ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΥΓΕΙΑΣ (ΔΜΥ)

ΔΜΥ 60 – 1η ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΤΟ ΑΓΑΘΟ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ

ΟΝΟΜ/ΜΟ ΦΟΙΤΗΤΗ : ΝΤΕΛΕΖΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

ΟΝΟΜ/ΜΟ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΗ : ΞΕΝΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

Περίληψη

Η υγεία αποτελεί ένα πολύ ιδιαίτερο αγαθό και διαθέτει χαρακτηριστικά που του
προσδίδουν μοναδικότητα στην αγορά. Το ότι είναι ένα αγαθό ξεχωριστό από τα υπόλοιπα δε
σημαίνει βέβαια ότι είναι και τέλειο. Οι αδυναμίες του είναι αρκετές και εμφανείς, με τη
μεγαλύτερη να αποδεικνύεται πως είναι η προκλητή ζήτηση των γιατρών για να αυξήσουν το
εισόδημα τους, πλήττοντας οικονομικά τους ασθενείς και τα ασφαλιστικά ταμεία.
Αξιοσημείωτες βέβαια είναι και οι υπόλοιπες ιδιαιτερότητες του αγαθού υγεία, όπως η
ασύμμετρη πληροφόρηση των ασθενών σε σχέση με τους γιατρούς, η αβεβαιότητα των
καταναλωτών, ο τομέας της ασφάλισης κα. Ο συνδυασμός των αρνητικών επιπτώσεων που
πηγάζουν από αυτά τα φαινόμενα έχει πλήξει σημαντικά την κοινωνική ευημερία, καθώς οι
πόροι δεν κατανέμονται αποδοτικά και προς το κοινό όφελος. Με την έλευση της
οικονομικής κρίσης η Ελλάδα κλήθηκε να δώσει άμεσα λύσεις για να περιορίσει τα αρνητικά
φαινόμενα του αγαθού υγεία που οδηγούν στην αύξηση των δαπανών και δη της
φαρμακευτικής δαπάνης. Ένα από τα πιο ισχυρά όπλα που χρησιμοποιήθηκαν προς αυτή την
κατεύθυνση ήταν η εισαγωγή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στο ελληνικό σύστημα
υγείας. Όπως αποκαλύπτουν τα ευρήματα της έρευνας, η ηλεκτρονική συνταγογράφηση
δείχνει πως καταφέρνει να πετύχει με διάφορους τρόπους τους στόχους για τους οποίους
εισήχθη στο σύστημα υγείας και να συμβάλει καθοριστικά στη μείωση της φαρμακευτικής
δαπάνης και την καταπολέμηση της προκλητής ζήτησης, θέτοντας βάσεις για την ουσιαστική
βελτίωση της αποδοτικότητας των υπηρεσιών υγείας.

Λέξεις κλειδιά: Αγαθό υγεία, κοινωνική ευημερία, κατανομή πόρων, προκλητή ζήτηση,
φαρμακευτική δαπάνη, ηλεκτρονική συνταγογράφηση.

2
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Περίληψη.…………………………………………………...………………..….2

