά περισσότερα από λίγα
λεπτά. Στο σχολείο, παρουσιάζει δυσκολία να παραμείνει
καθιστό στην καρέκλα του, δεν προσέχει σημαντικές
πληροφορίες που δίνονται στην τάξη, και διασπά την
προσοχή των άλλων παιδιών όταν αυτά ασχολούνται με
κάποια σχολική δραστηριότητα.
40
 Ποιες πληροφορίες θα σας βοηθούσαν να κάνετε μια ακριβή
αξιολόγηση του προβλήματος του παιδιού;
 Ποιες ερωτήσεις πρέπει να κάνετε στη μητέρα ώστε να
μάθετε περισσότερες πληροφορίες για την κακότροπη
συμπεριφορά του παιδιού;
 Ποιες ενδείξεις έχετε ότι το παιδί δεν πάσχει από κάποια
διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή όπως αυτιστική διαταραχή;
41

 Εάν ο γιατρός που παρακολουθεί το παιδί προτείνει τη
χορήγηση διεγερτικού του ΚΝΣ για να αντιμετώπιση η ΔΕΠΥ,
ποιο αποτέλεσμα θα αναμένατε από τη φαρμακοθεραπεία;
 Επιλέξτε δύο παρεμβάσεις που πιστεύετε ότι θα
διευκολύνουν την αντιμετώπιση των προβλημάτων
συμπεριφοράς του παιδιού.
42
 Το παιδί με αυτιστική συμπεριφορά απαιτεί μια συνεχή και
μόνιμη φροντίδα από τους γονείς του. Υποστήριξη της
οικογένειας, από τη διεπιστημονική ομάδα και τους
θεραπευτές, ώστε να καταφέρουν να υποστηρίξουν τον
εαυτό τους για να αντέξουν να καλύψουν τις ανάγκες του
παιδιού με αυτισμό.
43
Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής 1/2

• Εισαγωγή.
• Οι ανεπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν μια «επιδημία
διατροφικών διαταραχών», όπως έχει χαρακτηριστεί.
• Το 22% των νεαρών γυναικών παρουσιάζουν
συμπεριφορές διατροφικών διαταραχών (Botta &
Dumlao, 2002) ενώ το μόνο το 3% των γυναικών στα
εκβιομηχανισμένα έθνη θα έχουν κάποια διαταραχή στη
λήψη τροφής (Zhu & Wash, 2002).
44
Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής 2/2
• Για πολλούς το φαγητό συμβολίζει τη γονική ανατροφή: την αγάπη
και τη φροντίδα που αποτελούν το αρχέτυπο και τη βάση για όλες
τις μελλοντικές στενές σχέσεις.
• Το 25% έως το 50% των ατόμων με διατροφικές διαταραχές
πάσχουν ταυτόχρονα από κάποια μείζονα καταθλιπτική διαταραχή.
• Σχεδόν όλοι αναφέρουν ένα αίσθημα χαμηλής αυτοεκτίμησης,
αδυναμίας και εμμονές με το φαγητό και το βάρος (Harris, 1997).
• Επιπλέον στοιχεία έδειξαν ότι στους εφήβους με διαταραχές στη
λήψη τροφής υπάρχει σημαντικά υψηλός κίνδυνος για ψυχικές
διαταραχές, αγχώδεις διαταραχές, καταθλιπτικές διαταραχές και για
απόπειρα αυτοκτονίας (Johnson, Kosen & Brook 2002).
• Υπάρχει υψηλή συνοσηρότητα ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής
(29%) και διατροφικής διαταραχής (Milos, Spindler, Ruggiero,
Klaghofer & Schnyder, 2002).
45
Ψυχογενής Ανορεξία 1/3

• Η ψυχογενής ανορεξία είναι μια διαταραχή που μπορεί
να αποτελέσει απειλή για τη ζωή του πάσχοντα και
χαρακτηρίζεται από υπερβολική τελειομανία, φόβο
λήψης βάρους, σημαντικό χάσιμο βάρους, διατάραξη
της εικόνας σώματος, εντατική γυμναστική, και πτώση
του καρδιακού ρυθμού, της πίεσης του μεταβολισμού
και της παραγωγής οιστρογόνου ή τεστοστερόνης.
46
• Μια πρωτοπόρος στη θεραπεία των πελατών με
διατροφικές διαταραχές, η Hilde Bruch, 1978 την
αποκάλεσε «το ανελέητο κυνήγι του λεπτού σώματος».
• Η ανεξέλεγκτη πορεία της νευρογενούς ανορεξίας
οδηγεί στο θάνατο περίπου το 10% των πασχόντων .
Αυτό κατατάσσει τη νευρογενή ανορεξία μεταξύ των πιο
θανατηφόρων ψυχιατρικών διαταραχών (Walsh &
Delvin, 1999).
47

• Εκτιμάται ότι το 90% με 95% των πελατών με νευρογενή
ανορεξία είναι γυναίκες, με εμφάνιση της πάθησης σχεδόν
πάντα μεταξύ ηλικιών 10 και 20 ετών (Scharer, 1999).
• Διακρίνεται σε στερητικό τύπο, ο οποίος το άτομο δεν
παρουσιάζει συμπεριφορές υπερκατανάλωσης τροφή ή
διάφορες μορφές καθαρτικής συμπεριφοράς.
• Υπερφαγικός / Καθαρτικός τύπο, το άτομο βιώνει
συμπεριφορές υπερκατανάλωσης τροφής ή διάφορες
μορφές κάθαρσης πχ. Τεχνητή πρόκληση εμετού ή κακή
χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή κλυσμάτων.
48
• Μπορεί να περιλαμβάνουν σίτιση με ρινογαστρικό
καθετήρα ή ενδοφλέβια θεραπεία.
• Να γίνεται καθημερινό ζύγισμα του βάρους σώματος.
Να παρατηρείται κατά τη διάρκεια του φαγητού και να
μετριέται η ποσότητα που λαμβάνει. Να δίνονται μικρά
και συχνά γεύματα χρονικής διάρκειας μισής ώρας.
• Αναγνωρίστε και ανταμείψτε τις προσπάθειες που
καταφέρνουν του στόχους ανάκτησης βάρους.
49

• Συντονισμός φροντίδας.
• Διαχείριση φροντίδα στην Κοινότητα.
• Διαχείριση της φροντίδας στο Σπίτι.
50
Συντονισμός Φροντίδας 1/2
• Στο 50% των περιπτώσεων αποτυγχάνεται η
ανταπόκριση στη θεραπεία.
• Ανάμεσα στα επιθυμητά αποτελέσματα είναι η
ανάκτηση του βάρους, η ομαλοποίηση των περιόδων
άσκησης, η παύση της υπερκατανάλωσης τροφής και οι
καθαρτικές συμπεριφορές, καθώς και η ελάττωση της
ενασχόλησης με το φαγητό και τις διαστάσεις του
σώματος. Προτεραιότητα αποτελεί η αποφυγή ή η
ελάχιστη δυνατή παραμονή στο νοσοκομείο.
51
Συντονισμός Φροντίδας 2/2

• Απώτερος στόχος της διαχείρισης περιστατικού
είναι ο έγκαιρος εντοπισμός των συμπτωμάτων, η
αποτελεσματική μείωση αυτών και η ταχεία
επιστροφή στην προνοσηρή λειτουργία.
52
Διαχείριση Φροντίδας στην Κοινότητα
• Οι περισσότεροι πελάτες με νευρογενή ανορεξία μπορούν να
θεραπευτούν με ασφάλεια μέσα στο περιβάλλον της
κοινότητας. Οι νοσηλευτές της κοινότητας, όπως και οι
σχολικοί νοσηλευτές, καθώς και οι νοσηλευτές
επαγγελματικής υγείας παίζουν το ρόλο στην αναγνώριση
των συμπτωμάτων των διατροφικών διαταραχών παρέχοντας
λεπτομερή εξέταση, πληροφόρηση και υποστήριξη στους
πελάτες και τις οικογένειες τους.
• Εκπαιδευτικά προγράμματα θα πρέπει να υπάρχουν από το
δημοτικό ( Chally 1998).
53
Διαχείριση της Φροντίδας στο Σπίτι

• Ακόμη και οι ανορεκτικοί ασθενείς στους οποίους
απαιτείται ολική παρεντερική διατροφή θεραπεύονται
στο σπίτι με τη βοήθεια των κατ’ οίκων νοσηλευτών
υγείας και με τη διεπιστημονική ομάδα (Latzer, Eysen
Eylat & Tabenkin, 2000).
• Αυτό προϋποθέτει ότι ο πελάτης είναι κινητοποιημένος
και ότι μπορούμε να βασιστούμε πάνω του προκειμένου
να χειριστεί ο ίδιος τη θεραπεία του.
• Ωστόσο οι ανορεκτικοί χρειάζονται ενδονοσοκομειακή
νοσηλεία.
54
Ψυχογενής Βουλιμία
• Είναι μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από
υπερκατανάλωση τροφής, τη συχνή δηλ παρόρμηση να
καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες τροφής σε μικρό
χρονικό διάστημα, κάτι που ακολουθείται από κάθαρση,
τεχνητή πρόκληση εμετού και χρήση μεγάλων δόσεων
καθαρτικών και διουρητικών.
55
Διαταραχές Τικ 1/3

• Οι διαταραχές τικ περιλαμβάνουν την εκδήλωση
ξαφνικών, γρήγορων, επαναλαμβανόμενων,
στερεότυπων κινήσεων και ήχων.
• Τα τικ γίνονται περισσότερο αντιληπτά ή επιδεινώνονται
όταν το άτομο βιώνει στρες και τείνουν να εξαλείφονται
ή να μειώνονται όταν το άτομο επικεντρώνεται σε μια
δραστηριότητα, όπως να παρακολουθεί τηλεόραση, να
διαβάζει ή να παίζει παιχνίδια σε βίντεο.
56
• Ταξινομούνται ως εξής:
– Διαταραχή Tourette, η οποία χαρακτηρίζεται από
πολλαπλά κινητικά τικ και από ένα ή περισσότερα
φωνητικά τικ, τα οποία εμφανίζονται ταυτόχρονα ή
σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, επίσης δεν θα
πρέπει να υπήρξε ποτέ περίοδος ελεύθερη από τικ
μεγαλύτερη των 3 μηνών. Τέλος για να διαγνωστεί το
άτομο με τη συγκεκριμένη διαταραχή, τα
συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα για χρονικό
διάστημα ενός έτους ή και περισσότερο.
57

• Χρόνια διαταραχή τικ κινητικών ή φωνητικών. Εκδηλώνεται
με κινητικά ή φωνητικά τικ, αλλά όχι και με τα δύο
ταυτόχρονα. Για να διαγνωστεί το άτομο με τη συγκεκριμένη
διαταραχή τα συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα για
χρονικό διάστημα ενός έτους ή και περισσότερο.
• Παροδική διαταραχή Τικ, η οποία αφορά στη διαταραχή τικ
της οποίας τα συμπτώματα δεν διαρκούν πάνω από 12 μήνες.
• Σε γενικές γραμμές, η σοβαρότητα και η συχνότητα των
συμπτωμάτων μειώνεται καθώς το παιδί προχωράει από την
εφηβεία προς την ενηλικίωση.
58
Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής
(ΔΕΠΥ)
• Τα παιδιά με ΔΕΠΥ εμφανίζουν παρορμητική
συμπεριφορά και αναζητούν άμεση αναγνώριση των
αναγκών τους.
• Τα παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν ευμετάβλητη
συναισθηματική κατάσταση και αδυνατούν να
διατηρήσουν τις προσωπικές τους σχέσεις.
• Τα παιδιά με ΔΕΠΥ έχουν εξαιρετικά περιορισμένη
ικανότητα διατήρησης εστιασμένης προσοχής τους σε
ένα ερέθισμα, κατάσταση που συνοδεύεται από
μαθησιακές δυσκολίες.
59
• Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση των διαταραχών
στα παιδιά διαπιστώνεται ότι απαιτείται πολύ
προσπάθεια από την οικογένεια προκειμένου να
εξισορροπήσει την κάλυψη των αναγκών σε
φροντίδα των παιδιών καθώς αναπτύσσονται στην
κοινωνία.
60
• American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders, 5th Edition (DSM-5), 5th Edition.
Washington, DC: Author.
http://www.terapiacognitiva.eu/dwl/dsm5/DSM-5.pdf
• Thomas A. Widiger and Douglas B. Samuel, 2005. Diagnostic
Categories or Dimensions? A Question for the Diagnostic and
Statistical Manual of Mental Disorders—Fifth Edition. Journal and
abnormal Psychology, vol. 114, no 5, 494-104.
• Γιάννης Τσιάντης, Σωτήρης Μανωλόπουλος. Σύγχρονα Θέματα
Παιδοψυχιατρικής, Δεύτερος Τόμος, Δεύτερο Μέρος,
Ψυχοπαθολογία. 1998, Εκδόσεις Καστανιώτη.
• Mary Ann Hogan. Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας. Ανασκοπήσεις και
Αιτιολογήσεις 2008. Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης.
61
ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΟΥΣ». Α’ Έκδοση, Εκδόσεις «ΣΙΡΡΙΣ», Φεβρουάριος 2000.
• Χ. Νταφογιάννη.: «ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ

ΚΑΙ ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟ ΨΥΧΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ». Α’ Έκδοση,
Εκδόσεις «ΙΩΝ», 2002

62
Ενότητα 5: Ψυχοσωματικές σχέσεις και διαταραχές
Περίγραμμα της Ενότητας

 Οδηγός της συμπτωματολογίας της ψυχοσωματικής σχέσης
και διαταραχής στο παιδί και στον ενήλικα,
 Επισκόπηση,
 Διάγνωση,
 Θεραπεία – ψυχοθεραπεία.
1
• Η 5Η Ενότητα περιλαμβάνει την οριοθέτηση της ορολογίας
των σωματόμορφων διαταραχών. Αναλύονται τα Δύο
Μοντέλα Σωματοποίησης κατά Freud. Αναλύεται η έννοια
του σωματικού συμπτώματος. Εμπεριέχει τα χαρακτηριστικά
των σωματόμορφων διαταραχών. Αναφέρονται οι κλινικές
εκδηλώσεις του κωλικού των τριών μηνών, του
αυτολικνίσματος, του μηρυκασμού, του βρογχικού άσθματος,
του πεπτικού έλκους και ελκώδους κολίτιδα.
φοιτητής νοσηλευτικής θα είναι σε θέση να ορίζει τι είναι
σωματόμορφες διαταραχές. Να αναλύει τα Δύο Μοντέλα
Σωματοποίησης κατά Freud. Να αναλύει την έννοια του σωματικού
συμπτώματος. Να αναφέρει τα χαρακτηριστικά των σωματόμορφων
διαταραχών. Να αναφέρει τις κλινικές εκδηλώσεις των κωλικών των
βρεφών τριών μηνών, του αυτολικνίσματος, του μηρυκασμού, του
βρογχικού άσθματος, του πεπτικού έλκους και της ελκώδους
κολίτιδα. Να σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις
σωματόμορφες διαταραχές. Να περιγράψει πέντε χαρακτηριστικά
που εμφανίζονται στις σωματόμορφες διαταραχές. Να εξηγήσει τις
υποστηρικτικές παρεμβάσεις στην αυτιστική συμπεριφορά. Να
σχεδιάσει τέσσερις στρατηγικές παρέμβασης που εφαρμόζονται σε
παιδιά με σωματόμορφες διαταραχές.
3
1/2
Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος, ο
 Να σχεδιάσει τρεις στρατηγικές παρέμβασης για τα άτομο

που πάσχουν από σωματόμορφες διαταραχές.
 Αναφέρει πέντε χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τις

σωματόμορφες διαταραχές.
 Σχεδιάσει τρεις στρατηγικές παρέμβασης για τα άτομα που

πάσχουν από σωματόμορφες διαταραχές.

2/2
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις
ψυχοσωματικές σχέσεις κάθε ηλικιακή ομάδα,
 Εκτιμήσει τον κίνδυνο σε μια ψυχοσωματική σχέση,
 Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις,
 Σχεδιάσει τέσσερις στρατηγικές παρέμβασης που εφαρμόζονται σε
παιδιά με ψυχοσωματικές διαταραχές,
 Εφαρμόσει τη νοσηλευτική διεργασία κατά τη φροντίδα του
ασθενή με ψυχοσωματικές διαταραχές.
5
• Οι σωματόμορφες διαταραχές αποτελούν μια ομάδα
ασθενειών , στις οποίες δεν υπάρχει καμία οργανική ένδειξη
δυσλειτουργία για τα σωματικά συμπτώματα που εμφανίζει
το άτομο.
• Τα σωματικά συμπτώματα δεν έχουν καμία απολύτως
οργανική βάση. Για παράδειγμα, οι αντικειμενικές
διαγνωστικές εξετάσεις δεν αποκαλύπτουν καμία δομική ή
λειτουργική διαταραχή.
• Τα σωματικά συμπτώματα για τα οποία δεν υπάρχει καμία
οργανική βάση, επιτρέπουν στα άτομα να ικανοποιήσουν την
ανάγκη του για εξάρτηση από τους άλλους, χωρίς να
χρειάζεται να παραδεχτούν ότι έχουν τέτοιου είδους ανάγκη.
6
• Τα άτομα με σωματόμορφες διαταραχές δεν εκφράζουν τις
συναισθηματικές ανάγκες ή τα προβλήματα τους.
• Οι σωματόμορφες διαταραχές, στις οποίες δεν υπάρχει
οργανική αιτιολογία για τα σωματικά συμπτώματα, ενδέχεται
να εκδηλωθούν έπειτα από μια σωματική ασθένεια ή
τραυματισμό.
• Οι σωματοποιητικές διαταραχές, οι οποίες χαρακτηρίζονται
από πολλαπλά παράπονα του ατόμου για ποικίλες
ενοχλήσεις σε πολλαπλά συστήματα του οργανισμού, είναι
πιο συχνές στις γυναίκες από ότι στους άνδρες.
7
Οριοθέτηση Ορολογίας 1/2
 Αρχικά ο όρος σωματοποίηση, χρησιμοποιήθηκε για να
δηλώνει παθήσεις μιας ετερογενούς ομάδας όπως το
βρογχικό άσθμα, ιδιοπαθής υπέρταση, η ελκώδης κολίτιδα, ο
υπερθυρεοειδισμός, η νευροδερματίτιδα και το έλκος
βολβού δωδεκαδακτύλου.
 Ο όρος ψυχοσωματική νόσος χρησιμοποιήθηκε από τον
Heinroth 1918.
 Ο Felix Deutch , 1922 εισήγαγε την ψυχανάλυση στην
ψυχοσωματική νόσο.

 Κοινά Χαρακτηριστικά των παθήσεων της ετερογενούς
ομάδας:
 Τα συμπτώματά τους μπορούν να ερμηνευτούν ως
εκδηλώσεις των ειδικών ασύνειδων ψυχοσυγκρούσεων
του ασθενή, ο οποίες ξεχωρίζουν από οργανικές νόσους.
 Οι κλινικές εικόνες τους συνοδεύονται από διαταραχές
της φυσιολογίας και της ιστολογίας του οργανισμού.
 Εκδηλώνονται, επιδεινώνονται , χρονίζουν ή βελτιώνονται
σε σχέση με καταστάσεις εσωτερικής πίεσης (στρες ) που
προκύπτουν από την αλληλεπίδραση αντίξοων
εσωτερικών και εξωτερικών συνθηκών.
9
Τα Δύο Μοντέλα Σωματοποίησης
κατά Freud 1/4
• Ο όρος σωματοποίηση, ο οποίος χρησιμοποιήθηκε από τον
Stekel, δηλώνει γενικά την τάση του ατόμου να βιώνει και να
εκφράζει θυμικές καταστάσεις ως αισθήσεις του σώματος ή
αλλαγές της λειτουργίας του.
• Ο Freud ονόμασε σύνορα μεταξύ του «σωματικού και του
ψυχικού» για να κατανοήσει ότι ο ψυχισμός πηγάζει και
αναπτύσσεται από τις σωματικές διεργασίες.
10

κατά Freud 2/4
• Ο Freud, μεταξύ σωματικών διεργασιών και ψυχισμού
τοποθέτηση την ενόρμηση η οποία «δεν μπορεί ποτέ να γίνει
αντικείμενο της συνείδησης, παρά μόνο αναπαράστασης».
• Ο Freud, διέκρινε δύο είδη σωματοποίησης: την υστερία και
τις πραγματικές – σύγχρονες (actual) νευρώσεις.
11
κατά Freud 3/4
• Στην υστερία, τα συμπτώματα είναι συμβολικά, «το σώμα
δανείζει τον εαυτό και τις λειτουργίες του στο νου» για να
εκφράσει τις επιθυμίες του και τις συγκρούσεις του.
• Στην υστερία «διηγούνται μια ιστορία: ο ήρωας – ένοχο θύμα
απαγορευμένων επιθυμιών».
• Σε πραγματικές νευρώσεις, τα συμπτώματα είναι κυρίως
σωματικά, διαταραχές της φυσιολογίας, «άδεια από
συμβολισμό».
12

κατά Freud 4/4
• Στην παθολογία λοιπόν η εξέλιξη αλληλοσύνδεσης σώματος
και ψυχισμού δεν έχει εξασφαλιστεί με αποτέλεσμα
παθολογικές σχέσεις του ατόμου που οδηγούν σε
ναρκισσιστικό αδιέξοδο.
• Η συνέπεια αυτού του αδιεξόδου είναι μια ψυχοσωματική
νόσος που σκοπό έχει να αποκαταστήσει την αλληλοσύνδεση
μεταξύ σώματος και ψυχισμού.
13
Η Έννοια του Ψυχοσωματικού
Συμπτώματος 1/2
• Το ψυχοσωματικό σύμπτωμα δεν είναι άμυνα εναντίον ενός
συναισθήματος αλλά αποτέλεσμα ενός συναισθήματος που
γίνεται αφόρητο.
• Άλλη επιστημονική άποψη υποστηρίζει ότι ο ασθενής
αναπτύσσει το ψυχοσωματικό σύμπτωμα όχι για να
αποφύγει το συναίσθημα του ψυχικού πόνου, αλλά επειδή
είναι ανίκανος να το βιώσει εσωτερικά.
14
Η Έννοια του Ψυχοσωματικού

Συμπτώματος 2/2
• Ας χρησιμοποιήσουμε ένα παράδειγμα σύμφωνα με τον
Wisdom όταν ένα πεινασμένο λιοντάρι εμφανίζεται ξαφνικά
στο δωμάτιο σου έτοιμο να ορμήσει πάνω σου να σε
κατασπαράξει, δεν αντιδράς με ενοχή ούτε με άγχος
ευνουχισμού. Αντιδράς σωματικά στην απειλή της
υπόστασής σου. Η σωματική αυτή αντίδραση, που διαρκεί
στο χρόνο, έχει ως επακόλουθο το ψυχοσωματικό σύμπτωμα.
15
Κλινικές Εκδηλώσεις:
Ο Κολικός των τριών μηνών
• Ο κολικός των τριών μηνών συμβαίνει στην κρίσιμη φάση μιας
αλλαγής στη σχέση μωρού – μητέρας που συμπίπτει με την
κατάκτηση μια στοιχειώδους νοητικής και ψυχικής δομής, ικανής
να απελευθερώσει τη μητέρα από τη συνεχή της παρουσία.
• Σε αυτή την περίπτωση ενδείκνυται να χρησιμοποιηθεί προσωρινά
ένα άλλο πρόσωπο, υποκατάστατο της μητέρας, για να βοηθήσει
το μωρό και τη μητέρα κατά τη μεταβατική αυτή περίοδο, να τους
δώσει χρόνο να αποκτήσουν μια καινούργια ισορροπία στη σχέση
τους, η οποία θα προάγει την εξέλιξη προς την αυτονομία, ενώ θα
υποστηρίζει την ασφάλεια και θα ανακουφίζει το άγχος. Όταν η
ενδοβολή της μητρικής μέριμνας θα αποκτήσει πιο σταθερή θέση
στο μωρό, η παρέμβαση αυτή δε θα χρειάζεται.
16
Αυτολίκνισμα
• Κατά το αυτολίκνισμα το μωρό κουνάει ρυθμικά το σώμα του
μιμούμενο το νανούρισμα στην αγκαλιά της μητέρας.
• Σύμφωνα με την Gaddini η δράση μιας παθολογικής
μιμητικής φαντασίωσης κατά την οποία το μωρό γίνεται η
μητέρα του που απουσιάζει και έτσι χάνει τον εαυτό του.
• Με το αυτολίκνισμα υποθέτουμε ότι το μωρό ξαναβρίσκει
στη φαντασία του τη μητέρα. Χαρακτηριστικό είναι η μη
χρησιμοποίηση μεταβατικών αντικειμένων από αυτά τα
παιδιά.
17
Μηρυκασμός 1/2
• Το μωρό, κατά τον μηρυκασμό, ηθελημένα αναμασά την τροφή του
που έχει προηγουμένως καταποθεί και εξεμεθεί στο στόμα . Συμβαίνει
σε ηλικία τριών έως τεσσάρων μηνών. Στην αυτιστική αυτή
συμπεριφορά της αυτοθρέψης το μωρό το μωρό αποκτά έναν
παντοδύναμο αυτοέλεγχο. «Φαντασιώνει , παθολογικά ότι είναι αυτό
το ίδιο η μητέρα του που το θηλάζει» αναβιώνοντας την εμπειρία που
είχε με τη μητέρα κατά ην παντοδύναμη συγχώνευση του μαζί της.
• Το μωρό, μετά τη διακοπή του θηλασμού ή απουσία της μητέρας,
λόγω ασχολίας έξω από το σπίτι, αρχίζει να κάνει εμέτους και σύντομα
αρχίζει με κάθε εμετό να αναμασά την τροφή. Το παιδί απορρίπτει τη
μητέρα με τον εμετό και με το μηρυκασμό επαναδημιουργεί την
προηγούμενη σωματική εμπειρία μαζί της. Δημιουργεί ένα κέλυφος
που το προστατεύει από την τραυματική κατάσταση της απουσίας.
18
Μηρυκασμός 2/2
• Η θεραπευτική αντιμετώπιση του μηρυκασμού αποσκοπεί
στην υποστήριξη της σχέσης μητέρας – παιδιού.
Χρησιμοποιείται η σημασία που έχει το παιδί για τη μητέρα
ως μοχλός για την κινητοποίησή της για να αποφύγει την
αποξένωση του παιδιού. Να έχει αισθητή παρουσία, χωρίς να
απαγορεύει όλες τις ομαλές αυτοερωτικές δραστηριότητες
του μωρού.
19
Ατοπική Δερματίτιδα 1/2
• Είναι μια συγγενής πάθηση με παθογνωμονικό χαρακτήρα η
οποία αρχίζει στην ηλικία των 6 και 12 μηνών. Έχει υποτεθεί
ότι υπάρχει μια διαταραχή της σχέσης μητέρας – παιδιού με
αποτέλεσμα την ανεπαρκή σωματική επαφή και διαταραχή
της ανάπτυξης του εγώ.
• Η μητέρα υποφέρει από έντονα αισθήματα ενοχής και το
παιδί από την απροθυμία της μητέρας να το αγγίξει. Και οι
δύο έχουν έντονη επιθυμία και ταυτόχρονα φόβο να
αφοσιωθούν ο ένας στον άλλον.
20
Ατοπική Δερματίτιδα 2/2
• Στους θεραπευτικούς χειρισμούς περιλαμβάνεται η
υποστήριξη προς τη μητέρα από τον πατέρα, ώστε να
αισθανθεί πιο ασφαλής, λιγότερο αγχώδης και να αποκτήσει
ευελιξία μπροστά στις συναισθηματικές απαιτήσεις
εξάρτησης του παιδιού που τη φέρνουν αντιμέτωπη με τις
δικές της άλυτες συγκρούσεις σχετικά με την αφοσίωση και
την εξάρτηση.
• Το παιδί χρειάζεται να αναπτύξει μια πιο καλή εικόνα του
σώματός του και πιο σταθερή σχέση αυοεκτίμησης.
21
Βρογχικό Άσθμα 1/2
• Το βρογχικό άσθμα είναι η πιο συχνή σωματική πάθηση στα
παιδιά με συχνότητα 2% .
• Ψυχοδυναμικά, η ασθματική κρίση έχει ερμηνευτεί ως το
αποτέλεσμα μιας υποκείμενης κατάθλιψης ή ως έκβαση «
ενός κλάματος που δεν μπορεί να εκδηλωθεί». Το παιδί
αισθάνεται απειλή ότι θα χάσει τη μητέρα του, συνήθως
εξαιτίας της ανάδυσης μέσα του ερωτικών επιθυμιών. Δεν
μπορεί, όμως να κλάψει καν να λυπηθεί. Η δομή του
ψυχισμού του δεν επιτρέπει την εμπειρία της απώλειας του
αντικειμένου. Βρίσκεται σε αδιέξοδο.
22
Βρογχικό Άσθμα 2/2
• Οι θεραπευτικοί χειρισμοί απευθύνονται σε όλη την κλίμακα

των δευτερογενών αντιδράσεων που εμφανίζει η οικογένεια,
η οποία αντιμετωπίζει μια χρόνια κατάσταση που την
καταλαβαίνει και είναι πέρα από τον έλεγχό της.
23
Πεπτικό έλκος
• Το πεπτικό έλκος εμφανίζεται πιο συχνά στο βολβό του
δωδεκαδακτύλου με κύριο σύμπτωμα τον κοιλιακό πόνο.
Χαρακτηρίζεται από αύξηση της έκκρισης της πεψίνης και του
γαστρικού υγρού.
• Το άτομο με έλκος δωδεκαδακτύλου κατέχεται από μια βαθιά
ασυνείδητη επιθυμία να είναι εξαρτημένο, να ενωθεί
συμβιωτικά με τη μητέρα και να φροντίζεται παθητικά από το
περιβάλλον του. Ταυτόχρονα το άτομο απαρνιέται αυτή την
επιθυμία και αναπτύσσει μια ανεξάρτητη και ανταγωνιστική
24
Ελκώδης Κολίτιδα
• Η ελκώδης κολίτιδα είναι μια σοβαρή πάθηση του παχέως
εντέρου και του ορθού με χρόνια πορεία και με περιόδους
υποτροπών και εξάρσεων.
• Εμφανίζεται μετά την ηλικία των 9 ετών. Η ελκώδης κολίτιδα
συσχετίζεται με συναισθηματικές αντιδράσεις και
παράγοντες εσωτερικής πίεσης. Οι ασθενείς με ελκώδη
κολίτιδα είναι μεθοδικοί, ενεργητικοί και ικανοί.
• Οι ασθενείς αυτοί εμφανίζουν χαρακτηριστικά
ψυχαναγκαστικής και εξαρτημένης προσωπικότητας, με τάση
να ελέγχουν τον εαυτό τους.
25
Συνηθέστερα οργανικά συστήματα που εκδηλώνονται
τα συμπτώματα των σωματόμορφων διαταραχών
Οργανικά συστήματα Σύμπτωμα
• Καρδιαγγειακό Σύστημα. • Συγκοπτικό επεισόδιο, υπέρταση,
ημικρανία, ταχυκαρδία.
• Οσφυαλγία, κόπωση, κεφαλαλγία,
• Μυοσκελετικό Σύστημα. υπερένταση, τρόμος.
• Βρογχόσπασμος, δύσπνοια,
• Αναπνευστικό Σύστημα. υπέρπνοια.
• Μετεωρισμός, ναυτία,
δυσκοιλιότητα, δυσκολίες στην
• Γαστρεντερικό Σύστημα.
κατάποση, κοιλιακός πόνος.
• Κνησμός.
• Καλυπτήριο Σύστημα. • Δυσκολία στην αποβολή ούρων,
διαταραχές στον έμμηνο κύκλο,
• Γεννητικό και Ουροποιητικό σεξουαλική δυσλειτουργία, πόνος
Σύστημα. στην περιοχή της πυέλου.
26
Θεραπευτικοί Χειρισμοί στα

ψυχοσωματικά Νοσήματα
• Σύμφωνα με τον Ιπποκράτη, είναι πιο σημαντικό να
γνωρίζουμε τι είδους άνθρωπος έχει μια πάθηση παρά τι
είδους πάθηση έχει ένα άνθρωπος. Αυτό επεκτεινόμενο
είναι πιο σημαντικό ποια είναι η προσωπικότητα του γιατρού
που εφαρμόζει μια θεραπευτική μέθοδο παρά τι είδους
θεραπεία εφαρμόζει ο γιατρός.
• Θεραπευτική αντιμετώπιση σημαίνει ενδιαφέρον, έρευνα,
ενθουσιασμός και πίεση στις σχέσεις (εσωτερικές και
διαπροσωπικές) και στην κινητοποίησή τους, γεγονός που
δεν το χωράει ο νους των ψυχοσωματικών που σκέφτονται
γραμμικά και πραγματιστικά.
27
Νοσηλευτικής Φροντίδας 1/3
Ειδικές Στρατηγικές:
• Εγκατάσταση θεραπευτικής σχέσης εμπιστοσύνης
– Αποφύγετε να χαρακτηρίσετε τα σωματικά συμπτώματα του
ατόμου ως «φανταστικά».
– Επισημάνετε ότι τα συμπτώματα δεν αποτελούν προσπάθεια
του ατόμου να κερδίσει την προσοχή.
– Να αποδέχεστε την πραγματικότητα των συμπτωμάτων όπως
την παρουσιάζει το άτομο, αποφεύγοντας τις διαφωνίες.
• Εκπαίδευση του ατόμου.
– Εξηγήστε στο άτομο τα σωματικά του συμπτώματα,
χρησιμοποιώντας κατανοητή γλώσσα.
28

• Παρουσιάστε τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα σχετικά
με την αλληλεπίδραση νου - σώματος, δίνοντας έμφαση
στον τρόπο που το στρες και το άγχος επηρεάζουν τη
λειτουργία του οργανισμού.
• Εκπαιδεύετε το άτομο με μεθόδους μείωσης της σωματικής
δυσφορίας, περιλαμβάνοντας την εκμάθηση τεχνικών
χαλάρωσης, νοερής απεικόνισης, στρατηγικών βελτίωσης των
δεξιοτήτων και σωματικής άσκησης.
29
• Ενθάρρυνση του ατόμου να εκφράζει λεκτικά τις σκέψεις και
τα συναισθήματά του, τα γεγονότα της ζωής και τους
παράγοντες έντασης που βιώνει.
• Καθοδήγηση του ατόμου να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο
επίλυσης προβλημάτων για την αντιμετώπιση των ζητημάτων
που προκύπτουν από συγκεκριμένες συγκρούσεις και
καταστάσεις.
• Ενεργοποίηση στρατηγικών αυτοφροντίδας.
• Τροποποιήστε το σχέδιο σωματικής άσκησης
δραστηριότητας, ώστε να ταιριάζει στη φυσική κατάσταση
του συγκεκριμένου ατομου.
30
• Συμπερασματικά διαπιστώνεται ότι οι σωματόμορφες
διαταραχές τόσο στην παιδική ηλικία όσο και στην ενήλικη
ζωή απαιτεί μια ειδική προσέγγιση τόσο του ίδιου του
ατόμου όσο και της οικογένειας προκειμένου να
κατανοήσουν την δυνατότητα που έχουν και τα δύο μέρη να
βοηθήσουν στην επίλυση του προβλήματος και στην
αυτοθεραπεία του ατόμου μέσα και από την υποστήριξη της
οικογένειας.
31
Ενότητα 6: Οριακές Προσωπικότητες, Παιδιών, Εφήβων και
Ενηλίκων
Περίγραμμα μαθήματος
 Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας
 Οδηγός της συμπτωματολογίας της οριακής προσωπικότητας στο παιδί,
στον έφηβο και στον ενήλικα,
 Θεραπεία – ψυχοθεραπεία,
 Νοσηλευτική Θεραπεία,
 Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις.
1
Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας 1/3
• Η 6Η Ενότητα περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας των
οριακών καταστάσεων σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες.
Γίνεται περιγραφή της συμπτωματολογίας των οριακών
χαρακτηριστικών σε παιδιά, της αιτιολογίας της ανάπτυξης
του οριακού συνδρόμου, των αποκλίσεων ανάπτυξης στο
οριακό παιδί, έφηβο και ενήλικα. Ακολουθούν τα κριτήρια
διάγνωσης της οριακής προσωπικότητας στην εφηβεία και
στην ενήλικη ζωή.

