ΓΕΩΡΓΙΟΣ Κ.

ΜΑΤΣΑΡΙΔΗΣ
Γλωσσολόγος, Διπλωματούχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών, FORTH-ICS, Πανεπιστήμιο
Κρήτης
Προϊστάμενος Τμήματος Αδειών Διαμονής ν. Ημαθίας

Από το ‘δελτίον ταυτότητος’ στα ‘βιομετρικά

δεδομένα’
Ιστορική αναδρομή της μεταναστευτικής νομοθεσίας στην Ελλάδα (1849-2018)

Κατ’ άρθρο παρουσίαση με συγκριτικά σχόλια:

• ν.3275/1925
• Ν.Δ. 10ης Μαρτίου 1926 & 17ης Ιουνίου 1927
• ν.1975/1991
• ν.2910/2001
• ν.3386/2005
• ν.4018/2011
• ν.4251/2014
450 νομοθετήματα τεκμηριωμένα σε αναλυτικό πίνακα
• Νόμοι, Π.Δ., Ν.Δ., Αναγκαστικοί νόμοι, Ευρωπαϊκές και Διεθνείς συνθήκες, ΚΥΑ, ΥΑ, εγκύκλιοι
327 υποσημειώσεις και παραπομπές
• Από τα σχετικά ΦΕΚ, τα Πρακτικά της Ολομέλειας και των Επιτροπών της Βουλής
Πλούσιο παράρτημα με πηγές του 19ου και αρχών του 20ου αιώνα
• Αυτούσιο το γαλλικό και αγγλικό θεσμικό πλαίσιο της εποχής
Παρουσίαση του Πληροφοριακού Συστήματος «Κιβωτός» για τη Μετανάστευση

ΑΥΤΟΕΚΔΟΣΗ
2018
1
~2~
 ΑΥΤΟΕΚΔΟΣΗ
Ηλεκτρονική στοιχειοθεσία & έλεγχος: Γ. Κ. Ματσαρίδης
Ιουστινιανού 1, Βέροια | 6980534040 | gemats@gmail.com | http://metanastefsi.weebly.com

Εκτύπωση: http://www.lulu.com
ISBN: 978-618-00-0080-1

Η πνευματική ιδιοκτησία αποκτάται χωρίς καμιά διατύπωση και χωρίς την ανάγκη ρήτρας
απαγορευτικής των προσβολών της. Επισημαίνεται πάντως ότι κατά το Ν.2387/20 (όπως έχει
τροποποιηθεί με το Ν. 2121/93 και ισχύει σήμερα) και κατά τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που
έχει Κυρωθεί με το Ν.100/1975) απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αποθήκευση σε κάποιο
σύστημα διάσωσης και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου, με οποιοδήποτε τρόπο ή
μορφή, τμηματικά ή περιληπτικά, στο πρωτότυπο ή σε μετάφραση ή άλλη διασκευή, χωρίς γραπτή
άδεια του εκδότη.

~3~
Με ανεξάντλητη αγάπη, στον Κωνσταντίνο και την Κυριακή μου,

για να θυμούνται ότι δεν υπάρχει ‘δεν μπορώ’,

παρά μόνο ‘δεν θέλω’.

~4~
1. Πρόλογος

Όσοι ασχολούνται με τη Μετανάστευση στην Ελλάδα, διαβάζοντας τον τίτλο της

εργασίας αυτής θα έχουν εγείρει ήδη την πρώτη τους αντίρρηση. Τι θα πει
‘δελτίον ταυτότητος’; Οι αλλοδαποί, θα ισχυριστεί κάποιος, παίρνουν ‘δελτίο
ταυτότητας’ με την πολιτογράφησή τους. Κάποιος άλλος ίσως ισχυριστεί ότι η
παλαιότερη γραπτή πιστοποίηση της νομιμότητας διαμονής ενός αλλοδαπού στη
χώρα είναι η ‘πράσινη κάρτα’. Είναι όμως έτσι; Είναι δικαιολογημένες αυτές οι
αντιρρήσεις; Ποιες είναι οι γνώσεις μας σήμερα για τις απαρχές της νομοθετικής
ιστορίας της Μετανάστευσης; Ποιος ήταν ο πρώτος νόμος και πόσο ‘αυτοτελώς’
χειριστήκαμε και χειριζόμαστε θεσμικά τις μεταναστευτικές ροές ανά τις
δεκαετίες;

Η παρούσα μελέτη αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του γενικότερου έργου

‘Κιβωτός’, το οποίο ξεκίνησε το χειμώνα του 2013 με σκοπό την πλήρη
καταγραφή και ομαδοποίηση των νομοθετικών πηγών για τη διαχείριση της
Μετανάστευσης στην Ελλάδα και αποτελείται:

α) από το Πληροφοριακό Σύστημα ‘Κιβωτός’1 το οποίο τεκμηριώνει ηλεκτρονικά

όλη τη μεταναστευτική νομοθεσία2,
β) από τον ‘Οδικό Χάρτη’3 (γραφική αναπαράσταση) του Κώδικα Μετανάστευσης
(ν.4251/2014),
γ) από τον ‘Οδικό Χάρτη’4 (γραφική αναπαράσταση) της αδειοδότησης ανηλίκων
τέκνων,
δ) από την ιστοσελίδα http://metanastefsi.weebly.com
ε) από διάφορα ενημερωτικά μου σημειώματα και άρθρα σχετικά με επίκαιρα
θέματα μετανάστευσης.

Για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία, εντοπίζονται οι απαρχές του

νομοθετικού φαινομένου και παρουσιάζονται αναλυτικά σε ορισμένες
περιπτώσεις και συγκεντρωτικά, σε μορφή πίνακα, 450 νομοθετήματα με
παραπομπές και διευκρινίσεις που αφορούν στη διοίκηση της Μετανάστευσης
στη χώρα μας, από το έτος 1849, με τα πρώτα γαλλικά νομοθετήματα που
επηρέασαν τον εγχώριο νομικό τρόπο σκέψης έως και το έτος 2018 με τις
εγκύκλιες οδηγίες για την εφαρμογή του ν.4251/2014.

Στα πλαίσια λοιπόν του γενικότερου στόχου της ομαδοποίησης και ενοποίησης
των διάσπαρτων νομοθετικών παραπομπών σχετικά με τη διοίκηση της

1 Βλ. Παράρτημα για φωτογραφικά στιγμιότυπα του Συστήματος σε λειτουργία αλλά και την
διαδικτυακή διεύθυνση http://metanastefsi.weebly.com για βίντεο από τη λειτουργία του
Συστήματος καθώς και αναλυτικές πληροφορίες για τις δυνατότητές του.
2 Η «Κιβωτός» έχει διατεθεί δωρεάν προς χρήση στη Διοίκηση από το Μάρτιο του 2014 και

εκκρεμεί έως σήμερα η αξιολόγησή της.

3 Βλ. διαδικτυακή διεύθυνση http://metanastefsi.weebly.com για προβολή και λήψη του αρχείου

του Οδικού Χάρτη, σε υπερυψηλή ανάλυση.

4 ό.π.

~5~
Μετανάστευσης, η παρούσα εργασία, ειδικώς, εξετάζει τη νομοθετική ιστορία της
Μετανάστευσης στη χώρα μας με σημείο εκκίνησης αλλά και αναφοράς την
εκδοτική παραγωγή του Εθνικού Τυπογραφείου και τα σχετικά Φύλλα της
Εφημερίδας της Κυβέρνησης.

Η μελέτη της νομοθετικής ιστορίας της Μετανάστευσης έχει σκοπό να ρίξει φως
στα κίνητρα, τη στόχευση και το πνεύμα της ελληνικής πολιτείας αλλά και
αργότερα, των Ευρωπαϊκών θεσμών διαχρονικά ως προς τις προθέσεις και τα
προβλήματα που κάθε φορά επιχειρούσε να λύσει, μέσα από κάθε νομοθέτημα.
Αν και ιδιαιτέρως ελκυστικό ως σενάριο, η παρούσα μελέτη δεν είναι δυνατόν να
ασχοληθεί με τα ιστορικά συμφραζόμενα που περιβάλλουν κάθε νομοθέτημα, με
εξαίρεση την αναφορά σε μείζονα εθνικά γεγονότα αλλά και τους συντελεστές
που τα διαμόρφωσαν και τα ψήφισαν.

Αναπόφευκτα, η μελέτη αυτή ακολουθεί τη νομοθετική διαδρομή από το

καθεστώς των ‘δελτίων ταυτότητος’ στο σημερινό, τρέχον καθεστώς του
‘αυτοτελούς εγγράφου’ και των ‘βιομετρικών δεδομένων’. Η ανάπτυξη της
τεχνολογίας, το διαδίκτυο, οι βάσεις δεδομένων και οι ευκολίες στην τεκμηρίωση
αρχειακού υλικού όσο προχωρούν τα χρόνια, είναι προφανές ότι λειτουργούν
υπέρ της αναλυτικότερης και πληρέστερης παρουσίασης του παρόντος και
αμέσου παρελθόντος, χωρίς ωστόσο να στερηθεί ο αναγνώστης καμία διαθέσιμη
λεπτομέρεια από τις απαρχές της διαχείρισης της Μετανάστευσης.

Η έρευνα έγινε με τέσσερις τρόπους: α) μελετήθηκε η διαθέσιμη σχετική

βιβλιογραφία από μονογραφίες, μελέτες και έρευνες, β) μελετήθηκαν τα ίδια τα
νομοθετήματα ως προς την ουσία τους αλλά και ως προς τις καταργούμενες
διατάξεις, γ) ερευνήθηκε ‘χειροκίνητα’, ένα προς ένα ΦΕΚ η βάση δεδομένων του
Εθνικού Τυπογραφείου και δ) αξιοποιήθηκαν οι σύγχρονες νομολογιακές βάσεις
δεδομένων, οι οποίες όμως απεδείχθη ότι έχουν πολλά προβλήματα, ιδίως όσο
πιο πίσω στο παρελθόν μεταφέρεται το επίκεντρο ενδιαφέροντος.

Όταν στην Ελλάδα μιλάει κανείς για αλλοδαπούς, σχεδόν κατά κανόνα συγχέει
τις απολύτως διακριτές κατά τ’ άλλα έννοιες α) του Προσφυγικού, β) της
(οικονομικής, οικογενειακής, επιστημονικής, κτλ) Μετανάστευσης και γ) της
Ιθαγένειας5. Το νομικό πλαίσιο διαχείρισης κάθε έννοιας είναι αυτοτελές και
ξεχωριστό σε κάθε περίπτωση. Η παρούσα εργασία, θα ασχοληθεί αποκλειστικά
με τη Μετανάστευση, δηλαδή θα ασχοληθεί αποκλειστικά με τη θεσμική
αρμοδιότητα των Τμημάτων Αδειών Διαμονής των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων
της χώρας και θα αναφερθεί ακροθιγώς σε ζητήματα Προσφύγων και Ιθαγένειας
μόνο όταν παραπέμπουν στα ζητήματα αυτά ειδικές διατάξεις της
Μεταναστευτικής νομοθεσίας.

5βλ. και το ‘Γλωσσάριο για τη Μετανάστευση’ του Διεθνούς Οργανισμού Μεταναστεύσεως (ΔΟΜ),
2009, International Organization for Immigration (IOM).
~6~
Η ενασχόληση με τη ιστορία της μεταναστευτικής νομοθεσίας στην Ελλάδα
αναδεικνύει σε μεγάλο βαθμό τη διαχρονική παθογένεια του Ελληνικού Κράτους
ως προς τη στελέχωσή του με πολιτικό προσωπικό υψηλού επιπέδου. Η θλιβερή
αυτή διαπίστωση ερείδεται διαχρονικά στην απόλυτη αταξία και απουσία
οργάνωσης, προφανώς απότοκα μιας καταστατικής πολιτικής και διοικητικής
αδιαφορίας για τακτοποίηση του μεταναστευτικού ζητήματος με τρόπο βιώσιμο
και μακρόπνοο, με τρόπο που θεωρητικά θα έπρεπε να παραμένει αλώβητος από
τις εκάστοτε εναλλαγές στην πολιτική ηγεσία των αρμοδίων και συναρμοδίων
κατά καιρούς φορέων.

Ένα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα ‘κακοδαιμονίας’ είναι ο διαχρονικός

χειρισμός του συστήματος μετακλήσεως προς εργασία αλλοδαπού εργατικού
δυναμικού. Οι ειδικότητες καθώς και ο αριθμός των μετακαλουμένων που
εγκρίνεται κάθε χρόνο, από το 1995 και εξής, ελάχιστη σχέση έχουν με την
κάλυψη των πραγματικών αναγκών της εθνικής οικονομίας και αποτελούν
μάλλον το μέτρο της πολιτικής και κομματικής δεξιοτεχνίας των τοπικών
βουλευτών και παραγόντων στην πραγματοποίηση αιτημάτων των εκλογέων
τους ενώ ταυτόχρονα μαρτυρά και την ‘αλλαγή παραδείγματος’ μιας υπό
παγκοσμιοποίηση τοπικής κοινωνίας η οποία μεταβαίνει σταδιακά, προϊόντος
του χρόνου, από την γεωγραφική της περιχαράκωση (μετάκληση λίγων εργατών
γης) σε έναν αστικό ‘μεγαλοϊδεατισμό’ (μετάκληση οικιακών βοηθών από τις
Φιλιππίνες)6 στον οποίο οι μετακλήσεις μετατρέπονται από εργαλείο ανάπτυξης
της εθνικής οικονομίας σε εργαλείο χειραγώγησης πολιτικών και ψυχο-
/κοινωνιολογικών παθών.

Η παρούσα αυτοέκδοση αποτελεί την εικόνα της διοίκησης της Μετανάστευσης,

‘όπως πραγματικά είναι’, όπως δηλαδή ασκείται από τις καθ’ ύλην αρμόδιες
κρατικές υπηρεσίες καθημερινά. Προσπαθεί να παραμείνει μακριά από την
συνήθως άνευρη ακαδημαϊκή ‘ανάλυση’ αλλά κυρίως η μελέτη αυτή είναι
απολύτως αδέσμευτη από οποιασδήποτε φύσης εκδοτική συναλλαγή, καθώς
ουδόλως απασχολεί τον γράφοντα η αποκόμιση οικονομικού οφέλους και ο
οποιοσδήποτε επ’ αμοιβή συμβιβασμός ως προς την έκταση, την ένταση και τον
τρόπο παρουσίασης. Γι’ αυτό και διατίθεται δωρεάν προς όλους.

Σκοπός των στελεχών της Δημόσιας Διοίκησης δεν είναι ούτε θα έπρεπε να είναι
η αυτοπροβολή και η αυτάρεσκη και μοναχική αριστεία. Σκοπός όλων μας, επί
του οποίου είμαστε μάλιστα με όρκο δεσμευμένοι, είναι η εξυπηρέτηση του
πολίτη. Εάν το παρόν πόνημα συνδράμει στην επαύξηση της γνωστικής
επάρκειας του προσωπικού που εξυπηρετεί ανάγκες Μετανάστευσης, τότε θα
έχει πετύχει τον στόχο του. Αν όχι, θα απομείνει τουλάχιστον ένα χρήσιμο,
ελπίζω, ανάγνωσμα στους φίλεργους αναγνώστες του εν λόγω κλάδου Δικαίου.

6βλ. περισσότερα στο Παράρτημα με πίνακα διαχρονικών Μετακλήσεων από το 1995 έως και το
2017.
~7~
 Γεώργιος Κ. Ματσαρίδης
Βέροια, 25/04/2018

~8~
2. Οι απαρχές

ν.ΦΠΑ’ (581)/1876 (54/14-12-1876)

Υπουργοί
Βασιλεύς Πρωθυπουργός Εσωτερικών Δικαιοσύνης Οικονομικών
Γεώργιος Α’ Α. Κουμουνδούρος Α. Κουμουνδούρος Α. Κουμουνδούρος Σ. Σωτηρόπουλος

Το έτος 1876 καταγράφεται για πρώτη φορά σε ΦΕΚ ο όρος ‘αλλοδαπός’ ενώ Περὶ
είναι και η πρώτη καταγεγραμμένη συναλλαγή του Ελληνικού κράτους με συνοικισμοῦ
‘αλλοδαπούς’ πολίτες, με τη πλησιέστερη δυνατή σε εμάς σημασία του όρου ἀλλοδαπῶν
σήμερα, δεδομένου ότι πρόκειται για αλβανόφωνους έλληνες μετανάστες από οἰκογενειῶν
την Ιταλία όπου είχαν καταφύγει διωχθέντες από τις πατρικές τους εστίες στη κατὰ τὴν
Ήπειρο λόγω διενέξεων μεταξύ των τοπικών πληθυσμών. Μάλιστα, η περίπτωση θέσιν
αυτή σκιαγραφεί για πρώτη φορά την έννοια της ‘οικονομικής μετανάστευσης’ Ταβέρνα τοῦ
στον Ελληνικό χώρο και της αξιοποίησης αλλοδαπού εργατικού δυναμικού δήμου
καθώς η μαζική μετανάστευση ελληνοφώνων και αλβανοφώνων από την Ιταλία Βουπρασίων
τῆς ἐπαρχίας
θεωρήθηκε έργο που θα μπορούσε με πολλούς τρόπους να αποβεί ωφέλιμο για
Ἠλείας
την Ελλάδα λόγω «ἐλλείψεως ἐργατικῶν χειρῶν»7.

Ο νόμος αυτός διένειμε σε κάθε οικογένεια ‘αλλοδαπών’ 30 στρέμματα εθνικών

γαιών, σύμφωνα με το πρόγραμμα αγροτικής μεταρρύθμισης8 του Αλέξανδρου
Κουμουνδούρου. Ενδεικτική της γλωσσικής, τουλάχιστον, αμηχανίας ως προς τη
νομική χρήση του όρου ‘ἀλλοδαπός’ στα θεσμικά κείμενα του ελληνικού κράτους
είναι κατ’ αρχάς η πραγματική αδυναμία να οριστεί η ακριβής εθνική ταυτότητα
της υπό ρύθμιση πληθυσμιακής ομάδας καθώς χαρακτηρίζονται ακόμα και μέσα
στην Εθνοσυνέλευση άλλοτε ως ‘Ἰταλοί’, ‘Ἰταλοαλβανοί’, ‘Ἑλληνο-αλβανοί’,
‘Ἑλληνικής καταγωγής’ αλλά και ‘Ἀλβανοί Ἓλληνες, ομιλούντες την Ἀλβανικήν
γλώσσαν και ὀρθόδοξοι’9.

Κατά δεύτερο λόγο, η ιδιότυπη χρήση του όρου ‘ἀλλοδαπός’ προκύπτει και από
τις εξαρχής προϋποθέσεις υπαγωγής των υπόψη οικογενειών στις ρυθμίσεις περί
διάθεσης εθνικών γαιών καθώς σύμφωνα με το αρθ. 1 του νόμου αυτού (ν.ΥΛΑ’
(431)/1871) δικαίωμα συμμετοχής στη διανομή είχαν μόνο Έλληνες πολίτες. Η
υπαγωγή τους στο ρυθμιστικό πεδίο του νόμου δεν μπορεί παρά να σημαίνει ότι
τους αναγνωρίστηκε η ιδιότητα του Έλληνα πολίτη παρά τη γλωσσική

7 Λεωνίδας Φ. Καλλιβρετάκης, "Νέα Πικέρνη Δήμου Βουπρασίων: το χρονικό ενός οικισμού της
Πελοποννήσου τον 19ο αιώνα (και η περιπέτεια ενός πληθυσμού)", στον τόμο Πληθυσμοί και
οικισμοί του ελληνικού χώρου. Ιστορικά μελετήματα, σειρά Τετράδια Εργασίας, αρ. 18, Αθήνα,
ΙΝΕ/ΕΙΕ, 2003, σελ. 228.
8 ν.ΥΛΑ’ (431)/1871 (ΦΕΚ Α’ 25/16-06-1871), ‘Περὶ διανομῆς καὶ διαθέσεως τῆς ἐθνικῆς γῆς’.

9 Λεωνίδας Φ. Καλλιβρετάκης, ό.π. σελ. 223.

~9~
 διατύπωση (‘ἀλλοδαπός’) στον τίτλο του νόμου. Οι πρωτόλειες αυτές θεσμικές
ρυθμίσεις του 19ου αιώνα δεν θα μπορούσαν ούτε καν να προϊδεάσουν ωστόσο
για τη μεγάλη αλλαγή στην πολιτική σκέψη των κυβερνήσεων του ευρωπαϊκού
τουλάχιστον χώρου κατά τα χρόνια που ακολουθούν, ιδίως στην Αγγλία και τη
Γαλλία οι οποίες ακόμη δεν έχουν θεσπίσει καθεστώς ρύθμισης της
μετανάστευσης.

ν.ΑΤΞΔ’ (1364)/1886 (87/09-04-1886)

Υπουργοί
Βασιλεύς Πρωθυπουργός Στρατιωτικών Δικαιοσύνης
Γεώργιος Α’ Θ. Δηλιγιάννης Α. Μαυρομιχάλης Α. Κοντογούρης

Το έτος 1886 η κυβέρνηση Θεοδώρου Δηλιγιάννη ετοιμάζεται για πόλεμο και σε

Περὶ
αυτό το πλαίσιο προετοιμασίας δημοσιεύει το υπόψη ΦΕΚ το οποίο, μεταξύ
κατατάξεως
άλλων συναφών – προπαρασκευαστικών για πόλεμο- νομοθετημάτων,
εἰς τὸν
περιέλαβε και το ν.1364/1876. Σε άρθρο μόνο, επιτρεπόταν ύστερα από σχετικό
στρατὸν
Βασιλικό Διάταγμα και σε ώρα επιστράτευσης ή πολέμου, η κατάταξη
ἀλλοδαπῶν
ἀξιωματικῶ
αλλοδαπών αξιωματικών ξένων τακτικών στρατών μετά ωστόσο από
ν προηγούμενη πολιτογράφηση. Πρόκειται για την πρώτη επίσημη καταγραφή σε
ΦΕΚ σχέσης εργασίας μεταξύ του ελληνικού κράτους και αλλοδαπών υπηκόων.
Οι συγκεκριμένες διατάξεις δεν εμπίπτουν άμεσα στην τυπική έννοια της
Μετανάστευσης όπως τις εξετάζει η παρούσα μελέτη ωστόσο είναι ενδεικτικές
μιας τάσης που φαίνεται να διαμορφώνεται στο ελληνικό κράτος για αξιοποίηση
αλλοδαπού εργατικού δυναμικού, υπό την ευρεία ή στενή έννοια καθώς και της
ανάγκης για νομοθετική τους τακτοποίηση.

ν.ΓΥΚΕ’ (3425)/1909 (Α’ 274/21-11-1909)

Υπουργοί
Βασιλεύς Πρωθυπουργός Ναυτικών Δικαιοσύνης
Γεώργιος Α’ Κ. Μαυρομιχάλης Ι. Δαμιανός Κ. Μαυρομιχάλης

~ 10 ~
Το 1909 εισάγεται για πρώτη φορά ο ιδιαίτερα διαδεδομένος και καθοριστικός
σήμερα όρος της ‘μετάκλησης’ αλλοδαπών για εργασία10. Έτσι, με τον υπόψη
νόμο προβλέπεται η μετάκληση αλλοδαπών αξιωματικών του ναυτικού11 ‘μετ’
ἐπιτελείου ἐκ τριῶν ομοεθνῶν αυτῷ αξιωματικῶν’ προκειμένου να
συγκροτήσουν Ναυτική Αποστολή. Η διάρκεια της μετάκλησης δεν μπορεί να
Περὶ
είναι μικρότερη της τριετίας ενώ ‘ἀφ’ ἧς οἱ ἀξιωματικοί τῆς Ναυτικῆς
μετακλήσε
Αποστολῆς ἀναλάβωσιν ὑπηρεσίαν ἐν τῷ Β. Ναυτικῷ θεωροῦνται πολῖται ως
Ἓλληνες, ἀπολαύοντες τῶν δικαιωμάτων τῆς Ἑλληνικῆς ἰθαγενείας καὶ ἀλλοδαπῶν
ὑποβαλλόμενοι εἰς τὰς ὑποχρεώσεις τοῦ πολίτου Ἓλληνος’. Ως προς το ἀξιωματικῶ
συμβατικό πλαίσιο της παρεχομένης εργασίας, ο νόμος προβλέπει σύναψη ν τοῦ
σύμβασης μεταξύ των μελών της Ναυτικής Αποστολής και του αρμοδίου Ναυτικοῦ
Υπουργού ενώ η πληρωμή ορίζεται ‘εἰς χρυσόν’ και απαλλάσσεται από κάθε
τέλος ή κράτηση.

ν.ΓΥΚϚ’ (3426)/1909 (Α’ 274/21-11-1909)

Υπουργοί
Βασιλεύς Πρωθυπουργός Ναυτικών Δικαιοσύνης
Γεώργιος Α’ Κ. Μαυρομιχάλης Ι. Δαμιανός Κ. Μαυρομιχάλης

Με το ν.ΓΥΚς’ (3426)/1909 η ελληνική πολιτεία ορίζει για πρώτη φορά σαφείς

Περὶ
ειδικότητες προς μετάκληση οι οποίες είναι: ανώτερος αξιωματικός του μετακλήσεως
ναυπηγικού κλάδου προς απασχόληση στο Βασιλικό Ναύσταθμο και την ἀλλοδαπῶν
Υποβρύχια Άμυνα, έναν μηχανικό και έναν αρχιτεχνίτη τορπιλητή, έναν ναυπηγου,
αρχιτεχνίτη οπλουργό καθώς και τους απαραίτητους βοηθούς τους. Η διάρκεια μηχανικου καὶ
της απασχόλησης ορίζεται το μέγιστο στα πέντε έτη ενώ ομοίως με παραπάνω αρχιτεχνὶτου
συνάπτουν σύμβαση απευθείας με το αρμόδιο Υπουργείο, πληρώνονται σε χρυσό τορπιλλητῶν
και ουδεμία κράτηση υφίστανται στις αποδοχές τους. καὶ
αρχιτεχνὶτου
οπλουργοῦ

10 Η ελληνική έννομη τάξη θα πρέπει να περιμένει μέχρι το 1991 (ν.1975/1991) προκειμένου η

έννοια της ‘μετάκλησης’ να λάβει τα θεσμικά και διοικητικά χαρακτηριστικά που τη χαρακτηρίζουν
σήμερα.
11 Οι μετακλήσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις και γενικά στον τομέα της Εθνικής Ασφάλειας

συνεχίστηκαν και τα επόμενα χρόνια μέχρι το έτος 1918. Για μετακλήσεις ειδικών και
υψηλόβαθμών στελεχών στο Βασιλικό Ναυτικό βλ. ενδεικτικά ν.ΔΡΜΕ’ (4145/1913) (ΦΕΚ Α’
68/11-04-1913), ν.ΔΡΜΗ’ (4148/1913) (ΦΕΚ Α’ 68/11-04-2013), ν.1262/1918 (ΦΕΚ Α’ 78/12-
04-1918). Για μετακλήσεις υψηλόβαθμων στελεχών στο Στρατό Ξηράς βλ. ενδεικτικά ν.ΓΤΠΗ’
(3388)/1909 (ΦΕΚ Α’ 248/23-10-1909) και ν.ΓΨΞΗ’ (3768)/1911 (ΦΕΚ Α’ 72/28-03-1911). Για
μετακλήσεις υψηλόβαθμων στελεχών στη Χωροφυλακή βλ. ν.ΓΩΚΔ’ (3824)/1911 (ΦΕΚ Α’
204/30-07-1911). Για μετακλήσεις στη Σωφρονιστική Υπηρεσία βλ. ν.ΔΡΒ’ (4102)/1912 (ΦΕΚ Α’
322/10-10-1912), ν.ΔΡΞ’ (4160/1913) (ΦΕΚ Α’ 60/03-04-1913).
~ 11 ~
 ν.ΓΨΚϚ’ (3726)/1910 (Α’ 167/12-05-1910)

Υπουργοί
Βασιλεύς Πρωθυπουργός Εσωτερικών Δικαιοσύνης
Γεώργιος Α’ Σ. Δραγούμης Ε. Μαυρομμάτης Γ. Δ. Φικιώρης

Περὶ Το έτος 1910 η Κυβέρνηση μετακαλεί για μία τριετία τρεις αλλοδαπούς
μετακλήσεω ηλεκτρολόγους τηλεγραφικούς υπαλλήλους12. Ο πρώτος ‘προώρισται διὰ τὴν
ς διδασκαλίαν τοῦ προσωπικοῦ ἐπὶ τοῦ χειρισμοῦ καὶ τῆς λειτουργίας των
ἀλλοδαπῶν νεωτέρων μηχανημάτων τῆς ταχείας διαβιβάσεως τῶν τηλεγραφικῶν
τηλεγραφικ
ἀνταποκρίσεων, ὁ δεύτερος πρὸς ἐπίβλεψιν τῆς κατασκευῆς τῶν ἐναερίων,
ῶν
ὑπαλλήλων ὑπογείων καὶ ὑποβρυχίων γραμμῶν καὶ ὁ τρίτος διὰ τὴν τηλεφωνικὴν
ὑπηρεσίαν’.

Σε αναζήτηση αναλογίας με τη σημερινή πρακτική μετακλήσεων και γενικότερα

απασχόλησης αλλοδαπού εργατικού δυναμικού, θα μπορούσε κανείς να
θεωρήσει τις μετακλήσεις αυτές ως τον προάγγελο των σημερινών αδειών
διαμονής ‘υψηλής ειδίκευσης’ (αρθ. 126, ν.4251/2014) χωρίς βεβαίως να υπάρχει
καμία εννοιολογική ή αιτιακή συνάφεια μεταξύ των δύο συγκρινόμενων νομικών
καθεστώτων13.

ν.2870/1922 (Α’ 119/20-07-1922)

Υπουργοί
Βασιλεύς Πρωθυπουργός Εθνικής Οικονομίας Δικαιοσύνης
Γεώργιος Α’ Π. Πρωτοπαπαδάκης Λ. Κ. Ρούφος Δ. Γούναρης

Περὶ τῆς Τον Ιούλιο του 1922 δημοσιεύεται ο μεγάλης ιστορικής σημασίας ν.2870/1922
παρανόμου
12 Ως προς τις μετακλήσεις μη στρατιωτικών ειδικοτήτων, το 1911 με το ν.ΓϠΚΖ’ (3927)/1911
μεταφορᾶς
(ΦΕΚ Α’ 285/11-10-1911) μετακαλούνται αλλοδαποί ‘διὰ τὴν γεωργικήν καὶ δασικήν ὑπηρεσίαν’
προσώπων
τοῦ Κράτους’ (ο νόμος αυτός τροποποιείται ως προς τον αριθμό των μετακαλουμένων με το ν.ΔΡς’
ὁμαδὸν (4106)/1912 (ΦΕΚ Α’ 323/11-10-1912) ενώ το έτος 1920 μετακαλούνται αλλοδαποί καθηγητές
ἐρχομένων για διδασκαλία στις εμπορικές σχολές με το ν.1977/1920 (ΦΕΚ Α’ 38/13-02-1920). Αυτή είναι και
εἰς η τελευταία νομοθετικώς ορισμένη ‘μετάκληση αλλοδαπού εργατικού δυναμικού’ πριν εμφανιστεί
Ἑλληνικοὺς το σύγχρονο καθεστώς μετακλήσεων του 21ου αιώνα.
13 Με το ν.ΔΣΙΑ’ (4211)/1913 (ΦΕΚ Α’ 106/30-05-1913), η ισχύς του παραπάνω νόμου
λιμένας ἐκ
παρατείνεται για τρία χρόνια.
τῆς
ἀλλοδαπῆς ~ 12 ~
που έμεινε γνωστός και ως ‘νόμος των διαβατηρίων’ άμεσα συνυφασμένος με τα
γεγονότα της Μικρασιατικής καταστροφής και της άλωσης της Σμύρνης. Ο νόμος
αυτός, ο οποίος ψηφίστηκε μόλις ένα μήνα πριν την κατάρρευση του
Μικρασιατικού μετώπου και την επέλευση των γνωστών θλιβερών για τη
συλλογική μνήμη της χώρας μας στα παράλια της Σμύρνης γεγονότων, αποτελεί
την πρώτη γνωστή και δημοσιευμένη ‘απαγόρευση εισόδου’ στη χώρα.

Πιο συγκεκριμένα, ένα μήνα πριν από την καταστροφή της Σμύρνης το Ελληνικό
κράτος απαγορεύει την αποβίβαση στην Ελλάδα προσώπων που κατά ομάδες
έρχονται από την αλλοδαπή εάν αυτοί δεν είναι εφοδιασμένοι ‘διὰ τακτικῶν
διαβατηρὶων νομὶμως τεθεωρημὲνων’. Την ίδια στιγμή θεσπίζονται δρακόντεια
πρόστιμα σε πλοιοκτήτες, πράκτορες, πλοιάρχους και κάθε μέλος πληρώματος
πλοίου που θα ήθελε να διευκολύνει ή να δεχθεί την μεταφορά στην Ελλάδα
αυτών των προσώπων.14

ν.3275/1925 (Α’ 24/29-01-1925)

Υπουργοί
ΠτΔ Πρωθυπουργός Εσωτερικών Δικαιοσύνης
Π. Κουντουριώτης Α. Μιχαλακόπουλος Γ. Κονδύλης Π. Τσιτσεκλής

Τον Ιανουάριο του 1925 τίθεται σε ισχύ ο πρώτος μεταναστευτικός νόμος της Περὶ
χώρας15. Μέσα σε 18 σύντομα άρθρα ρυθμίζονται για πρώτη φορά τα ζητήματα ἐγκαταστάσεω
διαμονής αλλοδαπών πολιτών εντός ενός νομικού πλαισίου το οποίο επιχειρεί να ς καὶ κινήσεως
αντιμετωπίσει το ζήτημα ενιαία και ολοκληρωμένα, σε αντίθεση με την ἀλλοδαπῶν ἐν
ανυπαρξία προηγούμενου συναφούς καθεστώτος, με εξαίρεση βέβαια τις κατά Ἑλλάδι
καιρούς ρυθμίσεις για μετακλήσεις κυρίως στις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας.

Να σημειωθεί ότι από το 1925 μέχρι και το 2001 το ελληνικό κράτος δεν
χρησιμοποιεί τον όρο Μετανάστευση, αν και ο όρος είναι γνωστός και
χρησιμοποιείται ήδη από το 1920 για να ρυθμίσει τις ροές των ημεδαπών από
την Ελλάδα προς το εξωτερικό, στο αρθ. 1, ν.2475/192016 με τίτλο ‘Περὶ
μεταναστεύσεως καὶ ἀποδημίας’ όπου εκεί ως ‘μετανάστης θεωρεῖται πᾶς
ἐπιβάτης τρίτης θέσεως ἤ πάσης ἄλλης ἐξομοιουμένης πρὸς ταύτην ὑπό τῆς

14 Η διερεύνηση των κινήτρων και η αξιολογική αποτίμηση της επιλογής του ελληνικού κράτους να
υιοθετήσει αυτή τη στάση απέναντι στους πρόσφυγες της Μ. Ασίας δεν αποτελεί αντικείμενο της
παρούσας μελέτης, παρά την κεφαλαιώδη ιστορική και πολιτική της σημασία.
15 Τροποποιήθηκε με το Ν.Δ. της 27ης Σεπτεμβρίου 1925 (ΦΕΚ Α’ 292/07-10-1925) και

καταργήθηκε με το Ν.Δ. της 17ης Ιουνίου 1927 (ΦΕΚ Α’ 124/23-06-1927).

16 Τροποποιήθηκε με το ν.4756/1930 (ΦΕΚ Α’ 170/16-05-1930).

~ 13 ~
ὑπηρεσίας τῆς μεταναστεύσεως , μετὰ γνωμάτευσιν τῆς ἐν ἂρθρ. 39
ἐπιτροπῆς, ἀναχωρῶν ἐξ ἐλληνικού λιμένος κατ΄ εὐθεῖαν ἤ καὶ ἐμμέσως διὰ
ξένων λιμένων εἰς χώρας τῶν ἄλλων, πλὴν τῆς Εὐρώπης, Ἠπείρων, ἐξαιρέσει
τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ τῶν βορείων παραλίων τῆς Ἀφρικῆς μέχρι τοῦ πορθμοῦ
τοῦ Γιβραλτάρ’.

Η ελληνική πολιτεία στα πρώτα της τουλάχιστον νομοθετήματα περί

αλλοδαπών, δεν φαίνεται να επιθυμεί να οριοθετήσει τις κινήσεις των
αλλοδαπών στο ζωτικό της χώρο εντός ενός εμπρόθετου και σκοπούμενου
πλαισίου μεταναστευτικής κινητικότητας, όπως η ίδια η πολιτεία το έχει ορίσει
στις πιο πάνω διατάξεις. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί στα πρώτα τουλάχιστον
χρόνια η έννοια της Μετανάστευσης νοείται ως μονόδρομη (από μέσα προς τα
έξω), την ευθύνη ρύθμισης της οποίας φέρει η χώρα προέλευσης για τους πολίτες
της είτε γιατί όπως είναι σαφές τουλάχιστον μέχρι το ν.4310/1929, τα πρώτα
περί αλλοδαπών νομοθετήματα είχαν προφανή αστυνομικό χαρακτήρα και
ρητώς προορίζονταν να ρυθμίσουν πρωτίστως ζητήματα δημόσιας τάξης και
ασφάλειας. Ακόμα και ο ν.1975/1991, δεν κάνει χρήση του όρου αν και ήδη
νωρίτερα μέσα στο ίδιο έτος, με το ν.1941/1991 έχει εισαχθεί επισήμως στην
ελληνική έννομη τάξη ο όρος ‘λαθρομετανάστευση’, ο οποίος και χρησιμοποιείται
και στον ν.1975/1991.

Επιστρέφοντας στο ν.3275/1925, το σχέδιο νόμου εισάγεται στη Βουλή17 στις 24

Νοεμβρίου 1924, η αρμόδια Επιτροπή Εσωτερικών και Δημόσιας Ασφάλειας
γνωμοδοτεί στις 3 Δεκεμβρίου, η Α’ συζήτηση πραγματοποιείται στις 12
Δεκεμβρίου, η Β’ συζήτηση πραγματοποιείται στις 16 Δεκεμβρίου οπότε και
ψηφίζεται κατά τη συνεδρίαση ΡΚς’18, κυρώνεται στις 24 Ιανουαρίου 1925,
θεωρείται στις 28 Ιανουαρίου και τέλος δημοσιεύεται στο ΦΕΚ στις 29
Ιανουαρίου 1925. Επί της ουσίας, το νομοσχέδιο ουδέποτε συζητήθηκε, όπως
προκύπτει από την παντελή απουσία οποιασδήποτε αναφοράς στα πολυσέλιδα
Πρακτικά της Βουλής αλλά και στα σχετικά φύλλα της Εφημερίδος της
Κυβερνήσεως. Το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου εμφανίζεται εμβόλιμο ανάμεσα
στη μακρά συζήτηση που είχε ήδη ξεκινήσει για Συνταγματική Αναθεώρηση αλλά
και του προφανώς σημαντικότερου νομοσχεδίου για την τότε πολιτική τάξη, αν
κρίνει κανείς από το βάθος και το εύρος των σχετικών συζητήσεων, «περί
ενοικιοστασίου των βοσκών».

Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση του σχεδίου νόμου, τον οποίο εισηγούνται ο
Υπ. Εσωτερικών και πληρεξούσιος Ροδόπης Γ. Κονδύλης και ο Υπ. Εξωτερικών
και πληρεξούσιος Αθηνών-Πειραιώς Γ. Ρούσος, αυτό που πρωτίστως επιζητείται
είναι η ‘ρύθμισις τῆς θέσεως τῶν ἀλλοδαπῶν ἐν Ἑλλάδι’. Η έννοια της ‘θέσεως’
δεν είναι μόνο γεωγραφική αλλά είναι και εργασιακή, ποινική και αστική όπως

17Πιο συγκεκριμένα, στην Δ’ Συντακτική Συνέλευση.

18βλ. Πρακτικά Δ΄ Εθνικής Συνελεύσεως ΤΟΜΟΣ 3, σελ. 738, Ηλεκτρονικό αρχείο της Βουλής των
Ελλήνων.
~ 14 ~
θα ξεκαθαρίζει ο υπόψη νόμος αλλά και οι τροποποιήσεις που θα επέλθουν
σύντομα. Σύμφωνα πάντα με την Εισηγητική έκθεση, η ρύθμιση της θέσης των
αλλοδαπών στη χώρα ήταν αναγκαία για δύο πολύ σπουδαίους λόγους: α) χάριν
του ίδιου του συμφέροντος των αλλοδαπών και β) χάριν του συμφέροντος της
Πολιτείας.

Το συμφέρον των αλλοδαπών, οριζόταν όχι μόνο από τις υποχρεώσεις του
απέναντι στο κράτος αλλά και από το δικαιώματα που θα έπρεπε να
απολαμβάνει, ιδίως δε να πλεονεκτεί έναντι εκείνων των αλλοδαπών που
βρίσκονται στη χώρα αλλά δεν τηρούν τους ελληνικούς νόμους. Ο νόμος έτσι
δημιουργεί ένα πλαίσιο κινήτρων προς νομιμοποίηση των εγκατεστημένων
αλλοδαπών και προφανώς εισάγει το πρώτο σχετικό, από τα πολλά που θα
ακολουθήσουν κυρίως τον 21ο αιώνα, πρόγραμμα νομιμοποίησης19.

Από την άλλη, το συμφέρον της Πολιτείας σύμφωνα με την Εισηγητική έκθεση
ορίζεται αποκλειστικά στην ευχέρειά της να μπορεί να λαμβάνει όλα τα
απαιτούμενα μέτρα κατά των αλλοδαπών που θα κριθούν ανεπιθύμητοι20 στη
χώρα. Καθίσταται αμέσως προφανές ότι η πρωτόλεια αυτή απόπειρα ρύθμισης
του αλλοδαπού πληθυσμού δεν στοχεύει ούτε ενδιαφέρεται στη ρύθμιση
ζητημάτων άλλων (π.χ. ένταξη, εκπαίδευση, υγεία) πλην όσων άπτονται της
δημόσιας τάξης και ασφάλειας και είναι κατά συνέπεια ένα ‘αστυνομικής’
αφετηρίας νομοθέτημα, κριτική εξάλλου που δέχτηκαν21 και τα δύο σχετικά
γαλλικά διατάγματα της 02ης και 20ης Απριλίου 191722 τα οποία και αποτέλεσαν
το νομικό πρότυπο του υπόψη νόμου, αντιγράφηκαν και σχεδόν αυτούσια
εισήλθαν στην ελληνική έννομη τάξη, μαζί βεβαίως και με τον αγγλικό νόμο για
τον περιορισμό των αλλοδαπών (Aliens Restriction Act) του 1919, όπως άντλησε
τη θεσμική του καταγωγή από τους αντίστοιχους νόμους του 1905 και 1914.

Ιδίως σε ό,τι έχει να κάνει με τις πηγές από το Αγγλικό Δίκαιο, θα πρέπει να
επισημάνουμε ότι οι αναφορές των Υπουργών Κονδύλη και Ρούσου στην
Εισηγητική έκθεση περί επιρροής από το Aliens Restriction Act του 1919, δεν
είναι ακριβείς. Και αυτό γιατί το 1919 ο εν λόγω αγγλικός νόμος έχει ήδη
‘φιλελευθεροποιηθεί’ σε σχέση με την πρωταρχική του εμφάνιση, το 1905.

19 Αντίστοιχα προγράμματα νομιμοποίησης της διαμονής αλλοδαπών στη χώρα διατρέχουν όλη
την ιστορία του θεσμικού πλαισίου της Μετανάστευσης, μέχρι σήμερα (αρθ. 19, ν.4251/2014).
Αυτά είναι: 1) ΠΔ 358 και 359/1997, 2) ν. 2910/2001, αρθ. 66, 3) ν.3013/2002, αρθ. 25, 4)
ν.3103/2003, αρθ. 23, 5) ν. 3242/2004, αρθ. 25, 6) ν.3274/2004, αρθ. 34, 7) ν.3386/2005, αρθ. 91,
παρ. 10 και 11, 8) ν.3386/2005, αρθ. 44, 9) ΚΥΑ 11702/2006 (ΦΕΚ Β’ 892/12-07-2006), 10)
ν.3536/2007, 11) ν.3448/2006, αρθ. 26, 12) ΚΥΑ οικ.43574 (ΦΕΚ Β’ 2360/20-09-2013), 13)
ν.4251/2014, αρθ. 19.
20 Ο όρος ‘ανεπιθύμητος’, (‘undesirable’ στην αγγλική γλώσσα), παραπέμπει άμεσα στον αγγλικό

νόμο ‘Περί περιορισμού των αλλοδαπών’ του 1905 (Aliens Restriction Act).
21 https://www.gisti.org/doc/presse/1997/lochak/politique.html (στη γαλλική γλώσσα)

22 Εδώ υπάρχει παραδρομή στα στοιχεία των Υπουργών Κονδύλη και Ρούσου, η οποία μεταφέρεται

αυτούσια ως παραδρομή στην Εισηγητική του ν.4310/1929 του Υπ. Εσωτερικών Κ. Ζαβιτσιάνου.
Πιο συγκεκριμένα, η ορθή ημερομηνία έκδοσης του δεύτερου γαλλικού διατάγματος είναι η 21 η και
όχι η 20 Απριλίου 1917.
~ 15 ~
Αντιθέτως όμως, ο ελληνικός νόμος 3275/1925, ο πρώτος μεταναστευτικός
νόμος της χώρας, αντιγράφει πιστά σε σημεία το εξαιρετικά συντηρητικό και
αυστηρό αγγλικό νομοθέτημα του 1905, όπως προκύπτει ακόμα και από μία
υποτυπώδη σύγκριση23 της νομικής και γλωσσικής μορφής των διατάξεων. Το
ελληνικό κράτος προστρέχει στο δίκαιο άλλων χωρών, και δη της Αγγλίας του
1905, δηλαδή σε δίκαιο ήδη από δύο δεκαετίες παρωχημένο, προκειμένου να
χαράξει την εθνική του στρατηγική για τη Μετανάστευση. Το θέμα θα είχε
περισσότερο ιστορική παρά διοικητική και νομική αξία εάν οι ρυθμίσεις του
ν.3275/1925 δε συνόδευαν τη θεσμική εξέλιξη της Μεταναστευτικής νομοθεσίας
μέχρι και το ν.1975/1991, ο οποίος ήρθε επίσης αμήχανα να καλύψει μια
πρωτοφανή ιστορική και νομική πραγματικότητα.

Aliens Act (1905)

Ο νόμος ‘περί αλλοδαπών’ του 1905 αποτελεί την πρώτη24 προσπάθεια του
Ηνωμένου Βασιλείου να ρυθμίσει το ζήτημα της Μετανάστευσης. Έχοντας
ψηφιστεί από μια συντηρητική κυβέρνηση στο πέρας της θητείας και
απομένοντας στους φιλελεύθερους διάδοχους της να τον εφαρμόσουν, ήταν
καταδικασμένος σε αποτυχία, όπως και συνέβη25.