Εισαγωγή …...……………………………………………………………….......4

1. Το αγαθό υγεία και οι αδυναμίες της αγοράς

υγειας………………….………………………………………………………….5

2. Ηλεκτρονική συνταγογράφηση………………………………………………8

Συμπεράσματα…………………………………………………………………..11

Βιβλιογραφία……………………………………………………………………12

3
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

Εισαγωγή

Η υγεία, όπως έχει διατυπωθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (1946), είναι « η
κατάσταση πλήρους φυσικής, διανοητικής και κοινωνικής ευεξίας, όχι απλώς η απουσία
ασθένειας ». Από μια πιο κοινωνικο-οικονομική σκοπιά όμως, η υγεία αποτελεί επίσης και
ένα θεμελιώδες αγαθό για την κοινωνία που απολαμβάνει τα οφέλη του παράγοντας η ίδια τα
κατάλληλα εφόδια για την διατήρηση και βελτίωση του, ένα από τα οποία είναι η φροντίδα
υγείας (Ματσαγγάνης, 2002). Η φροντίδα υγείας θεωρείται ένα αγαθό που υπόκειται στους
κανόνες της αγοράς. Είναι δηλαδή ένα εμπορεύσιμο αγαθό, το οποίο μπορεί να αποτελέσει
αντικείμενο συναλλαγής και να καταναλωθεί ατομικά ή μαζικά (Ματσαγγάνης, 2002).
Παρ’όλα αυτά, η φροντίδα υγείας διαφοροποιείται από τα κοινά αγαθά, καθώς οι
ιδιαιτερότητες και οι συνθήκες που επικρατούν στον τομέα της υγείας δεν συνάδουν με τις
βασικές αρχές της αγοράς (Λιαρόπουλος, 2007).
Τα ανεπτυγμένα Ευρωπαϊκά κράτη έχουν έρθει αντιμέτωπα τις τελευταίες δυο δεκαετίες
με αυξανόμενες απαιτήσεις για περισσότερες και ποιοτικότερες υπηρεσίες φροντίδας υγείας
(Yfantopoulos et al, 2016). Το γεγονός αυτό έχει ωθήσει τις κυβερνήσεις των κρατών να
βελτιώσουν τις εν λόγω υπηρεσίες στοχεύοντας στην ποιότητα, την προσβασιμότητα, την
αποδοτικότητα, τον εκσυγχρονισμό, αλλά και την κατάλληλη κατανομή των πόρων έτσι
ώστε να επωφελείται η κοινωνία σε συνδυασμό με τον περιορισμό της αδικαιολόγητης
σπατάλης. Η Ελλάδα δεν κατάφερε να ακολουθήσει πιστά αυτό το εγχείρημα, τα βήματα της
προς αυτή την κατεύθυνση ήταν αργά και χωρίς αποφασιστικότητα, με συνέπεια να μην
παρέχονται οι απαραίτητες υπηρεσίες φροντίδας υγείας για την κοινωνία, η ανάπτυξη και η
εξέλιξη στον τομέα της υγείας να είναι μηδαμινή και η σπατάλη ανεξέλεγκτη. Η οικονομική
ύφεση στην οποία επήλθε το ελληνικό κράτος διεύρυνε ακόμα περισσότερο το χάσμα
ανάμεσα στην Ελλάδα και τα υπόλοιπα ανεπτυγμένα κράτη της Ευρώπης στον τομέα της
υγείας. Όλως παραδόξως όμως, η κρίση αυτή άνοιξε ένα «παράθυρο» για μεταρρυθμίσεις
στην υγεία, οι οποίες ακολουθούν τα επιτυχημένα παραδείγματα του εξωτερικού και έχουν
ήδη εμφανίσει αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Μια από αυτές τις μεταρρυθμίσεις είναι η
εισαγωγή του συστήματος ηλεκτρονικής συνταγογράφηση στις βαθμίδες υγειονομικής
περίθαλψης του ελληνικού συστήματος υγείας.
Στην παρούσα εργασία θα διατυπωθούν αρχικά τα χαρακτηριστικά του αγαθού υγεία και
στη συνέχεια θα αναφερθούν οι σημαντικότεροι λόγοι που η αγορά εργασίας αποτυγχάνει να
επιφέρει μεγιστοποίηση της κοινωνικής ευημερίας και άριστη κατανομή των πόρων υγείας.
Έπειτα, στη δεύτερη ενότητα, θα αξιολογηθεί το κατά πόσο συνέβαλε η ηλεκτρονική
4
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

συνταγογράφηση στη μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης και στον έλεγχο της προκλητής
ζήτησης.