• Γίνεται ανάλυση της παρανοειδούς διαταραχής της
προσωπικότητας, της Σχιζοειδούς διαταραχής της
προσωπικότητας, της Σχιζότυπης διαταραχής
προσωπικότητας, επιπλέον γίνεται αναφορά στην
Αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας, στην
Μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας, στη
Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, στη Δραματική
διαταραχή της προσωπικότητας, στην Αποφευκτική
διαταραχή προσωπικότητας, στην Εξαρτητική διαταραχή της
προσωπικότητας, και στην Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή
προσωπικότητας.
3
• Γίνεται αναφορά στις θεραπευτικές παρεμβάσεις από την
θεραπευτική ομάδα. Μετά τα συμπεράσματα της ενότητας
γίνονται ερωτήσεις με τη χρήση περιστατικών και την επιλογή
κατάλληλης απάντησης από τον εκπαιδευόμενο στην ενότητα
ώστε να γίνει κατανοητή η νοσολογία των διαταραχών

1/2
 Να παρέχει βασικές πληροφορίες στον ασθενή και την
οικογένειά του, σε σχέση με την αιτιολογία, τις κλινικές
εκδηλώσεις και τη θεραπεία της οριακής προσωπικότητας σε
όλες τις ηλικιακές ομάδες.
οριακής προσωπικότητας , της παιδικής και εφηβικής ηλικίας.
 Διαχωρίζει τις τεχνικές της κλινικής αξιολόγησης που
εφαρμόζονται για τα παιδιά και τους εφήβους για τη
διάγνωση των πρώτων συμπτωμάτων της οριακής
5
2/2
Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος ο φοιτητής
θα είναι σε θέση να:
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις διαταραχές
της οριακής προσωπικότητας σε κάθε ηλικιακή ομάδα,
 Εκτιμήσει τον κίνδυνο της επιθετικής συμπεριφοράς στον έφηβο
και στον ενήλικα που πάσχει από οριακή προσωπικότητα,
 Χορηγήσει με ασφάλεια φάρμακα για τον έλεγχο του άγχους, της
επιθετικότητας, της αλλόκοτης συμπεριφοράς ή της κατάθλιψης,
 Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις ,
παιδιά με διαταραχές οριακής προσωπικότητας,
ασθενή με διαταραχή προσωπικότητας.
6

• Η Mahler (1949) έδωσε το γενικό τίτλο: «οριακές καταστάσεις
παιδιών» σε κλινικές καταστάσεις ενηλίκων.
• Το 1953 η A. Weil περιέγραψε το ίδιο σύνδρομο με τον τίτλο:
«απόκλιση του εγώ».
• Το 1958 η Elizabeth Geleerd έγραψε μια εργασία με τίτλο:
«Οριακές καταστάσεις της παιδικής και εφηβικής ηλικίας».
• Οι οριακές διαταραχές στους ενήλικες απεικονίζουν
χρονολογικά μεγαλύτερους εφήβους.
7
 Ο οριακός έφηβος ασθενής δε διαφέρει από τον οριακό
ενήλικο ασθενή.
 Σε αυτές τις περιπτώσεις παρατηρείται η χρήση πρωτόγονων
αμυντικών μηχανισμών, οι οποίοι βοηθούν, δημιουργούν
εμπόδια στην ανάπτυξη του εγώ. Παρατηρείται μια χρόνια
αστάθεια στη σύνθεση και ολοκλήρωση του Υπερεγώ, που
δεν επιτρέπει στο άτομο τη σωστή εκτίμηση του εαυτού του
σε σχέση με τους άλλους και εμποδίζει την ανάπτυξη της
έννοιας της ταυτότητας.
 Το παιδί απαιτείται να αναπτύξει την αντίληψη για τον εαυτό
του και τα αντικείμενα του περιβάλλοντος με ένα τρόπο
σταθερό, συνεχή και συναφή ανεξάρτητα από ανάγκες,
συναισθήματα και παρορμήσεις τις στιγμής. 8
Περιγραφή συμπτωματολογίας 1/2

• Αναφέρονται χαρακτηριστικά συμπτώματα: νευρώσεων,
όπως ιδεοληψίες, φοβίες, υποχονδριακές ιδέες και υστερικά
συμπτώματα. Η νευρωσική συμπεριφορά και τα νευρωσικά
συμπτώματα διαρκούν τάση για αυξανόμενη περισσότερο
χρονικό διάστημα.
• Για παράδειγμα οι φόβοι και οι φοβίες σε παιδί 4-5 ετών ή
τάση για καταναγκαστική συμπεριφορά ενός παιδιού 2-3
ετών διαρκούν με αυξανόμενη ένταση πέρα από τα στάδια
ανάπτυξης του παιδιού. Διαπιστώνεται μια αστάθεια στα
επίπεδα λειτουργία του εγώ.
9
• Το οριακό παιδί έχει χαμηλή ανεκτικότητα για απογοήτευση,
αποσυρόμενο στον κόσμο της φαντασίας με την παραμικρή
αφορμή. Παρουσιάζει μεγάλες και ανεξέλεγκτες εξάρσεις
θυμού, όπου χάνει την επαφή του με την πραγματικότητα.
Επίσης παρουσιάζει ανεξέλεγκτη παρορμητικό, απότομες
αλλαγές διάθεσης, φτωχή κρίση, ασταθείς και επιπόλαιες
διαπροσωπικές σχέσεις.
• Το οριακό παιδί διαφέρει από το παιδί με ψυχωσική
συνδρομή, διότι έχει την ικανότητα να βρίσκει την επαφή του
με την πραγματικότητα και επιπλέον αν έχει στη διάθεσή του
ένα περίγραμμα αντίληψης ή συμπεριφοράς, λειτουργεί πιο
αποτελεσματικά και παλινδρομεί λιγότερο.
10
Αιτιολογία στην ανάπτυξη του οριακού

συνδρόμου 1/3
• Η αιτιολογία του οριακού συνδρόμου αναφέρεται σε
προβλήματα της σχέση μητέρας – παιδιού στα πρώτα στάδια
της ψυχοσεξουαλικής εξέλιξης, συγκεκριμένα το στάδιο του
αποχωρισμού – ατομικοποίησης που περιγράφεται από τον
Mahler.
• Η κρίση αυτή οδηγεί στην έμμονη χρήση του αμυντικού
μηχανισμού της σχάσης, ο οποίος εμποδίζει την ενοποίηση
των καλών ή κακών παραστάσεων του μητρικού ρόλου τη
μητέρας που θα μπορούσε να προστατέψει το παιδί από το
άγχος και την οργή που το κατακλύζουν. Αποτέλεσμα αυτής
της κρίσης είναι μια συγκεχυμένη ταυτότητα στην εφηβική
ηλικία.
11
• Επίσης μπορεί να επηρεαστούν οι λειτουργίες του Εγώ από την
επίδραση των παραγόντων ιδιοσυγκρασίας: όπως η αντίληψη, η
αναγνώριση, η κρίση, η προσοχή καθώς και άλλες διανοητικές
ικανότητες.
• Επίσης άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι το οριακό και το
ψυχωσικό παιδί είναι εκ γενετής διαφορετικό.
• Οι σχέσεις των μελών της οικογένειας του οριακού παιδιού και
εφήβου διέπονται από μια αλληλεπίδραση με στοιχεία
παθολογίας.
• Οι γονείς με ασυνείδητο τρόπο, αντιλαμβάνονται τις προσπάθειες
του παιδιού για ανεξαρτητοποίηση σαν απόρριψη και την ανάγκη
του για προσοχή ή συμπαράσταση ως υπερβολικές απαιτήσεις από
τους γονείς.
12

• Το παιδί δεν μπορεί να ανεχθεί το άγχος των γονιών, το
οποίο μεγαλώνει το δικό του άγχος.
• Στην οικογένεια καλλιεργούνται μυστικά μεταξύ των
μελών με αντιφατικές συμπεριφορές.
• Η μητέρα ασκεί υπερβολικό έλεγχο στο παιδί.
• Άλλοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι γονείς των
οριακών παιδιών έχουν οι ίδιοι μια οριακή οργάνωση
13
Αποκλίσεις Ανάπτυξης στο Οριακό Παιδί 1/3
• Το οριακό παιδί δεν έχει την ικανότητα να επιτύχει
ικανοποίηση, γιατί δεν έχει επιτύχει τη συναισθηματική
μονιμότητα του αντικειμένου της μητέρας.
• Μια μελέτη μιας οικογένειας οριακών εφήβων διαπίστωσε,
ότι οι έφηβοι αυτοί βλέπουν του γονείς του ως τελείως
«καλούς ή τελείως κακούς».
• Πολλοί ερευνητές συμφωνούν ότι το άγχος στα οριακά
παιδιά είναι διάχυτο και έντονο. Υποφέρουν από χαμηλή
ανεκτικότητα στην ανησυχία, που μπορεί να οδηγήσει σε
πανικό που παρεμβαίνει στη λειτουργία και την ανάπτυξη
των παιδιών.
14

• Τα οριακά παιδιά χαρακτηρίζονται από συναισθήματα οργής,
θυμού και από μια τάση για εκρήξεις οργή και επιθετικότητας
π.χ. η έκφραση της επιθετικότητας και θυμού μπορεί να
φτάσει σε επικίνδυνα επίπεδα, όπως να σπρώξει ένα φίλο να
πέσει από την κούνια στην παιδική χαρά ή να βάλει ένα
μολύβι στο μάτι ενός συμμαθητή του στο σχολείο. Τα
συναισθήματα αυτά είναι απότομα και εκφράζονται με
μεταπτώσεις.
• Άλλωστε τα οριακά παιδιά διακρίνονται από μια έλλειψη
αισθήματος ενοχής, πραγματικού ενδιαφέροντος για τους
άλλους και επένδυσης σε δραστηριότητες ενός γενικότερου
ενδιαφέροντος.
15
• Οι οριακοί έφηβοι εμφανίζουν: απαιτητικότητα, έντονο
θυμό, τάση για εκμετάλλευση του άλλου, έλλειψη
κοινωνικού τακτ, εγωκεντρισμό ή παθολογικό ναρκισσισμό.
• Επίσης περιγράφουν ταλαντεύσεις διάθεσης, κατάθλιψη με
εχθρικές αντιδράσεις οργής και τάσεις αυτοκαταστροφής ή
σιωπηλή συμπεριφορά κυριευμένη από μίσος.
• Επίσης και τα οριακά παιδιά και οι έφηβοι δεν διακρίνονται
από ικανότητα να προσδοκούν ή ακόμα να αισθανθούν
ευχαρίστηση, αυτό χαρακτηρίζεται ως ανηδονία.
• Η επίδραση αρνητικών συναισθημάτων, όπως θυμός, ο
φθόνος, η ζήλια και η απόγνωση κάνει το οριακό παιδί να
μην μπορεί να διατηρήσει μια αίσθηση συνέχειας και
συνοχής με τον εαυτό του και με τα σημαντικά αντικείμενα
τις ζωής του. 16
Αποκλίσεις Ανάπτυξης στον

Οριακό Έφηβο 1/3
• Τα οριακά παιδιά παρουσιάζουν ασταθείς συνήθειες
φαγητού και τουαλέτας, ασυνήθιστες ή αδέξιες σωματικές
στάσεις και βάδισμα και υπερκινητικότητα. Στην εφηβεία τα
συμπτώματα αυτά είναι πιο έντονα, επίμονα από ότι στα
παιδιά.
• Διαπιστώνονται σοβαρά προβλήματα αντίληψης, είναι
επιρρεπή σε οπτικές και ακουστικές ψευδαισθήσεις.
• Οι ψευδαισθήσεις αυτές εξαφανίζονται όταν το άγχος
μειώνεται και το παιδί βρεθεί σε ένα πιο υποστηρικτικό
περιβάλλον.
• Παράγοντες που οδηγούν το οριακό παιδί σε ψευδαισθήσεις
είναι η τάση για επιθετικότητα, η ανεπαρκής ανάπτυξη του
«Εγώ» και φτωχά πρότυπα γονέων.
17
 Την οριακή διαταραχή στα παιδιά και στους εφήβους
χαρακτηρίζει η παρουσία εύθραυστων αμυντικών
μηχανισμών. Οι μηχανισμοί αυτοί είναι πρωτόγονοι και δε
βοηθούν στην προσαρμογή με την πραγματικότητα.
Περιλαμβάνουν το αίσθημα παντοδυναμίας, την προβολή, τη
σχάση, την άρνηση, την παλινδρόμηση του «Εγώ» που
χαρακτηρίζεται από διαρκώς μεταβαλλόμενες καταστάσεις.
 Οι αναπτυξιακές δυσκολίες στα οριακά παιδιά έχουν
επίδραση και στη διαμόρφωση του Υπερεγώ. Η έλλειψη
συνθετικής λειτουργίας του «Εγώ» και πρωτόγονοι αμυντικοί
μηχανισμοί όπως η σχάση, εμποδίζουν την ανάπτυξη του
Υπερεγώ το οποίο παραμένει αναφομοίωτο, προβολή προς
τα εξωτερικά αντικείμενα.
18

• Το οριακό παιδί ενώ παίζει δεν εκφράζει ευχαρίστηση,
ικανοποίηση ή προσαρμοστική χρήση της φαντασίας.
• Το οριακό παιδί και οι έφηβοι μπορεί να είναι καλοί
μαθητές. Στη ζωή τους, στη δουλειά τους ή στην
επαγγελματική τους καριέρα, το οριακό άτομο συνήθως
συμβιβάζεται με κάποια εργασία κατώτερη από τις
ικανότητές μη φτάνοντας στις ικανότητες λειτουργίας
του.
19
Διάγνωση 1/2
Ο Kernberg αναφέρει τα ακόλουθα κριτήρια για τη
διάγνωση των οριακών εφήβων:
 Σύγχυση ταυτότητας,
 Πρωτόγονη αμυντική δράση,
 Κανονικός, άθικτος έλεγχος πραγματικότητας (reality
testing),
 Σοβαρή παθολογία χαρακτήρα,
 Πολυσυμπτωματική νεύρωση.
20
Διάγνωση 2/2
• Ο Masterson δίνει το παρακάτω διαγνωστικό σχήμα:
 Σοβαρά επεισόδια εκδραμάτισης (acting out)
Με κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών, συχνές και ανεξέλεγκτες σεξουαλικές
σχέσεις και αντικοινωνικής ή αντικονφορμιστική συμπεριφορά.
 Εμπειρία αποχωρισμού, όπως ένας θάνατος ή ένα διαζύγιο, αρρώστια
γονέων, που συνοδεύεται από κατάθλιψη.
 Μακροχρόνια εξάρτηση, χαμηλή ανεκτικότητα για απογοήτευση,
ανεπαρκής έλεγχος παρορμήσεων και εσφαλμένος έλεγχος
πραγματικότητας,
 Συμπτώματα οριακής κατάστασης στους γονείς,
 Ανεπαρκής και εσφαλμένος τρόπος επικοινωνίας στην οικογένεια με
έμφαση στην πράξη, παρά στην επικοινωνία με το λόγο.
 Υπάρχει ομοφωνία ότι οι οριακές διαταραχές δεν είναι κάτι το μεταβατικό
ανάμεσα στη νεύρωση και την ψύχωση αλλά μια ειδική δομή που
βασίζεται σε μια μόνιμη οργάνωση της προσωπικότητας.
21
Θεραπεία 1/3
• Ψυχοθεραπεία
Η θεραπευτική αγωγή του οριακού παιδιού είναι μακρά, δύσκολη,
περιέχει πολυπλοκότητα και συχνά φέρει απογοήτευση στην
εξέλιξή της.
Για την εφαρμογή της θεραπευτικής διαδικασίας είναι απαραίτητη
η γνώση της αναπτυξιακής πορείας του παιδιού. Το οριακό παιδί
όπως έχει αναφερθεί έχει δυσκολία στην εξελικτική περίοδο
αποχωρισμού – ατομικοποίησης και ιδιαίτερα στη φάση της
επαναπροσέγγισης που περιέγραψε ο Mahler. Οι παθογενείς
συνέπειες των προβλημάτων του παιδιού ανάγονται σε
προβλήματα μάθησης και συμπεριφοράς, δυσκολίες να πάει το
παιδί στο σχολείο που έχουν σχέση με τον αποχωρισμό της
μητέρας και δυσκολίες προσαρμογής στο σχολικό περιβάλλον και
δυσκολία να κάνει φίλους.
22
• Η ψυχοθεραπευτική αγωγή πρέπει να επεκταθεί πέρα από το παιδί
και ιδιαίτερα στη μητέρα, ώστε να γίνει προσπάθεια να εκτονωθεί η
παθολογική προσκόλληση που υπάρχει και από τις δύο πλευρές.
• Η προσπάθεια αυτή σκοπεύει να αλλάξουν οι παθογενείς σχέσεις,
που υπάρχουν ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας και συμβάλλουν
στη συντήρηση πρωτόγονων αμυντικών μηχανισμών, όπως η σχάση,
η άρνηση και η προβλητική ταύτιση. Το ίδιο εφαρμόζεται και στη
θεραπεία των εφήβων, όπου η οικογενειακή ψυχοθεραπεία είναι
αναγκαία.
• Η πρωταρχική σημασία στην ψυχοθεραπεία στο οριακό παιδί είναι
να γίνει η αλλαγή των πρωτόγονων αμυντικών μηχανισμών και ο
σχηματισμός μιας πιο σταθερής εικόνας του εαυτού και των
σημαντικών αντικειμένων του εσωτερικού κόσμου όπως είναι η
ολοκλήρωση του εξελικτικού σταδίου της ατομικοποίησης που θα
ενισχύσει το «Εγώ» του παιδιού και την προσαρμογή του στην
πραγματικότητα. 23
• Επίσης η ενίσχυση του καλύτερου ελέγχου της
πραγματικότητας που θα βοηθήσεις αφενός στον αυτοέλεγχο
του παιδιού και στην ικανότητα να αντέξει την πίεση από
διάφορα αρνητικά συναισθήματα, όπως του άγχους, του
θυμού, και της κατάθλιψης που δημιουργούνται μέσα από
την επιθετικότητα που χαρακτηρίζει το οριακό παιδί.
• Η ψυχοθεραπευτής γνωρίζοντας τα ψυχοδυναμικά στοιχεία
που διέπουν τη σχέση μητέρας –παιδιού προσπαθεί
συστηματικά , με κατανόηση και παραδοχή να
αντιμετωπίσει μαζί τους το άγχος που προκαλεί και στους
δύο ιδέα του χωρισμού, ώστε να έλθει η ατομικοποίηση του
παιδιού και να βοηθήσει το παιδί να βοηθήσει μια
σταθερότητα στην ενδοψυχική δομική σχέση εαυτού –
αντικειμένου.
24
Νοσηλευτική Θεραπεία 1/2

Η νοσηλευτική θεραπεία εφαρμόζεται σε θεραπευτικό και
προστατευτικό περιβάλλον όπως είναι το νοσοκομείο ημέρας
που λειτουργεί σύμφωνα με τις αρχές της « θεραπευτικής
κοινότητας».
Η διακοπή της αρνητικής σχέσης του παιδιού με το περιβάλλον
του όπως σπίτι, σχολείο, γειτονιά θα βοηθήσει να αναπτύξει
επαρκείς αμυντικούς και προσαρμοστικούς μηχανισμούς ώστε
να αντιμετωπίσει τον προβληματικό του εαυτό , τις
ναρκισσιστικές ανάγκες και τις παρορμητικές τους επιθυμίες,
μέσα σε ένα συνεπές ανθρώπινο περιβάλλον που προσφέρει
ευδιάκριτα και σταθερά όρια συμπεριφοράς , με κατανόηση και
συμπάθεια , το παιδί και ο έφηβος θα μάθει να διεκδικεί τα
δικαιώματά του χωρίς να καταπατά τα δικαιώματα των άλλων.
.
25
Νοσηλευτική Θεραπεία 2/2
Να μάθει να ρυθμίζει τις σχέσεις με τους συνομηλίκους και
τους μεγαλύτερους, χωρίς αυθαιρεσία. Μεγάλη σημασία
έχει η μονιμότητα και σταθερότητα του προσωπικού του
νοσοκομείου που θα βοηθήσει το θρυματισμένο εγώ του
οριακού παιδιού ώστε να σχηματίσει σιγά- σιγά τη
σταθερότητα αντικειμένου που του λείπει και να
σχηματίσει μια θετική εικόνα για τον εαυτό του.
Η συμμετοχή τη οικογένειας στη νοσοκομειακή αγωγή
συμβάλλει αποτελεσματικά στη θεραπεία.
26
Φαρμακευτική Θεραπεία
• Η χρήση των ψυχοφαρμάκων γίνεται μόνο όταν
απαιτείται να έλεγχος των συμπτωμάτων, όπως το
άγχος, παρορμητικότητα, επιθετικότητα, αλλόκοτη
συμπεριφορά ή κατάθλιψη. Ακόμη και σε αυτές τις
περιπτώσεις η χρήση γίνεται με φειδώ.
27
Διαταραχές Προσωπικότητας Σε Ενήλικες
Ορισμός
Η προσωπικότητα είναι ο σχετικά σταθερός τρόπος με τον οποίο
οι άνθρωποι σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται,
περιλαμβάνει τις ψυχοκοινωνικές ιδιότητες και χαρακτηριστικά
που κάνουν το κάθε άτομο ξεχωριστό.
Σύμφωνα με τους De Clercq & De Fluryt, 2007 η
προσωπικότητα αρχίζει να αναπτύσσεται στη διάρκεια της
παιδικής ηλικία, εν μέρει βάσει του γενετικού υπόβαθρου και
τις εμπειρίες της ζωής. Με βάση αυτά οι άνθρωποι σκέφτονται,
αισθάνονται και συμπεριφέρονται με πολλούς και διάφορους
τρόπους.
28
Διαμόρφωση προσωπικότητας 1/2

Σύμφωνα με τους Friedman & Schustack, 1999, η
προσωπικότητα ενός ατόμου σχηματίζεται από το συνδυασμό
οκτώ βασικών επιδράσεων.
 Οι ασυνείδητες πλευρές αποτελούν μέρη της
προσωπικότητας που δεν συνειδητοποιεί το άτομο.
 Η ταυτότητα που είναι η αίσθηση του εαυτού ( το εγώ).
 Η βιολογική βάση είναι μοναδική γενετική, φυσιολογική και
ιδιοσυγκρασιακή φύση του ατόμου.
 Η μαθημένη συμπεριφορά διαμορφώνει την προσωπικότητα
μέσω εμπειριών που επηρεάζουν το άτομο.
 Η γνωστική διάσταση αντανακλά το πώς ο τρόπος σκέψης
και ερμηνείας του κόσμου διαμορφώνει την προσωπικότητα
του ατόμου.
29
Διαμόρφωση προσωπικότητας 2/2
 Συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, δεξιότητες και
προδιαθέσεις, υπάρχουν σε όλα τα άτομα.
 Η πνευματική διάσταση είναι η πτυχή της
προσωπικότητας που ωθεί τους ανθρώπους να
αναζητήσουν το νόημα της ύπαρξής τους.
 Η αλληλεπίδραση ανάμεσα στο άτομο και το
περιβάλλον είναι η μια συνεχής διαδικασία και
επηρεάζει την προσωπικότητα.
30
Διαταραχές Προσωπικότητας
Σύμφωνα με την Αμερικάνική Ψυχιατρική Εταιρεία 2000, μια
διαταραχή προσωπικότητας είναι ένα διαρκές πρότυπο
εσωτερικού βιώματος και συμπεριφοράς που έχει τα ακόλουθα
χαρακτηριστικά:
 Παρεκκλίνει σημαντικά από το αναμενόμενο, με βάση την
κουλτούρα του ατόμου.
 Είναι διάχυτο και άκαμπτο.
 Ξεκινάει στην εφηβεία ή την αρχή της ενήλικου ζωής.
 Είναι σταθερό με το πέρασμα του χρόνου.
 Προκαλεί ενόχληση στο άτομο ή έκπτωση της
λειτουργικότητας.
31
Διαταραχές Προσωπικότητας
με βάση την Κατηγορία
Κατηγορία Διαταραχή Προσωπικότητας
Προεξάρχοντα Στοιχεία Ιδιορρυθμίας και Παρανοειδής διαταραχή προσωπικότητας
Εκκεντρικότητας . Σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας
Σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας
Προεξάρχοντα Στοιχεία Δραματοποίησης Αντικοινωνική Διαταραχή προσωπικότητας
και Συναισθηματικής Αστάθειας. Μεταιχμιακή Διαταραχή Προσωπικότητας
Δραματική Διαταραχή Προσωπικότητας
Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας
Προεξάρχοντα Αγχώδη – Φοβικά Στοιχεία. Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας

Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας
32
Κοινά Κλινικά Χαρακτηριστικά 1/3

 Η διαταραγμένη αντίληψη του εαυτού είναι το κεντρικό
πρόβλημα στις διαταραχές προσωπικότητας.
 Η ταυτότητα του «εγώ» αποτελεί μέρος της ανάπτυξης της
προσωπικότητας. Η ταυτότητα περιλαμβάνει την ικανότητα
να διαφοροποιεί κανείς τον εαυτό του από τους άλλους, την
ενσωμάτωση κοινωνικών και επαγγελματικών ρόλων,
επιλεγμένων αξιών και συμπεριφορών, ρόλων φύλου,
αντιλήψεων για τη σεξουαλικότητα και τη σαρκική επαφή,
στόχων, πολιτικών και θρησκευτικών πεποιθήσεων.
 Σύμφωνα με τους Limandri & Boyd, 2005, η αίσθηση του
εαυτού ή της ταυτότητας, είναι αναγκαία για την ύπαρξη
στοχοκατευθυνόμενης συμπεριφοράς και ικανοποιητικών
διαπροσωπικών σχέσεων.
33
 Ο τρόπος σκέψης είναι διαταραγμένος στις διαταραχές
προσωπικότητας, με αποτέλεσμα το άτομο να μη διαθέτει
ικανότητα να αποκωδικοποιεί και να ερμηνεύει τα
ερεθίσματα και τα περιβαλλοντικά συμβάματα, με συνέπεια
να παρερμηνεύει τις πράξεις των άλλων. Οι παρερμηνείες
έχουν ως αποτέλεσμα δυσπροσαρμοστικές απαντήσεις.
 Τα συναισθήματα είναι επηρεασμένα στην ένταση και την
ποιότητα. Τα άτομα έχουν διαταραγμένες συναισθηματικές
εμπειρίες, οι οποίες τείνουν να είναι αρνητικές, με
αποτέλεσμα να επηρεάζεται η ικανότητάς τους να
λειτουργούν στην καθημερινή ζωή τους και να μαθαίνουν τα
πράγματα.
34

 Τα άτομα με διαταραχή προσωπικότητας προκαλούν
παρορμητική συμπεριφορά, με συνέπεια να μην ελέγξουν
τις παρορμήσεις τους.
 Δύσκαμπτη συμπεριφορά, οι ασθενείς αυτοί τείνουν να μην
έχουν καθόλου ευελιξία. Η έλλειψη ευελιξίας στις
διαταραχές προσωπικότητας δυσκολεύει τα άτομα να
μάθουν νέους τρόπους να συμπεριφέρονται ή να
προσαρμόζονται στις δυσκολίες. Αυτή η έλλειψη ευελιξίας
εγκλωβίζει τους ασθενείς σε ένα φαύλο κύκλο
συμπεριφοράς. Σύμφωνα με τους Millon & Davis, 1999,
αυτός ο φαύλος κύκλος μειώνει τις ευκαιρίες εκμάθησης και
αποξενώνει τους γύρω τους.
35
Παρανοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας
• Χαρακτηρίζεται από καχυποψία, από έλλειψη εμπιστοσύνης προς
τους άλλους και την τάση απόδοσης σε αυτούς κακόβουλων
κινήτρων εναντίων των ίδιων.
• Σύμφωνα με την ΑΨΕ 2000 θεωρείται ότι οι άλλοι προσβάλλουν το
χαρακτήρα ή τη φήμη τους, ακόμα και αν οι άλλοι δεν βλέπουν
έτσι τα πράγματα. Η δυσκολία στις διαπροσωπικές σχέσεις είναι
το σήμα κατατεθέν αυτής της διαταραχής.
• Σύμφωνα με τους Millon & Davis, 1999, επιδεικνύουν ιδιαίτερη
έλλειψη εμπιστοσύνης στην πίστη ή την εχεμύθεια των συντρόφων
και φίλων.
• Σύμφωνα με την ΑΨΕ 2000, η επίπτωση είναι σε 0,5 – 2,5% του
πληθυσμού και στο 10-30% των νοσηλευόμενων σε ψυχιατρικές
μονάδες.
36
Θεραπευτική Παρέμβαση 1/2

• Η αντιμετώπιση είναι δύσκολη.
• Η γνωστική – συμπεριφορική θεραπεία είναι η πιο
αποτελεσματική ψυχοθεραπεία, απαιτεί χρόνο,
αφοσίωση και αυτογνωσία από την πλευρά του ασθενή.
• Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να είναι χρήσιμα σε
αποφευκτικές και μεταιχμιακές προσωπικότητες. Τα
άτομα με διαταραχές προσωπικότητας Α μπορεί να
βρουν χρήσιμα τα αντιψυχωσικά αν συνυπάρχουν
ψυχωσικά συμπτώματα.
(Nathan & Gorman, 2002)
37
Θεραπευτική Παρέμβαση 2/2
• Οι Νοσηλευτές πρέπει να βρουν ρεαλιστικές βραχυπρόθεσμες
αλλαγές στην προσωπικότητα του ασθενή. Για ασθενή με
παρανοειδή διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να γίνουν
αλλαγές στα πρότυπα τις σκέψεις και συμπεριφοράς, όπως
ρεαλιστική ερμηνεία των γεγονότων, η λήψη των φαρμάκων, η
λήψη γευμάτων και η συνεργασία με τη θεραπεία.
• Μακροπρόθεσμα ο θεραπευτικός στόχος είναι η επίδειξη
αυξημένης ευελιξίας και εμπιστοσύνης στους άλλους. Σε άτομα
με παράνοια ενδείκνυται μια προσγειωμένη επαγγελματική
προσέγγιση.
• Αυτοί οι ασθενείς μπορεί να αντιδράσουν καλύτερα όταν
λαμβάνουν πληροφορίες απευθείας από τον γιατρό και όχι από
το νοσηλευτή, λόγω του ότι δίνουν σημασία στους συσχετισμού
ισχύος.
38
Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας

 Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή αποφεύγουν να
δημιουργούν διαπροσωπικές σχέσεις. Δεν αντλούν
ικανοποίηση με την ιδιότητα των μελών μιας
οικογένειας ή μιας ομάδας. Προτιμούν να είναι μόνα
του και επιλέγουν το χόμπι τους. Παρουσιάζουν
επιπέδωση συναισθήματος. Εμπιστεύονται τους γονείς
και τα αδέλφια τους.
 Η σχιζοειδής διαταραχής προσωπικότητας μπορεί να
προκαλεί έκπτωση της επαγγελματικής και κοινωνικής
λειτουργικότητας.
39
Θεραπευτική Προσέγγιση
 Τα άτομα με την κατάσταση αυτή σπάνια αισθάνονται
θετικά συναισθήματα και θέλουν να απομονώνονται
από τους άλλους ανθρώπους.
 Οι στόχοι της θεραπείας επικεντρώνονται στην

ανεύρεση μοναχικών δραστηριοτήτων που να
προσφέρουν ικανοποίηση στον ασθενή.
40
Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας

• Τα άτομα παρουσιάζουν επίμονα προβλήματα στη
διαπροσωπική λειτουργία. Παρουσιάζουν διαταραχές
τις σκέψεις και της αντίληψης.
• Τα άτομα παρουσιάζουν προληπτικές απόψεις. Ο

τρόπος σκέψης και η ομιλία τους συχνά είναι περίεργα.
Το συναίσθημα είναι πιθανό να είναι περισφιγμένο ή
απρόσφορο.
41
• Όταν τα άτομα με σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας
βρίσκονται κάτω από συνθήκες στρες, μπορεί να παρουσιάσουν
παραληρητικές ιδέες ή αλλοιωμένη αντίληψη.
• Η θεραπευτική που εφαρμόζεται από τους νοσηλευτές είναι η
ενίσχυση της αντίληψης της πραγματικότητας.
• Η προσπάθεια για τήρηση μιας επαγγελματικής,
προσγειωμένης στάσης με τους ασθενείς, η οποία τους βοηθάει
να αναπτύξουν σεβασμό για τους επαγγελματίες υγείας.
• Η εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες, μπορεί να αποδειχθεί
πολύτιμη. Βοηθάει τους ασθενείς να συμπεριφερθούν με πιο
αποδεκτούς κοινωνικά τρόπους, διευκολύνοντάς τους να
συναναστραφούν με άλλα άτομα στην κοινότητα.
42
Αντικοινωνική Διαταραχή
Προσωπικότητας 1/2
 Το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της αντικοινωνικής διαταραχής
προσωπικότητας είναι ένα επίμονο πρότυπο αδιαφορίας και
παραβίασης των δικαιωμάτων των άλλων.
 Για να τεθεί η διάγνωση το άτομο πρέπει να είναι 18 ετών
τουλάχιστον. Πρέπει να εμφανίζουν διαταραχή διαγωγής
στην παιδική ηλικία μέχρι την ηλικία των 15 ετών. Η
διαταραχή τη διαγωγής περιλαμβάνει βάναυση
συμπεριφορά σε ανθρώπους και ζώα.
 Προβαίνουν επανειλημμένα σε παράνομες πράξεις, είτε
συλληφθούν, είτε όχι.
43
Αντικοινωνική Διαταραχή
 Η αντικοινωνική διαταραχή προσβάλλει πιο συχνά τους
άνδρες από ότι τις γυναίκες.
 Η επίπτωση είναι 1,9% μεταξύ των γυναικών και 3% μεταξύ
των ανδρών.
 Η διαφορά της συχνότητας μεταξύ των γυναικών και των
ανδρών πιθανόν να οφείλεται στα διαφορετικά συμπτώματα.
 Οι ασθενείς αυτοί μπορεί να τους συναντήσουν σε κέντρα
αποτοξίνωσης, ή σε περιβάλλον που έχει σχέση με
δικαιοσύνη όπως φυλακές, αλλά και νοσοκομειακού χώρους
για θεραπεία.
44
Θεραπευτική προσέγγιση
• Ένας βραχυπρόθεσμος στόχος είναι να εξασφαλιστεί η
ασφάλεια των άλλων ατόμων.
• Επίσης η διαχείριση του θυμού, η βελτίωση ικανοτήτων
αντιμετώπισης των δυσκολιών, η αύξηση της εναισθησίας
(αυτογνωσία) και εκπαίδευση ώστε να βλέπουν τα πράγματα
και με τα μάτι του άλλου.
• Οι νοσηλευτές πρέπει να λένε την αλήθεια, ξεκάθαρα,
ακρίβεια, εξηγώντας στον ασθενή τις συναισθηματικές και
άλλες επιπτώσεις της συμπεριφοράς του στους γύρω του.
• Η ομαδική ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει αυτούς τους
ασθενείς να δυο πω τους αντιλαμβάνονται οι άλλοι γύρω
τους.
45
Μεταιχμιακή Διαταραχή
• Ο Stern το 1938 περίγραψε πρώτος τον όρο μεταιχμιακή
ή διαφορετικά οριακή διαταραχή προσωπικότητας.
• Περιέγραφε έναν ασθενή που βρίσκεται στο μεταίχμιο
δηλαδή στο όριο μεταξύ νεύρωσης (παλιότερη χρήση
του άγχους) και ψύχωσης.
• Η σύγχρονη θεωρητικής της μεταιχμιακής διαταραχής
της προσωπικότητας περιγράφηκε από τη Marsha
Linehan 1993.
46
Μεταιχμιακή Διαταραχή
• Συναισθηματική ευαλωτότητα. Δυσκολία αντιμετώπισης αρνητικών
συναισθημάτων. Αυξημένη ευαισθησία στα αρνητικά ερεθίσματα και
βραδύτερη επιστροφή στη βασική συναισθηματική κατάσταση σε σχέση
με το μέσο άτομο.
• Αυτοαπαξίωση. Τα άτομα αυτά αδυνατούν αν αναγνωρίσουν τα δικά
τους συναισθήματα, τις σκέψεις και συμπεριφορές. Θέτουν μη
ρεαλιστικές προσδοκίες για τον εαυτό τους. Παρουσιάζουν έντονη ντροπή
και θυμό προς τον εαυτό τους.
• Διαρκής κατάσταση κρίσης. Βιώνουν στρεσογόνα, αρνητικά συμβάντα
κάποια προκαλούνται από τους ίδιους και κάποια από τους άλλους.
• Ενεργητική Παθητικότητα. Οι πάσχοντες αποφεύγουν να ασχοληθούν
ενεργά οι ίδιοι με τη λύση των προβλημάτων της ζωής τους και επιζητούν
συστηματικά τη βοήθεια των άλλων για την επίλυση αυτών, με συνέπεια
να αισθάνονται απελπισμένοι και αβοήθητοι.
• Φαινομενική Επάρκεια. Πιθανόν να φαίνονται ικανοί από ότι είναι στην
πραγματικότητα. 47
Κλινική Χαρακτηριστικά 1/3
• Χαρακτηρίζεται από παρορμητικότητα και αστάθεια στα
συναισθήματα, στην εικόνα του εαυτού και στις διαπροσωπικές
σχέσεις. Οι ασθενείς είναι πολύ ευαίσθητοι σε περιβάλλοντα
ευαίσθητοι σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα.
• Αισθάνονται έντονο και απρόσφορο θυμό ακόμα και όταν
αντιμετωπίζουν αναμενόμενους αποχωρισμούς. Δεν μπορούν να
μείνουν μόνοι τους και μπορεί να αυτοτραυματιστούν στην
προσπάθειά τους να εμποδίσουν την εγκατάλειψή τους από
πρόσωπα σημαντικά( ΑΨΕ 2000).
• Οι ασθενείς δημιουργούν έντονες και ασταθείς σχέσεις.
• Χαρακτηρίζονται από ασταθή εικόνα και αίσθηση για το εαυτό
τους. Οι στόχοι για τη ζωή τους, τα σχέδια, οι αξίες, και οι φίλοι
μπορεί να αλλάξουν απότομα και με παρορμητικό τρόπο.
48