Σε κάθε λιμάνι της χώρας δημιουργούνται επιτροπές Μετανάστευσης οι οποίες

με τη συνεργασία ιατρικού επιθεωρητή αποφαίνονται για το εάν ένας αλλοδαπός
είναι ‘ανεπιθύμητος’ για τη χώρα βάσει των παρακάτω κριτηρίων: α) θα πρέπει
να μπορεί ‘ευπρεπώς’ (‘decently’) να στηρίξει τον εαυτό του και την οικογένειά
του, β) να μην είναι παράφρων ή ανόητος (‘lunatic or an idiot’), γ) να μην έχει
καταδικαστεί σε ξένη χώρα για έγκλημα που απαιτεί την έκδοσή του, δ) να μην
έχει εκδοθεί απόφαση απέλασης. Ωστόσο, στις ίδιες διατάξεις τίθενται οι βάσεις
για διακριτική μεταχείριση των αλλοδαπών οι οποίοι ισχυρίζονται ότι ζητούν
είσοδο στη χώρα ‘προκειμένου να αποφύγουν καταδίωξη ή τιμωρία επί
θρησκευτικής ή πολιτικής βάσης’ παρέχοντας έτσι έναν κατ’ αρχήν ορισμό της
έννοιας του ‘πρόσφυγα’. Οι διατάξεις αυτές προσπαθούν να ρυθμίσουν την πολύ
μεγάλη ροή προσφύγων από τη Ρωσία η οποία είχε ξεκινήσει με τη Ρωσική
Επανάσταση του 1905 (γνωστή και ως ‘Πρώτη Ρωσική Επανάσταση’) κατά του
Τσάρου Νικολάου του Β’. Ενδεικτική της δυσκολίας της αγγλικής Διοίκησης να
διαχειριστεί το ζήτημα, δηλαδή να ξεχωρίσει τους ‘ανεπιθύμητους αλλοδαπούς’
από τους ‘πρόσφυγες’ είναι και το εξής σημείωμα ενός άγγλου αξιωματούχου της

23 Σύγκρινε π.χ. το αρθ. 4 του ελληνικού νόμου με το αρθ. (3) του αγγλικού. Όχι μόνο η χρήση του
όρου ‘ανεπιθύμητος’ αποτελεί ακριβή μετάφραση της αγγλικής ορολογίας (‘undesirable’) ή η
έννοια της ‘αποβίβασης’ που ενώ αρχικώς δημιουργεί συγχύσεις τελικά εξηγείται εύκολα εφόσον
γίνεται δεκτή η πιστή αντιγραφή εκ του πρωτοτύπου (‘disembarkation’) αλλά ακόμα και οι
βασικές συνθήκες που θα επιτρέψουν την παραμονή στη χώρα (επαρκείς πόροι, ψυχική υγεία,
καταδίκη σε έγκλημα στην αλλοδαπή, εάν συντρέχει ήδη μέτρο απέλασης ή απαγόρευσης
παραμονής). Στον αγγλικό νόμο για παράδειγμα του 1919 που επικαλείται η Εισηγητική έκθεση,
δεν υπάρχει πλέον ουδεμία αναφορά στην προϋπόθεση να τυγχάνει ο αλλοδαπός ‘ὑγιὴς τὰς
φρένας’ (lunatic or an idiot) όπως όμως απαιτεί το αρθ. 4, περ. 2 του ν.3275/1925.
24 Jill Pellew, The Home Office and the Aliens Act, 1905, The Historical Journal, vol. 32, No. 2 (Jun.,

1989), σελ. 369.

25 ό.π., σελ. 370

~ 16 ~
εποχής26 με το οποίο δινόταν το ελαφρυντικό της αμφιβολίας για όλους τους
αλλοδαπούς που προέρχονταν από ‘ταραγμένες’ περιοχές της ηπείρου: ‘Με μια
πρώτη ματιά αυτό που θα πω φαίνεται να απομακρύνει το βάρος των αποδείξεων
που ζητά ο νόμος, ωστόσο η παρούσα κατάσταση στη Ρωσία μπορεί να θεωρηθεί
τόσο εφιαλτική ώστε να καθίσταται ζήτημα κοινής λογικής για κάποιο άτομο που
αποδεικνύει ότι προέρχεται από τη Ρωσία και ισχυρίζεται ότι είναι πρόσφυγας να
προϋποτίθεται πράγματι ότι η δήλωσή του είναι αληθής’.

Την ίδια ώρα, αυστηρές υποχρεώσεις και δρακόντειες ποινές επιβάλλονται σε

κυβερνήτες πλωτών μέσων οι οποίοι παραβαίνουν τις διατάξεις του υπόψη
νόμου.

Σύμφωνα με το νόμο, ως μετανάστης ορίζεται27 ο αλλοδαπός επιβάτης πλωτού

μέσου ο οποίος πρόκειται να αποβιβαστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς όμως να
περιλαμβάνονται α) οι επιβάτες ‘τράνζιτ’ οι οποίοι εντός εύλογου χρονικού
διαστήματος θα εξέλθουν της χώρας προς κάποιον άλλο προορισμό, β) οι
επιβάτες που είναι κάτοχοι προπληρωμένων εισιτηρίων για κάποιον άλλο
προορισμό. Ομοίως, ‘πλοίο μεταναστών’ ορίζεται εκείνο που μεταφέρει εντός του
Ηνωμένου Βασιλείου περισσότερους από 20 αλλοδαπούς επιβάτες.

Aliens Restriction Act (1914)

Ο νόμος αυτός θεσπίστηκε στις 5 Αυγούστου 1914 κατά το διάστημα της
βασιλείας του Γεωργίου του V, ιδρυτή του οίκου των Γουίντσορ (House of
Windsor) και είχε προληπτικό χαρακτήρα καθώς παρείχε στον μονάρχη τη
διακριτική ευχέρεια, σε συνθήκες ‘πολέμου ή άμεσου εθνικού κινδύνου ή
εξαιρετικά επείγουσες’ να επιβάλει περιορισμούς σε αλλοδαπούς το ταχύτερο
δυνατό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο μονάρχης θα μπορεί να α) απαγορεύει την
είσοδο αλλοδαπών στο Ηνωμένο Βασίλειο γενικώς ή σε συγκεκριμένα μέρη, β)
απαγορεύει την αποβίβαση αλλοδαπών στο Ηνωμένο Βασίλειο γενικώς ή σε
συγκεκριμένα λιμάνια, γ) απελαύνει αλλοδαπούς, δ) επιβάλει τη διαμονή εντός
συγκεκριμένων γεωγραφικών περιοχών, ε) να απαγορεύει τη διαμονή σε
ορισμένες γεωγραφικές περιοχές, στ) επιβάλει στους αλλοδαπούς να δηλώνουν
κάθε αλλαγή της προσωπικής και επαγγελματικής του κατάστασης, ζ) διορίζει
αξιωματούχους για την εφαρμογή του νόμου, η) επιβάλει πρόστιμα στις
περιπτώσεις μη εφαρμογής του νόμου, θ) απονέμει σε αξιωματούχους
αρμοδιότητες καταδίωξης, σύλληψης και κράτησης και ι) μεριμνά για κάθε θέμα
που άπτεται της ασφάλειας του βασιλείου. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με
τις διατάξεις του νόμου, προβλέπονται ποινές ‘όχι μεγαλύτερες των 100 λιρών ή
φυλάκιση με ή χωρίς καταναγκαστική εργασία για χρονικό διάστημα που δεν
ξεπερνά τους έξι μήνες’. Σημειώνεται ότι ο νόμος του 1914 δεν καταργεί αυτόν
του 1905.

26 Jill Pellew, The Home Office and the Aliens Act, 1905, The Historical Journal, vol. 32, No. 2 (Jun.,
1989), σελ. 377.
27 Aliens Act 1905, art. 8

~ 17 ~
Γαλλικό προεδρικό διάταγμα της 2ας Απριλίου 1917
Σύμφωνα με την Εισηγητική έκθεση του ν.3275/192528, το υπόψη διάταγμα
όπως και αυτό της 21ης Απριλίου του ίδιου έτους αποτέλεσαν την πηγή του
θεσμικού πλαισίου για τη Μετανάστευση στην Ελλάδα. Πράγματι, με το υπόψη
Διάταγμα29 εισάγεται η υποχρέωση των αλλοδαπών άνω των 15 ετών οι οποίοι
προτίθενται να διαμείνουν στην Ελλάδα για περισσότερο από 15 ημέρες να
εφοδιαστούν με ‘δελτίο ταυτότητας’. Το δελτίο αυτό, η έκδοση του οποίου είναι
υποχρεωτική, θα θεωρείται κατά τις μετακινήσεις του αλλοδαπού εντός της
χώρας και θα αναγράφει ρητά τη χορήγηση ή μη άδειας διαμονής.

Η έκδοση του δελτίου προϋποθέτει την προσκόμιση τριών φωτογραφιών (οι

οποίες θα επικαιροποιούνται ανά τριετία) καθώς και τη συμπλήρωση δύο
ερωτηματολογίων που περιέχουν προσωπικά στοιχεία του αιτούντος. Οι
ξενοδόχοι και πανδοχείς οφείλουν εντός 24 ωρών να δηλώνουν στις τοπικές
αρχές τις αφίξεις και αναχωρήσεις αλλοδαπών από τα καταλύματά τους ενώ
συναφείς υποχρεώσεις φέρουν και οι δήμαρχοι και κοινοτάρχες.

Κατά την έξοδο από τη χώρα, το δελτίο ταυτότητας παρακρατείται ενώ ποινές
απέλασης επιφυλάσσει το Διάταγμα σε όσους πλαστογραφήσουν ή
παραχαράξουν αυτό το έντυπο. Την ίδια στιγμή εξαιρούνται οι διπλωματικοί και
προξενικοί υπάλληλοι από την κατοχή του.

Γαλλικό προεδρικό διάταγμα της 21ης Απριλίου 1917

Στις 21 Απριλίου του 1917 εκδίδεται ένα νέο Προεδρικό Διάταγμα30 για τη
Μετανάστευση, το οποίο είναι αναλυτικότερο από εκείνο της 2ας Απριλίου και
επιχειρεί να ρυθμίσει μια σειρά ζητημάτων τα οποία είχαν μείνει χωρίς κάλυψη
στο προηγούμενο νομικό καθεστώς.

28 Πρέπει να επισημανθεί ότι η γαλλική νομοθεσία την οποία επικαλείται η Εισηγητική του
ν.3275/1925 δεν προέκυψε φυσικά εν κενώ. Αποτελεί τη θεσμική συνέχεια μιας σειρά
νομοθετημάτων τα οποία φαίνεται να ξεκινούν για πρώτη φορά στη Γαλλία με το νόμο της 3ης/11ης
Δεκεμβρίου του 1849 «Περί πολιτογραφήσεως και διαμονής των αλλοδαπών στη Γαλλία», το
Διάταγμα 2ας Οκτωβρίου 1888 «Περί των αλλοδαπών που κατοικούν στη Γαλλία», το νόμο της 8ης
Αυγούστου 1893 «Περί της διαμονής των αλλοδαπών στη Γαλλία και της προστασίας της εθνικής
εργασίας», το νόμο της 16ης Ιουλίου 1912 «Περί της εξασκήσεως πλανόδιων επαγγελμάτων και της
ρυθμίσεως της κυκλοφορίας των νομάδων», το Διάταγμα της 02ας Αυγούστου 1914 «Περί των
ληπτέων μέτρων σχετικά με τους εγκατεστημένους αλλοδαπούς στη Γαλλία» και τέλος το υπόψη
Διάταγμα της 2ας Απριλίου 1917 «Περί της δημιουργίας ενός δελτίου ταυτότητας προς χρήση από
τους αλλοδαπούς», δημιουργούνται οι συνθήκες για την παραγωγή των διαταγμάτων του 1917.
Σημειώνεται ότι η έννοια του ‘δελτίου ταυτότητας’, και μάλιστα ‘ανθρωπομετρικού’
(anthropometrique), εμφανίζεται για πρώτη φορά στο γαλλικό νόμο της 16ης Ιουλίου 1912 (αρθ. 1,
παρ. 3). Εν ολίγοις, το θεσμικό πλαίσιο της Γαλλίας για τη Μετανάστευση ‘μετρά’ ήδη περί τα 100
χρόνια ισχύος όταν το ελληνικό κράτος, το 1925, επιχειρεί σπασμωδικά και χωρίς σχεδιασμό να το
αντιγράψει.
29 βλ. Παράρτημα.

30 «Περί της ρύθμισης, κυκλοφορίας και επίβλεψης αλλοδαπού και αποικιακού εργατικού δυναμικού»,

βλ. Παράρτημα.
~ 18 ~
Πιο συγκεκριμένα, το δελτίο ταυτότητας πλέον γίνεται και ‘δελτίο κυκλοφορίας’,
κατά την αίτησή του εκδίδεται προσωρινό αποδεικτικό παραλαβής το οποίο
δημιουργεί μια σειρά δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που προβλέπονται
αναλυτικά ενώ ορίζονται πλέον συγκεκριμένα σημεία εισόδου στη Γαλλία και
θεσπίζονται ειδικές επιτροπές υπεύθυνες για την ταυτοποίηση, εμβολιασμό,
υγειονομική εξέταση και λήψη φωτογραφιών.

Σε κάθε περίπτωση, οι πηγές επιρροής του ελληνικού μεταναστευτικού δικαίου,

σύμφωνα με την παραδοχή των αρμοδίων Υπουργών του 1925 στη σχετική
Εισηγητική Έκθεση του ν.3275/1925 ανάγονται τελικώς στο γαλλικό νόμο της
03ης Δεκεμβρίου 1849 «Περί πολιτογράφησης και διαμονής αλλοδαπών στη
Γαλλία» ο οποίος αποτελεί το νομικό υπόβαθρο μιας σειράς31 διαταγμάτων και
νόμων που ακολούθησαν μετά την έκδοσή του και μέχρι τελικώς να εκδοθεί το
διάταγμα της 21ης Απριλίου του 1917.

Aliens Restriction Act (1919) (τροποποίηση του νόμου του 1914)

Στις 23 Δεκεμβρίου 1919 ο νόμος του 1914 τροποποιείται αποκτώντας
μεγαλύτερη έκταση και βάθος, περιλαμβάνει περισσότερες προβλέψεις και
εκφράζει τις διατυπώσεις του με μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Πιο συγκεκριμένα, η
διακριτική ευχέρεια του μονάρχη αυξάνεται ακόμη περισσότερο καθώς τώρα
πλέον είναι δυνατόν να αναλάβει δράση σε ‘οποιαδήποτε χρονική στιγμή’ κριθεί
αναγκαίο. Οι νεότεροι, αυστηρότεροι περιορισμοί που τίθενται στους
αλλοδαπούς είναι: α) καταναγκαστικά έργα μέχρι 10 χρόνια σε περίπτωση
πρόκλησης στάσης ή αναταραχής στις Ένοπλες Δυνάμεις ή το γενικό πληθυσμό,
β) ποινή φυλάκισης μέχρι τρεις μήνες σε αλλοδαπό που θα προκαλέσει
αναταραχή στη βιομηχανία, γ) κανένας αλλοδαπός, με εξαίρεση τους υπηκόους
Γαλλίας, δεν επιτρέπεται να κατέχει δίπλωμα πλοήγησης για περιφέρειες του
Ηνωμένου Βασιλείου, δ) απαγόρευση σε κάθε αλλοδαπό να ενεργεί ως
κυβερνήτης ή άλλος αξιωματούχος Βρετανικού εμπορικού πλοίου, ε)
απαγόρευση απασχόλησης αλλοδαπών σε Βρετανικά πλοία εγγεγραμμένα στο
Ηνωμένο Βασίλειο με αποζημίωση μικρότερη από αυτή των Βρετανών υπηκόων,
στ) απαγόρευση διορισμού κάθε αλλοδαπού στη Δημόσια Διοίκηση του
Βασιλείου, ζ) κανείς αλλοδαπός δεν επιτρέπεται να αλλάξει το όνομα με το οποίο
ήταν γνωστός την 4η Αυγούστου 1914.

Ειδικότερα, ο νόμος του 1919 επιβάλλει περιορισμούς σε αλλοδαπούς που στο

παρελθόν ήταν εχθροί του Βασιλείου32, ως εξής: α) κάθε αλλοδαπός που ανήκει
σε προηγούμενη εχθρική εθνικότητα, απελαύνεται άμεσα με τη θέση σε ισχύ του
παρόντος νόμου, εκτός αν λάβει άδεια περί του αντιθέτου, β) με τη δημοσίευση
του νόμου, ορίζεται τριετής απαγόρευση εισόδου σε όλους τους αλλοδαπούς
πρώην εχθρούς του κράτους με εξαίρεση συζύγους ή γονείς Βρετανών πολιτών,

31 Ενδεικτικά, βλ. τα διατάγματα της 02ης Οκτωβρίου 1888, το νόμο της 8ης Αυγούστου 1893, το
νόμο της 16ης Ιουλίου 1912 και το διάταγμα της 02ας Αυγούστου 1914. Τα αναφερόμενα
νομοθετήματα παρατίθενται αυτούσια στο Παράρτημα.
32 Ως τέτοιοι νοούνται οι Γερμανοί, Αυστριακοί, Ούγγροι, Βούλγαροι και Τούρκοι (βλ. Aliens

Restriction Act, 1919, αρθ. 15).

~ 19 ~
 οπότε και γνωμοδοτεί για την είσοδο ειδική επιτροπή, γ) κατά τη διάρκεια της
τριετούς απαγόρευσης εισόδου, ουδεμία περιουσία μπορεί να αποκτηθεί επί
Βρετανικού εδάφους, δ) απαγορεύεται η απασχόληση αλλοδαπού πρώην εχθρού
του Βασιλείου ως κυβερνήτη ή κάθε είδους αξιωματούχου σε βρετανικό πλοίο
εγγεγραμμένο στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Τέλος, ως προς τις επιβαλλόμενες ποινές, θεωρείται παράβαση του νόμου κάθε
ενέργεια αντίθετη ή ασύμβατη με τις ρυθμίσεις του, κάθε απόπειρα
υποβοήθησης ή ενθάρρυνσης αντίστοιχης συμπεριφοράς και κάθε συνδρομή σε
παράνομη είσοδο αλλοδαπών για την οποία ο κάτοχος του μεταφορικού μέσου
θεωρείται συνεργός. Οι ποινές που επιβάλλονται είναι είτε πρόστιμο 100 λιρών
είτε φυλάκιση με καταναγκαστικά έργα ή όχι μέχρι 6 μήνες ή και τα δύο, σε
περίπτωση υποτροπής.

Επιστρέφοντας στο ν.3275/1925 και σύμφωνα με την Εισηγητική έκθεση, αυτό

που θα επιδιώξει η ελληνική πολιτεία είναι το φιλόδοξο σχέδιο να α) να
εφοδιάσει όλους ανεξαιρέτως τους εγκατεστημένους αλλοδαπούς με ‘δελτίον
ταυτότητος’ και στη συνέχεια β) να δημιουργήσει σταδιακά ένα ‘μητρώο
αλλοδαπών’ με τρόπο τέτοιο ώστε ανά πάσα στιγμή η Υπηρεσία να κατέχει αλλά
και να παρέχει πληροφορίες για την κατάσταση των αλλοδαπών όχι μόνο ως
προς το χρόνο που αυτός διαμένει ή διέμενε στην Ελλάδα αλλά και ‘διὰ χρόνον
ἀναγόμενον εἰς προγενεστέραν αὐτοῦ ἐν Ἑλλάδι διαβίωσιν’.

Η διατυπωθείσα ωστόσο γνώμη της αρμόδιας κοινοβουλευτικής Επιτροπής

Εσωτερικών και Δημόσιας ασφάλειας παρέχει μάλλον μια ειλικρινέστερη των
αληθινών προθέσεων του υπό ψήφιση νομοσχεδίου εικόνα καθώς όχι μόνο
εισηγείται την ταχεία ψήφιση του υποβληθέντος σχεδίου νόμου αλλά επιπλέον
τονίζει με έμφαση ότι ‘διὰ τούτου θέλει ἐπέλθη ταχυτέρα ἀνακάλυψις καὶ
σύλληψις κακοποιῶν στοιχείων, ἅτινα ὑπό διαφόρους προφάσεις
καταφεύγουσιν εἰς τὴν ἡμετέραν χώραν, ὃπως ἄλλως ὑπάρχει παρομοία
νομοθεσία καὶ εἰς ἄλλα Κράτη’. Όπως θα προκύψει και από την ανάλυση που
ακολουθεί, το υπό ψήφιση νομοσχέδιο έχει σαφώς αστυνομικές προδιαγραφές
και στοχεύσεις.

αρθ. 1 Το ρυθμιστικό πεδίο του νόμου αφορά σε αλλοδαπούς ηλικίας τουλάχιστον 15

ετών που σκοπεύουν να διαμείνουν στη χώρα περισσότερο από 20 μέρες. Αυτοί
οφείλουν εντός 48 ωρών από την άφιξή τους να αιτηθούν την έκδοση δελτίου
ταυτότητας από την οικεία Αστυνομική αρχή33. Μέχρι την έκδοση του δελτίου,
χορηγείται ‘ἀπόδειξις ἣτις ἐπέχει θέσιν διαβατηρίου ἐν περιπτώσει

αρθ. 12

33Εκτός κι αν πρόκειται για αλλοδαπούς περιηγητές εφόσον δεν προτίθενται να διαμείνουν πλέον
των 40 ημερών (Ν.Δ. 27/09/1925).
~ 20 ~
 μετακινήσεως αὐτοῦ ἐντός τῶν ὁρίων τῆς Χώρας’34. Ωστόσο, είναι δυνατόν να
απαγορευτεί η μόνιμη ή προσωρινή εγκατάσταση αλλοδαπών σε ορισμένες
περιφέρειες της χώρας, παραμεθόριες ή μη, περιορισμός που διατηρείται και στο
ισχύον θεσμικό πλαίσιο35.

Το εκδιδόμενο δελτίο ταυτότητος επέχει θέση διαβατηρίου και πρέπει να

αρθ. 2 θεωρείται σε κάθε μετακίνηση από μία περιφέρεια σε μία άλλη. Η Αστυνομική
αρχή, εκτός από το δελτίο ταυτότητας, μπορεί να χορηγεί και άδεια ελεύθερης
κυκλοφορίας στο εσωτερικό για χρόνο που δεν υπερβαίνει το ένα έτος. Στην
αρχική μορφή του νόμου προβλεπόταν ότι στο δελτίο καταχωρίζεται το
ονοματεπώνυμο, η εθνικότητα, η ηλικία, το επάγγελμα, η θρησκεία, η αστική
κατάσταση, ο τόπος προελεύσεως και κατευθύνσεως, ο χρόνος άφιξης και
αναχώρησης καθώς και ο σκοπός διαμονής ενώ προβλεπόταν επανέκδοση σε
περίπτωση συμπλήρωσης του πρώτου με το κόστος έκδοσης ή ανανέωσης να
ανέρχεται στις 25 δραχμές ενώ την κάθε θεώρηση να υπόκειται σε
χαρτοσήμανση 10 δραχμών. Με την τροποποίηση του Ν.Δ. του 1925 η θεώρηση
γίνεται πλέον ατελώς.

Το εν λόγω δελτίο ταυτότητας δεν έφερε τις διευκολύνσεις που χαρακτηρίζουν

αρθ. 3 μία σύγχρονη άδεια διαμονής. Πιο συγκεκριμένα οι αλλοδαποί έφεραν την
υποχρέωση να παραδίδουν τα δελτία ταυτότητάς τους στις μεθοριακές
Αστυνομικές αρχές όταν εξέρχονταν από τη χώρα, οι οποίες με τη σειρά τους
ενημέρωναν την Κεντρική Υπηρεσία. Κατά συνέπεια, η ισχύς του δελτίου
εξαντλείται αποκλειστικά εντός της χώρας και προφανώς δεν επιτρέπει αλλά
ούτε και ευνοεί τις τακτικές μετακινήσεις του ίδιου αλλοδαπού καθώς κάθε φορά
απαιτεί τη διοικητική επανεκκίνηση της διαδικασίας αλλά και την εκ νέου
ανάληψη των συγκεκριμένων οικονομικών βαρών εκ μέρους του.

Στην αρχική μορφή του νόμου, πριν από την τροποποίηση που υπέστη με το Ν.Δ. αρθ. 4

του Σεπτεμβρίου του 1925, προβλεπόταν ότι προκειμένου να αποβιβαστεί36 ο

αλλοδαπός θα πρέπει α) να είναι σε θέση να συντηρήσει την οικογένειά του
εκτός κι αν πρόκειται να εργαστεί οπότε και θα πρέπει να επιδείξει στην οικεία
Αστυνομική αρχή ειδική προς τούτο άδεια που εκδόθηκε πριν την άφιξή του από
τη Διεύθυνση Εργασίας του Υπ. Εθνικής Οικονομίας, β) να τυγχάνει ‘ὑγιὴς τὰς
φρένας’, γ) να μην κινδυνεύει από την παραμονή του η δημόσια υγεία, δ) να μην
έχει καταδικασθεί στην αλλοδαπή για κάποιο έγκλημα που αναφέρεται στις
συνθήκες περί εκδόσεως, ε) να μην έχει στο παρελθόν εκτοπισθεί ή απελαθεί από
την Ελλάδα, στ) να μην συντρέχει εις βάρος του οποιαδήποτε απαγόρευση
παραμονής. Με την τροποποίηση, οι όροι αποβιβάσεως έγιναν αυστηρότεροι και
πλέον απαιτείται προηγούμενη θεώρηση του διαβατηρίου από την αρμόδια

34 Πρόκειται προφανώς για τον διοικητικό προάγγελο της Βεβαίωσης Κατάθεσης αίτησης (‘μπλε
βεβαίωση’) η οποία αποτελεί επίσης προσωρινό τίτλο διαμονής μέχρι την έκδοση της άδειας
διαμονής ενιαίου τύπου.
35 αρθ. 21 παρ. 1, ν.4251/2014.

36 Διά σιδηροδρομικών ή θαλασσίων οδών.

~ 21 ~
Ελληνική Προξενική Αρχή37 της χώρας προελεύσεως, διαφορετικά προβλέπεται
καταβολή ειδικού τέλους. Ωστόσο, η Ελληνική Προξενική Αρχή απαγορεύεται να
χορηγήσει την εν λόγω θεώρηση αν διαπιστώσει ότι ο αιτών δεν διαθέτει τα
μέσα συντηρήσεως του ίδιου και της οικογένειάς του. Τέλος, ως προς τους
λόγους υγείας, εξαιρούνται πλέον οι ομογενείς που έρχονται για θεραπεία ενώ
αρκεί να θεωρείται απλώς ύποπτος κάποιος για την δημόσια ασφάλεια ώστε να
του απαγορευτεί η αποβίβαση.

Η διαμονή του αλλοδαπού στη χώρα, από τη στιγμή που θα του επιτραπεί η αρθ. 6

αποβίβαση, δεν είναι επίσης εύκολη υπόθεση από διοικητική άποψη και
συνεχίζει να αντιμετωπίζεται με ιδιαίτερη επιφύλαξη. Πιο συγκεκριμένα, το
άτομο που προσφέρει οικία προς ενοικίαση ή φιλοξενία σε αλλοδαπό, ορίζεται
ότι αναλαμβάνει την ευθύνη ώστε ο αλλοδαπός να συμμορφώνεται προς όλες τις
διατάξεις του νόμου αναλαμβάνοντας έτσι έναν ρόλο εγγυητή και υπολόγου ενώ
έχει την υποχρέωση εντός 48 ωρών να δηλώσει την εγκατάσταση του
αλλοδαπού. Επίσης ορίζονται οι υποχρεώσεις ξενοδόχων και πανδοχέων οι
οποίοι μεταξύ άλλων οφείλουν εντός 24 ωρών να αναφέρουν αφίξεις αλλοδαπών
στην οικεία Αστυνομική αρχή ενώ για τις αναχωρήσεις η σχετικά αναφορά
πρέπει να συμβαίνει 2 ώρες πριν την πραγματοποίησή της.

Όπως συμβαίνει και στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο38, δημιουργείται επίσης αρθ. 8

υποχρέωση στους αλλοδαπούς να δηλώνουν στην Κεντρική Υπηρεσία κινήσεως

αλλοδαπών κάθε αλλαγή της αστικής κατάστασης αυτών ‘ἣτις δύναται νὰ
ἐπιδράση ἐπί τῆς ἂρσεως τῆς ἀδείας τῆς παραμονῆς αὐτῶν ἐν Ἑλλάδι’
(αλλαγή υπηκοότητας ή ονόματος, σύναψη γάμου). Επιπλέον όχι μόνο
αρθ. 9
απαγορεύεται ρητά η χρήση διαφορετικού ονόματος από αυτό που επισήμως
δηλώθηκε αλλά εάν για οποιοδήποτε λόγο κάποιος δεν διαθέτει διαβατήριο
οφείλει να προσκομίσει πιστοποιητικό γέννησης ή οποιοδήποτε άλλο επίσημο
πιστοποιητικό ταυτότητας.

Τη διαχείριση όλης της προαναφερόμενης διαδικασίας αναλαμβάνει να αρθ. 10

συντονίζει και να επιτηρεί το νεότευκτο Ειδικό Γραφείο Κεντρικής Υπηρεσίας
κινήσεως αλλοδαπών το οποίο υπάγεται στο Αρχηγείο της Αστυνομίας Πόλεων39
με την ανωτέρα εποπτεία του Υπουργείου Εσωτερικών. Προβλέπεται τέλος η εκ
μέρους της Κεντρικής Υπηρεσίας τήρηση ‘ἀρχείου πινάκων τῶν ἐκδιδομένων
δελτίων ταυτότητος, τῶν διατασσομένων ἀπελάσεων καὶ ἐκτοπίσεων καὶ
μητρώον τῶν κατ’ ἀλλοδαπῶν καταδικαστικῶν ἀποφάσεων ὡς καὶ τῶν
ληξιαρχικῶν πράξεων τοῦ θανάτου αὐτῶν’40.

37 Πρόκειται για τη διαδικασία της σύγχρονης ‘θεώρησης εισόδου’, όπως προβλέπεται στο αρθ. 5,
ν.4251/2014.
38 βλ. αρθ. 22, ν. 4251/2014.

39 Στην αρχική μορφή του νόμου προβλεπόταν ότι η Κεντρική Υπηρεσία θα ενσωματωνόταν στη

διοικητική δομή του ‘Κεντρικού Γραφείου Εγκληματικής Σημάνσεως’ και θα οργανωνόταν τόσο από
την Αστυνομία των πόλεων όσο και από την Βρεττανική Αστυνομική Αποστολή.
40 Αντίστοιχο αρχείο και μητρώο τηρείται σήμερα με τις διατάξεις του αρθ. 133, ν.4251/2014.

~ 22 ~
αρθ. 11 Ως προς τις απελάσεις, αυτές ανατίθενται ως αρμοδιότητα του Υπ. Εσωτερικών,
μετά από σύμφωνη γνώμη Επιτροπής που αποτελείται από έναν διευθυντή του
Υπ. Εσωτερικών και έναν του Υπ. Εξωτερικών, ο οποίος μπορεί να διατάσσει την
απέλαση αλλοδαπού που α) καταδικάστηκε από ημεδαπό δικαστήριο μετά από
έκτιση ποινής, β) κρίθηκε οπωσδήποτε επικίνδυνος για την δημόσια ασφάλεια
της χώρας ή οπωσδήποτε δεν συμμορφώθηκε με τις διατάξεις του νόμου41. Η
έννοια της απέλασης, στα πλαίσια της ‘αστυνομικής’ φιλοσοφίας του νόμου,
απασχολεί ιδιαίτερα το νομοθέτη ο οποίος στην Εισηγητική έκθεση γράφει τα
εξής: ‘Τὸ μέτρον τῆς ἀπελάσεως ἢρξατο ἀπό τινος νὰ θεωρῆται λίαν
ἐπιβεβλημένον, διότι ἡ Ἑλλάς κατήντησεν ἡ χώρα ἐν ᾗ πάσης φύσεως
στοιχεία συγκεντροῦνται, στοιχεῖα ἀνατρεπτικά, στοιχεῖα ἀναρχικά στοιχεῖα
κομμουνιστικά, ἀπειλοῦντα διὰ τῶν ἐνεργειῶν ἀυτῶν τὴν ὓπαρξιν ἀυτοῦ τοῦ
κράτους. Ἒναντι τῶν στοιχείων τούτων ἡ Πολιτεία δὲν δύναται νὰ μείνῃ
ἀπαθής ὀφείλουσα νὰ πράξῃ τοῦτο πρός προστασίαν τοῦ κρατικοῦ
οἰκονομικοῦ καὶ κοινωνικοῦ συγκροτήματος. Εἰς τὰ αὐτὰ δὲ ἀκριβῶς μέτρα
προστασίας προήλθον καὶ ἕτερα Κράτη θεσπίσαντα ἀυστηροτέρας τῶν
προκειμένων διατάξεων, ὡς συνέβη ἐν Ἀγγλία καὶ Ἰταλία’. Τέλος, ο Υπ.
Εσωτερικών μπορεί να απαγορεύσει τη διαμονή οποιουδήποτε αλλοδαπού για
λόγους δημοσίου ή κοινωνικού συμφέροντος. Εξαίρεση συμμόρφωσης στον
παρόντα νόμο καθιδρύει ο νόμος για τους προξενικούς και διπλωματικούς
αντιπροσώπους, τα μέλη των ξένων αποστολών και τους εν ενεργεία
παρεπιδημούντες αξιωματικούς του Στρατού της ξηράς και της θαλάσσης ξένων
Επικρατειών.

Ολοκληρώνοντας, ο νόμος και μετά την τροποποίησή του διατηρείται αυστηρός

και ως προς τον έλεγχο της κοινωνικής δραστηριότητας των αλλοδαπών καθώς
αρθ. 13 προβλέπει το κλείσιμο δημόσιων κέντρων, λεσχών, αναψυκτηρίων, συλλόγων,
κτλ στα οποία συχνάζουν τακτικά αλλοδαποί εάν α) οι αλλοδαποί αυτοί
επιδιώκουν παράνομους ή εγκληματικούς σκοπούς ή εάν είναι ανεπιθύμητα
πρόσωπα και β) εάν ο τρόπος λειτουργίας των κέντρων αυτών θεωρείται
επιβλαβής για την έννομη τάξη και ασφάλεια της χώρας. Ενδιαφέρον
παρουσιάζει η αιτιολόγηση του μέτρου αυτού στην Εισηγητική έκθεση όπου
αναφέρεται: ‘Τὸ μέτρον τοῦτο ὑπηγορεύθη ἐκ τῆς ἀνάγκης τῆς προστασίας
τῆς καθεστηκυίας τάξεως ἣτις εἶναι ἐκτεθειμένη εἰς τὸν κίνδυνον ὃν διὰ τῆς
προπαγάνδας δύνανται νὰ ἐμβάλωσι διάφορα στοιχεῖα ἐξυπηρετοῦντα
ἀνατρεπτικούς σκοπούς. Διὰ τοῦτο ὃσον καὶ ἂν ἢθελε θεωρηθῆ αὐστηρόν τὸ
κλείσιμον τῶν ἐν λόγῳ κέντρων, ἐκρίθη ὃμως ἐπιβαλλόμενον ἐκ λόγων
στοιχειώδους ἀμύνης καὶ εἰδικῶν διὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ ἐν γένει τὴν Βαλκανικήν

41 Η μη συνδρομή λόγων δημόσιας (τάξης και) ασφάλειας ισχύει και σήμερα, με το αρθ. 6,
ν.4251/2014, ως προϋπόθεση παραμονής.
~ 23 ~
 περιστάσεων, ἀφοῦ καὶ ἐν Ἀγγλία ἀκόμη γίνεται ἐφαρμογή τοῦ μέτρου
τούτου, δυνάμει τοῦ ἂρθρου 10 τοῦ Νόμου περί ἀλλοδαπών τοῦ 191942’.

Τέλος εισάγεται κεφάλαιο με τίτλο ‘Ποινικές Διατάξεις’ το οποίο προβλέπει αρθ. 16

κυρώσεις και πρόστιμα σε ξενοδόχους ή ενοίκους τα οποία κυμαίνονται από 200

έως 5.000 δραχμές ή και φυλάκιση μέχρι 3 μήνες. Επίσης, με το ίδιο άρθρο
ορίζονται οι κυρώσεις στους αλλοδαπούς που θα υποβάλουν ψευδή στοιχεία
ταυτότητας οι οποίες κυμαίνονται από ποινή φυλάκισης 15 ημερών μέχρι 1
έτους.

Σε αντίθεση με την άποψη ορισμένων ερευνητών43, ο ν.3275/1925 πρέπει να

επισημανθεί ότι ψηφίστηκε και κυρώθηκε, σύμφωνα με το ΦΕΚ του, στην Αθήνα
στις 24 Ιανουαρίου 1925. Με το Ν.Δ. της 27ης Σεπτεμβρίου 1925 δέχτηκε την
πρώτη του τροποποίηση ενώ με το Ν.Δ. της 10ης Μαρτίου 1926 καταργήθηκε.
Σύμφωνα με την Εισηγητική του νομοσχεδίου έκθεση, η κυβέρνηση θεώρησε ως
‘σκοπιμωτέρα τὴν τμηματικήν ἐφαρμογήν τοῦ Νόμου, ἳνα καὶ τὰ ἀρμόδια
ὂργανα ἐν τῷ μεταξύ ἐθισθῶσιν εἰς μίαν ὑπηρεσίαν, ἣτις, ἀνεξαρτήτως πρὸς
τὴν τυπικότητα αὐτῆς, ἀπαιτεῖ δεξιότητα καὶ τρόπον ἐνεργείας ἐξαιρετικῶς
μεμετρημένον’ ωστόσο, όπως προειπώθηκε, από το αρχείο της νομοθετικής
παραγωγής δεν επιβεβαιώνεται τμηματική εφαρμογή του.

Ν.Δ. της 10ης Μαρτίου 1926 (ΦΕΚ Α’ 90/11-03/1926)

Το Υπουργικό Συμβούλιο
ΠτΔ Πρωθυπουργός
Π. Κουντουριώτης Θ. Δ. Πάγκαλος

Δ. Αιγινίτης Δ. Τανταλίδης
Γ. Χαριτάκης Ν. Μπότασης
Ι. Γρηγοράκης Κ. Νίδερ
Ι. Κούνδουρος Γ. Σπυρίδωνος

Περὶ Το υπόψη Ν.Δ. καταργεί το ν.3275/1925 καθώς και το Ν.Δ. της 27ης Σεπτεμβρίου
ἐγκαταστάσεω 1925 που είχε επιφέρει στον αρχικό νόμο σημαντικές τροποποιήσεις, ωστόσο
ς καὶ κινήσεως δεν θα τεθεί σε εφαρμογή μέχρι και την 17/06/192744. Σε 27 πλέον άρθρα και με
ἀλλοδαπών ἐν
Ἑλλάδι, 42 Αναφέρεται στην Aliens Restriction Act του 1919 στην οποία ωστόσο δεν εντοπίζεται ουδεμία
ἀστυνομικοῦ σχετικά αναφορά, όχι μόνο στο αρθ. 10 αυτής αλλά σε ολόκληρο το νομοθέτημα σχετικά με
προληπτικό ή κατασταλτικό κλείσιμο χώρων αναψυχής και κοινωνικής δραστηριότητας.
ἐλέγχου
Επαναλαμβάνεται ότι οι επισπεύδοντες Υπουργοί είτε αγνοούν είτε αποσιωπούν το γεγονός ότι το
διαβατηρίων εισηγούμενο νομοσχέδιο στηρίζεται στη μορφή του αγγλικού νόμου από το 1905 και ελάχιστα από
καὶ ἀπελάσεων το 1919.
καὶ ἐκτοπίσεων 43 Α. Καψάλης, Δ. Κατσορίδας, 2004. Σύνοψη του νομικού καθεστώτος παραμονής και εργασίας των

μεταναστών εργαζομένων στην Ελλάδα, περ. ‘Μετανάστευση’, ΙΝΕ ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ, σσ. 10-14
44 Με το Ν.Δ. της 17ης Ιουνίου 1927 κυρώνεται τροποποιούμενο το Ν.Δ. της 10ης Μαρτίου 1926

οπότε και αρχίζει να ισχύει μέχρι τελικώς την κατάργησή του με το ν.4310/1929. Σημειώνεται ότι
~ 24 ~
την εμπειρία ενός έτους και 2 μηνών από την εφαρμογή του πρώτου
νομοθετικού πλαισίου, το Ν.Δ. επιχειρεί να καλύψει ένα μεγαλύτερο εύρος
ζητημάτων, διορθώνοντας παλιές διατάξεις και προσθέτοντας νέες,
ακολουθώντας πάντως ως βασικό κορμό ανάπτυξης το εννοιολογικό και νομικό
υπόβαθρο του ν.3275/1925 (μετά τις τροποποιήσεις του Ν.Δ. της 27ης
Σεπτεμβρίου 1925) το οποίο εν πολλοίς παραμένει αμετάβλητο.

Πιο συγκεκριμένα, ο ν.3275/1925 αφορά πλέον σε κάθε αλλοδαπό μεγαλύτερο αρθ. 1

των 15 ετών ο οποίος σκοπεύει να διαμείνει στη χώρα περισσότερο από ένα
μήνα. Στην περίπτωση αυτή οφείλει εντός 48 ωρών από την άφιξή του να αιτηθεί
από τις αρμόδιες αρχές (Γενική Ασφάλεια ή αστυνομικό τμήμα) την έκδοση
δελτίου ταυτότητας. Η παραλαμβάνουσα αρχή χορηγεί απόδειξη η οποία επέχει
θέση διαβατηρίου και ισχύει μέχρι την έκδοση του δελτίου ταυτότητας45.
Συνεχίζουν επίσης, όπως και στο προϊσχύσαν καθεστώς, οι προβλέψεις περί
δυνητικής απαγόρευσης διαμονής σε συγκεκριμένες περιοχές της χώρας.

Οι προβλέψεις περί θεωρήσεων παραμένουν όμοιες με το προηγούμενο αρθ. 2, 3

καθεστώς ενώ το ίδιο καθεστώς σε γενικές γραμμές συνεχίζει να ισχύει σχετικά

με τις προϋποθέσεις αποβίβασης ενός αλλοδαπού στη χώρα. Αυτό που ξεχωρίζει αρθ. 4

και εισάγεται για πρώτη φορά είναι ο προάγγελος των λεγομένων σήμερα
‘επαρκών πόρων’46, του χρηματικού ποσού δηλαδή που απαιτείται για την
κάλυψη των εξόδων διαβίωσης του αλλοδαπού και της οικογένειάς του για όσο
διάστημα αυτοί θα διαμένουν στη χώρα. Με τις διατάξεις του νέου νόμου (αρθ.
4), το ποσό ορίζεται στις 1.500 δραχμές το μήνα κατ’ άτομο.

Ως προς τον εργασιακό βίο των αλλοδαπών, εισάγονται νέες ρυθμίσεις σε αρθ. 5

σύγκριση με το προηγούμενο καθεστώς. Πιο συγκεκριμένα, επιτρέπεται η

σύμφωνα με τη διατύπωση του αρθ. 1 του Ν.Δ. της 17ης Ιουνίου 1927, όσες πράξεις
συντελέσθηκαν στη βάση των τροποποιούμενων διατάξεων θα πρέπει να θεωρούνται νόμιμες,
κατά συνέπεια, παρά την ετεροχρονισμένη (13 μήνες μετά) κύρωση του Ν.Δ. της 10ης Μαρτίου
του 1926, δημιουργούνται βάσιμες ενδείξεις ότι το Ν.Δ. αυτό ετέθη πράγματι σε ισχύ από την
ημερομηνία δημοσίευσής του, δηλαδή την 11η Μαρτίου 1926. Με άλλα λόγια, σύμφωνα με τις
διατάξεις του αρθ. 1 του Ν.Δ. της 17ης Ιουνίου, δεν φαίνεται να μεσολάβησε νομοθετικό κενό
μεταξύ των δύο διαταγμάτων.
45 Υπενθυμίζεται η διοικητική συνάφεια της διαδικασίας με τα διαλαμβανόμενα σήμερα κατά τις

διατάξεις των αρθ. 8 & 9, ν.4251/2014 (βεβαιώσεις κατάθεσης αίτησης, αποδείξεις παραλαβής
αιτήματος).
46 Ο ισχύων Κώδικας Μετανάστευσης (ν.4251/2014) προβλέπει την ύπαρξη επαρκών πόρων

διαβίωσης για 9 κατηγορίες αδειών διαμονής και πιο συγκεκριμένα: για την οικογενειακή
επανένωση (αρθ. 70, παρ. 2, τουλάχιστον 8.500€, αναλόγως της ηλικίας του αιτούντος και του
αριθμού των μελών της οικογένειάς του), τους επί μακρόν διαμένοντες (αρθ. 89, παρ. 1α και παρ. 1
και 2 για τους προερχόμενους από άλλη χώρα της Ε.Ε., από περίπου 8.000€ έως 9.000€ αναλόγως
της ηλικίας του αιτούντος), τους αθλητές, προπονητές, κτλ (αρθ. 18, περ. ζ’, 500€ μηνιαίως), τα
οικονομικά ανεξάρτητα άτομα (αρθ. 20, παρ. 2 και 3, 2.000€ μηνιαίως), τους σπουδαστές (αρθ. 33,
34, 35 και 37, 400€ μηνιαίως), την επαγγελματική κατάρτιση (αρθ. 44, 45, 400€ μηνιαίως), το
προσωποπαγές δικαίωμα (αρθ. 84 και Π.Δ. 106/2007, αρθ. 11 και 12, 360€ μηνιαίως ή 21.600€ για
διάστημα 5 ετών), τα μέλη οικογένειας κατόχου ‘Μπλε κάρτας της ΕΕ’ (αρθ. 123, παρ. 2 και 4, 8.200€
ετησίως) και τέλος τους ερευνητές (αρθ. 57, 900€ ετησίως). Τα ποσά καθορίζονται από την ΚΥΑ
41712/2014 (ΦΕΚ Β’ 2285/26-08-2014).
~ 25 ~
είσοδος αλλοδαπών για εξάσκηση επαγγέλματος, εφόσον όμως μόνο α) δεν
απαγορεύεται από ειδικούς νόμους του κράτους και β) δεν απαγορεύεται από το
κράτος προελεύσεως του αλλοδαπού, το ίδιο επάγγελμα να ασκείται από
Έλληνες. Παρέχεται δε πρόβλεψη ώστε οι παραπάνω ρυθμίσεις να ισχύουν και
σε όσους εγκατεστημένους αλλοδαπούς ήρθαν στην Ελλάδα μετά τον
Σεπτέμβριο του 1922. Για την άσκηση του επαγγέλματος πάντως απαιτείται και
άδεια της Διεύθυνσης Γενικής Ασφαλείας του Κράτους.

Ως προς τους ελέγχους, ορίζεται ότι στην περίπτωση των αναχωρήσεων αυτοί αρθ. 7

ενεργούνται πριν από την επιβίβαση των αλλοδαπών, τόσο στα γραφεία
ελέγχων όσο και ‘ἐπί τῶν σιδηροδρόμων ἢ ἀτμοπλοίων’. Για τις αφίξεις, σε ό,τι
αφορά στα ατμόπλοια ο έλεγχος και η αποβίβαση διενεργούνται μετά την
εκτέλεση των νόμιμων υγειονομικών διατυπώσεων ενώ για τους αφικνούμενους
με τρένα, ο έλεγχος διενεργείται στον πλησιέστερο συνοριακό σταθμό επί της αρθ. 8

αμαξοστοιχίας εν κινήσει, εάν δεν επαρκεί ο χρόνος. Σε κάθε περίπτωση, ‘οἱ

κυβερνῆται παντός ἀτμοδρομοῦντος ἢ ἰστιοδρομοῦντος πλοίου ὡς καὶ οἱ
ἐπιθεωρηταὶ σιδηροδρομικῶν συρμῶν’ υποχρεούνται να μην επιτρέπουν την
επιβίβαση εάν δεν υπάρχει διαβατήριο θεωρημένο προς αναχώρηση. Τέλος,
δημιουργείται υποχρέωση σε πλοιάρχους και πράκτορες ατμοπλοϊκών εταιρειών
να παραδίδουν ονομαστικό κατάλογο επιβαινόντων με στοιχεία που
περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την εθνικότητα, την υπηκοότητα και τον τόπο
καταγωγής.

Οι υποχρεώσεις τρίτων έναντι του νόμου παραμένουν ίδιες με το παρελθόν αρθ. 9

νομικό καθεστώς, ιδίως για όλους εκείνους που νοικιάζουν κατοικία ή
παραχωρούν κατοικία προς φιλοξενία αλλοδαπού αλλά και ξενοδόχοι και
πανδοχείς οι οποίοι οφείλουν άμεσα να ενημερώνουν τις οικείες αρχές για κάθε
μεταβολή περί τη διανομή των αλλοδαπών που βρίσκονται στις οικίες ή τις
επιχειρήσεις τους. Επιπλέον, υποχρεώσεις ορίζονται και για τους προέδρους των
κοινοτήτων οι οποίοι θα πρέπει να γνωστοποιούν κάθε διέλευση αλλοδαπού
στον πλησιέστερο σταθμό χωροφυλακής. Τέλος, οι εν γένει επιχειρηματίες
(βιομήχανοι, έμποροι, κτλ) αναλαμβάνουν να αναφέρουν κάθε πρόσληψη στην
Γενική Ασφάλεια αλλά και να ελέγχουν την κατοχή ισχυρού δελτίου ταυτότητας.