1. Το αγαθό υγεία και οι αδυναμίες της αγοράς υγείας

Η υγεία ως αγαθό έχει χαρακτηριστικά όμοια με εκείνα των υπόλοιπων αγαθών της
ελεύθερης αγοράς, καθώς επηρεάζεται άμεσα από την οικονομική δυνατότητα και τις
προτιμήσεις των καταναλωτών (Ματσαγγάνης, 2002). Διαθέτει όμως και κάποιες άλλες
ιδιαιτερότητες οι οποίες την καθιστούν ένα αγαθό διαφορετικό από τα υπόλοιπα. Τα
χαρακτηριστικά εκείνα που προσδίδουν ιδιαιτερότητα στο αγαθό υγεία είναι τα εξής :
 Ασύμμετρη πληροφόρηση
Όταν πρόκειται για ένα κοινό αγαθό της αγοράς, ο καταναλωτής γνωρίζει τι θέλει και
μπορεί να έχει ή να αποκτήσει σαφή εικόνα της ποιότητας του προϊόντος που θέλει να
αγοράσει (Ματσαγγάνης, 2002). Στην περίπτωση του αγαθού υγεία όμως, οι άνθρωποι
μπορεί να γνωρίζουν τι θέλουν, αλλά δεν είναι σε θέση να αντιλαμβάνονται επαρκώς σε τι
κατάσταση βρίσκεται η υγεία τους, να γνωρίζουν τις εναλλακτικές θεραπείες που ενδέχεται
να υποβληθούν, την αποτελεσματικότητα τους και τις όποιες παρενέργειες μπορεί να
εμφανιστούν (Μαλλιαρού κα, 2011). Στην ελεύθερη αγορά ισχύει η κυριαρχία του
καταναλωτή, στον τομέα της υγείας όμως η κυριαρχία αυτή παραχωρείται στον ιατρό, ο
όποιος δρα ως εκπρόσωπος του ασθενή και παίρνει τις κατάλληλες αποφάσεις που θα
οδηγήσουν στην αποκατάσταση της υγείας του ασθενή. Η ασύμμετρη πληροφόρηση ισχύει
ακόμα και στη σχέση μεταξύ ιατρών και ασφαλιστικών φορέων, δίνοντας στους πρώτους τη
δυνατότητα να επηρεάζουν σημαντικά τη ζήτηση των υπηρεσιών υγείας.
 Προκλητή ζήτηση
Η δυνατότητα που δίνεται στον ιατρό να επηρεάζει τη ζήτηση των υπηρεσιών υγείας
μπορεί να οδηγήσει στο φαινόμενο της προκλητής ζήτησης. Σύμφωνα με τον Ματσαγγάνη
(2002), το φαινόμενο αυτό προκαλείται όταν οι γιατροί ορίζουν θεραπεία «υψηλότερου
κόστους από αυτή που θα επέλεγε ο ασθενής εάν είχε τέλεια πληροφόρηση». Ο Arrow
(1963) επεσήμανε πως η προκλητή ζήτηση αυξάνεται από την ασύμμετρη πληροφόρηση
μεταξύ γιατρού και ασθενή. Οι γιατροί προβαίνουν σε τέτοιου είδους πρακτικές για να
αυξήσουν το εισόδημά τους, προκαλώντας μεγαλύτερη δαπάνη για τον ασθενή από αυτή που
πραγματικά χρειαζόταν. Οι εν λόγω πρακτικές συναντούνται κυρίως σε συστήματα υγείας
όπου οι γιατροί αμείβονται κατά πράξη ή κατά παραπομπή και εντείνονται στις περιπτώσεις
που το κόστος καλύπτεται από ασφαλιστικούς φορείς (Μαλλιαρού κα, 2011). Μια άλλη