• Η παρορμητικότητα είναι ένα χαρακτηριστικό της
μεταιχμιακής διαταραχής προσωπικότητας, η οποία
εκφράζεται σε δύο τομείς στον τζόγο, ανεύθυνη σπατάλη
χρημάτων, η βουλιμική κατανάλωση φαγητού, το σεξ χωρίς
προφύλαξη, η κατάχρηση ουσιών και η συμπεριφορά
αυτοτραυματισμού.
• Ο αυτοτραυματισμός - αποκαλούμενος παρα- αυτοκτονική
συμπεριφορά, παρατηρείται συχνά και εκδηλώνεται με τη
μορφή κοψιμάτων, γρατζουνιών ή εγκαυμάτων στον εαυτό
τους, ενώ η απόπειρα αυτοκτονίας παρατηρείται στο 8-10%
των ασθενών.
49
 Η μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας είναι πολύ πιο
συχνή στις γυναίκες από ότι στους άντρες, με τις γυναίκες να
καλύπτουν το 75% των περιπτώσεων.
 Το 2% του γενικού πληθυσμού και το 20% των
νοσηλευομένων ασθενών με ψυχικό νόσημα εμφανίζουν
αυτή τη διαταραχή.
 Είναι 5 φορές πιο συχνή στους συγγενείς πρώτου βαθμού
των πασχόντων.
 Οι ασθενείς με αυτή τη διαταραχή κάνουν συχνές επισκέψεις
και νοσηλείες σε ψυχιατρικές μονάδες.
50
• Η πρώτη προτεραιότητα στην ψυχοκοινωνική αντιμετώπιση αυτής
της διαταραχής είναι η αποφυγή αυτοτραυματισμού.
• Άλλα προβλήματα που απαιτούν υποστήριξη, από τη θεραπευτική
ομάδα ψυχικής υγείας, είναι η παρορμητική συμπεριφορά και
προβλήματα διάθεσης.
• Η διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία (DBT) χρησιμοποιείται σε
αυτούς τους ασθενείς. Η DBT έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την
αυτοκτονική συμπεριφορά, την ανάγκη για νοσηλεία, τη διακοπή
της θεραπείας, ενώ αυξάνει τη διαπροσωπική λειτουργικότητα και
τον έλεγχο του θυμού.
• Η θεωρία της DBT δημιουργεί κατάλληλο θεραπευτικό περιβάλλον
που δίνεται αξία στον ασθενή. Η αντιμετώπιση στοχεύει στη
εκπαίδευση του ασθενή και στην ιεράρχηση των στόχων της
θεραπείας (Swenson et al 2001).
51
Δραματική Διαταραχή Προσωπικότητας
Τα άτομα που φέρουν τη Δραματική Διαταραχή Προσωπικότητας
διακατέχονται από υπερβολική συναισθηματικότητα και
συμπεριφορά επιζήτησης της προσοχής. Συχνά θα προκαλέσουν
αναταραχή για να τραβήξουν την προσοχή πάνω τους. Όταν αυτά
δεν συμβαίνουν αισθάνονται άβολα ή δυστυχισμένα. Είναι
ευάλωτα στην υποβολή και επηρεάζονται εύκολα από τους
άλλους. Μπορεί να δείχνουν υπερβολική εμπιστοσύνη ειδικά σε
άτομα με εξουσία.
Αυτοί οι ασθενείς διαμορφώνουν αρνητική αντίληψη για τον
εαυτό τους.
52
• Σύμφωνα με τους Limandri & Boyd 2005, ο στόχος
της θεραπείας είναι να αρχίσουν οι ασθενείς να
βασίζονται στον εαυτό τους για να λύνουν τα
προβλήματά τους αντί να περιμένουν από τους
άλλους να καλύψουν όλες τις ανάγκες τους.
53
Ναρκισσιστική Διαταραχή
Προσωπικότητας
• Η Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας
χαρακτηρίζεται από αίσθηση μεγαλείου, ανάγκη για
θαυμασμό και αδυναμία να αντιληφθούν τα συναισθήματα
των άλλων.
• Τα άτομα έχουν συχνά μεγάλη ιδέα για τον εαυτό τους,
υπερεκτιμούν συστηματικά τις ικανότητές τους και
υπερβάλλουν για τα επιτεύγματά τους.
• Παρουσιάζουν συναισθηματική ψυχρότητα και έλλειψη
αμοιβαίου ενδιαφέροντος. Η εν λόγω διαταραχή κάνει τα
άτομα να έχουν υπεροπτική και υπερφίαλη συμπεριφορά και
νοοτροπία.
54
Θεραπευτική προσέγγιση
• Τα άτομα με Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας τα
συναντάμε στο νοσοκομείο μόνο εάν νοσηλεύονται για άλλη
διαταραχή της υγείας τους.
• Οι ασθενείς αυτοί θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με
ευθύτητα στην επικοινωνία τους, ξεκαθαρίζοντας ποιες είναι
οι προσδοκίες για τη συμπεριφορά τους και θέτοντας
σταθερά όρια από τους νοσηλευτές.
• Οι στόχοι της θεραπείας είναι η ανάπτυξη των δεξιοτήτων για
την αντιμετώπιση των δυσκολιών που να επιτρέπουν την
ανεξάρτητη επίλυση προβλημάτων, χωρίς την εκμετάλλευση
των άλλων.
55
Αποφευκτική Διαταραχή
• Τα άτομα με Αποφευκτική Διαταραχή Προσωπικότητας
χαρακτηρίζονται από κοινωνική αναστολή και απόσυρση,
αισθήματα ανεπάρκειας και υπερευαισθησία στην αρνητική
κριτική.
• Επειδή φοβούνται την απόρριψη και την αποδοκιμασία
αποφεύγουν τις επαγγελματικές δραστηριότητες που
απαιτούν εκτεταμένη επαφή με άλλα άτομα.
• Η εν λόγω διαταραχή μπορεί να συνυπάρχει με άλλες σε ένα
άτομο.
• Η συχνότητα είναι ίδια και στους άνδρες και τις γυναίκες,
απαντάται στο 0,5% - 1% του γενικού πληθυσμού.
56
• Οι στόχοι της φροντίδας είναι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης,
η καλλιέργεια μιας σχέσης εμπιστοσύνης, την ανάπτυξη
προσαρμοστικών μηχανισμών αντιμετώπισης των δυσκολιών
και τη βελτίωση των κοινωνικών δεξιοτήτων.
• Τα συμπτώματα βελτιώνονται, όταν χορηγηθούν αγχολυτικά
ή αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
57
Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας
• Η ανάγκη του ατόμου να το φροντίζουν χαρακτηρίζει την
εξαρτητική διαταραχή προσωπικότητας.
• Τα άτομα με αυτή τη διαταραχή έχουν υποτακτική και
προσκολλητική συμπεριφορά.
• Δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις στην καθημερινότητάς
τους χωρίς εκτεταμένη βοήθεια από τους άλλους.
• Τηρούν παθητική συμπεριφορά και επιτρέπουν στους άλλους
να αναλαμβάνουν την ευθύνη για σημαντικά ζητήματα στη
ζωή τους.
58
• Συνήθως οι ασθενείς ζητούν βοήθεια για άλλες ενοχλήσεις .
• Οι νοσηλευτές μπορεί να συναντήσουν τα άτομα με αυτή τη
διαταραχή σε διάφορα περιβάλλοντα φροντίδας υγείας.
• Ο νοσηλευτής πρέπει να υποστηρίξει τον ασθενή να πάρει τις
δικές τους αποφάσεις, χωρίς να του δίνει λεπτομερείς
συμβουλές για το τι να κάνει.
• Ο νοσηλευτής μπορεί να υπενθυμίζει στον ασθενή τη
χρησιμότητα της μακροχρόνιας ψυχοθεραπείας και
συμβουλευτικής.
59
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
• Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας
χαρακτηρίζεται από υπερβολική ενασχόληση με την τάξη, την
τελειότητα και τον ψυχικό και διαπροσωπικό έλεγχο.
• Οι πάσχοντες έχουν τόσο μεγάλη ανάγκη για την τάξη και τον
έλεγχο, που αδυνατούν να είναι ευέλικτοι, ανοικτοί ή
αποτελεσματικοί.
• Αφιερώνουν υπερβολικό χρόνο στη λεπτομέρεια και τον
επανειλημμένο έλεγχο για πιθανά λάθη.
• Είναι υπερβολικά ευσυνείδητοι και άκαμπτοι σε θέματα
ηθικής.
• Τα άτομα μπορεί να συσσωρεύουν αντικείμενα διότι δεν
μπορούν να τα αποχωριστούν.
60
• Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή Προσωπικότητας έχει
συχνότητα 1% στον γενικό πληθυσμό και 3% - 10% σε
ασθενείς που νοσηλεύονται σε ψυχιατρικές δομές.
Διαγιγνώσκεται δύο φορές συχνότερα στους άντρες από ότι
στις γυναίκες.
• Η μακροχρόνια ψυχοθεραπεία είναι η μόνη αγωγή για την
παραπάνω διαταραχή.
• Βραχυπρόθεσμα αυτά τα άτομα μπορεί να ζητήσουν βοήθεια
για άγχος ή σχετιζόμενα συμπτώματα. Σε αυτές τις
περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθούν αγχολυτικά φάρμακα.
• Ο νοσηλευτής μπορεί να υποστηρίξει τον ασθενή στην
αντιμετώπιση του στρες, στον ύπνο, στη διατροφή και στις
διαπροσωπικές σχέσεις.
61
Κλινικό Περιστατικό 1/2
• Ένα άτομο εισάγεται στην ψυχιατρική δομή με διάγνωση
μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητα. Το άτομο αναφέρει
έλλειψη ικανοποίησης από τις διαπροσωπικές του σχέσεις
και συγκεκριμένα δηλώνει «οι φίλοι μου, αρχικά φαίνονται
υπέροχοι, αλλά στην πορεία πάντα με απογοητεύουν». Η
αντίδρασή του στην απογοήτευση είναι : «ορισμένες φορές
αισθάνομαι να με κατακλύζει ο θυμός και κάποιες άλλες
φορές το έντονο κενό» η αντιμετώπιση από το άτομο
περιγράφτηκε ως εξής: «Προσπαθώ να μην το κάνω, αλλά
κάποιες φορές αυτοτραυματίζομαι, γνωρίζω ότι δεν πρέπει,
αλλά δεν μπορώ πάντα να το σταματήσω».
62
Κλινικό Περιστατικό 2/2

1. Ποια είναι η σημαντικότερη νοσηλευτική διάγνωση που
πρέπει να τεθεί για το άτομο αυτό;
2. Ποιοι είναι οι βραχυπρόθεσμοι θεραπευτικοί στόχοι για το
άτομο αυτό;
3. Ποια πρέπει να είναι η συμμετοχή του ατόμου στη
διαμόρφωση των θεραπευτικών στόχων;
4. Ποιες νοσηλευτικές παρεμβάσεις θα εφαρμόσετε με βάση
του θεραπευτικούς στόχους;
5. Με ποια κριτήρια θα αξιολογήσετε την αποτελεσματικότητα
των νοσηλευτικών σας παρεμβάσεων;
63
Απαντήσεις 1/4
1. Κίνδυνος άσκησης βίας, κίνδυνος αυτοτραυματισμού, ο
οποίος περιλαμβάνει έντονο συναισθηματικό πόνο,
συναισθήματα οργής και κενού σε συνδυασμό με
περιορισμένο έλεγχο παρορμήσεων.
 Διαταραγμένη κοινωνική αλληλεπίδραση που σχετίζεται
με εξιδανίκευση και απαξίωση εαυτού και των άλλων.
 Διαταραγμένη προσωπική ταυτότητα σχετιζόμενη με
συναίσθημα κενού.
64
2. Πρωταρχικό στόχο αποτελεί η προάσπιση της ασφάλειας
του ατόμου, να μην προβεί το άτομο σε αυτοκαταστροφική
3. Προαγωγή της συνεργασίας του θεραπευόμενου ως προς
την διατήρηση της ασφάλειας. Σε σχέση με τους άλλους
στόχους η συνεργασία του ατόμου εξαρτάται εν μέρει από
το βαθμό εναισθησίας που επιδεικνύει ως προς την
επίδραση της συμπεριφοράς τους, τόσο στη διαταραχή της
λειτουργικότητας όσο και στην ένταση που βιώνει.
65
4. Οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν:
– Προάσπιση της ασφάλειας του ατόμου: θέσπιση και
εφαρμογή ενός συμβολαίου ασφαλούς συμπεριφοράς,
αναγνώριση παραγόντων που πυροδοτούν συγκεκριμένες
συμπεριφορές και εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης.
– Περιορισμός της τάσης του ατόμου για διχοτομική
σκέψης.
– Ενίσχυση της ορθής αντίληψης του εαυτού: εφαρμογή
μεθόδων που διευκολύνουν το θεραπευόμενο να
αναγνωρίζει τις δυνάμεις του.
66
5. Οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις πρέπει να
αξιολογούνται σε σχέση με τους θεραπευτικούς
στόχους που έχουν τεθεί. Ο πιο σημαντικός στόχος
είναι η προάσπιση της ασφάλειας του
θεραπευόμενο.
67
Ενότητα 7: Νευρώσεις από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή
 Οδηγός της συμπτωματολογίας νεύρωσης στο παιδί, στον έφηβο
και στον ενήλικα,
 Θεραπεία – ψυχοθεραπεία,
 Νοσηλευτική Θεραπεία,
 Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις.
1
• Περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας των νευρώσεων από την
παιδική ηλικία έως την ενήλικη ζωή. Γίνεται περιγραφή της ορολογίας
της αγχώδους νεύρωσης στα παιδιά, τους εφήβους και τους ενήλικες,
της αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της συμπτωματολογίας, των
μορφών και της θεραπείας. Γίνεται αναφορά στην οριοθέτηση της
φοβικής νεύρωσης, της αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της κλινικής
εικόνας και της θεραπείας. Περιγράφεται η ορολογία της αγχώδους
νεύρωσης, γίνεται αναφορά της αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της
κλινικής εικόνας και της θεραπείας. Γίνεται ανάλυση της ορολογίας
της υστερικής νεύρωσης, της αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της
κλινικής εικόνας και της θεραπείας. Μετά τα συμπεράσματα της
ενότητας γίνονται ερωτήσεις με τη χρήση περιστατικών και την
επιλογή κατάλληλης απάντησης από τον εκπαιδευόμενο στην
ενότητα.
2

1/2
εκδηλώσεις και τη θεραπεία της αγχώδους διαταραχής σε
όλες τις ηλικιακές ομάδες.
 Αναφέρει αιτιολογικούς παράγοντες για αγχώδεις
διαταραχές της παιδικής και εφηβικής ηλικίας.
εφαρμόζονται για τα παιδιά και τους εφήβους για τη
διάγνωση των πρώτων συμπτωμάτων της αγχώδους
διαταραχής.
3
2/2
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις αγχώδεις
διαταραχές σε κάθε ηλικιακή ομάδα,
παιδιά με αγχώδεις διαταραχές,
ασθενή με αγχώδη διαταραχή.
4

• Νευρωσικές κλινικές εικόνες παρατηρούνται στα παιδιά και
τους εφήβους, παρόμοιες με των ενηλίκων.
• Οι νευρωσικοί μηχανισμοί αναπτύσσονται όταν υπάρχουν
μονιμότερες συγκρουσιακές καταστάσεις και εσωτερίκευσή
τους και η εκδήλωση των νευρωσικών συμπτωμάτων γίνεται
από την οιδιπόδεια φάση και μετέπειτα, όταν έχουν
διαμορφωθεί η σταθερότερα το Εγώ και το Υπερεγώ.
• Οι νευρώσεις αποτελούν το 10-15% των ψυχικών
διαταραχών των παιδιών.
5
 Άγχος: κατάσταση παράλογης ανησυχίας, φόβου, αμηχανίας
ή αβεβαιότητας, η οποία προκαλείται από υποκειμενική
αντίληψη απειλής, η πηγή της οποίας είναι άγνωστη.
 Αγοραφοβία: ο φόβος ότι το άτομο είναι ανίκανο να
αντιδράσει, εάν παγιδευτεί σε μια μη ανεκτή κατάσταση από
την οποία δεν υπάρχει δυνατότητα διαφυγής. Αυτό έχει ως
αποτέλεσμα το άτομο να αποφεύγει χώρους και καταστάσεις
που θεωρούνται πηγή άγχους.
 Αντίδραση μάχης ή φυγής: πρόκειται για μια αυτόματη
σωματική αντίδραση, που προετοιμάζει τον οργανισμό να
κινητοποιηθεί έναντι καταστάσεων στρες και η οποία
ελέγχεται από συμπαθητικό νευρικό σύστημα.
Αντιπροσωπεύει το πρώτο στάδιο του συνδρόμου γενικής
προσαρμογής.
6

 Αντιμετώπιση: προσπάθεια να διαχειριστεί το άτομο
απαιτήσεις του περιβάλλοντος που εκτιμώνται ως
απειλητικές.
 Εξουθένωση: κατάσταση πνευματικής, σωματικής και
συναισθηματικής εξάντλησης.
 Ιδεοληψία: μη επιθυμητή και επίμονη σκέψη, παρόρμηση ή
εικόνα που εισβάλει ακούσια και σχετίζεται με το άγχος.
 Μηχανισμός Άμυνας: ασυνείδητη ψυχολογική απάντηση που
στοχεύει στη μείωση ή στην καθυστέρηση της αντίδρασης
άγχους, προκειμένου να προστατευτεί το άτομο.
 Στρεσογόνος παράγων ή παράγων έντασης: ένα εσωτερικό ή
εξωτερικό γεγονός ή μια κατάσταση που οδηγεί σε
συναισθήματα έντασης .
7
 Σύνδρομο γενικής προσαρμογής: το σύνολο των δομικών και
χημικών αλλαγών που προκαλούνται στον οργανισμό λόγω
στρες. Το ΣΓΠ εκδηλώνεται σε τρία στάδια: εγρήγορση (μάχη
ή φυγή), αντίσταση, εξάντληση.
 Φοβία: ένας μη ρεαλιστικός φόβος για μια συγκεκριμένη
δραστηριότητα, αντικείμενο ή κατάσταση που οδηγεί σε μια
ακαταμάχητη επιθυμία να αποφευχθεί το φοβογόνο
ερέθισμα.
 Φόβος: αντίδραση σε συγκεκριμένο κίνδυνο.
 Ψυχαναγκασμός: ένα μη επιθυμητό πρότυπο συμπεριφοράς
ή μια μη επιθυμητή πράξη, που πραγματοποιείται με στόχο
να ανακουφιστεί το άτομο από το άγχος που βιώνει.
8
Αγχώδης Νεύρωση 1/2

 Ορισμός
Το άγχος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα ενός αόριστου,
επικείμενου κινδύνου, ενώ αποτελεί το πιο συχνό σύμπτωμα
στην ψυχιατρική ενηλίκων. Αυτό οφείλεται στο ότι το παιδί
αντικειμενοποιεί πολύ ευκολότερα ένα τέτοιο βίωμα του και το
εκδηλώνει σαν ένα συγκεκριμένο φόβο.
 Επιδημιολογία
 1% του παιδικού πληθυσμού παρουσιάζει αγχώδη νεύρωση.
 2-5% του ενήλικου πληθυσμού παρουσιάζει αγχώδη νεύρωση.
 Υπάρχει ίδια κατανομή συχνότητας στα αγόρια και στα κορίτσια.
 Στους ενήλικες η συχνότητα είναι υπερδιπλάσια στις γυναίκες
έναντι των ανδρών.
9
Αγχώδης Νεύρωση 2/2
 Επιδημιολογία
 Σε σχέση με την ηλικία, διαπιστώθηκε ότι η πλήρης
συμπτωματολογία της αγχώδους νεύρωσης εμφανίζεται πιο
συχνά σε μεγαλύτερες ηλικίες, προεφηβική – εφηβική.
Εκδηλώνεται πιο συχνά στα πρώτα παιδιά της οικογένειας,
που επωμίζονται και τις φιλοδοξίες των γονιών.
10
Αιτιολογία της Αγχώδους Νεύρωσης

 Οι σχέσεις των γονιών χαρακτηρίζονται από ένταση και
ανασφάλεια σε ποσοστό 85%.
 Η προσωπικότητα των αγχωδών παιδιών χαρακτηρίζεται

από ενδοστρέφεια και έλλειψη εκδηλωτικότητας,
αυθορμητισμού ή ενθουσιασμού.
 Παρατηρείται έλλειψη αυτοπεποίθησης , αισθήματα

κατωτερότητας κα ανεπάρκειας.
11
• Η αγχώδης νεύρωση χαρακτηρίζεται από άγχος και συνοδά
σωματικά συμπτώματα.
• Δημιουργεί έλλειψη προσοχής και συγκέντρωσης, παροδική
αδυναμία μνήμης, ευερεθιστότητα και νευρικότητα.
• Το παιδί δεν μπορεί να μελετήσει και προτιμάει να μην πάει
στο σχολείο .
• Νιώθει ψυχικά «σφιγμένο» ή «τεντωμένο» και δεν
ευχαριστιέται το παιχνίδι ή το αποφεύγει.
• Παρουσιάζει δυσκολία στον ύπνο, φοβάται να κοιμηθεί μόνο
του, παρουσιάζει αϋπνίες και συχνά εφιάλτες.
• Τα μικρά παιδιά εκλογικεύουν το άγχος τους λέγοντας ότι θα
έρθουν κλέφτες, θηρία και τέρατα.
12

• Σωματικά ενοχλήματα παρουσιάζονται στα παιδιά με αγχώδη
διαταραχή και είναι η κεφαλαλγία και συμπτώματα από το
γαστρεντερικό σύστημα.
• Η κεφαλαλγία οφείλεται σε σύσπαση των μυών του μετώπου
και του αυχένα .
• Παραπονιέται για ζάλη και ένα αίσθημα αστάθειας που το
εκφράζει «σαν να θολώνουν τα μάτια μου, φοβάμαι ότι θα
λιποθυμήσω». Εμφανίζουν συχνότερα ναυτία, εμέτους και
πόνο στο στομάχι , αλλά και συχνοουρία.
• Στην εφηβεία παρουσιάζεται προκάρδιο άλγος, ταχυπαλμίες,
συσφιγκτικό αίσθημα στο στήθος. Παραπονιούνται για
δύσπνοια , «κόμπο» στο λαιμό, αιμωδίες στα άκρα, κρύους
ιδρώτες. Εμφανίζουν συνήθειες ονυχοφαγία και
τριχοτιλλομανία.
13
Μορφές Αγχώδους Νεύρωσης
• Χρόνια ή γενικευμένη μορφή, στην οποία επιμένουν τα
συμπτώματα για μερικούς μήνες και η οξεία μορφή που
χαρακτηρίζεται από κρίσεις άγχους ή πανικού.
• Οι κρίσεις πανικού διαρκούν λίγα λεπτά έως και μισή ώρα και
συμβαίνουν αρκετές φορές την εβδομάδα ή και την ίδια
μέρα. Πιο συχνές είναι στα κορίτσια. Εμφανίζονται ξαφνικά,
το παιδί φαίνεται τρομαγμένο, με φόβο επικείμενου
θανάτου. Είναι χλωμό ή κατακόκκινο στο πρόσωπο και ρέει
άφθονος ιδρώτας, παρουσιάζει ταχύπνοια ή δυσφορία στην
αναπνοή του, το βλέμμα του περιφέρεται δεξιά ή αριστερά.
• Κατά την πορεία της αγχώδους νεύρωσης το παιδί λειτουργεί
με μειωμένη απόδοση στο σχολείο.
14
Θεραπεία
• Η θεραπεία είναι βοηθητική στην ανακούφιση των
συμπτωμάτων, ιδίως στις κρίσεις. Μόνο με την
ψυχοθεραπεία του παιδιού και τη διόρθωση της δυναμικής
της οικογένειας μπορούν να αρθούν οι συγκρούσεις.
• Φαρμακοθεραπεία
o Τα απλά ηρεμιστικά, ιδιαίτερα η υδροξυζίνη, η
μεπροβαμάτη και οι βενζοδιαζεπίνες.
• Ψυχοθεραπεία
o Η ψυχαναλυτική θεραπεία για το παιδί και τους γονείς
δίνει καλά αποτελέσματα.
15
Φοβική νεύρωση
• Ο φόβος είναι μια φυσιολογική αμυντική αντίδραση του
οργανισμού μπροστά σε ένα συγκεκριμένο κίνδυνο. Είναι
μια συναισθηματική κατάσταση που σαν σήμα κινδύνου
κινητοποιεί τον οργανισμό, ώστε να αποφύγει ή να
καταπολεμήσει μια εξωτερική απειλή.
• Οι πιο συνηθισμένοι φόβοι που παρατηρούνται στην εξέλιξη
ενός παιδιού είναι στην ηλικία των 2, 3 και 4 ετών. Φόβοι
από θορύβους, το σκοτάδι, τα παράξενα αντικείμενα, οι
μασκοφόροι , τα άγρια ζώα. Στα 5 έτη οι φόβοι είναι
μειωμένοι, το παιδί φοβάται τα κτυπήματα, μην το δαγκώσει
ο σκύλος. Στην ηλικία 6, 7 επανέρχονται πολλοί φόβοι για τα
φαντάσματα, μάγισσες και εγκληματίες. Στην ηλικία 8-10 οι
φόβοι βαθμιαία ελαττώνονται.
16
Φροντίδα του παιδιού

• Όταν το 3-4 ετών παιδί φοβάται το σκοτάδι , μπορούμε να
αφήνουμε ένα χαμηλό φως αναμμένο. Αν στα 6-7 φοβάται
τις σκιές, μπορούμε να εξηγήσουμε πως δημιουργούνται οι
σκιές.
• Επιδημιολογία
o Η φοβική νεύρωση είναι το 1% της αγχώδους νεύρωσης
των παιδιών.
o Και πολύ συχνότερη από το 0,5% της φοβικής νεύρωσης
των ενηλίκων ανάμεσα στο γενικό πληθυσμό. Μπορεί να
εκδηλωθούν από την προνηπιακή ηλικία τόσο στα αγόρια
όσο και στα κορίτσια.
17
Αιτιολογία της φοβίας
• Η υπερβολική προστασία στερεί το παιδί από το να
αναπτύξει την πρωτοβουλία του και να βασιστεί στον εαυτό
του.
• Όταν οι γονείς δείχνουν αστοργία και απόρριψη προς το
παιδί, αυτό αισθάνεται τον κόσμο γύρω του απειλητικό,
αφού δεν έχει κανένα προστάτη.
• Τέλος βιώματα, αλλά και άλλες τυχαίες εμπειρίες όπως η
παρουσία σε ένα ατύχημα ή έναν καυγά, μια αρρώστια ή
ένας θάνατος στην οικογένεια, ένας σεισμός. Ενεργούν σαν
το τελικό εκλυτικό αίτιο για την εμφάνιση της φοβίας σε ένα
ανώριμο παιδί με εσωτερικές συγκρούσεις.
18
Κλινική Εικόνα της φοβίας

• Μια νεύρωση μπορεί να εμφανιστεί ως αγοραφοβία, όταν
το παιδί φοβάται τους ανοιχτούς χώρους και την
πολυκοσμία, κλειστοφοβία όταν φοβάται τους κλειστούς
χώρους, κινηματογράφους, ανελκυστήρες. Υψοφοβία όταν
φοβάται να σταθεί σε ένα ύψωμα, να πλησιάσει στην άκρη
του μπαλκονιού, να μπει σε αεροπλάνο. Ανθρωποφοβία
όταν φοβάται να εμφανιστεί μπροστά σε ανθρώπους
μήπως και ντροπιαστεί.
19
Θεραπεία φοβίας
• Είναι ψυχοθεραπευτική και φαρμακευτική.
• Η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση της οικογένειας συμβάλλει
στη διόρθωση της τοποθέτησης του περιβάλλοντος. Πρέπει
να δίνεται η σωστή υποστήριξη στο παιδί χωρίς
υπερπροστασία που του στερεί την πρωτοβουλία, αλλά και
χωρίς αδιαφορία που αφήνει το γεμάτο ανασφάλεια.
• Η φαρμακευτική αγωγή αφορά στη χορήγηση ηρεμιστικών
όπως υδροξυζίνη, μεπροβαμάτη, διαζεπίνες ή και ισχυρότερα
νευροληπτικά όπως η προμαζίνη, χλωροπρομαζίνη. Ένα
υπνωτικό θα συμβάλλει σε βαθύ ύπνο.
• Η κλομιπραμίνη υποβοηθά τις περιπτώσεις όπου υπάρχουν
ψυχαναγκαστικά στοιχεία.
20
Ψυχαναγκαστική Νεύρωση
 Η ψυχαναγκαστική ιδέα ή πράξη είναι αυτόκλητη,
επίμονη και υποχρεώνει το άτομο να την επαναλαμβάνει
ορισμένες φορές, διαφορετικά προκαλεί άγχος. Το
άτομο αντιλαμβάνεται ότι τα φαινόμενα είναι
παθολογικά.
 Η σχέση του με τα άλλα παιδιά το κάνει ανταγωνιστικό,

εργατικό και αποδοτικό και κυρίως στην εφηβεία όχι
αγαπητό, επειδή στερείται ευελιξίας στις κοινωνικές
σχέσεις.
21
Αιτιολογία
• Η οικογενής εμφάνιση ψυχαναγκαστικών συμπτωμάτων
είναι αποδεκτή 10-15% για τους γονείς και 15% και άνω
για τα αδέλφια.
• Αναφέρονται μελαγχολικοί ή αλκοολικοί γονείς.
• Στο γονεϊκό περιβάλλον επικρατεί η γραμμή

διαπαιδαγώγησης της αυτοπειθαρχίας κα του
αυτοελέγχου.
22
Κλινική Εικόνα
• Χαρακτηρίζεται από ύπαρξη ψυχαναγκαστικών

ιδεών και πράξεων.
• Το πλύσιμο των χεριών είναι πολύ πιο σπάνιο στα

παιδιά από ότι στους ενήλικες. Φοβίες μπορεί να
συνυπάρχουν.
23
• Η εφαρμογή της φαρμακευτικής αγωγής γίνεται με
χορήγηση αντιαγχωδών φαρμάκων όπως υδροξυζίνη,
μεπροβαμάτη, διαζεπίνες. Και η κλομιπραμίνη όταν
συνυπάρχει κατάθλιψη.
• Η ψυχοθεραπεία είναι σημαντική για την έγκαιρη μεταβολή

των νοσηρών μηχανισμών στο παιδί και το χειρισμό του
οικογενειακού περιβάλλοντος.
• Μια ανεκτικότερη ατμόσφαιρα με χαμηλότερους κανόνες

είναι βοηθητική, ώστε να υπάρξει συναισθηματική
επικοινωνία στην οικογένεια και ελάττωση των αισθημάτων
ενοχής του παιδιού.
24
• Η θερμή σχέση ψυχοθεραπευτή – παιδιού πρέπει να

οδηγήσει στην ανεύρεση νέων δρόμων ανθρώπινης
επικοινωνίας, χωρίς συνεχή ανταγωνισμό και επιθετικότητα.
• Διάφορες τεχνικές θεραπείας συμπεριφοράς εφαρμόζονται

επίσης όπως η παροχή προτύπων, η έκθεση σε καθημερινές
ενέργειες μέσα στη ζωή με την κατάλληλη καθοδήγηση της
οικογένειας.
25
Υστερική Νεύρωση
• Η ύπαρξη υστερίας στην παιδική ηλικία είναι ταυτόσημη με
τα «παιδικά καμώματα».
• Επιδημιολογία
Οι υστερικές περιπτώσεις αποτελούν το 3% των παιδιών, και
ειδικότερα στις νεαρές έφηβες είναι υπερδιπλάσιες οι
υστερικές εκδηλώσεις σε σχέση με μικρότερες ηλικίες και με
τα αγόρια.
26
• Το οικογενειακό περιβάλλον πολλές φορές περιλαμβάνει
γονέα του αντίθετου φύλου όπου συγκρατεί το παιδί
εξαρτημένο. Ενώ ο γονέας του ίδιου φύλου είναι
απορριπτικός.
• Η τυπική υστερική προσωπικότητα χαρακτηρίζεται από
μεγάλη ανωριμότητα, απαιτητικότητα και παρορμητικότητα.
• Τα άτομα αυτά είναι εξωστρεφή και ανοιχτόκαρδα, διαρκώς
επιζητούν την προσοχή και με επιδεικτικότητα θέλουν να
εντυπωσιάσουν.
• Ο εγωκεντρισμός διέπει τις πράξεις του.
• Συναισθηματικά τα παιδιά είναι επιπόλαια και ασταθή χωρίς
βαθείς και ειλικρινείς δεσμούς.
27
Κλινική Εικόνα 1/2
 Σωματική συμπτωματολογία (μετατρεπτική).
 Ψυχική (αποσυνδετική, διαχωριστική ή διασχιστική).
 Σωματική συμπτωματολογία εμπεριέχει στοιχεία παραπληγία

ή ημιπληγία ή μονοπληγία ή παράξενη βάδιση. Η πάρεση
μπορεί να αφορά ορισμένη κίνηση όπως γράψιμο, κατάποση
και αφωνία.
 Από τις αισθητηριακές διαταραχές είναι η τύφλωση όπου το
παιδί περιφέρεται στο δωμάτιο αλλά δεν είναι σε θέση να
διαβάσει.
 Μπορεί να έχει και στοιχεία σωματοποιητικής διαταραχής.
28
Κλινική Εικόνα 2/2
 Ψυχική (αποσυνδετική, διαχωριστική ή διασχιστική) με το

μηχανισμό της αποσύνδεσης διαχωρίζονται σε ορισμένα
τμήματα της συνείδησης με συνέπεια διάφορες ψυχικές
καταστάσεις που επηρεάζουν και την κινητικότητα ή τη
συνείδηση εαυτού.
29
Θεραπεία
• Συνήθως τα υποβόλιμα αυτά παιδιά επανέρχονται με απλούς
χειρισμούς, συζήτηση των άμεσων προβλημάτων ή και
πειθώ. Παράλληλα με την ατομική θεραπεία , υπάρχει και η
οικογενειακή θεραπεία. Κάποια στιγμή είναι αναγκαία η
απομόνωση από το στρεσσογόνο περιβάλλον. Η
επαναπροσαρμογή στο σπίτι και το σχολείο επιτυγχάνεται
όταν με χειρισμούς ενίσχυσης τόσο στο παιδί όσο και οι
γονείς αποβάλουν την νοοτροπία της ασθένειας.
• Σύμφωνα με τον Kanner, συνίσταται η παρότρυνση για
εγγραφή των υστερικών κοριτσιών σε θεατρικούς θιάσους
για εκτόνωση του ναρκισσισμού τους.
30
• Συμπεραίνεται ότι οι αγχώδεις διαταραχές ή νευρώσεις
απαιτούν ειδικούς χειρισμούς, τόσο από το ίδιο το
άτομο, όσο και από το οικογενειακό περιβάλλον
προκειμένου να επιτευχθεί μια ισορροπία και
προσαρμογή στην καθημερινότητα της ζωής. Οι
χειρισμοί αυτοί υποστηρίζονται από θεραπευτές
εξειδικευμένους στην ψυχική υγεία.
31
Ενότητα 8: Κατάθλιψη στα παιδιά - στους εφήβους - τους
ενήλικες

 Οδηγός της συμπτωματολογίας της κατάθλιψης στο νήπιο, το
παιδί, τον έφηβο και τον ενήλικα,
 Νοσηλευτικές Διαγνώσεις,
 Ψυχοφαρμακολογικές Παρεμβάσεις,
 Διεπιστημονικές Παρεμβάσεις. 1
 Κατάθλιψη στα νήπια, παιδιά, εφήβους και ενήλικες,
 Κατάθλιψη σε ειδικές ηλικιακές ομάδες,
 Νοσηλευτική Παρέμβαση,
 Κλινική Περίπτωση,
 Συμπέρασμα.

Περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας των συναισθηματικών διαταραχών
από την παιδική ηλικία έως την ενήλικη ζωή. Γίνεται περιγραφή της
ορολογίας της κατάθλιψης στα παιδιά, τους εφήβους και τους ενήλικες, της
αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της συμπτωματολογίας, των μορφών και
της θεραπείας. Γίνεται αναφορά στην οριοθέτηση τη πρωτογενούς
κατάθλιψης, της αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της κλινικής εικόνας και
της θεραπείας. Περιγράφεται η ορολογία της δευτερογενούς κατάθλιψης,
γίνεται αναφορά της αιτιολογίας, της επιδημιολογίας, της κλινικής εικόνας
και της θεραπείας. Γίνεται ανάλυση της κατάθλιψης ενηλίκων, των
θεραπευτικών παρεμβάσεων, της αυτοκτονίας, της πρόληψης με τη χρήση
πρωτοκόλλου σε νοσοκομειακό περιβάλλον. Επίσης γίνεται περιγραφή της
ορολογίας της μανίας, της επιδημιολογίας, της συμπτωματολογίας και της
θεραπείας. Γίνεται ανάλυση της επιλόχειας κατάθλιψης, της κατάθλιψης των
ηλικιωμένων. Μετά τα συμπεράσματα της ενότητας γίνονται ερωτήσεις με
τη χρήση περιστατικών και την επιλογή κατάλληλης απάντησης από τον
εκπαιδευόμενο στην ενότητα.
3
1/2
εκδηλώσεις και τη θεραπεία της κατάθλιψης σε όλες τις
ηλικιακές ομάδες.
βρεφονηπιακής, της παιδικής και εφηβικής ηλικίας.
εφαρμόζονται για τα βρέφη, τα νήπια, τα παιδιά και τους
εφήβους για τη διάγνωση των πρώτων συμπτωμάτων της
κατάθλιψης.
4

2/2
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τις διαταραχές
της κατάθλιψης σε κάθε ηλικιακή ομάδα.
 Εκτιμήσει τον κίνδυνο της αυτοκτονίας στον έφηβο και στον
ενήλικα που πάσχει από κατάθλιψη.
 Χορηγήσει με ασφάλεια αντικαταθλιπτικά και σταθεροποιητικά της
διάθεσης φάρμακα.
 Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις στην κατάθλιψη.
παιδιά με διαταραχές διάθεσης.
ασθενή με διαταραχή διάθεσης κατάθλιψη ή διπολική διαταραχή.
5
 Κατάθλιψη στην Παιδική Ηλικία: η κατάθλιψη πριν την
ηλικία των 12 ετών περιγράφηκε σαν ένα είδος
ψυχονευρωτικής πάθησης που εκδηλώνεται με
διαταραχές στο φαγητό και τον ύπνο ή
υπερδραστηριότητα. Ως επακόλουθο μιας συμβολικής
απώλειας, η κατάθλιψη μπορεί να εκδηλωθεί με μείωση
της αυτοεκτίμησης, ενοχή και δυσθυμία.

Κατάθλιψη στην Εφηβική Ηλικία
 Η κατάθλιψη στην εφηβεία χαρακτηρίζεται από αστάθεια της
διάθεσης. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα ο έφηβος
μπορεί να πέσει από ενθουσιασμό στη μελαγχολία, από τη
χαρά και την έξαρση στη θλίψη και την απόσυρση, από τη
φιλική διάθεση στην εχθρότητα. Διακατέχεται από αίσθημα
απελπισίας.
 Στην εφηβεία κυριαρχεί η καταθλιπτική ιδέα και το αίσθημα
της ηττοπάθειας. Ο έφηβος προβάλει τη σκέψη στο μέλλον
και ταυτόχρονα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την πείρα για
να μετριάσει την απαισιοδοξία του.
7
Δευτεροπαθές
Καταθλιπτικό Σύνδρομο
• Το δευτεροπαθές καταθλιπτικό σύνδρομο το συναντάμε
σαν δευτεροπαθές στα παιδιά που έχουν σοβαρή χρόνια
αρρώστια όπως καρκίνο, ρευματοειδή αρθρίτιδα,
νεφρωσικό σύνδρομο και σοβαρή αναπηρία μετά από
ατύχημα.
Το Καταθλιπτικό Σύνδρομο
Συμπτώματα
 Καταθλιπτική Διάθεση.
 Απουσία ενδιαφέροντος για δραστηριότητα.
 Δυσκολία στη συγκέντρωση.
 Βραδύτητα στη δραστηριότητα.
9
Διαγνωστική κλινική εικόνα 1/6
• Η δυσφορική διάθεση: η οποία εκδηλώνεται μερικές φορές
ως απώλεια ενδιαφέροντος για σχεδόν όλες τις συνηθισμένες
δραστηριότητες και απολαύσεις.
• Όρεξη και φαγητό: εκδηλώνεται με ανορεξία, απώλεια
βάρους ή αυξημένη όρεξη, απόκτηση βάρους.
• Ύπνος: εκδηλώνεται με αϋπνία ή υπερυπνία.
• Ψυχοκινητική δραστηριότητα: απώλεια ενέργειας και
κούραση.
10

• Το καταθλιπτικό παιδί φαίνεται σαφώς δυστυχισμένο. Μη
λεκτική επικοινωνία με φευγαλέα χαμόγελα που
εξαφανίζονται γρήγορα.
• Εκτός από τη θλίψη, ανία και την απάθεια, η ύπαρξη
ανικανότητας του παιδιού να αντλήσει ευχαρίστηση από τις
καθημερινές του ασχολίες, η κατάσταση αυτή ονομάζεται «
ανηδονία».
• Η έλλειψη μελλοντικών προσδοκιών είναι σημαντικό εύρημα,
το οποίο προσδιορίζει την απόγνωση και την απελπισία του
παιδιού.
11
Σημεία στην νηπιακή ηλικία
 Ανακλιτική κατάθλιψη την οποία περιέγραψε ο Spitz με
συμπτώματα:
Αδιαφορία,
Απώλεια βάρους
Απάθεια,
Απόσυρση,
Διαταραχές ύπνου.
12

• Σημεία στην προσχολική ηλικία 6-7 ετών
 Ανακλιτική κατάθλιψη την οποία περιέγραψε ο Spitz με
συμπτώματα :
Κλάμα, θλίψη,
Παράπονα για σωματικές αδιαθεσίες,
Ανορεξία,
Εκρήξεις οργής,
Έλλειψη ενδιαφέροντος.
13
• Σημεία κατάθλιψης στην πρώιμη σχολική ηλικία 6-9
ετών είναι:
 Θλίψη,
 Εύκολο ξέσπασμα σε δάκρυα και δυσφορία,
 Εκφράζουν την επιθυμία να πεθάνουν.
14

• Τα συμπτώματα κατάθλιψης στην πρώιμη σχολική ηλικία 9-
12ετών. Τα παιδιά παρουσιάζουν:
 Μόνιμες καταστάσεις δυσφορίας.
 Εκφράζουν την επιθυμία να πεθάνουν για να τιμωρήσουν
τους γονείς τους, παρά ότι νιώθουν ανάξια.
 Καλλιεργούν σκέψεις αυτοκτονίας.
 Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν η κλινική εικόνα γίνεται πιο
συγκεκριμένη και τα συμπτώματα περισσότερο σταθερά και
συναφή με τη συμπτωματολογία του ενήλικα.
15
Διαγνωστική Διαδικασία
• Η συνύπαρξη τεσσάρων τουλάχιστον συμπτωμάτων

από τα παραπάνω για μια χρονική περίοδο δύο
τουλάχιστον εβδομάδων.
• Η ασάφεια και η διαφωνία παραμένει στην
επιστημονική κοινότητα ακόμα.
16
Αιτιολογία της Κατάθλιψης 1/5

 Ευθύνη ενός γενετικά κληρονομούμενου ελαττώματος
στο μεταβολισμό του κεντρικού νευρικού συστήματος.
 Η ελάττωση της 3- μεθυξυ – 4- υδροξυφαινογλυκόλης.
 Η ελάττωση ενός μεταβολίτη της νορ- επινεφρίνης στα

ούρα .
Συνδέονται με την καταθλιπτική φάση.
17
 Μια άλλη δυσλειτουργία που εντοπίστηκε στην
κατάθλιψη είναι η υπερδραστηριότητα του άξονα
υποθάλαμος- υπόφυση – επινεφρίδια, όπως
φαίνεται από την αύξηση της κορτιζόλης στο
πλάσμα ή στα ούρα.
18

Ψυχοδυναμικές και κοινωνιογνωστικές υποθέσεις :
 Η συναισθηματική μνήμη του παιδιού σχηματίζει τον πρώτο
πυρήνα απεικόνισης του εαυτού και του αντικειμένου.
 Το παιδί εσωτερικεύει την ανικανότητα και την απελπισία
από τα καθημερινά αισθήματα, θλίψης και ανησυχίας
σταδιακά κυριαρχούν.
 Επαναλαμβανόμενες εμπειρίες ανικανότητας, σωματικής και
ψυχικής και γνωστικής στέρησης καθώς και έλλειψης
ευκαιριών που θα επέτρεπαν στο παιδί να κατακτήσει την
επιτυχία και την περηφάνια γίνονται ο καταθλιπτικός
πυρήνας της προσωπικότητας.
19
Ψυχοδυναμικές και κοινωνιογνωστικές υποθέσεις
Ο Sandler και Joffe, 1965 υπογράμμισαν ότι στη νηπιακή ηλικία
η απώλεια ενός αντικειμένου βιώνεται αρνητικά για την
απώλεια της ψυχοσωματικής ευεξίας « psychophysical well
being» και όχι για την απώλεια του αντικειμένου.
Στην παιδική ηλικία η απώλεια αντικειμένου βιώνεται σαν
σοβαρό τραύμα, αλλά αν το χαμένο αντικείμενο αντικατασταθεί
σωστά το παιδί ύστερα από μία περίοδο θλίψης, δε βιώνει
κατάθλιψη.
20

Ψυχοδυναμικές και κοινωνιογνωστικές υποθέσεις
 Η συναισθηματική μνήμη του παιδιού σχηματίζει τον πρώτο
πυρήνα απεικόνισης του εαυτού και του αντικειμένου.
 Το παιδί εσωτερικεύει την ανικανότητα και την απελπισία
από τα καθημερινά αισθήματα, θλίψης και ανησυχίας
σταδιακά κυριαρχούν.
 Επαναλαμβανόμενες εμπειρίες ανικανότητας, σωματικής και
ψυχικής και γνωστικής στέρησης, καθώς και έλλειψης
ευκαιριών που θα επέτρεπαν στο παιδί να κατακτήσει την
επιτυχία και την περηφάνια γίνονται ο καταθλιπτικός
πυρήνας της προσωπικότητας.
21
Θεραπεία στην Κατάθλιψη
Παιδικής Ηλικίας 1/2
Όλοι οι επιστήμονες συμφωνούν ότι :
Η ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία και οι παρεμβάσεις
στον περίγυρο στοχεύουν να βοηθήσουν το παιδί να αποκτήσει
τα εξής:
 Αυτοπεποίθηση.
 Αυτοεκτίμηση.
 Περηφάνια.
Στη χορήγηση φαρμάκων υπάρχουν πολλές διαφωνίες, διότι οι
κύριες συναισθηματικές διαταραχές που αποτελούν μοναδική
ένδειξη για φαρμακευτική αγωγή παρουσιάζονται στο τέλος της
εφηβείας.
22
Θεραπεία στην Κατάθλιψη

Παιδικής Ηλικίας 2/2
• Η λήψη αντικαταθλιπτικών από το παιδί του επιτείνει
την αίσθηση ότι είναι «άρρωστο» και ανίκανο.
• Ενώ μεγαλώνει την αντίσταση των γονιών, οι οποίοι δεν
αποδέχονται την ευθύνη, ώστε να αλλάξουν τη στάση
τους απέναντι στο παιδί .
• Οι παρεμβάσεις που γίνονται είναι σε ψυχολογικό και
περιβαλλοντικό επίπεδο.
23
Κατάθλιψη στην Εφηβεία
• Χαρακτηριστικά της εφηβείας:
 Αστάθεια της διάθεσης,
 Ενθουσιασμός σε μελαγχολία,
 Χαρά και έξαρση σε θλίψη και απόσυρση,
 Φιλική διάθεση στην εχθρότητα,
 Καταθλιπτικά συναισθήματα,
 Αίσθημα απελπισίας,
 Ο έφηβος μπορεί να προβάλει τη σκέψη στο μέλλον και
ταυτόχρονα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την πείρα για να
μετριάσει την απαισιοδοξία.
24
 Κατάθλιψη στον Ενήλικα : Όταν η κατάπτωση του
συναισθήματος υπερβαίνει τα φυσιολογικά όρια,
επιμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν σχετίζεται
με γεγονότα της ζωής και εμποδίζει την εφαρμογής
καθημερινών δραστηριοτήτων, τότε μπορεί να
υφίσταται διαταραχή διάθεσης γνωστή και ως
συναισθηματική διαταραχή.
25
Πρωτογενής κατάθλιψη Εφήβων
• Δυσφορική διάθεση,
• Απόσυρση από την κοινωνική ζωή,
• Περιορισμός αθλητικών και άλλων δραστηριοτήτων,
• Πρωτογενής κατάθλιψη είναι συνήθως πρώτη εκδήλωση

μια μανιοκαταθλιπτικής ασθένειας.
26
Θεραπεία στην πρωτογενή Κατάθλιψη
• Χορήγηση αντικαταθλιπτικών και λιθίου .