Επίσης παραμένει η υποχρέωση των αιρετών τοπικών αρχόντων να αναφέρουν αρθ. 10

ληξιαρχικές μεταβολές (θανάτους των αλλοδαπών) ενώ παραμένει και η
υποχρέωση των αλλοδαπών να δηλώνουν τις αλλαγές της προσωπικής τους αρθ. 11

κατάστασης47. Τα αρθ. 12 έως 20 επανεμφανίζονται συστηματοποιημένα μετά

αρθ. 12-20
την αρχική τους εμφάνιση είτε στο ν.3275/1925 είτε στο Ν.Δ. του Σεπτεμβρίου
του 1925 και αφορούν: τη δήλωση ονοματεπωνυμικών στοιχείων των
αλλοδαπών (αρθ. 12), διαδικαστικά στοιχεία απελάσεων (αρθ. 13), ζητήματα
διαμονής σε παραμεθόριο περιφέρεια (αρθ. 14), λειτουργία δημοσίων κέντρων
(αρθ. 15), ευεργετήματα σε προξενικούς υπαλλήλους48 (αρθ. 16), υποχρεώσεις

47 βλ. αρθ. 22, ν.4251/2014 για τη σύγχρονη εφαρμογή αυτής της έννοιας.
48 Αντίστοιχες προβλέψεις ισχύουν και σήμερα, βλ. αρθ. 20, ν.4251/2014.
~ 26 ~
 ήδη εγκατεστημένων αλλοδαπών και ημεδαπών (αρθ. 17, 18), εξουσιοδοτικές
διατάξεις (αρθ. 19), ποινικές διατάξεις (αρθ. 20).

αρθ. 21 Με το αρθ. 21 εισάγεται δρακόντεια ρύθμιση που αφορά στα όργανα ελέγχου
διαβατηρίων για την περίπτωση που επιτρέψουν την παράνομη είσοδο στη
χώρα αλλοδαπού με ποινές από ένα έτος φυλάκισης και ταυτόχρονη απόλυση
από την υπηρεσία. Η αμέλεια επίσης των ίδιων οργάνων τιμωρείται με φυλάκιση
αρθ. 22 μέχρι έξι μήνες. Με το αρθ. 22 προβλέπονται ποινές και για τους πλοιάρχους και
πράκτορες ατμοπλοϊκών εταιρειών για παραβάσεις της νομοθεσίας.

αρθ. 23-26 Τέλος, με τα αρθ. 23 έως 26 προβλέπονται ποινές στους αλλοδαπούς για
διάφορες παραβάσεις επί της νομοθεσίας όπως: 200 έως 2000 δραχμές για
παράβαση των αρθ. 11 και 17 (αρθ. 23), 15 μεταλλικές δραχμές για κάθε ημέρα49
παράνομης παραμονής και 10 ημέρες φυλάκιση ενώ απελαύνεται με την πρώτη
ευκαιρία (αρθ. 24), 1000 έως 5000 δραχμές και φυλάκιση μέχρι 6 μήνες για
όσους εισέλθουν παράνομα στη χώρα, φυλάκιση μέχρι 1 έτος σε αλλοδαπούς και
ημεδαπούς που παραποιούν πιστοποιητικά έγγραφα (αρθ. 26).

Ν.Δ. της 17ης Ιουνίου 1927 (ΦΕΚ Α’ 124/23-06-1927)

Υπουργοί
ΠτΔ Πρωθυπουργός Εσωτερικών Στρατιωτικών Εξωτερικών
Π. Κουντουριώτης Α. Ζαΐμης Π. Τσαλδάρης Α. Μαζαράκης Α. Ζαΐμης

Στις 17 Ιουνίου 1927 κυρώνεται με σημαντικές τροποποιήσεις το Ν.Δ. της 10ης Περὶ κυρώσεως
Μαρτίου 1926, το οποίο αποτελεί το πληρέστερο μεταναστευτικό νομοθέτημα τοῦ ἀπό 10
από το 1925 και εξής με αλλαγές οι σημαντικότερες εκ των οποίων είναι α) η Μαρτίου 1926
αντικατάσταση του όρου ‘ἀποβίβασις’ με αυτόν της ‘εἰσόδου’, εντάσσοντας έτσι Ν.Δ. ‘περὶ
και τα χερσαία σύνορα ως σημεία διέλευσης αλλοδαπών (και όχι μόνο τα λιμάνια ἐγκαταστάσεως
και τους σιδηροδρομικούς σταθμούς), β) η αύξηση κατά 3 έτη, από 15 σε 18 καὶ κινήσεως
ετών, της ηλικίας υπαγωγής στις διατάξεις νόμου, γ) η αντικατάσταση του ἀλλοδαπών ἐν
‘δελτίου ταυτότητος’ με ‘άδεια παραμονής’ με ταυτόχρονη αλλαγή της Ἑλλάδι,
διοικητικής υπόστασης και ισχύος του ‘δελτίου ταυτότητος’ και τέλος δ) η ἀστυνομικοῦ
εφαρμογή του κανόνα της ‘αμοιβαιότητας’ στο ζήτημα της ασκήσεως ἐλέγχου,
επαγγέλματος. διαβατηρίων καὶ
ἀπελάσεων καὶ
Πιο συγκεκριμένα, τίθεται γενική και οριζόντια ρύθμιση που προβλέπει ότι ‘πᾶς ἐκτοπίσεων’
εἰσερχόμενος εἰς τὸ Ἑλληνικόν ἔδαφος ὑποχρεοῦται κατὰ τὴν ἂφιξίν του ὃπως αρθ. 2

49Σήμερα το πρόστιμο ανέρχεται σε 600€ για τον πρώτο μήνα παράνομης παραμονής και 1.200€
το μέγιστο για διάστημα πέραν του μηνός (βλ. αρθ. 23, παρ. 2, ν.4251/2014).
~ 27 ~ αρθ. 3
 ὑποβληθῇ εἰς τὸν κεκανονισμένον ἀστυνομικόν ἔλεγχον’, ανεξάρτητα αν είναι
αλλοδαπός ή ημεδαπός. Η έννοια της ‘ἀποβιβάσεως’ ως τρόπος εισόδου στα
προηγούμενα νομοθετήματα έχει συμπληρωθεί και με αυτήν της εισόδου από
χερσαία σύνορα50. Επαναλαμβάνεται με έμφαση η απαγόρευση εισόδου σε κάθε
αρθ. 4 αλλοδαπό εάν δεν έχει α) ισχυρό διαβατήριο και β) προξενική θεώρηση. Ως προς
την προξενική θεώρηση, τονίζεται ότι επ’ ουδενί δεν κατισχύει επί της απόφασης
των αστυνομικών αρχών να απαγορεύσουν τελικώς την είσοδο ‘ἐάν ἤθελον
βεβαιωθῇ ὃτι ὁ κάτοχος διαβατηρίου ἀνήκει εἰς κατηγορίαν ἀτόμων ὧν δὲν
ἐπιτρέπεται ἡ εἲσοδος εἰς ἡμεδαπήν’. Με το αρθ. 5 το ηλικιακό όριο υπαγωγής
στο νόμο αυξάνεται κατά 3 έτη, από τα 15 στα 18 χρόνια, για τα άτομα εκείνα
που προτίθενται να παραμείνουν στη χώρα πλέον των 30 ημέρων.

αρθ. 5 Σε αυτή την περίπτωση εισάγεται νέα ρύθμιση σε σχέση με το προϊσχύσαν

καθεστώς σύμφωνα με την οποία οι αρχές εφοδιάζουν τον αλλοδαπό με ‘ἂδεια
παραμονῆς’51 η οποία έχει ισχύ τριών μηνών από την ημέρα εισόδου, μπορεί να
παραταθεί η ισχύς της ή και να ανακληθεί, εάν συντρέξουν σχετικοί λόγοι. Επί
της αδείας, επικολλάται και χαρτόσημο αξίας 25 δραχμών. Πρέπει να σημειωθεί
αρθ. 6
ότι η άδεια παραμονής δεν παρέχει δικαίωμα πρόσβασης στην εργασία, για την
απόκτηση του οποίου προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις.

αρθ. 7 Αντιθέτως στην περίπτωση κατά την οποία αλλοδαπός προτίθεται να

‘ἐγκατασταθῇ μονίμως ἐν Ἑλλάδι’, υποχρεούται ένα μήνα πριν τη λήξη της
άδειας παραμονής του να αιτηθεί τη χορήγηση ‘δελτίου ταυτότητος’. Το δελτίο
αυτό, που επέχει και θέση ‘ἀδείας ἐγκαταστάσεως’ χορηγείται από τις κατά
τόπους Υπηρεσίες του Υπ. Εσωτερικών52 και για την έκδοσή του απαιτούνται 75
δραχμές. Τα δελτία αυτά ισχύουν για 2 χρόνια και μετά τη λήξη τους είτε
ανανεώνονται53 είτε ακυρώνονται. Σημαντικό είναι δε ότι το έτος της έκδοσης
του δελτίου υπολογίζεται ως ολόκληρο ανεξαρτήτως χρονολογίας κατά την
οποία εκδόθηκε. Τέλος, σαφώς ορίζεται ότι το δελτίο ταυτότητας δεν προδικάζει
το ζήτημα της ιθαγένειας.

αρθ. 8 Επιπλέον, σημαντικές προβλέψεις εισάγονται για πρώτη φορά για τους
ομογενείς οι οποίοι αδυνατούν να αποδείξουν την ιθαγένειά τους εντός
συγκεκριμένης προθεσμίας. Σε αυτούς χορηγείται ‘προσωρινή ἂδεια
αρθ. 9

αρθ. 13 50 Διατηρούνται επιφυλάξεις σχετικά με την αληθή βούληση του νομοθέτη να διακρίνει μεταξύ
θαλάσσιας και χερσαίας εισόδου εξαρχής, δεδομένης της πολιτικής και νομοτεχνικής επιλογής να
μεταφερθούν σχεδόν αυτούσια τα αγγλικά και γαλλικά νομοθετήματα στο ελληνικό δίκαιο (βλ. όρο
‘disembarkation’ του Aliens Act του 1905).
51 Είναι η πρώτη χρήση του όρου στο θεσμικό πλαίσιο της Μετανάστευσης και υποθέτουμε ότι

ακολουθώντας τα γαλλο-αγγλικά νομοθετικά πρότυπα, όπως τα γαλλικά διατάγματα του 1917 και
τον αγγλικό νόμο του 1919, αποτελεί ευθεία μετάφραση του αγγλικού όρου ‘residence permit’.
52 Η δομή αυτή προσιδιάζει στα σημερινά Τμήματα Αδειών Διαμονής που βρίσκονται στην έδρα

κάθε νομού της χώρας.

53 Δεν παρέχονται λεπτομέρειες και προϋποθέσεις της ανανέωσης του δελτίου ταυτότητος.

~ 28 ~
διαμονῆς’54 μέχρι να προσκομιστούν τα απαραίτητα αποδεικτικά έγγραφα.
Επίσης, για πρώτη φορά διατυπώνεται πρόβλεψη για τα ανήλικα τέκνα, μέλη
οικογενειών, των οποίων οι κηδεμόνες τακτοποιούνται στη χώρα. Με το αρθ. 13
εισάγεται ο κανόνας της ‘αμοιβαιότητας’, σύμφωνα με τον οποίο ‘ἀπαγορεύεται
εἰς τοὺς ἀλλοδαπούς νὰ ἐξασκήσωσιν ἐν Ἑλλάδι ὃιονδήποτε ἐπάγγελμα ἤ νὰ
ἀναλάβωσι πάσης φύσεως χειρωνακτικήν ἐργασίαν ἐάν δὲν ὦσιν
ἐφοδιασμένοι προηγουμένως πρὸς τούτο δι’ ἀδείας τοῦ Ὑπουργείου τῶν
Ἐσωτερικών (…) ἐκδιδομένης ὑπό τὸν ὃρον τῆς ἀμοιβαιότητας’55. Η
συγκεκριμένη άδεια εργασίας προβλέπει τέλος 50 δραχμών. Τα πρόστιμα στους
εργοδότες που προσλαμβάνουν αλλοδαπούς χωρίς άδεια εργασίας κυμαίνονται
μεταξύ 200 και 2.000 δραχμών ενώ σε περίπτωση υποτροπής επιβάλλεται στον
εργοδότη ποινή φυλάκισης μέχρι τριών μηνών ή/και χρηματική ποινή από 500
έως 10.000 δραχμές.

Ο νομοθέτης διευκρινίζει ρητώς ότι οι πιο πάνω ρυθμίσεις αφορούν μόνο τους
αλλοδαπούς που εισήλθαν στη χώρα μετά τη θέση σε ισχύ του Ν.Δ. της 10 ης
Μαρτίου 1926 ωστόσο καταλείπει την ευχέρεια στον Υπ. Εσωτερικών να
συμπεριλάβει με απόφασή του όχι μόνο και εκείνους που εγκαταστάθηκαν μετά
τον Σεπτέμβριο του 1922 αλλά και εκείνους που βρίσκονταν στην Ελλάδα και
ασκούσαν κάποιο επάγγελμα και πριν τον Σεπτέμβριο του 1922.

Το υπόψη Προεδρικό Διάταγμα περιλαμβάνει πολλές εξουσιοδοτικές διατάξεις56

οι οποίες αναλύονται ως εξής:

α) αρθ. 4, περ. 4: με απόφαση του Υπ. Εσωτερικών ορίζονται ‘τὰ ἀναγκαιοῦντα

μέσα διὰ τὴν συντήρησιν τοῦ ἀλλοδαποῦ καὶ τῆς οἰκογενείας του’57.
β) αρθ. 11: Διαταγές και οδηγίες του Υπ. Εσωτερικών ορίζουν τις λεπτομέρειες
ειδοποίησης των αρμοδίων αρχών εκ μέρους των ξενοδόχων, πανδοχέων, κτλ,
για τις αφίξεις και αναχωρήσεις αλλοδαπών από τα καταλύματά τους.
γ) αρθ. 13: Απόφαση του Υπ. Εσωτερικών δύναται να επεκτείνει την εφαρμογή
του αρθ. 13 και στους αλλοδαπούς που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα μετά τον
Σεπτέμβριο του 1922.
δ) αρθ. 13: Απόφαση του Υπ. Εσωτερικών, που εκδίδεται μετά από παροχή
γνώμης του Υπ. Εξωτερικών, δύναται να επεκτείνει την εφαρμογή του αρθ. 13

54 Η άδεια αυτή ‘δικαιολογεί την πρόσληψιν προς εργασίαν’, σύμφωνα με το τελευταίο εδάφιο του
αρθ. 13.
55 Ο ορισμός της ‘ἀμοιβαιότητος’ δίνεται αμέσως παρακάτω στο αρθ. 13: ‘Διὰ τὴν παροχήν ἀδείας

ἐξασκήσεως ἐπαγγέλματος ὑπό ἀλλοδαποῦ ἐν Ἑλλάδι δύνανται νὰ ἐφαρμοσθῶσιν αἱ αὐταὶ

διατυπώσεις, αἳτινες ἀπαιτοῦνται ὑπό τῶν νόμων τοῦ κράτους εἰς ὃ ἀνήκει ὁ ἀλλοδαπός διὰ τὴν
παροχήν παρομοίας ἀδείας εἰς Ἓλληνα πολίτην ἐν τῷ Κράτει τούτων, ἐφ’ ὃσον ἐπιτρέπεται κατὰ τοὺς
κειμένους νόμους ἡ ἐξάσκησις ἐπαγγέλματος εἰς ἀλλοδαπούς. Ἡ περίπτωσις τῆς ἀμοιβαιότητας δὲν
λαμβάνεται ὑπόψη ὃσάκις πρόκειται περί εἰδικοτήτων ἤ ὂταν τὸ Κράτος ἔχει ἀναλάβει ὑποχρεώσεις
ἐκ συμβάσεων’.
56 Μέχρι τον Αύγουστο του 1929 οπότε και δημοσιεύεται ο ν.4310/1929, καμία εφαρμοστική του

υπόψη Π.Δ. απόφαση ή Προεδρικό Διάταγμα δεν εντοπίστηκε.

57 Δεν εκδόθηκε ποτέ σχετική απόφαση.

~ 29 ~
και στους αλλοδαπούς που εγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα πριν τον Σεπτέμβριο
του 1922.
ε) αρθ 14: Με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπ.
Εσωτερικών σε συνεννόηση με τους Υπ. Εξωτερικών και Υπ. Στρατιωτικών
‘δύναται νὰ ἀπαγορευθῇ ἡ εἰς ὡρισμένας περιφερείας ἤ πόλεις μόνιμος
ἐγκατάστασις ἤ καὶ προσωρινή διαμονή ἀλλοδαπῶν’.
στ) αρθ. 14: Με απόφαση του, ο Υπ. Εσωτερικών μπορεί για λόγους δημοσίου ή
κοινωνικού συμφέροντος να επιβάλει στους αλλοδαπούς όσους περιορισμούς
κρίνει αναγκαίους.
ζ) αρθ. 15: Με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπ.
Εσωτερικών είναι δυνατόν να καθορίζονται λιμάνια αποβιβάσεως και
επιβιβάσεως επιβατών εξωτερικού ως και σημεία εισόδου και εξόδου τούτων
στις παραμεθόριες περιφέρειες.
η) αρθ. 17: Διαταγές του Υπ. Εσωτερικών πρόκειται να κανονίζουν τις
λεπτομέρειες του τρόπου διεξαγωγής των ελέγχων με οποιοδήποτε τρόπο
εισερχομένων ή εξερχομένων του ελληνικού εδάφους αλλοδαπών ή ημεδαπών.
θ) αρθ. 23: Η εφαρμογή του παρόντος θα κανονιστεί με Προεδρικά Διατάγματα
ύστερα από πρόταση του Υπ. Εσωτερικών58.

58Ουδέν σχετικό Π.Δ. εκδόθηκε μέχρι που τέθηκε σε ισχύ ο ν.4310/1929, τον Αύγουστο του 1929.
Το εν λόγω Ν.Δ. εφαρμόστηκε χωρίς να γίνει χρήση των εξουσιοδοτικών του διατάξεων.
~ 30 ~
 ν.4310/1929 (ΦΕΚ Α’ 287/16-08-1929)

Υπουργοί
ΠτΔ Πρωθυπουργός Εξωτερικών Ναυτικών Δικαιοσύνης
Π. Κουντουριώτης Ε. Βενιζέλος Α. Μιχαλακόπουλος Δ. Ν. Μπότσαρης Α. Ζαΐμης

Τον Αύγουστο του 1929 γίνεται νόμος του κράτους το νομοθέτημα εκείνο που
Περὶ
θα έμελε να συνοδεύσει τη νεότερη και σύγχρονη διοικητική ιστορία του
ἐγκαταστάσε
κράτους για πάνω από 60 χρόνια, ο ν.4310/1929, ο οποίος μέχρι το 1991
ως καὶ
αποτελούσε το θεσμικό πλαίσιο για τη Μετανάστευση στην Ελλάδα59.
κινήσεως
ἀλλοδαπών
Σημειώνεται ότι από το 1925, οπότε και εμφανίζεται η πρωτόλεια μορφή του
θεσμικού πλαισίου της Μετανάστευσης μέχρι και το 1929, εντός 5 ετών το
ἐν Ἑλλάδι,
θεσμικό πλαίσιο άλλαξε 3 φορές εν τω μέσω μάλιστα θυελλωδών πολιτικών
ἀστυνομικοῦ
αλλαγών (9 αλλαγές κυβερνήσεων). Από το 1929 μέχρι το 1991, εντός 62 ετών, η
ἐλέγχου,
χώρα γνώρισε 75 κυβερνήσεις, έγινε μέλος υπερεθνικών οργανισμών, μέλος της
διαβατηρίων
ΕΟΚ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέλος του ΟΗΕ, ωστόσο το θεσμικό πλαίσιο
καὶ
άλλαξε μόλις 2 φορές.
ἀπελάσεων
καὶ
ἐκτοπίσεων
Το σχέδιο νόμου εισηγείται ο Υπ. Εσωτερικών και βουλευτής Κέρκυρας Κ.
Ζαβιτσιάνος κατά τη διάρκεια της πρώτης κυβέρνησης του Ελευθέριου
Βενιζέλου (04/07/1928 – 07/06/1929), στις 22 Οκτωβρίου 1928 και αποτελεί
ένα από τα ‘πρῶτα μέτρα τῆς Κυβερνήσεως60’. Συζητείται στις 27/06/1929 και
ψηφίζεται στις 17/07/1929, κατά τη διάρκεια της δεύτερης διακυβέρνησης του
Ελευθέριου Βενιζέλου, (07/06/1929 – 16/12/1929). Υπογράφεται από τον ΠτΔ
Παύλο Κουντουριώτη στις 06 Αυγούστου 1929, θεωρείται στις 09 Αυγούστου
και δημοσιεύεται στο ΦΕΚ στις 16 Αυγούστου 1929.

Κατά την εισηγητική του ομιλία στη Βουλή, στις 22 Οκτωβρίου 192861 ο
αρμόδιος Υπουργός Κ. Ζαβιτσιάνος δηλώνει ενώπιον της Ολομέλειας ότι το
νομοσχέδιο είναι ‘προϊόν καὶ ἀνάγκη τῆς μεταπολεμικῆς περιόδου καὶ σκοπεῖ
μετὰ τὴν ἐξυπηρέτησιν τῆς κρατικῆς ασφαλείας να προστατεύσῃ καὶ τὴν
ἐργασίαν τοῦ ἐγχωρίου πληθυσμοῦ, τὸν ὁποῖον συναγωνίζονται οἱ ξένοι’ ενώ
συνεχίζει υποστηρίζοντας ότι ‘τὸ νομοθέτημα δὲν εἶναι ἐχθρικόν πρὸς τοὺς
ἀλλοδαπούς καὶ προβλέπει τὴν εἲσοδον καὶ ἔξοδον αυτῶν ἐν συνδυασμῷ

59 Ο ν.4310/1929 θα τροποποιηθεί μόλις δύο φορές μέχρι την οριστική κατάργησή του, το 1991,
από το ν.5405/1932 (ΦΕΚ Α’ 121/20-04-1932) και το ν.719/1948 (ΦΕΚ Α’ 168/28-06-1948).
60 Πρακτικόν Ενάρξεως της Α’ Συνόδου της Β’ Βουλευτικής Περιόδου, σελ. 13, (17/10/1928 –

03/07/1929), Ηλεκτρονικό αρχείο της Βουλής των Ελλήνων

61 ό.π., σελ.12

~ 31 ~
πρὸς τὴν ἀσφάλειαν τοῦ Ἓλληνος ἐργάτου62’. Σε αυτές τις φράσεις εξαντλείται
η εισήγηση για το υπόψη νομοσχέδιο, το οποίο, σημειωτέον, εισάγεται στη
Βουλή κατά την πρώτη συνεδρίαση της Ολομέλειας μετά την εκλογή του
Ελευθέριου Βενιζέλου στην εξουσία και τη συγκρότηση της Βουλής σε Σώμα,
μέσα σε μια πολύ πυκνή συνεδρίαση κατά την οποία εισάγονται συνολικά 35
νομοσχέδια.

Ακόμα και η ίδια η Εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου63 δεν παρέχει

περισσότερες πληροφορίες αν και προσφέρεται για την εξαγωγή χρήσιμων
συμπερασμάτων. Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο μισό αυτής αποτελεί αντιγραφή
της Εισηγητικής έκθεσης του ν.3275/192564. Αν και έχουν παρέλθει τέσσερα
χρόνια, δύο νομοθετικά διατάγματα και ένα προεδρικό, ο νομοθέτης του 1929
καταφεύγει και πάλι στην εισήγηση του 1925, αναφερόμενος στην επιρροή που
άσκησε στη σύνταξη (και αυτού) του νομοθετήματος η αγγλική και γαλλική
νομοθεσία.

Κατά το υπόλοιπο μισό, η Εισηγητική έκθεση θέτει το πολιτικό πλαίσιο εντός

του οποίου κατατίθεται το νομοσχέδιο διατυπώνοντας εμμέσως πλην σαφώς
την πλήρη αντίθεση του Εισηγητή στην ‘αστυνομική’ φιλοσοφία που
χαρακτήριζε το ν.1925. Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι ‘δὲν θὰ πρέπει νὰ
νομισθῇ ὃτι ὁ ὣς ἂνω νόμος ἀποσκοπεῖ ἀποκλειστικῶς εἰς τὴν ἀσφάλειαν του
Κράτους ἔναντι τοῦ ἀλλοδαποῦ, θεωρεί δὲ τοῦτον κατά κανόνα ὣς ύποπτον,
χρήζοντα ἰδιαιτέρας παρακολουθήσεως καὶ ἐπιτηρήσεως, ἀλλά κυρίως καὶ
πρωτίστως εἰς τὴν λήψιν μέτρων πρὸς ρύθμισιν τῆς κινήσεως τῶν
ἀλλοδαπῶν, τὸν κανονισμόν τῆς εἰσόδου καὶ ἐξόδου, τῆς ἐπιβιβάσεως καὶ
ἀποβιβάσεως τῶν ἀλλοδαπῶν ἐντός τῶν ορίων τῆς ἐπικρατείας, τὴν
ἐξασφάλισιν τῆς ἐργασίας τοῦ ἡμεδαπού ἐργάτου ὑφισταμένου τὸν σοβαρόν
ἀνταγωνισμόν ἀπό μέρους τοῦ ἀλλοδαποῦ, τὴν κατάρτισιν στατιστικῶν, κτλ.
Ἐιδικώτερον διὰ τοῦ ὑπ’ ὂψιν ὑμῶν σχεδίου ἐρυθμίσθη κατὰ τὸ
πρακτικώτερον τὸ ζήτημα τῆς ἐξασκήσεως ἐπαγγέλματος καὶ ἐργασίας παρ’
ἀλλοδαπῶν’.

Δυστυχώς ούτε τα πρακτικά της συζήτησης του σχεδίου νόμου αφήνουν το

σύγχρονο αναγνώστη σοφότερο σχετικά με τις αληθινές προθέσεις και στάσεις
της πολιτείας καθώς όπως και στην περίπτωση του ν.3275/1925, έτσι και τώρα,

62 Όπως και με το ν.3275/1925, το ελληνικό κράτος για άλλη μια φορά καταφεύγει στο γαλλικό
θεσμικό πλαίσιο το οποίο όμως όπως προαναφέρθηκε φέρει πολλές δεκαετίες σχεδιασμού και
εφαρμογής. Πιο συγκεκριμένα, η αναφορά του επισπεύδοντος Υπουργού στην ‘ασφάλεια του
έλληνα εργάτη’ παραπέμπει στο γαλλικό νόμο της 8ης Αυγούστου 1893 ο οποίος είχε τίτλο ‘Περί
της διαμονής των αλλοδαπών στη Γαλλία και της προστασίας της εθνικής εργασίας’.
63 βλ. Παράρτημα.

64 Ακόμα και τα λάθη της Εισηγητικής του 1925 έχουν μεταφερθεί αυτούσια στο νομοσχέδιο του

1929 (π.χ. Alliens αντί Aliens, αναφορά σε γαλλικό διάταγμα της 20ης Απριλίου του 1917 ενώ το
σωστό είναι της 21ης Απριλίου του 1917).
~ 32 ~
ουδεμία συζήτηση γίνεται πλην ενός διαδικαστικού μάλλον θέματος και για
σύντομο χρονικό διάστημα, μεταξύ του πληρεξουσίου-βουλευτή Φλώρινας
Γεωργίου Μόδη και του επισπεύδοντος υπουργού των Εσωτερικών
Κωνσταντίνου Ζαβιτσιάνου65. Αυτό σημαίνει ότι η ελληνική πολιτεία, από τις
αρχές του 20ου αιώνα και για 70 περίπου χρόνια, ασκεί μεταναστευτική πολιτική
χωρίς ποτέ η πολιτική αυτή να έχει συζητηθεί στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, όπως
μαρτυρούν τα Πρακτικά των συνεδριάσεων.

Συνοψίζοντας, σε επίπεδο τουλάχιστον θεωρίας και πολιτικών προθέσεων και με

βάση τα ελάχιστα ιστορικά τεκμήρια που διαθέτει η έρευνα, ο νόμος του 1929
φαίνεται να αποτελεί μια δημοκρατικότερη στροφή προς την κατεύθυνση της μη
κατ’ αρχήν ποινικοποίησης της ατομικής και συλλογικής υπόστασης των
αλλοδαπών, βασιζόμενος ωστόσο στην καταστατική προϋπόθεση ότι ο
εργασιακός ανταγωνισμός βλάπτει τους ημεδαπούς οι οποίοι χρειάζονται νομική
προστασία. Ενδεικτικό της εννοιολογικής και πολιτικής μεταστροφής δεν είναι
μόνο η γλωσσική απομάκρυνση από τους αξιολογικά φορτισμένους
προσδιοριστικούς χαρακτηρισμούς της Εισηγητικής του 1925 αλλά και η ρητή
δήλωση προθέσεων περί ρύθμισης του εργασιακού πεδίου στη χώρα. Η δε
πρόθεση του νομοθετήματος του 1925 περί καταγραφής όλων των
εγκατεστημένων αλλοδαπών με δημιουργία σχετικού Μητρώου δεν μπορεί να
ελεγχθεί εάν υλοποιήθηκε, σίγουρα πάντως η τεκμηρίωση και καταγραφή των
αλλοδαπών υπηκόων δεν αποτελεί πρωτεύουσα πλέον προτεραιότητα της
κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου είτε γιατί ο στόχος είχε ήδη
πραγματοποιηθεί είτε γιατί ήταν απλώς μια διαφορετική πολιτική επιλογή της
νέας ηγεσίας της χώρας.

Αναλυτικότερα, παραμένει η υποχρέωση υποβολής σε αστυνομικό έλεγχο για αρθ. 2

όλους ανεξαιρέτως που μπαίνουν ή βγαίνουν από το ελληνικό έδαφος ενώ ειδικά
για τους αλλοδαπούς απαιτείται και διαβατήριο (ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο) αρθ. 3
θεωρημένο από την ελληνική προξενική αρχή.

Ως προς τις απαγορεύσεις εισόδου, το ελληνικό κράτος διατηρεί ακόμη σε ισχύ

τις προβλέψεις του αγγλικού ‘Περί αλλοδαπών’ νόμου (Aliens Act) του 1905, οι
οποίες για πρώτη φορά νομοθετήθηκαν με το ν.3275/1925, συνεχίζοντας όχι
μόνο να απαγορεύει την είσοδο σε ασθενείς που πάσχουν από ψυχική ή αρθ. 4

μολυσματικό νόσο αλλά αίρει και την εξαίρεση που επεφύλασσε στο Ν.Δ. της της
17ης Ιουνίου 1927 στους ομογενείς που έρχονταν για θεραπεία. Κατά τα λοιπά,
διατηρεί εν πολλοίς τις απαγορεύσεις του προηγούμενου νομικού καθεστώτος
αποκλείοντας μεταξύ άλλων ρητώς την επιβολή απαγόρευσης εισόδου σε
αρθ. 5
‘πρόσωπα ἀποδεδειγμένως δι’ ἐπισήμων ἐγγράφων κατέχοντα τὴν Ἑλληνικήν
ὑπηκοότητα’66.

65Η συζήτηση παρατίθεται στο Παράρτημα.

66Τους επιβάλλει όμως διπλάσιο τέλος θεώρησης, έκδοσης ή ανανέωσης του διαβατηρίου εάν
προσέρχονται για είσοδο στη χώρα στερούμενοι του σχετικού εγγράφου.
~ 33 ~
αρθ. 6 Τα ζητήματα χορήγησης, ανανέωσης και λήξης της άδειας παραμονής
εξειδικεύονται ακόμη περισσότερο με τον υπόψη νόμο με την εμπλοκή των
προξενικών αρχών σχετικά με τα χρονικά διαστήματα ισχύος της. Πιο
συγκεκριμένα, αλλοδαπός άνω των 18 ετών που σκοπεύει να διαμείνει στην
Ελλάδα περισσότερες από 30 ημέρες πρέπει να αιτηθεί την έκδοση άδειας
παραμονής στην Υπηρεσία αλλοδαπών ή εάν δεν υπάρχει, στην αστυνομική αρχή
του τόπου διαμονής του. Η διάρκεια ισχύος της ισούται με τη διάρκεια ισχύος
της προξενικής θεώρησης. Εάν αυτή δεν υπάρχει τότε η διάρκεια της παραμονής
είναι τρίμηνη και άρχεται από την ημέρα της εισόδου στην Ελλάδα. Για τη
χορήγησή της απαιτείται τέλος χαρτοσήμου 25 δραχμών και για την ανανέωσή
της χαρτόσημο 10 δραχμών. Σε περίπτωση απώλειας ο αλλοδαπός οφείλει
‘ἀμελητί’ να αιτηθεί επανέκδοση η οποία κοστίζει 25 δραχμές διαφορετικά
θεωρείται ως μη νομίμως διαμένων. Τέλος, η άδεια παραμονής οποιασδήποτε
διάρκειας παραδίδεται στις αρχές ελέγχου την ώρα της αναχώρησης του
αλλοδαπού67.

αρθ. 7 Αντίθετα, για τους αλλοδαπούς άνω των 18 ετών που επιθυμούν να
εγκατασταθούν μονίμως στην Ελλάδα, προβλέπεται η κατάθεση αίτησης για
έκδοση δελτίου ταυτότητας (που επέχει και θέση άδειας εγκατάστασης) το
οποίο ανανεώνεται τον μήνα Ιανουάριο κάθε δεύτερο από την έκδοση έτος. Το
κόστος χορήγησης ή ανανέωσης του δελτίου ταυτότητας ανέρχεται στις 75
δραχμές68.

αρθ. 8 Ως προς τους ομογενείς που είναι εγκατεστημένοι στην Ελλάδα και ισχυρίζονται
ότι δεν είναι έλληνες υπήκοοι αλλά αλλοδαποί, οφείλουν εντός τετραμήνου από
τη συμπλήρωση δύο χρόνων στην Ελλάδα να εφοδιαστούν με ‘πιστοποιητικόν
ἀναγνωρίσεως τῆς ξένης ἰθαγενείας’ διαφορετικά θεωρούνται Έλληνες πολίτες.

αρθ. 9 Για τα πρόσωπα κάτω των 18 ετών προβλέπεται η δήλωσή τους από τον
κηδεμόνα ή αρχηγό της οικογένειάς τους ή από αυτόν που τους παρέχει στέγη.
Κατά την ενηλικίωση, τα πρόσωπα αυτά πρέπει αυτοτελώς να αιτηθούν άδεια
παραμονής ή δελτίο ταυτότητας.

Ως προς τις γενικές υποχρεώσεις αλλοδαπών και ημεδαπών δεν παρατηρούνται αρθ. 10
αλλαγές σε σχέση με το προϊσχύσαν καθεστώς και έτσι παραμένει η υποχρέωση
δήλωσης αλλαγής διεύθυνσης κατοικίας καθώς και η υποχρέωση ξενοδόχων, αρθ. 11
πανδοχέων, οικοτροφείων, εκμισθωτών οικιών κτλ να δηλώνουν στις αρμόδιες
αρχές τις αφίξεις και αναχωρήσεις αλλοδαπών από τα καταλύματά τους69. Τέλος,

67 Γεγονός που όπως προειπώθηκε λειτουργεί ως αντικίνητρο είτε συχνών εξόδων είτε υποβολής
αίτησης εξαρχής, ιδίως για όσους δεν προτίθενται να διαμείνουν σε μονιμότερη βάση στην ελληνική
επικράτεια, λόγω της γραφειοκρατικής επιβάρυνσης και του οικονομικού κόστους.
68 Το άρθρο αυτό θα καταργηθεί και θα αντικατασταθεί με τις διατάξεις του αρθ. 1, ν.5405/1932

(βλ. παρακάτω).
69 βλ. ΥΑ 9760/28-134012 (ΦΕΚ Β’ 448/16-05-1977), «Περί καθορισμού υποχρεώσεων των

παρεχόντων τόπον διαμονής εις αλλοδαπούς, τύπου δελτίου αφίξεως – αναχωρήσεως αλλοδαπών εκ
Ξενοδοχείων κλπ. και υποχρεώσεων των Αστυνομικών Υπηρεσιών».
~ 34 ~
 παραμένει και η υποχρέωση δήλωσης κάθε αλλαγής στην αστική κατάσταση
των αλλοδαπών, τόσο εκ μέρους των ιδίων όσο και των αρχών που λαμβάνουν αρθ. 12

γνώση τέτοια γεγονότα.

Σχετικά με το εργασιακό καθεστώς των αλλοδαπών, καθίσταται απολύτως αρθ. 13

διακριτό το καθεστώς διαμονής με αυτό της παροχής εργασίας. Πιο
συγκεκριμένα, παραμένει η διάκριση μεταξύ ελευθέρου επαγγέλματος και
οποιασδήποτε άλλης εργασίας, με την αρμοδιότητα για τη χορήγηση άδειας σε
κάθε περίπτωση να την έχει το Υπ. Εσωτερικών. Ιδίως για τις ‘ἄδειες
ἐπαγγέλματος’, συνεχίζει να ισχύει η αρχή της ‘αμοιβαιότητας’ ενώ για την
χορήγηση και ανανέωση και των δύο απαιτείται χαρτόσημο 50 δραχμών. Η ισχύς
των αδειών αυτών μπορεί να είναι και μικρότερη της ισχύος των αδειών
παραμονής ή δελτίων ταυτότητας. Σε κάθε περίπτωση, ανανέωση άδειας
παραμονής ή δελτίου ταυτότητας συνεπάγεται την υποχρέωση της ανανέωσης
και της άδειας επαγγέλματος ή εργασίας, εφόσον αυτή υπάρχει (με κόστος 50
δραχμές).

Ο νόμος εισάγει επίσης στο ίδιο άρθρο τον ορισμό της εργασίας κατά την έννοια
των διατάξεών του, ο οποίος περιλαμβάνει απασχόληση κάθε είδους σε: α)
εργοδότη με οποιαδήποτε αμοιβή καταβαλλομένη με οποιοδήποτε τρόπο, β) για
λογαριασμό των κατόχων ή ιδιοκτητών των απαραίτητων εργαλείων της τέχνης
ή της εργασίας τους (π.χ. λεμβούχοι, σωφέρ, ‘καρραγωγείς’,
‘υποδηματοκαθαρισταί’, κτλ), γ) ως πλανόδιοι πωλητές ή διανομείς
οποιωνδήποτε αντικειμένων και τέλος δ) αυτοπρόσωπη απασχόληση σε
φορτώσεις ή εκφορτώσεις ή μεταφοράς αντικειμένων από τη γη ή το νερό.

Τέλος, από την υποχρέωση έκδοσης σχετικών αδειών απαλλάσσονται όσοι

αλλοδαποί ήταν εγκατεστημένοι στη χώρα πριν την 10η Μαρτίου του 1926 και
απέκτησαν ήδη δελτίο ταυτότητας, επί του οποίου θα πρέπει να αναγράφεται η
εξαίρεση του κατόχου από το νόμο. Με Υπουργική Απόφαση μπορεί να
απαλλάσσονται από την έκδοση σχετικής άδειας και όσοι εγκαταστάθηκαν στην
Ελλάδα μετά την 01η Σεπτεμβρίου 1922. Ως δε προς τα πρόστιμα, παραμένουν
στο ίδιο ύψος με ό,τι προέβλεπε το Ν.Δ. της 17ης Ιουνίου 1927, δηλαδή από 200
έως 2.000 δραχμές στον εργοδότη που απασχολεί αλλοδαπό χωρίς άδεια
εργασίας και φυλάκιση μέχρι 3 μήνες και χρηματικό πρόστιμο από 500 έως
10.000 δραχμές.

αρθ. 14 Κατά τ’ άλλα, συνεχίζουν να βρίσκονται σε ισχύ οι προβλέψεις περί δυνατότητας

απαγόρευσης μόνιμης ή προσωρινής εγκατάστασης σε ορισμένες περιφέρειες
και πόλεις της χώρας ενώ περιορισμοί μπορεί να τεθούν ως προς τον καθορισμό
αρθ. 15 ορισμένων λιμένων ως σημείων επιβιβάσεως και αποβιβάσεως αλλοδαπών
καθώς και σημεία εξόδου αυτών από τα σύνορα της χώρας.

αρθ. 16 Για εκείνους που διέρχονται του ελληνικού κράτους κατευθυνόμενοι σε άλλο
κράτος (τράνζιτ) συνεχίζει να τελεί σε ισχύ η υποχρέωση έγκαιρης αναχώρησης.
Σε περίπτωση που αυτό δε συμβεί, πλην της ποινικής δίωξης προβλέπεται
~ 35 ~
αρθ. 17
καταβολή διπλού τέλους τακτικής αστυνομικής θεώρησης του διαβατηρίου,
διαδικασία η οποία με τις διατάξεις του νόμου επιβάλλεται σε κάθε πρόσωπο
επιχειρεί την έξοδο από τη χώρα. Το τέλος αστυνομικής θεώρησης ανέρχεται
στις 5 δραχμές για ελληνικά ταξιδιωτικά έγγραφα και 77,50 δραχμές για
ταξιδιωτικά έγγραφα που εκδόθηκαν από ξένες αρχές. Τα άρθ. 1870-2471 και 26-
27 διατηρούν εν πολλοίς σε ισχύ τις αντίστοιχες διατάξεις του Ν.Δ. της 17ης
Ιουνίου 1927 ενώ διαφοροποίηση εισάγει το αρθ. 25 του νόμου σύμφωνα με το
οποίο τα προσωρινά δελτία ταυτότητας που εκδόθηκαν σύμφωνα με τις
διατάξεις του εν λόγω Ν.Δ. θεωρούνται ισχυρά μέχρι της αντικατάστασής τους
με εκείνα που προβλέπει ο υπόψη νόμος.

Όπως και το προϊσχύσαν καθεστώς έτσι και αυτό το νομοθέτημα καταλείπει την
πλήρη έκταση της εφαρμογής του στη μελλοντική έκδοση εφαρμοστικών νόμων
χρησιμοποιώντας για το σκοπό αυτό πλήθος εξουσιοδοτικών διατάξεων. Με
εξαίρεση διάφορες ‘διαταγές και οδηγίες’ οι οποίες κατά καιρούς μπορεί να
εκδίδονται και να ρυθμίζουν λεπτομέρειες στην εφαρμογή του νόμου, οι αμιγείς
και ρητές εξουσιοδοτικές διατάξεις του νόμου είναι:

α) αρθ. 8: Απόφαση του Υπ. Εξωτερικών περί παράτασης προθεσμίας

προσκόμισης ‘πιστοποιητικοῦ ἀναγνωρίσεως’.
β) αρθ. 8: Προεδρικό διάταγμα για τον χρόνο και τρόπο εγγραφής των ομογενών
στα δημοτολογικά μητρώα.
γ) αρθ. 13: Υπουργική απόφαση σχετικά με τον εφοδιασμό άδειας εργασίας
ατόμων πρότινος απαλλασσομένων.
δ) αρθ. 14: Προεδρικό διάταγμα σχετικά με την απαγόρευση εγκατάστασης σε
ορισμένες περιφέρειες ή πόλεις.
ε) αρθ. 15: Προεδρικό διάταγμα περί καθορισμού λιμένων επιβιβάσεως και
αποβιβάσεως επιβατών εξωτερικού.

Οι (μόνο δύο) τροποποιήσεις του ν.4310/1929 και ο νόμος του 1955

Υπουργοί
ΠτΔ Πρωθυπουργός Εξωτερικών Εσωτερικών Δικαιοσύνης
Α. Ζαΐμης Ε. Βενιζέλος Α. Μιχαλακόπουλος Κ. Λιδωρίκης Π. Θηβαίος

Ο ν.4310/1929 θα εκτείνει την εφαρμογή του μέσα σε οκτώ δεκαετίες του 20ου
αιώνα, ωστόσο θα ανανεωθεί μόλις δύο φορές. Η πρώτη θα είναι με το
ν.5405/1932, τρία χρόνια μετά την πρώτη του εφαρμογή και επί κυβερνήσεως

70 ΥΑ 9768 (ΦΕΚ Β’ 391/21-04-1977), «Περί καθιερώσεως νέου τύπου δελτίων αφίξεως και
αναχωρήσεως των εισερχομένων και εξερχομένων εκ της χώρας ημεδαπών και αλλοδαπών
71 Τα άρθ. 19 και 23 θα τροποποιηθούν με το ν.1941/1991.

~ 36 ~
 Ελευθερίου Βενιζέλου ενώ η δεύτερη θα είναι με το ν.719/1948, 29 χρόνια μετά
την πρώτη του εφαρμογή, επί κυβερνήσεως Θεμιστοκλή Σοφούλη72.

αρθ. 1 Ο ν.5405/1932 καταργεί και αντικαθιστά το αρθ. 7 του ν.4310/1929 ορίζοντας

λεπτομερώς και αναλυτικά το κατά περίπτωση κόστος εφοδιασμού με ‘δελτίο
ταυτότητος’. Πιο συγκεκριμένα, για να λάβει κάποιος άδεια ‘μακράς διαμονής’
στην Ελλάδα73 θα πρέπει να καταβάλει τέλη χαρτοσήμου τα οποία κυμαίνονται
από τις 300δρχ για εκείνους που έχουν ετήσιο εισόδημα πάνω από 100.000
δραχμές έως και ατελώς για τους φοιτητές και άπορους αλλοδαπούς74. Ορίζονται
επίσης οι διαδικασίες για τις περιπτώσεις απώλειας, αντικατάστασης,
παραποίησης ή κατοχής ληγμένων τίτλων.

αρθ. 2 Επιπλέον, εισάγονται ρυθμίσεις σχετικά με τα πρόσωπα που επιβαίνουν σε

ιδιόκτητα πλοία ή πλοία ναυλωμένα ‘χάριν περιηγήσεως’, τα οποία μπορούν να
αποβιβάζονται σε ελληνικά λιμάνια χωρίς διαβατήρια ή Προξενικές θεωρήσεις
ενώ επιβάτες κάθε είδους πλοίου (ατμόπλοιου, αερόπλοιου, ιστιοφόρου, κτλ)
που δεν έχουν προορισμό την Ελλάδα επιτρέπει να διαμείνουν στη χώρα για όσο
καιρό θα παραμείνει το πλοίο τους, οφείλουν όμως να διαθέτουν κανονικό
διαβατήριο, χωρίς ωστόσο να είναι υπόχρεοι καταβολής οποιουδήποτε τέλους.

Με το αρθ. 3 του νόμου εισάγονται αλλαγές στις διατάξεις του αρθ. 8 του
ν.4310/1929 το οποίο αφορά σε ομογενείς και ‘έλληνες το γένος’ κατόχους
ξένων διαβατηρίων ενώ με το αρθ. 4 αυστηροποιούνται οι ποινές σε εργοδότες
που απασχολούν αλλοδαπούς μη εφοδιασμένους με την προβλεπόμενη άδεια
επαγγέλματος ή εργασίας75. Αντίστοιχη αυστηροποίηση εισάγει και το αρθ. 5 το
οποίο τροποποιεί το αρθ. 19 αυξάνοντας τη χρηματική ποινή σε πλοιάρχους ή
κυβερνήτες παντός πλοίου και οδηγούς παντός μεταφορικού μέσου οι οποίοι
επιβιβάζουν αλλοδαπούς που δεν έχουν υποστεί τον προβλεπόμενο αστυνομικό
έλεγχο. Αντίστοιχη τέλος αυστηροποίηση προβλέπεται και με το αρθ. 6 το οποίο
τροποποιεί την πρώτη παράγραφο του αρθ. 26 του ν.4310/1929 σύμφωνα με το
οποίο το πρόστιμο των παραβατών του νόμου αυξάνεται από 50 σε 500 μέχρι
και 5000 δραχμές.

Υπουργοί
Βασιλεύς Πρωθυπουργός Εξωτερικών Εμπ. Ναυτιλίας Δικαιοσύνης
Παύλος Θ. Σοφούλης Α. Μιχαλακόπουλος Θ. Κιζάνης Γ. Μελάς

72 Με το Ν.Δ. 1109/1949 (ΦΕΚ Α’ 234/30-09-1949), η εφαρμογή του νόμου επεκτείνεται και στη
Γενική Διοίκηση Δωδεκανήσου.
73 Δηλαδή, ισχύος 2 ετών.

74 Σήμερα δεν προβλέπεται προοδευτική χρέωση στα ‘τέλη χαρτοσήμου’, δηλαδή στο ‘αντίτιμο του

παραβόλου’ με εισοδηματικά κριτήρια.

75 Προβλέπεται πλέον κράτηση ενώ το χρηματικό πρόστιμο αυξάνεται από 200 έως 2.000 δρχ σε

500 έως 5.000 δραχμές.

~ 37 ~
Η δεύτερη και τελευταία τροποποίηση του ν.4310/1929 επέρχεται 29 χρόνια
μετά την εφαρμογή του, με τις διατάξεις του ν.719/1948. Σε αυτές εμπεριέχονται
ακόμα αυστηρότερες και αναλυτικότερες ρυθμίσεις σχετικά με την παράνομη
είσοδο και έξοδο αλλοδαπών από τη χώρα καθώς και οι κυρώσεις των ατόμων
που υποβοηθούν τη συμπεριφορά αυτή. Τέλος, στην έκδοση εφαρμοστικών
Διαταγμάτων76 εναπόκειται η ρύθμιση των ακόλουθων θεμάτων: α) ο χρόνος
υποβολής δήλωσης αφίξεως στη χώρα, β) η ηλικία δημιουργίας της υποχρέωσης
αυτής, γ) η διάρκεια της άδειας παραμονής, δ) η προθεσμία δήλωσης αλλαγής
κατοικίας ή αστικής κατάστασης στην αρμόδια Αστυνομική αρχή και ε) οι
διατυπώσεις για την χορήγηση άδειας κίνησης των αλλοδαπών στο εσωτερικό
του κράτους.