5
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

υποπερίπτωση προκλητής ζήτησης αποτελεί και η άμεση ή έμμεση προώθηση ιατρικών

προϊόντων από γιατρούς στους ασθενείς, αυξάνοντας τα οικονομικά οφέλη των ιδιωτικών
φαρμακευτικών και ιατρικών επιχειρήσεων (Τούντας, 2010).
 Αβεβαιότητα
Η έννοια της αβεβαιότητας έχει να κάνει με την αδυναμία των ατόμων να προβλέψουν
ποτέ θα χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν τις υπηρεσίες υγείας και ποιο θα είναι το αποτέλεσμα
από τη χρησιμοποίηση τους. Πράγματι, κανείς δε μπορεί να γνωρίζει απόλυτα πότε θα
προκληθεί ένα πρόβλημα υγείας στον οργανισμό του και τι έκβαση θα έχει η θεραπεία που
θα ακολουθήσει για να το ξεπεράσει. Το πρόβλημα αυτό μεγεθύνεται όταν το κόστος για τη
θεραπεία ενός ξαφνικού και απρόβλεπτου περιστατικού είναι δυσβάστακτο για τον ασθενή
και την οικογένεια του (Ματσαγγάνης, 2006).
 Ασφάλιση
Η ασφάλιση είναι ένας μηχανισμός που δημιουργήθηκε για να δώσει λύση στο πρόβλημα
της απρόβλεπτης ζήτησης υπηρεσιών υγείας. Μια ασφαλιστική ιδιωτική εταιρεία ή ένας
κρατικός ασφαλιστικός φορέας αναλαμβάνει να καλύψει τη δαπάνη σε πιθανή ανάγκη των
ατόμων για παροχή υγειονομικής φροντίδας έναντι τακτικής χρηματικής αμοιβής από τους
ασφαλιζόμενους. Η χρηματική αμοιβή του ασφαλιζόμενου προς την ασφαλιστική εταιρεία ή
κοινωνικό φορέα ονομάζεται ασφάλιστρο και καθορίζεται σύμφωνα με την πιθανότητα του
κίνδυνου και το μέγεθος της ζημιάς που ενδέχεται να προκληθεί. Την αποδοτικότητα της
ασφάλισης περιορίζουν δυο φαινόμενα : α) ο ηθικός κίνδυνος και β) η δυσμενής επιλογή.
α) Ο ηθικός κίνδυνος αναφέρεται στην έλλειψη κινήτρων για εξοικονόμηση πόρων
(Μαλλιαρού κα, 2011). Η πιθανότητα κατανάλωσης υπηρεσιών υγείας και το κόστος τους
τείνουν να αυξάνονται όταν ο ασθενής είναι ασφαλισμένος (Ματσαγγάνης, 2002). Αυτό
συμβαίνει διότι η ασφάλιση μειώνει το κόστος των υπηρεσιών υγείας για τον καταναλωτή
στο μηδέν (Nyman, 2004). Όπως υποστηρίζει και ο Κυριόπουλος (2007), «ο χρηστής των
υπηρεσιών δεν έχει άμεση σχέση με το κόστος της υπηρεσίας που επιθυμεί να καταναλώσει,
δεν αντιλαμβάνεται το ύψος της δαπάνης και ούτε επιθυμεί τον περιορισμό της».
β) Η δυσμενής επιλογή είναι απόρροια της αδυναμίας των ασφαλιστικών εταιρειών να
διακρίνουν τα άτομα χαμηλού κίνδυνου από εκείνα του υψηλού κίνδυνου, γι’ αυτό και το
ύψος των ασφαλίστρων ορίζεται ανάλογα με το μέσο κίνδυνο ή πιο συγκεκριμένα με τη μέση
δαπάνη που προσδοκάται ότι θα προκύψει στην ασφαλιστική εταιρεία για την καταβολή
αποζημιώσεων ( Ματσαγγάνης, 2002). Το ζήτημα που προκύπτει με τη δυσμενή επιλογή
είναι το γεγονός πως τα άτομα χαμηλού κίνδυνου ίσως κρίνουν δυσανάλογο το ύψος του
ασφαλίστρου που καταβάλουν σχετικά με την πιθανότητα τους να χρησιμοποιήσουν τις