• Και ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία , με
παράλληλες παρεμβάσεις στον κοινωνικό περίγυρο,
καθώς και η θεραπεία σωματικού ή ψυχιατρικού
συνδρόμου.
27
Δευτερογενής κατάθλιψη
• Παρουσιάζεται χρόνια και πιο συγκεχυμένη μορφή
δυσφορίας με συμπτώματα κοινωνική απόσυρση και
απάθεια του ατόμου.
• Αυτά τα συμπτώματα παρουσιάζονται ύστερα από
κάποια απώλεια ή τραυματική κατάσταση ή σοβαρή
αναστάτωση στην οικογενειακή ζωή του εφήβου.
• Συνδέεται με ψυχιατρικές διαταραχές, όπως ψυχογενή
ανορεξία, κατάχρηση οινοπνεύματος ή ναρκωτικών,
ψυχοπαθητική συμπεριφορά, σοβαρή ανικανότητα στη
μάθηση, συνοδευόμενη από χαμηλή αυτοεκτίμηση.
28
Θεραπεία στη Δευτερογενή Κατάθλιψη

• Ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία, με
παράλληλες παρεμβάσεις στον κοινωνικό περίγυρο,
καθώς και η θεραπεία του σωματικού ή ψυχιατρικού
συνδρόμου.
29
Αυτοκτονία στην εφηβεία 1/7
• Τα τελευταία χρόνια παρουσιάστηκε εντυπωσιακή
αύξηση του αριθμού των αυτοκτονιών στην ομάδα 15
έως 25 ετών.
• Με κορύφωση στην ηλικία των 24 και 60 ετών.
• Η αυτοκτονία μικρών παιδιών συχνά δηλώνεται ως
ατύχημα και όλοι συνεργούν με την οικογένεια στην
απόκρυψη των πραγματικών γεγονότων.
30

• Το 1980 στη Β. Αμερική για την ομάδα ηλικίας 14 -24
ετών, η αυτοκτονία ήταν τρίτη αιτία θανάτου, μετά τα
ατυχήματα ( 60,3%) και το έγκλημα ( 13,7%) .
• Μελέτες της αυτοκτονίας για ηλικίες μικρότερες 14
ετών, φαίνεται ότι είναι αρκετά υψηλή.
• Για τη δυναμική του θανάτου θα πρέπει να γίνει
συζήτηση για την έννοια που δίνει το παιδί στο θάνατο.
31
Σύμφωνα με τη θεωρία της ανάπτυξης της αντίληψης στο
παιδί, του Piaget διακρίνουμε τρία στάδια:
 Μέχρι την ηλικία 5 ή 6 ετών, που είναι το πρώτο
στάδιο της προλειτουργικής σκέψης προτού
εμπεδωθούν η αιτιότητα και η διατήρηση.
 Μέχρι αυτή την ηλικία η σκέψη κυβερνάται από
μαγικές αντιλήψεις και εγωκεντρικές ιδέες.
 Ο θάνατος βιώνεται σαν πρόσκαιρη απουσία ή
εφήμερος αποχωρισμός.
32

• Το παιδί παίζει παιχνίδια που σχετίζονται με το θάνατο,
αλλά οι νεκροί επανέρχονται αμέσως στη ζωή και για να
οδηγηθούν πάλι στο θάνατο.
• Η αυτοκτονία σε αυτή την ηλικία είναι μια παρορμητική
πράξη του παιδιού για να απομακρυνθεί από μια
κατάσταση που προκαλεί πόνο ή δυσφορία.
33
• Στην ηλικία 7-12 ετών τα παιδιά αναπτύσσουν τη
λειτουργική σκέψη. Πάνω σε αυτή αναπτύσσονται η
λογική, η αιτιότητα, η διατήρηση του όγκου της μάζας,
παράλληλα με το αίσθημα ηθικής.
• Το παιδί σε αυτή την ηλικία πιστεύει ότι ο θάνατος δεν
είναι παντοτινός.
• Έχει αναφερθεί ότι παιδιά μικρότερα των 12 ετών,
πιστεύουν ότι ο δικός τους θάνατος δεν είναι οριστικός.
34

• Στην ηλικία 12-15 ετών η σκέψη του παιδιού
αναπτύσσει τυπικές λειτουργίες γίνεται θεωρητική και
ικανή να κατανοήσει θεωρητικές αντιλήψεις για τη ζωή
και το θάνατο.
• Το παιδί που είναι 14 ή 15 ετών, αντιλαμβάνεται τις
ιδέες της ελεύθερης βούλησης και μπορεί να
προβληματιστεί στο δικαίωμα του ατόμου να διάλεξη τη
ζωή ή το θάνατο. Η αντίληψη τους προσομοιάζει με του
ενήλικα.
35
• Σύμφωνα με έρευνες έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά με
σημεία κατάθλιψης που έχουν βιώσει ένα υψηλού
βαθμό έντασης την περίοδο της ζωής τους είναι
χαρακτηριστικό, ότι προέρχονται από χαοτικές
οικογένειες, όπου η αντικοινωνικότητα, η βία, η
απόρριψη, η κακομεταχείριση και η παραμέληση είναι
συχνά φαινόμενα.
• Οι γονείς αυτών των παιδιών είναι αλκοολικοί,
ναρκομανείς, και παρουσιάζουν απρόβλεπτη και
παρορμητικοί συμπεριφορά.
36
Θεραπεία
• Κάθε απόπειρα αυτοκτονίας πρέπει να παίρνεται
σοβαρά υπόψη από το γιατρό και την οικογένεια.
• Απαιτείται πλήρες ιστορικό, θα πρέπει να δοθεί
ιδιαίτερη σημασία στην παρουσία καταθλιπτικών
συμπτωμάτων στους γονείς και στους συγγενείς.
• Ενδείκνυται ατομική και οικογενειακή ψυχοθεραπεία με
σύγχρονη χορήγηση αντικαταθλιπτικών αν υπάρχει
θετική διάγνωση για κατάθλιψη.
37
Κατάθλιψη Ενηλίκων
Ορολογία 1/9
• Η αγαλλίαση ή η κατάπτωση είναι δυο συναισθήματα
που βιώνει το άτομο στη ζωή του σε φυσιολογικά όρια.
Όταν αυτά τα συναισθήματα υπερβούν τα φυσιολογικά
όρια σε ένταση και χρονική διάρκεια και δεν σχετίζονται
με γεγονότα της ζωής και συγχρόνως εμποδίζουν την
εκτέλεση των καθημερινών δραστηριοτήτων, τότε
μπορεί να υπάρχει διαταραχή της διάθεσης, που
ονομάζεται συναισθηματική διαταραχή.
38
• Διάθεση είναι διάχυτη και συνεχής θυμική κατάσταση
που αντανακλά την αντίληψη του ατόμου για τον εαυτό
του και τον κόσμο. Ο σταθερός συναισθηματικός τόνος
που βιώνεται εσωτερικά και εξωτερικεύεται μέσω των
συναισθημάτων.
39
Τύποι διάθεσης:
 Ανεβασμένη διάθεση (έξαρση): που εκφράζεται με
υπερβολικό αίσθημα ευεξίας.
 Νορμοθυμία: Εκφράζεται με φυσιολογική διάθεση.
 Δυσφορική διάθεση: Εκφράζεται με αίσθημα θλίψης ή
δυσαρέσκειας.
 Ευερέθιστη διάθεση: εκφράζεται με την εύκολη
εκδήλωση θυμού, ενόχλησης ή αναστάτωσης.
40
• Μορφές διαταραχών της διάθεσης :
 Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή,
 Δυσθυμική Διαταραχή,
 Διπολική Διαταραχή τύπου Ι,
 Διπολική Διαταραχή τύπου ΙΙ,
 Εποχιακή διαταραχή,
 Κυκλοθυμική διαταραχή ,
 Μανιοκαταθλιπτική διαταραχή ,
 Συναίσθημα,
 Σχίζοσυναισθηματική διαταραχή,
 Διαταραχή Διάθεσης από συστηματική νόσο.
41
 Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή (major depression)
είναι η διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από
απώλεια ενδιαφέροντος για τα γεγονότα ή τις
καταστάσεις της ζωής, συνήθως διαρκεί για τουλάχιστον
δύο εβδομάδες είναι γνωστή και ως μονοπολική
διαταραχή.
 Δυσθυμική Διαταραχή (dysthymic disorder) είναι η
διαταραχή της διάθεσης η οποία ομοιάζει με τη μείζονα
κατάθλιψη, περιορίζεται σε ήπια ή μέτρια επίπεδα
σοβαρότητας της κατάστασης.
42
 Διπολική Διαταραχή (bipolar disorder) είναι η
διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από
διαφοροποιήσεις στη διάθεση, οι οποίες κυμαίνονται
μεταξύ κατάθλιψης και υπερβολικής ευφορίας,
ονομάζεται μανιοκαταταθλιπτική διαταραχή.
 Διπολική Διαταραχή τύπου Ι (bipolar I disorder) είναι η
διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από την
εκδήλωση ενός μοναδικού επεισοδίου μανίας και από
πιθανό ιστορικό μειζόνων καταθλιπτικών επεισοδίων.
43
 Διπολική Διαταραχή τύπου ΙΙ (bipolar ΙI disorder) είναι
η διαταραχή της διάθεσης που χαρακτηρίζεται από
εμφάνιση τουλάχιστον ενός μείζονος καταθλιπτικού
επεισοδίου και προηγούμενων υπομανιακών
επεισοδίων, αλλά όχι ενός μανιακού επεισοδίου.
 Εποχιακή διαταραχή της διάθεσης (seasonal affective
disorder SAD) είναι η κατάθλιψη που εμφανίζεται κατά
τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες, ενώ την
άνοιξη και το καλοκαίρι το άτομο εμφανίζει φυσιολογική
διάθεση ή υπομανία.
44
 Κυκλοθυμική διαταραχή (cyclothymic disorder) είναι η
διαταραχή της διάθεσης η οποία χαρακτηρίζεται από
διακύμανση της διάθεσης, μεταξύ μέτριας κατάθλιψης
και υπομανίας, που δύναται να περιλαμβάνει ή να μη
περιλαμβάνει περιόδους ή μη φυσιολογικής διάθεσης.
 Μανιοκαταθλιπτική διαταραχή (manic depressic
disorder) είναι η διαταραχή της διάθεσης που
χαρακτηρίζεται από διακυμάνσεις στη διάθεση μεταξύ
κατάθλιψης και υπερβολικής εφορίας και είναι γνωστή
ως διπολική διαταραχή.
45
 Συναίσθημα (affect) ο τρόπος που βιώνει το άτομο (νιώθει)
για τις εμπειρίες του και επηρεάζει τη διάθεση και τη
συμπεριφορά του. Η διάθεση μπορεί να εξωτερικευθεί και
μπορεί να λάβει ποικίλες μορφές π.χ. χαρά, θλίψη, θυμός.
 Σχίζοσυναισθηματική διαταραχή (schizoaffective disorder)
είναι ο συνδυασμός των σημείων και των συμπτωμάτων της
σχιζοφρένειας και των διαταραχών της διάθεσης.
 Διαταραχή Διάθεσης από συστηματική νόσο είναι η
κατάσταση όπου το άτομο παρουσιάζει διαταραχές στη
διάθεση επηρεασμένο από το στρες που επιφέρει η αλλαγή
στην κατάσταση της υγείας του.
46
Ορισμός της Κατάθλιψης

• Η κατάθλιψη έχει χαρακτηρισθεί σαν θάνατος εν ζωή,
αφού ο άνθρωπος δοκιμάζει πλήρη απώλεια
ζωτικότητας, αυθορμητισμού, κινητικότητας και σκοπού
μέχρι του σημείου να επιθυμεί και σχεδιάζει την
αυτοκαταστροφή.
47
Διαγνωστικά Κριτήρια κατά DSM-IV-TR
για το Μείζον Καταθλιπτικό Επεισόδιο
• Πέντε ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα
έχουν υπάρξει στο άτομο κατά τη διάρκεια δυο
εβδομάδων όπου παρουσιάζει μια αλλαγή το άτομο από
την προηγούμενη λειτουργικότητα.
• Ένα από τα συμπτώματα είναι:
1. Καταθλιπτική διάθεση.
2. Απώλεια του ενδιαφέροντος ή ευχαρίστηση.
48
Συμπτώματα 1/3
• Καταθλιπτική Διάθεση, στο μεγαλύτερο χρονικό

διάστημα της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα, όπως
περιγράφεται υποκειμενικά από τον άρρωστο (« νιώθω
λυπημένος», «νιώθω άδειος») ή παρατηρήσεις
συγγενών («φαίνεται δακρυσμένος»). Στα παιδιά η
διαταραχή της διάθεσης εκφράζεται ως ευερέθιστη
διάθεση.
49
• Σημαντική ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της
ευχαρίστησης για όλες ή σχεδόν όλες τις
δραστηριότητας στη μεγαλύτερη χρονική διάρκεια της
ημέρας, όπως παρατηρείται ή από υποκειμενική
περιγραφή ή από παρατηρήσεις τρίτων προσώπων.
• Σημαντική απώλεια βάρους: μεταβολή του βάρους
σώματος πάνω από 5% σε ένα μήνα ή ελάττωση ή
αύξηση της όρεξης σχεδόν κάθε μέρα.
50
• Αϋπνία ή υπερυπνία σχεδόν κάθε ημέρα.
• Κόπωση ή έλλειψη ενεργητικότητας σχεδόν κάθε
ημέρα.
• Μειωμένη αυτοσυγκέντρωση ή σκέψη σχεδόν κάθε
ημέρα.
• Υποτροπιάζουσες σκέψεις θανάτου.
51
Αιτιολογία 1/5
• Γενετικούς παράγοντες.
• Ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.
• Σύμφωνα με την ΑΨΕ 2000, η μείζων κατάθλιψη είναι
1,5 έως 3 φορές συχνότερη στους συγγενείς των
πασχόντων.
• Η γενετική προδιάθεση επιδρά με γενετικούς
παράγοντες.
• Η προδιάθεση να αντιδρά κάποιος σε στρεσογόνους
παράγοντες είναι κληρονομική.
52
• Ο πολυμορφισμός των γονιδίων του μεταφορέα της
σεροτονίνης σε συνδυασμό με στρεσογόνους
παράγοντες αυξάνει τον κίνδυνο της εμφάνισης της
• Το μοντέλο πυροδότησης (Kindling Model) υποστηρίζει
ότι ένα στρεσογόνο γεγονός μπορεί να μεταβάλει τη
λειτουργία των νευροδιαβιβαστών προκαλώντας την
εκδήλωση του πρώτου επεισοδίου διαταραχής
διάθεσης.
53
• Υπάρχουν ενδείξεις ότι η κατάθλιψη οφείλεται σε διαταραχές
της φυσιολογικής λειτουργίας των νευροδιαβιβαστών του
εγκεφάλου όπως σεροτονίνη, νοραδρεναλίνη ντοπαμίνη,
ακετυλοχολίνη, γ - αμινοβουτυρικό οξύ, ( GABA).
• Η λειτουργία των νευροδιαβιβαστών στην κατάθλιψη είναι
μειωμένη.
• Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δρουν στους νευροδιαβιβαστές
και επηρεάζουν τη διάθεση.
• Στην κατάθλιψη και στη μανία οι φυσιολογικοί κιρκάδιοι
ρυθμοί διαταράσσονται.
54
• Η γυναίκες εμφανίζουν διπλάσιο κίνδυνο ανάπτυξης
κατάθλιψης σε σύγκριση με τους άνδρες.
• Στην εφηβεία υπερτερούν τα κορίτσια έναντι των αγοριών
στην ανάπτυξη της κατάθλιψης.
 Παρουσιάζεται επίταση της εμφάνισης των συμπτωμάτων
κατάθλιψης πριν την εφηβεία.
 Ο κίνδυνος μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου για τις
γυναίκες είναι 10-25% και για τους άνδρες είναι 3-5% του
πληθυσμού των ΗΠΑ.
 Η πλειοψηφία αυτών είναι αδιάγνωστοι ή δεν έχουν λάβει
θεραπευτική αγωγή λόγω μη διάγνωσης.
55
• Η κατάθλιψη θεωρείται ότι αυξάνει τον κίνδυνο
στεφανιαίας νόσου, σακχαρώδη διαβήτη και αγγειακού
εγκεφαλικού επεισοδίου. Παρουσιάζεται βραδύτερη
αποκατάσταση μετά το χειρουργείο.
56
Εξελικτική πορεία της νόσου

 Η μέση ηλικία έναρξης της νόσου είναι η 3η δεκαετία.
 Το άτομο που εκδηλώνει κατάθλιψη είναι ευάλωτο στην
επίδραση στρεσογόνων παραγόντων.
 Κάποια άτομα εκδηλώνουν ένα μόνο επεισόδιο στη ζωή
τους.
 Ασθενείς με σοβαρή κατάθλιψη εμφανίζουν και ψυχωσικά
συμπτώματα π.χ. Η ψυχωσική κατάθλιψη προκαλεί
σημαντικότερη αναπηρία και συχνά απαιτείται
εντατικότερη θεραπεία συγκριτικά με ένα καταθλιπτικό
επεισόδιο χωρίς ψυχωσικά στοιχεία.
57
Παράγοντες κινδύνου για Κατάθλιψη
• Προηγούμενο καταθλιπτικό επεισόδιο,
• Γυναικείο φύλο,
• Οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης,
• Στρεσογόνα γεγονότα της ζωής,
• Κατάχρηση ή εξάρτηση από ουσίες,
• Επιλόχεια περίοδος,
• Ιστορικό απόπειρας αυτοκτονίας,
• Χρόνια συστηματική νόσος.
58
Θεραπεία
Στόχοι φροντίδας της κατάθλιψης
 Πλήρης ύφεση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
 Πρόληψη των υποτροπών.
59
Θεραπείες της κατάθλιψης 1/2
 Φαρμακευτική αγωγή,
 Ψυχοθεραπεία,
 Συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και

ψυχοθεραπείας,
 Ηλεκτροσπασμοθεραπεία ( ECT),
 Φωτοθεραπεία.
60
Θεραπείες της κατάθλιψης 2/2

• Τα καλύτερα αποτελέσματα στη θεραπεία της
κατάθλιψης επέρχονται από το συνδυασμό
φαρμακοθεραπείας και γνωστικής – συμπεριφορικής
θεραπείας.
• Η ήπια - μέτρια κατάθλιψη θεραπεύεται μόνο με την
ψυχοθεραπεία.
• Σε περιπτώσεις μη αντιμετωπίσιμες με τις προηγούμενες
θεραπευτικές παρεμβάσεις, ενδείκνυται η
ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT).
61
Φαρμακευτική Αγωγή
• Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά είναι φάρμακα πρώτης
επιλογής.
Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά: anafranil, tofranil.
Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσεις – ΑΜΑΟ:
marplan, nardil, parnate.
Λίθιο: ανθρακικό λίθιο: esqualith, κιτρικό λίθιο:
cibalith.
• Σε χρονικό διάστημα 2- 4 εβδομάδες μετά την έναρξη
της θεραπείας.
62
Ψυχοθεραπεία
• Η ψυχοθεραπεία χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με φαρμακοθεραπεία
για την αντιμετώπιση της μείζονος κατάθλιψη.
• Ορισμένα ψυχοκοινωνικά προβλήματα που συνοδεύουν την κατάθλιψη,
όπως η ικανότητα να δημιουργεί κοινωνικές σχέσεις ή σχέσεις
γενικότερα, κίνητρα, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων
αντιμετωπίζονται με φαρμακοθεραπεία.
• Η ψυχοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με
φαρμακοθεραπεία στα πλαίσια της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και
μαθαίνει τον ασθενή να ζει με τη χρόνια κατάθλιψη, να διαχειρίζεται τα
συμπτώματα που τον ταλαιπωρούν, να εφαρμόζει αποτελεσματικές
δεξιότητες αντιμετώπισης των δυσκολιών και να καταπολεμά τις
αρνητικές σκέψεις.
• Ασθενείς που παρουσιάζουν ένα καταθλιπτικό επεισόδιο χωρίς
παρουσία ψυχωσικών συμπτωμάτων μπορούν να βοηθηθούν από την
εφαρμογή της ψυχοθεραπείας. 63
Γνωστική Θεραπεία
Σύμφωνα με τη γνωστική θεραπεία τα άτομα με
κατάθλιψη εμφανίζουν αυτόματα αρνητικές σκέψεις,
ακόμη και εν μέσω θετικών γεγονότων στη ζωή τους.
Οι προσεγγίσεις της γνωστικής θεραπείας
περιλαμβάνουν την αναγνώριση των διαστρεβλωμένων,
αρνητικών σκέψεων και την ανάπτυξη νέων τρόπων
σκέψης.
 Συχνά συνδυάζεται με τη συμπεριφορική θεραπεία.
64
Συμπεριφορική Θεραπεία
• Η συμπεριφορική θεραπεία χρησιμοποιείται σε συνδυασμό
με τη γνωστική θεραπεία.
• Ο θεραπευτής και ο ασθενής συνεργάζονται προκειμένου να
προσδιορίσουν ποιες συμπεριφορές χρήζουν τροποποίησης.
• Ο ασθενής υιοθετεί νέους θετικούς τρόπους συμπεριφοράς,
αντικαθιστώντας την προηγούμενη δυσλειτουργική
• Όταν κάποιος μαθαίνει να ενεργεί θετικά και με
αυτοπεποίθηση, αρχίζει να νιώθει θετικά και εκφρασμένη
αυτοπεποίθηση.
• Η λεκτική επιβράβευση των βημάτων προόδου του ασθενή
θα προάγει την επανάληψη των θετικών, αποτελεσματικών
συμπεριφορών αντιμετώπισης των δυσκολιών.
65
Διαπροσωπική Θεραπεία
• Η διαπροσωπική ψυχοθεραπεία περιλαμβάνει την
αναγνώριση και επίλυση των προβλημάτων του ασθενή
που αφορούν τις διαπροσωπικές σχέσεις τα οποία
θεωρούνται επιβαρυντικοί παράγοντες.
• Η θεραπεία εστιάζεται στις διαπροσωπικές σχέσεις και

την κοινωνική λειτουργικότητα.
66
Φυσική άσκηση
• Έχει διαπιστωθεί ότι η μέτριας έντασης σωματική
άσκηση ελαττώνει τα συμπτώματα της ήπιας – μέτριας
• Η επίδραση της άσκηση στην κατάθλιψης μπορεί να
οφείλεται στην απελευθέρωση ενδορφινών.
67
Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) 1/2
• Η ECT ονομάζεται η διοχέτευση ηλεκτρικού ρεύματος μέσω
του εγκεφάλου για την πρόκληση γενικευμένων σπασμών.
• Γίνεται με γενική αναισθησία και μυοχάλαση.
• Αυξάνει τα κυκλοφορούμενα επίπεδα νευροδιαβιβαστών,
ανακουφίζοντας την καταθλιπτική συμπτωματολογία.
• Εφαρμόζεται σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη
φαρμακευτική αγωγή και εμφανίζουν συμπτώματα
ψυχωσικής συνδρομής.
• Εφαρμόζονται 3 συνεδρίες την εβδομάδα για 2-6 εβδομάδες.
68
Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) 2/2

 Επιπλοκές:
 Παροδική απώλεια μνήμης και σύγχυση.
 Η σύγχυση υποχωρεί σε 1 ώρα περίπου.
 Βραχυπρόθεσμη απώλεια μνήμης.
69
Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT)
Νοσηλευτική φροντίδα
 Η νοσηλευτική φροντίδα μετά την ΕCT:
 Μέτρηση ζωτικών σημείων,
 Συχνή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και σε όρθια
θέση,
 Συχνή υποστήριξη του ασθενή και υποβοήθηση να
προσανατολιστεί στο χώρο, στο χρόνο και τα πρόσωπα,
 Καταγραφή της σωματικής και ψυχικής κατάστασης του
ασθενή πριν και μετά την ECT.
70
Φωτοθεραπεία
 Φωτοθεραπεία: η έκθεση του αρρώστου, με
εποχιακή κυρίως κατάθλιψη σε άφθονο τεχνητό
φως και σε ορισμένες ώρες την ημέρα.
 Φως του φυσικού περιβάλλοντος επιδρά: στον

ύπνο, την ενεργητικότητα και τις νευροενδοκρινικές
λειτουργίες.
71
Νοσηλευτική παρέμβαση
Κατάθλιψη 1/6
 Νοσηλευτική διάγνωση: εκδήλωση

επιθετικότητας εναντίον εαυτού.
 Εκτίμηση του βαθμού επικινδυνότητας.

– 8:10 λένε ότι θέλουν να αυτοκτονήσουν και το
κάνουν, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος κατά τον
1ο μήνα της ενδονοσοκομειακής νοσηλείας και
μάλιστα όταν το άτομο αισθάνεται καλύτερα.
 Εξήγηση στον άρρωστο από το Νοσηλευτή ότι
ενδιαφέρεται για την ασφάλειά του:
 Στενή και συνεχής παρακολούθηση από το
νοσηλευτή, κάθε 15΄.
 Όχι χρήση επικίνδυνων εργαλείων στην λήψη
διατροφής και φροντίδας εαυτού.
 Ενημέρωση της οικογένειας για τα μέτρα της
προστασίας του ασθενή τους καθώς και εποπτεία για
την εφαρμογή τους.
 Εποπτεία στην πλήρη λήψη των φαρμάκων από τον
ασθενή.
 Εποπτεία του αρρώστου όταν χρησιμοποιεί βοηθητικούς
χώρους σε αναλογία ένας προς έναν, από τον υπεύθυνο
νοσηλευτή.
 Συστηματικός έλεγχος του περιβάλλοντος του ασθενή για
την ύπαρξη επικίνδυνων αντικειμένων για την ασφάλεια
του ασθενή.
 Διατύπωση πρωτοκόλλου συμφωνίας μεταξύ του
νοσηλευτή και του ασθενή, για την ασφάλεια του
αρρώστου και εκπαίδευση των οικείων του.
 Νοσηλευτική διάγνωση:
– Διαταραχή κοινωνικής επικοινωνίας.
 Συχνές συναντήσεις.
 Προειδοποίηση του ασθενή για τις συνεδρίες, την
ώρα και τη διάρκεια της συνάντησης.
 Παραμονή δίπλα στον άρρωστο με σιωπή.
 Αποφυγή εκδηλώσεων.
 Αποφυγή εκφράσεων.
Υπευθυνότητες των νοσηλευτών
στα φάρμακα
 Τρικυκλικά Amitriptyline (clavil), Imipramine (tofranil),
 Αναστολείς της Μονοαμινοξειδάσης ΑΜΑΟ

Phenelzine (nardil),
 Τετρακυκλικά – Maprotiline (Ludiomil),
 Παρενέργειες: Ξηροστομία, θαμπή όραση,

δυσκοιλιότητα, κατακράτηση ούρων, καταστολή,
ορθοστατική υπόταση, ταχυκαρδία, υπερτασική
κρίση.
Πρωτόκολλο βασικών προφυλάξεων στη

φροντίδα αυτοκτονικού αρρώστου 1/2
 Παραμονή του ασθενή στο δωμάτιο με την πόρτα

ανοιχτή.
 Εποπτεία κινήσεων κάθε 15 λεπτά.
 Τσεκάρισμα σε έντυπο κάθε ελέγχου ασφαλείας και
υπογραφή από τον υπεύθυνο.
 Προσωπική εποπτεία όταν παίρνει τα φάρμακα.
 Έρευνα στα ατομικά πράγματα.
Πρωτόκολλο βασικών προφυλάξεων στη
φροντίδα αυτοκτονικού αρρώστου 2/2
 Έλεγχος ειδών που φέρνουν οι επισκέπτες.
 Άδεια για να έχει κανονικό δίσκο φαγητού και έλεγχος
αυτών.
 Χορήγηση άδειας να έρχονται οι επισκέπτες.
 Τήρηση πρωτοκόλλου.
 Πληροφόρηση αρρώστου και συγγενών για τους
λόγους και τις λεπτομέρειες των προφυλακτικών
μέτρων.
 Εκπαίδευση των συγγενών στις νέες τεχνικές ελέγχου.
Διπολική Διαταραχή
Ορισμός
• Διπολική διαταραχή ή μανιοκαταθλιπτική διαταραχή ή

μανιοκατάθλιψη είναι η διαταραχή που το άτομο
παρουσιάζει διακύμανση μεταξύ συναισθημάτων μανίας
και κατάθλιψης. Τα άτομα με διπολική διαταραχή έχουν
εκδηλώσει ένα επεισόδιο μανίας ή ένα μικτό επεισόδιο.
81
Επιδημιολογία
• Κατάθλιψη
 2:1 γυναίκες : άνδρες
• Διπολική μανία – κατάθλιψη
 2=/:1 γυναίκες : άνδρες
Κριτήρια κατά DSM- IV-TR για το

Μανιακό Επεισόδιο 1/3
• Η διάθεση του ατόμου είναι παθολογικά και επίμονα
ανεβασμένη, διαχυτική ή ευερέθιστη που διαρκεί
τουλάχιστον μία εβδομάδα.
• Κατά τη διάρκεια της περιόδου της διαταραχής της διάθεσης
τρία από τα ακόλουθα συμπτώματα εμμένουν και είναι
παρόντα σε σημαντικό βαθμό.
 Διογκωμένη αυτοεκτίμηση ή ιδέες μεγαλείου.
 Μειωμένη ανάγκη για ύπνο.
 Πιο ομιλητικό άτομο.
83
 Ιδεοφυγή, οι σκέψεις καλπάζουν,
 Διάσπαση προσοχής,
 Αυξημένη δραστηριότητα κοινωνικά, στην εργασία ή
στο σχολείο,
 Υπερβολική ενασχόληση με ευχάριστες
δραστηριότητες π.χ. ανεξέλεγκτη αγοραστική μανία,
ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά.
84

• Διαταραχή της διάθεσης είναι αρκετά σοβαρή, που
προκαλεί σημαντική έκπτωση της επαγγελματικής
λειτουργικότητας και των κοινωνικών δραστηριοτήτων.
Με συνέπεια να απαιτείται να εισαχθεί στο νοσοκομείο
για την πρόληψη αυτοκαταστροφικών ενεργειών ή την
πρόκληση βλάβης σε άλλα άτομα.
• Τα συμπτώματα δεν οφείλονται σε άμεσα λειτουργικά
αποτελέσματα της επίδρασης μιας ουσίας (π.χ.
ναρκωτικό, φάρμακο κ.α.).
85
Κλινικά Χαρακτηριστικά 1/3
• Η συναισθηματική διάθεση του ατόμου στη διάρκεια
ενός μανιακού επεισοδίου μπορεί να παρουσιαστεί ως
εξής:
Ως ευφορική, «ανεβασμένη» ή ασυνήθιστα καλή. Η
διάθεση χαρακτηρίζεται από μόνιμο ενθουσιασμό,
ανεξάρτητα από τις συνθήκες. Συχνά παρατηρούνται
σημεία έξαρσης και ευερεθιστότητας κατά τη διάρκεια
της ημέρας.
86

• Παραληρητικές ιδέες μεγαλείου. Ο ασθενής μπορεί να
πιστεύει ότι είναι διάσημος, ότι είναι ταλέντο και τέλος
μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του υπερήρωα.
• Το άτομο με μανία έχει ελαττωμένες ανάγκες για ύπνο
και μένει άυπνος χωρίς να αισθάνεται κουρασμένο.
• Παρουσιάζει ταχεία ομιλία και πίεση λόγου, επίσης
παρουσιάζει ιδεοφυγή (καταιγισμό ιδεών), το οποίο έχει
ως συνέπεια να οδηγεί σε αποδιοργανωμένη και
ασυνάρτητη σκέψη.
87
• Η προσοχή των μανιακών μπορεί να αποσπαστεί στο
μέσον μια συζήτησης από κάποια χρώματα, ρούχα,
ήχους ή και από αντικείμενα του χώρου.
• Μπορεί να κάνουν πολλές συζητήσεις ταυτόχρονα είτε
αυτοπροσώπως, είτε τηλεφωνικά.
• Μπορεί να σπαταλούν χρήματα που δεν έχουν. Αυτό
επιδεικνύουν αυτοκαταστροφική ή επιθετική
συμπεριφορά χωρίς να προβλέπουν τις μελλοντικές
συνέπειες.
88
Αιτιολογία της Νόσου

 Η διπολική διαταραχή έχει οικογενή χαρακτήρα.
 Πιθανολογείται γενετική αιτιολογία όχι μονογονιδιακή

κληρονομικότητα.
 Συγγενείς πρώτου βαθμού ενός πάσχοντος έχουν 4-24%

πιθανότητα να αναπτύξουν διπολική διαταραχή.
 Ένα μανιακό επεισόδιο μπορεί να ακολουθήσει την

επίδραση ενός στρεσογόνου εκλυτικού παράγοντα.
89
• Τα επιθυμητά θεραπευτικά αποτελέσματα για τους
ασθενείς με διπολική διαταραχή είναι:
 Εξάλειψη των συμπτωμάτων του επεισοδίου διαταραχής
της διάθεσης είτε καταθλιπτικού είτε μανιακού.
 Σταθεροποίηση της διάθεσης και πλήρης ύφεση των
συμπτωμάτων.
 Προαγωγή της ικανότητα αυτοφροντίδας του ασθενούς,
της λειτουργικότητας και της ποιότητας της ζωής του.
90
• Σταθεροποιητικά της διάθεσης (αντιμανιακά φάρμακα)
όπως λίθιο, αντιεπιληπτικά (που δρουν ως
σταθεροποιητικά της διάθεσης), βενζοδιαζεπίνες για τη
μείωση του άγχους και της διέγερσης και αντιψυχωσικά
(εάν έχει ψυχωσικά συμπτώματα).
• Αντικαταθλιπτικά σε χαμηλότερες δόσεις, διότι μπορεί
να πυροδοτήσουν καταθλιπτικό επεισόδιο σε άτομο με
διπολική διαταραχή.
91
Συμμόρφωση στη Θεραπεία
• Η συμμόρφωση του ασθενή στη θεραπεία με λίθιο είναι
ιδιαίτερα σημαντική. Οι ασθενείς διακόπτουν πολλές
φορές τη θεραπεία διότι δεν μπορούν να αντέξουν τις
παρενέργειες του λιθίου.
• Δεν θεωρείται σκόπιμο να υποβάλλεται ο ασθενής σε
ταλαιπωρία, υπομένοντας έντονες ανεπιθύμητες
ενέργειες προκειμένου να προληφθεί ένα επεισόδιο
μανίας.
92