Οι Αναγκαστικοί Νόμοι του 1936

Το 1936 θεσμοθετούνται τέσσερις σημαντικές διοικητικές δομές στο ελληνικό

κράτος που αφορούν μεταξύ άλλων και στη διαχείριση του αλλοδαπού
πληθυσμού, ο Α.Ν. της 25ης Ιανουαρίου 1936 (ΦΕΚ Α’ 58/25-01-1936), «Περί
συστάσεως Υπηρεσίας Αμύνης του Κράτους»77, ο Α.Ν. 46/1936 (ΦΕΚ Α’ 379/31-
08-1936), «Περί συστάσεως Υφυπουργείου Εργασίας», ο Α.Ν. 320/1936 (ΦΕΚ Α’
498/10-11-1936), «Περί οργανικών τινών διατάξεων του Υφυπουργείου Δημοσίας
Ασφαλείας» και ο Α.Ν. 376/1936 (ΦΕΚ Α’ 546/18-12-1936) «Περί μέτρων
ασφαλείας οχυρών θέσεων».

Με τον Α.Ν. της 25ης Ιανουαρίου 1936 συστήνεται Υπηρεσία υπό τον τίτλο
«Υπηρεσία Αμύνης του Κράτους» η οποία σκοπό έχει την ‘παρακολούθησιν τῶν αρθ. 2

εἰς βάρος τοῦ κράτους ἐνεργουμένων ξένων προπαγανδῶν, τὴν

παρακολούθησιν τῆς κινήσεως καὶ ἐγκαταστάσεως τῶν ἀλλοδαπῶν ἐν τῇ
χώρᾳ, τὴν συλλογήν πληροφοριῶν σχετικῶν μὲ τὴν ασφάλειαν τοῦ κράτους
καὶ τὴν ὑπόδειξιν τῶν ληπτέων σχετικῶν μέτρων’. Έδρα της Υπηρεσίας είναι η
αρθ. 3
Αθήνα αλλά μπορεί να οργανώνει ειδικά τμήματα και σε άλλες πόλεις της χώρας
τα οποία στελεχώνονται από αξιωματικούς του Στρατού ξηράς και της
Χωροφυλακής, του Ναυτικού και της Αεροπορίας αλλά και υπαλλήλους της
Αστυνομίας πόλεων και του Υπ. Εξωτερικών. Επίσης, στην Υπηρεσία μπορούν να
προσλαμβάνονται απόστρατοι αξιωματικοί και αστυνομικοί υπάλληλοι που δεν
αρθ. 6
είναι εν ενεργεία. Δημιουργείται δε υποχρέωση σε όλες ανεξαιρέτως τις
πολιτικές, στρατιωτικές και θρησκευτικές αρχές του Κράτους να παρέχουν τη

76 Δεν εξεδόθησαν ποτέ.

77 Τροποποιήθηκε με τον Α.Ν. 870/1949 (ΦΕΚ Α’ 12/15-01-1949).
~ 38 ~
 συνδρομή τους στην υπόψη Υπηρεσία έτσι ώστε αυτή να εκπληρώνει τον
προορισμό της.

Με τον Α.Ν. 46/1936, συστήνεται Υφυπουργείο Εργασίας το οποίο μεταξύ των

άλλων αρμοδιοτήτων του έχει και την αρμοδιότητα χορήγησης άδειας ασκήσεως
επαγγέλματος ή εργασίας αλλοδαπών, ‘ἀναλόγως τῶν ἐν τῇ βιομηχανία,
βιοτεχνία, εμπορία καὶ γενικώς πάσης φύσεως εργασίας, ὑπαρχουσῶν
ἀναγκῶν, καὶ ἡ παρακολούθησις τῆς ἐκτελέσεως τῶν διὰ τὴν ἐργασίαν τοῦ
ἀλλοδαποῦ τεθέντων ὃρων’.

Με τον Α.Ν. 320/1936, η προ δεκαμήνου συσταθείσα Υπηρεσία Αμύνης του

Κράτους μετονομάζεται σε ‘Υπηρεσία Αλλοδαπών’, περιέρχεται στην
αρμοδιότητα του Υφυπουργείου Δημόσιας Ασφάλειας και αποτελεί αυτοτελή
Διεύθυνση78. Οι άδειες εργασίας που προβλέπονται στο αρθ. 2 του Α.Ν. 46/1936
πλέον εκδίδονται μετά από σύμφωνη γνώμη του Υφυπουργείου Δημόσιας
αρθ. 1
Ασφάλειας ενώ οι αποφάσεις περί απελάσεων αλλοδαπών ανάγονται στη
διαχείριση της Πολιτικής εξουσίας.

Τέλος, με τον Α.Ν. 376/1936 δημιουργούνται ‘Αμυντικές περιοχές’ και ‘Ναυτικά

οχυρά, αρμοδιότητας Υπουργείου Στρατιωτικών και Υπουργείου Ναυτικών
αντίστοιχα, προκειμένου να εκτελεστούν ‘έργα οχυρώσεως’. Οι περιοχές αυτές
χωρίζονται σε δύο ζώνες: α) στην ‘Απαγορευμένη ζώνη’, εντός της οποίας
επιτρέπεται μόνο η κυκλοφορία στρατιωτικών που βρίσκονται σε υπηρεσία και
β) η ‘Επιτηρούμενη ζώνη’ στην οποία η εγκατάσταση ‘ἀπαγορεύεται ἀπολύτως
εἰς πάντα ἀλλοδαπὸν ἢ μὴ Ἕλληνα τὴν Ἐθνικοτητα. Ἡ ἀπαγόρευσις δὲ αὐτὴ
δύναται διὰ Β. Διατάγματος νὰ ἐκταθῇ καὶ ἐπὶ τῶν ἤδη ἐγκατεστημένων
τοιούτων ἀλλοδαπῶν ἢ ἀλλογενῶν79’.

Β.Δ. της 22ας Σεπτεμβρίου 1951 (ΦΕΚ Α’ 262/22-09-1951)

Με το υπόψη Βασιλικό Διάταγμα ιδρύεται στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπ.

Εργασίας η Υπηρεσία Άδειας Εργασίας Αλλοδαπών στην οποία ανήκουν οι εξής
αρμοδιότητες: α) η έρευνα για την αναγκαιότητα ή μη εισόδου αλλοδαπών στη
χώρα προς απασχόληση ‘ἀντὶ μισθοῦ ἢ ἐπὶ κέρδει’, β) την παρακολούθηση της
ακριβούς τήρησης των υποχρεώσεων που προκύπτουν από τα συμβόλαια, γ) την
προστασία των αλλοδαπών έναντι ‘δυστροπούντων ἐργοδοτῶν ἢ γραφείων’,
δ) την εξέταση των συνθηκών μισθοδοσίας και διαβίωσης των αλλοδαπών, ε)

78 Με το Β.Δ. της 06ης Σεπτεμβρίου 1954 καταργείται η Γενική Διεύθυνση Αλλοδαπών και
ιδρύεται υπηρεσία που ονομάζεται «Διεύθυνση Αλλοδαπών» και αποτελεί αυτοτελή διεύθυνση
πλέον του Υπ. Εσωτερικών αλλά η στελέχωσή της γίνεται αποκλειστικά από αστυνομικούς
υπαλλήλους και ‘κατώτερα όργανα της Αστυνομίας Πόλεων και της Χωροφυλακής’ (αρθ. 3).
79 Η υπόψη εξουσιοδοτική διάταξη βρήκε εφαρμογή με το Β.Δ. της 07ης/09/1940 (ΦΕΚ Α’

291/12-09-1940).
~ 39 ~
την απομάκρυνσή τους από την Ελλάδα μετά την εκπνοή των συμβολαίων τους ή
την παράταση αυτών ανάλογα με τις τρέχουσες ανάγκες, στ) τον έλεγχο των ήδη
εργαζόμενων στη χώρα αλλοδαπών και την ενδεχόμενη απομάκρυνσή τους, ζ)
την κατανομή τους ανάλογα με τις ανάγκες του εμπορίου και της βιομηχανίας
της χώρας, η) τον καθορισμό των προϋποθέσεων χορήγησης αδειών ίδρυσης
γραφείων μετακλήσης αλλοδαπών καλλιτεχνών80 καθώς και τη ρύθμιση του
τρόπου εισόδου, παροχής εργασίας, κτλ, των καλλιτεχνών αυτών καθώς και ‘πᾶν
θέμα ἔχον σχέσιν μὲ τήν ἐπὶ κέρδει ἢ ἀντὶ μισθοῦ ἀπασχόλησιν τῶν
ἀλλοδαπῶν ἐν Ἑλλάδι’.

ν.1975/1991 (ΦΕΚ Α’ 184/04-12-1991)81

Συνοπτική παρουσίαση της σχετικής νομοθετικής παραγωγής82

ΚΥΑ 4803/13/9-α/1992, ΚΥΑ 4803/13/4κγ/2006, ΚΥΑ 4803/13/7α/1992, ΚΥΑ 4803/13/10α/1992, ΚΥΑ
4803/13/8-α/1992, ΚΥΑ 4803/13/13α/1992, ΚΥΑ 4803/13/17-6/1993, ΚΥΑ 4803/13/8-ιε/1993, ΚΥΑ
3312.20α/02/94/1994, ΚΥΑ33140/1995, ΥΑ 4803/13/4-μβ’/1995, ν.2452/1996, ΚΥΑ 33357/1996, ΚΥΑ
34527/1996, ΚΥΑ33218/1998, Π.Δ. 124/1997, ΚΥΑ 33266/1997, Π.Δ. 5/1998, ΚΥΑ 3011/2/11-Ι’/1998,
Π.Δ. 266/1999, ν.2713/1999, ΚΥΑ33207/1999, ΚΥΑ 4803/13/13-λδ’/2000, ΚΥΑ 30426/2000, ΚΥΑ
30300/2001, ΠΔ 113/2013, ΠΝΠ 24/24-12-2015

α) Εισηγητική έκθεση83
Στις 09 Αυγούστου 1991, με κυβέρνηση το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας υπό την Εισηγητική
έκθεση
ηγεσία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και με τον κ. Αντώνη Σαμαρά στο τιμόνι
του Υπ. Εξωτερικών (και μετέπειτα πρόεδρο του κόμματος) και τον Θεόδωρο
Αναγνωστόπουλο Υπ. Δημόσιας Τάξης, εισάγεται στη Βουλή ο ν. 1975/1991
«Είσοδος-έξοδος, παραμονή, εργασία, απέλαση αλλοδαπών, διαδικασία
αναγνώρισης αλλοδαπών προσφύγων και άλλες διατάξεις». Στην εισηγητική
έκθεση84 αναγνωρίζεται ότι το ‘υπό κρίση αντικείμενο χρήζει αντικατάστασης
ώστε να ανταποκρίνεται αποτελεσματικότερα στη σύγχρονη πραγματικότητα,
όπου το θέμα των αλλοδαπών έχει αναχθεί σε πρόβλημα πρώτης σειράς για πολλές
Ευρωπαϊκές χώρες’.

Κατά το νομοθέτη, το πρόβλημα εντοπίζεται στη γεωγραφική θέση της χώρας

και τα κοινωνικοπολιτικά συστήματα που επικρατούν στο γειτονικό της χώρο.
Σύμφωνα με τη διατύπωση της εισηγητικής έκθεσης, ‘είναι σε όλους γνωστό ότι ο
ελληνικός χώρος προσφέρεται σε πολλούς για να θέσουν πόδα στον ευρύτερο
ευρωπαϊκό δυτικό χώρο ενώ η είσοδος της χώρας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες

80 Ειδικά για τους αλλοδαπούς καλλιτέχνες, εκδίδεται η ΚΥΑ 76028/1954 (ΦΕΚ Β’ 16/25-01-
1954) η οποία εισάγει με εξαντλητικό τρόπο ειδικό καθεστώς παροχής εγγυήσεων (εγγυητικές
επιστολές) από την πλευρά των εργοδοτών.
81 Ο ν.1975/1991 καταργήθηκε από το ν.2910/2001 με εξαίρεση τα αρθ. 24 και 25 περί

προσφύγων.
82 Για αναλυτικότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στον Πίνακα ελληνικού θεσμικού πλαισίου για τη

Μετανάστευση που βρίσκεται στο Παράρτημα.

83 Βλ. Παράρτημα

84 Ηλεκτρονικό αρχείο της Βουλής των Ελλήνων, www.hellenicparliament.gr

~ 40 ~
λειτούργησε ως παράγων αφύπνισης της επιθυμίας και του ενδιαφέροντος των
αλλοδαπών τρίτων χωρών να μπορέσουν να εγκατασταθούν είτε στην Ελλάδα είτε
σε κάποια άλλη χώρα της ΕΟΚ, μέσω αυτής. Ξαφνικά ο ελληνικός Χώρος άρχισε να
κατακλύζεται από αλλοδαπούς, οι οποίοι εισερχόμενοι, παραμένοντες και
εργαζόμενοι παράνομα δημιουργούν τεράστια κοινωνικά προβλήματα στο κράτος
ενώ αναπόφευκτα τα δικά τους προβλήματα προσπαθούν να τα λύσουν
επιδιδόμενοι στην εγκληματικότητα γενικά (ναρκωτικά, ληστείες, κλοπές, κ.λπ)’.

Πρόθεση του νομοθέτη, κατά την Εισηγητική έκθεση είναι α) η τόνωση του
ρόλου του της νόμιμης παρουσίας του αλλοδαπού στην Ελληνική Επικράτεια,
καθιστώντας απαράδεκτη τη συναλλαγή των παρανόμως διαβιούντων σε αυτήν
με οποιαδήποτε κρατική υπηρεσία, β) η πάταξη της ‘λαθρομετανάστευσης’ με την
ίδρυση ειδικών μονάδων επιτήρησης των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων και
των ακτών, γ) η θέσπιση ποινικών κυρώσεων για όσους διευκολύνουν τη
μετακίνηση και εγκατάσταση ‘λαθρομεταναστών’85, δ) η σύνταξη καταλόγου
ανεπιθυμήτων αλλοδαπών και ε) η παροχή ευχέρειας στους υπουργούς86 να
προσαρμόζουν τις διατάξεις που αναφέρονται στα ζητήματα αυτά με τη
σύγχρονη πραγματικότητα ‘δεδομένου ότι με το ρυθμό που μεταβάλλεται αυτή
και της οποίας γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες, ύστερα από λίγα χρόνια θα
έπρεπε να αναζητήσουμε νέο πάλι νόμο για τους αλλοδαπούς’.

β) Πρακτικά
Κατά την επί της αρχής συζήτηση στην Ολομέλεια, επισημαίνεται από την
Αντιπολίτευση ο αστυνομικός χαρακτήρας του νομοθετήματος και η άποψη ότι
το νομοσχέδιο φέρει μόνο μέτρα δημόσιας τάξης και κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν θα
μπορέσει να αντιμετωπίσει το πρόβλημα87 ενώ αξιολογείται αρνητικά η
επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού κατά 600.000.000 δρχ. περίπου από
τη σύσταση των νέων Υπηρεσίων στην Ελληνική Αστυνομία και το Λιμενικό
Σώμα.

Αν και το έτος 1991 δεν είναι ιδιαιτέρως μακριά από σήμερα και η ιστορική
μνήμη δεν έχει ακόμη ξεθωριάσει ως προς τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της
εποχής εκείνης που πλαισιώναν το τεράστιο μεταναστευτικό κύμα από την
Αλβανία στους νομούς της Βόρειας Ελλάδας, είναι ενδεικτική η παρακάτω
αναφορά του βουλευτή ΠΑΣΟΚ ν. Καστοριάς και τ. Προέδρου της Βουλής των
Ελλήνων, κ. Φίλιππου Πετσάλνικου, από τη συζήτηση στην Ολομέλεια: «Επί
μήνες ερχόντουσαν χιλιάδες άτομα κοντοκουρεμένοι, "εν χρω κεκαρμένοι". Και

85 Ο όρος τίθεται εντός εισαγωγικών προκειμένου να επισημανθεί η σημασιολογική του απόχρωση

συγκριτικά με το τρέχον νομικό καθεστώς (ν. 4251/2014) κατά το οποίο η ορολογία αυτή έχει
εγκαταληφθεί και αντικατασταθεί από τον όρο ‘παρανόμως παραμένων πολίτης τρίτης χώρας’
(αρθ. 1, περ. ιγ, ν.4251/2014, όπως ισχύει) ή ‘παρατύπως διαμένων πολίτης τρίτης χώρας’ (αρθ.
13α, ν.4251/2014, όπως ισχύει).
86 Διά μέσου των συνολικά τριάντα πέντε (35) εξουσιοδοτικών διατάξεων γεγονός για το οποίο και

δέχτηκε την κριτική της αντιπολίτευσης.

87 βλ. Πρακτικά της Βουλής, Ζ` Περίοδος, Σύνοδος Β`, Συνεδρίαση ΣΤ`, Τρίτη 15 Οκτωβρίου 1991,

σελ. 191 των Πρακτικών κ.ε.

~ 41 ~
νομίζαμε ότι ήταν στρατιώτες. Αργήσαμε να αντιληφθούμε ότι μάλλον περί άλλης
κατηγορίας επρόκειτο. Και αυτά δεν είναι γνωστά; Αν δεν είναι γνωστά, τα
καταθέτω. Πρόκειται μάλλον γι` αυτούς που ήταν στις φυλακές, κατάδικοι του
κοινού ποινικού δικαίου, όχι πολιτικοί αντίπαλοι του καθεστώτος. Έχουν αδειάσει
οι φυλακές - το ξέρετε και εσείς - και έχουν φύγει. Γι` αυτό και παρουσιάζονται και
κρούσματα οργανωμένου εγκλήματος στα μεγάλα αστικά κέντρα. Βέβαια είναι
μικρή μειοψηφία αυτοί αλλά - και εδώ υπάρχουν οι κίνδυνοι να ξεκινήσει ένας
ρατσισμός, η αρνητική αντιμετώπιση - οι παραβάσεις των νόμων, οι κλοπές, οι
διαρρήξεις και τα άλλα αδικήματα δημιουργούν την εικόνα στον ελληνικό
πληθυσμό ότι οι Αλβανοί είναι εγκληματίες. Θα πρέπει η Πολιτεία έγκαιρα να
παρέμβει. Πρώτα πρώτα με καταγραφή, δακτυλοσκόπηση κλπ. Διαφορετικά
αισθάνεται κάποιος μέσα στην ανωνυμία χαμένος και διαφορετικά όταν είναι
καταγεγραμμένος. Είναι αυτονόητο.»88

Μετά από τέσσερεις εξαντλητικές συνεδριάσεις, στις 22 Οκτωβρίου 1991 το

νομοσχέδιο γίνεται δεκτό κατ’ αρχήν και κατ’ άρθρο, ψηφίζεται την 21η
Νοεμβρίου και δημοσιεύεται στο ΦΕΚ Α’ 184/04-12-1991 με ημερομηνία έναρξης
έξι μήνες μετά τη δημοσίευσή του.

γ) Ανάλυση
Με το αρθ. 1 παρέχονται εννοιολογικοί ορισμοί, διατυπώνεται η έκταση αρθ. 1-3
εφαρμογής του νόμου ενώ καθορίζονται σημεία εισόδου και εξόδου από τη χώρα
μέσω εξουσιοδοτικών διατάξεων.

Το αρθ. 4 προβλέπει τον υποχρεωτικό αστυνομικό έλεγχο των ατόμων που αρθ. 4
εισέρχονται στο ελληνικό έδαφος και αποτελεί ένα από τα σημεία του νόμου που
δέχθηκε σφοδρή κριτική ως προς τον ‘αστυνομοκρατούμενο’ χαρακτήρα του. Πιο
συγκεκριμένα, με τις παρ. 1-2 ορίζεται ο έλεγχος των εισερχομένων και
εξερχομένων ατόμων ως αποκλειστική αρμοδιότητα του Υπ. Δημόσιας Τάξης ενώ
με την παρ. 3 προβλέπεται η επιβολή της ποινής της τρίμηνης φυλακίσεως σε
όποιον επιχειρεί να εισέλθει σε ελληνικό έδαφος ή να εξέλθει από αυτό χωρίς τις
νόμιμες διατυπώσεις.

Με την παρ. 4 προβλέπεται αποχή του εισαγγελέα πλημμελειοδικών από την

άσκηση ποινικής δίωξης σε περίπτωση αλλοδαπού εισερχομένου ή εξερχομένου
από το ελληνικό έδαφος προκειμένου ο διοικητής της δύναμης που διαπίστωσε
την παράνομη είσοδο ή έξοδο να μπορέσει ‘αμέσως’ να επαναπροωθήσει89 τον
αλλοδαπό στη χώρα προέλευσης ή καταγωγής του.

Με τις παρ. 5-7 παρέχονται τρεις εξουσιοδοτικές διατάξεις για την έκδοση
εφαρμοστικών Υπουργικών Αποφάσεων και ενός Προεδρικού Διατάγματος

88 βλ. Πρακτικά της Βουλής, Ζ` Περίοδος, Σύνοδος Β`, Συνεδρίαση ΣΤ`, Τρίτη 15 Οκτωβρίου 1991,
σελ. 198 των Πρακτικών.
89 βλ. Π.Δ. 124/1997 (ΦΕΚ Α’ 112/03-06-1997), «Καθιέρωση ταξιδιωτικού εγγράφου (Laissez-

Passez) για τους υπό απομάκρυνση αλλοδαπούς υπηκόους τρίτων χωρών».

~ 42 ~
 σχετικά με διαδικαστικά90 ζητήματα εφαρμογής του νόμου ενώ με τις παρ. 8-9
καθορίζονται τα πρόστιμα που επιβάλλονται στις περιπτώσεις α) κατοχής ή
χρήσης ταξιδιωτικού εγγράφου άλλου προσώπου (3 μήνες φυλάκιση και
50.000δρχ) και β) χρήστη πλαστών στοιχείων ταυτότητας από υπεύθυνους
ταξιδιωτικών γραφείων (3 μήνες φυλάκισης, 100.000δρχ. χρηματικό πρόστιμο
και δυνητική αφαίρεση άδειας λειτουργίας του ταξιδιωτικού γραφείου).

Με το αρθ. 5 συστήνονται ομάδες δίωξης λαθρομετανάστευσης οι οποίες είναι αρθ. 5

‘ειδικές αστυνομικές ομάδες με αποστολή την καταπολέμηση της
λαθρομετανάστευσης κατά μήκος των χερσαίων συνόρων της χώρας91’. Στο ίδιο
άρθρο, στο οποίο παρέχονται επιπλέον τρεις εξουσιοδοτικές διατάξεις,
προβλέπεται επίσης η αύξηση της οργανικής δύναμης της Ελληνικής Αστυνομίας
και του Λιμενικού Σώματος.

Τα αρθ. 6-11 αποτελούν το Κεφάλαιο Γ’ του νόμου και άπτονται θεμάτων που
αφορούν στην είσοδο92 των αλλοδαπών στη χώρα. Πιο συγκεκριμένα, με το αρθ.
αρθ. 6 6 ορίζεται η δυνατότητα αλλοδαπών να εισέλθουν στη χώρα μόνο εάν κατέχουν
ισχυρό διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο αναγνωρισμένο από διεθνείς
συμβάσεις και έγκυρη και ισχυρή θεώρηση εισόδου (VISA), εφόσον απαιτείται.
Επίσης, καθορίζεται σειρά προϋποθέσεων απαγόρευσης εισόδου στην Ελλάδα
για αλλοδαπό ο οποίος: α) πάσχει από ασθένεια η οποία έχει κριθεί από τον Υπ.
Υγείας ότι δύναται να αποτελέσει κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, β) δεν διαθέτει
εξ ιδίων τα αναγκαία μέσα συντήρησης αυτού και των μελών της οικογένειάς
του, γ) διερχόμενος (transit), δεν έχει θεώρηση εισόδου και εισιτήριο για τη
συνέχιση του ταξιδιού του, δ) περιλαμβάνεται στον κατάλογο αλλοδαπών για
τους οποίους υπάρχει απαγόρευση εισόδου, ε) έρχεται με σκοπό να αναλάβει
εργασία ή να ασκήσει επιχειρηματική δραστηριότητα ή αυτοτελές επάγγελμα και
δεν κατέχει βεβαίωση του προξενείου που χορήγησε τη θεώρηση εισόδου, στην
οποία να μνημονεύονται ειδικά τα στοιχεία της σχετικής προέγκρισης, στ) εκ
των περιστάσεων συνάγεται βάσιμα ότι αποσκοπεί να παραμείνει στη χώρα ως
μετανάστης χωρίς ειδική προς τούτο έγκριση ή ότι δύναται ν’ αποτελέσει
κίνδυνο για τη δημόσια τάξη ή ασφάλεια της χώρας, ζ) το χρησιμοποιούμενο
ταξιδιωτικό έγγραφο δεν εξασφαλίζει την επάνοδό του στη χώρα προέλευσης ή
καταγωγής του.

Με το αρθ. 7 προβλέπεται η διαδικασία εισόδου για προσωρινή διαμονή, η οποία, αρθ. 7

ύστερα από έγκριση του αρμόδιου προξένου δεν δύναται να υπερβαίνει τους
τρεις μήνες παρατεινόμενη κατ’ εξαίρεση για άλλους τρεις μήνες, ύστερα από

90 Το αντικείμενο του αστυνομικού ελέγχου, η διαδικασία εκτέλεσης των δικαστικών και

διοικητικών πράξεων, ο τόπος και χρόνος διενέργειας ελέγχου όταν παρατηρείται αυξημένη
συνοριακή κίνηση καθώς και ο καθορισμός των εγγράφων με τα οποία Έλληνες και αλλοδαποί
οφείλουν να είναι εφοδιασμένοι για να εξέρχονται από τη χώρα.
91 παρ. 1

92 ΚΥΑ 3011/2/11-ι’ (ΦΕΚ Β’ 830/12-08-1998), «Καθορισμός του ύψους του ποσού ημερησίου

συναλλάγματος των αλλοδαπών υπηκόων χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης για είσοδο στη χώρα
μας».
~ 43 ~
 αίτηση του αλλοδαπού. Σε περίπτωση καταστρατήγησης αυτών των διατάξεων,
ο Υπ. Δημόσιας Τάξης μπορεί να διατάξει την απαγόρευση επανεισόδου του
αλλοδαπού για χρονικό διάστημα από 2 έως 5 χρόνια.

Με τα αρθ. 8-9 ορίζεται η διαδικασία διέλευσης των αλλοδαπών (transit) και

άλλες ειδικές περιπτώσεις εισόδου. Πιο συγκεκριμένα, με το αρθ. 8 ορίζεται ότι αρθ. 8
δεν συνιστά είσοδο στη χώρα η παραμονή αλλοδαπού στη ζώνη διερχομένων
(transit) προκειμένου αυτός να συνεχίσει το ταξίδι του σε άλλη χώρα. Για την
παραμονή στη ζώνη διερχομένων δεν απαιτείται ειδική θεώρηση ωστόσο τα
πρόσωπα που παραμένουν στη ζώνη αυτή δεν απαλλάσσονται από τυχόν
ελέγχουν που θα κριθούν αναγκαίοι από τις αρμόδιες αρχές. Με το αρθ. 9
ορίζονται ειδικά θέματα εισόδου αλλοδαπών που αφορούν κυρίως στον πλου αρθ. 9
περιηγητικών πλοίων ή πλοίων αναψυχής, των υπό ναυτολόγηση ή
απολυόμενων αλλοδαπών ναυτικών93 καθώς και αλλοδαπών που αν και στο
πρόσωπό τους συντρέχει απαγόρευση εισόδου επιβάλλεται για σπουδαίους
λόγους δημοσίου συμφέροντος ή ανωτέρας βίας η είσοδος στη χώρα.

Τέλος, με το αρθ. 10 ορίζονται τα χρηματικά πρόστιμα των μεταφορέων αρθ. 10

αλλοδαπών για τους οποίους δεν επιτρέπεται η είσοδος στη χώρα τα οποία
ανέρχονται από 100.000δρχ έως 1.000.000δρχ με παράλληλη κράτηση των
μεταφορικών μέσων τα οποία αποδίδονται στους μεταφορείς μετά από την
αρθ. 11 εκπλήρωση της ανωτέρω χρηματικής υποχρέωσης ενώ με το αρθ. 11
προβλέπεται η κατάρτιση και τήρηση καταλόγου ανεπιθύμητων αλλοδαπών94.

Τα αρθ. 12-20 αποτελούν το Κεφάλαιο Δ’ του νόμου το οποίο αφορά στα

αρθ. 12
ζητήματα παραμονής των αλλοδαπών στη χώρα. Πιο συγκεκριμένα, με το αρθ. 12
προβλέπεται η διαδικασία άδειας διαμονής βραχείας διάρκειας στους ενήλικους
αλλοδαπούς που εισήλθαν στην Ελλάδα για λόγους τουρισμού και πάντως όχι
για εργασία, για σπουδές ή ως μέλη οικογένειας αλλοδαπού που αδειοδοτήθηκε
για τους λόγους αυτούς. Η προηγούμενη προσωρινή του διαμονή παρατείνεται
ύστερα από αίτησή του για το πολύ 3 μήνες ενώ για λόγους ‘εξαιρετικούς και
απρόβλεπτους’ μπορεί να παραταθεί μέχρι 30 ημέρες.

αρθ. 13
Με το αρθ. 13 ορίζεται η διαδικασία χορήγησης και ανανέωσης άδειας
παραμονής για εργασία. Πιο συγκεκριμένα, η είσοδος για εργασία επιτρέπεται
κατόπιν προέγκρισης95 και οδηγεί στη χορήγηση άδειας διαμονής ετήσιας

93 βλ. ΚΥΑ 4803/13/10α/1992 (ΦΕΚ Β’ 455/15-07-1992), «Προϋποθέσεις και διαδικασία εισόδου-

εξόδου των υπό ναυτολόγηση ή απόλυση αλλοδαπών ναυτικών».
94 βλ. ΚΥΑ 4803/13/4κγ/2006 (ΦΕΚ Β’ 407/26-06-1992), «Καθορισμός των κριτηρίων και της

διαδικασίας για την εγγραφή και διαγραφή αλλοδαπών από τον Εθνικό Κατάλογο Ανεπιθυμήτων
Αλλοδαπών».
95 Με την ΚΥΑ 4803/13/9-α/92 (η οποία τροποποιήθηκε δύο φορές, το 2000 με την ΚΥΑ

30261/00 και το 2001 με την ΚΥΑ 30300/01), από τη διαδικασία προέγκρισης εξαιρούνται: α.
Αλλοδαποί, σύζυγοι ημεδαπών, εφόσον υφίσταται συμβίωση και παρήλθε 2ετία από την τέλεση
του γάμου ή είναι γονείς ημεδαπού ανηλίκου. β. Ανταποκριτές ξένου τύπου, οι οποίοι είναι νόμιμα
διαπιστευμένοι στη χώρα μας και κατέχουν σχετική βεβαίωση του Υπουργείου Προεδρίας. γ.
Αλλοδαποί προπονητές, οι οποίοι προσλαμβάνονται από αθλητικά σωματεία ή συλλόγους, στα
~ 44 ~
 διάρκειας που μπορεί να ανανεώνεται κατ’ έτος και μέχρι 5 έτη υπό
προϋποθέσεις. Για την ανανέωση πέραν της 5ετίας απαιτείται αίτηση του
αλλοδαπού και απόφαση του Υπ. Δημόσιας Τάξης μετά από σύμφωνη γνώμη του
Υπ. Εργασίας. Η χορηγούμενη άδεια πέραν της 5ετίας είναι διετούς διάρκειας
αλλά ανανεώνεται για 1 χρόνο κάθε φορά, μέχρις ότου ο αλλοδαπός να
συμπληρώσει 15 έτη συνολικά νόμιμης παραμονής και 120 μήνες κοινωνικής
ασφάλισης σε φορέα κύριας ασφάλισης οπότε και δικαιούται να αιτηθεί
χορήγηση άδειας παραμονής αόριστης διάρκειας.

Με το αρθ. 14 ρυθμίζονται ζητήματα παραμονής μελών οικογένειας αλλοδαπού ο

αρθ. 14
οποίος έχει λάβει άδεια παραμονής για εργασία. Πιο συγκεκριμένα, με Προεδρικό
Διάταγμα96 ορίζονται οι προϋποθέσεις οι οποίες θα πρέπει να συντρέχουν
προκειμένου αλλοδαπός να μπορεί να ζητήσει στα πλαίσια της οικογενειακής
συνένωσης, την ‘έλευση και εγκατάσταση πλησίον του των μελών της οικογένειάς
του’. Ως μέλη της οικογένειάς του νοείται ο σύζυγος και τα κάτω των 18 ετών

πλαίσια δικαιώματος πρόσληψης ξένων προπονητών που προβλέπει ρητά ο νόμος. δ. Μόνον ένας
αλλοδαπός ως υπάλληλος για κάθε τουριστικό γραφείο, εφόσον δεν απασχολεί άλλους αλλοδαπούς
και ασχολείται με τη διακίνηση σημαντικού αριθμού τουριστών προς τη χώρα μας και συμβάλλει
σύμφωνα με τη βεβαίωση του Ε.Ο.Τ. στην εθνική οικονομία. ε. Διευθυντές ξένων αεροπορικών
εταιριών και οι αναπληρωτές τους, ύστερα από σύμφωνη γνώμη της Υπηρεσίας Πολιτικής
Αεροπορίας. στ. Αρχηγοί οργανωμένων ομάδων τουρισμού (TOUR LEADERS) ύστερα από σύμφωνη
γνώμη του Ε.Ο.Τ. ζ. Το διδακτικό προσωπικό των αναγνωρισμένων στη χώρα μας ξένων σχολείων
ύστερα από σύμφωνη γνώμη του Υπουργείου Παιδείας. η. Μέλη καλλιτεχνικών συγκροτημάτων
που έρχονται στην Ελλάδα στα πλαίσια μορφωτικών ανταλλαγών υπό την αιγίδα του Υπουργείου
Πολιτισμού και των Ο.Τ.Α. εφόσον προ 20ημέρου τουλάχιστον από την ημερομηνία έναρξής των
εκδηλώσεων αποστείλουν στα Υπουργεία Εξωτερικών και Δημοσίας Τάξεως έγγραφο στο οποίο
αναφέρονται ο ακριβής τίτλος του συγκροτήματος που μετακαλείται, η χώρα προέλευσής της, ο
ακριβής τόπος και χρόνος εμφάνισής του, το σημείο εισόδου του στη χώρα μας, καθώς και
ονομαστικό πίνακα των μελών του συγκροτήματος με πλήρη στοιχεία σε λατινικούς χαρακτήρες.
Τα συγκροτήματα αυτά επιτρέπεται να παραμείνουν στη χώρα μας μέχρι ένα μήνα, εκτός από τα
τσίρκο, τα οποία μπορούν να παραμείνουν μέχρι ένα χρόνο. θ. Η διαδικασία και ο χρόνος
παραμονής που προβλέπονται από την προηγούμενη παράγραφο εφαρμόζονται και στις
περιπτώσεις που μετακαλούνται από ιδιώτες, πολιτιστικούς συλλόγους ή άλλους φορείς,
καλλιτεχνικά συγκροτήματα διεθνούς φήμης (φολκλορικά, μουσικά, θεατρικά, τσίρκο) για
παραστάσεις σε κλειστούς ή ανοικτούς χώρους. ι. Μέχρι τριάντα (30) αλλοδαποί οι οποίοι
προσλαμβάνονται από την Α.Ε. ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ, ως τεχνικό και ειδικό διοικητικό προσωπικό,
καθώς και ως προσωπικό Διεύθυνσης και Συμβούλων, βάσει των διατάξεων του άρθρου 7 του Ν.
1955/1991 (Α' 112)". (προσθ. από το άρθρο 1 της υπ. αριθμ. 4803/13/26γ/94 ΦΕΚ Β' 721
απόφασης Υπ. Εργασίας και Δημοσίας Τάξεως). «Ια) Μέχρι 20 αλλοδαποί με τις οικογένειές τους οι
οποίοι εκάστοτε προσλαμβάνονται από την εταιρεία «The Ralph M. Parsons Company Limited”, ως
τεχνικό ή και ειδικό διοικητικό προσωπικό για την εκπλήρωση των καθηκόντων του συμβούλου
μηχανικού βάσει της Σύμβασης Ανάπτυξης Αεροδρομίου που κυρώθηκε με το Νόμο 2338/95 και
για όλη τη διάρκεια του έργου μέχρις ολοκληρώσεώς του και οι οποίοι εξαιρούνται από τη
διαδικασία προέγκρισης ή εφοδιασμού με άδεια εργασίας ή παραμονής. Τα ονόματα και στοιχεία
των εκάστοτε προσλαμβανομένων και των μελών των οικογενειών τους υποβάλλονται στην οικεία
Επιθεώρηση Εργασίας από την εταιρεία Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Α.Ε.» - προσθ. περ. ια με την
υπ’ αριθμ. 34527/14-30 Οκτ. 1996 (ΦΕΚ-983 Β) απόφαση Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών
Ασφαλίσεων και Δημόσιας Τάξης).
96 Π.Δ. 5/1998 (ΦΕΚ Α’ 15/21-01-1998), «Προϋποθέσεις και διαδικασία έλευσης και

εγκατάστασης μελών οικογένειας αλλοδαπού».

~ 45 ~
άγαμα τέκνα αλλά και οι γονείς του97 εφόσον πριν από την άφιξη του αλλοδαπού
συνοικούσαν και συντηρούνταν από τον ίδιο. Τα μέλη της οικογένειας του
αλλοδαπού λαμβάνουν άδεια παραμονής η οποία ακολουθεί την τύχη της άδειας
διαμονής του συντηρούντος μέλους ενώ μέλη οικογένειας που ενηλικιώνονται,
δύναται να λάβουν αυτοτελή άδεια διαμονής εφόσον αποδείξουν επαρκείς
πόρους προς κάλυψη των αναγκών στέγασης και συντήρησης αυτών, με την
επιφύλαξη ότι η τύχη της άδειάς τους συνεχίζει να ακολουθεί την τύχη της άδειας
παραμονής του συντηρούντος μέλους.

Με το αρθ. 15 ο νόμος προβλέπει τη χορήγηση άδειας διαμονής για σπουδές. αρθ. 15

Ειδικότερα, σε αλλοδαπό που έχει επιλεγεί για φοίτηση σε σχολή της ημεδαπής,
παρέχεται ειδική θεώρηση εισόδου και άδεια παραμονής ετήσιας ισχύος η οποία
ανανεώνεται κατ’ έτος και μέχρι την αποφοίτησή του. Η συγκεκριμένη άδεια
χορηγείται για την εκπόνηση τόσο προπτυχιακών όσο και μεταπτυχιακών
σπουδών. Σε κάθε περίπτωση, για τη χορήγηση ή ανανέωση της άδειας
παραμονής λόγω σπουδών, λαμβάνεται υπόψη ‘ιδιαίτερα η επιμέλεια και
πρόοδος, ο χρόνος φοίτηση σε κάθε έτος σπουδών, η εξ ιδίων επαρκής κάλυψη των
δαπανών διαβίωσης, φοίτησης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και η μη
ύπαρξη σοβαρών λόγων, αφορώντων τη δημόσια τάξη και ασφάλεια και τη
δημόσια υγεία’.

Με το αρθ. 16 ορίζονται οι διαδικασίες προσφυγής επί απορριφθεισών αιτήσεων

χορήγησης ή ανανέωσης άδειας παραμονής και το με το αρθ. 17 ορίζονται
ζητήματα αδειοδότησης σε ομογενείς. Στο αρθ. 18 περιγράφονται οι
υποχρεώσεις του κατόχου άδειας παραμονής οι οποίες είναι: α) αλλοδαπός,
κάτοχος άδειας παραμονής που εξέρχεται από τη χώρα, υποχρεούται να
επιστρέψει σε αυτήν όχι πλέον των 2 μηνών από την έξοδό του και μόνο εφόσον
η άδειά του εξακολουθεί να ισχύει. Μετά την πάροδο των 2 μηνών η επανείσοδος
του αλλοδαπού υπόκειται στη διαδικασία της αρχικής προέγκρισης, β) η άδεια
βραχεία παραμονής παύει να ισχύει με την έξοδο του αλλοδαπού από τη χώρα, γ)
αλλοδαπός, κάτοχος άδειας παραμονής οφείλει να αναχωρήσει χωρίς άλλη
ειδοποίηση μέχρι την ημερομηνία λήξης της ισχύος της εκτός αν 15 ημέρες πριν
από τη λήξη της υποβάλει αίτηση παράτασης, δ) μη έγκριση παραμονής ή
ανανέωσης αυτής συνεπάγεται την υποχρέωση άμεσης εγκατάλειψης του
ελληνικού εδάφους, χωρίς άλλες διατυπώσεις.

Με το αρθ. 2198 ορίζονται οι προϋποθέσεις χορήγησης άδειας εργασίας σε

αλλοδαπούς, με ρητή πρόβλεψη κάλυψης κενών εργασιακών θέσεων πρωτίστως
από ανέργους από κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα της χώρας, προτιμωμένων των
ημεδαπών και κοινοτικών υπηκόων, των ομογενών αλλά και των αλλοδαπών

97παρ. 2, αρθ. 14.

98βλ. ΚΥΑ 4803/13/8-α/1992 (ΦΕΚ Β’ 498/31-07-1992), «Όροι και διαδικασία για τη χορήγηση,
ανανέωση και ανάκληση των αδειών εργασίας σε αλλοδαπούς καθώς και επιβολή χρηματικής
εγγύησης για έξοδα επαναπατρισμού σε βάρος των καλούντων αλλοδαπούς» καθώς και την ΚΥΑ
4803/13/8-ιε/1993 (ΦΕΚ Β’ 696/09-09-2013) που την τροποποίησε.
~ 46 ~
που έχουν χαρακτηριστεί ως πρόσφυγες και διαμένουν νόμιμα στο ελληνικό
έδαφος.

Το αρθ. 2299 προβλέπει τη διαδικασία προέγκρισης εισόδου αλλοδαπού για

εργασία. Από αυτήν εξαιρείται100 το προσωπικό που ανήκει σε εταιρείες καθώς
και σε επιχειρήσεις του αναπτυξιακού Ν.Δ. 2687/1953, αλλοδαποί τεχνικοί
απασχολούμενοι σε βιομηχανίες ή μεταλλεία, αλλοδαποί αθλητές και οι
πρόσφυγες. Με την παρ. 7, εισάγεται για πρώτη φορά το θεσμικό πλαίσιο του
προγραμματισμού παροχής ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής εξαρτημένης
εργασίας που χορηγούνται κατ’ έτος σε αλλοδαπούς, κατά υπηκοότητα,
επάγγελμα και χρονική διάρκεια στις διάφορες περιοχές της Χώρας. Κατά το
στάδιο της κατάρτισης της ανωτέρω απόφασης ο Υπουργός Εργασίας ζητά τις
έγγραφες προτάσεις του ΟΑΕΔ, του συνδικαλιστικού οργάνου των εργαζομένων
και των εργοδοτών.

Στο αρθ. 23101 ορίζονται λεπτομέρειες για τη χορήγηση της άδειας εργασίας η
οποία χορηγείται από την αρμόδια αστυνομική αρχή του τόπου διαμονής του
αιτούντος. Η άδεια εργασίας ισχύει για ορισμένη χρονική περίοδο και χορηγείται
για συγκεκριμένο εργοδότη, είδος απασχόλησης και τόπο εργασίας ενώ
μεταβολή ενός εκ των όρων αυτών χωρίς προηγούμενη έγκριση συνεπάγεται την
ανάκληση της άδειας εργασίας.

Στο κεφ. ΣΤ’ του νόμου ορίζονται ζητήματα περί προσφύγων. Πιο συγκεκριμένα,
το αρθ. 24 προβλέπει ζητήματα αναγνώρισης και περίθαλψης προσφύγων ενώ
το αρθ. 25 ρυθμίζει τη διαδικασία αναγνώρισης προσφύγων. Σε ό,τι αφορά στο
αντικείμενο της παρούσας μελέτης, αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τις διατάξεις της
παρ. 3, αρθ. 25, ‘αίτηση αλλοδαπού που υποβάλλεται κατά τρόπο έκδηλα
καταχρηστικό, ιδιαίτερα προς εξυπηρέτηση σκοπών μετανάστευσης ή ματαίωσης
νόμιμα διαταχθείσης απομάκρυνσής του από το ελληνικό έδαφος, απορρίπτεται με
απόφαση του Υπουργού Δημόσιας Τάξης (…)’.

Το κεφ. Ζ’ περιλαμβάνει προβλέψεις σχετικά με περιορισμούς στην ελεύθερη

κίνηση των αλλοδαπών και τις απελάσεις. Με το αρθ. 26 ορίζεται ότι με πρόταση
των Υπουργών Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας και Δημόσιας Τάξης, δύναται να
απαγορεύεται η διαμονή ή η εγκατάσταση αλλοδαπών-αλλογενών σε ορισμένες

99 Κατά το χρονικό διάστημα ισχύος του νόμου, θα εκδοθούν οι εξής Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις
με θέμα «Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών εργασίας αλλοδαπών»: ΚΥΑ 33140/1995 (ΦΕΚ Β’
181/16-03-1995), ΚΥΑ 33357/1996 (ΦΕΚ Β’ 442/11-06-1996), ΚΥΑ 33266/1997 (ΦΕΚ Β’
605/18-07-1997), ΚΥΑ 33218/1998 (ΦΕΚ Β’ 589/15-06-1998), ΚΥΑ 33207/1999 (ΦΕΚ Β’
708/19-05-1999) και ΚΥΑ 30426/2000 (ΦΕΚ Β’ 803/30-06-2000).
100 βλ. και ΚΥΑ 4803/13/9-α/1992 (ΦΕΚ Β’ 397/19-06-1992), «Εξαιρέσεις αλλοδαπών από την

υποχρέωση τήρησης της διαδικασίας προέγκρισης ή εφοδιασμού με άδεια εργασίας» και τις ΚΥΑ
34527/1996 (ΦΕΚ Β’ 984/30-10-1996), ΚΥΑ 30261 (ΦΕΚ Β’ 366/24-03-2000) και ΚΥΑ
30300/2001 (ΦΕΚ Β’ 198/01-03-2001) που την συμπλήρωσαν.
101 βλ. ΚΥΑ 4803/13/17-6/1993 (ΦΕΚ Β’ 2/07-01-1993), «Αρμοδιότητα Υπηρεσιών Υπουργείου

Δημοσίας Τάξεως για τη χορήγηση αδειών εργασίας για ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων».
~ 47 ~
γεωγραφικές περιοχές της χώρας. Με το αρθ. 27102 προβλέπονται οι περιπτώσεις
κατά τις οποίες καθίσταται δυνατή η διοικητική απέλαση οι οποίες είναι: α)
καταδίκη σε κάθειρξη ή φυλάκιση103, β) παράβαση των διατάξεων του νόμου, γ)
η παρουσία στο ελληνικό έδαφος κρίνεται επικίνδυνη για τη δημόσια τάξη ή
ασφάλεια της χώρας ή τη δημόσια υγεία, δ) εμφανίζεται ενώπιον των ελληνικών
αρχών με διαφορετική κάθε φορά ιθαγένεια. Κατά το αρθ. 28, η απέλαση
απαγορεύεται εφόσον ο αλλοδαπός α) είναι ανήλικος και η γονική του
οικογένεια διαμένει στην Ελλάδα, β) είναι μητέρα ημεδαπού ανηλίκου με τον
οποίο συγκατοικεί και διατρέφει ή γονεάς ημεδαπού ανηλίκου, ο οποίος έχει τη
γονική μέριμνα, γ) έχει υπερβεί το 80ο έτος της ηλικίας του και δεν συντρέχει
λόγος που να αφορά την εθνική ασφάλεια της χώρας.