6
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

υπηρεσίες υγείας. Εάν τα εν λόγω άτομα αποσυρθούν από την ασφάλιση, η αναλογία των
ατόμων υψηλού κίνδυνου θα αυξηθεί, συνεπώς και η μέση δαπάνη των ασφαλιστικών
εταιρειών για αποζημιώσεις, επομένως και τα ασφάλιστρα (Μαλλιαρού κα, 2011). Πλέον οι
ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες προσπαθούν να εξετάζουν κάθε περίπτωση ξεχωριστά και
να εστιάσουν στον ατομικό κίνδυνο.
 Μονοπώλιο
Οι ασθενείς τείνουν να επιλέγουν κάποιο γιατρό ο όποιος θα τους παρέχει τις υπηρεσίες
υγείας που χρειάζονται και δύσκολα τον αλλάζουν. Το φαινόμενο αυτό σχετίζεται κυρίως με
την ασύμμετρη πληροφόρηση των ασθενών και τη νοοτροπία που επικρατεί στην κοινωνία.
Με αυτό τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στους ιατρούς να ενεργούν ως μονοπωλητές και να
μην υπάρχει ουσιαστικός ανταγωνισμός μεταξύ τους (Ματσαγγάνης, 2002). Το μονοπώλιο
των ιατρών στο σύστημα υγείας μπορεί να προκαλέσει αρνητικές και επιβλαβείς
συμπεριφορές για τον καταναλωτή, όπως ακριβώς και στην ελεύθερη αγορά, με πιο
αντιπροσωπευτικό παράδειγμα τη χρέωση υψηλών αμοιβών για τις υπηρεσίες τους, καθώς
δεν διατρέχουν κίνδυνο να χάσουν την πελατεία τους.
 Εξωτερικές επιπτώσεις
Υπάρχουν κατηγορίες υπηρεσιών υγείας οι οποίες προκαλούν «εξωτερικές επιπτώσεις»,
καθώς αποδίδουν οφέλη όχι μόνο για τον καταναλωτή, αλλά και για την κοινωνία στο
σύνολο της (Ματσαγγάνης, 2002). Ο εμβολιασμός για μεταδοτικές νόσους αποτελεί το πιο
κλασσικό παράδειγμα εξωτερικών συνεπειών γιατί προφυλάσσει μεν τον εμβολιάζοντα από
τη νόσο, αλλά μειώνει δε και τη πιθανότητα να εξαπλωθεί η νόσος σε άλλα άτομα.
Επιπτώσεις τέτοιου είδους συναντώνται κυρίως σε αναπτυσσόμενες χώρες, χωρίς να
αποκλείονται τα αναπτυγμένα κράτη, καθώς συνεχίζουν να εμφανίζονται ακόμα μεταδοτικές
ασθένειες.
Έπειτα από την ανάλυση των χαρακτηριστικών του αγαθού υγεία γίνονται αρκετά
εμφανείς οι αδυναμίες του, που εμποδίζουν την αγορά υγείας να επιφέρει μεγιστοποίηση της
κοινωνικής ευημερίας και άριστη κατανομή των πόρων. Πράγματι, η προκλητή ζήτηση
οδηγεί σε υπερβολική κατανάλωση, που σημαίνει πως είναι πέρα από το κοινωνικά άριστο
επίπεδο. Το γεγονός αυτό προκαλεί απώλεια ευημερίας για το κοινωνικό σύνολο και οι πόροι
δε κατανέμονται δίκαια μιας και επωφελούνται υπέρμετρα οι γιατροί από αυτό. Ορισμένοι
(Van Dijk et al, 2013) πιστεύουν πως ακόμα και η προσπάθεια μείωσης της ζήτησης μπορεί
να θεωρηθεί περίπτωση προκλητής ζήτησης, κάτι που επίσης επιφέρει απώλεια ευημερίας. Ο
ηθικός κίνδυνος που πηγάζει από την ασφάλιση αποτελεί εμπόδιο προς τη σωστή κατανομή
των πόρων και η δυσμενής επιλογή μπορεί να προκαλέσει πλήγμα στην κοινωνική ευημερία

7
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

και δικαιοσύνη, καθώς μέσω της μεροληπτικής επιλογής τα άτομα υψηλού κίνδυνου μπορεί
να αποκλεισθούν από την ασφάλιση, να επικεντρωθεί η κάλυψη σε εκείνα του χαμηλότερου
κίνδυνου και οι πόροι να μην χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ωφέλειας (Ματσαγγάνης,
2002). Τέλος, το μονοπώλιο παρουσιάζεται ως άλλη μια ιδιαιτερότητα του αγαθού υγεία που
βλάπτει την ευημερία των πολιτών, από τη στιγμή που η υψηλή κοστολόγηση των
υπηρεσιών από παραγωγούς υγείας αποτρέπει τους οικονομικά αδύνατους από το να τις
χρησιμοποιήσουν στο μέτρο που χρειάζονται.