• Το άτομο υπάρχει κίνδυνος να εκδηλώσει βία προς τον ίδιο του
τον εαυτό.
 Θα σχετίζεται με καταθλιπτική διάθεση, απελπισία και ύπαρξη
σχεδίου αυτοκτονίας.
• Παρεμβάσεις
 Προάσπιση της ασφάλειας του ατόμου, αποτελεί πρώτη
προτεραιότητα για το νοσηλευτή.
 Ο κίνδυνος πρόκληση βλάβης προς τον εαυτό του εντείνεται όταν το
άτομο ανακτά τις δυνάμεις και τις ελπίδες του.
 Το ιστορικό βίας είναι πάντα σημαντικός παράγων για την εκτίμηση
της σοβαρότητας που διατρέχει το άτομο για πρόκληση βλάβης.
 Το άτομο συχνά εμφανίζει αμφιθυμία.
93
• Ο νοσηλευτής πρέπει είναι σε επαγρύπνηση για
εκδηλώσεις απελπισίας: απομόνωση από το κοινωνικό
περιβάλλον αντίσταση να πάρει τα φάρμακα, άρνηση να
φάει, ανικανότητα για όνειρα για το μέλλον, μοίρασμα
των υπαρχόντων και τέλος άρνηση σε συναίνεση σε
συμβόλαιο «μη πρόκλησης βλάβης στον εαυτό του».
94
Νοσηλευτικές Διαγνώσεις
Κίνδυνος για εκδήλωση βίας προς άλλους
• Το άτομο με διπολική διαταραχή μπορεί πιθανόν να εμφανίζει
συναισθηματικές διαταραχές, ευερεθιστότητα, παρορμητική
συμπεριφορά, παραληρητικές ιδέες.
• Η ασφάλεια του ασθενή είναι πρώτη προτεραιότητα στη
νοσηλευτική.
• Καθοδήγηση του ατόμου να επιλέξει εναλλακτικούς τρόπους
συμπεριφοράς, οι οποίοι θα είναι αποδεκτοί και από το ίδιο το
άτομο και από τους νοσηλευτές.
• Ενθάρρυνση του ατόμου να βρίσκετε σε κατάσταση ηρεμίας, να
αναγνωρίζει τα γεγονότα που τον οδηγούν σε εκνευρισμό και σε
απώλεια του ελέγχου.
• Παροχή θετικής, ρεαλιστικής ανατροφοδότησης από τους
νοσηλευτές.
95
 Ο κίνδυνος για πρόκληση βλάβης στους άλλους όταν το
άτομο βρίσκεται σε μανία.
 Διαπίστωση ιστορικού βίας κατά τη φάση της μανίας,
απόπειρα βλάβης του εαυτού ή των άλλων. Αδυναμία
ελέγχου εαυτού ή καταπίεση της έκφρασης των
συναισθημάτων.
96

• Παρεμβάσεις του Νοσηλευτή.
 Μείωση των περιβαλλοντικών ερεθισμάτων όταν το άτομο
είναι ευερέθιστο,
 Παρακολούθηση του ατόμου για την ικανότητα να ανέχεται
ματαίωση,
 Διατήρηση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος με λήψη μέτρων
προστασίας προς τον ίδιο και τους άλλους.
 Να αυξάνετε σταδιακά τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα
 Να προσφέρετε εναλλακτικές λύσεις,
 Να επικοινωνείτε με το άτομο δείχνοντας σεβασμό.
97
Μη ισορροπημένη διατροφή:
• Για άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση μανίας η
συγκεκριμένη νοσηλευτική διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας.
Το άτομο πιθανόν να μην τρώει εξαιτίας παραληρητικών
ιδεών και δίωξης.
• Όλα τα παραπάνω να οδηγήσουν σε απώλεια βάρους.
• Εύκολη διάσπαση της προσοχής κατά τη διάρκεια του
φαγητού.
• Αδυναμία τήρησης των προγραμματισμένων ωρών των
γευμάτων.
98

Μη ισορροπημένη διατροφή (συνέχεια):
• Ωχρότητα των βλεννογόνων και των επιπεφυκότων.
• Ευαισθησία μαλακών μορίων .
• Ξηρότητα δέρματος, μειωμένη ποσότητα υποδόριου λίπους.
• Μειωμένος μυϊκός τόνος.
• Μειωμένα επίπεδα υγρών και ηλεκτρολυτών.
• Συνεχείς εντερικοί ήχοι.
• Ναυτία απορρύθμιση της γαστρεντερικής λειτουργίας
εξαιτίας των αυξημένων επιπέδων λιθίου.
99
Παρεμβάσεις του Νοσηλευτή
• Χορήγηση συχνών γευμάτων πλούσιων σε
υδατάνθρακες και πρωτεΐνες.
• Χορήγηση υγρών, παρακολούθηση επιπέδων υγρών,
ηλεκτρολυτών κυρίως νατρίου και του λιθίου.
• Συνεχής εξέταση της ποσότητας και της ποιότητας των
ούρων.
• Χορήγηση τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες.
100

• Διαταραγμένο πρότυπο ύπνου σχετιζόμενο με
βιοχημικές αλλοιώσεις ( μειωμένη σεροτονίνη ) ή με
ψυχολογικό στρες ή έλλειψη αναγνώρισης της
κόπωσης ή υπερδραστηριότητα.
• Άτομα με μανία
• Άρνησή τους ότι χρειάζονται ύπνο.
• Μπορεί να παρουσιάσει αλλαγές στην συμπεριφορά,
αυξημένη ευερεθιστότητα.
101
• Άτομα με Κατάθλιψη:
• Το άτομο μπορεί να νιώσει κόπωση ή υπερυπνία.
• Αναγνώριση τη φύση των διαταραχών του ύπνου.
• Προσδιορισμό προηγούμενων τυπικών συμπεριφορών,
• Μείωση της πρόσληψης καφεΐνες.
• Περιορισμός της πρόσληψης υγρών τις απογευματινές ώρες.
• Καθημερινό πρόγραμμα τεχνικών χαλάρωσης.
• Μείωση περιβαλλοντικών ερεθισμάτων.
• Λήψη καταπραϋντικών.
• Εναλλακτικές θεραπείες.
102
Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις
• Εντοπισμός του περιβαλλοντικού ερεθίσματος που
ευθύνεται για τον περιορισμό του ύπνου.
• Περιορισμός της κατανάλωσης καφεΐνης.
• Προσφέρονται μικρά γεύματα ή ζεστό γάλα πριν τον
ύπνο.
• Ενθάρρυνση για δραστηριότητες τις πρωινές και
απογευματινές ώρες και περιορισμός κατά τις βραδινές
ώρες.
• Καθημερινό πρόγραμμα τεχνικών χαλάρωσης.
103
Ευθύνες του νοσηλευτή στην αντιμετώπιση
των παρενεργειών των φαρμάκων 1/5
• Αναστολείς την μονοαμινοξειδάσης Α- ΜΑΟ( φενελζίνη,
Nardil, Τρανυλκυπρομίνη - Parnate).
• Εκπαίδευση του ατόμου για τον περιορισμό τροφών που
περιέχουν τυραμίνη, διότι προκαλείται υπέρταση.
• Εκπαίδευση για τη δράση και τις παρενέργειες των
φαρμάκων. Για τη σημασία της λήψης του φαρμάκου
συγκεκριμένη ώρα.
• Παρακολούθηση για την αποτελεσματικότητα των
φαρμάκων, ενημέρωση για την αιφνίδια διακοπή της
φαρμακευτικής αγωγής.
104

• Άτυπα αντικαταθλιπτικά (βουπροπιόνη Zyban, Τραζοδόνη

Desyrel).
• Εκπαίδευση του ασθενή στις παρενέργειες του φαρμάκου,
όπως πρόκληση σπασμών σε λήψη υψηλής δοσολογίας.
• Εκπαίδευση της λήψης του φαρμάκου όπως ορίζει ακριβώς η
συνταγογράφηση.
• Ενημέρωση του ασθενή στα συμπτώματα σεξουαλικής
δυσλειτουργίας, όπως πριαπισμός.
105
• Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης και
νορεπινεφρίνης, Βεβλοφαξίνης όπως: Effexor SR, Ντουλοξετίνη
Xeristar.
• Συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων
 Ορθοστατική υπόταση: Εκπαίδευση του ατόμου να σηκώνεται
αργά και σταδιακά.
 Αντιχολινεργικές δράσεις : ξηροστομία, θάμβος όρασης,
φωτοφοβία, δυσκοιλιότητα, δυσχέρεια έναρξης ούρησης –
επίσχεση ούρων και ταχυκαρδία. Εκπαίδευση του ατόμου να
μασάει τσίχλες μέντας χωρίς ζάχαρη και παγάκια για την
ξηροστομία.
 Εκπαίδευση στη λήψη υγρών, τροφών πλούσιες σε φυτικές ίνες
και άσκηση για μείωση της δυσκοιλιότητας.
 Παρακολούθηση των ανδρών για καλοήθη προστατική
υπερπλασία που δημιουργεί τυχόν προβλήματα στην ούρηση.
106

Συχνότερες ανεπιθύμητες ενέργειες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων
• Κατασταλτική δράση: Εκπαίδευση των ασθενών να μην κάνουν
επικίνδυνες δραστηριότητες εάν νιώθουν νωθρότητα και
υπνηλία.
• Καρδιοτοξικότητα: Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά αναστέλλουν
τη λειτουργία του πνευμονογαστρικού νεύρου και δρουν
απευθείας στο δεμάτιο του His, με συνέπεια την μειωμένη
διέγερση. Τα άτομα πάνω από 40 ετών, που ιστορικό
καρδιοπαθειών, πρέπει να υποβληθούν σε καρδιολογικό έλεγχο
πριν την έναρξη της φαρμακοθεραπείας και μετά ανά τακτά
διαστήματα αφού πάρουν το φάρμακο.
107
• Επιληπτικές κρίσεις. Προκαλούν ελάττωση της οδού επιληψίας.
• Υπομανία: Εξέταση για εμφάνιση συμπτωμάτων διπολικής
διαταραχής ως διαφοροδιάγνωση.
• Σεξουαλική δυσλειτουργία: Εμφανίζεται στο 70% ανδρών και
γυναικών ανοργασμικότητα, καθυστερημένη εκσπερμάτιση και
πτώση της λίμπιντο.
• Υπερτασική κρίση : Να μη λαμβάνουν τροφές που έχουν
τυραμίνη.
• Αλληλεπιδράσεις: Να λαμβάνουν φάρμακα μόνο με
συνταγογράφηση, ώστε να αποφεύγονται αυτά που έχουν
αλληλεπίδραση.
108
Εκπαίδευση του ασθενή

• Κατά τη λήψη της φαρμακευτικής αγωγής με λίθιο ο ασθενής
εκπαιδεύεται να διατηρεί σταθερά τα επίπεδα του λιθίου. Σε
περίπτωση αφυδάτωσης λόγω υπερβολικής εφίδρωσης από
αύξηση της θερμοκρασίας ή από την επίδραση της
σωματικής άσκησης θα πρέπει να ενυδατώνεται ο ασθενής
και να λαμβάνει και νάτριο προκειμένου να διατηρήσει
σταθερά τα επίπεδα λιθίου.
• Απαιτούνται αλλαγές στον τρόπο ζωής για τη διατήρηση της
ισορροπίας λιθίου / υγρών και ηλεκτρολυτών και την
πρόληψη της τοξικότητας. Επίσης απαιτείται συνεχής
ψυχοθεραπευτική υποστήριξη.
109
• Ένα άτομο εισήχθη σε μονάδα εσωτερική νοσηλείας. Το
άτομο εκδηλώνει συμπτώματα χάλαση συνειρμών, απουσία
εκδήλωσης όρεξης για φαγητό, ευερεθιστότητα και αλλαγή
στη διάθεσή του, από ευφορία σε ξέσπασμα του ατόμου σε
κλάματα. Το άτομο δεν κοιμήθηκε και παραμένει ξύπνιο
πηγαίνοντας πάνω – κάτω στο δωμάτιο.
• Τίθενται τα παρακάτω ερωτήματα.
1. Κατά τη λήψη ιστορικού και τη συνέντευξη διατυπώστε
πέντε ερωτήσεις που θα θέσετε στο άτομο κατά την
επικοινωνία σας.
110

2. Προσδιορίστε τρεις νοσηλευτικές διαγνώσεις με σειρά
προτεραιότητας και τις αντίστοιχες νοσηλευτικές
παρεμβάσεις σε σχέση με τη φροντίδα του εν λόγω ατόμου.
3. Ποιο φάρμακο θεωρείται εσείς ότι συνταγογραφείται για
το συγκεκριμένο ασθενή.
4. Προσδιορίστε ένα βραχυπρόθεσμο θεραπευτικό στόχο και
την αναμενόμενη έκβαση και τρεις παρεμβάσεις που πρέπει
να εμπεριέχονται στο σχέδιο νοσηλευτικής φροντίδας σε
ασθενή με διαταραγμένο ύπνο, όπως προσδιορίζεται από
τον ίδιο τον ασθενή, ο οποίος πιθανόν να σχετίζεται με
διαταραχές της αισθητηριακής λειτουργίας.
111
Επιλόχεια Κατάθλιψη
• Η κατάθλιψη της λοχείας (μετά τον τοκετό) μπορεί να
παρουσιαστεί με τη μορφή επιλόχειας θλίψης
/μελαγχολίας έως και ψυχωσική διαταραχή.
112
• Οι λεχωίδες παρουσιάζουν συμπτώματα:
o Κλάμα, άγχος, μειωμένη συγκέντρωση και έλλειψη
ενεργητικότητας αμέσως μετά τον τοκετό.
o Τα συμπτώματα της «επιλόχειας θλίψης »
κορυφώνονται την 3η – 4η ημέρα της λοχείας και
υποχωρούν τη 2η εβδομάδα, χωρίς φαρμακευτική
αγωγή.
113
Συμπτώματα Επιλόχειας Ψύχωσης 1/2
• Η επιλόχεια ψύχωση εκδηλώνεται συνήθως εντός 3
εβδομάδων μετά τον τοκετό.
• Παρουσιάζεται καταθλιπτική διάθεση, δυσκολία
συγκέντρωσης, αισθήματα ενοχής, έλλειψη
ενδιαφέροντος ή απόρριψη του βρέφους, ή
αδικαιολόγητο φόβο ότι κάτι κακό θα του συμβεί.
• Η λεχωίδα τηρεί παθολογική στάση σε σωματικές
λειτουργίες. Πρέπει να αξιολογείται ο κίνδυνος
αυτοκτονίας ή βρεφοκτονίας.
114
Συμπτώματα Επιλόχειας Ψύχωσης 2/2

• Η βελτίωση διαπιστώνεται μετά από 2-3 μήνες
θεραπείας.
• Οι γυναίκες με ιστορικό ψυχιατρικών διαταραχών έχουν
μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης επιλόχειας
115
Κατάθλιψη των Ηλικιωμένων
• Τα ηλικιωμένα άτομα εκφράζουν την κατάθλιψη με
σωματοποίηση των συμπτωμάτων τους, όπως
κεφαλαλγία και κοιλιακές ενοχλήσεις. Μπορεί να
αισθάνονται θλίψη και έχουν μείωση των γνωστικών
λειτουργιών.
• Οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να ελέγχονται προληπτικά για
κατάθλιψη.
116
Απαντήσεις στο Κλινικό Περιστατικό 1/8

Απάντηση στην πρώτη ερώτηση.
1. Παράδειγμα ερωτήσεων:
 Τι σας φέρνει σήμερα εδώ, στο χώρο του νοσοκομείου;
 Έχετε ξαναέρθει στο νοσοκομείο; Αν ναι, σε ποιο, πότε και
για πόσο χρονικό διάστημα.
 Έχει συμβεί κάτι τον τελευταίο χρονικό διάστημα που το
θεωρείται καταλυτικό, ώστε να βρίσκεται εδώ σήμερα.
 Μήπως ακούτε φωνές ή βλέπετε πράγματα που είναι
ασυνήθιστα;
 «Μπορείτε να περιγράψετε πως περνάτε μια συνηθισμένη
ημέρα, από την ώρα που ξυπνάτε μέχρι που πηγαίνετε για
ύπνο;»
117
• Οι διαγνώσεις κατά προτεραιότητα και οι αντίστοιχες

παρεμβάσεις είναι:
 Ο κίνδυνος βίας προς τους άλλους ασθενείς, σχετιζόμενος με
την ευερεθιστότητα και την ταχεία εναλλαγή της διάθεσης
του ασθενή.
118

 Νοσηλευτικές παρεμβάσεις
 Μειώνετε τα ερεθίσματα από το ανθρώπινο ή περιβάλλον
δωματίου του ασθενή, όταν το άτομο είναι ευερέθιστο.
 Παρακολούθηση του ατόμου να ανέχεται καταστάσεις ματαίωσης ή
άλλες καταστάσεις από το ανθρώπινο περιβάλλον.
 Διατήρηση ασφαλούς περιβάλλοντος μετακινώντας τα αντικείμενα
για να αποφευχθεί ακούσιος ή εκούσιος τραυματισμός του ατόμου.
 Προσφέρετε εναλλακτικές λύσεις, όπως η χορήγηση ενός χυμού
αντί καφέ.
 Αυξήστε τα περιβαλλοντικά ερεθίσματα.
 Επικοινωνήστε με το άτομο με σεβασμό και όχι με επικριτικό τρόπο.
 Προσπαθείτε να μεταβιβάζετε ρεαλιστική θετική ανατροφοδότηση.
119
 Ο κίνδυνος βίας προς τους άλλους ασθενείς, σχετιζόμενος με
την ευερεθιστότητα και ταχεία εναλλαγή της διάθεσης, πιθανή
υπάρχουσα κατάσταση .
 Διαταραγμένες διεργασίες σκέψης, σχετιζόμενες με φυγή ιδεών
και χάλαση συνειρμών.
 Νοσηλευτικές παρεμβάσεις:
 Περιορίστε τα εξωτερικά ερεθίσματα. Προάγετε την ικανότητα
συγκέντρωσης του ατόμου και τον προσανατολισμό του στην
πραγματικότητα.
 Μη ισορροπημένη διατροφή, πρόσληψη λιγότερης τροφής
από τις απαιτήσεις, σχετιζόμενη με απουσία όρεξης και
αυξημένης δραστηριότητας. 120

 Χορηγήστε συχνά γεύματα πλούσια σε υδατάνθρακες και
πρωτεΐνες.
 Χορηγήστε ροφήματα, πλούσια σε βιταμίνες, μέταλλα και
ηλεκτρολύτες.
 Παρακολουθείτε τα επίπεδα υγρών και ηλεκτρολυτών,
κυρίως νατρίου και λιθίου.
 Χορηγείτε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες.
 Εξετάζετε συχνά τα προσλαμβαλλόμενα και τα
αποβαλλόμενα υγρά.
121
 Διαταραγμένο πρότυπο ύπνου, αποστέρηση ύπνου, σχετιζόμενο
με διαταραγμένη αισθητηριακή λειτουργία, αϋπνία και
υπερδραστηριότητα.
 Προσδιορίστε μαζί με το άτομο το περιβαλλοντικό ερέθισμα που
εμποδίζει τον ήρεμο ύπνο,
 Χορήγηση ζεστού γάλακτος στο κρεβάτι αν ξυπνήσει το άτομο,
 Αποφύγετε ροφήματα όπως τσάι, καφέ, κόκα- κόλα,
 Προγραμματίστε δραστηριότητες το πρωί και αποφύγετε
δραστηριότητες το βράδυ και πριν τον ύπνο,
 Ενθαρρύνετε ένα καθημερινό πρόγραμμα τεχνικών χαλάρωσης
πριν το βραδινό ύπνο,
 Με τη συνεργασία του ατόμου χορηγήστε τη συνταγογραφημένη
φαρμακευτική αγωγή.
122
• Απάντηση 3Η
 Σε αυτόν το θεραπευόμενο, ενδέχεται να
συνταγογραφηθεί ανθρακικό λίθιο για χορήγηση από το
στόμα. Κατά την αξιολόγηση ενδέχεται να προκύψει
ένδειξη για χορήγηση βενζοδιαζεπίνης ή αντιψυχωτική
δράση του λιθίου (σε 2-4 εβδομάδες). Κατόπιν τα
φάρμακα αυτά μπορεί να διακοπούν σταδιακά.
123
• Απάντηση 4η
 Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις
 Το άτομο θα είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τις
ανάγκες για ανάπαυση και ύπνο.
 Προγραμματίστε και εφαρμόστε ένα τυποποιημένο
πρότυπο ανάπαυσης – δραστηριότητας – ύπνου, το
οποίο θα βοηθήσει να ανταποκρίνεται στους ρόλους του
και να συμβάλλει στην ικανοποίηση των αναγκών για
αυτοφροντίδα.
124
Ερώτηση 1η
• Ένα άτομο εισάγεται σε μια κλειστή μονάδα εσωτερικής νοσηλείας
για θεραπευτική αντιμετώπιση διπολικής διαταραχής τύπου Ι. Ενώ
ο νοσηλευτής ξεκινά την κλινική αξιολόγηση του ατόμου, εκείνος
σηκώνεται όρθιος και αρχίζει να περπατά γύρω- γύρω στο δωμάτιο
φωνάζοντας: « Δεν μπορείς να μου το κάνεις αυτό ! Ξέρεις ποιος
είμαι εγώ; Θέλω να φύγω από δω!!!» Η καταλληλότερη αντίδραση
του νοσηλευτή τη δεδομένη στιγμή είναι να εστιάσει:
1. Στη λήψη πληροφοριών που έχει προγραμματίσει να λάβει από τον
ασθενή.
2. Στην παροχή ενός ασφαλούς περιβάλλοντος τόσο στο
θεραπευόμενο όσο και στον εαυτό του.
3. Στην παροχή επαρκούς ποσότητας φαγητού στο άτομο ώστε να
διατηρηθεί η ομοιόστασή του.
4. Στη χορήγηση ενδομυϊκά νευροληπτικού φαρμάκου, ώστε να
αποτραπεί η κλιμάκωση της συμπεριφοράς του ατόμου.
125
Απάντηση στην 1η ερώτηση
• Η απάντηση 2 είναι η ορθότερη επιλογή διότι ένα άτομο με
συμπτώματα μανίας χαρακτηρίζεται από μειωμένη κριτική
ικανότητα, παρατηρητικότητα και διατρέχει κίνδυνο να
τραυματιστεί. Ο νοσηλευτής πριν προβεί σε άλλες ενέργειες πρέπει
να λάβει μέτρα για την προάσπιση της ασφάλειας του ατόμου. Είναι
πιθανόν να μην είναι σε θέση να συμπράξει στο συμβόλαιο για την
ασφάλειά του. Το πρώτο μέρος του συμβολαίου θα αφορά την
παραμονή του ατόμου στο νοσοκομείο. Εάν το άτομο δεν μπορεί να
ανταποκριθεί το επόμενο βήμα είναι ο νοσηλευτής να εξηγήσει στο
άτομο τους όρους της εισαγωγής του στο νοσοκομείο.
• Ο νοσηλευτής δεν μπορεί να ανταποκριθεί στο αίτημα για εξιτήριο
βάσει της κατάστασης του ασθενή και των κείμενων νόμων που
ισχύουν.
126
Ενότητα 9: Σχιζοφρένεια στα παιδιά και τους ενήλικες

 Αναλυτική Περιγραφή  Θεραπεία,
Ενότητας,  Ορισμός της ψύχωσης στους
Ενήλικες,
 Επιδημιολογία,
 Ορισμός Κουλτούρας,
 Αιτιολογία,
 Ορισμός Μεταβίβασης,
 Συμπτωματολογία,
 Ορισμός Προκατάληψης,
 Θεραπεία,
 Ορολογία της σχιζοφρένειας,
 Νοσηλευτική Φροντίδα,
 Ορισμός της ψύχωσης στα
παιδιά,  Συμπεράσματα,
 Επιδημιολογία,  Βιβλιογραφία.
 Αιτιολογία,
 Συμπτωματολογία,
1

• Η 9Η Ενότητα περιλαμβάνει την οριοθέτηση της
ορολογίας για την ψύχωση στα παιδιά και τους
ενήλικες. Αναφέρεται η επιδημιολογία, η αιτιολογία, η
συμπτωματολογία, η θεραπεία και η νοσηλευτική
φροντίδα.
2
• Μετά από την παρακολούθηση και τη μελέτη του
μαθήματος, ο φοιτητής νοσηλευτικής θα είναι σε θέση να
ορίζει τι είναι ψύχωση στα παιδιά και τι είναι ψύχωση στους
ενήλικες. Να αναλύει την αιτιολογία, τα συμπτώματα τόσο
στα παιδιά και πως εκφράζονται και τα αντιλαμβάνονται οι
γονείς, αλλά και στους ενήλικες και πως γίνονται αντιληπτά
από τους ίδιους και το οικογενειακό περιβάλλον.
• Να αναφέρει τις θεραπευτικές παρεμβάσεις και τις
νοσηλευτικές παρεμβάσεις, τόσο στους ασθενείς όσο και
στην οικογένεια.
Ο σκοπός του μαθήματος

φοιτητές τη νοσολογία της παιδικής σχιζοφρένειας
και της σχιζοφρένειας ενηλίκων. Η οποία θα τους
βοηθήσει να αποκτήσουν δεξιότητες νοσηλευτικών
παρεμβάσεων για τη διαδικασία βοήθειας των
ασθενών ώστε να βελτιώσουν τη σκέψη τους, το
συναίσθημά τους, την αντίληψή τους και τη
συμπεριφορά τους.
4
 Να εκπαιδευτείτε στην ιστορική ανασκόπηση των
παιδικών ψυχώσεων,
 Να γνωρίσουν οι φοιτητές την εξέλιξη των παιδικών
ψυχώσεων,
 Να γνωρίσουν τα κριτήρια διάγνωσης του
«σχιζοφρενικού συνδρόμου» στην παιδική ηλικία και
στους ενήλικες.
Ορολογία
• Εθνοκεντρισμός (Ethnocentrism). Είναι η πεποίθηση που έχει
ένα άτομο ότι ο πολιτισμός του είναι σημαντικότερος από
τον πολιτισμό του άλλου.
• Εθνότητα (Ethnicity). Είναι η αντίληψη του εθνικού δεσμού,
και το βίωμα του συναισθήματος ότι ανήκει σε μια
συγκεκριμένη πολιτισμική ομάδα.
• Ηλικιακή διάκριση (ageism). Είναι η κατάσταση κατά την
οποία τα ηλικιωμένα άτομα πέφτουν θύματα προκατάληψης
και διακρίσεων, που βασίζονται αποκλειστικά στην ηλικία
τους.
6
Διάκριση
• Η διάκριση (discrimination) είναι η προκατάληψη, η
οποία εκδηλώνεται μέσω της συμπεριφοράς.
• Δικαιοπρακτική ικανότητα (competency) πρόκειται

για όρο, σύμφωνα με τον οποίο ένα άτομο είναι ικανό
να προβαίνει σε λογικές κρίσεις και να λαμβάνει
αποφάσεις σχετικά με τη θεραπεία του και άλλα
σημαντικά σημεία της προσωπικής του ζωής.
Προκατάληψη
 Προκατάληψη (Prejudice) είναι η αρνητική στάση που
εκδηλώνει ένα άτομο απέναντι σε ανθρώπους που είναι
διαφορετικοί από τον ίδιο.
 Στερεότυπα (stereotypes ) είναι συγκεκριμένος τρόπος

οργάνωσης των πληροφοριών. Προέρχονται από
αρνητικές προκαταλήψεις και πρόκειται για εικόνες
παγωμένες στο χρόνο, οι οποίες μας κατευθύνουν να
αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα με τρόπου που
προσδοκούμε να τα δούμε.
8
Θεραπευτική Επικοινωνία
(Therapeutic communication)
 Θεραπευτική Επικοινωνία (Therapeutic communication)
είναι η διαδικασία άσκησης επιρροής στη συμπεριφορά των
άλλων μέσω της αποστολής, της λήψης και της
αποκωδικοποίησης λεκτικών και εξωλεκτικών μηνυμάτων, με
θεραπευτικό στόχο.
 Θεραπευτική Σχέση (Therapeutic Relationship). Η σχέση
επαγγελματία υγείας - θεραπευομένου, η οποία εστιάζει στις
ανάγκες του θεραπευομένου, είναι στοχοκατευθυνόμενη,
βασίζεται σε θεωρητικό πλαίσιο και διακατέχεται από
εποπτεία άλλου επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Ορολογία της Σχιζοφρένειας

• Το γλωσσάριο περιγράφει την παιδική σχιζοφρένεια ως
εξής: «η σχιζοφρένεια ανήκει στην ομάδα ψυχώσεων
στις οποίες υπάρχει μια βασική διαταραχή της
προσωπικότητας, χαρακτηριστική διαταραχή της
σκέψης, συχνά δίνει μια αίσθηση ότι το άτομο
ελέγχεται από ξένες δυνάμεις, παραληρητικές ιδέες που
μπορεί να είναι αλλόκοτες, διαταραχές στην αντίληψη,
διαταραχή στο συναίσθημα που είναι σε δυσαρμονία
με την πραγματικότητα και αυτισμός».
10
Ιστορική Αναδρομή 1/2
• Ο Maudsley στα τέλη του 19ου αιώνα αναφέρθηκε στις ψυχικές
διαταραχές των παιδιών.
• Ο Kraepelin, το 1896, περιέγραψε την κλασική ταξινόμηση της
σχιζοφρένειας, που ως γνωστόν αναφέρονταν ως πρώιμη άνοια.
• Ο όρος παιδική Σχιζοφρένεια χρησιμοποιήθηκε από τον Bender,
1947.
• Από τις ψυχώσεις που ξεχωρίζουν είναι η παιδική σχιζοφρένεια
και ο παιδικός αυτισμός.
• Ο Beres περιέγραψε επτά αποκλίσεις της λειτουργίας του Εγώ:
– Φύση και βαθμός της σχέσης με τους ενήλικες ως ξεχωριστά
πρόσωπα.
– Επικοινωνία.
– Ορμή για κατάκτηση και επιτεύγματα.
11
Ιστορική Αναδρομή 2/2

• Τα εννέα κριτήρια για το «σχιζοφρενικό σύνδρομο » της παιδικής
ηλικίας που κατέληξε η βρετανική ομάδα εργασίας (Creak, 1961):
– Σοβαρή και παρατεταμένη έλλειψη ικανότητας του παιδιού να
δημιουργεί σχέσεις με ανθρώπους,
– Έλλειψη αναγνώριση προσωπικής ύπαρξης,
– Παθολογική ενασχόληση με τα αντικείμενα,
– Επίμονη αντίσταση για αλλαγή στο περιβάλλον,
– Παθολογικές αντιδράσεις σε αισθητηριακά ερεθίσματα,
– Τάση για αποδιοργάνωση και σύγχυση,
– Διαταραχές ομιλίας, αλαλία, ηχολαλία, ή επαναληπτική ομιλία,
– Νοητικές λειτουργίες μειωμένες,
– Κινητικές διαταραχές. 12
Παιδική Σχιζοφρένεια
Φαινομενολογία
• Όπως γνωρίζουμε υπάρχουν κάποιες διαφωνίες για το ποια
είναι τα όρια της σχιζοφρένειας στα παιδιά.
• Ο Kolvin καθόρισε τρεις ομάδες συμπτωμάτων ως
διαγνωστικά κριτήρια:
– Ψευδαισθήσεις, στερεοτυπίες και μια τάση του παιδιού
να απαντάει μερικώς.
– Διαταραχές στις σκέψεις (ροή, περιεχόμενο).
– Διαταραχές του συναισθήματος (απροσφορότητα,
επιπέδωση) καθώς και διαταραχές στη βούληση και τις
ενορμήσεις.
13
Ηλικιακά Κριτήρια 1/4

Σύμφωνα με τον Antony (1958a, 1958 b) πρότεινε το εξής
σύστημα ταξινόμησης το οποίο καθορίστηκε με βάση την ηλικία:
Πρώιμη έναρξη (πριν τα 2-3 χρόνια) και βραδεία πορεία.
Συμπεριλαμβάνονται τα σύνδρομα:
 Πρώιμος παιδικός αυτισμός του Kanner (1943).
 Ο τύπος της παιδικής σχιζοφρένειας με ψευδοκαθυστέρηση

της Bender (1947).
 Ο τύπος της σχιζοφρένειας χωρίς έναρξη της Despert (1938).
 Η νόσος Heller με οξεία έναρξη συμπτωματολογίας σε ηλικία

3-5 ετών.
14
Οι Γαλλόφωνοι συγγραφείς συμφωνούν ότι:
 Με τον όρο πρώιμη ψύχωση όταν ηλικία έναρξης είναι πριν
το 5ο -6ο χρόνο ηλικίας και με τον όρο όψιμη ψύχωση όταν
η ηλικία έναρξης είναι 6-10 ετών, όπου εδώ κατατάσσεται
η παιδική σχιζοφρένεια.
 Σύμφωνα με την Αγγλική Σχολή, με εκπροσώπους Rutter
1972 και Kolvin η παιδική σχιζοφρένεια αρχίζει με
ψυχωτικά συμπτώματα που σπάνια είναι εμφανή πριν την
ηλικία των 7-8 ετών.
15

 Επιστήμονες από της ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι υπάρχει σχέση
του πρώιμου νηπιακού αυτισμού και παιδικής
σχιζοφρένειας.
 Πρώιμος παιδικός αυτισμός του Kanner (1943).
 Ο τύπος της παιδικής σχιζοφρένειας με

ψευδοκαθυστέρηση της Bender (1947).
 Ο τύπος της σχιζοφρένειας χωρίς έναρξη της Despert
(1938).
 Η νόσος Heller με οξεία έναρξη συμπτωματολογίας σε
ηλικία 3-5 ετών.
16
• Τέλος οι επικρατούσες απόψεις σύμφωνα με το

DSMII και στο ICD9 είναι ότι, ο πρώιμος νηπιακός
αυτισμός και η παιδική σχιζοφρένεια είναι
διαφορετικές κλινικές οντότητες.
17
Τα Συμπτώματα της Παιδικής

Σχιζοφρένειας
 Ψευδαισθήσεις, στερεοτυπίες και μια τάση του παιδιού να
απαντά μερικώς ή όχι ολοκληρωμένα σε ερωτήσεις.
 80% των παιδιών είχαν ακουστικές ψευδαισθήσεις και 50%
από αυτά σωματικές ή οπτικές ψευδαισθήσεις.
 Διαταραχές στη σκέψη ( ροή και περιεχόμενο ),
 Διαταραχές του συναισθήματος ( απροσφορότητα και
επιπέδωση ),
 Διαταραχές στη βούληση και τις ενορμήσεις.
18
Επιδημιολογία της παιδικής
Σχιζοφρένειας
• Τα αγόρια υπερισχύουν έναντι των κοριτσιών 2,5:1.
• Παρόμοια είναι η συχνότητα και στην εφηβική ηλικία και

στους ενήλικες.
• Η ηλικία έναρξης είναι τα 5 έτη και είναι σπάνιο πριν

την ηλικία 7 και 8 έτη.
19
Αιτιολογικοί Παράγοντες
• Κληρονομικές – γενετικές απόψεις.
• Ψυχοδυναμικές – Ψυχαναλυτικές απόψεις.
 Η υπόθεση του διπλού δεσμού,
 Η θεωρία της οικογενειακής συναλλαγής,
 Το συζυγικό σχίσμα,
 Το βλαισό ζεύγος,
 Διαταραχές της ομιλίας στους γονείς,
 Η ψυχαναλυτική άποψη.
20
Θεραπευτικές μέθοδοι της παιδικής
σχιζοφρένειας 1/4
• Σε οξεία έναρξη της νόσου είναι σκόπιμο να διερευνηθεί η
πιθανότητα ενδονοσoκομειακής νοσηλείας του παιδιού για να
επιτευχθεί ύφεση των συμπτωμάτων και να σχεδιαστεί πρόγραμμα
θεραπευτικής παρέμβασης του παιδιού.
• Το επόμενο στάδιο είναι το νοσοκομείο ημέρας .
• Φαρμακευτική αγωγή, η χρήση φαινοθειαζινών έχουν συχνά
θεαματικά αποτελέσματα. Και η θειοδιραζίνη προτείνεται για τη
μείωση των ψυχωσικών συμπτωμάτων.
• Η χρήση υποστηρικτικής ψυχοθεραπείας.
• Η ψυχαναλυτική θεραπεία συμβάλλει με την ενίσχυση των
μηχανισμών άμυνας.
21

• Ο θεραπευτής στη διάρκεια της θεραπείας είναι το
βοηθητικό Εγώ του παιδιού. Διευκολύνει τις αντιληπτικές
λειτουργίες του Εγώ του, ενώ παράλληλα είναι ο συντονιστής
της διεπιστημονικής θεραπευτικής ομάδας.
• Στη θεραπεία του παιδιού χρησιμοποιούνται οι
παραλεκτικές μέθοδοι, όπως η μουσική και ρυθμική που
μπορεί να βοηθήσουν να αποκτήσει το παιδί την αίσθηση
εικόνας σώματος. Επίσης βοηθάμε το παιδί να αναπτύξει την
αίσθηση της προσωπικής του ύπαρξης και ταυτότητας.
22
• Επίσης παράλληλα με τη θεραπευτική αντιμετώπιση του
παιδιού είναι σημαντικό να συνδυάζεται με συμβουλευτική ή
ψυχοθεραπευτική εργασία με τους γονείς του παιδιού.
• Ένας άλλος στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να διευκολύνει
τους γονείς που παρουσιάζουν νευρωσική συμπτωματολογία
να επιλύσουν ή να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα τους,
ώστε να μη επηρεάζονται με αρνητικό τρόπο οι θεραπευτικές
προσπάθειες για το παιδί.
• Επίσης η ταυτόχρονη θεραπευτική βοήθεια στους γονείς
συμβάλλει στη μελέτη παραγόντων που επηρεάζουν την
πορεία και την πρόγνωση της νόσο και του παιδιού.
23

• Επίσης η αρνητική στάση και η επικριτική συμπεριφορά από

τα μέλη της θεραπευτικής ομάδας προς τους γονείς των
παιδιών με ψύχωση είναι αποτέλεσμα αντιμεταβιβαστικών
αντιδράσεων, επειδή η πρόοδος που παρατηρείται κατά τη
θεραπεία των παιδιών με ψύχωση είναι βραδεία και τα μέλη
αισθάνονται ανεπάρκεια και αδυναμία.
24
• Οι παιδικές ψυχώσεις αποτελούν μια από τις σοβαρότερες

ψυχικές διαταραχές και οι επιπτώσεις είναι σημαντικές στην
προσωπικότητα του παιδιού που αναπτύσσεται. Η
θεραπευτική παρέμβαση γίνεται από τη θεραπευτική ομάδα,
τόσο στο ίδιο το παιδί, όσο και στην οικογένεια η οποία
πρέπει να βοηθηθεί για να υποστηρίξει στην θετική πορεία
της εξέλιξης του παιδιού.
25
Σχιζοφρένεια στου Ενήλικες

Ορισμός
Σχιζοφρένεια είναι βαριά ψυχωτική διαταραχή. Χαρακτηρίζεται
από διαταραχή της σκέψης, της αντίληψης, του συναισθήματος,
της ομιλίας, της συμπεριφοράς, των διαπροσωπικών σχέσεων.
Γενικότερα αποδιοργανώνεται η προσωπικότητα του ατόμου.
26
Κλινικοί Τύποι Σχιζοφρένειας 1/5
• Αποδιοργανωμένος Τύπος (Ηβηφρενενικός)
Χαρακτηριστικά:
• Ασυναρτησία.
• Χάλαση των συνειρμών.
• Αποδιοργανωμένη συμπεριφορά.
• Αμβλύ ή απρόσφορο συναίσθημα.
27

• Αδιαφοροποίητος
• Προεξάρχουσες παραληρητικές ιδέες.
• Ψευδαισθήσεις.
• Ασυναρτησία ή πολύ αποδιοργανωμένη
28
• Κατατονικός Τύπος
• Κατατονική εμβροντησία (stupor).
• Μείωση της αντίδρασης προς το περιβάλλον.
• Αλαλία.
• Κατατονική δυσκαμψία.
• Ακατάλληλες ή παράξενες στάσεις.
29

• Παρανοϊκός Τύπος
• Προκατάληψη με μια ή περισσότερες
παραληρητικές ιδέες.
• Συχνές ακουστικές ψευδαισθήσεις.
• Ασυναρτησία ή πολύ αποδιοργανωμένη
30
• Υπολειμματικός Τύπος
• Απουσία εμφανών παραληρητικών ιδεών,
Ψευδαισθήσεων ή πολύ αποδιοργανωμένης
συμπεριφοράς.
• Ύπαρξη απρόσφορου συναισθήματος, κοινωνική
απόσυρση, εκκεντρική συμπεριφορά, παράλογη
σκέψη ή χαλαρός συνειρμός.
31
Νοσηλευτική Φροντίδα 1/18