Με το κεφ. Η’ θεσπίζονται οι υποχρεώσεις των ατόμων που εμπίπτουν στο πεδίο

εφαρμογής του υπόψη νόμου. Με το αρθ. 30104 ορίζεται υποχρέωση σε κάθε
άτομο που με οποιονδήποτε τρόπο παρέχει διαμονή σε αλλοδαπό να ενημερώνει
αμέσως την αρμόδια αστυνομική αρχή τόσο για την άφιξη όσο και για την
αναχώρησή του. Με το αρθ. 31 ορίζονται οι υποχρεώσεις υπηρεσιών και
υπαλλήλων και συγκεκριμένα αυτές των διευθυντών φυλακών και κρατητηρίων
αλλά και γενικά των υπηρεσιών του δημοσίου τομέα. Ως προς τη δεύτερη
κατηγορία, εισάγεται ρύθμιση, η οποία ισχύει στο βασικό της πυρήνα μέχρι και
σήμερα105, σύμφωνα με την οποία δημιουργείται υποχρέωση μη εξυπηρέτηση μη
νομίμως διαμενόντων αλλοδαπών με εξαίρεση τα θεραπευτήρια και τις κλινικές,
όταν πρόκειται περί αλλοδαπών που εισάγονται εκτάκτως για νοσηλεία.

Τέλος, με το αρθ. 32 ορίζονται οι υποχρεώσεις των αλλοδαπών, οι οποίες επίσης

εν πολλοίς διατηρούνται στο γενικό τους περίγραμμα ίδιες και με το ισχύον
θεσμικό πλαίσιο106 και είναι η δήλωση εντός μηνός στην αρμόδια αστυνομική
αρχή του τόπου κατοικίας του α) της αλλαγής της κατοικίας του, β) κάθε
μεταβολή της αστικής του κατάστασης, ιδίως δε την αλλαγή υπηκοότητας, τη
σύναψη ή διάλυψη γάμου ή τη γέννηση τέκνου, γ) την αλλαγή του διαβατηρίου
του και την απώλεια αυτού ή της άδειας παραμονής του.

Το κεφ. Θ’107 προβλέπει σειρά ποινικών και διοικητικών κυρώσεων επί

παραβάσεων διατάξεων του νόμου όπως επιβολές ποινών σε πλοιάρχους108 ή

102 βλ. ΚΥΑ 4803/13/7α/1992 (ΦΕΚ Β’ 407/26-06-1992), «Καθορισμός λεπτομερειών για την
εκτέλεση αποφάσεων απέλασης αλλοδαπών».
103 Χωρίς οποιαδήποτε άλλη προϋπόθεση, όπως τέθηκε αργότερα στην εξέλιξη του θεσμικού

πλαισίου (π.χ. τελεσίδικη καταδικαστική απόφαση φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους).

104 βλ. ΥΑ 4803/13/4-μβ’ (ΦΕΚ Β’ 918/08-11-1995), «Υποχρεώσεις προσώπων που παρέχουν

διαμονή σε αλλοδαπούς. Δελτία Άφιξης – Αναχώρησης».

105 Αρθ. 26, ν.4251/2014

106 Αρθ. 22, ό.π.

107 βλ. ΚΥΑ 4803/13/13α/1992 (ΦΕΚ Β’ 667/11-11-1992), «Τρόπος επιβολής, είσπραξης,

διαχείρισης και αναπροσαρμογής του προστίμου που επιβάλλεται στους εργοδότες και αλλοδαπούς
για παραβάσεις της νομοθεσίας περί αλλοδαπών» καθώς και την ΚΥΑ 4803/13/23γ’/1993 (ΦΕΚ Β’
544/27-07-1993) που την τροποποίησε.
~ 48 ~
κυβερνήτες πλωτών μέσων ή αεροπλάνων που μεταφέρουν από το εξωτερικό
αλλοδαπούς οι οποίοι δεν έχουν δικαίωμα εισόδου στο ελληνικό έδαφος, με
ποινή φυλάκισης ενός έτους και από 100.000 έως 1.000.000 δραχμές ανά
μεταφερόμενο αλλοδαπό. Εάν η μεταφορά εκτελείται κατ’ επάγγελμα τότε
επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον 2 ετών και χρηματική ποινή 500.000 έως
5.000.000 δραχμών ανά μεταφερόμενο αλλοδαπό. Για εκείνους που
διευκολύνουν είσοδο στη χώρα αλλοδαπού χωρίς να υποβληθεί στους ελέγχους
του αρθ. 4 προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 3 μηνών και χρηματικό
πρόστιμο τουλάχιστον 100.000 δραχμών.

Κατά τ’ άλλα, (παρ. 7), αυτός που απασχολεί109 αλλοδαπό με οποιονδήποτε

τρόπο, χωρίς άδεια εργασίας τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 3 μηνών και
χρηματική ποινή τουλάχιστον 100.000 δραχμών. Σε περίπτωση υποτροπής,
επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον 6 μηνών και χρηματική ποινή τουλάχιστον
300.000 δραχμών. Επιπλέον, δύναται να επιβάλλεται και διοικητικό πρόστιμο
από 30.000 έως 200.000 δραχμές ενώ σε περίπτωση καταδίκης του υπαιτίου, ο
Υπουργός Δημόσιας Τάξης δύναται να διατάξει το κλείσιμο του καταστήματος ή
επιχείρησης για χρονικό διάστημα από 1 έως 6 μήνες.

Για εκείνους που διευκολύνουν την παράνομη παραμονή αλλοδαπού ή

δυχεραίνουν τις έρευνες των αστυνομικών αρχών για τον εντοπισμό, σύλληψη
και απέλασή του προβλέπεται φυλάκιση τουλάχιστον 3 μηνών και χρηματική
ποινή τουλάχιστον 100.000 δραχμών. Τέλος, αλλοδαπός που παραμένει στο
ελληνικό έδαφος για χρονικό διάστημα μέχρι 30 ημέρες από τη λήξη της άδειας
παραμονής του, υποχρεούται κατά την αναχώρησή του σε καταβολή τέλους
διπλάσιου του αντιστοιχούντος για τη χορήγηση άδειας παραμονής.

Σημειώνεται τέλος ότι με τον υπόψη νόμο, ύστερα από τροποποίηση που
δέχθηκε με το αρθ. 13, ν.2713/1999, εισάγεται για πρώτη φορά στην ελληνική
έννομη τάξη η άδεια διαμονής για Εξαιρετικούς λόγους, ως αρθ. 13Α.

ΠΔ 358 & 359/1997 (ΦΕΚ Α’ 240/28-11-1997)

Συνοπτική παρουσίαση των νομοθετημάτων

Καταγραφή και νομιμοποίηση των παρανόμως διαμενόντων αλλοδαπών στη χώρα μέσα από μια
ιδιαίτερα σύνθετη διαδικασία συγκέντρωσης δικαιολογητικών – Πρόβλεψη για χορήγηση καρτών
Προσωρινής Άδειας Παραμονής (εξάμηνης διάρκειας) και Περιορισμένης Χρονικής Διάρκειας (μέχρι 5
έτη, ανανεούμενης), αντίστοιχα για κάθε Π.Δ. – Παύση κάθε διαδικασίας δίωξης, απέλασης,
ποινικών ή διοικητικών κυρώσεων στους υπαγόμενους – Πρόβλεψη για εξασφάλιση της
οικογενειακής ενότητας – Σύσταση και σύμφωνη γνώμη Επιτροπών για τη χορήγηση των καρτών και

108 βλ. KYA 3312.20α/02/94 (ΦΕΚ Β’ 371/19-05-1994), «Υποχρεώσεις πλοιάρχων, ναυτικών

πρακτόρων και πλοιοκτητών για έξοδα συντήρησης και επαναπατρισμού αλλοδαπών ναυτικών που
εισέρχονται παράνομα στη χώρα».
109 ΚΥΑ 4803/13/13-λδ’ (ΦΕΚ Β’ 298/10-03-2000), «Αναπροσαρμογή του προστίμου που

επιβάλλεται στους εργοδότες που απασχολούν αλλοδαπούς χωρίς άδεια».

~ 49 ~
 την εξέταση των προσφυγών.

Τα Προεδρικά Διατάγματα 358 και 359 του 1997 δημοσιεύονται στο ίδιο ΦΕΚ,
εκδίδονται κατ’ εξουσιοδότηση του αρθ. 16, ν.2434/1996 και για περισσότερο
από 3 χρόνια αποτελούσαν το νομικό εργαλείο της Διοίκησης για τη διαχείριση
(καταγραφή και νομιμοποίηση) εκατοντάδων χιλιάδων υπηκόων τρίτων χωρών
που έως τότε διαβιούσαν παράνομα στη χώρα. Συνολικά η δαπάνη που
προϋπολογίζεται να επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό110 για τα 5
τουλάχιστον οικονομικά έτη, σύμφωνα με τα προοίμια των διαταγμάτων,
ανέρχεται σε πάνω από 5,5δις δραχμές111.

Σε ό,τι αφορά στο ΠΔ 358/1997112, το οποίο φέρει τον τίτλο «Προϋποθέσεις και
διαδικασία για τη νόμιμη παραμονή και εργασία αλλοδαπών στην Ελλάδα, που είναι
υπήκοοι των Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης» έχει ως σκοπό την
«καταγραφή των αλλοδαπών που διαμένουν παράνομα στην Ελλάδα και είτε
απασχολούνται είτε αναζητούν απασχόληση καθώς και η έναρξη της διαδικασίας
που θα οδηγήσει στην νομιμοποίησή τους, υπό ορισμένες προϋποθέσεις113». Με το
αρθ. 2 ορίζονται η μέθοδος και τα μέσα καταγραφής των αλλοδαπών που
διαμένουν στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, τίθεται προθεσμία πέντε μηνών (από
01/01/1998 έως 31/05/2018) στους υπαγόμενους στο ΠΔ αλλοδαπούς να
εμφανιστούν στο πλησιέστερο γραφείο απασχόλησης του ΟΑΕΔ του τόπου
διαμονής τους και να αιτηθούν χορήγηση Κάρτα Προσωρινής Άδειας σύμφωνα με
το Διάταγμα της παρ. 5 του αρθ. 16, ν.2434/1996. Μαζί με την αίτηση ο
αλλοδαπός οφείλει να προσκομίσει: α) υπεύθυνη δήλωση όπου θα αναφέρει σειρά
προσωπικών στοιχείων και απασχόλησης, β) διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό
έγγραφο, γ) βιβλιάριο ασφάλισης δημοσίου φορέα ή αποδεικτικό υποβολής
αίτησης για τη χορήγηση βιβλιαρίου, εφόσον υπάρχουν, δ) αντίγραφο ιδιωτικού
συμφωνητικού εργασίας, εφόσον υπάρχει, ε) πιστοποιητικό υγείας ημεδαπού
κρατικού νοσοκομείου ότι ο αλλοδαπός δεν πάσχει από μολυσματική νόσο που
αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, στ) πιστοποιητικό ποινικού μητρώου
τύπου Α από την Εισαγγελία και πιστοποιητικό του Υπ. Δημόσιας Τάξης περί μη
εγγραφής στον κατάλογο ανεπιθυμήτων αλλοδαπών, ζ) έγγραφα ή λοιπά στοιχεία
με τα οποία αποδεικνύεται ο χρόνος παραμονής του αλλοδαπού στη χώρα,
εφόσον υπάρχουν.

Στον αλλοδαπό που υποβάλλει την παραπάνω αίτηση, ο ΟΑΕΔ χορηγεί έγγραφο
πιστοποίησης της κατάθεσης αυτής, η οποία καλείται «Κάρτα Προσωρινής Άδειας
Παραμονής», επέχει θέσης προσωρινής άδειας εργασίας και σύμφωνα με το

110 Συγκεκριμένα, τον προϋπολογισμό του ΟΑΕΔ ο οποίος αναλαμβάνει την εφαρμογή τους.
111 Σχετικά με τη διαδικασία σύνταξης και οριστικοποίησης του σχεδίου του υπόψη Π.Δ., βλ. τα
αριθ. 510/1997 Πρακτικά Συνεδριάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας, Τμήμα Ε’, της 22ας
Οκτωβρίου 1997 ως προς τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες νομικές και νομοτεχνικές επισημάνσεις του
εισηγήτη και Παρέδρου του ΣτΕ κ. Ι. Μαντζουράνη.
112 Για τις τροποποιήσεις που δέχτηκε, βλ. ΠΔ 241/98, αρθ. 73, ν.2676/1999, αρθ. 17,

ν.2713/1999.
113 αρθ. 1, παρ. 1.

~ 50 ~
τελευταίο εδάφιο της παρ. 3 του αρθ. 2 «το εν λόγω έγγραφο υποχρεούται ο
αλλοδαπός να φέρει συνεχώς μαζί του». Η ισχύς της κάρτας αυτής, ανεξαρτήτως
του χρόνου χορήγησής της λήγει την 31η Δεκεμβρίου 1998. Με την αρ.πρωτ.
Β122887/29-12-1997 απόφαση του ΟΑΕΔ, κατ’ εξουσιοδότηση του αρθ. 2, παρ. 6,
του ΠΔ 358/1997 ορίστηκε το περιεχόμενο και ο τύπος της Κάρτας Προσωρινής
Άδειας Παραμονής114.

Στο αρθ. 3 ορίζονται οι υποχρεώσεις των εργοδοτών. Ανεξάρτητα από τη δήλωση

του αλλοδαπού ως προς την απασχόλησή του, εργοδότες που απασχολούν
παρανόμως διαμένοντες αλλοδαπούς οφείλουν και αυτοί να ενημερώσουν την
υπηρεσία του ΟΑΕΔ, παράλειψη δε αυτής της υποχρέωσης δεν αποσείει τις εκ
μέρους του έναντι του αλλοδαπού και των ασφαλιστικών ταμείων εργασιακές και
κοινωνικοασφαλιστικές υποχρεώσεις, ως εάν η εργασία προερχόταν με βάση
νόμιμη σύμβαση εργασίας.

Με το αρθ. 4 ορίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των αλλοδαπών. Οι

κάτοχοι Κάρτας Προσωρινής Άδειας Παραμονής απολαμβάνουν τα ίδια εργασιακά
δικαιώματα και έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις με τον Έλληνα εργαζόμενο από
πλευράς αμοιβής, όρων και συνθηκών εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των
ασφαλιστικών του δικαιωμάτων και των λοιπών οικονομικών υποχρεώσεων και
εισφορών. Επιπλέον, με την παρ. 3 ορίζεται υποχρέωση οριζοντίως όλων
ανεξαιρέτως των υπηρεσιών της δημόσιας διοίκησης να συναλλάσσονται με τους
παραπάνω αλλοδαπούς, εφόσον αυτοί είναι κάτοχοι της κάρτας. Τέλος, με το αρθ.
5 παρέχεται η επί της ουσίας νομιμοποίηση που παρέχει το εν λόγω Π.Δ., καθώς με
τις διατάξεις του παύονται οι διώξεις και κάθε είδους ποινικές και διοικητικές
κυρώσεις που προέβλεπε το ισχύον τότε θεσμικό πλαίσιο του αρθ. 33,
ν.1975/1991 ενώ τυχόν εκκρεμείς σχετικές διαδικασίες αναστέλλονται μέχρι
πέρατος των προθεσμιών του Π.Δ.

Το Π.Δ. 359/1979115, το οποίο ομοίως εκδίδεται κατ’ εξουσιοδότηση των

διατάξεων του αρθ. 16, ν.2434/1996116, ρυθμίζει τα ζητήματα σχετικά με τη
χορήγηση της Κάρτας Παραμονής Περιορισμένης Χρονικής διάρκειας σε
αλλοδαπούς. Σύμφωνα με το αρθ. 1, «σκοπός του παρόντος διατάγματος είναι η
αντιμετώπιση του προβλήματος της παράνομης οικονομικής μετανάστευσης (…)».
Οι διατάξεις του εφαρμόζονται μόνο σε εκείνους τους αλλοδαπούς που είναι ήδη

114 Ως προς το περιεχόμενό της, έφερε τις εξής πληροφορίες: αριθμό μητρώου, επώνυμο, όνομα,
όνομα πατρός, αριθμό διαβατηρίου, χώρα προέλευσης, δ/νση κατοικίας, ημ/νία έκδοσης της
κάρτας, χρόνο ισχύος, εκδούσα αρχή, οδηγίες για τη χορήγησή της και τυχόν περιορισμούς. Ως προς
τον τύπο, η απόφαση αναφέρει ότι η κάρτα «θα φέρει το εθνόσημο της Ελληνικής Δημοκρατίας, θα
έχει διαστάσεις 14,50 x 9 εκατοστά, θα είναι λευκού χρώματος και μετά την έκδοσή της θα
πλαστικοποιείται από την Υπηρεσία που την εκδίδει».
115 Για τις τροποποιήσεις που δέχτηκε, βλ. ΠΔ 242/98, αρθ. 73, ν.2676/1999, αρθ. 17 & 20,

ν.2713/1999.
116 Σχετικά με τη διαδικασία σύνταξης και οριστικοποίησης του σχεδίου του υπόψη Π.Δ., βλ. τα

αριθ. 511/1997 Πρακτικά Συνεδριάσεως του Συμβουλίου της Επικρατείας, Τμήμα Ε’, της 22ας
Οκτωβρίου 1997 ως προς τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες νομικές και νομοτεχνικές επισημάνσεις του
εισηγήτη και Παρέδρου του ΣτΕ κ. Ι. Μαντζουράνη.
~ 51 ~
εφοδιασμένοι με την Κάρτα Προσωρινής Άδειας Παραμονής ή έχουν αιτηθεί τη
χορήγησή της.

Το αρθ. 2 περιγράφει τις προϋποθέσεις χορήγησης της κάρτας παραμονής

περιορισμένης χρονικής διάρκειας, οι οποίες είναι: α) η υποβολή της αίτησης του
αρθ. 2, του ΠΔ 358/1997, β) η προσκόμιση, μέχρι 30 Ιουλίου 1997 ορισμένων
δικαιολογητικών σχετικά με την εργασιακή και ασφαλιστική του κατάσταση. Στη
συνέχεια, ο ΟΑΕΔ εκδίδει την «Κάρτα Παραμονής Περιορισμένης Χρονικής
Διάρκειας» μετά από σύμφωνη γνώμη Επιτροπής117.

Με το αρθ. 3 ορίζονται οι προϋποθέσεις κλιμάκωσης της ισχύος της εν λόγω

κάρτας με τη διάρκεια αυτής να κυμαίνεται από 1 έως 5 (παρ. 5) έτη. Τα στοιχεία
που λαμβάνονται υπόψη για την κλιμάκωση118 είναι α) το είδος της εκτελούμενης
εργασίας, β) η κατάσταση της αγοράς εργασίας, γ) το γενικότερο συμφέρον της
εθνικής οικονομίας. Δυνατότητα ανανέωσης υφίσταται για 2 έτη κάθε φορά, υπό
προϋποθέσεις που σχετίζονται μεταξύ άλλων και με το πραγματοποιηθέν
εισόδημα119 του αλλοδαπού ενώ υπάρχει πρόβλεψη για εξασφάλιση της
οικογενειακής ενότητας, κατά τους όρους των παρ. 2 έως 4, αρθ. 14, ν.1975/1991.

Με το αρθ. 5 συγκροτείται Ειδική Επιτροπή από εκπροσώπους Υπουργείων και

φορέων με σκοπό α) την κατ’ εξαίρεση και μόνο για σοβαρούς ανθρωπιστικούς
λόγους χορήγηση της Κάρτας Παραμονής Περιορισμένης Χρονικής Διάρκειας, β)
να αποφαίνεται τελεσίδικα επί προσφυγών των ενδιαφερομένων αλλοδαπών
κατά αρνητικών αποφάσεων του ΟΑΕΔ. Οι προσφυγές ασκούνται σε
αποκλειστική προθεσμία 15 ημερών από την κοινοποίηση της σχετικής αρνητικής
απόφασης του ΟΑΕΔ ενώ για το διάστημα που θα μεσολαβεί μέχρι την τελική
κρίση της Διοίκησης, ο ΟΑΕΔ θα χορηγεί πιστοποίηση κατάθεσης προσφυγής η
οποία θα επέχει θέση προσωρινού τίτλου παραμονής.

Με τα αρθ. 6 & 7 ορίζονται οι ασφαλιστικές υποχρεώσεις των εργοδοτών και τα

δικαιώματα των αλλοδαπών εργαζομένων καθώς και οι κυρώσεις που

117 Η Επιτροπή αποτελείται έναν Πρωτοδίκη, εκπρόσωπο της Επιθεώρησης Εργασίας, της
Αστυνομικής Διεύθυνσης, του Εργατικού κέντρου, εκπρόσωπο εργοδοτικής οργάνωσης, μετά από
εισήγηση του Διευθυντή του τοπικού γραφείου του ΟΑΕΔ (βλ. ενδεικτικά το ΦΕΚ Β’ 1119/23-10-
1998 περί συγκρότησης των Επιτροπών αλλά και την ΚΥΑ 2032226/3163/0022/98 της 02ας
Ιουνίου 1998 (ΦΕΚ 605 Β) σχετικά με τον καθορισμό της αμοιβής των μελών των Επιτροπών
αυτών, η οποία για τα έτη 1998 και 1999 προϋπολογίζεται στα 315.280.000 δραχμές (50.000 δρχ
μηνιαίως για τον Πρόεδρο και 40.000 δραχμές για τα μέλη για 4 συνεδριάσεις το μήνα) αλλά και
την ΚΥΑ 2039710/4570/0022/30.6.98 (ΦΕΚ 732 Β’/1998) με το ίδιο θέμα με την οποία το
ανωτέρο ποσό εντός 28 ημερών αναδιαμορφώνεται αυξανόμενο σε 630.560.000 δραχμές (80.000
δρχ για τον Πρόεδρο και 60.000 δρχ για τα μέλη) πλην των Επιτροπών Ν. Αττικής και Πειραιώς
όπου τα ποσά ανέρχονται σε 100.000δρχ και 75.000 δρχ αντίστοιχα.
118 Η χρονική κλιμάκωση αποφασίζεται ομοίως με σύμφωνη γνώμη της πιο πάνω Επιτροπής.

119 Σύμφωνα με το αρ.πρωτ. Β121051/11-10-1999 έγγραφο του Υπ. Εργασίας και Κοινωνικών

Ασφαλίσεων, για την ανανέωση της ‘Πράσινης Κάρτας’ ο αλλοδαπός «θα πρέπει να αποδείξει
εισόδημα 1.005.450 δραχμών για κάθε έτος ισχύος της Πράσινης Κάρτας του» (6.703δρχ
(ημερομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη το 1999) επί 150 ημερομίσθια).
~ 52 ~
επιβάλλονται, κατ’ αναλογία με τα προβλεπόμενα στις σχετικές διατάξεις των
άρθ.4-5, του ΠΔ 358/1997.

Τα υπόψη Προεδρικά Διατάγματα θα τροποποιηθούν με τα Π.Δ. 241 & 242/1998

(ΦΕΚ Α’ 180/29-07-1998), με το αρθ. 73, ν.2676/1999 καθώς και με το αρθ. 17,
ν.2713/1999120.

ν.2910/2001 (ΦΕΚ Α’ 91/02-05-2001)

Συνοπτική παρουσίαση του νομοθετήματος

Ο συντονισμός της μεταναστευτικής πολιτικής ανατίθεται στο ΥΠΕΣΔΔΑ και υλοποιείται από την
κεντρική Υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης και από τις αντίστοιχες υπηρεσίες στις
Περιφέρειες – Προβλέπεται σύσταση Γραφείων Ευρέσεως Εργασίας στις Ελληνικές Προξενικές Αρχές
– Οι άδειες διαμονής χορηγούνται πλέον από τον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας και όχι από την
οικεία Αστυνομική Διεύθυνση – Δημιουργείται Επιτροπή Μετανάστευσης σε κάθε Περιφέρεια –
Κατοχυρώνονται δικαιώματα των αλλοδαπών όπως η πρόσβαση των ανηλίκων στην εκπαίδευση, στο
σύστημα δικαιοσύνης και στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης – Ρυθμίζονται υποχρεώσεις και
κυρώσεις για αλλοδαπούς, εργοδότες, δημόσιες υπηρεσίες και ιδιώτες – Παρέχεται πρόγραμμα
νομιμοποίησης παρανόμως παραμενόντων αλλοδαπών.

Συνοπτική παρουσίαση της σχετικής νομοθετικής παραγωγής121

ν.3202/2003, παρ. 8, αρθ. 25, ν.3013/2002, αρθ. 23, Εγγρ. 31372/20-8-2002, ν.3057/2002,
ν.3064/2002, ν.3074/2002, ν.3103/2003, ΚΥΑ 17529/2003, ΚΥΑ 4000/2/7-α’/2003, ν.3146/2003, ΚΥΑ
63574/2003, ν.3153/2003, ν.3169/2003, Εγκ.38/2003, ν.3202/2003, ν.3207/2003, ν.3416/2003,
ν.3242/2004, ν.3254/2004, ν.3274/2004, Εγκ. 12/2014, αρθ. 25, ν.3242/2004, ν.3320/2005, παρ. 10,
αρθ. 91, ν.3386/2005, παρ. 4α, αρθ. 26, ν.3448/2006, αρθ. 5, ν.4285/2014

120 Ως προς τη διαδικασία νομιμοποίησης των τέκνων των κατόχων Πράσινης Κάρτας, βλ. παρ. 4,
εδαφ. 2 του υπόψη άρθρου αλλά και την ΚΥΑ 33974/1999 (ΦΕΚ Β’ 1933/27-10-1999) καθώς και
την αρ.πρωτ. Β127069/15-12-1999 σχετική Εγκύκλιο του Υπ. Εργασίας και Κοινωνικών
Ασφαλίσεων.
121 Για αναλυτικότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στον Πίνακα ελληνικού θεσμικού πλαισίου για τη

Μετανάστευση που βρίσκεται στο Παράρτημα.

~ 53 ~
α) Εισηγητική έκθεση
Στις 7/12/2000 εισάγεται στη Βουλή το σχέδιο νόμου «Είσοδος και παραμονή Εισηγητική
αλλοδαπών στην Ελληνική Επικράτεια. Κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με έκθεση

πολιτογράφηση και άλλες διατάξεις». Στην κυβέρνηση βρίσκεται το ΠΑΣΟΚ μετά

τις εθνικές εκλογές της 9ης Απριλίου 2000 με πρωθυπουργό τον κ. Κώστα Σημίτη,
Υπ. Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης την κα. Βάσω
Παπανδρέου, Υπ. Εξωτερικών τον κ. Γιώργο Παπανδρέου και Υπ. Εθνικής
Οικονομίας και Οικονομικών τον κ. Γιάννο Παπαντωνίου.

Σύμφωνα με την Εισηγητική Έκθεση, η αλλαγή του υφιστάμενου μέχρι τότε

θεσμικού πλαισίου (δηλαδή του ν.1975/1991) επιβάλλεται όχι μόνο γιατί αυτό
αποδείχτηκε «απολύτως ανεπαρκές για την αντιμετώπιση του σημερινού
αυξημένου μεταναστευτικού ρεύματος και των ζητημάτων που αυτό δημιουργεί». Η
αύξηση των μεταναστευτικών ροών, κατά το ίδιο κείμενο, αποδίδεται στην
«ραγδαία οικονομική ανάπτυξη της χώρας και στη βελτίωση του εν γένει βιοτικού
επιπέδου των πολιτών της» αλλά και σε μια σειρά παραγόντων που αφορούν το
καθεστώς διαβίωσης στις χώρες προέλευσης των μεταναστών, όπως «οι τοπικές
συρράξεις και οι εμφύλιοι πόλεμοι, η κακή οικονομική κατάσταση πολλών χωρών, η
εξαθλίωση μεγάλων μαζών που στερούνται και τα πλέον απαραίτητα για την
επιβίωσή τους, τα ανελεύθερα καθεστώτα τα οποία εξωθούν στη φυγή κύματα
προσφύγων αλλά και η ελπίδα των αλλοδαπών ότι στην Ελλάδα μπορούν να
καλυτερεύσουν τις συνθήκες διαβίωσής τους».

Η φιλόδοξη στόχευση του νόμου, κατά την Αιτιολογική έκθεση, είναι να

«αντιμετωπιστεί το οξύ πρόβλημα παράνομης εισόδους και παραμονής αλλοδαπών
εργαζομένων και μη (…) μέσω μιας μακροπρόθεσμης μεταναστευτικής πολιτικής
(…) η οποία θα πρέπει να αντιμετωπίζει συνολικά το φαινόμενο της μετανάστευσης
(…) έτσι ώστε να δημιουργηθούν εκείνοι οι μηχανισμοί που θα είναι σε θέση να
ελέγχουν τη ροή του μεταναστευτικού ρεύματος». Η ιστορική ωστόσο
πραγματικότητα απέδειξε ότι ο υπόψη νόμος, ο οποίος είναι ο πιο βραχύβιος
νόμος στη νομοθετική ιστορία της Μετανάστευσης, όχι μόνο δεν ανταποκρίθηκε
στις πραγματικές ανάγκες των μεταναστών και της ελληνικής κοινωνίας αλλά
μάλλον δυσχέρανε την αντιμετώπισή του122.

122 Δεκτικό ιδιαίτερης κριτικής είναι το γεγονός ότι ο ν.2910/2001 υπήρξε όχι μόνο
αποσπασματικός και αποκομμένος από τη διεθνή και ευρωπαϊκή πρακτική που είχε ήδη
διαμορφωθεί (βλ. π.χ. εισήγηση του ειδικού αγορητή του ΚΚΕ, βουλευτή Μαγνησίας κ. Νικολάου
Γκατζή, σελ. 5909 των Πρακτικών της 13ης Μαρτίου 2001) αλλά επιπλέον υπήρξε ένα νομοθέτημα
το οποίο απέτυχε να εναρμονιστεί με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Δημόσιας Διοίκησης η οποία
και εκ των πραγμάτων θα έφερε την ευθύνη και αρμοδιότητα εφαρμογής του, δηλαδή με τον
υπέρμετρο φόρτο που ο νόμος αυτός θα επέβαλε στους νεοσύστατους Καποδιστριακούς δήμους
και κοινότητες. Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο εκ μέρους της Συμπολίτευσης (βουλευτής Βοιωτίας
του ΠΑΣΟΚ κ. Αλέξανδρος Ακριβάκης, σελ. 5914 των Πρακτικών της 13 ης Μαρτίου 2001) όσο και εκ
μέρους της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης (βουλευτής Λακωνίας της Νέας Δημοκρατίας κ. Αθανάσιος
Δαβάκης, σελ. 5896 των Πρακτικών της 13ης Μαρτίου 2001) είχαν εκφραστεί αιτιολογημένες
επιφυλάξεις οι οποίες όμως δεν έγιναν δεκτές, με τα γνωστά, από την κοινή εμπειρία
συναλλασσομένων και εργαζομένων στις σχετικές θέσεις ευθύνης, αποτελέσματα. Σύμφωνα με την
ομιλία του Υφ. Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, κ. Αθανάσιου Νάκου, στην
Ολομέλεια της Βουλής κατά την επί της αρχής συζήτηση του νομοσχεδίου του μετέπειτα
ν.3386/2005, στις 02 Αυγούστου 2005 (σελ. 692 Πρακτικών της Βουλής), «Όταν το Μάρτιο του
~ 54 ~
β) Πρακτικά
Το νομοσχέδιο συζητείται στη Βουλή σε έξι συνεδριάσεις (8123, 13124, 15125, 20126,
27127, 28/3/2001128) και ψηφίζεται την 4/4/2001129. Σε γενικές γραμμές, το
νομοσχέδιο συζητείται χωρίς αντεγκλήσεις και μάλιστα με εκπεφρασμένη
βούληση της τότε πολιτικής ηγεσίας για εξεύρεση συναινετικών λύσεων στα
ζητήματα που θίγει ενώ χαρακτηριστική κατά τη διάρκεια της συζήτησης είναι η
τακτική υποβολή νομοτεχνικών βελτιώσεων οι οποίες συμπλέουν με τις
παρατηρήσεις της Αντιπολίτευσης. Άξια αναφοράς επίσης είναι και θα πρέπει με
έμφαση να σημειωθεί η γνωστική επάρκεια του αντικειμένου σε κρίσιμα σημεία,
τόσο από την επισπεύδουσα Υπ. Εσωτερικών, βουλευτή Β’ Αθηνών κα. Βάσω
Παπανδρέου όσο και κυρίως από τον αρμόδιο Υφυπουργό, βουλευτή Μαγνησίας
Λεωνίδα Τζανή130.

Ωστόσο κεφαλαιώδεις πολιτικές διαφωνίες εκφράστηκαν με τη διαδικασία

νομιμοποίησης131 των παρανόμως διαβιούντων αλλοδαπών, όπως αυτή τελικά
αυτή διατυπώθηκε στο αρθ. 66 του ψηφισμένου νομοσχεδίου, η οποία «κρίθηκε
αναγκαία για να αντιμετωπισθεί ένα έντονο κοινωνικό πρόβλημα στην Ελλάδα,
δηλαδή το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός αλλοδαπών διαμένει παράνομα στην
Ελλάδα, δεν συμμετέχει ισότιμα στην οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου με
τους Έλληνες και τους νόμιμους αλλοδαπούς και αυτό δημιουργεί πολλαπλές
παρενέργειες»132.

Σύμφωνα με τον βουλευτή Ρεθύμνου Ν. Δημοκρατίας Ιωάννη Κεφαλογιάννη133, ο

οποίος επικαλείται πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες «ο αριθμός των

2004 αναλάβαμε το Υπ. Εσωτερικών βρεθήκαμε αντιμέτωποι με μια τραγική πραγματικότητα. Οι

υπηρεσίες που διαχειρίζονταν τις άδειες διαμονής των αλλοδαπών είχαν σχεδόν καταρρεύσει,
αδυνατώντας να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους. Αρκεί να σας αναφέρω ότι η Περιφέρεια Αττικής
είχε να διαχειριστεί 220.000 αιτήσεις αδειών διαμονής, χωρίς αριθμούς πρωτοκόλλου, εκτός αρχείου,
ατάκτως εριμμένες σε διαδρόμους και αποθήκες. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι υπάλληλοι για να πάνε
από το ένα γραφείο στο άλλο περπατούσαν πάνω στους φακέλους». Στην Περιφέρεια Κεντρικής
Μακεδονίας την 01-04-2004, ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 35.000 αιτήσεις (βλ. Πρακτικά της
Βουλής της 02ας Αυγούστου 2005, σελ. 703).
123 Ψηφίζεται επί της αρχής (σσ. 5759-5762 των Πρακτικών).

124 σσ. 5893-5897, 5909 κ.ε. των Πρακτικών

125 σ. 6012-6015.

126 σ. 6133 κ.ε.

127 σ. 6340 κ.ε.

128 σ. 6379-6380.

129 σσ. 6606-6630.

130 Η αξιολογική αυτή κρίση ουδόλως εφορμάται από πολιτικά ελατήρια και κρίνεται ότι θα πρέπει

αβίαστα να προκύπτει στον αναγνώστη και μελετητή των σχετικών συζητήσεων ο οποίος φέρει
έστε και μικρή εμπειρία στη διαχρονική αντιμετώπιση του μεταναστευτικού φαινομένου, από την
πλευρά της Διοίκησης, ιδίως όταν σε μεταγενέστερα νομοθετήματα η σχετική επάρκεια των
αρμοδίων Εισηγητών μπορεί να εγείρει εύλογες επιφυλάξεις ως προς την πληρότητά της.
131 Σύμφωνα με αναφορά στην εισήγηση του βουλευτή ΠΑΣΟΚ Β’ Πειραιά, κ. Γρηγόρη Νιώτη, κατά

την επί της αρχής συζήτηση του νομοσχεδίου του μετέπειτα ν.3386/2005 την 02α Αυγούστου
2005 (βλ. Πρακτικά της Βουλής, σελ. 700), με τις διαδικασίες που προέβλεπε ο ν.2910/2001
τελικώς νομιμοποιήθηκαν 370.000 υπήκοοι τρίτων χωρών.
132 σελ. 6343 Πρακτικών της Βουλής της 27 ης Μαρτίου 2001, εισηγητής πλειοψηφίας βουλευτής

ΠΑΣΟΚ Ν. Θεσσαλονίκης, κ. Θεοχάρης Τσιόκας.

133 σελ. 5916 Πρακτικών της Βουλής της 13ης Μαρτίου 2001.

~ 55 ~
λαθρομεταναστών ανέρχεται στο 1.200.000» δημιουργείται ο κίνδυνος «αλλοίωσης
του πληθυσμού της Ελλάδας» ενώ το υπόψη άρθρο «δημιουργεί προϋποθέσεις
πάρα πολύ επικίνδυνες για τη χώρα». Χαρακτηριστικά επισημαίνει: «Εάν
δημιουργήθηκε ξενοφοβία στη χώρα μας, κυρία Υπουργέ, είναι διότι αυτός ο
αριθμός των λαθρομεταναστών έχει προβεί σε πράξει εγκληματικές, που
αδιαμφισβήτητα φοβίζουν κυρίως την ελληνική περιφέρεια. Και εδώ υπάρχει ο
κίνδυνος η ξενοφοβία να μετατραπεί σε ρατσισμό».

Στον ίδιο ή και οξύτερο τόνο βρίσκεται και ο βουλευτής Σερρών της Αξιωματικής
Αντιπολίτευσης, κ. Ευγένιος Χαϊτίδης. Ενδεικτικά αναφέρει: «Το νομοσχέδιο χωρίς
σοβαρές και διασφαλισμένες προϋποθέσεις νομιμοποιεί τον καθένα ο οποίος
εξευτελίζοντας κάθε έννοια εννόμου τάξεως στην Ελλάδα, μπαινοβγαίνει και θα
συνεχίσει να μπαινοβγαίνει σ’ αυτό το κράτος. (…) ‘Κύριος οίδε’ τι θα γίνει στην
Ελλάδα, όπου περίπου επτακόσιες έως οκτακόσιες χιλιάδες –δεν ξέρουμε και πόσοι
είναι- οργανωμένοι Αλβανοί, σας πληροφορώ, σε ομάδες θα αποτελέσουν την
προφυλακή για τις όποιες αποσταθεροποιητικές ενέργειες μέσα στη χώρα μας. (…)
Όταν εσείς νομιμοποιείτε αυτόματα ένα εκατομμύριο ή περισσότερους μετανάστες
έχετε μετρήσει εάν αυτοί θα βρουν τις αντίστοιχες θέσεις εργασίας; Διότι δεν
πρόκειται γι’ αυτούς οι οποίοι θα έρθουν. Πρόκειται για αυτούς οι οποίοι βρίσκονται
σήμερα στη χώρα (…) Επομένως θα υπάρξει πρόβλημα στους Έλληνες, οι οποίοι θα
συναγωνίζονται και θα συνωθούνται με κάποιους άλλους, για τις ολιγότερες, απ’ ό,τι
είναι σε αριθμό οι ενδιαφερόμενοι, θέσεις εργασίας».

Σύμφωνα τέλος με τον εισηγητή της Ν. Δημοκρατίας, βουλευτή Λακωνίας κ.

Αθανάσιο Δαβάκη134, «Η χαλάρωση των διαδικασιών και των κριτηρίων απόκτησης
της άδειας εργασίας και παραμονής από τους ευρισκόμενους στην Ελλάδα
παράνομους μετανάστες καθώς και η θεσπισθείσα, πολύ ασφυκτική, προθεσμία των
δύο μηνών θα οδηγήσει σε μία ταυτόχρονη υποβολή δεκάδων και χιλιάδων ή
εκατοντάδων αιτήσεων θα έλεγα, οι οποίες δεν ξέρω κατά πόσον θα μπορέσουν να
αντιμετωπίσουν το συγκεκριμένο, το υπάρχον σύστημα του ΟΑΕΔ κυρίως. Πιστεύω
εν τέλει ότι όλη αυτή η διαδικασία η οποία θα βραχυκυκλωθεί με τις χιλιάδες
αιτήσεις νομιμοποιήσεως, θα βραχυκυκλώσει ακόμη περισσότερο την κατάσταση
και θα δημιουργήσει στη χώρα μας ένα νέο ρεύμα μεταναστών, που δεν γνωρίζουμε
πού θα οδηγήσει»

Για το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος, οι αλλαγές που επιφέρει το αρθ. 66 πρέπει

να προσεγγιστούν με «πολύ προσεκτική σκέψη, διότι όταν υπάρχει αυτή η
επέμβαση των ιμπεριαλιστών στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και όταν οι
χώρες αυτές ισοπεδώνονται από την εκμετάλλευση συγκεκριμένων δυνάμεων και
χωρών, αλλά και πολυεθνικών εταιρειών είναι επόμενο αυτά τα μεταναστευτικά
ρεύματα να προχωρήσουν προς τα κάτω. Άρα λοιπόν μπαίνει ζήτημα πολιτικής
πρώτα αντιμετώπισης του ζητήματος, να καταδικαστούν εκείνες οι ιμπεριαλιστικές
δυνάμεις, είτε είναι το ΝΑΤΟ είτε είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, που με την ωμή,
βάρβαρη και εγκληματική τους παρέμβαση φέρνουν σε αδιέξοδο αυτές τις χώρες,
φέρνουν σε αδιέξοδο τους πληθυσμούς, ισοπεδώνουν ολόκληρη υποδομή, μένουν

134 σελ. 6345, Πρακτικά της Βουλής της 27ης Μαρτίου 2001.
~ 56 ~
δεκάδες, εκατοντάδες, χιλιάδες άνεργοι και είναι φυσικό επακόλουθο αυτοί να
ζητήσουν εργασία, να ζητήσουν να βγάλουν το ψωμί τους σε άλλες χώρες».

γ) Ανάλυση
Το κεφ. Α’ περιλαμβάνει τα αρθ. 1 και 2 στα οποία διατυπώνονται διάφοροι
ορισμοί αλλά και το πεδίο εφαρμογής του νόμου. Σύμφωνα με αυτό, οι διατάξεις
του νόμου δεν έχουν εφαρμογή στα πρόσωπα των οποίων η κίνηση ρυθμίζεται
από το κοινοτικό δίκαιο, στους πρόσφυγες, στους αιτήσαντες άσυλο και σε όσους
έχουν περισσότερες της μία ιθαγένειες εκ των οποίων η μία είναι η ελληνική.

Το κεφ. Β’ αποτελείται από τα αρθ. 3 και 4 και αφορά σε θέματα αστυνομικού

ελέγχου των μεθοριακών διαβάσεων. Το κεφ. Γ’ αποτελείται από τα αρθ. 5 έως 9
και ρυθμίζει τις γενικές προϋποθέσεις εισόδου και παραμονής των αλλοδαπών.
Πιο συγκεκριμένα, με το αρθ. 5 ορίζονται οι λεπτομέρειες για τη χορήγηση
θεώρησης εισόδου, η οποία χορηγείται από την ελληνική προξενική αρχή του
τόπου κατοικίας του αλλοδαπού και έχει διάρκεια τριών μηνών. Αλλοδαποί που
δεν έχουν υποχρέωση θεώρησης εισόδου επιτρέπεται να εισέρχονται ελεύθερα
στο ελληνικό έδαφος και να παραμένουν μέχρι τρεις μήνες συνολικά μέσα σε
διάστημα έξι μηνών από την ημερομηνία της πρώτης εισόδου.

Με το αρθ. 6 ρυθμίζονται ζητήματα σχετικά με τη διέλευση των αλλοδαπών ενώ

με το αρθ. 7 ρυθμίζονται ζητήματα άρνησης εισόδου. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με
την παρ. 1, «Ο πρόξενος μπορεί να αρνηθεί, χωρίς αιτιολογία, τη χορήγηση
θεώρησης εισόδου», ρύθμιση η οποία δημιούργησε σημαντικές αντιδράσεις κατά
τη συζήτηση του νομοσχεδίου, με την Κυβέρνηση και την Αξιωματική
Αντιπολίτευση να συμφωνούν ότι η ρύθμιση αυτή αφορά στην άσκηση
‘imperium’, δηλαδή στην άσκηση ‘κυριαρχικού δικαιώματος’ της χώρας135.

Με το αρθ. 8 ρυθμίζεται η διαδικασία χορήγησης και ανανέωσης άδειας

παραμονής. Με αυτές τις διατάξεις, ως φορέας παραλαβής των αιτήσεων ορίζεται
η Τοπική Αυτοδιοίκηση (δήμος ή κοινότητα διαμονής του αλλοδαπού) η οποία
εξετάζει την πληρότητα των δικαιολογητικών και μαζί με την αίτηση τα διαβιβάζει
στην αρμόδια κατά περίπτωση υπηρεσία αλλοδαπών και μετανάστευσης, δηλαδή
στις τότε υπηρεσίες της πρώην Περιφέρειας. Τέλος, με το αρθ. 9, ορίζονται τα
σχετικά με τη συγκρότηση της Επιτροπής Μετανάστευσης.

Το κεφ. Δ’ ασχολείται με ζητήματα εισόδου και παραμονής αλλοδαπών για λόγους

σπουδών και αποτελείται από τα αρθ. 10 έως 18. Επιτρέπεται η είσοδος
αλλοδαπών για σπουδές προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σε ΑΕΙ, ΤΕΙ,
ΑΣΕΤΕΜ/ΣΕΛΕΤΕ, στην Ανώτερη Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων του ΕΟΤ, σε
ΤΕΕ, σε σχολεία ελληνικής γλώσσας των Πανεπιστημίων Αθηνών ή Θεσσαλονίκης
ή στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Θεσσαλονίκης, σε ΙΕΚ, σε ειδικά προγράμματα
ανταλλαγών φοιτητών και σε στρατιωτικές σχολές.

135Βλ. ενδεικτικά τη συζήτηση της 13ης Μαρτίου 2001, σσ. 5894, 5910, 5913, 5914 και 5918
(τοποθέτηση υφ. Εσωτερικών Λεωνίδα Τζανή).
~ 57 ~
Το κεφ. Ε’ καλύπτει ζητήματα εισόδου και παραμονής αλλοδαπών για την παροχή
εξαρτημένης εργασίας και αποτελείται από τα αρθ. 19 έως 24. Με την παρ.1, αρθ.
19, η είσοδος του αλλοδαπού στην Ελλάδα συναρτάταται με την προηγούμενη
χορήγηση άδειας εργασίας από το νομάρχη. Με την παρ. 2 ανατίθεται στον ΟΑΕΔ
η υποχρέωση κατάρτισης έκθεσης, το τελευταίο τρίμηνο κάθε έτους, στην οποία
καταχωρούνται οι υπάρχουσες ανάγκες σε εργατικό δυναμικό στην επικράτεια
και οι κενές θέσεις εργασίας κατά ειδικότητα και περιφέρεια που μπορεί να
καλυφθούν από αλλοδαπούς. Με βάση αυτή την έκθεση εκδίδεται ΚΥΑ η οποία
καθορίζει τον ανώτατο αριθμό αδειών εργασίας που χορηγούνται κάθε έτος σε
αλλοδαπούς. Στην παρ. 4 ορίζεται ότι ο εργοδότης που επιθυμεί να προσλάβει
προσωπικό με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας υποβάλλει αίτηση στην αρμόδια
υπηρεσία της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης επιλέγοντας από την ονομαστική
κατάσταση που προβλέπει η παρ. 3. Η άδεια εργασίας χορηγείται για ένα έτος και
ανανεώνεται κάθε φορά για ισόχρονο διάστημα.

Το αρθ. 20 προβλέπει τη διαδικασία θεώρησης εισόδου ενώ τα αρθ. 21 και 22

ρυθμίζουν τα ζητήματα χορήγησης και ανανέωσης της άδειας παραμονής136,
αντίστοιχα. Το αρθ. 21 προβλέπει τα απαραίτητα δικαιολογητικά ενώ στο αρθ. 22
ορίζεται ότι μετά την πάροδο έξι ετών, η ανανέωση της άδειας έχει διετή διάρκεια
ενώ ύστερα από δεκαετή συνολική παραμονή στην Ελλάδα μπορεί να χορηγείται
άδεια παραμονής αόριστης διάρκειας. Με την παρ. 3, αρθ. 22 ορίζεται ότι ο
αλλοδαπός επιτρέπεται να συνάπτει σύμβαση εργασίας με άλλον εργοδότη κατά
τη διάρκεια ισχύος της άδειας εργασίας και της άδειας παραμονής του. Τέλος, με
το αρθ. 24 εισάγεται για πρώτη φορά ο θεσμός της εποχιακής εργασίας και ως
τέτοια ορίζεται η απασχόληση του αλλοδαπού στην Ελλάδα για χρονικό διάστημα
μέχρι 6 συνολικά μήνες ανά ημερολογιακό έτος «σε τομέα δραστηριότητας που
συναρτάται με τον ρυθμό των εποχών» και με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου.
Σημειώνεται ότι και για την κατηγορία της εποχικής εργασίας, γίνεται χρήση των
ίδιων ονομαστικών καταστάσεων για εξαρτημένη εργασία.