2. Ηλεκτρονική συνταγογράφηση

Όπως αναφέρθηκε και στην προηγούμενη ενότητα, μια από τις κύριες αδυναμίες του
αγαθού υγεία είναι η προκλητή ζήτηση που δημιουργείται ως επί το πλείστον από το γιατρό
εις βάρος του ασθενή. Αποτελεί ένα φαινόμενο το οποίο ευθύνεται σε σημαντικό ποσοστό
για τις υπερβολικές δαπάνες στον τομέα της υγείας και ειδικότερα στην φαρμακευτική
περίθαλψη. Πράγματι, μερικά χρόνια πριν η Ελλάδα είχε φτάσει να ξοδεύει υπερβολικά ποσά
σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες του ΟΟΣΑ για φαρμακευτική περίθαλψη (Νιάκας, 2014). Η
οικονομική ύφεση στην οποία περιήλθε το ελληνικό κράτος το 2009 ανέδειξε ακόμα πιο
πολύ την ανεξέλεγκτη φαρμακευτική δαπάνη και η ελληνική κυβέρνηση κλήθηκε να δώσει
άμεσα λύση σε αυτό το ζήτημα. Μία από τις λύσεις που επιλέχτηκαν ήταν η εισαγωγή της
ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στις βαθμίδες περίθαλψης του ελληνικού συστήματος
υγείας.

Σχήμα 1: Φαρμακευτική δαπάνη ανά κεφαλή για τα χρόνια 2000 και 2009 στην Ευρώπη.

Πηγή: ΟΟΣΑ, 2010

8
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

Ο Νόμος 3892/2010 (ΦΕΚ 189 Α΄) εισήγαγε θεσμικά στην Ελλάδα την «ηλεκτρονική
καταχώριση και εκτέλεση ιατρικών συνταγών και παραπεμπτικών ιατρικών εξετάσεων»
(Μαραγγέλης κα, 2011). Βασικοί στόχοι του Νόμου, όπως διατυπώθηκε στην αιτιολογική
έκθεση, είναι ο εκσυγχρονισμός του συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης, η διαφάνεια
κατά τη διάρκεια παροχής ιατρικών υπηρεσιών και ο περιορισμός των φαρμακευτικών
δαπανών. Η αυξημένη δαπάνη θεωρήθηκε πως ήταν εν μέρει προκλητή, στοχευμένη και
παράνομη, γι’ αυτό και γίνεται προσπάθεια έλεγχου της προκλητής ζήτησης μέσω της
εφαρμογής του νέου νόμου (Ταψή, 2014). Την περίοδο 2000-2009 η Ελλάδα είχε σταδιακή
αύξηση της τάξεως του 219% στην φαρμακευτική δαπάνη, κάτι που την κατέτασσε πρώτη
ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης στη σχετική κατηγορία (Yfantopoulos et al, 2016). Το
διάστημα όμως από το 2009 έως το 2012 η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη μειώθηκε από
6,05 δις σε 3,5 δις και με τάση περαιτέρω μείωσης (Νιάκας, 2014). Η ηλεκτρονική
συνταγογράφηση συνέβαλε αδιαμφισβήτητα στη μείωση της δαπάνης, αλλά δεν ήταν και το
μοναδικό μέσο επίτευξης του σκοπού, καθώς εκείνη την περίοδο υπήρξε πληθώρα
μεταρρυθμίσεων προς αυτή την κατεύθυνση. Οι Υφαντόπουλος κα (2016) υποστηρίζουν πως
οι πολιτικές περιορισμού του κόστους την περίοδο 2009-2015, ανάμεσα τους και η
ηλεκτρονική συνταγογράφηση, είχαν ως αποτέλεσμα την αξιοσημείωτη μείωση των εξόδων
για φάρμακα.

Σχήμα 2: Συνολική φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα (2000-2010)

Πηγή: ΕΟΦ, 2011

9
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

Σχήμα 3: Η εξέλιξη της φαρμακευτικής δαπάνης πριν και μετά την οικονομική κρίση στην
Ελλάδα.