Ολιστική Προσέγγιση
Εστιασμός στα εξής:
 Διαταραχές σκέψης.
 Διαταραχές αντίληψης.
 Διαταραχές συναισθήματος.
 Διαταραχές διαπροσωπικών σχέσεων / συμπεριφορά.
32
Διαταραχές Σκέψης:
 Διαταραχή του ειρμού ή της μορφής της πορείας της
σκέψης που εκδηλώνεται με ασυναρτησία, σαλάτα
λέξεων ή νεολεξίες.
 Διαταραχή του περιεχομένου της σκέψης που
εκδηλώνεται με παραληρητικές ιδέες συσχέτισης,
δίωξης, μεγαλείου και ζηλοτυπίας.
 Αυτισμός, αλαλία, ανακοπή της σκέψης.
33

Διαταραχές Σκέψης:
Χαρακτηριστικά Αποδεικτικά Στοιχεία:
 Παραληρητικές ιδέες,
 Ανικανότητα συγκέντρωσης της προσοχής,
 Χάλαση συνειρμών,
 Υπερβολική εγρήγορση (φόβος, καχυποψία),
 Έμμονες ιδέες,
 Ανικανότητα λήψης αποφάσεων, ακατάλληλη,
συμπεριφορά, διακεκομμένος ύπνος.
34
Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις:
 Δημιουργία θεραπευτικής σχέσης,
 Χρήση τεχνικών θεραπευτικής επικοινωνίας,
 Οργάνωση της επικοινωνίας,
 Έκφραση ενδιαφέροντος για κατανόηση της σκέψης του
αρρώστου.
35

 Θετική ενίσχυση της συγκροτημένης σκέψης,
 Εκτίμηση του ύπνου,
 Προγραμματισμός των ωρών ανάπαυσης και ύπνου,
 Βοήθεια του ασθενή για εκμάθηση τεχνικών που
διευκολύνουν τον ύπνο.
36
Διαταραχές Αντίληψης:
Χαρακτηριστικά συμπτώματα:
 Ψευδαισθήσεις, ακουστικές , αισθητηριακές, οπτικές,
γευστικές, οσφρητικές, απτικές,
 Τα αισθήματα δημιουργούνται στο εσωτερικό του
αρρώστου,
 Προβάλλονται στον εξωτερικό κόσμο και τα χειρίζεται
ως πραγματικά.
37

Διαταραχές αντίληψης
Χαρακτηριστικά συμπτώματα:
 Παραισθήσεις, παρερμηνείες υπαρκτών εξωτερικών
περιβαλλοντικών ερεθισμάτων.
 Προβλήματα εαυτού, παρουσιάζει σύγχυση για το
ποιος είναι, δεν χωρίζει τον εαυτό του από τους
άλλους.
38
Χαρακτηριστικά αποδεικτικά στοιχεία:
 Ομιλία και γέλιο με τον εαυτό του,
 Διακοπή ομιλίας και στροφή κεφαλής σαν να ακούει
κάτι,
 Ξάφνιασμα στο άκουσμα ομιλιών,
 Αδυναμία συγκέντρωσης προσοχής,
 Απότομες αλλαγές συναισθηματικής διάθεσης,
 Αδυναμία λήψης απλών αποφάσεων.
39

Νοσηλευτικοί Σκοποί Αξιολόγησης Παρεμβάσεων:
 Οι Νοσηλευτικές παρεμβάσεις αφορούν στην

τροποποίηση των συμπτωμάτων παρά στην πλήρη
αλλαγή της συμπεριφοράς.
40
Διαταραχές αντίληψης:
 Δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος με αποφυγή

λογομαχιών.
 Προσανατολισμός του ασθενή στην πραγματικότητα

με σαφή και συγκεκριμένη ομιλία.
41

 Οριοθέτηση στην παρορμητική αντίδραση του αρρώστου

προς τα παρερμηνευμένα ερεθίσματα.
 Ειλικρινής έκφραση φόβων αν έχει επισημανθεί

εκδήλωση επιθετικότητας.
 Χρησιμοποίηση τεχνικών εξωτερικού ελέγχου.
42
 Διδασκαλία στον άρρωστο ποιες τεχνικές να

χρησιμοποιεί για να σταματά τις ψευδαισθήσεις.
 Τραγούδι, μουσικό όργανο, εργασιοθεραπεία, άθληση ,

ενίσχυση του ασθενή όταν χρησιμοποιεί τις τεχνικές.
 Δημιουργία ομαδικών συνεργασιών.
43

Διαταραχές Συναισθήματος:
 Απουσία συναισθήματος, επιπεδωμένο, απρόσφορο

συναίσθημα.
 Φαινομενική έλλειψη συναισθηματικής έκφρασης

και η απάθεια στο ύφος του αρρώστου.
44
Διαταραχές διαπροσωπικών σχέσεων:
 Απόσυρση από την πραγματικότητα των

διαπροσωπικών σχέσεων, λόγω φόβου, άγχους,
συναισθηματικής αδιαφορίας, από δραστηριότητες
της ζωής, ζει στον αυτιστικό φανταστικό του κόσμο.
 Ψυχοκινητικές διαταραχές, μορφασμοί, αλλόκοτες

στάσεις, απρόβλεπτη και παρορμητική συμπεριφορά.
45

Διαταραχές διαπροσωπικών σχέσεων
Αποδεικτικά Στοιχεία:
 Δυσκολία δημιουργία σχέσεων.
 Αντιμετώπιση προβλημάτων με θυμό, εχθρικότητα και
βίαιη συμπεριφορά.
 Προκατάληψη με ατομικές σκέψεις.
 Ακατάλληλα ενδιαφέροντα και δραστηριότητες.
46
Διαταραχές διαπροσωπικών σχέσεων
 Διακοπή της απόσυρσης με επικοινωνίας και

δραστηριότητες.
 Βοήθεια του ασθενή για εκπλήρωση των βασικών

αναγκών στις ώρες κοινωνικής απομόνωσης.
47

Νοσηλευτικές παρεμβάσεις:
 Προγραμματισμός κάθε ημέρας με καθορισμένες ώρες

για επικοινωνίας και δραστηριότητες.
 Ατομικές και ομαδικές επικοινωνίες.
 Ενσωμάτωση των ασθενών και των μελών του

προσωπικού σε κοινωνικές ομάδες επικοινωνίας.
48
Νοσηλευτικές παρεμβάσεις:
 Διακοπή της απόσυρσης με επικοινωνίες και

δραστηριότητες.
 Βοήθεια του ασθενή για εκπλήρωση των βασικών

αναγκών στις ώρες κοινωνικής απομόνωσης.
49
Νοσηλευτικές ευθύνες στη

φαρμακευτική αγωγή 1/3
Ψυχοτρόπα φάρμακα:
 Νευροληπτικά , αντιψυχωτικά: φαινοθειαζίνες π.χ.
largactil, θειοξανθενίου π.χ. Truxal, βουτυροφανόνη π.χ.
alloperidin.
 Ηρεμιστικά, Αγχολυτικά.
 Αντικαταθλιπτικά.
 Ψυχοδιεγερτικά.
50
 Αξιολόγηση των ψυχολογικών και οργανικών αντιδράσεων
προς τα φάρμακα.
 Καταγραφή πρωτοκόλλου παρακολούθησης επιπλοκών και
ενυπόγραφη ενημέρωση του ασθενή και της ομάδας.
 Οργάνωση εκμάθησης τρόπου λήψης των φαρμάκων.
 Διδασκαλία του ασθενή και της οικογένειας.
51

 Ενημέρωση του ασθενή για τα γενόσημα φάρμακα και τις
αλλαγές που έχουν στο χρώμα και το σχήμα.
 Επίσης ενημέρωση για να γίνεται παρακολούθησης της
δράση των φαρμάκων και το πώς αντιλαμβάνεται τα
συμπτώματα.
 Καταγραφή ημερήσια της παρακολούθησης της αντίδρασης
του ασθενή από το Νοσηλευτή για την επίδραση των
φαρμάκων στην εξέλιξη της συμπτωματολογίας της νόσου.
 Καταγραφή των απόψεων των ασθενών το πώς
αντιλαμβάνονται τη δράση των φαρμάκων και την αντίδρασή
τους μέσα από τη συμπτωματολογία.
52
• Η σχιζοφρένεια τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες είναι
μια δύσκολη ψυχωσική διαταραχή, η οποία επιδρά στο
άτομο, στην οικογένεια και ευρύτερα στην κοινωνία μέσω του
κοινωνικού στίγματος.
• Συνεπώς απαιτείται πολύ προσπάθεια από το άτομο, την
οικογένεια, τη διεπιστημονική ομάδα και την κοινωνία των
πολιτών να παραμείνουν αυτά τα άτομα μέσα στην
οικογένεια, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στην εργασία και
στην κοινωνία ως ένα τίμημα στην υποστήριξή τους να
ζήσουν τη ζωή που τους χάρισαν οι γονείς τους με τις
ιδιαιτερότητες τους.
53
Ενότητα 10: Μυασθένεια Gravis, Επιληψία

 Οδηγός της συμπτωματολογίας της μυασθένειας Gravis,
 Νοσηλευτική Θεραπεία.
1

Η Ενότητα περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας της επιληψίας
από την παιδική ηλικία μέχρι την ενήλικη ζωή. Γίνεται ανάλυση των
ειδών επιληψίας, περιγραφή της συμπτωματολογίας της
επιληψίας στα παιδιά και στους ενήλικες με ανάλυση
ιδιαιτεροτήτων. Αναφέρεται η διαδικασία διάγνωσης, θεραπείας,
και το πρωτόκολλο αντιμετώπισης επιληπτικής κρίσης. Επιπλέον
γίνεται ανάλυση της ορολογίας της μυασθένειας Gravis, της
επιδημιολογίας, της αιτιολογίας, της συμπτωματολογίας, της
θεραπείας και της νοσηλευτικής φροντίδας και υποστήριξης του
ασθενή και του οικογενειακού περιβάλλοντος. Γίνεται αναφορά στη
διδασκαλία του αρρώστου για την αυτοφροντίδα και την
ετεροφροντίδα του.
2
1/2
εκδηλώσεις και τη θεραπεία της μυασθένειας μυασθένειας
Gravis σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.
 Αναφέρει αιτιολογικούς παράγοντες για μυασθένεια Gravis,
εφαρμόζονται για τις γυναίκες και τους άνδρες για τη
διάγνωση των πρώτων συμπτωμάτων μυασθένειας Gravis.

2/2
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για τη μυασθένεια
Gravis σε κάθε ηλικιακή ομάδα,
 Χορηγήσει με ασφάλεια φάρμακα για τον έλεγχο των επιπλοκών
από όλα τα συστήματα στη μυασθένεια Gravis ,
 Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις στη μυασθένεια Gravis,
ασθενείς με μυασθένεια Gravis ,
ασθενή με μυασθένεια Gravis .
4
 Ο όρος “ GRAVIS ” προέρχεται από το λατινικό «gravis» που
σημαίνει «σοβαρός ή βαρύς».
 Το 17ο αιώνα ο Δρ. Thomas Willis, διαπίστωσε μια γυναίκα
που είχε πρόβλημα με τη νόσο και το 1930 διαπιστώθηκε μια
έλλειψη της νευρομυϊκής σύναψης.
 Χρόνια νόσος, συγκαταλέγεται στα αυτοάνοσα νοσήματα και
χαρακτηρίζεται από αδυναμία των μυών.

 Η επικράτηση των ασθενών με μυασθένεια gravis στις
Ηνωμένες Πολιτείες υπολογίζεται 14/100.000 πληθυσμό.
 Υπολογίζεται ότι στις ΗΠΑ ζουν 36.000 – 60.000 ασθενών
στις Ηνωμένες Πολιτείες.
 Η συχνότητα είναι μικρότερη 1:100.000.
 Αναλογία κοριτσιών έναντι αγοριών 5:1.
 Η μέση ηλικία έναρξης και η επίπτωση έχει αλλάξει με τους
άνδρες να προσβάλλονται συχνότερα από τις γυναίκες με
ηλικία έναρξης μετά τα 50 έτη.
6
 Η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί από τη νεογνική ηλικία μέχρι

τα δυο πρώτα χρόνια της ζωή (συγγενής μυασθένεια).
 Μετά τα δυο πρώτα χρόνια της ζωής (νεανική μυασθένεια).
 20 μέχρι 40 ετών για τις γυναίκες , με τριπλάσια συχνότητα

από τους άνδρες.
 Και σε άνδρες πάνω από 50 ετών.
 Αντισώματα του οργανισμού καταστρέφουν τους υποδοχείς
της Ακετυλοχολίνης.
 Η Ακετυλοχολίνη δε μπορεί να δεσμευτεί και οι μύες δεν

συστέλλονται, προκαλείται μυϊκή αδυναμία.
 Υπάρχουν ενδείξεις ότι η νόσος συνδέεται με διαταραχές

του θύμου αδένα.
8
Συμπτωματολογία 1/4
Οφθαλμικές και του Προσώπου
 Μυϊκή αδυναμία "ΜΥΑΣΘΕΝΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ" (μισόκλειστα
μάτια και έντονη κόπωση).
 Μυών προσώπου (πτώση βλεφάρων).
 Αδυναμία σφιχτού κλεισίματος των ματιών
 Οφθαλμικών μυών (διπλωπία) .
 Δυσφαγία.
 Μυών ομιλίας (δυσαρθρία).
 Μυών κατάποσης (δυσκαταποσία).
Μυοσκελετικές κλινικές εκδηλώσεις
 Εξασθένηση των μεσοπλεύριων μυών.

 Μείωση κινητικότητας του διαφράγματος.
 Δύσπνοια.
 Διαταραχές της ανταλλαγής των αερίων.
 Μειωμένη ικανότητα βάδισης, σίτισης και εκτέλεσης άλλων
δραστηριοτήτων, πνευμονία.
10
Αναπνευστικές
 Μυϊκή αδυναμία και κόπωση.
 Μειωμένη λειτουργικότητα των μυών των χεριών.
 Αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης και εκτέλεσης των

δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής, ακινησία,
μυασθενική και χολινεργική κρίση.
11
Διατροφικές
 Δυσχέρεια μάσησης και κατάποσης.
 Μείωση κινητικής ικανότητας γλώσσας.
 Διαταραχή των λεπτών μυϊκών κινήσεων, αδυναμία

ασθενούς να σιτίσει τον εαυτό του.
 Απώλεια βάρους, αφυδάτωση, υποθρεψία, εισρόφηση.
12
Εργαστηριακός Έλεγχος
 Ανίχνευση αυτοαντισωμάτων κατά των υποδοχέων της

Ακετυλοχολίνης στο αίμα.
 Δοκιμασία χλωριούχου εδροφωνίου (test tensilon).
 Hλεκτρομυογράφημα (ΗΜΓ).
13
Επιπλοκές
 Χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια.
 Πνευμονία.
 Υποξαιμία και αναπνευστική οξέωση.
 Επιπλοκές λόγω χρόνιας χρήσης κορτικοστεροειδών .
 Μυασθενική κρίση (βρογχόσπασμο, κυάνωση, αναπνευστική

ανεπάρκεια).
14
Θεραπεία
• Κορτικοστεροειδή (πρεδνιζόνη)
• Αντιχολινεστερασικά φάρμακα (πυριδοστιγμίνη, νεοστιγμίνη)
• β 2-αδρενεργικοί διεγέρτες (σαλβουταμόλη)
• Ανοσοκατασταλτικά (κυκλοσπορίνη)
• Πλασμαφαίρεση
• Εκτομή του θύμου αδένα
• Ανοσοσφαιρίνες για εξουδετέρωση αυτοαντισωμάτων.
15
Νοσηλευτική φροντίδα –
Σκοποί φροντίδας
Σκοποί
 Λοιμώξεις Αναπνευστικού Συστήματος.
 Διέγερση ή αύξηση δραστηριότητα .
 Έλλειψη ύπνου.
 Έμμηνος ρύση.
 Αύξηση προσλαμβανόμενων υγρών.
16
Νοσηλευτική φροντίδα 1/4
 Φαρμακευτική Αγωγή:
 L – DOPA ,
 L- DOPA, Carbi –Dopa,
 Ανιχολινεργικά,
 Αντιισταμινικά ,
 Παρακολούθηση Ανεπιθύμητων Ενεργειών.
 Διδασκαλία του Αρρώστου.
17

 Να τρώει κράκερ τη νύχτα και φάρμακα με L- dopa.
 Να αλλάζει θέση αργά και να αποφεύγει ζάλη.
 Να αποφεύγει το αλκοόλ.
 Να μη χειρίζεται βαριά μηχανήματα.
 Να τρώει σκληρά γλυκά για να ενεργοποιεί την έκκριση
σιέλου.
18
 Ειδικές ασκήσεις προσώπου
 Δυσφαγία.
 Απώλειες.
 Μέτρηση υγρών.
 Πρόληψη της λύσης της συνεχείας του δέρματος.
 Φυσικοθεραπεία.
19

Διδασκαλία του Αρρώστου
• Να τρώει κράκερ τη νύχτα και φάρμακα με L- dopa .
• Να αλλάζει θέση αργά και να αποφεύγει ζάλη.
• Να αποφεύγει το αλκοόλ.
• Να μη χειρίζεται βαριά μηχανήματα.
• Να τρώει σκληρά γλυκά για να ενεργοποιεί την έκκριση
σιέλου.
20
• Διαπιστώνεται ότι η μυασθένια Gravis είναι μια δύσκολη
κατάσταση η οποία επηρεάζει την καθημερινότητα της ζωής
του ασθενή με πολλές επιπλοκές, οι οποίες θα είναι δύσκολο
να αντιμετωπισθούν από τον ίδιο τον άρρωστο και θα
απαιτηθεί υποστήριξη φροντίδας από εξειδικευμένη ομάδα
φροντίδας.
21
Επιληψία
• Η 10Η Ενότητα περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας της
επιληψίας από την παιδική ηλικία μέχρι την ενήλικη ζωή.
Γίνεται ανάλυση των ειδών επιληψίας, περιγραφή της
συμπτωματολογίας της επιληψίας στα παιδιά και στους
ενήλικες με ανάλυση ιδιαιτεροτήτων. Αναφέρεται η
διαδικασία διάγνωσης, θεραπείας, και το πρωτόκολλο
αντιμετώπισης επιληπτικής κρίσης. Γίνεται αναφορά στη
διδασκαλία του αρρώστου για την αυτοφροντίδα και την
ετεροφροντίδα του.
23
Ορισμός
• H επιληψία είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου κατά την
οποία μια ομάδα από νευρώνες αρχίζουν να
λειτουργούν ταυτόχρονα και να εκπέμπουν ανώμαλα
ηλεκτρικά σήματα.
24
• Η επιληψία προσβάλλει άτομα κάθε ηλικίας, φύλου και
εθνικότητας.
• Κάθε χρόνο πάνω από 200.000 άτομα εμφανίζουν για πρώτη

φορά επιληψία.
• 10% των Αμερικανών θα εμφανίσουν κρίση σπασμών σε

κάποια φάση στη ζωή τους.
25
Τα είδη της Επιληψίας

1. Γενικευμένες Κρίσεις.
2. Τονικοκλονικές Κρίσεις ή Κρίσεις Μείζονος Επιληψίας
(grand mal).
3. Αφαιρέσεις ή ελάσσων επιληψία (petit mal).
4. Μερικές ή Εστιακές Κρίσεις.
5. Σύνθετες Εστιακές Κρίσεις.
6. (Ψυχοκινητικός ή Κροταφικός Λοβός).
26
 Τα αίτια της επιληψίας μπορεί να είναι συγγενή ή
επίκτητα.
Συγγενή αίτια:
• Βλάβες του εμβρύου (Τραυματικές, Τοξικές).
• Κληρονομικοί παράγοντες.
27
 Επίκτητα αίτια:
 Αλκοολισμός,
 Φαρμακευτικές ουσίες,
 Υπερθερμία,
 Υποξία,
 Υπογλυκαιμία,
 Διαταραχές ηλεκτρολυτών αίματος,
 Τραύματα,
 Αιματώματα,
 Κληρονομικοί παράγοντες.
28
 Ισχαιμικές ή φλεγμονώδεις αλλοιώσεις.
 Αγγειακές δυσπλασίες και όγκοι του ΚΝΣ.
 Βλάβες του εμβρύου (Τραυματικές, Τοξικές).
29
 Ανώμαλη ή υπέρμετρη αύξηση των διεργετικών

ερεθισμάτων.
 Ανώμαλη ή υπέρμετρη μείωση των ανασταλτικών

ερεθισμάτων.
 Διαταραχές της διεγερσιμότητας της πλασματικής

μεμβράνης των νευρώνων.
30
 Εστιακές κρίσεις:
 Στην κινητικότητα (π.χ. ακούσιες κινήσεις).
 Στην αισθητικότητα (π.χ. παραισθήσεις).
 Στο νευροφυτικό σύστημα (π.χ. ναυτία).
31
 Από την ψυχική σφαίρα:
 Σύμπλοκες εστιακές κρίσεις,
 Ψυχοκινητικές,
 Ψυχοαισθητικές, συναισθηματικές.
 Από τον εγκέφαλο:

 Οι εστιακές κρίσεις γενικεύονται δευτερογενώς με
αποτέλεσμα την απώλεια της συνείδησης του ασθενούς.
32
Διάγνωση
 Η διάγνωση γίνεται με βάση:
 Τις κλινικές πληροφορίες από ειδικό ιατρό (Νευρολόγο).
 Αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.
 Πλήρη βιοχημικό και αιματολογικό έλεγχο.
 ΗΕΓ: καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα του

εγκεφάλου αποκαλύπτοντας πιθανές διαταραχές.
33
Θεραπευτική Αγωγή
 Η θεραπευτική αγωγή βασίζεται στην αντιμετώπιση των
επιληπτογόνων αιτίων.
 Φάρμακα, τα οποία μειώνουν την διεγερσιμότητα των

νευρώνων.
 Να αποφεύγουν την σωματική καταπόνηση, το αλκοόλ και

γενικότερα τις καταχρήσεις.
 Σε δύσκολες περιπτώσεις συνιστάται νευροχειρουργική

αντιμετώπιση ή τοποθέτηση ειδικού βηματοδότη
( Vagal Nerve Stimulator – VNS).
34
Αντιεπιληπτικά Φάρμακα
• Γκαμπαπεντίνη
• Πρεγκαμπαλίνη
• Οξκαρβαζεπίνη
• Τιαγαβίνη και
• Τοπιραμάτη
35
Σπασμοί Επιληψίας
 Λίγη ή καθόλου αίσθηση του τι συμβαίνει.
 Παρατηρούνται αθέλητες κινήσεις όλων των μελών του

σώματος.
 Ακράτεια ούρων ή κοπράνων.
 Δάγκωμα γλώσσας.
36
Πρωτόκολλο Βοήθειας σε
Επιληπτικές Κρίσεις 1/3
 Να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας.
 Να χρονομετρήσουμε την κρίση.
 Να απομακρύνουμε αντικείμενα που μπορεί να
προκαλέσουν τραύματα στο άτομο που παθαίνει την κρίση.
 Να χαλαρώσουμε τα ρούχα και να βγάλουμε τα γυαλιά ή
την οδοντοστοιχία, αν φοράει.
37
 Να βάλουμε ένα μαλακό μαξιλάρι ή ρούχο κάτω από το
κεφάλι π.χ. σακάκι.
 Να γυρίσουμε (μετά την κρίση) τον ασθενή σε πλάγια θέση
για να μην καταπιεί ενδεχόμενα εμέσματα.
 Να παραμείνουμε για 15-20 λεπτά της ώρας και να
ελέγξουμε την αναπνοή και το χρώμα του.
 Αναπροσανατολισμός του αρρώστου μετά την κρίση.
38
 Να καλέσουμε ασθενοφόρο με το 112, εάν η κύρια

κρίση διαρκεί πάνω από 5 λεπτά.
 Να γίνει μεταφορά στο εφημερεύον νοσοκομείο .
 Να ενημερωθούν οι συγγενείς του ατόμου.
39
Τι δεν πρέπει να πράξουμε:

 Να μετακινήσουμε το άτομο, εκτός εάν κινδυνεύει.
 Να περιορίσουμε τις κινήσεις μας.
 Να προσπαθήσουμε να ανοίξουμε το στόμα.
 Να προσπαθήσουμε να βάλουμε κάποιο αντικείμενο στο
στόμα.
 Να του δώσουμε κάτι να πιει.
 Να προσπαθήσουμε να κάνουμε τεχνητή αναπνοή εκτός
από τη σπάνια περίπτωση που ο ασθενής δεν αναπνέει
μετά την κρίση.
40
Διδασκαλία του Ασθενή
 Εκπαίδευση στα δικαιώματα του ασθενή στην
φροντίδα και στην εκπαίδευση.
 Εκπαίδευση στις κατάλληλες επιλογές για

δραστηριότητες, επάγγελμα και ασφαλή τρόπο
ζωής.
41
• Η επιληψία είναι μια δύσκολη κατάσταση με απρόοπτες
επιπλοκές για το άτομο και το περιβάλλον όταν δεν
τηρούνται οι κατευθυντήριες οδηγίες αυτοελέγχου και
αυτοπροστασίας του ατόμου.
42
Ενότητα 11.1: Νόσος του κινητικού νευρώνα και
πολυνευροπάθεια

• Η 11Η Ενότητα περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας της
αμυοτροφικής πλάγιας σκλήρυνσης, της επιδημιολογίας, της
αιτιολογίας, της συμπτωματολογίας, της θεραπείας και της
νοσηλευτικής φροντίδας και υποστήριξης του ασθενή και του
οικογενειακού περιβάλλοντος. Γίνεται περιγραφή των
νοσηλευτικών παρεμβάσεων σε άτομα με αμυοτροφική
πλάγια σκλήρυνση.
1
• Μετά από την παρακολούθηση και τη μελέτη του
μαθήματος, ο μελετητής θα είναι σε θέση να ορίζει την
εννοιοδότηση της αμυοτροφικής πλάγιας σκλήρυνσης την
επιδημιολογία, την αιτιολογία, τη συμπτωματολογία, τη
θεραπεία και να παρέχει υποστηρικτική φροντίδα στα άτομα
που πάσχουν από αυτά τα νοσήματα. Να εφαρμόζει
πρωτόκολλα νοσηλευτικής φροντίδας στα παραπάνω
νοσήματα. Επιπλέον ο μελετητής μπορεί να εκπαιδευτεί
στην οριοθέτηση της πολυνευροπάθειας, τη
συμπτωματολογία, τη διαδικασία διάγνωσης, εργαστηριακές
εξετάσεις και τη θεραπεία.

 Κλινικά Σημεία και Συμπτώματα,
 Κλινικά Χαρακτηριστικά,
 Διαγνωστικά Κριτήρια,
 Διαγνωστικά Κριτήρια Αποκλεισμού.
3
 Διάγνωση
 Εργαστηριακά Ευρήματα
 Θεραπευτική Ομάδα
 Θεραπεία
 Φυσιοθεραπεία
 Λογοθεραπεία

 Αναπνευστική φροντίδα
 Νοσηλευτική Φροντίδα
 Νοσηλευτική Φροντίδα και διδασκαλία του ασθενή και της
οικογένειας
 Σίτιση
 Ειδικός Τρόπος χορήγησης φαρμάκων
 Συμπεράσματα
5
1/2
εκδηλώσεις και τη θεραπεία της νόσου του κινητικού
νευρώνα και της πολυνευροπάθειας.
νόσου του κινητικού νευρώνα και της πολυνευροπάθειας,
 Διαχωρίζει τα κλινικά σημεία και συμπτώματα της νόσου του
κινητικού νευρώνα και της πολυνευροπάθειας,

2/2
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για το άτομο
που πάσχει από τη νόσο του κινητικού νευρώνα,
 Χορηγήσει με ασφάλεια φάρμακα για τον έλεγχο,
 Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις στο ασθενή με
νόσο του κινητικού νευρώνα,
ασθενή με τη νόσο του κινητικού νευρώνα.
7
Εισαγωγή 1/2
• Οι διαταραχές που προσβάλλουν τις περιφερικές απολήξεις
των κινητικών νεύρων εύκολα ταξινομούνται ως περιφερικές
πολυνευροπάθειες, ενώ οι διαταραχές που προσβάλλουν τα
κύτταρα των προσθίων κεράτων (νευρονοπάθειες
[neuronopathies]) γενικά κατηγοριοποιούνται ως νοσήματα
του κινητικού νευρώνα, παρά το ότι υπάρχει μια σημαντική
συνιστώσα που αφορά στη διαδικασία παλίνδρομης
εκφύλισης [dying-back process] μέσα στο περιφερικό
σύστημα.
 Ορισμένες διαταραχές μπορεί να είναι κυρίως περιφερικές,
αλλά περιλαμβάνουν την παθολογοανατομία τόσο των
κεντρικών όσο και των περιφερικών νευραξόνων ή της μυελίνης
τους.
 Μερικές διαμεσολαβούμενες από το ανοσοποιητικό σύστημα
πολυνευροπάθειες μπορεί να περιλαμβάνουν λειτουργικές
μεταβολές της αγωγιμότητας και όχι δομικές βλάβες της
μυελίνης ή του νευράξονα.
 Οι επώδυνες πολυνευροπάθειες μπορεί να προσβάλλουν μόνο
τα ενδοδερμικά νεύρα.
 Η πολυνευροπάθεια προσδιορίζεται πλήρως, καταρχήν από το
ιστορικό και την αντικειμενική εξέταση και ακολούθως από τις
νευροφυσιολογικές εξετάσεις. 9
Σχήμα 1
Σχεδιάγραμμα ενός κάτω κινητικού νευρώνα ο οποίος
βρίσκεται στο νωτιαίο μυελό και μέσω του περιφερικού
νεύρου φθάνει στους μύες όπου δίνεται η εντολή για την
εκούσια κίνηση.
10
• Η νόσος του κινητικού νευρώνα γνωστή και ως αμυοτροφική
πλάγια σκλήρυνση είναι μια προοδευτική, εκφυλιστική
ασθένεια που προσβάλει τα κινητικά νευρικά κύτταρα στον
εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό.
11
 0,3 έως 3 περιπτώσεις σε 100.000.
 Προσβάλει κυρίως άνδρες: γυναίκες (τριπλάσια συχνότητα)
3 (2,7 ):1.
 Η έναρξη της νόσου είναι πριν την ηλικία των 50, με μέση
ηλικία τα 40 έτη, με εύρος 20 -70 στο 80% των
περιπτώσεων.
 Μόνο ένα μικρό ποσοστό γύρω στο 5% όλων των
περιπτώσεων κληρονομείται.
 Σπάνια παρουσιάζεται στα παιδιά.
12
Κλινικά Σημεία και Συμπτώματα

 Η ασθένεια εμφανίζεται με ατροφία μυών και αδυναμία στα χέρια
ή/και στα πόδια, η οποία χαρακτηριστικά δεν είναι συμμετρική.
 Σπαστικότητα και δυσκολία στη βάδιση.
 Άλλοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν πρώτα ή πιο σοβαρά
αδυναμία και ατροφία των μυών του προσώπου, της γλώσσας και
του αυχένα, με συμπτώματα, όπως δυσκολία στην ομιλία, στην
κατάποση ή ακόμη και στην αναπνοή.
 Σταδιακά η ασθένεια επεκτείνεται σε όλους τους εκούσιους μύες
του σώματος και οδηγεί σε προοδευτική παράλυση.
 Μέσος όρος επιβίωσης μετά τη εμφάνιση της νόσου είναι 3-5
χρόνια, αλλά υπάρχουν πολλές περιπτώσεις με πιο σύντομη ή πιο
αργή εξέλιξη.
 Η νοητική λειτουργία και οι αυτόνομοι μύες, όπως οι σφικτήρες και
η καρδιά δεν επηρεάζεται.
13
Κλινικά Χαρακτηριστικά
• Κινητικά Ελλείμματα χωρίς απώλεια αισθήσεων.
• Αργά, προοδευτική ή σταδιακή αδυναμία που είναι
ασύμμετρη και δεν εξελίσσεται τόσο γρήγορα σε
γενικευμένη αδυναμία ως CIDP (chronic inflammatory
demyalinating neuropathy) χρόνια φλεγμονώδης
απομυελυνωτική νευροπάθεια.
• Αργά προοδευτική ή σταδιακή προοδευτική, εστιακή,
ασύμμετρη αδυναμία των άκρων? δηλαδή, η συμμετοχή
τουλάχιστον δύο νεύρων για περισσότερο από 1 μήνα.
14
Διαγνωστικά Κριτήρια 1/2

 Συμμετοχή δύο ξεχωριστών κινητικών νεύρων.
 Εάν υπάρχουν συμπτώματα και σημεία μόνο στη πορεία

ενός νεύρου, μόνο μια πιθανή διάγνωση μπορεί να γίνει.
15
Διαγνωστικά Κριτήρια 2/2
Υποστηρικτικά κριτήρια
 Επικρατούν: η συμμετοχή των άνω άκρων.
 Μειωμένα ή απόντα τενόντια αντανακλαστικά στο
προσβεβλημένο μέλος.
 Απουσία λειτουργίας των κρανιακών νεύρων.
 Κράμπες και συσπάσεις στο προσβεβλημένο μέλος.
 Απάντηση από την άποψη της αναπηρίας ή της μυϊκής
δύναμης για ανοσοτροποποιητική θεραπεία.
16
Διαγνωστικά Κριτήρια Αποκλεισμού

 Αξιοσημείωτη η συμμετοχή του προμήκη.
 Οι αισθητικές αυτές διαταραχές είναι πιο έντονες από

ό,τι η μικρή απώλεια αισθητικότητας στα κάτω άκρα.
 Διάχυτη συμμετρική αδυναμία κατά τις πρώτες

εβδομάδες.
17
Κύρια συμπτώματα εκδήλωσης
 Το ωλένιο, το διάμεσο και το ακτινικό νεύρο είναι αυτά που
επηρεάζονται πιο συχνά.
 Στα 2/3 των περιπτώσεων η αδυναμία αρχίζει από τα άνω

άκρα και οι ασθενείς παρουσιάζουν δυσκολία στον καρπό και
στην έκταση των δακτύλων και μειωμένη χειρολαβή.
18
Κλασικά χαρακτηριστικά της

πολυεστιακής κινητικής νευροπάθειας
Κλινικά χαρακτηριστικά:
Πολυεστιακή κινητική πολυνευροπάθεια
Ασύμμετρη, άπω> εγγύς, άνω άκρων> αδυναμία των κάτω
άκρων, χωρίς απώλεια αισθήσεων. Μερικοί ασθενείς
παρουσιάζουν υποκειμενική αισθητήρια απώλεια, πόνο και
κούραση.
Αταξία,
Επικαλυπτόμενα χαρακτηριστικά.
19
Διάγνωση
 Η διάγνωση πρέπει να γίνει από έμπειρο νευρολόγο και
βασίζεται στην κλινική εικόνα και σε διάφορες εργαστηριακές
εξετάσεις.
 Βασική είναι η εξέταση με ηλεκτρομυογράφημα η οποία
επιβεβαιώνει ότι πρόκειται για έντονη και συνεχή
απονεύρωση των μυών σε διάφορα μέρη του σώματος.
 Πρέπει να αποκλεισθούν άλλες αιτίες όπως κινητικές
νευροπάθειες ή μυοπάθειες.
20
Εργαστηριακά Ευρήματα
 Για αποκλεισμό άλλων αιτιών όπως σπονδυλική στένωση ή
άλλες ασθένειες στο στέλεχος του εγκεφάλου ή και στο
νωτιαίο μυελό, γίνεται απεικόνιση του αυχενικού σπονδύλου
ή του εγκεφάλου.
 Μπορεί να έχουν αυξημένα αντισώματα IgM
 Το ηλεκτρομυογράφημα
 Πολυεστιακή απομυελινωτική νευροπάθεια με ή χωρίς
αναστολή αγωγιμότητας.
21
Θεραπευτική Ομάδα
• Η ομάδα αυτή πρέπει να περιλαμβάνει έμπειρο νευρολόγο,
πνευμονολόγο εξειδικευμένους νοσηλευτές,
φυσιοθεραπευτή, λογοθεραπευτή, διαιτολόγο, ψυχολόγο,
και κοινωνικό λειτουργό.
22
Φαρμακευτική Αγωγή
 Το μοναδικό φάρμακο που βάση των μελετών που έγιναν
μπορεί να επιβραδύνει κατά μερικούς μήνες την εξέλιξη της
νόσου είναι το Riluzole (Rilutek©) και επιλέγεται για όλους
τους ασθενείς.
 Σε ασθενείς με αυξημένο τόνο μυών (σπαστικότητα) μπορούν
να δοθούν συμπτωματικά φάρμακα όπως Baclofen ή
Tizanidine (Sirdalud©).
 Υπάρχουν επίσης φάρμακα που μπορεί να ανακουφίσουν
κράμπες ή πόνους.
23
Θεραπεία
 IV Ig, ριτουξιμάμπη και κυκλοφωσφαμίδη.
 Δεν ανταποκρίνεται σε στεροειδή ή πλασμαφαίρεση.
 Άλλοι αναφέρουν: αζαθειοπρίνη, κυκλοσπορίνη,

κυκλοφωσφαμίδη, μεθοτρεξάτη κλπ.
24
Φυσιοθεραπεία
• Στόχος της είναι η μείωση του πόνου και της σπαστικότητας
και η διατήρηση όσο είναι δυνατόν της μυϊκής δύναμης και
γενικά της κινητικής λειτουργίας του σώματος.
25
Λογοθεραπεία
 Πολλοί ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολίες στη
κατάποση ή στην ομιλία λόγω της αδυναμίας των μυών.
 Πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα ανάλογα με το
βαθμό της δυσκολίας στην κατάποση, έτσι ώστε να μην γίνει
επικίνδυνη για τον ασθενή.
 Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθούν ειδικά μέσα για
υποβοήθηση της επικοινωνίας, όταν χρειαστεί με τη χρήση
του γραπτού λόγου.
26
Διατροφή
 Σε περιπτώσεις σοβαρής δυσκολίας στην κατάποση και
απώλειας βάρους, η γενική κατάσταση του ασθενούς μπορεί
να βελτιωθεί με διαιτητική υποστήριξη με τη χρήση
γαστροτομής.
 Επίσης πρέπει να χρησιμοποιεί μαλακές τροφές, οι οποίες
είναι εύκολες στην κατάποση.
27
Αναπνευστική Φροντίδα
 Η αναπνευστική δυσλειτουργία είναι ένα από το κυριότερα
προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει ο ασθενής με
νόσο του κινητικού νευρώνα, λόγω αδυναμίας των
αναπνευστικών μυών.
 Χρειάζεται τακτική παρακολούθηση και αξιολόγηση της
αναπνευστικής λειτουργίας από πνευμονολόγο.
 Σε περιπτώσεις που υπάρχει σημαντική μείωση της
αναπνευστικής λειτουργίας (κούραση, δύσπνοια, δυσκολίες
ύπνου, κλπ), μπορεί να δοκιμασθεί η μη-επεμβατική
υποστήριξη με μηχάνημα BiPAP που εφαρμόζεται με μάσκα
για όσες ώρες επιθυμεί ο ασθενής.
28
Νοσηλευτική φροντίδα
 Ο Ασθενής παρακολουθείται για τυχόν μη απάντηση στα
φάρμακα και διαπίστωση παρενέργειας, όπως η αποφυγή
χοληνεργικής κρίσης.
 Γίνεται συχνή αξιολόγηση της μυϊκής ισχύος των
εμπλεκόμενων μυών όπως:
 Αναπνοής
 Φωνής
 Μυϊκή δύναμη στην άκρα χείρα
 Κίνηση των άνω άκρων
29
Νοσηλευτικές παρεμβάσεις και διδασκαλία
του ασθενή και της οικογένειας 1/3
 Ενημέρωση της οικογένειας ότι στο σπίτι πρέπει να
διαθέτουν τσάντα ambu και κινητή συσκευή αναρρόφησης
και να εκπαιδεύονται στην ανάπτυξη δεξιοτήτων χρήσης .
 Ο ασθενής πρέπει να φέρει ταυτότητα με το νόσημα και
τηλέφωνο επικοινωνίας ή ηλεκτρονική διεύθυνση ιστορικού.
 Η λήψη της φαρμακευτικής αγωγής πρέπει να γίνεται μετά
από κατανάλωση κράκερς για τη μείωση της ναυτίας και του
ερεθισμού του στομάχου που προκαλούν τα φάρμακα.
30