Το κεφ. ΣΤ’ που αποτελείται από τα αρθ. 25 έως 27 ρυθμίζει ζητήματα εισόδου για
άσκηση ανεξάρτητης οικονομικής δραστηριότητας. Σύμφωνα με την παρ. 1, ως
τέτοια ορίζεται η άσκηση οικονομικής δραστηριότητας «χωρίς εξάρτηση από
κάποιον εργοδότη». Προϋποθέσεις άσκησης της δραστηριότητας αυτής είναι η
διάθεση επαρκών πόρων για την άσκηση της δραστηριότητας και αυτή να
συμβάλλει στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.

Με το κεφ. Ζ’ το οποίο αποτελείται από τα αρθ. 28 έως 33 ρυθμίζονται τα

ζητήματα εισόδου και παραμονής αλλοδαπών για οικογενειακή συνένωση. Με το
αρθ. 28 ορίζεται ότι αλλοδαπός που κατοικεί νόμιμα στην Ελλάδα επί δύο
τουλάχιστον έτη μπορεί να ζητήσει την είσοδο και την εγκατάσταση στη χώρα
μελών της οικογένειάς του εφόσον τα μέλη της οικογένειας πρόκειται να
κατοικήσουν μαζί του και ο αιτών αλλοδαπός διαθέτει προσωπικό εισόδημα
σταθερό και επαρκές για τις ανάγκες της οικογένειάς του. Στο αρθ. 29 ορίζεται ότι
η αίτηση μέλους της οικογένειας πρέπει να συνοδεύεται από πιστοποιητικό υγείας
παρ. 1

136Σημειώνεται ότι η άδεια εργασίας και η άδεια παραμονής είναι ακόμη δύο διακριτές διοικητικές
διαδικασίες.
~ 58 ~

παρ. 2
ενώ για τους ανηλίκους που έχουν συμπληρώσει το 14ο έτος της ηλικίας τους
προβλέπεται ατομική άδεια διαμονής η οποία λήγει με τη λήξη της άδειας
παραμονής εκείνου που ασκεί τη γονική μέριμνα. Για τους λοιπούς ανηλίκους
καθώς και τα τέκνα που γεννήθηκαν στην Ελλάδα, η παραμονή τους καλύπτεται
από την άδεια παραμονής εκείνου που ασκεί τη γονική μέριμνα.

Σύμφωνα με το αρθ. 30, οι άδειες αυτές χορηγούνται για διάστημα ενός έτους και
ανανεώνονται για ισόχρονο διάστημα, ακολουθώντας την τύχη της άδειας
παραμονής του αλλοδαπού ενώ στο αρθ. 31 παρέχεται δυνατότητα εργασίας
(εξαρτημένη εργασία, ανεξάρτητες υπηρεσίες ή έργο, ανεξάρτητη οικονομική
δραστηριότητα) στα μέλη αυτά. Με το αρθ. 32 προβλέπεται η διαδικασία
χορήγησης αυτοτελούς άδειας παραμονής στα μέλη οικογένειας αλλοδαπού όταν
ενηλικιωθούν ή αποβιώσει ο αλλοδαπός ή αυτός ασκεί βία στα πρόσωπα αυτά ή
εκδοθεί απόφαση διαζυγίου του αλλοδαπού. Τέλος, με το αρθ. 33 προβλέπεται η
χορήγηση άδειας παραμονής σε αλλοδαπό σύζυγο Έλληνα ή πολίτη της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η άδεια διαρκεί μέχρι πέντε έτη και ανανεώνεται κάθε φορά
για ισόχρονο διάστημα ενώ επέχει και θέση άδειας εργασίας. Η άδεια αυτή δεν
χορηγείται ή ανακαλείται εφόσον διαπιστωθεί ότι ο γάμος τελέστηκε με κύριο
σκοπό την καταστρατήγηση των διατάξεων του νόμου, προκειμένου ο αλλοδαπός
να αποκτήσει άδεια παραμονής ή την ελληνική ιθαγένεια.

Το κεφ. Η’ ρυθμίζει θέματα εισόδου και παραμονής αλλοδαπών για άλλους λόγους
και αποτελείται από τα αρθ. 34 έως 38. Οι λόγοι αυτοί συνοψίζονται στους
αλλοδαπούς αθλητές και προπονητές, στα μέλη διοικητικού συμβουλίου137,
διαχειριστών και προσωπικού εταιρειών138, σε πνευματικούς δημιουργούς και
μέλη καλλιτεχνικών συγκροτημάτων και τσίρκων καθώς και σε αλλοδαπούς που
αποδεικνύουν ότι διαθέτουν πόρους για την κάλυψη των δαπανών διαβίωσής
τους χωρίς να παρέχουν εξαρτημένη εργασία ή ανεξάρτητη οικονομική
δραστηριότητα. Άλλοι λόγοι είναι: α) η αδυναμία αναχώρησης ή απομάκρυνσης
του αλλοδαπού για λόγους ανθρωπιστικής φύσης, β) η μετακίνηση αλλοδαπών
από τη χώρα ιθαγένειάς τους για λόγους ανωτέρας βίας, γ) οι αλλοδαποί
επιστήμονες οι οποίοι έχουν ιδιαιτέρως διακριθεί για την προσφορά τους στην
έρευνα και την επιστήμη και δ) οι αλλοδαποί επιστήμονες νέων τεχνολογιών και
πληροφορικής. Τέλος, επιτρέπεται με το αρθ. 38 η είσοδος αλλοδαπών για
ολιγοήμερη παραμονή όπως τουρισμό, συνέδρια και πολιτιστικές και αθλητικές
εκδηλώσεις.

Το κεφ. Θ’ περιγράφει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των αλλοδαπών και

αποτελείται από τα αρθ. 39 έως 41. Με το αρθ. 39, μεταξύ άλλων ορίζεται ότι οι
αλλοδαποί που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα ασφαλίζονται στους οικείους
ασφαλιστικούς οργανισμούς και απολαμβάνουν των ίδιων ασφαλιστικών
δικαιωμάτων με τους ημεδαπούς. Το αρθ. 40 αφορά την πρόσβαση των ανηλίκων

137 βλ. ΚΥΑ 63574/2003 (ΦΕΚ Β’ 793/19-06-2003) , «Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 35, παρ. 1,
περ. ε’, ν.2910/2001 των αλλοδαπών διευθυντών, στελεχών και λοιπών εν γένει εργαζομένων στις
αεροπορικές εταιρείες (…)».
138 βλ. ΚΥΑ 17529/2003 (ΦΕΚ Β’ 184/19-02-2003), «Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 35, παρ. 1,

περ. ε’, ν.2910/2001 των αλλοδαπών εργαζομένων στις εταιρείες που λειτουργούν σύμφωνα με τις
ειδικότερες ρυθμίσεις των ν.387/19796, ν.2299/1995, ν.2364/1995».
~ 59 ~
αλλοδαπών στην εκπαίδευση. Με την παρ. 1 ορίζεται ότι ανεξάρτητα από τη
νομιμότητα διαμονής τους, οι ανήλικοι αλλοδαποί που διαμένουν στη χώρα
υπάγονται στην υποχρέωση της ελάχιστης σχολικής φοίτησης, όπως και οι
ημεδαποί.

Το αρθ. 41 ρυθμίζει τις υποχρεώσεις των αλλοδαπών που διαμένουν στη χώρα οι
οποίες συνοψίζονται ως εξής: εντός ένα μήνα, ο αλλοδαπός οφείλει να δηλώσει
στην υπηρεσία αλλοδαπών και μετανάστευσης κάθε μεταβολή της κατοικίας του,
της προσωπικής του κατάστασης, την απώλεια ή ανανέωση του διαβατηρίου του,
την απώλεια της άδειας παραμονής του και κάθε μεταβολή στην απασχόλησή του.
Με την παρ. 5 ορίζεται στον αλλοδαπό που παραμένει στη χώρα για χρονικό
διάστημα μέχρι 30 ημερών από τη λήξη της άδειας παραμονής του, μεταξύ άλλων
περιπτώσεων, υποχρεούται κατά την αναχώρησή του να καταβάλει το
τετραπλάσιο του προβλεπομένου παράβολο για άδεια παραμονής ετήσιας
διάρκειας. Εάν ο χρόνος της παράνομης παραμονής είναι μεγαλύτερος των
τριάντα ημερών, υποχρεούται να καταβάλει το οκταπλάσιο του προβλεπόμενου
παραβόλου για ετήσια άδεια παραμονής.

Το κεφ. Ι, το οποίο αποτελείται από τα άρθ. 42 έως 49 ρυθμίζει ζητήματα

ανακλήσεων και απελάσεων. Πιο συγκεκριμένα, με το αρθ. 42 διατυπώνονται υπό
προϋποθέσεις περιορισμοί στο δικαίωμα ελεύθερης κίνησης και εγκατάτασης των
αλλοδαπών στη χώρα. Με το αρθ. 43 ορίζεται η διαδικασία ανάκλησης ισχύουσας
άδειας παραμονής, πέραν των γενικών λόγων ανάκλησης και για τους ειδικούς
λόγους α) εθνικής ασφάλειας και δημόσιας τάξης, β) προστασίας της δημόσιας
υγείας, γ) σε περίπτωση παραβίασης από τον αλλοδαπό των υποχρεώσεων που
προκύπτουν γι’ αυτόν ή υποβολής πλαστών δικαιολογητικών ενώ ορίζεται ότι η
ανάκληση της άδειας παραμονής συνεπάγεται και ανάκληση της άδειας εργασίας,
η οποία, όπως προειπώθηκε, αποτελεί ακόμη διακριτό διοικητικό τίτλο από αυτόν
της άδειας παραμονής.

Το αρθ. 44 περιγράφει τις λεπτομέρειες που αφορούν στη διοικητική απέλαση του
αλλοδαπού η οποία επιτρέπεται α) μετά από τελεσίδη καταδίκη σε ποινή
στερητική της ελευθερίας τουλάχιστον ενός έτους ή ανεξαρτήτως ποινής, για
διάφορα εγκλήματα μεταξύ των οποίων η προσβολή του πολιτεύματος, προδοσία,
εμπορία και διακίνηση ναρκωτικών, κτλ, και εφόσον η απέλασή του δεν
διατάχτηκε από το αρμόδιο δικαστήριο. Λόγος απέλασης, επίσης, είναι και η
παραβίαση των διατάξεων του νόμου αλλά και η συνδρομή λόγων δημόσιας τάξης
και ασφάλειας ή εφόσον πάσχει από νόσημα που μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο γι’
αυτή. Με την παρ. 2 ορίζεται ότι η απέλαση διατάσσεται με απόφαση του οικείου
Αστυνομικού Διευθυντή. Ωστόσο, ο Γενικός Γραμματέας της Περιφέρειας, ύστερα
από γνώμη της Επιτροπής Μετανάστευσης, μπορεί και αυτεπαγγέλτως να
αναστείλει προσωρινά την απέλαση, όταν αυτό επιβάλλεται από λόγους
ανθρωπιστικούς, ανωτέρας βίας ή δημοσίου συμφέροντος όπως και όταν
συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι που αφορούν τη ζωή ή την υγεία του αλλοδαπού ή
της οικογένειάς του. Τα αρθ. 45-47 ρυθμίζουν θέματα κωλυμάτων, απαγορεύσεων
και δαπανών απέλασης, αντίστοιχα. Με το αρθ. 48 ρυθμίζονται οι χώροι κράτησης

~ 60 ~
των αλλοδαπών ενώ με το αρθ. 49139 ορίζονται τα ζητήματα των ανεπιθύμητων
αλλοδαπών.

Το κεφ. ΙΑ’, το οποίο αποτελείται από τα αρθ. 50 έως 55 ρυθμίζει γενικά ζητήματα
και υποχρεώσεις των αλλοδαπών. Με το αρθ. 50 ρυμίζονται ζητήματα παράνομης
εισόδου και εξόδου από τη χώρα. Με την παρ. 1, αρθ. 51 καθιδρύεται ρητή
απαγόρευση στις δημόσιες υπηρεσίες μη παροχής υπηρεσιών σε αλλοδαπούς οι
οποίοι δεν έχουν διαβατήριο ή άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο ή θεώρηση εισόδου ή
άδεια παραμονής ή γενικά δεν αποδεικνύουν ότι παραμένουν νόμιμα στην Ελλάδα.
Εξαιρούνται τα νοσοκομεία, θεραπευτήρια και κλινικές όταν πρόκειται για
αλλοδαπούς που εισάγονται εκτάκτως για νοσηλεία και για ανήλικα παιδιά. Με το
αρθ. 52 ορίζονται οι υποχρεώσεις των συμβολαιογράφων κατά την κατάρτιση
συμβολαιογραφικών πράξεων στις οποίες συμβαλλόμενοι ή συμμετέχοντες καθ’
οιονδήποτε τρόπο είναι αλλοδαποί.

Με το αρθ. 53 ορίζονται οι υποχρεώσεις των εργοδοτών αλλοδαπών εργαζομένων.

Πιο συγκεκριμένα, θεσπίζεται απαγόρευση πρόσληψης και απασχόλησης
αλλοδαπών, εφόσον δεν έχουν άδεια παραμονής. Επίσης, οι εργοδότες που
απασχολούν αλλοδαπούς εργαζόμενους οφείλουν να ενημερώνουν αμέσως την
υπηρεσία αλλοδαπών και μετανάστευσης, τα Γραφεία Ευρέσως Εργασίας της
έδρας τους και την αρμόδια υπηρεσία του Υπ. Εργασίας και Κοινωνικών
Ασφαλίσεων για πρόσληψη αλλοδαπού και για κάθε μεταβολή στο καθεστώς
εργασίας του, όπως παράταση της σύμβασης, καταγγελία της σύμβασης,
αποχώρηση. Τα σχετικά πρόστιμα σε περίπτωση παραβίασης της νομοθεσίας
κυμαίνονται από ένα έως πέντε εκατομμύρια δραχμές για κάθε παράνομο
αλλοδαπό. Επιπλέον, σε περίπτωση απασχόλησης παράνομου αλλοδαπού,
προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών μηνών και σε περίπτωση
υποτροπής, έξι μηνών.

Με το αρθ. 54 ορίζονται οι υποχρεώσεις υπαλλήλων και λοιπών ιδιωτών, όπως η

απαγόρευση εκμίσθωσης ακινήτων σε αλλοδαπούς που δεν έχουν διαβατήριο ή
άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο ή θεώρηση εισόδου ή άδεια παραμονής ενώ με το αρθ.
55 ορίζονται οι υποχρεώσεις των μεταφορέων (πλοίαρχοι ή κυβερνήτες πλοίου,
πλωτού μέσου ή αεροπλάνου και οδηγοί κάθε είδους μεταφορικού μέσου που
μεταφέρουν από το εξωτερικό στην Ελλάδα αλλοδαπούς που δεν έχουν δικαίωμα
εισόδου) και οι κυρώσεις που προβλέπονται σε περίπτωση παραβίασης των
διατάξεων του νόμου.

Το κεφ. ΙΒ’ αποτελείται από τα αρθ. 56 και 57 και αφορά στις λεπτομέρειες
σύστασης μέσω εξουσιοδοτικών διατάξεων (προεδρικών διαταγμάτων) των
υπηρεσιών που θα κληθούν να εφαρμόσουν το νόμο. Πιο συγκεκριμένα, με το αρθ.
56 ορίζεται η σύσταση Διεύθυνσης Αλλοδαπών και Μετανάστευσης στο Υπ.
Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης αλλά και η δυνατότητα
σύστασης διευθύνσεων ή τμημάτων αλλοδαπών και μετανάστευσης σε κάθε νομό

139βλ. ΚΥΑ 4000/2/7-α’/2003 (ΦΕΚ Β’ 392/04-04-2003), «Καθορισμός των κριτηρίων και της
διαδικασίας για την εγγραφή και διαγραφή αλλοδαπών από τον Εθνικό Κατάλογο Ανεπιθυμήτων
Αλλοδαπών».
~ 61 ~
της Περιφέρειας. Με προεδρικό διάταγμα επίσης μπορεί να συνιστώνται σε έδρες
πρεσβειών και έμμισθων ελληνικών προξενικών αρχών Γραφεία Ευρέσεως
Εργασίας. Με την παρ. 4 ορίζεται ότι οι υπηρεσίες αλλοδαπών και μετανάστευσης
του Υπ. Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και των
Περιφερειών, οι αστυνομικές, λιμενικές ή αερολιμενικές αρχές και οι υπηρεσίες
ελέγχου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων είναι αρμόδιες να
παρακολουθούν την εφαρμογή του παρόντος νόμου, να διενεργούν ελέγχους και
να βεβαιώνουν τις παραβάσεις. Στο αρθ. 57 ορίζονται σχετικές εξουσιοδοτικές
διατάξεις.

Το κεφ. ΙΓ’ ασχολείται με την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας με πολιτογράφηση

ενώ το κεφ. ΙΔ’ θεσπίζει ορισμένες μεταβατικές διατάξεις με πολύ μεγάλο όμως
διοικητικό και ουσιαστικό αντίκτυπο για τις υπηρεσίες και τους αλλοδαπούς που
εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου. Πιο συγκεκριμένα, το αρθ. 65 ορίζει
ζητήματα εκκρεμών αιτήσεων θεώρησης εισόδους και αιτήσεων για χορήγηση
καρτών περιορισμένης χρονικής διάρκειας (πράσινων καρτών), σύμφωνα με τις
διατάξεις του Π.Δ. 359/1997 ενώ θεσπίζει και αυτοδίκαιη παράταση των αδειών
παραμονής που έληγαν έως 31/12/2001, για ένα εξάμηνο140.

Με το αρθ. 66 εισάγεται ένα ακόμη πρόγραμμα νομιμοποίησης παραμενόντων

αλλοδαπών, διαδικασία που «κρίθηκε αναγκαία για να αντιμετωπιστεί ένα έντονο
κοινωνικό πρόβλημα στην Ελλάδα, δηλαδή το γεγονός ότι ένας μεγάλος αριθμός
αλλοδαπών διαμένουν παράνομα στην Ελλάδα και δεν μπορούν να συμμετάσχουν
στην οικονομική και κοινωνική ζωή του τόπου ισότιμα με τους Έλληνες και τους
νόμιμους αλλοδαπούς»141. Πιο συγκεκριμένα, επιτρέπεται η χορήγηση άδειας
παραμονής σε αλλοδαπούς που κατά την έναρξη ισχύος του νόμου διαμένουν
παράνομα στη χώρα εφόσον: α) διαθέτουν ληγμένη ‘πράσινη’ ή ‘λευκή’142 κάρτα ή
έχουν υποβάλει αίτημα ανανέωσης που έχει απορριφθεί και διαμένουν
αποδεδειγμένα στη χώρα, β) έχουν ασκήσει προσφυγή στον ΟΑΕΔ143 και
επιθυμούν να παραιτηθούν προκειμένου να υπαχθούν στο υπόψη πρόγραμμα, γ)
έχουν αιτηθεί ‘πράσινη’ κάρτα για ανθρωπιστικούς λόγους, δ) αποδεικνύουν ότι

140 Η αυτοδίκαιη παράταση ισχύος των αδειών παραμονής/διαμονής που εξέδιδε κατά καιρούς το
ελληνικό κράτος, αποτέλεσε μέχρι και το προϊσχύσαν νομικό καθεστώς (ν.3386/2005) πάγια
πρακτική αντιμετώπισης είτε προβλημάτων στην εφαρμογή της εκάστοτε νομοθεσίας είτε
ζητημάτων που ανέκυπταν από αλλαγές στην οργανωσιακή δομή των υπηρεσιών που καλούνταν
κάθε φορά να εξυπηρετήσουν το αντικείμενο της μετανάστευσης. Η μάλλον αναπόφευκτη αυτή
επιλογή της πολιτείας, αν και παρείχε νομοθετική κάλυψη στη διαμονή των αλλοδαπών,
δημιούργησε σοβαρά εμπόδια στον υπολογισμό του χρόνου νόμιμης διαμονής αυτών προκειμένου,
προϊόντος του χρόνου, να υπαχθούν σε πιο ευνοϊκό καθεστώς διαμονής. Συνοπτικά, πέραν των
αδειών παραμονής που χορηγήθηκαν βάσει του Π.Δ. 359/1997, οι άδειες διαμονής που
χορηγήθηκαν ή ανανεώθηκαν βάσει των διατάξεων του Ν.2910/2001, συμπεριλαμβανομένων των
αδειών διαμονής που χορηγήθηκαν βάσει των διατάξεων του άρθρου 66 του ίδιου νόμου,
παρατάθηκαν ως ακολούθως: έως την 31/12/2002, σύμφωνα με την παρ.8 του άρθρου 25 του
Ν.3013/2002, έως την 30/06/2003, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 23 του Ν.3103/03, έως
την 30/06/2004, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 25 του Ν.3242/04, έως την 31/12/2005,
σύμφωνα με την παρ.10 του άρθρου 91 του Ν.3386/2005 και τέλος έως την 30/04/2006,
σύμφωνα με την παρ.4α του άρθρου 26 του Ν.3448/2006.
141 βλ. Εισηγητική έκθεση, σελ. 9.

142 ‘πράσινη’ κάρτα: άδεια παραμονής περιορισμένης χρονικής διάρκειας, ‘λευκή’ κάρτα: άδεια

προσωρινής παραμονής, κατά τα οριζόμενα στο Π.Δ. 359/1997.

143 Σύμφωνα με τα Π.Δ. 358-359/1997, ο ΟΑΕΔ ήταν η αρμόδια υπηρεσία χορήγησης των αδειών

διαμονής.
~ 62 ~
διαμένουν στη χώρα νόμιμα ή παράνομα συνεχώς επί ένα έτος μέχρι την έναρξη
ισχύος του νόμου.

Ο νόμος έθετε αποκλειστική προθεσμία δύο μηνών στους ενδιαφέρομενους

αλλοδαπούς από την έναρξη ισχύος του να καταθέσουν το σχετικό αίτημα
συνοδευόμενο από δικαιολογητικά μεταξύ των οποίων και έγγραφα βέβαιης
χρονολογίας ή λογαριασμούς ΔΕΗ, ΟΤΕ, ΕΥΔΑΠ και κινητής τηλεφωνίας καθώς
και ασφαλιστήρια συμβόλαια με τη ρητή πρόβλεψη ότι τα προσκομιζόμενα
έγγραφα δεν ήταν απαραίτητο να καλύπτουν συνεχόμενα όλο το διάστημα του
έτους καθώς «εύλογα ενδιάμεσα διαστήματα μπορεί να τεκμαίρονται»144. Ιδιαίτερη
αίσθηση τόσο κατά τη διάρκεια του κοινοβουλευτικού έργου145 όσο και κατά την
εφαρμογή του νόμου είχε προκαλέσει η πρόνοια της περ. γ’ της παρ. 2 σύμφωνα
με την οποία ο αλλοδαπός θα μπορούσε να προσκομίσει και απόφαση δημοτικού ή
κοινοτικού συμβουλίου δήμων και κοινοτήτων των οποίων ο πληθυσμός δεν
υπερβαίνει τους 20.000 κατοίκους, με την οποία βεβαιώνεται ο χρόνος παραμονής
του αλλοδαπού στην περιφέρειά του.

Το παραπάνω πρόγραμμα χορηγούσε στον αιτούντα εξάμηνη άδεια παραμονής146

η οποία μπορούσε να ανανωθεί για λόγους εξαρτημένης εργασίας ή παροχής
ανεξάρτητων υπηρεσιών ή έργου προσκομίζοντας στις αρμόδιες υπηρεσίες: α) την
εξάμηνη άδεια παραμονής, β) πιστοποιητικό ποινικού μητρώου τύπου Α’, γ)
πιστοποιητικό υγείας, δ) δήλωση κατοικίας, ε) αποδεικτικά στοιχεία ασφάλισης
και στ) σύμβαση εργασίας (ή κατά περίπτωση σύμβαση ανεξάρτητων υπηρεσιών
ή σύμβαση έργου). Με το αρθ. 67 ορίζεται η διαδικασία της οικογενειακής
συνένωσης των ατόμων που θα υπαχθούν στο πρόγραμμα νομιμοποίησης, με το

144 Η χρήση εγγράφων βέβαιης χρονολογίας και λοιπών αποδεικτικών στοιχείων εισάγεται για
πρώτη φορά στις υπόψη διατάξεις και επανεμφανίζεται με το αρθ. 19, ν.4251/2014 με το ίδιο λίγο
έως πολύ πνεύμα, προκειμένου να διαπιστωθεί ή όχι η δυνατότητα υπαγωγής των αλλοδαπών στο
πλαίσιο της άδειας διαμονής για Εξαιρετικούς Λόγους. Η προσέγγιση της πολιτείας παραμένει ίδια,
δηλαδή η παραμονή στη χώρα μπορεί και να διακόπτεται για ‘εύλογο’ χρονικό διάστημα, ωστόσο η
προφανής ασάφεια που δημιουργείται σχετικά με τον ορισμό του εύλογου χρονικού διαστήματος
καθώς και η απροθυμία της νομοθετικής εξουσίας να την άρει, δημιουργεί μέχρι σήμερα μείζονα
προβλήματα ερμηνείας των σχετικών διατάξεων, ιδιοσυγκρασιακή αντιμετώπιση του ζητήματος
από τις διάφορες υπηρεσίες και μεγάλο γραφειοκρατικό φορτίο.
145 Η επιφύλαξη που είχε εκφραστεί από την Αντιπολίτευση στο σημείο αυτό ήταν ότι για

ψηφοθηρικούς λόγους, οι αιρετοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα πιέζονταν από τους ημεδαπούς
εργοδότες των προς νομιμοποίηση αλλοδαπών να βεβαιώσουν χρονικά διαστήματα παρουσίας που
δεν ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα.
146 Χαρακτηριστική της σπουδής της Πολιτείας να υπαγάγει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο αριθμό

παρανόμως διαμενόντων αλλοδαπών στις διατάξεις του νόμου ήταν και η Εγκ. 11/2001 (αρ.πρωτ.
Φ.94345/17218/2001/24-05-2001) του ΥΠΕΣΔΔΑ προς τις υπηρεσίες της Νομαρχίας, σύμφωνα με
την οποία, ύστερα από «ατομική γνωμοδότηση του Νομικού Συμβούλου του Υπουργείου μας η οποία
έγινε αποδεκτή, για την χορήγηση στους αλλοδαπούς που διαμένουν παράνομα στην χώρα μας της
προσωρινής εξάμηνης Άδειας Παραμονής, που προβλέπεται από το ν. 2910/2001, οι υπηρεσίες σας
δεν απαιτείται: Α. Να καλούν τον ενδιαφερόμενο αλλοδαπό σε συνέντευξη ενώπιον της Επιτροπής
Μετανάστευσης, και Β. Να αλληλογραφούν με την Αστυνομική Διεύθυνση του Νομού. Κατά συνέπειαν
οι υπηρεσίες σας, μόλις παραλάβουν από τους δήμους σχετικές αιτήσεις αλλοδαπών, προβαίνουν
στην έκδοση της προσωρινής εξάμηνης άδειας παραμονής χωρίς να προβούν στις παραπάνω
ενέργειες. Ο μόνο έλεγχος που θα κάνουν οι υπηρεσίες σας είναι ο σχετικός με την συνδρομή των
υπολοίπων προϋποθέσεων του νόμου.»
~ 63 ~
αρθ. 68 προστατεύονται από την απέλαση για το διάστημα που εκκρεμεί η έκδοση
της απόφασης, με το αρθ. 69 ορίζονται ρυθμίσεις που αφορούν στις εκκρεμείς
αιτήσεις και δηλώσεις πολιτογράφησης ενώ τέλος με το αρθ. 70 ορίζεται μεταξύ
άλλων ότι οι ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες εκδίδουν τα απαιτούμενα
δικαιολογητικά «κατά παρέκκλιση των διατάξεων του παρόντος νόμου και της
λοιπής κείμενης νομοθεσίας», διάταξη που δεν φανέρωνε απλώς τη σπουδή της
πολιτείας να υλοποιήσει το υπόψη πρόγραμμα αλλά την ίδια στιγμή παρείχε στη
Διοίκηση τα απαραίτητα εχέγγυα για τη συναλλαγή τους με μη νομίμως
διαμένοντες αλλοδαπούς.

Τέλος, με το αρθ. 71 ορίζεται το χρηματικό ύψος των παραβόλων που συνοδεύουν

τις αιτήσεις χορήγησης ή ανανέωσης άδειας παραμονής του νόμου αυτού και
κυμαίνονται από 50.000δρχ για άδειες διάρκειας μέχρι ενός έτους μέχρι
300.000δρχ για άδειες άνω των έξι ετών.

ν.3386/2005 (ΦΕΚ Α’ 212/23-08-2005)

Συνοπτική παρουσίαση του νομοθετήματος

Δημιουργία Διυπουργικού οργάνου για το συντονισμό της μεταναστευτικής πολιτικής – Ενοποίηση
της άδειας διαμονής και εργασίας – Τροποποίηση του συστήματος μετακλήσεων αλλοδαπών για
εργασία – Ανασχεδιασμός των χορηγούμενων τύπων αδειών διαμονής και μείωση των αντίστοιχων
κατηγοριών – Πρόβλεψη για την απόκτηση του καθεστώτος του επί μακρόν διαμένοντος – Πρόβλεψη
για την κοινωνική ένταξη των αλλοδαπών στην Ελληνική κοινωνία – Διευκόλυνση της οικογενειακής
επανένωσης – Διευκόλυνση της άσκησης ανεξάρτητης οικονομικής δραστηριότητας – Εναρμόνιση της
εθνικής νομοθεσίας με το ισχύον ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο

Συνοπτική παρουσίαση της σχετικής νομοθετικής παραγωγής147

Εγκ. 26/2005, ΚΥΑ 15887/2005, Εγκ. 30/2005, Εγκ. 31/2005, ΥΑ οικ. 24103/2005, Εγκ. 38/2005, ΚΥΑ
24530/2005, ΥΑ 3497.3/550/ΑΣ 4000/2005, ΚΥΑ 160/2006, Εγκ. 1/2006, ΚΥΑ 30053/2006, ΚΥΑ
1751/2006, Εγκ. 5/2006, Εγκ. 6/2006, ν.3448/2006, ΚΥΑ 4415/2006, ΚΥΑ 5301/2006, ΚΥΑ
30702/2006, ΚΥΑ 7393/2006, ΚΥΑ 7395/2006, Εγκ. 12/2006, ΥΑ οικ.8966/2006, ΚΥΑ οικ.8901/2006,
ΚΥΑ οικ.9408/2006, Εγκ. 17/2006, ΚΥΑ οικ.10977/2006, ΚΥΑ οικ.12760/2006, ΚΥΑ οικ.12762/2006,
ΚΥΑ 11702/2006, ΠΔ 131/2006, ΚΥΑ 11962/2006, ΠΔ 150/2006, ΚΥΑ 31162/2006, Εγκ. 33/2006, ΚΥΑ
4000/4/32-ιβ’/2006, Εγκ. 33/2006, ΚΥΑ οικ. 18829/2006, Εγκ. 47/2006, ΚΥΑ 21535/2006, Εγκ.
54/2006, ΚΥΑ 30183/2007, ν.3536/2007, Εγκ. 22/2007, ΚΥΑ 5652/2007, Εγκ. 30/2007, ΥΑ 7921/2007,
Εγκ. 36/2017, Εγκ. 37/2007, ΚΥΑ οικ.30975/2007, ΚΥΑ οικ.10486/2007, ΠΔ 106/2007, ΥΑ
οικ.13703/2007, ΚΥΑ οικ.13096/2007, Εγκ. 53/2007, ΥΑ οικ.16928/2007, ΚΥΑ 16703/2007, ΚΥΑ
31564/2007, ν.3613/2007, ΚΥΑ 3021/22/10-στ’/2007, Εγκ. 1/2008, ΚΥΑ 6997/146/2008, ΚΥΑ
1906/2008, Εγκ. 10/2008, ν.3649/2008, ΚΥΑ 999/2008, ΚΥΑ οικ.5512/2008, Εγκ. 21/2008, ΚΥΑ
οικ.12311/2008, ΚΥΑ οικ.40048/2008, ΚΥΑ 11762/2008, Εγκ. 34/2008, ΠΔ 101/2008, ΚΥΑ 16343/2008,
ΚΥΑ 56177/869/2008, ΠΔ 128/2008, ΚΥΑ οικ.22466/2008, ΚΥΑ οικ.22468/2008, ΚΥΑ 22467/2008, ΚΥΑ
22470/2008, ΚΥΑ 75321/1175/2008, ν.3731/2008, ΚΥΑ οικ.27846/2008, ΚΥΑ 933/2009, ΥΑ
1719/2009, ΚΥΑ οικ.1356/2009, ΚΥΑ 1768/2009, ΚΥΑ 5899/2009, Εγκ. 15/2009, Εγκ. 16/2009, ΚΥΑ
11979/2009, Εγκ. 28/2009, ΚΥΑ 13689/2009, Εγκ.34/2009, ν.3772/2009, ΚΥΑ οικ.17590/2009, ΚΥΑ
4000/4/46-α΄/2009, ΚΥΑ 10575/2009, ν.3801/2009, ΚΥΑ 2306/109/2010, ν.3838/2010, Εγκ. 5/2010,
Εγκ. 6/2010, ν.3846/2010, ΚΥΑ 4000/3/10-ξζ’/2010, ΠΔ 38/2010, Εγκ. 7/2010, ν.3852/2010, ΥΑ

Για αναλυτικότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στον Πίνακα ελληνικού θεσμικού πλαισίου για τη
147

Μετανάστευση που βρίσκεται στο Παράρτημα.

~ 64 ~
 2044/2010, ΚΥΑ 4000/3/65-κα’/2010, ν.3870/2010, ν.3875/2010, ν.3879/2010, Εγκ. 29/2010, Εγκ.
38/2010, ΚΥΑ 22037/2010, ΠΔ 114/2010, Εγκ. 1/2010, ΚΥΑ οικ.25624/975/2010, ν.3907/2011, Εγκ.
17/2011, Εγκ. 18/2011, ΚΥΑ 2782/132/2011, ΥΑ οικ.2891/2011, ΚΥΑ 5205/2011, ν.3938/2011, ΚΥΑ
οικ.12514/2011, ΚΥΑ 9423/2011, Εγκ. 37/2011, ΚΥΑ 15055/546/2011, ΥΑ οικ.21879/2011,
ν.4018/2011, ΚΥΑ οικ.23443/2011, ΚΥΑ 26270/2011, Εγκ. 6/2012, ν.4052/2012, ΚΥΑ 5660/190/2012,
Εγκ. 12/2012, ν.4071/2012, Εγκ. 41/2012, ΚΥΑ 4000/2/14-ιθ’/2012, ΚΥΑ 30037/2012, ν.4091/2012,
ΚΥΑ 4000/3/10-πβ’/2012, ν.4139/2013, ΚΥΑ 4426/117/2013,. ν.4146/2013, ν.4147/2013, ΚΥΑ
23195/2013, ΚΥΑ οικ.23959/2013, Εγκ. 13/2013, ΥΑ οικ.24021/2014/2013, Εγκ. 14/2013, Εγκ.
15/2013, ΚΥΑ 40761/2013, Εγκ. 18/2013, ΚΥΑ οικ.42267/2013, ΚΥΑ οικ.43574/2013, ν.4198/2013, ΠΔ
133/2013, ΠΔ 141/2013, Εγκ. 20/2013, ΚΥΑ 66881/2013, Εγκ. 1/2014, ΚΥΑ 4000/3/84/2014, Εγκ.
2/2014, ΠΔ 16/2014, ΚΥΑ 3411/90/2014, ΚΥΑ 8055/192/2014, ν.4368/2016

α) Αιτιολογική έκθεση
Αιτιολογική Ο ν.3386/2005 συζητείται στην Ολομέλεια στις 02 και 03/08/2005 και ψηφίζεται
έκθεση στις 4/8/2005 ερχόμενος να αντικαταστήσει το πιο βραχύβιο νομοθέτημα στην
ιστορία της μεταναστευτικής νομοθεσίας, το ν.2910/2001. Σύμφωνα με την
αιτιολογική του έκθεση, το πραγματολογικό υπόβαθρο στη βάση του οποίου
οικοδομείται η νέα μεταναστευτική πολιτική της χώρας, συνεχίζει να είναι, όπως
και στις σχετικές διατυπώσεις του ν.2910/2001, «η μετατροπή της Ελλάδας από το
1990 σε χώρα υποδοχής μεταναστών και μάλιστα εμφανίζεται να έχει τον
μεγαλύτερο αναλογικά αριθμό μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι αιτίες για
τη μετατροπή της Ελλάδας σε χώρα υποδοχής μεταναστών εδράζονται αφ’ ενός
στην οικονομική ανάπτυξη της Χώρας, αφ’ ετέρου στις γενικότερες πολιτικές και
κοινωνικές εξελίξεις που επήλθαν στην Ευρώπη και ειδικότερα στο χώρο της
Βαλκανικής Χερσονήσου κατά τα προηγούμενα έτη»148.

Στην έκθεση αυτή διατυπώνεται η πρόθεση της Κυβέρνησης «να καλύψει κενά και
παραλείψεις τουλάχιστον μιας δεκαετίας, αναλαμβάνοντας στρατηγική
πρωτοβουλία ως προς τη διαχείριση της μεταναστευτικής ροής» υπό το φως των
Ευρωπαϊκών εξελίξεων αλλά και της κτηθείσας εμπειρίας από την εφαρμογή του
ν.2910/2001 ενώ επιχειρεί μια συνοπτική ανασκόπηση των προηγούμενων
θεσμικών πλαισίων, δηλ. του ν.1975/1991, των ΠΔ 358-359/1997 καθώς και του
ν.2910/2001.

Σε ό,τι αφορά στο ν.1975/1991149, αναγνωρίζεται η ελάχιστη συνδρομή του στην

επίλυση των προβλημάτων που κλήθηκε να αντιμετωπίσει. Σύμφωνα με το
κείμενο, «Παρά το γεγονός ότι κατά το χρόνο θέσπισης αυτών των διατάξεων ήταν
ήδη ορατές οι, εξ ανατολών ιδίως, μεταναστευτικές πιέσεις προς τις χώρες της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει ότι η Ελλάδα θα ήταν
δυνατόν να μετατραπεί τόσο γρήγορα από παραδοσιακή χώρα αποστολής
μεταναστών σε μια χώρα υποδοχής αθρόων μεταναστευτικών ρευμάτων. Μια σειρά
δε από νομικούς και πραγματικούς παράγοντες, σημαντική θέση μεταξύ των οποίων

148βλ. Αιτιολογική έκθεση, σελ. 1.

149Ο συντάκτης της Αιτιολογικής έκθεσης χαρακτηρίζει το ν.1975/1991 ως το «πρώτο νομοθετικό
πλαίσιο που διείπε την είσοδο και παραμονή αλλοδαπών στη Χώρα», ωστόσο, όπως παρουσιάζεται
και στην παρούσα έρευνα, για πρώτη φορά υπό το συγκεκριμένο πλαίσιο ανάλυσης, το πρώτο
νομοθέτημα του ελληνικού κράτους που ρύθμιζε τα υπόψη ζητήματα ήταν ο ν.3275/1925 ενώ
ακολούθησε σημαντική (αλλά εξαιρετικά αραιή) νομοθετική παραγωγή, μέχρι να εμφανιστεί ο
ν.1975/1991.
~ 65 ~
κατέχουν τόσο η αδυναμία αποτελεσματικής φύλαξης των συνόρων όσο και η
ανελαστικότητα και ο παρωχημένος χαρακτήρας του νομοθετικού πλαισίου,
οδήγησαν στη δημιουργία ενός αυξανόμενου πληθυσμού παρανόμως διαμενόντων
και εργαζομένων στη Χώρα αλλοδαπών. Παρά την ουσιαστική συνεισφορά τους
στην εθνική οικονομία, πολλά από τα πρόσωπα αυτά παρέμειναν όμως στο
περιθώριο της κοινωνικής ζωής, ορισμένες μάλιστα φορές σε συνθήκες κατώτερες
του ελαχίστου που υπαγόρευε η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, με αποτέλεσμα να
εξωθούνται μοιραία σε ποικίλες μορφές παραβατικότητας, τροφοδοτώντας έτσι,
ακούσια, κατά καιρούς, τάσεις επιφυλακτικότητας εκ μέρους του ημεδαπού
πληθυσμού».

Σε ό,τι αφορά στα ΠΔ 358 και 359/1997, με τα οποία έγινε προσπάθεια

καταγραφής και ενσωμάτωσης του «αφανούς» πληθυσμού των παρανόμων
αλλοδαπών, αναγνωρίζεται ότι οδήγησαν στον μεγαλύτερο ίσως αριθμό των
αλλοδαπών που αφορούσε η διαδικασία στο να μείνει εκτός διαδικασίας, λόγω «α)
της έλλεψεις ετοιμότητας και προσωπικού του ΟΑΕΔ στον οποίο ανατέθηκε η
διαχείριση της όλης διαδικασίας, β) η απουσία συντονισμού μεταξύ Υπουργείων
Εργασίας, Εσωτερικών και Δημόσιας Τάξης, γ) η ασάφεια αναφορικά με τις
ευχέρειες που απορρέουν από την κατοχή πράσινης κάρτας ή προπαρασκευαστικών
της εγγράφων λ.χ. λευκής κάρτας ή βεβαίωσης πράσινης κάρτας». Κατά την έκθεση,
την πρακτική αποτυχία του μέτρου αυτού μαρτυρούν οι ισάριθμες σχεδόν με τις
τελικώς χορηγηθείσες πράσινες κάρτες, προσφυγές στην Ειδική Επιτροπή του
αρθ. 5 του ΠΔ 359/1997.

Σε ό,τι αφορά τέλος στο ν.2910/2001, η αιτιολογική έκθεση αναφέρεται στην

«εξαιρετικά γραφειοκρατική διαδικασία» που προβλεπόταν για την καταγραφή και
νομιμοποίηση όλων των αλλοδαπών με «όλη τη δομή του νόμου να υποχρεώνει
τους αλλοδαπούς σε εφοδιασμό με διπλές, διακεκριμένες άδειες για το ίδιο χρονικό
διάστημα (άδεια εργασίας και άδεια διαμονής) από διαφορετικές υπηρεσίες,
υποβάλλοντας μάλιστα δύο φορές όμοια δικαιολογητικά λειτουργώντας εντελώς
αποτρεπτικά, όχι μόνο στο πεδίο νομιμοποίησης των αλλοδαπών αλλά και της
καταγραφής τους»150.

Ο ν.3386/2005 αποτέλεσε σαφώς τομή στη διαχείριση της νόμιμης κυρίως

μετανάστευσης στη χώρα μας εκσυγχρονίζοντας το θεσμικό πλαίσιο και
εντάσσοντάς το στις ευρύτερες, τρέχουσες ευρωπαϊκές151 και διεθνείς εξελίξεις. Ο
μεγάλος ωστόσο αριθμός εξουσιοδοτικών του διατάξεων (43 ΥΑ, ΚΥΑ και ΠΔ
συνολικά152) σε συνδυασμό με τη συνέχιση του καθεστώτος που είχε εισαγάγει ο

150 Το πρόβλημα γίνεται αντιληπτό και από τις αλλεπάλληλες αυτοδίκαιες παρατάσεις των
σχετικών προθεσμιών.
151 Σύμφωνα με την εισήγηση του Υφ. Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης κ.

Αθανάσιου Νάκου, στην Ολομέλεια της Βουλής κατά την επί της αρχής συζήτηση του νομοσχεδίου
του μετέπειτα ν.3386/2005 (σελ. 693 Πρακτικών της Βουλής της 02ας Αυγούστου 2005), «βασικό
χαρακτηριστικό του σχεδίου νόμου είναι ότι εναρμονίζεται με τις βασικές παραμέτρους έξι Οδηγιών
της Ευρωπαϊκής Ένωσης που η προθεσμία ενσωμάτωσής τους λήγει τον επόμενο χρόνο».
152 Το επόμενο θεσμικό πλαίσιο, αυτό του ν.4251/2014, αν και θα περιβληθεί τον τύπου του

«Κώδικα» προκειμένου να οδηγήσει σε ομαδοποιήσεις διάσπαρτων διατάξεων αλλά και να

~ 66 ~
ν.2910/2001 σχετικά με την εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην παραλαβή
των αιτήσεων των αλλοδαπών και την εν συνεχεία αποστολής τους στην πρώην
Περιφέρεια, μεταξύ άλλων, δημιούργησε νέα προβλήματα, καθυστερήσεις στην
εξέταση των αιτημάτων και μεγάλη δυσαρμονία μεταξύ της λεγόμενης
πραγματικής ‘βούλησης του νομοθέτη’ και της επί του πρακτέου εφαρμογής
αυτής, εκ μέρους των εμπλεκόμενων υπηρεσιών που κλήθηκαν να διαχειριστούν
το νέο πλαίσιο. Συνολικά, κατά τα 9 έτη εφαρμογής του, μέχρι τη δημοσίευση του
επόμενου θεσμικού πλαισίου, του ν.4251/2014, εκδόθηκαν πάνω από 500153
‘έγγραφα’ είτε με τη μορφή τροποποιητικών διατάξεων σε νόμους, είτε με τη
μορφή εφαρμοστικών αποφάσεων είτε οδηγιών του Υπουργείου προς τις
Υπηρεσίες, δημιουργώντας προφανή εμπόδια στην ομαλότητα της διοικητικής
διαδικασίας154.

β) Πρακτικά
Η συζήτηση στην Ολομέλεια ξεκινά στις 02 Αυγούστου 2005155 με μόνη συζήτηση
επί της αρχής, επί των άρθρων και του συνόλου του σχεδίου νόμου. Ήδη από την
αρχική τοποθέτηση του εισηγητή της Νέας Δημοκρατίας, βουλευτή Αρκαδίας κ.
Ανδρέα Λυκουρέντζου διαφαίνεται μια σαφής μεταστροφή της ελληνικής
πολιτείας στον τρόπο, το ύφος αλλά και την ουσία με την οποία επιθυμεί πλέον
να αντιμετωπίσει το μεταναστευτικό φαινόμενο στη χώρα καθώς για πρώτη
φορά σε εισηγητική έκθεση νομοσχεδίου για τη μετανάστευση, κυρίαρχη
ρητορική επιλογή του αρμόδιου Υπουργείου, επιλογή η οποία βεβαίως

αντιμετωπίσει το πρόβλημα των πολλών εξουσιοδοτικών διατάξεων του ν.3386/2005, θα

προβλέπει τελικά 49 εξουσιοδοτικές διατάξεις, δηλαδή 6 περισσότερες.
153 Ο αριθμός είναι ενδεικτικός και ο όρος ‘έγγραφα’ τεχνικός προκειμένου να περιλάβει όσα από

αυτά (νόμοι, ΚΥΑ, ΥΑ, εγκύκλιοι, κτλ) παραμένουν σήμερα δημοσιευμένα σε ηλεκτρονική μορφή ή
βρίσκονται στο αρχείο μου. Στον αριθμό αυτό δεν είναι δυνατόν να υπολογιστούν στο σύνολό τους
τυχόν έγγραφα που αφορούν σε ειδικά ζητήματα ορισμένων Περιφερειών ούτε έγγραφα καθαρά
διαδικαστικού χαρακτήρα (π.χ. ενημερώσεις του Υπουργείου σχετικά με συναφή ζητήματα όπως
παροχή οδηγιών άλλων συναρμόδιων Υπουργείων, κλοπή βεβαιώσεων, ορθές επαναλήψεις, κτλ).
154 Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η αποτίμηση του νόμου, 9 χρόνια μετά τη δημοσίευσή του,

από τον ίδιο τον κ. Προκόπη Παυλόπουλο, κατά τη διάρκεια συζήτησης στην Επιτροπή Δημόσιας
Διοίκησης, Δημόσιας του νομοσχεδίου του ν.4251/2014, στις 20/02/2014: «Ο ν.3386/2005 υπήρξε
ένας νόμος ο οποίος για τα δεδομένα της εποχής του και επειδή είχαμε να προσαρμοστούμε χρόνια
ολόκληρα στις Ευρωπαϊκές Οδηγίες, ήταν ένας νόμος πραγματικά πρωτοποριακός γι’ αυτό και ο
νόμος αυτός διήρκησε με τις προσαρμογές όλο αυτό το χρονικό διάστημα και χαίρομαι γιατί ο
βασικός καμβάς πάνω στον οποίο στηρίζεται και η καινούρια κωδικοποίηση είναι οι διατάξεις που
είχαμε βάλει τότε γιατί πρέπει να υπάρχει μια συνέχεια σε κάθε Κράτος. (…) Και για να ξέρετε υπό
ποίες συνθήκες εκείνη την περίοδο η Κυβέρνηση έκανε τη δουλειά της κι εγώ προσωπικά, θέλω να
σας θυμίσω μόνο ένα πράγμα: Είχα φέρει μερικές τροποποιήσεις του 3386 στη Βουλή την εποχή
εκείνη, και επειδή γινόταν λόγος μέσα στη Βουλή που είχαν την ίδια άποψη και τότε και μιλούσαν για
ποσοστώσεις που φυσικά και δεν μπορούσαμε να τις βάλουμε και είχα πει για το θέμα των
ποσοστώσεων (…) ότι σε τελική ανάλυση σαν Ελλάδα (…) αυτούς που ήρθαν νομίμως να δουλέψουν
στην Ελλάδα, πρέπει να τους ευχαριστήσουμε που ήρθαν κι έκαναν δουλειές που δεν τις έκαναν οι
δικοί μας άνθρωποι. Αυτό κυρίες και κύριοι συνάδελφοι απότέλεσε από την πλευρά συγκεκριμένων
ανθρώπων, τώρα βεβαίως ανήκουν σε άλλους χώρους, συμμετέχουν και στην Κυβέρνηση, αποτέλεσε
το leit motif με το οποίο βγήκαν στις εκλογές, παίρνοντας μια φράση ενός Υπουργού και
διαστρέφοντάς την και λέγοντας απ’ το Διαδίκτυο συνεχώς και μεταδίδοντας από κανάλια στα οποία
είχαν προσωπικές εκπομπές ότι ο Υπουργός καλούσε τους παράνομους μετανάστες να ‘ρθουν στην
Ελλάδα και τους ευχαριστούσε».
155 Πρακτικά της Βουλής της 02ας Αυγούστου 2005, σελ. 647 κ.ε.