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, 2016

Το σημαντικότερο όφελος που προκύπτει από την ηλεκτρονική συνταγογράφηση για τον
περιορισμό της δαπάνης είναι ο έλεγχος της κίνησης των συνταγών και κατ’επέκταση ο
έλεγχος για να διαπιστωθεί αν οι γιατροί συνταγογραφούν οικονομικά ή όχι (Nwulu et al,
2013). Με αυτό τον τρόπο δηλαδή δίνεται η δυνατότητα εντοπισμού φαινομένων προκλητής
ζήτησης και αλόγιστης σπατάλης. Οι γιατροί πλέον οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί
με την ποσότητα των φαρμάκων που συνταγογραφούν σε κάθε ασθενή γιατί οι συνταγές
καταχωρούνται στο σύστημα και παρακολουθούνται. Η διαφάνεια αποτελεί ανασταλτικό
παράγοντα για όποιον σκοπεύει να προβεί σε παραβατικές πρακτικές. Η ηλεκτρονική
συνταγογράφηση συντελεί στη μείωση των δαπανών και με άλλους τρόπους όμως, με τους
κυριότερους να είναι οι εξής:
 Μείωση των ιατρικών λαθών: Στο σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης
μπορεί να διατηρηθεί το ιατρικό ιστορικό κάθε ασθενή, με αποτέλεσμα κάθε γιατρός
να έχει πρόσβαση σε αυτό με σκοπό να του προτείνει την κατάλληλη θεραπεία.
Παλαιότερα η ενημέρωση των γιατρών μπορούσε να είναι ελλιπής, το φάρμακο που
πρότεινε στον ασθενή να ήταν ήδη δοκιμασμένο και μη αποδοτικό για τον οργανισμό
του και να οδηγούταν ο ασθενής σε αγορά νέων φαρμάκων.

10
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

 Μείωση των παρενεργειών: Κάθε φάρμακο ενδέχεται να προκαλέσει παρενέργειες

σε κάποιους οργανισμούς, ειδικά αν συνδυάζεται και με άλλες θεραπείες. Αυτές τις
περιπτώσεις μπορεί να τις προλαμβάνει ο γιατρός με τη βοήθεια του συστήματος
ηλεκτρονικής συνταγογράφησης που ενημερώνει τον επαγγελματία για κάθε πιθανή
παρενέργεια σε περιπτώσεις που υπάρχει συνδυασμός πολλών φαρμάκων.
 Προώθηση γενόσημων φαρμάκων: Μέσω του συστήματος ηλεκτρονικής
συνταγογράφησης δίνεται ώθηση στον επαγγελματία υγείας να προτείνει γενόσημα
φάρμακα στον ασθενή για τη θεραπεία του, τα οποία είναι πιο οικονομικά και
συμβάλουν στη μείωση του κόστους.
 Αύξηση αποδοτικότητας: Η αύξηση της αποδοτικότητας των ιατρικών υπηρεσιών
με την εισαγωγή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης συμβάλει στη βελτίωση της
υγείας των πολιτών και στην ικανοποίηση τους από τις υπηρεσίες και τη θεραπεία
που υποβλήθηκαν. Έτσι αποφεύγονται τα έξοδα για νέες θεραπείες και περαιτέρω
κατανάλωση φαρμάκων, κάτι που ανακουφίζει σημαντικά τα κοινωνικά ασφαλιστικά
ταμεία.

Συμπεράσματα

Η υγεία ως αγαθό διαθέτει ιδιαιτερότητες που την ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα αγαθά.
Το ζήτημα της προκλητής ζήτησης των παραγωγών υγείας προς τους ασθενείς και τους
ασφαλιστικούς φορείς συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση των δαπανών στον τομέα της
υγείας και ειδικότερα στην φαρμακευτική περίθαλψη. Με την εφαρμογή της ηλεκτρονικής
συνταγογράφησης έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την καταπολέμηση του επιζήμιου
αυτού φαινομένου και θα πρέπει να στηριχτεί ακόμα περισσότερο από όλους τους αρμόδιους
φορείς, ακόμα και τους πολίτες, για να συνεχιστεί η ομαλή και αποδοτική λειτουργία του.
Επίσης, θα είναι εξαιρετικά ωφέλιμο για την κοινωνική ευημερία να δοθεί έμφαση στην
κοινωνική ασφάλιση. Είναι ύψιστης σημασίας τα κοινωνικά ασφαλιστικά ταμεία να
ξαναγινούν υγιή και βιώσιμα για να παρέχουν αποτελεσματική ασφαλιστική κάλυψη στους
οικονομικά αδύνατους, καθώς η ιδιωτική ασφάλιση αξιοποιείται κυρίως από εκείνους που
βρίσκονται σε οικονομική ευρωστία. Αυτό προϋποθέτει βεβαία και τη συνεργασία με τα
κατάλληλα όργανα της πολιτείας για την καταπολέμηση της ανεργίας. Η υγεία είναι ένα
θεμελιώδες αγαθό που θα πρέπει να καρπώνονται όλοι τα οφέλη του με ίσους όρους και δεν