 Τα φάρμακα λαμβάνονται πριν τη λήψη του γεύματος για τη
μεγιστοποίηση της μάσησης μετά τη δράση των φαρμάκων.
 Ο ασθενής να τρώει αργά και μαλακή τροφή και με υψηλή
αυτοσυγκέντρωση.
 Τα συμπτώματα μπορεί να επιδεινωθούν κατά την έμμηνο
ρήση, τις λοιμώξεις, την έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες,
την υπερβολική έκθεση στον ήλιο και την υπερβολική έκθεση
σε στρες.
31
 Πρέπει να προγραμματίζονται περίοδοι ανάπαυσης μέσα
στην ημέρα.
 Ο ασθενής πρέπει να θέτει προτεραιότητες και να
προγραμματίζει την ημέρα για υπερβολική κούραση και
εξάντληση.
 Τα άνετα και σταθερά παπούτσια βοηθούν στο σταθερό
περπάτημα, μειώνουν τη μυϊκή αδυναμία και βοηθούν στον
καλλίτερο έλεγχο της ισορροπίας.
 Η εκμάθηση τεχνικών αυτοσυγκέντρωσης και αυτοελέγχου
από την πλευρά του ασθενή θα τον βοηθήσουν να οργανώσει
τις κινήσεις του σώματός του.
32
Διατροφική υποστήριξη ασθενών με

νευρολογική νόσο 1/2
Τα Διεθνή πρότυπα διαμορφώθηκαν το 1989 και περιγράφουν
τα επίπεδα πρόσληψης των θρεπτικών ουσιών, βιταμινών και
ιχνοστοιχείων για τους υγιείς
Παράγοντες επιρροής:
 Ηλικία,
 Φύλο,
 Βάρος σώματος,
 Μάζα σώματος,
 Επίπεδο Δραστηριότητας,
 Θερμοκρασία περιβάλλοντος.
33
Διατροφική υποστήριξη ασθενών με
νευρολογική νόσο 2/2
• Νευρολογικού ασθενείς 25-35 kcal / kgr/ημέρα + 1,5 gr/ kgr/
ημέρα πρωτεΐνη (έως 2,5gr/Kgr πρωτεΐνη). Συνήθως η
ημερήσιες ανάγκες είναι λιγότερες από 3000 θερμίδες.
• Η ποσότητα μπορεί να αυξηθεί με βάση τα εργαστηριακά

δεδομένα όπως: προαλβουμίνη, ουρία /24 ώρου και τις
αλλαγές στην κλινική κατάσταση, όπως η ύπαρξη πυρετού.
34
Πριν την εισαγωγή του ασθενή σε σίτιση

νοσηλευτικές παρεμβάσεις από στόμα 1/2
Ο έλεγχος του ασθενή πριν την έναρξη της σίτισης από το
στόμα:
 Ελέγχεται το αντανακλαστικό του εμέτου, το οποίο πρέπει να
λειτουργεί.
 Αξιολογείται πιθανή δυσκολία στη μάσηση και κατάποση της
τροφής, γίνεται έλεγχος για ημιπάρεση ή πάρεση προσώπου.
 Ο ασθενής πρέπει να έχει εντερικούς ήχους και στα τέσσερα
τεταρτημόρια της κοιλιακής χώρας πριν την εισαγωγή σε
σίτιση, ο έλεγχος γίνεται με ακρόαση στην εν λόγω περιοχή.
 Ο ασθενής τοποθετείται σε καθιστή θέση.
35
Πριν την εισαγωγή του ασθενή σε σίτιση
νοσηλευτικές παρεμβάσεις από στόμα 2/2
 Εάν ο ασθενής έχει τραχειοστομία, φουσκώνουμε το cuff της
συσκευής, πριν την έναρξη του γεύματος. Μετά το τέλος του
γεύματος θα πρέπει να γίνει αναρρόφηση, γύρω από τη
συσκευή, πριν ξεφουσκώσουμε το cuff , με στόχο την
αποφυγή της εισρόφησης.
36
Σίτιση από το στόμα ασθενή

με δυσφαγία 1/2
Δυσφαγία ορίζεται η κατάσταση που εμφανίζουν οι ασθενείς
και εκφράζεται ως δυσκολία στη μάσηση.
Οι ιδιαιτερότητες στην φροντίδα είναι:
 Ο ασθενής τοποθετείται σε καθιστή θέση (90 ο γωνία) χωρίς
μετακίνηση από αυτή τη θέση κατά τη σίτιση.
 Η κεφαλή τραβιέται προς τα εμπρός και συγκρατείται από το
νοσηλευτή, εάν ο ασθενής δεν μπορεί από μόνος του.
 Παροτρύνουμε τον ασθενή να παίρνει μικρές μπουκιές και
να μασάει πολλές φορές την τροφή.
37
Σίτιση από το στόμα ασθενή
με δυσφαγία 2/2
 Σε ασθενή με ημιπληγία ή ημιπάρεση η τροφή τοποθετείται
από την μη προσβεβλημένη πλευρά του προσώπου (παρειά).
 Ο πρέπει να παρατηρεί ποιες τροφές δυσκολεύουν τον
ασθενή έτσι ώστε να αποφεύγονται.
 Εάν η δημιουργία βλωμού προκαλεί πρόβλημα συστήνεται
στον ασθενή να καθαρίσει το στόμα του με τα δάκτυλα μετά
από κάθε μπουκιά.
 Σε περίπτωση διανοητικής διαταραχής ή και όχι, ο
νοσηλευτής θα πρέπει να υπενθυμίζει, « κατάπινε » και θα
πρέπει να απομακρύνει κάθε ερέθισμα πχ. ήχος, τηλεόραση,
τηλέφωνο που προκαλεί διάσπαση προσοχής κατά τη
διάρκεια του γεύματος. 38
Ειδικός τρόπος χορήγησης φαρμάκων 1/2

• Φαινυτοίνη (Epanutin): Απαιτείται μεγαλύτερη δόση
φαρμάκου σε ασθενείς που σιτίζονται με εντερική διατροφή
διότι το φάρμακο συνδέεται με τις πρωτεΐνες του διαλύματος
σίτισης, με συνέπεια να μειώνεται η απορρόφησή του. Εάν η
χορήγηση γίνει per os τότε αλλάζει και η δοσολογία του
φαρμάκου. Γίνονται τακτικά ( κάθε μήνα ) επίπεδα
φαρμάκου.
39
Ειδικός τρόπος χορήγησης φαρμάκων 2/2
• Καρβαμαζεπίνη (Tegretol). Το συγκεκριμένο σκεύασμα
εναιωρήματος κολλάει στα τοιχώματα του σωλήνα σίτισης,
για αυτό απαιτείται διάλυση του φαρμάκου με νερό πριν τη
χορήγηση και ξέπλυμα του σωλήνα μετά.
• Αντιόξινα τα οποία είναι παχύρευστα δεν χορηγούνται από
σωλήνα μικρότερης διαμέτρου (10Fr G) γιατί μπορεί να τον
φράξουν .
• Εντεροδιαλυτά όπως salospir δεν πρέπει να συνθλίβονται
γιατί προκαλείται ερεθισμός του στομάχου και αύξηση της
ταχύτητας απορρόφησης τους.
40
• Η νόσος του κινητικού νευρώνα είναι μια δύσκολη κατάσταση
όπου απειλείται η ζωή του ατόμου. Η νοσηλευτική φροντίδα
και η οικογενειακή υποστήριξη είναι απαραίτητες για τη
διατήρηση της ποιότητας της ζωής του ατόμου.
• Απαιτείται τεκμηριωμένη γνώση βασισμένη σε κλινική
έρευνα και πρωτόκολλα νοσηλευτικής φροντίδας , ώστε να
κρατήσουμε την παρεχόμενη νοσηλευτική φροντίδα σε ένα
επίπεδο ποιότητας.
• Η επικοινωνία και η συνεργασία της διεπιστημονικής ομάδας
είναι αναγκαία ώστε να επιτευχθεί μια αποτελεσματική
φροντίδα στον άρρωστο.
41
Ενότητα 11.2: Πολυνευροπάθεια

• Γίνεται ανάλυση της πολυνευροπάθειας, περιγραφή
της συμπτωματολογίας με ανάλυση ιδιαιτεροτήτων
από κάθε αιτιολογία. Αναφέρεται η διαδικασία
διάγνωσης και της θεραπείας. Γίνεται αναφορά στη
διδασκαλία του αρρώστου για την αυτοφροντίδα και
την ετεροφροντίδα του.
1
 Αναλυτική Περιγραφή  Αίτια,
Ενότητας,  Συμπτωματολογία,
 Εκπαιδευτικοί Σκοποί του  Διάγνωση,
μαθήματος,  Ενδεικτικές Νευροπάθειες που
συσχετίζονται με:
 Σακχαρώδη Διαβήτη,
 Οριοθέτηση Ορολογίας,  Μεταβολικό Σύνδρομο,
 Ταξινόμηση Περιφερικής  Υποθυρεοειδισμό.
Πολυνευροπάθειας με βάση τα
διαφορετικά σχήματα,
 Παθοφυσιολογία,
 Χρονική πορεία,

1/2

εκδηλώσεις και τη θεραπεία της πολυνευροπάθειας από
διάφορα νοσήματα.
 Αναφέρει αιτιολογικούς παράγοντες της πολυνευροπάθειας.
3
2/2
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις σε ασθενείς με
πολυνευροπάθεια,
 Χορηγήσει με ασφάλεια φάρμακα για τον έλεγχο των
συμπτωμάτων σε πολυνευροπάθεια,
με πολυνευροπάθεια,
ασθενή με πολυνευροπάθεια.
• Οι διαταραχές που προσβάλλουν τις περιφερικές απολήξεις
των κινητικών νεύρων εύκολα ταξινομούνται ως περιφερικές
πολυνευροπάθειες, ενώ οι διαταραχές που προσβάλλουν τα
κύτταρα των προσθίων κεράτων (νευρονοπάθειες
[neuronopathies]) γενικά κατηγοριοποιούνται ως νοσήματα
του κινητικού νευρώνα, παρά το ότι υπάρχει μια σημαντική
συνιστώσα που αφορά στη διαδικασία παλίνδρομης
εκφύλισης [dying-back process] μέσα στο περιφερικό
σύστημα.
5
 Ορισμένες διαταραχές μπορεί να είναι κυρίως περιφερικές,
αλλά περιλαμβάνουν την παθολογοανατομία τόσο των
κεντρικών όσο και των περιφερικών νευραξόνων ή της μυελίνης
τους.
 Μερικές διαμεσολαβούμενες από το ανοσοποιητικό σύστημα
πολυνευροπάθειες μπορεί να περιλαμβάνουν λειτουργικές
μεταβολές της αγωγιμότητας και όχι δομικές βλάβες της
μυελίνης ή του νευράξονα.
 Οι επώδυνες πολυνευροπάθειες μπορεί να προσβάλλουν μόνο
τα ενδοδερμικά νεύρα.
 Η πολυνευροπάθεια προσδιορίζεται πλήρως, καταρχήν από το
ιστορικό και την αντικειμενική εξέταση και ακολούθως από τις
νευροφυσιολογικές εξετάσεις. 6
Τι είναι η Πολυνευροπάθεια;
 Οι πολυνευροπάθειες είναι επίκτητες διαταραχές των
περιφερικών νεύρων του σώματος, οι οποίες μπορεί να
προσβάλουν άτομα οποιασδήποτε ηλικίας.
 Χαρακτηρίζονται από αιφνίδια ή προοδευτική απώλεια της
λειτουργίας των νεύρων του σώματος, με εμφάνιση
συχνότερα προβλημάτων της κινητικότητας ή/και της
αισθητικότητας του σώματος.
 Έχει επιπολασμό 2-8%.
7
Ταξινόμηση Περιφερικής Πολυνευροπάθειας
με βάση τα διαφορετικά σχήματα 1/2
1.Κατά την ανατομική Μονονευροπάθεια, πολλαπλή μονονευροπάθεια,

κατανομή συμμετρική, ασύμμετρη, άπω και εγγύς, κρανιακή,
περιφερική και κεντρική, ενδοεπιδερμική.
2. Σύμφωνα την Αισθητική, κινητική, του αυτονόμου (ΑΝΣ).
προσβαλλόμενη οδό
3. Κατά τη χρονική Οξεία (εβδομάδες), χρόνια, υποτροπιάζουσα, βραδέως
πορεία εξελισσόμενη [insidious].
4. Κατά τα Άλγος, απώλεια αισθητικότητας,
συμπτώματα μυϊκή αδυναμία, αισθητική αταξία.
5. Κατά την Κυρίως αξονική, κυρίως απομυελινωτική, κυρίως με
υποκείμενη αναστολή αγωγιμότητας (μηχανικού, απομυελινωτικού ή
παθολογοανατομία λειτουργικού τύπου).
6. Κατά την Επίκτητη, κληρονομική, συμπιεστική, τραυματική.
υποκείμενη νοσηρή
διεργασία
Ταξινόμηση Περιφερικής Πολυνευροπάθειας

με βάση τα διαφορετικά σχήματα 2/2
7. Κατά την παθοφυσιολογία Μεταβολική, τοξική, κληρονομική, «αυτοάνοση»

(διαμεσολαβούμενη από το ανοσοποιητικό). Του
κυτταρικού σώματος, του νευράξονα, της
μυελίνης, ισχαιμική, μηχανική, ιδιοπαθής.
8.Κατά τη συσχέτιση Με συστηματικά νοσήματα,
με τον καρκίνο: (άμεση, παρανεοπλασματική).
9. Σύμφωνα με τα Υποκλινική, κυρίως αξονική, κυρίως

χαρακτηριστικά εξετάσεων απομυελινωτική, κυρίως με αναστολή
αγωγιμότητας, βιοψία νεύρου ή μυός, συνοδά
εργαστηριακά ευρήματα.
9
Παθοφυσιολογία
• H διαταραχή της λειτουργίας των περιφερικών νεύρων
του σώματος οφείλεται σε εκφύλιση είτε του πυρήνα
(άξονας), είτε του περιβλήματος (μυελίνη) ή σπανιότερα
και των δύο. Η εκφύλιση αυτή, οδηγεί σε έκπτωση της
φυσιολογικής λειτουργίας του νεύρου και εμφάνιση
αντίστοιχων συμπτωμάτων.
10
Χρονική πορεία
Η κάθε νόσος έχει μια χαρακτηριστική χρονική πορεία και οι
πολυνευροπάθειες μπορούν να διαιρεθούν σε οξείες και
χρόνιες μορφές, με βάση τους εγγενείς ρυθμούς και μοτίβα
επιδείνωσής τους.
 Οι οξείες πολυνευροπάθειες επιδεινώνονται στην πάροδο
ημερών έως μερικών εβδομάδων.
 Ενώ οι χρόνιες, επιδεινώνονται στην πάροδο πολλών μηνών
έως ετών και μπορεί να έχουν ακαθόριστη έναρξη, με τον
ασθενή να μην μπορεί να προσδιορίσει ακριβώς το χρόνο
της.
 Αυτές οι χρονικές πορείες σχετίζονται με το βαθμό της
φυσικής επιδείνωσης και δεν αφορούν στις υφέσεις ή
εξάρσεις λόγω κάποιας θεραπείας.
11
Οξείες Πολυνευροπάθειες
Οξείες πολυνευρωπάθειες διαρκούν: (ημέρες έως εβδομάδες).
 Οξεία φλεγμονώδης απομυελινωτική πολυριζονευροπάθεια.

 Πορφυρία.
 Οξεία τοξική έκθεση (Αρσενικό).
 Πολλαπλή μονονευρίτιδα.
 Εγγύς διαβητική πολυνευροπάθεια.
 Ιδιοπαθής πλεγματοπάθεια.
 Παρανεοπλασματική αισθητική νευρωνοπάθεια.
12
Χρόνιες Πολυνευροπάθειες
Χρόνιες πολυνευροπάθειες διαρκούν: (από μήνες έως έτη)
 Διαβητική πολυνευροπάθεια.
 Χρόνια φλεγμονώδης.
 Απομυελινωτική πολυριζονευροπάθεια.
 Κληρονομική πολυνευροπάθεια τύπου Charcot - Marie –
Tooth.
 Ιδιοπαθής 25%.
13
Αίτια της Πολυνευροπάθειας
• Τα αίτια μίας πολυνευροπάθειας εξαρτώνται από την
ταχύτητα εμφάνισης της, την ηλικία του ασθενούς, αλλά και
των παραγόντων κινδύνου ανάπτυξης της. Συνηθέστερα τα
αίτια είναι μεταβολικά (π.χ. σακχαρώδης διαβήτης, έλλειψη
βιταμινών), τοξικά (π.χ. κατάχρηση αλκοόλ), φλεγμονώδη
(π.χ. σύνδρομο Guillain-Barre, CIDP, αγγειίτιδα), κληρονομικά,
εκφυλιστικά ή νεοπλασματικά.
14
Τα συχνότερα συμπτώματα μίας πολυνευροπάθειας είναι:
1. Διαταραχές της αισθητικότητας, με εμφάνιση
μουδιασμάτων, πόνου, δυσαισθητικών ενοχλημάτων
(καψίματα, τσιμπήματα).
2. Διαταραχές της κινητικότητας, με εμφάνιση παραλύσεων
ή/και ατροφίας των μυών ή αστάθεια βάδισης.
3. Διαταραχές του αυτόνομου νευρικού συστήματος, με
κυστική, στυτική, εντερική ή συχνά και καρδιοαγγειακή
δυσλειτουργία.
4. Μείωση ή εξάλειψη των αντανακλάσεων των άκρων.
15
Διάγνωση
 Ιστορικό
 Αναλυτική κλινική εξέταση
 Εργαστηριακές Εξετάσεις
16
Διάγνωση - Μεταβολισμό της Γλυκόζης

 Έλεγχος μεταβολισμού γλυκόζης (γλυκόζη νηστείας,
δοκιμασία ανοχής γλυκόζης, γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη).
 Η θετική διαγνωστική απόδοση των εργαστηριακών
εξετάσεων ήταν 11% για τη γλυκόζη νηστείας, 26% για τη
γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη και 61% για τη δοκιμασία
ανοχής γλυκόζης.
 Συμπτώματα
 Αισθητική απομακρυσμένη πολυνευροπάθεια.
 Το άλγος είναι συχνό.
 Διαβητική μυατροφία ή ως διαβητική ως οσφυοιερή
πολυριζονευροπάθεια, που χαρακτηρίζεται από άλγος και
ασύμμετρη μυϊκή αδυναμία.
17
Διάγνωση - Μεταβολικό Σύνδρομο
Μεταβολικό σύνδρομο
 Ασθενείς με παράγοντα κινδύνου το Μεταβολικό σύνδρομο:
οι εξετάσεις είναι: αρτηριακή πίεση, περίμετρο μέση

(περίμετρο μέσης > 102cm άνδρες , > 88 cm γυναίκες) ή ο
λόγος περίμετρο μέσης/ περίμετρο ισχύων ( > 0,9 άνδρες, >
0,85 γυναίκες), προφίλ λιπιδίων, για όσους ασθενείς έχουν
παράγοντα κινδύνου το μεταβολικό σύνδρομο.
18
Διάγνωση – Θυρεοειδής 1/2

Ασθενείς με λειτουργία Θυρεοειδούς:
 Ασθενείς με κλινικό υποθυρεοειδισμό 10-70% μπορεί να
εκδηλώσουν περιφερική πολυνευροπάθεια.
 Το 42% των ασθενών με νέα διάγνωση υποθυρεοειδισμού
είχαν σημεία και συμπτώματα πολυνευροπάθειας και τα 17%
ηλεκτροδιαγνωστικά χαρακτηριστικά πολυνευροπάθειας.
 Nemni R, Bottacchi E, Fazio R, et al. Polyneuropathy in hypothyroidism: clinical,

electrophysiological and morphological findings in four cases. J Neurol Neurosurg
Psychiatry 1987;50(11):1454–1460
 Rao SN, Katiyar BC, Nair KR, Misra S. Neuromuscular status in hypothyroidism. Acta
Neurol Scand 1980;61(3):067–177 9.
19
Διάγνωση – Θυρεοειδής 2/2
 Ασθενείς με συμπτώματα από την αισθητικότητα, μείωση
τενόντιων αντανακλαστικών και μείωση των ταχυτήτων
αγωγής των νεύρων, όπως και ινιδικά δυναμικά, ως ενδείξεις
πολυνευροπάθειας σε μια ομάδα ασθενών με παθολογική
λειτουργία του θυρεοειδούς.
 Οι μελέτες αυτές υποδηλώνουν ότι η συμπιεστική

μονονευροπάθεια και ιδίως το σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα,
όπως και μια απομακρυσμένη κυρίως αισθητική
πολυνευροπάθεια, μπορεί να εμφανιστούν στα πλαίσια
δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς και ότι η ίδια η
δυσλειτουργία αυτή μπορεί να είναι το αίτιο τους.
20
Διάγνωση
 Νεφρική Λειτουργία.
 Διάγνωση Ανεπάρκειες και Περίσσειες Βιταμινών.
 Διάγνωση Αυτοαντισώματα στις Πολυνευροπάθειες.
 Διάγνωση – Παρανεοπλασματική Πολυνευροπάθεια.
21
Εργαστηριακές Εξετάσεις 1/2
1. Τον ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο (ταχύτητες αγωγής νεύρων,
ηλεκτρομυογράφημα), για την αποκάλυψη της βαρύτητας,
της κατανομής, αλλά και του τύπου βλάβης (αξονική,
απομυελινωτική).
2. Υπέρηχος των περιφερικών νεύρων και του βραχιονίου
πλέγματος, για την αποκάλυψη δομικών βλαβών του
νευρικού συστήματος (οίδημα, ατροφία, υπετροφία), αλλά
και χαρακτηριστικών ευρημάτων που μπορεί να οδηγήσουν
στη διάγνωση μίας φλεγμονώδους πολυνευροπάθειας (π.χ.
CIDP, Guillain-Barre).
3. Αιματολογικός έλεγχος, για την αποκάλυψη συχνότερα
μεταβολικών (π.χ. έλλειψη βιταμινών) ή φλεγμονωδών
(νόσος του Lyme, αγγειίτιδα) αιτιών.
22
Εργαστηριακές Εξετάσεις 2/2

• Ανά περίπτωση και ανάλογα με την ύπαρξη ή όχι
σαφούς αιτίας της πολυνευροπάθειας, μπορεί να
διευρυνθεί ο διαγνωστικός έλεγχος με βιοψία νεύρων ή
απεικονιστικό έλεγχο με μαγνητική τομογραφία.
23
Θεραπεία
 Η θεραπεία της πολυνευροπάθειας είναι ανάλογα με την
περίπτωση αιτιολογική (π.χ. επί έλλειψης βιταμινών, λήψη
αυτών από το στόμα) ή/και συμπτωματική, με στόχο την
ανακούφιση των συμπτωμάτων (π.χ. λήψη αγωγής κατά των
δυσαισθησιών).
 Σε περίπτωση που η πολυνευροπάθεια προκαλεί κινητικά
ελλείμματα ή διαταραχής της ισορροπίας απαιτείται
επιπρόσθετα φυσιοθεραπευτική αγωγή και υποστήριξη του
ασθενούς στις καθημερινές ανάγκες του.
24
• Η περιφερική πολυνευροπάθεια απαιτεί μια ορθολογική
προσέγγιση μετά το κλινικό ιστορικό για παράγοντες κινδύνου, το
οικογενειακό ιστορικό και τα συνοδά συστηματικά συμπτώματα,
καθώς και σε μια κατανόηση του συνολικού μοτίβου της προσβολής
των περιφερικών νεύρων, με τη χρήση του εργαστηριακού ελέγχου
που είναι αναγκαίο στη διαλεύκανση της αιτιολογίας.
• Ωστόσο, ακόμη και μετά από μια συνεκτική αναζήτηση των αιτίων,
περίπου το 25% όλων των πολυνευροπαθειών και το 50% των
απομακρυσμένων συμμετρικών πολυνευροπαθειών θα
παραμείνουν ιδιοπαθούς χαρακτήρα.
• Εάν η πολυνευροπάθεια παραμείνει βραδέως εξελισσόμενη με
ελάχιστα κινητικά συμπτώματα, η κλινική επικέντρωση θα πρέπει
είναι στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και στην προσπάθεια
για προσαρμογή του ασθενή στην αυτοεξυπηρέτησή του με
ρεαλιστικότητα για την ποιότητα ζωής.
25
Ενότητα 12: Σκλήρυνση κατά πλάκας

• Περιλαμβάνει την ανάλυση της ορολογίας της σκλήρυνσης
κατά πλάκας. Γίνεται περιγραφή της αιτιολογίας, της
επιδημιολογίας, της συμπτωματολογίας, των ειδών
σκλήρυνσης κατά πλάκας και της θεραπείας. Γίνεται αναφορά
στη νοσηλευτική φροντίδα και υποστήριξη του ατόμου με
σκλήρυνση κατά πλάκες.
1
• Μετά τη μελέτη της ενότητας ο μελετητής θα μπορεί να
προσδιορίσει τι είναι η σκλήρυνσης κατά πλάκας, τους
αιτιολογικούς παράγοντες, την επιδημιολογία, τη
συμπτωματολογία, τα είδη της σκλήρυνσης κατά πλάκας και
τη θεραπεία της. Επίσης θα μπορεί να προσδιορίσει τη
νοσηλευτική φροντίδα και υποστήριξη του ατόμου με
σκλήρυνση κατά πλάκας.
 Οδηγός της συμπτωματολογίας της σκλήρυνσης κατά πλάκας,
 Νοσηλευτική Θεραπευτική φροντίδα.
3
1/2
εκδηλώσεις και τη θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
 Αναφέρει αιτιολογικούς παράγοντες για την σκλήρυνση κατά
πλάκας.

2/2
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις σε ασθενείς
με σκλήρυνση κατά πλάκας.
 Χορηγήσει με ασφάλεια φάρμακα για τις θεραπευτικές
παρεμβάσεις της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
 Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις.
 Σχεδιάσει τέσσερις στρατηγικές παρέμβασης που
εφαρμόζονται σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας.
5
 Σκλήρυνση κατά πλάκας είναι το αποτέλεσμα της
καταστροφής της μυελίνης – ένα προστατευτικό περίβλημα
γύρω από τις νευρικές ίνες του ΚΝΣ.
 Όταν η μυελίνη καταστρέφεται, επηρεάζονται τα μηνύματα

μεταξύ του εγκεφάλου και άλλων μερών του σώματος.
Επιδημιολογία 1/2
 Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας είναι η πιο κοινή νευρολογική
ασθένεια που προσβάλλει περίπου 80.000 ανθρώπους στη
Μ. Βρετανία και 250.000 στις Η.Π.Α.
 Συνήθως εμφανίζεται γύρω στην ηλικία των 25 και μέχρι των
40. Σπανιότερα εμφανίζεται στην ηλικία των 12 και μετά από
τα 50 έτη. Έχει διαπιστωθεί και σε ηλικία 2 ετών έως και 75
ετών.
 Η σκλήρυνση εμφανίζεται σε χώρες με κλίμα μεσογειακό και
σπάνια στις τροπικές χώρες.
 Είναι η πιο συχνή απομυελινωτική νόσος του ΚΝΣ και είναι η
κύρια αιτία αναπηριών νευρολογικής αιτιολογίας σε νεαρούς
ενήλικες.
7
Επιδημιολογία 2/2
 Η παγκόσμια επίπτωση είναι 1 έως 2 εκατομμύρια.
 Η γυναίκες προσβάλλονται δύο φορές περισσότερο από τους

άνδρες.
 Η νόσος έχει μεγαλύτερο επιπολασμό σε βορειότερα

γεωγραφικά ύψη κα ψυχρότερα κλίματα.
Σε ποια σημεία του ΚΝΣ αναπτύσσονται:

 Οι πλάκες απομυελίνωσης αναπτύσσονται:
 Ν. Μυελό
 Παρεγκεφαλίδα
 Ημισφαίρια
 Οπτικές Οδούς
 Ε. Στέλεχος
9
Αιτιολογικοί Παράγοντες
 Λοίμωξη
 Αλλεργία
 Δίαιτα
 Κλίμα
 Τοξίνες
 Θρόμβωση μικρών φλεβών
 Κληρονομική προδιάθεση
10
Είδη της Σκλήρυνσης κατά Πλάκας
 Η υποτροπιάζουσα
 Δευτερογενής επιδεινούμενη Σκλήρυνση
11
Διάγνωση
 Νευρολογική Εξέταση.
 Δοκιμασίες Οπτικών, Ακουστικών και Αισθητικών Προκλητών
Δυναμικών.
 Μαγνητική Τομογραφία Εγκεφάλου και Νωτιαίου Μυελού.
 Οσφυονωτιαία Παρακέντηση.
12
 Αν η βλάβη αυτή αφορά τις αισθητικές οδούς είναι:
 αιμωδίες (μουδιάσματα),
 παραισθησίες (μυρμηγκιάσματα).
 Αν αφορά τις κινητικές οδούς:
 Μείωση ή κατάργηση της μυϊκής ισχύος του ασθενούς

(πάρεση ή παράλυση).
13
• Διπλοψία.
• Αδυναμία ή ανικανότητα ενός άκρου.
• Αλλαγή στην αίσθηση των χεριών ή των ποδιών όπως π.χ.

μούδιασμα -που συχνά περιγράφεται “σαν να περπατάω
πάνω σε βαμβάκι”.
• Ζάλη ή αστάθεια
Κούραση που είναι δυσανάλογη προς τις δραστηριότητές μας
ή απρόσμενη κούραση
• Ανάγκη για συχνή ή βιαστική ενούρηση
14
 Χρησιμοποιείται αδρενοκορτιζόνη και κορτικοστεροειδή ώστε
να μειωθεί η φλεγμονή και να κατασταλεί το ανοσοποιητικό
σύστημα.
 Σκευάσματα που δρουν στο ανοσοποιητικό σύστημα και
κυρίως η ιντερφερόνη άλφα, βήτα και η κοπαξόνη
μειώνοντας την ένταση της αυτοάνοσης αντίδρασης. Ενώ η
γλατιρεμέρη διεγείρει μέρη της βασικής πρωτεΐνης της
μυελίνης ώστε να ελαττώσει τη συχνότητα υποτροπής της
νόσου.
 Ανοσοκατασταλτικά φάρμακα όπως η κορτιζόνη,
αζαθειοπρίνη και κυτταροστατικά.
15
 Η ναταλιζουμάμπη χορηγείται σε ασθενείς με την
υποτροπιάζουσα μορφή ΣΚΠ ώστε να καθυστερήσει τη
σωματική αναπηρία και να ελαττώσει τη συχνότητα των
εξάρσεων.
 Ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς (από Ψυχολόγο ή/και

με αντικαταθλιπτικά φάρμακα) Φυσική αποκατάσταση.
 Αναλγητικά, σπασμολυτικά κ.α. φάρμακα ανάλογα με την

περίπτωση για ανακούφιση του ασθενούς.
16
 Ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς (από Ψυχολόγο ή/και
με αντικαταθλιπτικά φάρμακα). Φυσική αποκατάσταση.
 Αναλγητικά, σπασμολυτικά κ.α. φάρμακα ανάλογα με την

περίπτωση για ανακούφιση του ασθενούς.
17
Επιπλοκές
 Δυσαρθρία
 Τρόμο
 Νυσταγμό
 Παρέσεις άκρων
 Σπαστικότητα
18

 Προστασία αρρώστου από καταστάσεις που μπορούν να
προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν μια έξαρση της νόσου.
 Ενέσεις
 Κόπωση
 Λοιμώξεις
 Ορμονικές μεταβολές
19
 Χορήγηση κορτικοστεροειδών με ασφάλεια και
αποτελεσματικότητα
 Εξήγηση στον άρρωστο το θεραπευτικό σχήμα, με γραπτές

οδηγίες.
 Διδασκαλία αρρώστου πώς να αναγνωρίζει και πώς να
αποφεύγει τις ανεπιθύμητες ενέργειες.
20

 Αγωγή αρρώστου με δυσκολίες έγερσης από το κρεβάτι
 Εξασφάλιση μηχανικών μέσων.

 Ανάπτυξη θεραπευτικού σχήματος και δραστηριότητες για
διατήρηση του τόνου και της μυϊκής μάζας.
 Εφαρμογή μασάζ.
 Φυσικοθεραπεία.
21
 Αγωγή αρρώστου με διαταραχές όρασης
 Χορήγηση στεροειδών.
 Εξασφάλιση προστασίας από λοιμώξεις.
 Χορήγηση άναλου δίαιτας.
22

 Αντιμετώπιση της δυσλειτουργίας εντέρου:
 Διαπαιδαγώγηση του ατόμου για τη σωστή χρήση του

εντέρου.
 Εξασφάλιση συμβουλών για δίαιτα και δραστηριότητα.
23
 Διατήρηση καλής λειτουργίας της κύστης για αποφυγή
ουρολοιμώξεων:
 Κατάρτιση προγράμματος ούρησης.