~ 67 ~
επιβεβαιώνεται και στην πράξη, δεν είναι η μάλλον ασφαλής καταφυγή στη
φοβική ανάλυση του σχήματος «λαθρομετανάστευση-ξενοφοβία-ασφάλεια
συνόρων-δικαιώματα ημεδαπών» αλλά αντίθετα μια έμπρακτη απόπειρα
δημιουργίας ενός νέου, ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου που επιθυμεί να
εμφορείται από τα ιδανικά156 της κοινωνικής αλληλεγγύης, της ισονομίας, μιας
ευρωπαϊκής χώρας των ίσων ευκαιρών για όλους157.

Μεταξύ άλλων, ο εισηγητής της πλειοψηφίας χαρακτηριστικά σημειώνει158:

«Στην Ελλάδα της διακυβέρνησης Καραμανλή η νομιμότητα, η κοινωνική
αλληλεγγύη, η παραγωγικότητα και η διαφάνεια είναι έννοιες που συγκροτούν μία
νέα ποιότητα της δημοκρατίας. Αυτήν την ποιότητα της δημοκρατίας σεβόμαστε
πρώτα απ’ όλους εμείς οι γηγενείς και υποδεχόμαστε τους μετανάστες με ειλικρινή
διάθεση ένταξης και ενσωμάτωσής τους στην ελληνική κοινωνία. Εργαζόμαστε για
να ανακουφίσουμε και να απαλύνουμε τον πόνο τους από τον αποχωρισμό της
πατρίδος τους. Εργαζόμαστε για να μετριάσουμε τη δική τους μελαγχολία από τις
δυσμενείς οικονομικές συνθήκες τις οποίες αντιμετωπίζουν. Εργαζόμαστε για την
άμβλυνση των αντιθέσεων, για να καταπνίξουμε κάθε αίσθημα ρατσισμού και
ξενοφοβίας. Έτσι η Ελλάδα, η νέα γι’ αυτούς πατρίδα επαναπροσδιορίζει την
οικουμενική της διάσταση, αυτή που τη διέκρινε σε άλλες εποχές, τότε που ο
ελληνικός κόσμος, πολιτισμός, γλώσσα, ήθη, έφτασε ως μέσα τη Βακτριανή. Έτσι η
χώρα μας μετατρέπεται σε μία μεγάλη μάνα πατρίδα που με σεβασμό στις
πολιτισμικές ιδιαιτερότητες κάθε εθνότητας διδάσκει πνευματική ελευθερία,
κοινωνική αλληλεγγύη και προσφέρει νέες δημιουργικές ευκαιρίες. Οι Έλληνες

156 Χαρακτηριστικά, ο Υπ. Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης κ. Προκόπης

Παυλόπουλος αναφέρει: «Η πορεία των πολιτισμών είναι πορεία η οποία διαγράφεται μέσα από τη
μίξη τους, μέσα από τη δυνατότητά τους να μπολιάζονται και να παράγουν καινούριες μορφές,
καινούριες προεκτάσεις. Και ο ελληνικός πολιτισμός απέδειξε στην πορεία του χρόνου ότι κατάφερε
όχι μόνο να επιβιώσει αλλά πολύ περισσότερο να αποτελέσει παράδειγμα, γιατί ήταν εκείνος, ο
οποίος και μπολιάστηκε και πλουτίστηκε από άλλους πολιτισμούς. Και τέτοιες ακριβώς είναι οι
συνθήκες μέσα από τις οποίες μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και τη σύγχρονη μετανάστευση» (σελ.
666 Πρακτικών της Βουλής της 02ας Αυγούστου 2005).
157 Η μεταστροφή αυτή της ελληνικής πολιτείας δεν θα πρέπει να μείνει ωστόσο ασυσχέτιστη με

την για πρώτη φορά, ρητή παραδοχή πλευρών του ελληνικού Κοινοβουλίου ότι «ολόκληροι κλάδοι
της οικονομίας θα οδηγούνταν σε παρακμή αν έλειπαν οι μετανάστες γεγονός που καθιστά
συμφέρουσα για την Ελλάδα και την οικονομία της την παρουσία μεταναστών» (εισήγηση Στέφανου
Μάνου [ο οποίος εκείνη την κοινοβουλευτική περίοδο είναι βουλευτής Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ],
σελ. 659 των Πρακτικών της 02ας Αυγούστου 2005) ή ότι «σύμφωνα με τις εκθέσεις του ΟΗΕ ο
μόνος τρόπος για να ξεπεραστούν τα προβλήματα της δημογραφικής γήρανσης και να ξεπεραστεί το
πρόβλημα που υπάρχει στο συνταξιοδοτικό σύστημα είναι η εισροή οικονομικών μεταναστών»
(εισήγηση Παναγιώτη Σγουρίδη, σελ. 658). Κατά συνέπεια, δεν θα πρέπει να παραβλέπεται η
χρησιμοθηρική προσέγγιση της ελληνικής πολιτείας, προϊόντος του ιστορικού χρόνου, στο
φαινόμενο της οικονομικής μετανάστευσης, αμέσως μόλις γίνεται αντιληπτό ότι έχουν ήδη
ατονίσει οι ξενοφοβικές τάσεις που επικράτησαν στις αρχές της δεκατίας του 1990 σε κόλπους της
ελληνικής κοινωνίας, η οποία έχει προφανώς πια αντιληφθεί, δεδομένης και της νομοθετικής
ενίσχυσης και αναδιοργάνωσης του συστήματος των μετακλήσεων στον υπόψη νόμο, ότι το
αλλοδαπό εργατικό δυναμικό από τρίτες χώρες αποτελεί μάλλον απαραίτητη προϋπόθεση
ανάπτυξης παραδοσιακών τομέων της ελληνικής οικονομίας, όπως κυρίως η γεωργία και η
κτηνοτροφία, τομείς στους οποίους η απασχόληση ημεδαπών βαίνει σταθερά μειούμενη μέχρι και
σήμερα.
158 βλ. Πρακτικά της Βουλής της 02ας Αυγούστου 2005, σελ. 651.

~ 68 ~
έχουμε έναν πολύ σημαντικό λόγο να πράξουμε έτσι, γιατί και οι δικοί μας
συμπατριώτες σε άλλους καιρούς και κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας
μας αναγκάστηκαν, για διάφορες αιτίες, να εγκαταλείψουν τη γενέθλια γη και να
βιώσουν αντίστοιχες καταστάσεις μ’ αυτές που σήμερα, δυστυχώς, τραγικά
μερικές φορές ζουν οι μετανάστες στη χώρα μας αλλά και σε άλλες χώρες»

Παρόλαυτα, η θλιβερή πρακτική του παρελθόντος, το να συζητούνται δηλαδή

στη Βουλή νομοθετήματα για τη Μετανάστευση τα οποία ούτε οι ίδιοι οι
εισηγητές των κομμάτων δεν φαίνεται να καταλαβαίνουν, συνεχίζεται.
Χαρακτηριστική είναι η εισαγωγική τοποθέτηση του εισηγητή της Αξιωματικής
Αντιπολίτευσης, βουλευτή ΠΑΣΟΚ ν. Κοζάνης κ. Ιωάννη Βλατή159: «Κυρίες και
κύριοι συνάδελφοι, πράγματι συμφωνώ με τον αγαπητό συνάδελφο κ.
Λυκουρέντζο ότι υπάρχουν πάρα πολλοί μετανάστες πλέον στην Ελλάδα, οι οποίοι
επιθυμούν να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια. Το πρόβλημα είναι ότι και αυτό
εδώ το νομοσχέδιο που συζητάμε σήμερα όχι μόνο δεν τους βοηθάει να γίνουν
Έλληνες πολίτες αντίθετα τους παρεμποδίζει.160».

Σε κάθε περίπτωση, οι αντιρρήσεις της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, όπως

προκύπτουν από την εισαγωγική τοποθέτηση του εισηγητή της εντοπίζονται
στα εξής σημεία: α) δεν προβλέπεται στο σχέδιο νόμου η σύσταση Γενικής
Γραμματείας Μετανάστευσης, β) η χωρίς αιτιολόγηση απόρριψη αιτήσεων για
χορήγηση θεώρησης εισόδου στην Ελλάδα161, γ) δεν θα πρέπει να υπάρχουν
περιορισμοί στη δυνατότητα αλλαγής νομού και επαγγελματικής
δραστηριότητας των μεταναστών κατά τη χορήγηση και (πρώτη) ανανέωση της
άδειας διαμονής για εξαρτημένη εργασία, δ) ως προς την οικογενειακή

159βλ. Πρακτικά της Βουλής της 02ας Αυγούστου 2005, σελ. 652.
160 Η συγκεχυμένη εικόνα που επικρατεί σε τμήματα της ελληνικής κοινωνίας ως προς τις
(απολύτως αυτοτελείς) διαδικασίες που ακολουθούνται α) στη μετανάστευση, β) στην
αναγνώριση του καθεστώτος του πρόσφυγα και γ) στην απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας
διατηρεί μέχρι σήμερα πάγιο χαρακτήρα και συνεχίζει να αντανακλάται και εντός του
Κοινοβουλίου (βλ. Πρακτικά συζητήσεων ν. 4251/2014).
161 Με τον βουλευτή Β’ Αθηνών του ΚΚΕ, Ορέστη Κολοζώφ, εσφαλμένα να επισημαίνει ότι η

έλλειψη αυτή συνεχίζει την προσέγγιση που ακολούθησε ο ν.2910/2001 περί μη παροχής
αιτιολογίας στις αρνήσεις των προξενικών αρχών για χορήγηση θεώρησης εισόδου. Ωστόσο οι
ρυθμίσεις της παρ. 1, αρθ. 7, ν.2910/2001 ήταν εντελώς διαφορετικές καθώς η γλωσσική τους
διατύπωση επέτρεπε την κατά διακριτική ευχέρεια του Προξένου («ο Πρόξενος μπορεί (…)»)
άρνηση χορήγησης θεώρησης εισόδου «χωρίς αιτιολογία». Ο εισηγητής της Πλειοψηφίας κ.
Ανδρέας Λυκουρέντζος, κατά την κατ’ άρθρον συζήτηση το απόγευμα της 03 ης Αυγούστου 2005
(σελ. 705 των Πρακτικών της Βουλής), επισημαίνει: «Εδώ λοιπόν έχουμε δεχθεί επικρίσεις, ιδιαίτερα
για το άρθρο 8, ότι οι αποφάσεις οι οποίες είναι απορριπτικές για την έγκριση άδειας εισόδου στη
χώρα δεν χρήζουν αιτιολογίας. Η αλήθεια δεν είναι αυτή. Την έχει εξηγήσει ο κύριος Υπουργός
λεπτομερέστερα στην επιτροπή. Θέλω όμως να σημειώσω ότι όταν λέμε ότι δεν υπάρχει ανάγκη
ειδικής αιτιολογίας, αυτό δεν σημαίνει ότι υποστηρίζουμε το αναιτιολόγητο στις αποφάσεις. Δεν
σημαίνει ότι η απόφαση είναι αυθαίρετη. Η απόφαση πρέπει να στηρίζεται σε νόμιμη αιτιολογία, που
ούτως ή άλλως είναι βασική αρχή του διοικητικού δικαίου. Το αναιτιολόγητο σημαίνει ότι δεν
προβλέπεται ρητώς από το νόμο ότι απαιτείται ειδική αιτιολογία. Αυτή είναι η διευκρίνιση την οποία
και ο Υπουργός κατέθεσε στην επιτροπή και νομίζω ότι και εγώ οφείλω να επαναλάβω στο Τμήμα,
για τη διευκρίνιση των θέσεων της Κυβέρνησης, των ρυθμίσεων του νομοσχεδίου, ως απάντηση στις
επικρίσεις.».
~ 69 ~
επανένωση, κακώς διαχωρίζονται στην έννοια του ‘ανιόντα’ οι γονείς των
υπηκόων χωρών της ΕΕ από τους γονείς υπηκόων τρίτων χωρών, ε) η
ενσωμάτωση της κοινοτικής οδηγίας για χορήγηση άδειας διαμονής σε θύματα
σωματεμπορίας είναι πρόχειρη, στ) τα παράβολα για τη χορήγηση και ανανέωση
αδειών διαμονής είναι πολύ υψηλά, ζ) δεν προβλέπεται χορήγηση ιθαγένειας σε
αλλοδαπούς ‘δεύτερης γενιάς) και η) δεν παρέχεται δικαίωμα ψήφου στις
τοπικές εκλογές για αλλοδαπούς που έχουν συμπληρώσει έναν εύλογο χρόνο
νόμιμης παραμονής.

Για το ΚΚΕ, σύμφωνα με την εισαγωγική τοποθέτηση του ειδικού του αγορητή,
βουλευτή Λέσβου κ. Σταύρου Σκοπελίτη162, το συζητούμενο σχέδιο νόμου «(…)
κάθε άλλο παρά ανταποκρίνεται στις εξαγγελίες της Κυβέρνησης για
αντιμετώπιση και λύση των προβλημάτων, αφού αποτελεί συνέχεια και μετεξέλιξη
και μάλιστα σε πιο αντιδραστική κατεύθυνση, του προηγούμενου νόμου του
ΠΑΣΟΚ, ενός νόμου βέβαια που κάθε άλλο παρά έδινε λύσεις σ’ αυτή την
κατεύθυνση που έλεγα. Δεν δίνει, λοιπόν, λύση το νομοσχέδιο στα προβλήματα της
μετανάστευσης και των μεταναστών. Και αυτό γιατί; Πρώτον, προσαρμόζει την
ελληνική νομοθεσία για τους μετανάστες στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
αποφάσεις που πάρθηκαν με την ψήφο της προηγούμενης Κυβέρνησης και που σ’
αυτές τις αποφάσεις οι μετανάστες έχουν θέση ως φτηνό χειραγωγημένο εργατικό
δυναμικό χωρίς ουσιαστικά δικαιώματα. Διακηρύξεις περί ισότητας ημεδαπών και
μεταναστών θα παραμείνουν χωρίς αντίκρισμα αφού διαφορετικοί όροι θα
εξακολουθούν να ισχύουν για την περίθαλψη, την ανεργία, την εκπαίδευση και για
τις άλλες παροχές. Είναι γνωστό παραδείγματος χάρη ότι τα παιδιά των
μεταναστών που δεν έχουν παραμονή, έχουν το δικαίωμα να πάνε σχολείο, όμως
δεν αξιολογούνται. Είναι επίσης πολύ γνωστά αυτά που ισχύουν για την
περίθαλψη και την ανεργία. Ενώ οι ημεδαποί εργαζόμενοι χρειάζονται για την
περίθαλψή τους να έχουν εξήντα ένσημα και για το επίδομα ανεργίας εκατόν
είκοσι ένσημα, οι μετανάστες χρειάζονται τουλάχιστον διακόσια πενήντα ένσημα,
αφού προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι να έχουν άδεια παραμονής και εργασίας.
Και από εδώ και πέρα είναι άγνωστο βέβαια τι θα ισχύει αφού θα καθορίζονται
όλα από τους Υπουργούς. Εμείς λέμε ότι τα θέματα αυτά θα κινηθούν μάλλον σε
ακόμα χειρότερη κατεύθυνση. Δεύτερον, το νομοσχέδιο διαιωνίζει το καθεστώς
της ανασφάλειας και της ομηρίας των μεταναστών από τους εργοδότες, την
Κυβέρνηση και το κράτος. Είναι γνωστό ότι οι μετανάστες με τις προσωρινές
άδειες παραμονής που έχουν δεν μπορούν να βγουν και να επανέλθουν στη χώρα
μας. Τρίτον, το νομοσχέδιο ενισχύει και συστηματοποιεί τον κρατικό έλεγχο, το
ηλεκτρονικό φακέλωμα και περιορίζει τις πολιτικές και τις συνδικαλιστικές
ελευθερίες και δραστηριότητες των μεταναστών. Είναι περίεργο ότι πέρα από τη
Νέα Δημοκρατία, πέρα από την Κυβέρνηση, κανένα από τα άλλα δύο κόμματα δεν
έκανε αναφορά σε αυτό το σοβαρό θέμα που μπορεί να αποτελέσει και λόγο
απέλασης του μετανάστη από τη χώρα μας».

162 βλ. Πρακτικά της Βουλής της 02ας Αυγούστου 2005, σελ. 654.
~ 70 ~
 Οι θέσεις163 του ΚΚΕ συνοψίζονται ως εξής: α) να νομιμοποιηθούν όλοι οι
μετανάστες που ήρθαν στην Ελλάδα μέχρι 31/12/2004, β) να δίνεται αρχική
άδεια διαμονής για δύο χρόνια, να ανανεώνεται για τρία χρόνια και στη συνέχεια
να είναι αόριστης διάρκειας, γ) να νομιμοποιηθούν όλοι οι μετανάστες άνω των
65 ετών που συντηρούνται από τα παιδιά τους χωρίς όρους και προϋποθέσεις, δ)
να είναι αυτοδίκαιη η χορήγηση αδειών παραμονής στους αλλοδαπούς των
οποίων η παραμονή υπερβαίνει τη δεκαετία, ε) να υπάρξει ειδική μέριμνα για τα
άτομα και τις οικογένειές τους που διαμένουν στην Ελλάδα για μεγάλο χρονικό
διάστημα, δεκαπέντε-είκοσι χρόνια, προκειμένου να τους δοθεί αυτοδίκαια άδεια
παραμονής αορίστου χρόνου, στ) να απλοποιηθούν οι διαδικασίες οικογενειακής
επανένωσης όπως οι προσαυξήσεις στο εισόδημα, ζ) να μην αποκλείονται από
την επανένωση οι υπερήλικες και οι ανήμποροι γονείς και τα παιδιά άνω των 18
ετών, εάν έχουν πρόβλημα υγείας, η) να καταργηθούν τα παράβολα για τη
χορήγηση και ανανέωση αδειών, θ) να καταργηθούν οι διατάξεις που έχουν
σχέση με την ενίσχυση του κρατικού ελέγχου και του ηλεκτρονικού
φακελώματος (…).

γ) Ανάλυση
Το σχέδιο νόμου κατατίθεται στη Βουλή στις 24/06/2005, ψηφίζεται στις
4/8/2005, δημοσιεύεται στις 23/8/2005 και ορίζεται η 1/1/2006 ως ημερομηνία
έναρξης εφαρμογής του. Αποτελείται από 20 κεφάλαια και 98 άρθρα.

αρθ. 1 Το κεφ. Α’ αποτελείται από τα αρθ. 1164 έως 3165. Σε αυτό καθορίζεται η έννοια
των όρων166 που αναφέρονται στις επιμέρους διατάξεις και για πρώτη φορά
στην ελληνική έννομη τάξη διακρίνεται ο όρος «αλλοδαπός» από τον «υπήκοο
αρθ. 2 τρίτης χώρας» ενώ προσδιορίζεται το πεδίο εφαρμογής του νόμου ενώ
επισημαίνεται ότι κατισχύουν των διατάξεων αυτού οι τυχόν ευνοϊκότερες
ρυθμίσεις που προβλέπονται σε διμερείς ή πολυμερείς συμφωνίες. Επιπλέον,
αρθ. 3
συνιστάται Διυπουργική Επιτροπή Παρακολούθησης της Μεταναστευτικής
Πολιτικής με έργο την επεξεργασία θεμάτων μετανάστευσης (νόμιμης και
παράνομης), η έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών με σκοπό τον συντονισμό των
κατά περίπτωση εμπλεκόμενων φορέων, η παρακολούθηση του έργου τους, η
λήψη πρωτοβουλιών για την εκπαίδευση των υπαλλήλων, κτλ.

163 βλ. Πρακτικά της Βουλής της 02ας Αυγούστου 2005, σελ. 655.
164 Το αρθ. 1 αντικαταστάθηκε με την παρ. 1 του άρθρου τέταρτου του ν.3875/2010.
165 Το αρθ. 3 δέχτηκε τροποποιήσεις με το αρθ. 2, ν.3536/2007. Βλ. επίσης και ΚΥΑ 1906/2008

(ΦΕΚ Β’ 168/05-02-2008), «Καθορισμός ειδικότερων θεμάτων λειτουργίας Διυπουργικής Επιτροπής

της παρ. 1, αρθ. 3, ν.3386/2005 (…)».
166 Ο ν.2910/2001 περιελάμβανε μόλις 2 ορισμούς εννοιών, ο ν.3386/2005 περιλαμβάνει 11 και ο

ν.4251/2014 θα περιλάβει 56 γεγονός που καταδεικνύει σταδιακά όχι μόνο τη διάθεση της
πολιτείας να παράσχει ουσιαστική αποσαφήνιση των όρων που χρησιμοποιούνται στο θεσμικό
πλαίσιο (προς όφελος τόσο της Διοίκησης όσο και των διοικουμένων) αλλά αντανακλά και τη
σχετική αποσαφήνιση που έχει προϊόντος του χρόνου επέλθει και στην ευρωπαϊκή και διεθνή
νομοθετική παραγωγή και νομολογία, δεδομένης της άμεσης αλληλεπίδρασης του Κοινοτικού και
Διεθνούς δικαίου με την ελληνική έννομη τάξη στα ζητήματα Μετανάστευσης.
~ 71 ~
 Το κεφ. Β’ αποτελείται από τα αρθ. 4 έως 5 και άπτεται ζητημάτων που αφορούν
στον έλεγχο στις μεθοριακές διαβάσεις. Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων,
παρέχεται διά εξουσιοδοτικών διατάξεων η δυνατότητα καθορισμού
προσωρινών σημείων στα σύνορα της Χώρας για τη διέλευση προσώπων εφόσον
συντρέχουν λόγοι δημόσιου συμφέροντος καθώς και ο χρόνος λειτουργίας των
σημείων αυτών που δεν μπορεί κατ’ αρχήν να υπερβαίνει τους 8 μήνες.

Με τα κεφ. Γ’ και Δ’ (αρθ. 6-13) επανακαθορίζονται οι γενικές προϋποθέσεις για

αρθ. 6
την είσοδο και τη διαμονή στην ελληνική επικράτεια υπηκόων τρίτων χωρών και
για τη χορήγηση σε αυτούς αδειών διαμονής. Πιο συγκεκριμένα, η θεώρηση
εισόδου167 που χορηγείται168 από τις αρμόδιες προξενικές αρχές του τόπου
κατοικίας του αλλοδαπού διακρίνεται σε θεώρηση βραχείας διαμονής (θεώρηση
«Σένγκεν») και σε θεώρηση μακράς διαμονής (εθνική θεώρηση). Ρυθμίζονται
ζητήματα διέλευσης υπηκόων τρίτων χωρών από τη ζώνη διερχομένων
αερολιμένος ή λιμένος της Χώρας με σκοπό τη συνέχιση του ταξιδιού στην
αλλοδαπή ενώ για τη διαμονή στη ζώνη αυτή απαιτείται θεώρηση εισόδου στις
περιπτώσεις που προβλέπεται από την κοινοτική νομοθεσία. Προστίθενται169
νέες περιπτώσεις κατά τις οποίες οι αποφάσεις απόρριψης αιτημάτων
αρθ. 7
χορήγησης θεώρησης εισόδου που λαμβάνονται από τις αρμόδιες διπλωματικές
και προξενικές αρχές χρήζουν ειδικής αιτιολογίας170 ενώ παρέχεται η
δυνατότητα στον Υπ. Δημόσιας Τάξης να επιτρέπει για εξαιρετικούς λόγους την
είσοδου υπηκόου τρίτης χώρας, παρά την ύπαρξη απαγορευτικού λόγου171.
Επιβάλλεται η υποχρέωση στις ελληνικές αρχές που διαπιστώνουν, κατά την
είσοδο στην Ελλάδα υπηκόων τρίτων χωρών, τη συνδρομή λόγων που
δικαιολογούν την ανάκληση της άδειας διαμονής τους, να ενημερώνουν αμέσως
την αρμόδια υπηρεσία Αλλοδαπών και Μετανάστευσης.

Επιπλέον, επανακαθορίζονται172 οι τύποι αδειών διαμονής που χορηγούνται οι αρθ. 8

οποίοι εντάσσονται στις ακόλουθες 7 κατηγορίες173: α) άδεια διαμονής για

167 βλ. ΥΑ 3497.3/550/ΑΣ 4000/2005 (ΦΕΚ Β’ 1912/30-12-2005), «Καθορισμός προϋποθέσεων,

δικαιολογητικών και διαδικασίας χορήγησης εθνικών θεωρήσεων εισόδου».
168 βλ. απόφαση Υπ. Εξ. 3497.3/550/ΑΣ 4000/29/12/2005 (ΦΕΚ Β’ 1912/30-12-2005)

169 Η περ. στ’ της παρ. 2, αρθ. 8 προστέθηκε με την παρ. 3 του άρθρου τετάρτου του ν.3875/2010.

170 Υπενθυμίζεται η συντηρητική στάση του ν.2910/2001 για το ζήτημα με τη μη υποχρέωση

παροχής αιτιολογίας στις σχετικές αποφάσεις, με την επίκληση εκ μέρους της Πολιτείας ότι εκείνη
η πρόβλεψη συνιστούσε «άσκηση κυριαρχικού δικαιώματος» της Χώρας» (imperium).
171 Οι απαγορευτικοί αυτοί λόγοι, σύμφωνα με την παρ. 2, αρθ. 8 είναι: α) Ο υ.τ.χ. περιλαμβάνεται

στον κατάλογο ανεπιθυμήτων, β) η είσοδός του μπορεί να αποτελέσει κίνδυνο για τη δημόσια τάξη
και ασφάλεια ή τη δημόσια υγεία, γ) το διαβατήριο που κατέχει δεν εξασφαλίζει την επάνοδό του
στη Χώρα προέλευσης, δ) έρχεται με σκοπό να παραμείνει στην Ελλάδα για λόγο ως προς τον οποίο
απαιτείται η έκδοση άδειας διαμονής και δεν έχει την απαιτούμενη ειδική θεώρηση εισόδου, ε) δεν
κατέχει τα απαραίτητα έγγραφα για να δικαιολογήσει το σκοπό του ταξιδιού του και τα αναγκαία
για τη συντήρηση οικονομικά μέσα, στ) εμπλέκεται με οποιονδήποτε τρόπο σε παράνομη
διακίνηση μεταναστών από οργανωμένη εγκληματική ομάδα.
172 Το αρθ. 9 δέχτηκε τροποποιήσεις με την παρ. 4, άρθρου τέταρτου ν.3875/2010 και παρ. α’, αρθ.

15, ν.4018/2011.
173 Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση (σελ. 4), «Η κατηγοριοποίηση αυτή κρίθηκε απαραίτητη για

τη διευκόλυνση των εμπλεκόμενων υπηρεσιών στη διαδικασία έκδοσης των αδειών διαμονής, για την
~ 72 ~
 εργασία, β) άδεια διαμονής για ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα174, γ)
αρθ. 9
άδεια διαμονής για ειδικούς λόγους, δ) άδεια διαμονής για εξαιρετικούς λόγους,
ε) άδεια διαμονής για οικογενειακή επανένωση, στ) άδεια διαμονής αόριστης
διάρκειας και ζ) άδεια διαμονής επί μακρόν διαμένοντος. Σε κάθε άδεια διαμονής
αναγράφεται εάν επιτρέπεται στον κάτοχο η πρόσβαση στην αγορά εργασίας175
ενώ ήδη προβλέπεται η έκδοση των αδειών διαμονής με τη μορφή «αδειών
διαμονής ενιαίου τύπου κατ’ εφαρμογή του Κανονισμού ΕΚ 1030/2002176».

αρθ. 10 Με το αρθ. 10 συστηματοποιούνται με ενιαίο τρόπο οι γενικές προϋποθέσεις υπό

τις οποίες παρέχεται το δικαίωμα διαμονής στην Ελλάδα σε υπηκόους τρίτων
χωρών και προβλέπεται ότι το δικαίωμα διαμονής τους τελεί υπό τις εξής
προϋποθέσεις: α) να είναι κάτοχοι ισχύοντος διαβατηρίου ή άλλου ταξιδιωτικού

αποτελεσματική άσκηση ελέγχου από τις αρμόδιες υπηρεσίες και για την εξυπηρέτηση των ίδιων των
υπηκόων τρίτων χωρών». Ο Υπ. Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, κατά την
κατ’ άρθρο συζήτηση του νομοσχεδίου στην Ολομέλεια της Βουλής (03 η Αυγούστου 2005,
απογευματινή, σελ. 718), απαντά στις επικρίσεις που δέχθηκε από την πλευρά της Αξιωματικής
Αντιπολίτευσης ότι το πλήθος των τύπων αδειών διαμονής που προβλέπεται καθιστά το
νομοσχέδιο «περιπτωσιολογικό» (βλ. τοποθέτηση βουλευτή Επικρατείας του ΠΑΣΟΚ, κ. Στέφανου
Μάνου, σελ. 714 της ίδιας ημέρας) ως εξής: «Σε ό,τι αφορά σ’ αυτά που άκουσα για το ζήτημα της
περιπτωσιολογίας. Πράγματι υπάρχουν επτά περιπτώσεις σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο μπαίνει
και εγκαθίσταται κάποιος στην Ελλάδα. Μου είπαν ότι θα έπρεπε να είναι γενικότερες οι ρυθμίσεις.
Μα δεν το γνωρίζετε, κύριοι συνάδελφοι, ότι όσο πιο γενικές είναι οι ρυθμίσεις τόσο περισσότερη
είναι η διακριτική ευχέρεια των διοικητικών οργάνων, τόσο περισσότερη είναι η δυνατότητα
αυθαιρεσίας, τόσο περισσότερες είναι και οι δυνατότητες διαφθοράς που μπορούν να
παρεισφρήσουν; Ενώ όσο περισσότερο συγκεκριμένες είναι οι ρυθμίσεις αυτές, τόσο μειώνεται η
διακριτική ευχέρεια και τόσο καθίσταται αναγκαία η προσαρμογή της διοίκησης στη νομιμότητα; Κι
ακούστε το πόσο τραγελαφικό είναι το επιχείρημα περί πολλών περιπτώσεων με μία άλλη αιτίαση
την οποία αναφέρατε, την αιτίαση περί ειδικής αιτιολογίας. Ρωτώ: Αν εσείς είχατε να κατασκευάσετε
ένα νομοσχέδιο αυτού του είδους θα βάζατε γενικές ρυθμίσεις, αλλά κάθε φορά που θα απαιτούσατε
να υπάρχει διοικητική πράξη σχετικά με την απόρριψη θα θέλατε ειδική αιτιολογία; Πώς
συμβιβάζεται η δυνατότητα ειδικής αιτιολογίας με τη γενικότητα των ρυθμίσεων που προτείνετε;
Και επαναλαμβάνω για μία ακόμη φορά το εξής: Όπου η ειδική αιτιολογία χρειάζεται, μπαίνει. Δεν
μπαίνει στις περιπτώσεις εκείνες που επειδή είναι τύπος της διοικητικής πράξης, απλώς προσθέτει
μία γραφειοκρατική διαδικασία. Φοβάμαι ότι δεν είναι δυνατόν να εξηγήσω ένα πράγμα, που δεν
θέλουν κάποιοι να το αντιληφθούν. Δεν σημαίνει πως όταν δεν απαιτώ ειδική αιτιολογία σε μία
διοικητική πράξη, δεν φέρει αιτιολογία η διοικητική πράξη. Κάθε διοικητική πράξη, με βάση την αρχή
της νομιμότητας, πρέπει να είναι αιτιολογημένη με την έννοια ότι -από τα στοιχεία του φακέλου που
τη συνοδεύουν- πρέπει να περιέχει τα πραγματικά και νομικά δεδομένα, τα οποία θεμελιώνουν τη
νόμιμη έκδοσή της. Όπου απαιτείται, κατά το νόμο, ειδική αιτιολογία, αυτό σημαίνει ότι προστίθεται
ως τύπος πάνω στη διοικητική πράξη.».
174 βλ. ΚΥΑ 1751/09-02-2006 (ΦΕΚ Β’ 218/14-02-2006).

175 Η ρύθμιση αυτή αποτελεί μείζονα παρέμβαση του νέου θεσμικού πλαισίου καθώς ενοποιεί σε

μία διοικητική πράξη την άδεια διαμονής και εργασίας.

176 βλ. Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1030/2002 του Συμβουλίου της 13ης Ιουνίου 2002 για την καθιέρωση

αδειών διαμονής ενιαίου τύπου για τους υπηκόους τρίτων χωρών (EE L 157 της 15.6.2002, σ.1) ο
οποίος τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 380/2008 του Συμβουλίου της 18ης Απριλίου
2008 (EE L 115 της 29.4.2008, σ. 1). Παρά τις προβλέψεις αυτές, η διαδικασία του ‘αυτοτελούς
εγγράφου’ και της λήψης των ‘βιομετρικών δεδομένων’ ξεκίνησε να εφαρμόζεται στη χώρα μας 12
περίπου χρόνια μετά, από την άνοιξη του 2017 και εξής αφού προηγουμένως, με τις διατάξεις του
αρθ. 1, ν.4018/2011 επανεισήχθησαν, αναλυτικότερα, οι σχετικές διατάξεις στη ελληνική έννομη
τάξη.
~ 73 ~
 εγγράφου, β) να μην συντρέχει κίνδυνος για τη δημόσια τάξη και ασφάλεια177, γ)
να μην αποτελούν κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, δ) να διαθέτουν πλήρη
ασφάλιση ασθένειας για το σύνολο των κινδύνων που καλύπτονται για τους
ημεδαπούς, ε) να διαθέτουν πόρους για την κάλυψη των εξόδων επιστροφής
τους στη χώρα προέλευσης.

αρθ. 11 Με το αρθ. 11178 επανακαθορίζεται η διαδικασία για τη χορήγηση και ανανέωση

άδειας διαμονής. Πιο συγκεκριμένα, συνεχίζεται179 η ατυχής πρακτική του
ν.2910/2001 σύμφωνα με την οποία οι αιτήσεις χορήγησης και ανανέωσης
άδειας διαμονής κατατίθενται στο δήμο ή την κοινότητα του τόπου κατοικίας ή
διαμονής του αιτούντος και στη συνέχεια, αφού ελεγχθεί από τις υπηρεσίες
αυτές η πληρότητα180 των δικαιολογητικών181, εντός 15 ημερών ο σχετικός
φάκελος διαβιβάζεται στην πρώην Περιφέρεια. Οι αιτήσεις182 συνοδεύονται από
παράβολο183 ενώ τυχόν εκπρόθεσμη κατάθεσή τους μέχρι ένα μήνα από τη λήξη
τους (των ανανεώσεων) επισείει την επιβολή προστίμου184. Πέραν του μηνός,
αιτήσεις ανανέωσης άδειας διαμονής απορρίπτονται εκτός κι αν συντρέχουν
αποδεδειγμένα λόγοι ανωτέρας βίας185. Οι αρμόδιες υπηρεσίες, εφόσον τα
δικαιολογητικά που κατατίθενται είναι πλήρη, χορηγούν βεβαίωση κατάθεσης186
η διάρκεια της οποίας είναι ετήσια187. Ο κάτοχός της διαμένει νόμιμα στη χώρα

177 Το αρθ. 10 τροποποιήθηκε με το αρθ. 3, ν.3536/2007.

178 Το αρθ. 11 δέχτηκε τροποποιήσεις με το αρθ. 4, ν.3536/2007 και αρθ. 4 και 7, ν.4018/2011.
Βλ. επίσης ΥΑ οικ.24103/2005 (ΦΕΚ Β’ 1804/21-12-2005), «Καθορισμός απαιτούμενων
δικαιολογητικών για τη χορήγηση και ανανέωση της άδειας διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του
ν.3386/2005.» καθώς και την ΥΑ οικ.13703/2007 (ΦΕΚ Β’ 1135/06-07-2007) που την τροποποίησε.
179 Με το αρθ. 2, ν.4018/2011 καταργείται οριστικά η εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην

περιγραφόμενη διαδικασία η οποία πλέον ανατίθεται εξ ολοκλήρου στα Τμήματα Αστικής

Κατάστασης, Αλλοδαπών και Μετανάστευσης των πρώην Περιφερειών (σήμερα Τμήματα Αδειών
Διαμονής των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων).
180 Δεδομένου ότι οι συναρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες (π.χ. ασφαλιστικοί οργανισμοί, Εφορίες, κτλ)

αναζητούσαν άδεια διαμονής ή βεβαίωση κατάθεσης αίτησης εκ μέρους των υπηκόων τρίτων
χωρών προκειμένου κατά τις διατάξεις του αρθ. 84 να ξεπεράσουν την υποχρέωση μη
εξυπηρέτησής τους, με το έγγραφο με αρ.πρωτ. 7218/25-04-2006 του ΥΠΕΣ διευκρινίζεται ότι σε
περιπτώσεις υποβολής ελλιπών δικαιολογητικών για χορήγηση αρχικής άδειας διαμονής, οι
υπηρεσίες θα χορηγούν Βεβαίωση Τύπου Β’ (σομόν χρώματος) με μόνο σκοπό την έκδοση των
δικαιολογητικών που απαιτούνται για τη συμπλήρωση του φακέλου (απόδοση ΑΦΜ, αναγγελία
πρόσληψης, υποβολή αίτησης σε ασφαλιστικό φορέα).
181 βλ. ΚΥΑ 933/2009 (ΦΕΚ Β’ 53/19-01-2009), «Καθορισμός απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη

χορήγηση και ανανέωση της άδειας διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3386/2005 όπως
ισχύει.» καθώς και την ΚΥΑ 23195/2013 (ΦΕΚ Β’ 1279/28-05-2013) που την τροποποίησε.
182 Για τον τύπο και το περιεχόμενο των αιτήσεων και τη διαδικασία επιδόσεων, βλ. ΥΑ

οικ.24103/2005 (ΦΕΚ Β’ 1804/21-12-2005), η οποία καταργήθηκε με την ΚΥΑ 933/2009 (ΦΕΚ

Β’ 53/19-01-2009), ΚΥΑ 21535/07-11-2006 (ΦΕΚ Β’ 1677/16-11-2006), η οποία καταργήθηκε με την
ΚΥΑ 22037/01-10-2010 (ΦΕΚ Β’ 1629/11-10-2010) και ΚΥΑ 13703/28-06-2007 (ΦΕΚ Β’ 1135/06-
07-2007).
183 Το ύψος αυτού ορίζεται στην παρ. 1, αρθ. 92 του υπόψη νόμου.

184 βλ. ΚΥΑ 10486/2007 (ΦΕΚ Β’ 901/07-06-2007).

185 παρ. 1, αρθ. 12, όπως τροποποιήθηκε με τις διατάξεις της παρ. 2, αρθ. 4, ν.3536/2007.

186 Για τον τύπο της βεβαίωσης αυτής βλ. ΚΥΑ 8966/18-05-2006 (ΦΕΚ Β’ 692/05-06-2006) και

την KYA 10575/2009 (ΦΕΚ Β’ 1828/03-09-2009) που την τροποποίησε.

187 βλ. σχετικά Εγκ. 12/2012 (αρ.πρωτ. οικ.9034/28-03-2012) και έγγραφο ΥΠΕΣ με αρ.πρωτ.

34758/22-11-2012.
~ 74 ~
 για όσο καιρό αυτή ισχύει. Αλλάγή σκοπού δεν επιτρέπεται πλην ορισμένων
περιπτώσεων ενώ η ισχύς της αρχικής άδειας διαμονής ενώ η εκάστοτε
ανανέωσή της είναι διετής188. Τέλος, ρυθμίζονται εκ νέου τα θέματα που αρθ. 13
αφορούν στην οργάνωση και λειτουργία των Επιτροπών Μετανάστευσης οι
οποίες συνιστώνται εφεξής από μία σε κάθε νομό της χώρας και αυξάνονται τα
μέλη της από 2 σε 5. Οι Επιτροπές αυτές έχουν γνωμοδοτική και όχι
αποφασιστική αρμοδιότητα σχετικά με τη χορήγηση/ανανέωση ή μη των αδειών
διαμονής.

Το κεφ. Ε’ αποτελείται από τα αρθ. 14 έως 23 και ρυθμίζει θέματα χορήγησης αρθ. 14
αδειών διαμονής για εργασία. Ειδικότερα, το έργο της κατάρτισης έκθεσης189
στην οποία καταχωρούνται οι υφιστάμενες ανάγκες190 σε εργατικό δυναμικό
στην Περιφέρεια και οι κενές θέσεις191 εργασίας ανά ειδικότητα, νομό και
διάρκεια απασχόλησης που μπορεί να καλυφθούν από υπηκόους τρίτης χώρας
ανατίθεται αντί του ΟΑΕΔ σε Επιτροπή που συνιστάται στην έδρα κάθε
Περιφέρειας. Σημαντική αλλαγή που εισάγεται με το άρθ. 14 είναι η υποχρέωση
εκ μέρους των εργοδοτών που επιθυμούν να μετακαλέσουν αλλοδαπό εργατικό
δυναμικό, η κατάθεση εγγυητικών επιστολών και οι οποίες αντιστοιχούν σε ποσό
ίσο τουλάχιστον με τις τριμηνιαίες αποδοχές ανειδίκευτου εργάτη για την
κάλυψη των δαπανών τρίμηνης διαβίωσης του υπηκόου τρίτης χώρας στην
αρθ. 15 Ελλάδα192. Επιπλέον193, επανακαθορίζονται οι προϋποθέσεις για την ανανέωση

188 Μέχρις ότου πληρωθούν οι προϋποθέσεις χορήγησης άδειας διαμονής αόριστης διάρκειας ή επί
μακρόν διαμένοντος.
189 βλ. Εγκ. 34/2008 και εγγρ. αρ.πρωτ. 2860/16-02-2006, αρ.πρωτ. οικ.1912/02-02-2006 ΥΠΕΣ.

Βλ. επίσης ΚΥΑ οικ. 12311/2008 (ΦΕΚ Β’ 1063/09-06-2008), «Καθορισμός των κριτηρίων που
λαμβάνονται υπόψη και της διαδικασίας κατάρτισης της έκθεσης της παρ. 3, αρθ. 14, ν.3386/2005
καθώς και των ειδικότερων όρων για τη μετάκληση για εξαρτημένη εργασία υπηκόων τρίτων
χωρών» καθώς και τις ΚΥΑ οικ. 27846/2008 (ΦΕΚ Β’ 2608/23-12-2008), ΚΥΑ οικ.17590/2009
(ΦΕΚ Β’ 1423/16-07-2009), ΚΥΑ οικ.12514/2011 (ΦΕΚ Β’ 826/12-05-2011) και ΚΥΑ 66881/2013
(ΦΕΚ Β’ 3300/24-12-2013) που την τροποποίησαν.
190 βλ. ΚΥΑ 30053/2006 (ΦΕΚ Β’ 68/24-01-2006), «Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής

για εργασία υπηκόων τρίτων χωρών για το έτος 2006» και τις ΚΥΑ 30702/2006 (ΦΕΚ Β’ 538/28-04-
2006) και ΚΥΑ 31162/2006 (ΦΕΚ Β’ 1119/17-08-2006) που την συμπλήρωσαν, ΚΥΑ
30183/2007 (ΦΕΚ Β’ 119/01-02-2007) για τις μετακλήσεις έτους 2007 καθώς και τις ΚΥΑ
οικ.30975/2007 (ΦΕΚ Β’ 869/04-06-2007) και ΚΥΑ 31564/2007 (ΦΕΚ Β’ 1671/23-08-2007) που την
συμπλήρωσαν, την ΚΥΑ 6997/146/2008 (ΦΕΚ Β’ 147/30-01-2008) για τις μετακλήσεις έτους 2008
καθώς και τις ΚΥΑ οικ.40048/2008 (ΦΕΚ Β’ 1069/10-06-2008) και ΚΥΑ 56177/869 (ΦΕΚ Β’
1636/14-08-2008) που την συμπλήρωσαν, την ΚΥΑ 5899/2009 (ΦΕΚ Β’ 236/11-02-2009) για τις
μετακλήσεις έτους 2009 καθώς και την ΚΥΑ 11979/2009 (ΦΕΚ Β’ 709/15-04-2009) που την
συμπλήρωσε, την ΚΥΑ 2306/109 (ΦΕΚ Β’ 98/03-02-2010) για τις μετακλήσεις έτους 2010, την
ΚΥΑ 2782/132 (ΦΕΚ Β’ 268/18-02-2011) για τις μετακλήσεις έτους 2011 καθώς και την ΚΥΑ
9423/2011 (ΦΕΚ Β’ 1276/16-06-2011) που την τροποποίησε, την ΚΥΑ 5660/190 (ΦΕΚ Β’
890/22-03-2012) για τις μετακλήσεις έτους 2012, την ΚΥΑ 4426/117 (ΦΕΚ Β’ 681/22-03-2013)
για τις μετακλήσεις έτους 2013 και ΚΥΑ 3411/90 (ΦΕΚ Β’ 206/04-02-2014) για τις μετακλήσεις
έτους 2014 καθώς και την ΚΥΑ 8055/192 (ΦΕΚ Β’ 640/14-03-2014) που την τροποποίησε.
191 βλ. ΚΥΑ 6997/146/30-01-2008 (ΦΕΚ Β’ 147/30-01-2008, ΚΥΑ οικ.12311/08/03-06-2008

(ΦΕΚ Β’ 1063/09-06-2008) και ΚΥΑ οικ.27846/11-12-2008 (ΦΕΚ Β’ 2608/23-12-2008).

192 Η πρόβλεψη αυτή καταργήθηκε δύο χρόνια αργότερα, με το αρθ. 5, ν.3536/2007, παρέμεινε

ωστόσο ως προϋπόθεση για τη μετάκληση για εποχιακή εργασία, σύμφωνα με τις προβλέψεις του
αρθ. 16 του υπό εξέταση νόμου.
~ 75 ~
 άδειας διαμονής για εξαρτημένη εργασία, τη σύναψη σύμβασης εργασίας με
άλλον εργοδότη κατά τη διάρκεια ισχύος της αρχικής άδειας διαμονής194, την
ανανέωση άδειας διαμονής για την παροχή υπηρεσιών ή έργου. Μεταξύ των
προϋποθέσεων για την ανανέωση της άδειας διαμονής των παραπάνω
περιπτώσεων περιλαμβάνεται και η πραγματοποίηση ελάχιστου αριθμού
ημερομισθίων195 στον οικείο ασφαλιστικό φορέα.

αρθ. 16 Με το αρθ. 16 επανακαθορίζεται η διαδικασία που τηρείται για την εποχιακή

απασχόληση υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται
η κατάθεση εγγυητικής επιστολής196 Τράπεζας ή του Ταμείου Παρακαταθηκών
και Δανείων, ισόποση με τις αποδοχές ανειδίκευτου εργάτη ενός (1) μηνός που
επιστρέφεται197 στον εργοδότη μετά τη λήξη της άδειας διαμονής και την
αναχώρηση από την Ελλάδα του απασχοληθέντος εποχιακώς.

193 Το αρθ. 15 υπέστη τροποποιήσεις με τους ν.3536/2007 και ν.3731/2008.