11
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

πρέπει να δίνεται η δυνατότητα σε κανέναν να επωφελείται υπέρμετρα εις βάρος των

υπολοίπων.

Ελληνική βιβλιογραφία

 Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Διεθνής Διάσκεψη για την Υγεία, Νέα Υόρκη,
1946.
 Ματσαγγάνης Μ. Οικονομική και Χρηματοδοτική Διαχείριση Υπηρεσιών Υγείας, Η
δημόσια παρέμβαση στον τομέα της υγείας, 2002.
 Λιαρόπουλος Λ. Οργάνωση Υπηρεσιών και Συστημάτων Υγείας. Βήτα medical arts,
Αθήνα, 2007.
 Μαλλιαρού Μ. , Σαράφης Π. , Καραθανάση Κ. , Σωτηριάδου Κ. Διεπιστημονική
Φροντίδα Υγείας, Χαρακτηριστικά αγαθού υγείας και αδυναμία επιβολής κανόνων
ελεύθερης ανταγωνιστικής αγοράς, 2011.
 Τούντας Γ.Κ Προκλητή ζήτηση και αλόγιστη χρήση υπηρεσιών υγείας, 2010.
διαθέσιμο στο http://panacea.med.uoa.gr/topic.aspx?id=813
 Ματσαγγάνης Μ. Δημόσιος τομέας και δημόσιες πολιτικές. Οικονομικό
Πανεπιστήμιο Αθηνών. Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών οικονομικών σπουδών.
Διδακτικές σημειώσεις, 2006.
 Κυριόπουλος Γ. Τα οικονομικά της υγείας. Βασικές έννοιες, αρχές και μέθοδοι.
Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα, 2007.
 Νιάκας Δ., (2014), “Η οικονομική κρίση και οι επιπτώσεις στο ελληνικό σύστημα
υγείας”. Eλληνική Επιθεώρηση Διαιτολογίας-Διατροφής, τεύχος 5(1), σελ. 3–7.
 Μαραγγέλης Ι. , Μιχαηλίδου Α. , Πλατής Χ. , Τζώρτζη Χ. , Τσικνάκης Μ. Έκθεση
Πολιτικής: Συμπεράσματα και προτάσεις. Ηλεκτρονική συνταγογράφηση:
Ευρωπαϊκές καλές πρακτικές, εμπειρίες, σχέδιο εφαρμογής για την Ελλάδα. Αθήνα,
Ιούλιος 2011.
 Ταψή Κ. Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση – Αναμενόμενα οφέλη για τα ασφαλιστικά
ταμεία και τους ασθενείς. Διπλωματική Εργασία. 2014.

12
Το αγαθό υγεία και τα οφέλη από την Η.Σ. Ντελέζος Κωνσταντίνος

Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία

 Yfantopoulos Ν. et al (2017) Pharmaceutical Policies under Economic Crisis: The

Greek case. Journal of Health Policy and Outcome Research
 Arrow KJ. 1963. Uncertainty and the Welfare Economics of Medical Care. The
American Economic Review 53(5): 941–973.
 Nyman JA. 2004. Is ‘Moral Hazard’ inefficient? The policy implications of a new
theory. Health Affairs 23(5): 194–199.
 Nwulu U, Hodson J, Thomas SK, Westwood D, Griffin C, Coleman JJ. (2013).
“Variation in cost of newly qualified doctors’ prescriptions: a review of data from
a hospital electronic prescribing system”, Postgraduate Medical Journal,
(1052):316-22

13