 Λήψη ούρων για καλλιέργεια κατευθείαν από τον καθετήρα.
 Έγκαιρη θεραπεία και νέα καλλιέργεια ούρων μετά τη
θεραπεία.
24

 Αγωγή αρρώστου με διαταραχές λόγου και κατάποσης:
 Εξασφάλιση υπηρεσιών από λογοθεραπευτή.
 Παρακολούθηση για εισπνοή τεμαχιδίων τροφής.
 Να καταπίνει τροφές κρύες με έντονη γεύση.
25
• Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια χρόνια νόσος με πολλές
επιπτώσεις στην αυτονομία του αρρώστου. Απαιτείται
ιδιαίτερη ευαισθησία για την κάλυψη της φροντίδας και των
καθημερινών αναγκών του ατόμου.
26
Ενότητα 13.1: Δεοντολογία στη νοσηλευτική ψυχικής υγείας

 Αναλυτική Περιγραφή της Ενότητας,
 Οριοθέτηση Ορολογίας της Δεοντολογίας στη Νοσηλευτική
Ψυχικής Υγείας,
 Νομοθετικό και Δεοντολογικό Πλαίσιο,
 Φροντίδα – Δεοντολογία – Ηθική,
 Δικαιώματα του Ασθενή στην ψυχική υγεία,
 Έννοια της Διεπαγγελματικής Συνεργασίας,
 Επαγγελματικοί Ρόλοι,
 Συναισθηματική Νοημοσύνη στην Εργασία.
1
Αναλυτική Περιγραφή της Ενότητας

• Η αναλυτική περιγραφή της 13ης Ενότητας περιλαμβάνει την
οριοθέτηση της ορολογίας της δεοντολογίας στη νοσηλευτική
υγείας. Γίνεται αναφορά στο νομοθετικό και δεοντολογικό
πλαίσιο καθώς και στην έννοια της διεπαγγελματικής
συνεργασίας και επικοινωνίας. Επιπλέον αναλύονται οι
επαγγελματικοί ρόλοι και οι συναισθηματική νοημοσύνη στο
χώρο της εργασίας.
2
οικογένειά του, σε σχέση με τα δικαιώματά του στη
νοσηλεία, στην εκούσια και ακούσια νοσηλεία.
 Αναφέρει τα δικαιώματα του ασθενή με διαταραχές
συμπεριφοράς.
 Υποστηρίζει τον ασθενή που παραβιάζονται τα ανθρώπινα
δικαιώματα κατά τη φροντίδα του σε νοσοκομειακό χώρο.
Ορισμός
• Δεοντολογία είναι το σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν τη
συμπεριφορά κάθε επιστήμονα κατά την άσκηση των
επαγγελματικών του καθηκόντων.
ΥΠΕΡΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΟΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ,

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΓΟΥΛΑΤΟΙ Ο.Ε.,1985
4
Θεωρίες δεοντολογίας
• Οι σύγχρονες δεοντολογικές θεωρίες του φορμαλισμού, της
δικαιοσύνης και του ωφελιμισμού έχουν τον χαρακτήρα των
κανόνων και ως μέτρο το αποτέλεσμα της φροντίδας ή το
συμφέρον του επαγγελματία υγείας ή του ασθενή
Μαργαριτίδου – Τυμπαλέξη Β. Ιατρικές εκδόσεις Λίτσας. Αθήνα, 1993.
Ανθρωπιστική προσέγγιση
«Ό τέλειος άνθρωπος είναι το άριστον εκ των
ζώων, εάν όμως του λείπουν ο νόμος κα η
δικαιοσύνη, είναι το χειρότερο εξ όλων»
(Αριστοτέλης)
6
Νομοθετικό και δεοντολογικό πλαίσιο
 Ευρώπη έχουν δημοσιευθεί τα δικαιώματα των
επαγγελματιών υγείας και των ασθενών.
 1992 νομοθετήθηκαν τα δικαιώματα του ασθενή με το
Ν.2071 στην Ελλάδα.
 Εκδόθηκε Π.Δ. 2001, Κώδικας Νοσηλευτικής Δεοντολογίας.
Ανακοίνωση εμπιστευτικών
πληροφοριών 1/2
• Άρθρο 371/19851 ΤΟΥ ΠΟΙΝΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ: Αναφέρει ότι «όλα
τα μέλη δικηγόροι, ιατροί, νοσηλευτές, μαιευτήρες,
φαρμακοποιοί, αλλά και οι βοηθοί τους δεν πρέπει να
ανακοινώνουν εμπιστευτικές πληροφορίες, σε διαφορετική
περίπτωση υπόκεινται σε πρόστιμο ή φυλάκιση»
1 Ανδουλάκη – Δημητριάδου, Εκδόσεις Σάκκουλας 1993
8
Δικαιώματα του ασθενή
 Σεβασμό αξιοπρέπειας του ασθενή.
 Δικαίωμα συγκατάθεσης ή άρνησης σε διαγνωστική ή
θεραπευτική πράξη.
 Δικαίωμα να διαμαρτυρηθεί.
 Δικαίωμα να λάβει πλήρη γνώση των ενεργειών και
αποτελεσμάτων αυτών.
Ανακοίνωση εμπιστευτικών
πληροφοριών 2/2
 Σύμφωνα με την Ανδουλάκη – Δημητριάδου1, ο Αστικός
Κώδικας με το άρθρο 334, 922: Αναφέρει ότι η ενημέρωση
του ασθενή αποτελεί ιατρικόν καθήκον.
 Οι διατάξεις αυτές είναι σε ισχύ, ωστόσο σήμερα με τον

Αστικό Κώδικα και τον Κώδικα Δεοντολογίας2 δίνει τη
δυνατότητα στους Νοσηλευτές να πληροφορούν τον ασθενή
για την εφαρμοζόμενη θεραπευτική αγωγή, τη νομοθεσία, τη
λειτουργία του νοσοκομείου, τη νομοθεσία των υπηρεσιών
υγείας κλπ.
1 Ανδουλάκη – Δημητριάδου, Εκδόσεις Σάκκουλας 1993
2 Π.Δ ΑΡ 216 (ΦΕΚ 167) ΚΩΔΙΚΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ 2001
10
Οριοθέτηση των ρόλων
• Με την ίδρυση θεσμικών οργάνων όπως του ΙΑΤΡΙΚΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΟΥ, ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ, ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΟΥ και της ΕΝΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ, που είναι
θεσμικά όργανα για το κάθε επάγγελμα, τα οποία το καθένα
συμβάλλει στην οριοθέτηση του ρόλου των μελών του και
στην εποπτεία στο χώρο εργασίας.
11
Φροντίδα – Δεοντολογία και ηθική 1/3

• Η φροντίδα ως μια ηθική προσέγγιση αποτελεί το
αποτέλεσμα της ηθικής ανάπτυξης του ανθρώπου, αλλά και
μια εκδήλωση προσωπικής και επαγγελματικής αρετής
(Rowson D. 1994).
12
• Η Gilligan υποστηρίζει ότι η παροχή φροντίδας σχετίζεται με
την αίσθηση της ηθικής και του καθήκοντος και η Ray 1987,
ισχυρίζεται πως η φροντίδα συνδέεται άμεσα με την
ωριμότητα, τις τεχνικές δεξιότητες, τις διαπροσωπικές και
επικοινωνιακές δεξιότητες και την αίσθηση που έχει το άτομο
που παρέχει φροντίδα.
13

• Η Watson υποστηρίζει ότι η έννοια «φροντίδα», εμπερικλείει
ηθικούς κανόνες και αξίες καθώς εμπεριέχει την έννοια της
προστασίας, της ενδυνάμωσης και τη διαφύλαξη της
ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
14
Διεπαγγελματική συνεργασία
στη φροντίδα
• Η Leathard 1994 καταγράφει ότι υπάρχει μια δυσκολία στον
ακριβή ορισμό του επιθέτου «διεπαγγελματικός», γιατί αυτό
μπορεί να σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διάφορα
άτομα και ομάδες που έχουν διαφορετικά επίπεδα
εκπαίδευσης και διαφορετική επαγγελματική προέλευση.
• Η λέξη «διεπαγγελματικός» ορίζεται ως «ένα γεγονός,
λειτουργία, ενέργεια ή διαδικασία που λαμβάνει χώρα,
επιτελείται από κοινού από επαγγελματίες που ανήκουν σε
διαφορετικά επαγγέλματα».
15
Διεπαγγελματική συνεργασία 1/2

• Στο Ηνωμένο Βασίλειο η ανάπτυξη της διεπαγγελματικής
συνεργασίας προωθήθηκε με κυβερνητικές οδηγίες, διότι η
εξοικονόμηση των πόρων γίνεται γιατί, όπως υποστηρίζουν
πολλοί μελετητές, με τη λειτουργία της ομάδας υγείας
αποφεύγονται αλληλοεπικαλύψεις δραστηριοτήτων που
δημιουργούν σύγχυση στους καταναλωτές και έτσι
επιτυγχάνεται βελτίωση του επιπέδου των παρεχόμενων
υπηρεσιών υγείας (Areskog 1994, King M ,1990).
16
Επαγγελματική ταυτότητα 1/3
 Η επαγγελματική ταυτότητα είναι μια ιδεατή εικόνα που έχει
κάθε άτομο για τον εαυτό του στον επαγγελματικό του ρόλο.
17

• Έχει αποδειχθεί από διάφορες μελέτες ότι διαφορετικά
προσδιορίζουν τον επαγγελματικό τους ρόλο τα άτομα που
ανήκουν σε ένα επάγγελμα και διαφορετικά προσδιορίζουν
τον ίδιο επαγγελματικό ρόλο μέλη άλλων επαγγελμάτων.
18
• Ειδικότερα όταν τα άτομα που ανήκουν σε επαγγέλματα
υψηλού κοινωνικού κύρους προσδιορίζουν επαγγελματικούς
ρόλους επαγγελμάτων χαμηλού κοινωνικού κύρους.
19
Επαγγελματικοί ρόλοι
• Η ομάδα είναι αποτελεσματική όταν κάθε μέλος της
εκπληρώνει το ρόλο που αρμόζει στις ιδιαίτερες προσωπικές
και επαγγελματικές ικανότητες, τις γνώσεις, την
επικοινωνιακή του συμπεριφορά, την προσαρμογή και την
ευελιξία, Opuku DK, 1992, Stevenson O, 1985.
20
Διεπαγγελματική συνεργασία 2/2
• Η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών προέρχεται σε
μεγάλο βαθμό από την ικανότητα των διαφόρων
επαγγελματιών να συνεργάζονται μεταξύ τους,
χρησιμοποιώντας τις ιδιαίτερες ικανότητες, τις γνώσεις και
δεξιότητές τους για να εδραιώσουν, να διατηρήσουν και να
προάγουν τη συνεργασία αυτή με απώτερο στόχο την
ικανοποίηση των ιδίων και των χρηστών υπηρεσιών υγείας
(Valentine PE 1995, Gross A et al 1987).
21
Συναισθηματική νοημοσύνη στο χώρο

της εργασίας 1/2
• Η πρώτη στρατηγική εκλογής είναι η ανάπτυξη της θέλησης
των επαγγελματιών υγείας να εργαστούν ως ομάδα. Χωρίς
θέληση των ατόμων για συνεργασία, η όλη διαδικασία
συνεχώς υποσκάπτεται εκ των έσω.
22
Συναισθηματική νοημοσύνη στο χώρο
της εργασίας 2/2
• Η δεύτερη στρατηγική είναι η διευκόλυνση της έναρξης της
λειτουργίας της ομάδας. Η παροχή διευκολύνσεων εκ μέρους
της διοίκησης, όπως παροχή υλικών πόρων, διάθεση χώρων
και προώθηση με διοικητική υποστήριξη της όλης
λειτουργίας της ομάδας.
23
Αντίληψη επαγγελματικού χώρου

Οι βασικοί παράγοντες που διαμορφώνουν την αντίληψη
γενικά, και είναι οι εξής:
• οι αξίες,
• οι στάσεις,
• τα στερεότυπα της κοινωνίας,
• οι μηχανισμοί άμυνας,
• η κουλτούρα του ατόμου και η υποκουλτούρα της ομάδας
που ανήκει το άτομο.
Goleman, D 1998
24
• Η γνώση και η εξοικείωση οδηγεί τους επαγγελματίες υγείας
στην επιλογή πιο ευέλικτων τρόπων επικοινωνίας. Στην
ικανότητα της προσαρμογής στην ομαδική κουλτούρα και την
αποδοχή των ιδιαιτεροτήτων των άλλων επαγγελματιών μέσα
στη διεπιστημονική ομάδα 29-30.
Valentine P, J A Ν1996, 22(1): 266- 279. 1996, 22(1): 266- 279
25
• Ακόμη και όταν οι επαγγελματίες υγείας δεν
συνειδητοποιούν την ανάπτυξη μηχανισμών άμυνας, η
πολύχρονη παρουσία στον εργασιακό χώρο τους οδηγεί στο
να καταλάβουν κάποια στιγμή αβίαστα ότι τα καταφέρνουν
ευκολότερα ,γίνονται ευέλικτοι, ωριμάζουν, μπορούν να
προστατέψουν τον εαυτό τους ευκολότερα, γνωρίζουν
καλύτερα των εαυτό τους (αυτογνωσία) και τους άλλους
(ενσυναίσθηση).
26
Αντί επιλόγου 1/2
Η ευγενής καταγωγή είναι βεβαίως προσόν, αλλά ανήκει
εις τους προγόνους.
Ο πλούτος έχει αξίαν, αλλά οφείλεται εις την τύχην.
Η δόξα είναι πράγμα σεβαστόν, αλλά ασταθές.
Πλούταρχος
27
Αντί επιλόγου 2/2

«Η ομορφιά είναι περιζήτητος, αλλά μικρής διάρκειας. Η υγεία
είναι πολύτιμος, αλλά ευμετάβλητος.
Η σωματική δύναμις είναι ζηλευτή, αλλά ευκόλως υποκύπτει εις

την ασθένειαν και τα γηρατειά.
Μόνη η παιδεία από τα αγαθά μας είναι αθάνατος και θεϊκή».
Πλούταρχος
28
Ενότητα 13.2: Δικαιώματα των ασθενών με ψυχικό νόσημα

 Αναλυτική Περιγραφή της  Κατοχύρωση των δικαιωμάτων
Ενότητας, των ψυχικά πασχόντων,
 Στόχοι της Ενότητας,  Διασφάλιση των Δικαιωμάτων
 Εκπαιδευτικοί Σκοποί του των Ψυχικά Ασθενών,
μαθήματος,  Δικαιώματα των Ψυχικά
 Ιστορική Εξέλιξη των Ασθενών,
Δικαιωμάτων  Ακούσια Νοσηλεία Ψυχικά
των Ψυχικά Ασθενών, Ασθενών,
 Οριοθέτηση του όρου  Ορισμός.
«Ανθρώπινα Δικαιώματα»,
 Θεσμοθέτηση των
Δικαιωμάτων,
1
 Το Θεσμικό Πλαίσιο που Διέπει την Ακούσια Νοσηλεία.
 Βασικά Σημεία.
 Ο Ρόλος του Νοσηλευτή στη φροντίδα

του Ασθενή με Ακούσια Νοσηλεία.
Αναλυτική Περιγραφή της Ενότητας

• Η αναλυτική περιγραφή της 13ης Ενότητας περιλαμβάνει την
ιστορική εξέλιξη των δικαιωμάτων των ασθενών με διαταραχές
συμπεριφοράς. Γίνεται περιγραφή της ορολογίας για τα
ανθρώπινα δικαιώματα των ασθενών με ψυχικό νόσημα.
Επισημαίνεται η κατοχύρωση των δικαιωμάτων των ψυχικά
ασθενών και η διασφάλισή τους μέσα από το θεσμικό πλαίσιο.
Αναλύονται τα δικαιώματα των ασθενών με ψυχικό νόσημα και η
εφαρμογή τους στην καθημερινή κλινική πρακτική ειδικά στην
ακούσια νοσηλεία των ατόμων με διαταραχές συμπεριφοράς.
Αναφέρεται το Θεσμικό Πλαίσιο που διέπει την Ακούσια Νοσηλεία,
καθώς και το θεσμικό ρόλο του Νοσηλευτή στη φροντίδα του
Ασθενή με Ακούσια Νοσηλεία.
3
Μετά την παρακολούθηση και τη μελέτη του μαθήματος ο
εκπαιδευόμενος μπορεί να γνωρίζει την εξέλιξη των δικαιωμάτων
των ασθενών με διαταραχές συμπεριφοράς. Να περιγράφει την
Γίνεται ορολογία για τα ανθρώπινα δικαιώματα των ασθενών με
ψυχικό νόσημα. Να γνωρίζει την θεσμική κατοχύρωση των
δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών και τη η διασφάλισή τους μέσα
από το θεσμικό πλαίσιο. Να γνωρίζει και να αναφέρει τα δικαιώματα
των ασθενών με ψυχικό νόσημα και τον τρόπο που εφαρμόζονται η
στην καθημερινή κλινική πρακτική ειδικά στην ακούσια νοσηλεία των
ατόμων με διαταραχές συμπεριφοράς. Να υποστηρίζει το Θεσμικό
Πλαίσιο που διέπει την Ακούσια Νοσηλεία, καθώς και το θεσμικό
ρόλο του Νοσηλευτή στη φροντίδα του Ασθενή με Ακούσια
Νοσηλεία.
4

1/2
 Να παρέχει βασικές πληροφορίες στον ασθενή και την οικογένειά
του, σε σχέση με την νομοθεσία για τα δικαιώματα του ασθενή.
 Αναφέρει τα δικαιώματα του ασθενή με ψυχικό νόσημα και να
ενημερώνει τον ασθενή και την οικογένεια του.
 Να προστατεύει τα δικαιώματα του ασθενή κατά τη νοσηλεία του
στο νοσοκομείο, στην κοινότητα και στην επανένταξή του στην
κοινωνία των πολιτών.
 Να ευαισθητοποιήσει την κοινωνία των πολιτών στα δικαιώματα
των ασθενών με ψυχικό νόσημα.
5
2/2
Μετά από την παρακολούθηση και μελέτη του μαθήματος ο φοιτητής θα
είναι σε θέση να :
 Σχεδιάσει τέσσερις νοσηλευτικές παρεμβάσεις για την προστασία των
δικαιωμάτων του ασθενή κατά τη νοσηλεία του στην κλινική,
 Εξηγήσει τις υποστηρικτικές παρεμβάσεις σε περίπτωση ακούσιας
νοσηλείας και να βοηθήσει τον ασθενή στην υποστήριξη των δικών του
δικαιωμάτων ,
 Σχεδιάσει τέσσερις στρατηγικές παρέμβασης που εφαρμόζονται άτομα
που έχουν εισαχθεί με ακούσια νοσηλεία στο νοσοκομείο,
 Εφαρμόσει τα δικαιώματα του ασθενή στην καθημερινή κλινική πρακτική
στον νοσοκομείο, στην κοινότητα και στην εργασία.
6
Ιστορική Εξέλιξη των Δικαιωμάτων

των Ψυχικά Ασθενών 1/2
 Το 1973 η Αμερικάνικη Νοσοκομειακή Ένωση ψηφίζει τον «
κώδικα δικαιωμάτων του ασθενούς ».
 Το 1974 η Ευρώπη με πρώτη τη Γαλλία τον «χάρτη

δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των Ασθενών».
 Το 1989 η Διεθνής Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας κοινοποιεί

τη «Διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που
αφορούν στην ψυχική υγεία ».
7
Ιστορική Εξέλιξη των Δικαιωμάτων
των Ψυχικά Ασθενών 2/2
 Το 1992 με το Ν. 2071/1992 «Εκσυγχρονισμός και
οργάνωση του Συστήματος Υγείας », όπου το ΣΤ’
κεφάλαιο αναφέρεται στην ψυχική υγεία και τον
ξεχωριστό Νόμο 2716/1999 , «Ανάπτυξη και
εκσυγχρονισμός των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας».
 Ο Ν. 2071/1992 καθορίζει τις προϋποθέσεις και τη
διαδικασία της ακούσιας νοσηλείας των ψυχικά
ασθενών με ιδιαίτερη αναφορά για το σεβασμό των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων αυτών.
Οριοθέτηση του όρου

«Ανθρώπινα Δικαιώματα »
• Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα
ανθρώπινα δικαιώματα αφορούν ΟΛΟΥΣ τους ανθρώπους,
ανεξάρτητα από:
 την ιθαγένεια,
 τον τόπο κατοικίας,
 το φύλλο,
 την τοπική η εθνική καταγωγή,
 το χρώμα,
 την γλώσσα ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση.
• Όλοι δικαιούνται εξίσου την προστασία των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων, γεγονός που αποτελεί την βάση της
ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο.
9
Θεσμοθέτηση των Δικαιωμάτων 1/4
 Την 10η Δεκεμβρίου του 1948 γίνεται η πρώτη θεσμοθέτηση
των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με την Οικουμενική
Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
 Την 19η Δεκεμβρίου του 1966 ακολούθησε το Διεθνές

Σύμφωνο για τα Ατομικά και τα Πολιτικά Δικαιώματα και
κυρώθηκε από την Ελλάδα με τον Ν. 1532/1985.
 Την 3η Ιανουαρίου 1976 ακολούθησε το Διεθνές Σύμφωνο για

τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, τα
οποία εντάσσονται στην ενότητα στο Διεθνή Χάρτη των
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
10

 Το θεσμικό αυτό πλαίσιο συμπληρώνεται και συνεργάζεται με
διεθνή κείμενα προγενέστερα και μεταγενέστερα:
 1987/1983, Η Διακήρυξη της Χαβάης, Διεθνές Συνέδριο
Ψυχιατρικής.
 Την 22η Φεβρουαρίου του 1983 έγινε δεκτή η Πρόταση
Κανονισμού R83/2 για την Προστασία Προσώπων που πάσχουν
από Ψυχική Διαταραχή και εισάγονται ως Ακούσιοι Πάσχοντες,
από τους Υπουργούς του Συμβουλίου της Ευρώπης.
 Την 17η Οκτωβρίου του 1989 στην Αθήνα , στη ΓΣ της
Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας έγινε η Διακήρυξη για τα
Δικαιώματα και τη Νομική Προστασία του Ψυχικά Ασθενούς .
11
διεθνή κείμενα προγενέστερα και μεταγενέστερα:
 Την 25η Αυγούστου 1996 ακολούθησε η Διακήρυξη της Μαδρίτης
για τους Κανόνες Δεοντολογίας και την Ψυχιατρική Πρακτική στη
ΓΣ της Παγκόσμιας Ψυχιατρικής Εταιρείας .
 Την 18η Νοεμβρίου 1999 ακολούθησε το ψήφισμα του
Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προαγωγή της
Ψυχικής Υγείας .
 Το 2000 η Ομάδα Εργασίας για την Ψυχιατρική και τα Ανθρώπινα
Δικαιώματα στο Πλαίσιο της Επιτροπής Βιοηθικής του Συμβουλίου
της Ευρώπης συντάχθηκε η « Λευκή Βίβλος » για την προστασία των
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Αξιοπρέπειας ατόμων που
πάσχουν από ψυχική διαταραχή και ειδικότερα για αυτούς που
εισάγονται στα ψυχιατρεία με ακούσια εισαγγελική εντολή. 12

διεθνή κείμενα προγενέστερα και μεταγενέστερα :
 Την 22η Σεπτεμβρίου του 2004 έγινε σύσταση της Επιτροπή Υπουργών
του Συμβουλίου της Ευρώπης σχετικά με την προστασία των
ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας των ατόμων με ψυχικές
διαταραχές.
 Οι αρχές αυτές είναι εικοσιπέντε και αναφέρονται στα Πολιτικά
Δικαιώματα και στις διαδικασίες στην πρόσβαση και την ποιότητα της
περίθαλψης, ορίζουν τις βασικές ελευθερίες και δικαιώματα των
ψυχικά ασθενών , την προστασία των ανηλίκων, την προστασία του
απόρρητου, κριτήρια προσδιορισμού της ψυχικής ασθένειας, το
δικαίωμα στη θεραπεία και ανάλογη φαρμακευτική αγωγή, καθώς και
τη συναίνεση του ασθενή στη θεραπεία, τη δημιουργία ελέγχου
εφαρμογής των δικαιωμάτων του ασθενούς και την πρόσβαση του
ασθενούς στη προστασία των δικαιωμάτων του. 13
Κατοχύρωση των δικαιωμάτων των
ψυχικά πασχόντων 1/2
 Το 1973 η Αμερικάνικη Νοσοκομειακή Ένωση ψηφίζει τον
κώδικα δικαιωμάτων του ασθενούς.
 Το 1974 η Γαλλία θεσπίζει τον χάρτη των δικαιωμάτων και
υποχρεώσεων των ασθενών.
 Το 1974 η νοσοκομειακή επιτροπή των Ευρωπαϊκών
Κοινοτήτων ψηφίζει τον Ευρωπαϊκό Χάρτη.
 Το 1989 η Διεθνής Ομοσπονδία ψυχικής υγείας κοινοποιεί τη
διακήρυξη των ανθρωπίνων που αφορούν στην ψυχική
υγεία που περιλαμβάνει οκτώ άρθρα.
14
Κατοχύρωση των δικαιωμάτων

των ψυχικά πασχόντων 2/2
 Η χώρα μας το 1992 διατυπώνει το Νόμο (2071/άρθρο
47). «Τα Δικαιώματα του ψυχικά Ασθενούς», είναι η
πρώτη χώρα που ψήφισε διάταξη σε νόμο.
 Το 1998 ( Ν. 2619) κυρώθηκε από τη βουλή η
«Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Ανθρώπινα δικαιώματα και
τη Βιοϊατρική».
 Το 1999 με τον Νόμο 2716 συνίσταται και η «Ειδική
Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας Δικαιωμάτων Ατόμων με
Ψυχικές Διαταραχές» και το Γραφείο Προστασίας
Δικαιωμάτων με Ψυχικές Διαταραχές».
15
Διασφάλιση των Δικαιωμάτων των
Ψυχικά Ασθενών 1/3
• Η διασφάλιση των δικαιωμάτων των Ψυχικά Ασθενών
διασφαλίζονται ρυθμίζονται από το Σύνταγμα και τους Ν.
2071/1992, 2519/1997 και 2716/1999 και σε συνδυασμό από
διάσπαρτες επιμέρους διατάξεις του Αστικού και Ποινικού Κώδικα
(ΜΥΠ 2004).
• Το 1997 συστήθηκε Εθνική Επιτροπή Ελέγχου της Προστασίας των
Δικαιωμάτων των Ασθενών , σύμφωνα με την παρ. 1 άρθρο 2 του
Ν. 2710 /1999 συστήθηκε Ειδική Επιτροπή Προστασίας των
Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές και λειτουργεί
στην Αυτοτελή Υπηρεσία Προστασίας των Δικαιωμάτων των
Ασθενών στο Υπουργείο Υγεία και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Η
Επιτροπή είναι επταμελής και η θητεία είναι πενταετής .
Αποτελείται από έναν ψυχίατρο, έναν παιδίατρο, δύο κοινωνικούς
λειτουργούς και δύο νομικούς. 16

• Η Επταμελή Επιτροπή έλεγχου έχει αποστολή να εποπτεύει
και να ελέγχει την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων
με ψυχικές διαταραχές όπως δικαίωμα για αξιοπρεπείς
συνθήκες διαβίωσης στις Μονάδες Ψυχικής Υγείας, το
δικαίωμα για εξειδικευμένη ατομική θεραπεία, το δικαίωμα
να αμφισβητεί ο ασθενής στο δικαστήριο την ακούσια
νοσηλεία, να συνομιλεί με δικηγόρο, να έχει πρόσβαση στα
δεδομένα των αρχείων που τον αφορούν, το δικαίωμα να
προστατεύει την περιουσία του και το δικαίωμα τη
κοινωνικής επανένταξης.
17
• Η Επταμελή Επιτροπή έλεγχου δέχεται:
 Παράπονα, καταγγελίες ή αναφορές από κάθε πολίτη.
 Επισκέπτεται τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
 Πραγματοποιεί έκτακτες επισκέψεις σε υπηρεσίες ψυχικής
υγείας.
 Ενημερώνει τους πολίτες με κάθε πρόσφορο μέσο για τα
δικαιώματα των ψυχικά ασθενών.
 Δέχεται και διερευνά τις ετήσιες εκθέσεις των υπηρεσιών ψυχικής
υγείας.
 Προβαίνει σε συστάσεις και αποστέλλει αναφορές στο αρμόδιο
όργανο για πειθαρχική ή ποινική δίωξη όταν διαπιστώνει
παράβαση των δικαιωμάτων των ασθενών. 18
Δικαιώματα των Ψυχικά Ασθενών 1/3

 Το δικαίωμα στην αξιοπρεπή περίθαλψη.
 Το δικαίωμα στην ισότητα.
 Το δικαίωμα στην ενημέρωση.
 Το δικαίωμα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων.
 Ο ποινικός κώδικας, στο άρθρο 371, αναφέρεται στην
παραβίαση της επαγγελματικής εχεμύθειας ως εξής: Δικηγόροι
και κάθε είδους νομικοί προστάτες , συμβολαιογράφοι, ιατροί,
μαίες, νοσοκόμοι, φαρμακοποιοί καθώς και οι βοηθοί αυτών,
τιμωρούνται με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση μέχρι ενός
έτους αν φανερώσουν ιδιωτικά απόρρητα που τους
εμπιστεύτηκαν ή έμαθαν λόγω του επαγγέλματός τους ή της
ιδιότητάς τους.
19
 Το δικαίωμα στην προστασία των προσωπικών δεδομένων.
 Το άρθρο 11 δηλώνει ότι « ο Νοσηλευτής οφείλει
απεριόριστο σεβασμό στην ιδιωτική ζωή του ασθενούς και
από κάθε πράξη ή παράλειψη που είναι δυνατόν να
βλάψει τον απόρρητο χαρακτήρα των κάθε είδους
πληροφοριών των οποίων λαμβάνει γνώση για την
άσκηση των καθηκόντων του».
20

 Το άρθρο 16 αναφέρει ότι «ο Νοσηλευτής που ασχολείται με
την έρευνα οφείλει να τηρεί τις γενικές αρχές ηθικής και
δεοντολογία κατά τη διενέργεια κάθε επιδημιολογικής ή
άλλης έρευνας, όπως αυτές ορίζονται στους διεθνείς κώδικες
και διατυπώνονται ειδικότερα από την αρμόδια επιτροπή
ηθικής και δεοντολογίας, (Καραγιάννη και συν 2006).
 Το δικαίωμα στην αποκατάσταση.
 Το δικαίωμα στη ζωή στην κοινότητα (ΜΥΠ 2004).
 Το δικαίωμα στη διεκδίκηση αξιώσεων.
21
• Τα δικαιώματα των ασθενών με ψυχικό νόσημα
προστατεύονται από το Σύνταγμα, το Νομικό και το Θεσμικό
πλαίσιο της Χώρας μας. Αυτό το νομικό πλαίσιο κάθε χρόνο και
με βάση την πρακτική εφαρμογή των θεσμών ενισχύεται και
εμπλουτίζεται προς τη σωστή κατεύθυνση.
• Η μεγαλύτερη προσδοκία και προσπάθεια είναι η αλλαγή
νοοτροπίας των πολιτών σχετικά με το αυτονόητο της αποδοχής
της διαφορετικότητας του ατόμου με ψυχικό νόσημα.
• Τέλος είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι τα οράματα σβήνουν,
όταν ιδιαίτερα οι επαγγελματίες υγείας και ιδιαίτερα ψυχικής
υγείας τα προδίδουν και ότι οι ουτοπίες σταματούν να είναι
ουτοπίες όταν πραγματοποιηθούν.
22
Ακούσια Νοσηλεία Ψυχικά Ασθενών

• Η ψυχική διαταραχή μπορεί να επηρεάσει την κριτική
ικανότητα και την εναισθησία των ασθενών με αποτέλεσμα
να αρνούνται μερικές φορές την παροχή βοήθειας.
• Η δυνατότητα επιβολής περιορισμών στην προσωπική
ελευθερία και την ελεύθερη άσκηση των δικαιωμάτων του
ασθενούς λόγω θεραπευτικής παρέμβασης, είχε ως
αποτέλεσμα να εκδηλώνονται αναδρομικά πολλές
καταχρήσεις στο όνομα της αντιμετώπισης της οξείας κρίσης
και των επιπτώσεών της ψυχικής διαταραχής.
23
• Οι αρχές που διέπουν την ακούσια νοσηλεία ενός ψυχικά
ασθενή που είναι επικίνδυνος για τον εαυτό του και για τους
άλλους γύρω του είναι η αρχή της ανάγκης θεραπείας
(parents patriae) και η αρχή της ευθύνης του κράτους (police
power).
• Η αρχή της ανάγκης θεραπείας εκφράζει την υποχρέωση της
πολιτείας να φροντίσει τον ασθενή, ο οποίος από μόνος του
δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς φροντίδα.
• Η αρχή της ευθύνης του κράτους τοποθετεί την πολιτεία ως
προστάτη των άλλων πολιτών ή γενικότερα της κοινωνίας
από τους ενδεχόμενους επικίνδυνους ψυχικά ασθενείς
πολίτες. 24

• Οι ψυχίατροι ως μόνοι επαγγελματίες ψυχικής υγείας
που μπορούν να αποφασίζουν για την ανάγκη ακούσιας
νοσηλείας, που υπαγορεύεται από την ανάγκη
θεραπείας και ακολουθεί την ωφελιμιστική αρχή
«ωφελέειν ή μη βλάπτειν», είναι υπέρμαχοι της ηθικής
μιας πράξης ή ενέργειας, η οποία προσδιορίζεται από το
ευεργετικό αποτέλεσμα της στο άτομο και την κοινωνία.
25
Ορισμός
• Σύμφωνα με την παρ.1, Άρθρο 95, Ν.2071/1992, «ακούσια
νοσηλεία είναι η χωρίς τη συγκατάθεση του ασθενή, που
πάσχει από ψυχική διαταραχή, εισαγωγή και παραμονή του
για θεραπεία σε κατάλληλη Μονάδα Ψυχικής Υγείας».
26
Το Θεσμικό Πλαίσιο που Διέπει

την Ακούσια Νοσηλεία
• Τα κριτήρια ( Stone Admission Criteria 1975) για την
ακούσια νοσηλεία απαιτούν:
– Αξιόπιστη διάγνωση σοβαρής ψυχική νόσου.
– Ο ασθενής να βιώνει μεγάλη δυσφορία,
– Ύπαρξη αποτελεσματικής θεραπείας,
– Άρνηση από τον ασθενή της θεραπεία εξαιτίας της νόσου
του,
– Τη θεραπεία να είναι αποδεκτή από ένα λογικό άτομο.
Αυτά τα κριτήρια αποτέλεσαν τη βάση για το σχέδιο νόμου που
εκπόνηση η Αμερικάνική Ψυχιατρική Εταιρεία (1983).
27
Βασικά Σημεία 1/2
• Η σύσταση επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης
R(83)2 για τη νομική προστασία των ασθενών με ψυχικές
διαταραχές σε καθεστώς ακούσιας νοσηλείας:
 Ο ασθενής μπορεί να τεθεί σε καθεστώς ακούσιας νοσηλείας σε
κατάσταση ψυχικής διαταραχής εξαιτίας της οποία δημιουργείται
κίνδυνος για τον εαυτό του ή τρίτους.
 Η απόφαση για ακούσια νοσηλεία πρέπει να λαμβάνεται από ένα
δικαστικό όργανο ή κάθε άλλη αρμόδια αρχή που καθορίζεται από το
Νόμο.
 Ο ασθενής ενημερώνεται αμέσως για τα δικαιώματά του να ασκήσει
ένδικα μέσα ενώπιον του δικαστηρίου με σύντομη διαδικασία.
 Ο ασθενείς διατηρεί το δικαίωμα να νοσηλεύεται με τις ίδιες
επιστημονικές και δεοντολογικές συνθήκες που ισχύουν για τους
άλλους ασθενείς. 28
Βασικά Σημεία 2/2

• Η σύσταση επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης
R(83)2 για τη νομική προστασία των ασθενών με ψυχικές
διαταραχές σε καθεστώς ακούσιας νοσηλείας:
 Η ακούσια νοσηλεία πρέπει να έχει περιορισμένη διάρκεια ή να
επανεξετάζεται κατά τακτά χρονικά διαστήματα, μπορεί να
διακοπεί οποιαδήποτε στιγμή με απόφαση ενός ιατρού ή της
αρμόδιας αρχής.
 Η ακούσια νοσηλεία δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο για
περιορισμό της δικαιοπρακτικής ικανότητας λήψης του ασθενούς
να και η Αρχή που αποφασίζει για την εισαγωγή μπορεί να
διατάξει τη λήψη των αναγκαίων μέτρων με σκοπό τη διαφύλαξη
των υλικών συμφερόντων του.
 Η αξιοπρέπεια του νοσηλευόμενου ασθενή γίνεται σεβαστή.
29
Ο Ρόλος του Νοσηλευτή στη φροντίδα
του Ασθενή με Ακούσια Νοσηλεία 1/2
• Ο στόχος της παρέμβασης είναι η χρήση του πολυδιάστατου
θεραπευτικού ρόλου του νοσηλευτή που υποδέχεται τον
ασθενή στην εφημερία και στην ψυχιατρική κλινική,
χρησιμοποιώντας την προσωπικότητά του, τις επιστημονικές
του γνώσεις στις θεραπευτικές τεχνικές και το θεραπευτικό
περιβάλλον προκειμένου να φέρει αλλαγές στις σκέψεις, στα
συναισθήματα και στη συμπεριφορά του ασθενούς.
30
Ο Ρόλος του Νοσηλευτή στη φροντίδα

του Ασθενή με Ακούσια Νοσηλεία 2/2
• Ο Νοσηλευτής ψυχικής υγείας οφείλει να:
 Να είναι ειλικρινής στην επικοινωνία με τον ασθενή, χωρίς
υπεκφυγές, αναίτιες αρνήσεις ή διπλά μηνύματα.
 Είναι ικανός να ανέχεται το άγχος και την απογοήτευση που μπορεί
να επιφέρει η θεραπευτική εμπλοκή του με τον ασθενή.
 Έχει συνεργατικές δεξιότητες.
 Είναι πρότυπο της επιθυμητής συμπεριφοράς.
 Είναι χειριστής της δυναμικής του προβλήματος και των διαφορών
που προκύπτουν.
 Έχει ικανότητες στην οργάνωση, λειτουργία και αξιολόγηση της
παρεχόμενης φροντίδας.
 Είναι παράγοντας θεραπευτικής αλλαγής της ανθρώπινης
συμπεριφοράς. 31
Συμπεράσματα 1/2
• Συμπεραίνεται ότι η εμπειρία της ακούσιας νοσηλείας
ως μια κατάσταση μεταξύ των καλών ευκαιριών και
μεγάλων απωλειών για τον ασθενή. Οι θετικές
ευκαιρίες που απορρέουν από τα συναισθήματα του
σεβασμού, της εκτίμησης που βιώνει στο διάστημα της
νοσηλείας του, όπου θα μπορεί να αναλάβει ευθύνες,
να εμπλακεί περισσότερο ενεργητικά και να συμμετέχει
σε αυτήν, και το αίσθημα ασφάλειας και προστασίας
που μπορεί να βιώσει λαμβάνοντας θεραπεία.
32
Συμπεράσματα 2/2
• Οι μεγάλες απώλειες αφορούν στη στέρηση της
ελευθερίας, την παραβίαση της προσωπικής
ακεραιότητας και την απώλεια του σεβασμού, της
εκτίμησης και τη αποδοχής που βιώνει στο διάστημα της
νοσηλείας .
• Σε κάθε στιγμή αυτής της διεργασίας ο νοσηλευτής με
τις παρεμβάσεις του δημιουργεί θεραπευτικό κλίμα,
όπου οι απώλειες θα αμβλύνονται και οι ευκαιρίες θα
αποδίδονται σε οφέλη για τον ασθενή και την
οικογένειά του.
33
Βιβλιογραφία
• Αλεβίζος Β. Ψυχιατρική Νομοθεσία, στο Ψυχιατρική. Εκδόσεις Βήτα, Αθήνα 2000
• Αλεβίζος Β. Το σκεπτικό του Νόμου 2071/92 για την ακούσια νοσηλεία. Τετράδια
Ψυχιατρικής 1997, 60:132-136.
• Εισαγγελία Αρείου Πάγου. Εγκ 504/2 1996. Εφαρμογή Διατάξεων αριθ. 95-100,
Ν2071/92 για την ακούσια εισαγωγή ψυχοπαθών στα Ψυχιατρεία.
• Stone AA. The right to treatment. Comments on the low and its impact. Am J
Psychiatry 1975, 132 :1125-1134.
• Πλουμπίδης Δ. Παρατηρήσεις για την εφαρμογή του Νόμου 2171/92 σχετικά με
την αναγκαστική νοσηλεία σε Ψυχιατρικά Ιδρύματα. Τετράδια Ψυχιατρικής 1997,
60:147-151.
• Μποζίκας Β, Τσιπροπούλου Β, Δέσσερη Χ και συν. Μελέτη παραγόντων που
επηρεάζουν την ακούσια νοσηλεία ασθενών σε μια ψυχιατρική κλινική. Ψυχιατρική
2003. 14:110-120.
• Ε.Π.Α.Ψ.Υ.
• www.stress.gr
34

Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας - Νευρολογική Νοσηλευτική Χρυσούλα Νταφογιάννη ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Νοσηλευτική Ψυχικής Υγείας - Νευρολογική Νοσηλευτική Χρυσούλα Νταφογιάννη ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας

Δρ. Χρυσούλα Νταφογιάννη, Επίκουρη Καθηγήτρια

Ενότητα 1.1: Βασικά στοιχεία στην εξέλιξη της Ψυχιατρικής και

Ο σκοπός του μαθήματος 2/2

 Χαρακτηριστικά της ψυχικής υγείας,

 Ορισμός της ψυχικής αρρώστιας,

 Κριτήρια της ψυχικής αρρώστιας,

 Ο ρόλος του νοσηλευτή στην πορεία των αιώνων.

Ενότητες μαθήματος 1/3

Ενότητες μαθήματος 3/3

Εκπαιδευτικοί σκοποί του μαθήματος

 Να αποκτήσετε γνώσεις και δεξιότητες στη φροντίδα ασθενή

 Να αποκτήσετε γνώσεις και ειδικούς χειρισμούς στη στάση

Αναλυτική περιγραφή της ενότητας

Τα Χαρακτηριστικά Της Ψυχικής Υγείας

 Ο οικοδομητικός χειρισμός των ψυχολογικών καταπονήσεων και

Ταξινόμηση της ψυχικής αρρώστιας

 Το DSM- IV-TR χρησιμοποιεί ένα πολυαξονικό σύστημα

Τα κριτήρια ψυχικής αρρώστιας 1/2

 Διαταραχές στην Αντίληψη,

 Διαταραχές στο Συναίσθημα,

 Διαταραχές στη Σκέψη,

 Διαταραχές στην Κρίση,

 Διαταραχές στη Βούληση,

 Διαταραχές στον Προσανατολισμό, χώρο, χρόνο, πρόσωπα.

 Διαταραχές στην Επικοινωνία,

 Διαταραχές στη Συμπεριφορά,

 Διαταραχές στις Διαπροσωπικές Σχέσεις,

 Διαταραχή στην Προσαρμοστικότητα στο Οικογενειακό,

 Απώλεια επαφής με την πραγματικότητα.

• Περίπου 1:5 ενήλικες φέρει μια εμφανή ψυχική

• Το 1/3 από τους άστεγους πάσχει από ψυχική

• Η ψυχική διαταραχή, συμπεριλαμβανομένης και της

Γενική Ιστορική Ανασκόπηση 1/9

 Σωματικός και ψυχικός πόνος δεν διαφοροποιούνται.

 Πνεύματα – βασανιστές που ενεργούν έξω από το σώμα είναι

 Οι πρωτόγονοι θεραπευτές επιχειρούν να δωροδοκήσουν και

 Οι μέθοδοι θεραπείας περιλάμβαναν τους εξορκισμούς και τα

Γενική Ιστορική Ανασκόπηση 3/9

Γενική Ιστορική Ανασκόπηση 5/9

Γενική Ιστορική Ανασκόπηση 7/9

• Εποχή της Ψυχανάλυσης: Ο E. Kraepelin (1856-1926)

Γενική Ιστορική Ανασκόπηση 9/9

Συνοπτική Ανασκόπηση 2/7

 Οι επιστημονικές μελέτες υπόσχονται μέτρα θεραπευτικής

 Η θεραπεία παρέχεται στα άσυλα. Αναπτύσσονται μελέτες για τον

 Η νοσηλευτική ψυχικής υγείας εφαρμόζεται από την Linda

Συνοπτική Ανασκόπηση 4/7

Συνοπτική Ανασκόπηση 6/7

Η Ιστορική Εξέλιξη της Ψυχιατρικής

Η Περίθαλψη στα Ψυχιατρεία στην

Αποικία ψυχοπαθών Λέρου

Βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος

Βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος

Ο Κανονισμός της Ε.Ο.Κ. 815/84

Η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα

• Η ψυχιατρική Μεταρρύθμιση άρχισε ουσιαστικά τη

Η υλοποίηση του «Ψυχαργώς» χωρίζεται

• Την περίοδο 2002-2010 Β΄φάση.

• Την περίοδο 2011-2015 Γ΄φάση.

• Ακρογωνιαίος λίθος του κοινοτικού συστήματος ψυχικής

• Οι Υγειονομικές Περιφέρειες της χώρας διαιρούνται σε

• Στους ΤοΨΥ εντάσσονται οι Μονάδες Ψυχικής Υγείας οι