194 Η παρ. 4 του αρθ. 15 και η ρύθμιση περί παροχής δικαιώματος αλλαγής νομού μετά την πάροδο
ενός έτους από τη χορήγηση της αρχικής άδειας διαμονής, αποτελέσε σημείο άσκησης επίμονης
κριτικής από το σύνολο της Αντιπολίτευσης. Ενδεικτικά, ο αρχηγός της Αξιωματικής
Αντιπολίτευσης, κ. Γιώργος Παπανδρέου, είχε επισημάνει: «Τι νόημα, παραδείγματος χάρη, έχει η
απαγόρευση αλλαγής ειδικότητας κατά τη διάρκεια ισχύος της άδειας, ή περιορισμοί στη γεωγραφική
μετακίνησή τους; Περιορισμοί στην ειδικότητα και στη γεωγραφική εγκατάσταση των αλλοδαπών,
αποτελούν εμπόδιο σε κάθε προσπάθεια ένταξης. Δηλαδή, άν έρθει κάποιος για να δουλέψει στο Βόλο
σε μία οικοδομή, δεν μπορεί να πάει αλλού να δουλέψει σε μια άλλη οικοδομή, ή να αλλάξει δουλειά,
να πάει να δουλέψει σε κάποιον άλλο κλάδο. Αυτοί είναι απαράδεκτοι περιορισμοί για ένα σύγχρονο
ευρωπαϊκό κράτος, και είναι μια αποκλειστικά δική σας εφεύρεση, που πρέπει να την αποσύρετε.»
(βλ. Πρακτικά της Ολομέλειας της Βουλής της 02ας Αυγούστου 2005, σελ. 662). Στην τοποθέτησή
του, ο αρμόδιος Υφυπουργός Αθανάσιος Νάκος επισημαίνει: «Ομολογώ, κύριε Πρόεδρε, ότι δεν έχω
καταλάβει το εξής: Συστήνουμε την Επιτροπή αυτή η οποία θα καθορίσει, με τους παραγωγικούς
φορείς της περιφέρειας και του νομού, τις ανάγκες για κάποια μορφή εργασίας. Και έρχονται από το
εξωτερικό -δεν αφορά αυτούς που είναι σήμερα εδώ- για να κάνουν αυτή τη συγκεκριμένη δουλειά.
Δεν έχω καταλάβει την πρόταση του εισηγητή της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Μόλις έρθουν γι’
αυτήν τη συγκεκριμένη εργασία αφού ληφθούν υπ’ όψιν όλοι οι παράγοντες θα πρέπει να έχουν το
δικαίωμα να πάνε να κάνουν άλλη δουλειά απ’ αυτή για την οποία εκλήθησαν; Γι’ αυτό έγινε όλη η
διαδικασία; Νομίζω ότι πρέπει να υπάρξει μία πρόταση από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ. Αυτό θέλετε; Να
έρχονται για συγκεκριμένη δουλειά μέσα από αυτήν τη διαδικασία και μόλις έρθουν να τους λέμε «δεν
πειράζει τώρα, ήρθατε, πηγαίνετε σε οποιονδήποτε νομό θέλετε και κάντε οποιαδήποτε δουλειά
θέλετε». Τότε τι να την κάνουμε την επιτροπή στην Περιφέρεια που καθορίζει τις ανάγκες, που λέμε
πόσοι χρειάζονται ακόμη και σε αγροτικές περιοχές για τους εποχιακούς, που έρχονται για να
μαζέψουν τα ροδάκινα στο Νομό Πέλλας; Θέλετε μόλις μπουν στην Πέλλα, να πούμε ότι, δεν πειράζει,
ήρθατε να μαζέψετε ροδάκινα, αλλά σας επιτρέπουμε να πάτε σε οποιονδήποτε νομό να κάνετε
οποιαδήποτε δουλειά θέλετε;» (βλ. Πρακτικά της Ολομέλειας της Βουλής του απογεύματος της 03 ης
Αυγούστου 2005, σελ. 708).
195 βλ. ΚΥΑ 160/2006 (ΦΕΚ Β’ 6/4-1-2006), «Καθορισμός ελάχιστου αριθμού ημερομισθίων ή

ελάχιστου χρονικού διαστήματος ασφάλισης ανά έτος και ασφαλιστικό φορέα για την ανανέωση
άδειας διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών καθώς και των όρων και προϋποθέσεων πρόσβασης στην
μισθωτή εργασία και σε ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα της περίπτωσης β’ του αρθ. 59 του
ν.3386/2005.» καθώς και τις ΚΥΑ οικ.1356/2009 (ΦΕΚ Β’ 114/27-01-2009) και ΚΥΑ
15055/546/2011 (ΦΕΚ Β’ 1886/25-08-2011) που την τροποποίησαν.
196 βλ. αρ.πρωτ. οικ. 11332/29-04-2009 ΥΠΕΣ.

197 Η διαδικασία των εγγυητικών επιστολών αποδείχτηκε ατελέσφορη. Παρέμεινε σε ισχύ μέχρι και

το 2011 οπότε και καταργήθηκε με τις διατάξεις του αρθ. 5, ν.4018/2011. Η απαίτηση αποδείξεως
της αναχώρησης του αλλοδαπού από τη χώρα, ως προϋπόθεση επιστροφής των εγγυητικών
επιστολών που είχαν κατατεθεί για την ολοκλήρωση της μετάκλησης, δημιούργησε μεγάλα
~ 76 ~
αρθ. 17-19 Κατά τ’ άλλα, παρέχεται δυνατότητα χορήγησης άδειας διαμονής σε μέλη
διοικητικού συμβουλίου, διαχειριστές και προσωπικό εταιρειών που ασκούν
νόμιμα εμπορική δραστηριότητα στην Ελλάδα καθώς και σε υπηκόους τρίτων
χωρών που μετακινούνται από επιχείρηση εγκατεστημένη α) σε άλλο κράτος-
μέλος της Ε.Ε. ή β) τρίτη χώρα, με σκοπό την παροχή συγκεκριμένων
υπηρεσιών198.

Τέλος επανακαθορίζονται οι προϋποθέσεις και τα λοιπά θέματα που αρθ. 20-23

αναφέρονται στη χορήγηση άδειας διαμονής για ειδικές περιπτώσεις

προβλήματα τόσο στους εργοδότες όσο και στις υπηρεσίες Μετανάστευσης που ήταν
επιφορτισμένες με τη διεκπεραίωση της διαδικασίας. Καθώς για διάφορους λόγους δεν ήταν πολύ
συχνά δυνατή η επιβεβαίωση εξόδου του υπηκόου τρίτης χώρας από την Ελλάδα, οι Υπηρεσίες
ήταν υποχρεωμένες να μην επιστρέψουν τις εγγυητικές επιστολές και να προχωρήσουν σε
καταπτώσεις αυτών υπέρ του ελληνικού Δημοσίου ως έσοδο του Κρατικού Προϋπολογισμού (βλ.
ΚΥΑ 12311/2009, σελ. 14538). Εκ των υστέρων, η κοινή εμπειρία δείχνει ότι τόσο οι αρμόδιες
Υπηρεσίες όσο και οι πολιτικές τους ηγεσίες στάθηκαν μάλλον απρόθυμες στην υλοποίηση των
προβλέψεων αυτών καθώς τα ποσά που έπρεπε να καταπέσουν ήταν συχνά υπέρογκα (περίπου
700€ ανά μετακληθέντα εργάτη γης). Έτσι, μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2016 είχαν συσσωρευτεί
στις υπηρεσίες χιλιάδες εγγυητικές επιστολές για τις οποίες είχε παρέλθει προ πολλού ο λόγος
έκδοσής τους, ωστόσο δεν ήταν δυνατόν να επιστραφούν αφού δεν μπορούσε να αποδειχτεί το
πραγματικό γεγονός της αναχώρησης του αλλοδαπού από τη χώρα. Την κατάσταση περιέπλεξε
ακόμη περισσότερο η επιλογή των εκδοτριών Τραπεζών να επιβάλλουν ανά τρίμηνο ειδικό τέλος
στον εργοδότη που τις εξέδωσε με τελική έκβαση τη μάλλον ‘σολομώντεια’ αλλά αποτελεσματική
λύση που έδωσε ο ν.4368/2016, αρθ. 21, σύμφωνα με το οποίο όλες οι εγγυητικές επιστολές που
δεν έχουν επιστραφεί, επιστρέφονται χωρίς καμία οικονομική επιβάρυνση ή άλλη ευθύνη εκ
μέρους των εργοδοτών.
198 βλ. ΚΥΑ 7395/2006 (ΦΕΚ Β’ 559/04-05-2006), «Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17,

ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών διευθυντών και στελεχών του Γραφείου της
Αντιπροσωπείας της αλλοδαπής τράπεζας Philippine Commercial International Bank (…)», ΚΥΑ
7393/2006 (ΦΕΚ Β’ 574/08-05-2006), «Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17 ν.3386/2005 των
υπηκόων τρίτων χωρών μελών Διοικητικών Συμβουλίων, διαχειριστών και ανώτατων διευθυντικών
στελεχών επιχειρήσεων της αλλοδαπής (…)»,ΚΥΑ οικ.8901/2006 (ΦΕΚ Β’ 695/06-06-2006),
«Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών χειριστών και
τεχνικών συντηρήσεως υδροπλάνων που απασχολούνται στην εταιρεία «ΠΗΓΑΣΟΣ ΑΕΡΟΠΛΟΪΑ ΕΠΕ»
με δ.τ. «Pegasus Aviation”», ΚΥΑ οικ.9408/2006 (ΦΕΚ Β’ 669/30-05-2006), «Υπαγωγή στις
ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών εργαζομένων στις εταιρείες που
λειτουργούν σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις των ν.387/1976, ν.2299/1995 και ν.2364/1995»,
ΚΥΑ οικ.10977/2006 (ΦΕΚ Β’ 803/03-07-2006), «Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17,
ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών διευθυντών και στελεχών που εργάζονται στην εταιρεία
«KONCAR POWER PLANT AND ELECTRIC TRACTION ENGINEERING Co Ltd» (…)», ΚΥΑ οικ.
12760/2006 (ΦΕΚ Β’ 881/11-07-2006), «Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των
υπηκόων τρίτων χωρών, διευθυντών, στελεχών και λοιπών εργαζομένων στις αεροπορικές εταιρείες
που λειτουργούν δυνάμει των διακρατικών συμφωνιών (…)», ΚΥΑ οικ. 12762/2006 (ΦΕΚ Β’
881/11-07-2006), «Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών
εργαζομένων στην «Κοινοπραξία HANWHA-ROTEM» η οποία έχει αναλάβει το έργο «Προμήθεια νέων
συρμών μετρό» (…)»,ΚΥΑ 11962/2006 (ΦΕΚ Β’ 928/17-07-2006), «Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του
αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών διευθυντών, στελεχών και τεχνικών της εταιρείας
«THE LOUIS BERGER GROUP INC» η οποία έχει προσληφθεί ως σύμβουλος διαχείρισης της «ΠΑΘΕ»
(…)»,ΚΥΑ οικ.18829/2006 (ΦΕΚ Β’ 1426/27-09-2006), «Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17,
ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών διευθυντών, στελεχών και εργαζομένων στην εταιρεία
“NIPPPON KAIJI KYOKAI” που λειτουργεί σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις του Π.Δ. 32/1997
(…)»,
~ 77 ~
εργαζομένων-υπηκόων τρίτων χωρών (αθλητές, προπονητές, μέλη
καλλιτεχνικών συγκροτημάτων, κλπ). Στους υ.τ.χ. για τους οποίους επιτρέπεται η
χορήγηση άδειας διαμονής προστίθενται και οι εξής νέες κατηγορίες: α) μέλη
ξένων αρχαιολογικών σχολών, β) αθλητές, προπονητές και λοιπό εξειδικευμένο
προσωπικό που τους συνοδεύει οι οποίοι εισέρχονται στην Ελλάδα για
προετοιμασία εν όψει συμμετοχής τους σε διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις και
γ) πνευματικούς δημιουργούς.

Με το κεφ. ΣΤ’, το οποίο αποτελείται από τα αρθ. 24 έως 27, ρυθμίζονται σε νέα αρθ. 24
βάση τα θέματα που σχετίζονται με τη χορήγηση άδειας διαμονής σε υ.τ.χ. για
την άσκηση ανεξάρτητης οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα και για
επενδυτικούς σκοπούς. Ειδικότερα199, επανακαθορίζονται οι προϋποθέσεις και η
διαδικασία χορήγησης εθνικής θεώρησης εισόδου και άδειας διαμονής για την
άσκηση ανεξάρτητης οικονομικής δραστηριότητας και συνιστάται στην έδρα
κάθε Περιφέρειας επταμελής επιτροπή η οποία γνωμοδοτεί για τη σκοπιμότητα
άσκησης της δραστηριότητας αυτής. Η υπόψη άδεια διαμονής200 μπορεί να
ανανεώνεται για δύο χρόνια κάθε φορά εφόσον, α) η εγκριθείσα δραστηριότητα
αρθ. 25
συνεχίζει να ασκείται, β) παραμένει η ίδια, γ) έχουν εκπληρωθεί οι φορολογικές
και ασφαλιστικές υποχρεώσεις και δ) η δραστηριότητα εξακολουθεί να ασκείται
εντός των ορίων του ίδιου νομού201.

Τέλος εισάγονται ειδικές ρυθμίσεις με τις οποίες παρέχεται η δυνατότητα σε αρθ. 26

υπηκόους τρίτων χωρών να εισέρχονται και να διαμένουν στην Ελλάδα για την
πραγματοποίηση επένδυσης202 ύψους τουλάχιστον 300.000€. Η αίτηση για τη
σχετική άδεια υποβάλλεται στην ελληνική προξενική αρχή του τόπου κατοικίας
του υ.τ.χ. και διαβιβάζεται στη Διεύθυνση Κεφαλαίων Εξωτερικού του Υπ.
Οικονομίας και Οικονομικών. Εντός πολύ μικρής προθεσμίας 20 ημερών, το Υπ.
Οικονομίας και Οικονομικών οφείλει να διαβιβάσει στον Υπ. Εσωτερικών
εισήγηση σχετικά με τη σκοπιμότητα της επένδυσης203. Η άδεια διαμονής έχει
ισχύ για 3 έτη και ανανέωνεται για ισόχρονο διάστημα. Σε περίπτωση
διαπίστωσης μη ανάλογης προόδου της επένδυσης, η άδεια μπορεί να
αρθ. 27
ανακαλείται ωστόσο παρέχεται εύλογο χρονικό διάστημα 6 μηνών για την
αναχώρηση του αλλοδαπού, προκειμένου να εκκαθαριστεί η επιχείρηση, εφόσον
αυτό κριθεί αναγκαίο.

Με τα κεφ. Ζ’-Η’, που περιλαμβάνουν τα άρθ. 28 έως 46, επανακαθορίζονται οι

όροι, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία που προβλέπονται για τη χορήγηση και
ανανέωση άδειας διαμονής σε υ.τ.χ. για ειδικούς και εξαιρετικούς λόγους.

199 Το αρθ. 24 υπέστη τροποποιήσεις με το αρθ. 9, ν.3536/2007 και με το αρθ. 26, ν.3938/2011.
200 Ο νέος Κώδικας Μετανάστευσης (ν.4251/2014, αρθ. 138, παρ. 7) θα διατηρήσει σε ισχύ και θα
ανανεώνει ανά τριετία τις σχετικές άδειες διαμονής εφόσον πληρούνται οι ίδιες προϋποθέσεις
(πλην της αλλαγής νομού στην άσκηση της δραστηριότητας), ωστόσο δεν προβλέπεται πλέον η
αρχική χορήγηση άδειας διαμονής για άσκησης ανεξάρτητης οικονομικής δραστηριότητας).
201 Το αρθ. 25 υπέστη τροποποιήσεις με τους ν.3536/2007 και ν.3613/2007.

202 βλ. ΚΥΑ 24530/21-12-2005 (ΦΕΚ Β’ 1832/27-12-2005).

203 Το αρθ. 26 έχει υποστεί τροποποίηση με το αρθ. 6, ν.4146/2013.

~ 78 ~
Ειδικότερα, πέραν των ήδη προβλεπομένων, ορίζονται τα εξής: α) Στην έννοια
των σπουδών εντάσσεται και ο κύκλος προετοιμασίας εφόσον αυτός
προβλέπεται από την κείμενη νομοθεσία ως τμήμα των σπουδών αυτών, β) στις
προϋποθέσεις για τη χορήγηση της σχετικής άδειας προστίθεται και η καταβολή
στο οικείο εκπαιδευτικό ίδρυμα των απαιτούμενων τελών εγγραφής, γ) από την
υπόψη άδεια εξαιρούνται όσοι ήδη βρίσκονται στην Ελλάδα εργαζόμενοι ή
ασκούντες ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα, δ) απαλλάσσονται από την
υποχρέωση καταβολής παραβόλου όσοι έχουν γίνει δεκτοί για σπουδές σε
στρατιωτικές σχολές ως υπότροφοι, ε) απαιτείται ειδική θεώρηση εισόδου για
απόκτηση ιατρικής ειδικότητας εφόσον ο ενδιαφερόμενος προσκομίσει σχετική
βεβαίωση ότι έχει γίνει δεκτός από νοσηλευτικό ίδρυμα για το σκοπό αυτό, στ) η
προϋπόθεση για την ύπαρξη επαρκών πόρων διαβίωσης που πρέπει να
συντρέχει για τη χορήγηση άδειας διαμονής σε οικονομικά ανεξάρτητα άτομα
αναφέρεται είτε στο πρόσωπο κάθε μέλους της οικογένειας είτε αθροιστικά σε
όλα τα μέλη της, ζ) άδεια διαμονής χορηγείται και στους υ.τ.χ. που καλούνται
στην Ελλάδα προκειμένου να εργαστούν ως υπηρετικό προσωπικό
Διπλωματικής Αποστολής διαπιστευμένης στη χώρα αλλά και σε ανταποκριτές
ξένου τύπου, λειτουργούς γνωστών θρησκειών, για φοίτηση στην Αθωνιάδα
Εκκλησιαστική Ακαδημία του Αγίου Όρους, για σπουδή, γνωριμία και άσκηση
του μοναχικού βίου, σε αρχηγούς οργανωμένων Ομάδων Τουρισμού καθώς και
σε υ.τ.χ. που εισέρχονται στην Ελλάδα με σκοπό την εκπόνηση ερευνητικού
προγράμματος204.

Με το αρθ. 44205 εισάγεται η έννοια της χορήγησης και ανανέωσης άδειας

διαμονής για Εξαιρετικούς λόγους206. Ειδικότερα, αυτή την άδεια διαμονής
δικαιούνται οι υ.τ.χ. που εμπίπτουν συνοπτικά στις εξής κατηγορίες: α) Θύματα
εμπορίας ανθρώπων (για τα οποία προβλέπεται ειδική προθεσμία περίσκεψης
στο αρθ. 46), β) θύματα εγκληματικών πράξεων, γ) ενήλικοι, θύματα
ενδοοικογενειακής βίας ή ανίκανοι να επιμεληθούν των υποθέσεών τους ή
ανήλικοι που αποδεδειγμένα χρήζουν προστατευτικών μέτρων, δ) ανήλικοι, η
επιμέλεια των οποίων έχει ανατεθεί με απόφαση ελληνικού ή αλλοδαπού
δικαστηρίου, ε) θύματα εργατικών ατυχημάτων, στ) πάσχοντες από σοβαρά
προβλήματα υγείας, ζ) ανήλικοι φιλοξενούμενοι σε οικοτροφεία, η) ενήλικοι που
γεννήθηκαν στην Ελλάδα και φοίτησαν σε έξι τουλάχιστον τάξεις ελληνικού
σχολείου, θ) μέλη οικογένειας Έλληνα. Οι σχετικές αιτήσεις κατατίθενται και
εξετάζονται στη Διεύθυνση Μεταναστευτικής πολιτικής του Υπ. Εσωτερικών207.

204 Με το αρθ. 6, ν.4146/2013 εισήχθη νέο άρθρο 36Α’ το οποίο προέβλεπε τη χορήγηση αδειών
διαμονής σε ιδιοκτήτες ακινήτων στην Ελλάδα.
205 Δέχτηκε τις ακόλουθες τροποποιήσεις: με την παρ. 1, αρθ. 11, ν.3536/2007, με την παρ. 1, αρθ.

45, ν.3731/2008, με την παρ. 5, άρθρου τετάρτου ν.3875/2010, με την παρ. 1, αρθ. 42,
ν.3907/2011 και με το αρθ.11, παρ. 4, ν.4147/2013.
206 Με το αρθ. 19 του ν.4251/2014 θα επανασχεδιαστεί το υπόψη καθεστώς αδειοδότησης της

διαμονής στη χώρα και μετά τις τροποποιήσεις που θα επιφέρει το αρθ.8, ν.4332/2015 θα
δημιουργηθούν δύο αυτοτελή και διακριτά καθεστώτα ‘ειδικής’ διαμονής, των Εξαιρετικών καθώς
και των Ανθρωπιστικών λόγων.
207 για δικαιολογητικά βλ. ΥΑ 21879/2011 (ΦΕΚ Β’ 1914/30-08-2011) και ΥΑ 24021/2013 (ΦΕΚ

Β’ 1505/20-06-2013).
~ 79 ~
Επιπλέον, προβλέπεται η αδειοδότηση της διαμονής υ.τ.χ. στη χώρα εφόσον αρθ. 47-52
αποδείξουν ότι μένουν στην Ελλάδα και ότι έχουν αναπτύξει ιδιαίτερους δεσμούς
με τη χώρα οι οποίοι καθιστούν αναγκαία την παραμονή του εντός της ελληνικής
επικράτειας. Η προϋπόθεση της προσκόμισης θεώρησης εισόδου ή άδειας
διαμονής έστω κι αν αυτές έχουν λήξει δεν αναζητάται εάν με έγγραφα βέβαιης
χρονολογίας αποδεικνύεται το πραγματικό γεγονός της διαμονής του αιτούντος
στη χώρα για δέκα208 τουλάχιστον έτη. Τέλος, άδεια διαμονής μπορεί να
χορηγηθεί και σε εκείνους τους υ.τ.χ. για τους οποίους συντρέχει αιτιολογημένα
δημόσιο συμφέρον.

Με το κεφ. Θ’209 το οποίο αποτελείται από τα αρθ. 47 έως 52, εισάγονται νέες,
ειδικές ρυθμίσεις σε υ.τ.χ. που έχουν χαρακτηρισθεί ως θύματα εμπορίας
ανθρώπων. Μεταξύ άλλων, προβλέπεται α) στα άτομα αυτά χορηγείται άδεια
διαμονής περιορισμένης ισχύος η οποία δεν υπόκειται στην καταβολή
παραβόλου, β) οι αρμόδιες αστυνομικές ή εισαγγελικές αρχές ενημερώνουν τα
πρόσωπα που πιθανολογείται ότι εμπίπτουν στην κατηγορία των θυμάτων για
τη δυνατότητα χορήγησης άδειας διαμονής, εφόσον συνεργάζονται στην
καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, γ) η λήψη ειδικής μέριμνας για υ.τ.χ.
που είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι προκειμένου να προσδιοριστεί η ταυτότητα και
η ιθαγένειά τους, να εντοπιστεί το ταχύτερο δυνατό η οικογένειά τους και να
τους εξασφαλιστεί νομική προστασία, δ) χορηγείται προθεσμία περίσκεψης
εντός της οποίας τα εν λόγω πρόσωπα μπορούν να λάβουν ανεπηρέαστη
απόφαση για τη συνεργασία τους με τις διωκτικές αρχές, χωρίς ωστόσο μόνη η
προθεσμία περίσκεψης να θεμελιώνει δικαίωμα διαμονής στη χώρα αν και κατά
το διάστημα αυτό τα εν λόγω πρόσωπα δεν απελαύνονται, ε) η διασφάλιση,
κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, ικανοποιητικών συνθηκών διαβίωσης,
στην περίπτωση που τα άτομα αυτά δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους ενώ
παρέχονται υπηρεσίες μετάφρασης και διερμηνείας καθώς και κάθε νομικής
βοήθειας.

Το κεφ. Ι’ αποτελείται από τα αρθ. 53 έως 60 και επανακαθορίζει το νομικό

πλαίσιο που διέπει τη χορήγηση και ανανέωση της άδειας διαμονής για
οικογενειακή επανένωση210. Ειδικότερα, με το αρθ. 53 επανακαθορίζονται οι
προϋποθέσεις υπό τις οποίες ο υ.τ.χ. που κατοικεί νόμιμα στην Ελλάδα επί δύο
τουλάχιστον έτη έχει το δικαίωμα να ζητήσει την είσοδο και διαμονή στη χώρα
μελών της οικογένειάς του, εφόσον μεταξύ άλλων προϋποθέσεων αποδείξει ότι
διαθέτει ετήσιο προσωπικό εισόδημα σταθερό και τακτικό, επαρκές211 για τις
ανάγκες της οικογένειάς του, το οποίο δεν προέρχεται από το σύστημα
κοινωνικής αρωγής της χώρας. Το εισόδημα αυτό δεν μπορεί να είναι μικρότερο
από τις ετήσιες αποδοχές του ανειδίκευτου εργάτη, προσαυξημένο κατά 20% για
τη σύζυγο και κατά 15% για κάθε τέκνο. Εξαίρεση της πρόβλεψης αυτής

208 Με τις διατάξεις του αρθ. 19, ν.4251/2014 το χρονικό αυτό διάστημα θα μειωθεί στα 7 έτη.
209 Το κεφ. Θ’ τροποποιήθηκε με διατάξεις των ν.3536/2007 και ν.3875/2010.
210 βλ. Οδηγίες 2003/86/ΕΚ και 2004/86/ΕΚ.

211 βλ. ΚΥΑ 4415/17-03-2006 (ΦΕΚ Β’ 398/03-04-2006).

~ 80 ~
 δημιουργείται όταν και οι δύο σύζυγοι διαμένουν νόμιμα στη χώρα οπότε και δεν
απαιτείται η προσαύξηση 15% για κάθε τέκνο.

Με τα αρθ. 54-57 παρέχονται ορισμοί σχετικά με το ποιοι θεωρούνται μέλη

οικογένειας και περιγράφεται η διαδικασία υποβολής και εξέτασης της αίτησης
για οικογενειακή επανένωση, λεπτομέρειες για τη χορήγηση, τη διάρκεια και την
ανανέωσή της.

Με το αρθ. 58 περιγράφονται οι λόγοι μη χορήγησης ή ανάκλησης ή μη

αρθ. 58
ανανέωσης των αδειών διαμονής για οικογενειακή επανένωση, οι οποίοι, εκτός
των οριζόμενων στο αρθ. 75, περιλαμβάνουν τις ακόλουθες περιπτώσεις: α) ο
συντηρών και τα μέλη της οικογένειάς του έπαυσαν να διάγουν πραγματικό
συζυγικό ή οικογενειακό βίο, β) διαπιστωθεί ότι η οικογενειακή σχέση, ιδίως ο
γάμος, η υιοθεσία ή η αναγνώριση τέκνων έχει συναφθεί με σκοπό την
καταστρατήγηση των διατάξεων του νόμου προκειμένου να αποκτηθεί η άδεια
διαμονής. Η οικογενειακή σχέση θεωρείται ότι έχει συναφθεί για το σκοπό αυτό
ιδίως όταν δεν υπάρχει συμβίωση των μελών της οικογένειας ή δεν υφίσταται
δυνατότητα επικοινωνίας τους ή όταν ο ένας σύζυγος αγνοεί θέματα που
σχετίζονται με την προσωπική κατάσταση του ετέρου των συζύγων, γ) η
αρθ. 59 διαμονή του συντηρούντος τερματισθεί και το μέλος της οικογένειας δεν
διαθέτει αυτοτελές δικαίωμα διαμονής212. Τα μέλη οικογένειας έχουν δικαίωμα,
α) πρόσβασης στην εκπαίδευση, β) πρόσβαση στη μισθωτή εργασία και σε
ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα, γ) πρόσβαση στον επαγγελματικό
προσανατολισμό.

Τέλος επανακαθορίζονται οι περιπτώσεις στις οποίες χορηγείται αυτοτελής αρθ. 60

άδεια διαμονής σε πρόσωπα που γίνονται δεκτά για λόγους οικογενειακής
επανένωσης ενώ προβλέπεται χορήγηση άδειας διαμονής στους συζύγους
επαναπατρισθέντος ή παλλινοστήσαντος ή ομογενούς για όσο διάστημα έχει
νομιμοποιηθεί η διαμονή του ετέρου των συζύγων.

Με το κεφ. ΙΑ’213 που αποτελείται από τα αρθ. 61 έως 64 τίθενται ειδικές

αρθ. 61
ρυθμίσεις για τους υ.τ.χ. που είναι μέλη οικογένειας Έλληνα ή πολίτη άλλου
κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, καθορίζεται η έννοια του
όρου ‘μέλη οικογένειας Έλληνα ή πολίτη άλλου κράτους-μέλους’. Στα πρόσωπα
αυτά χορηγείται υπό προϋποθέσεις Δελτίο Διαμονής διάρκειας 5 ετών, χωρίς την
υποχρέωση καταβολής παραβόλου, το οποίο παρέχει δικαίωμα εργασίας στους
κατόχους του. Το Δελτίο Διαμονής δεν χορηγείται ή ανακαλείται ή δεν
ανανεώνεται εφόσον α) ο Έλληνας ή πολίτης της ΕΕ έπαυσε να διάγει
πραγματικό συζυγικό ή οικογενειακό βίο με τα μέλη της οικογένειάς του, β)
διαπιστωθεί ότι η οιικογενειακή σχέση, ιδίως ο γάμος, η υιοθεσία ή η αναγνώριση
τέκνων έχει συναφθεί με κύριο σκοπό την καταστρατήγηση των διατάξεων του

212 Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση (σελ. 14), «η παρούσα διάταξη έχει στόχο την ασφάλεια
δικαίου κατά τρόπον ώστε να προστατεύεται πλήρως το δικαίωμα της οικογενειακής επανένωσης
καθώς και τα οφέλη που προκύπτουν από αυτό».
213 βλ. και Εγκ. 10/2008.

~ 81 ~
νόμου προκειμένου να αποκτηθεί το Δελτίο Διαμονής ή Μόνιμης Διαμονής. Η
οικογενειακή σχέση θεωρείται ότι έχει συναφθεί για τον σκοπό αυτόν ιδίως όταν
δεν υπάρχει συμβίωση των μελών της οικογένειας ή δεν υφίσταται δυνατότητα
επικοινωνίας τους ή όταν ο ένας σύζυγος αγνοεί στοιχεία της ταυτότητας του
ετέρου συζύγου.

Με το αρθ. 62 καθορίζονται οι ειδικές προϋποθέσεις υπό τις οποίες τα

προαναφερόμενα πρόσωπα διατηρούν προσωποπαγές δικαίωμα διαμονής στην
Ελλάδα όταν α) ο Έλληνας ή πολίτης της ΕΕ αποβιώσει και τα μέλη της
οικογένειάς του διαμένουν στην Ελλάδα επί ένα έτος τουλάχιστον πριν το
θάνατό του, β) εκδοθεί απόφαση διαζυγίου και ο γάμος διήρκησε τουλάχιστον 3
έτη, γ) συντρέχουν ιδιαιτέρως δυσχερείς καταστάσεις, δ) ο ένας των συζύγων
απολαύει νομίμως του δικαιώματος επικοινωνίας με ανήλικο τέκνο.

Τέλος, με το αρθ. 63 προβλέπεται ότι στα άτομα που διαμένουν νομίμως στη
χώρα για συνεχές χρονικό διάστημα 5 ετών παρέχεται το δικαίωμα μόνιμης
διαμονής και χορηγείται Δελτίο Μόνιμης Διαμονής, χωρίς την υποχρέωση
καταβολής παραβόλου, το οποίο ανανεώνεται αυτοδικαίως ανά δεκαετία και
παρέχει στους κατόχους του το δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας ενώ
με το αρθ. 64 προβλέπεται ότι η ισχύς του Δελτίου Διαμονής καθώς και το
αδιάλειπτο της διαμονής δεν θίγονται από προσωρινές απουσίες που δεν
υπερβαίνουν τους 6 μήνες ετησίως ούτε από απουσίες μεγαλύτερης διάρκειας,
υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Με το κεφ. ΙΒ’214, αρθ. 65-66, προσδιορίζεται το πλαίσιο μέτρων για την ομαλή
προσαρμογή και κοινωνική ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν
νόμιμα στην Ελλάδα, η οποία αποσκοπεί στη χορήγηση δικαιωμάτων σε αυτούς
που διασφαλίζουν την ισότιμη συμμετοχή τους στην κοινωνικοοικονομική και
πολιτιστική ζωή της χώρας και αποβλέπουν, περαιτέρω, στην υποχρέωση
σεβασμού των θεμελιωδών κανόνων και αξιών της ελληνικής κοινωνίας με
παράλληλη διατήρηση της εθνικής τους ταυτότητας. Το Υπ. Εσωτερικών,
Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης σε συνεργασία με τα καθ’ ύλην αρμόδια
υπουργεία και φορείς, εκπονεί και εφαρμόζει Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα
Δράσης, λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα και μεριμνά για την ανάληψη δράσεων
και μέτρων πολιτικής που αναφέρονται σε θεσμικές παρεμβάσεις και στην
ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών και υπηρεσιών. Το εν λόγω Πρόγραμμα
διαρθρώνεται σε υποπρογράμματα ανά τομέα ένταξης των υ.τ.χ. στην ελληνική
κοινωνία.

214Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση (σελ. 16), «το πλαίσιο των βασικών πολιτικών επιλογών για
την κοινωνική ένταξη γίνεται νόμος του κράτους που αποσκοπεί στη διαφύλαξη των δικαιωμάτων
των μη Ευρωπαίων συμπολιτών μας, σε όλους τους τομείς της κοινωνικής, οικονομικής και
πολιτιστικής ζωής της χώρας, επί τη βάσει της γενικής αρχής ενός κράτους δικαίου για την
απρόσκοπτη άσκηση των θεμελιωδών τους ελευθεριών, χωρίς διακρίσεις σε βάρος τους. Κατά τρόπο
όμως που αφ’ ενός αναδεικνύει και τη δική τους υποχρέωση για σεβασμό των θεμελιωδών κανόνων,
των αξιών και των θεσμών της κοινωνίας μας, αφ’ ετέρου προάγει την υγιή πολιτισμική μας
διαφοροποίηση αλλά προπάντων προωθεί περαιτέρω την οικονομία και την κοινωνική μας συνοχή».
~ 82 ~
Το κεφ. ΙΓ’215 περιλαμβάνει τα αρθ. 67-69 και εισάγει το καθεστώς του επί
μακρόν διαμένοντος, κατ’ εφαρμογή των οριζόμενων στην Οδηγία 2003/109/ΕΚ
του Συμβουλίου της 25ης Νοεμβρίου 2003 και προβλέπονται τα εξής: α) την
ιδιότητα του επί μακρόν διαμένοντος (δικαίωμα προσωποπαγούς χαρακτήρα)
αποκτά, υπό τις οριζόμενες προϋποθέσεις216, κάθε ενήλικος υ.τ.χ. που διαμένει
νόμιμα τα τελευταία 5 έτη στην Ελλάδα, β) καθορίζονται οι προϋποθέσεις που
πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά για την απόκτηση της εν λόγω ιδιότητας, γ)
ορίζονται οι περιπτώσεις στις οποίες δεν εφαρμόζονται οι προτεινόμενες
ρυθμίσεις, καθώς και το αρμόδιο όργανο για τη χορήγηση της άδειας διαμονής
του επί μακρόν διαμένοντος, δ) η διαπίστωση της συνδρομής των κριτηρίων που
εφαρμόζονται για την απόκτηση της ιδιότητας του επί μακρόν διαμένοντος
διενεργείται από τη Γνωμοδοτική Επιτροπή Μετανάστευσης η οποία στην
περίπτωση αυτή συνεδριάζει με επταμελή σύνθεση, ε) οι φορείς και η διαδικασία
πιστοποίησης της επάρκειας της γνώσης της ελληνικής γλώσσας και των
στοιχείων της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού217 καθορίζονται μέσω
εξουσιοδοτικών διατάξεων.

Με το κεφ. ΙΔ’ το οποίο αποτελείται από το αρθ. 70218, ρυθμίζονται ζητήματα

εισόδου υ.τ.χ. για ολιγοήμερη διαμονή, όπως τουρισμό, συνέδρια, πολιτιστικές
και αθλητικές εκδηλώσεις. Τα άτομα αυτά μπορούν να διαμείνουν στη χώρα για
όσο χρόνο ισχύει η προξενική θεώρηση ή μέχρι τρεις μήνες, εάν πρόκειται για
υ.τ.χ. στον οποίο επιτρέπεται η είσοδος χωρίς αυτήν. Παράταση έως 6 μήνες
μπορεί να χορηγηθεί μόνο για λόγους εξαιρετικούς και εφόσον διατίθενται
επαρκείς πόροι διαβίωσης.

Το κεφ. ΙΕ’, αρθ. 71 έως 73, ρυθμίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των
αρθ. 71-72
υπηκόων τρίτων χωρών. Πιο συγκεκριμένα, με το αρθ. 71 ορίζεται μεταξύ άλλων
ότι οι υ.τ.χ. που διαμένουν νόμιμα στη χώρα ασφαλίζονται στους οικείους
ασφαλιστικούς οργανισμούς και έχουν τα ίδια ασφαλιστικά δικαιώματα με τους
ημεδαπούς. Το άρθ. 72 ρυθμίζει ζητήματα πρόσβασης ανηλίκων υπηκόων τρίτων
χωρών στην εκπαίδευση. Πιο συγκεκριμένα, και χωρίς τη συνδρομή της
προϋπόθεσης νόμιμης διαμονής, οι ανήλικοι υ.τ.χ. υπάγονται στην υποχρεωτική
σχολική εκπαίδευση, «όπως και οι ημεδαποί» με πρόσβαση χωρίς περιορισμούς
σε όλες τις δραστηριότητες της σχολικής ή εκπαιδευτικής κοινότητας.

215 Το κεφ. ΙΓ’ υπέστη τροποποιήσεις με τους ν.3536/2007, ν.3879/2010 και ν.4018/2011.
216 βλ. KYA 1768/2009 (ΦΕΚ Β’ 144/30-01-2009), «Καθορισμός δικαιολογητικών για την υπαγωγή
στο καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος βάσει των διατάξεων της παρ. 7 αρθ. 40 ν.3731/2008»
217 βλ. ΥΑ οικ.16928/2007 (ΦΕΚ Β’ 1638/17-08-2007), «Πιστοποίηση της γνώσης της ελληνικής

γλώσσας και στοιχείων της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού υπηκόων τρίτων
χωρών, προκειμένου ν’ αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος» και την ΚΥΑ
999/2008 (ΦΕΚ Β’ 353/04-03-2008) που την τροποποίησε, ΥΑ 2044/2010 (ΦΕΚ Β’ 814/10-06-
2010), ΚΥΑ 3390/2013 (ΦΕΚ Β΄774/3-4-2013), ΚΥΑ 5185/2014 (ΦΕΚ Β’ 1316/23-05-2014),
ΚΥΑ 75959/Κ1 (ΦΕΚ Β’ 1370/16-05-2016).
218 βλ. ΚΥΑ 3021/22/10-στ’ (ΦΕΚ Β’ 2511/31-12-2017), «Καθορισμός του απαιτούμενου ημερησίου

συναλλάγματος για την είσοδο στην ελληνική επικράτεια αλλοδαπών υπηκόων χωρών μη μελών της
Ευρωπαϊκής Ένωσης».
~ 83 ~
 Το αρθ. 73219 ορίζει το πλαίσιο των υποχρεώσεων των υ.τ.χ. που διαμένουν στη
χώρα. Ειδικότερα ορίζεται ότι η υποβολή αίτησης για χορήγηση ή ανανέωση
άδειας διαμονής μπορεί να γίνεται είτε αυτοπροσώπως είτε με εκπροσώπηση το
υ.τ.χ. από πληρεξούσιο δικηγόρο220 είτε από συζύγους, ανιόντες και ενηλίκους
κατιόντες. Η πληρεξουσιότητα αποδεικνύεται εγγράφως με θεώρηση του
γνησίου της υπογραφής του εξουσιοδοτούντος αποκλειστικά από αστυνομική
αρχή.

Επίσης, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη χώρα, ο υ.τ.χ. υποχρεούται να
δηλώνει στις αρμόδιες Υπηρεσίες Αλλοδαπών και Μετανάστευσης α) κάθε
μεταβολή της διεύθυνσης κατοικίας του, η οποία θα πρέπει να γνωστοποιείται
και στο οικείο αστυνομικό τμήμα, β) κάθε μεταβολή της προσωπικής του
κατάστασης221, γ) την απώλεια ή την ανανέωση ή την μεταβολή των στοιχείων
του διαβατηρίου του222, δ) την απώλεια του δελτίου διαμονής ή μόνιμης
διαμονής, ε) κάθε μεταβολή στο πρόσωπο του εργοδότη και στο είδος της
απασχόλησης, στ) την καταγγελία της σύμβασης εργασίας. Οι παραπάνω
δηλώσεις, πλην της δήλωσης απώλειας διαβατηρίου, γίνονται μέσα σε 2 μήνες
αφότου συμβεί το αντίστοιχο γεγονός.

Τέλος, υ.τ.χ. που παραβιάζει την προθεσμία οικειοθελούς αναχώρησης ή διαμένει

παράνομα στη χώρα για χρονικό διάστημα που δεν ξεπερνά τις 30 ημέρες,
υποχρεούται κατά την αναχώρησή του να καταβάλει το τετραπλάσιο του
προβλεπόμενου παραβόλου για άδεια διαμονής ετήσιας διάρκειας223. Εάν ο
χρόνος της παράνομης διαμονής είναι μεγαλύτερος των 30 ημερών, υποχρεούται
να καταβάλει το οκταπλάσιο του προαναφερθέντος παραβόλου.

Το κεφ. ΙΣΤ’224 με τα αρθ. 74 έως 82 ρυθμίζει θέματα σχετικά με τους

περιορισμούς στην κίνηση και εγκατάσταση υπηκόων τρίτων χωρών στην
Ελληνική επικράτεια, την ανάκληση της άδειας διαμονής και την απέλαση. Πιο
αρθ. 80

219 βλ. έγγραφο ΥΠΕΣ αρ.πρωτ. οικ.20891/16-09-2010, Εγκ. 12/2006 και KYA 4000/2/14-
ιθ’/2012 (ΦΕΚ Β’ 2377/27-08-2012), «Διαδικασία βεβαίωσης και καταβολής του προστίμου που
επιβάλλεται στους υπηκόους τρίτης χώρας που παραβιάζουν το νόμιμο χρόνο παραμονής στην
Ελλάδα (αρθ. 73, ν.3386/2005)».
220 βλ. έγγραφο ΥΠΕΣ αρ.πρωτ. οικ.16140/11/16-06-2011.

221 βλ. Εγκ. 1/2008. Τροποποιήθηκε με τους ν.3536/2007, ν.3731/2008 και ν.3907/2011.

222 Σύμφωνα με τη νομολογία του ΝΣΚ (ΓνΝΣΚ 37/2007), «Νόμιμες μεταβολές στα στοιχεία

ταυτότητος αλλοδαπών πρέπει να προκύπτουν από διαβατήριο σε ισχύ για το οποίο η εκδούσα αρχή
του κράτους προέλευσης πιστοποιεί ότι εκδίδεται σε αντικατάσταση του παλαιού με διαφορετικά
στοιχεία. Απαιτείται αναγνώριση για την ισχύ του δεδικασμένου αλλοδαπών αποφάσεων που
αφορούν την προσωπική κατάστση διά των οποίων επέρχεται αλλαγή στα στοιχεία ταυτότητος και
για τις αποφάσεις που αφορούν την ταυτοπροσωπία. Στην περίπτωση που ανακύπτουν στοιχεία
παράνομης συμπεριφοράς συναρτώμενα με τα στοιχεία τυατότητος, τα αρμόδια όργανα οφείλουν να
αποστέλλουν αυτά με αναφορά στον αρμόδιο Εισαγγελά για περαιτέρω διρεύνηση».
223 βλ. ΚΥΑ 4000/2/14-θ’/14-05-2010 (ΦΕΚ Β’ 734/28-05-2010) και ΚΥΑ 4000/2012 (ΦΕΚ Β’

2377/27-08-2012).
224 Έχει υποστεί τροποποιήσεις με το ν.3536/2007, ν.3613/2007, ν.3772/2009, ν.3900/2010

και ν.3938/2011.
~ 84 ~
συγκεκριμένα και μεταξύ άλλων, επανακαθορίζονται οι λόγοι για τους οποίους οι
άδειες διαμονής δεν χορηγούνται, ανακαλούνται ή δεν ανανεώνονται. Το αρθ. 76
ρυθμίζει τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία διοικητικής απέλασης225 ενώ
προβλέπεται με το αρθ. 80226 ότι αλλοδαπός που αρνείται να επιβιβαστεί σε
μεταφορικό μέσο προκειμένου να απομακρυνθεί από τη χώρα και στην
περίπτωση που συντρέχει απαγόρευση εισόδου, απομακρύνεται με συνοδεία
αστυνομικής δύναμης μέχρι τη χώρα προορισμού του, εφόσον εξασφαλίζεται η
ασφαλής μετάβαση, διαμονή και επιστροφή των συνοδών αστυνομικών227. Με το
αρθ. 81 προβλέπεται ότι η ίδρυση των ειδικών χώρων στους οποίους
παραμένουν οι υπήκοοι τρίτων χωρών για τους οποίους συντρέχουν λόγοι
απέλασης, γίνεται εφεξής με κοινή υπουργική απόφαση. Με το αρθ. 82228
αναπροσαρμόζονται και εκφράζονται σε ευρώ τα όρια του χρηματικού
προστίμου που επιβάλλεται στους μεταφορείς ανεπιθύμητων αλλοδαπών οι
οποίοι δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους ενώ αυξάνεται η χρηματική ποινή έως
10.000 ευρώ (από 3.000) που επιβάλλεται στους υπηκόους τρίτων χωρών που
επανέρχονται παράνομα στην Ελλάδα παρά το γεγονός ότι έχουν χαρακτηριστεί
ως ανεπιθύμητοι.

Με το κεφ. ΙΖ’229 και τα αρθ. 83 έως 88 ρυθμίζονται θέματα σχετικά με τις γενικές
υποχρεώσεις που απορρέουν από την εφαρμογή του προτεινόμενου νομοθετικού
πλαισίου καθώς και με τις κυρώσεις που επιβάλλονται στις περιπτώσεις
παράβασης αυτού. Ειδικότερα, το αρθ. 83 ρυθμίζει ζητήματα παράνομης εισόδου
και εξόδου από τη χώρα και προβλέπει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 3 μηνών
και χρηματική ποινή τουλάχιστον 1.500 ευρώ.

Με το αρθ. 84230 ορίζεται υποχρέωση στις δημόσιες υπηρεσίες να μην παρέχουν

τις υπηρεσίες τους σε υπηκόους τρίτης χώρας οι οποίοι δεν έχουν διαβατήριο ή
άλλο ταξιδιωτικό έγγραφο που αναγνωρίζεται από διεθνείς συμβάσεις, θεώρηση
εισόδου ή άδεια διαμονής και γενικά δεν αποδεικνύουν ότι έχουν εισέλθει και
διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα, με εξαίρεση τα νοσοκομεία, θεραπευτήρια και
κλινικές όταν πρόκειται για υπηκόους τρίτων χωρών που εισάγονται εκτάκτως
για νοσηλεία καθώς και για ανήλικα παιδιά. Επίσης, στο ίδιο άρθρο προβλέπεται
η σύσταση ειδικής τριμελούς Επιτροπής η οποία γνωμοδοτεί σχετικά με την
ύπαρξη αντικειμενικής αδυναμίας προσκόμισης ισχυρού διαβατηρίου στην οποία
συμμετέχει και ένας πάρεδρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.

225 βλ. ΚΥΑ 4000/4/46-α/22-07-2009 (ΦΕΚ Β’ 1535/27-07-2009).

226 βλ. ΚΥΑ 4000/4/46-α’/2009 (ΦΕΚ Β’ 1535/27-07-2009), «Καθορισμός λεπτομερειών για την
εκτέλεση διοικητικών και δικαστικών αποφάσεων απέλασης αλλοδαπών.».
227 βλ. και ΕΕ L 348/98/24-12-2008 (2008/115/EK), «Σχετικά με τους κοινούς κανόνες και

διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων
χωρών».
228 βλ. ΚΥΑ 4000/4/32-ιβ’/2006 (ΦΕΚ Β’ 1353/14-09-2006), «Καθορισμός των κριτηρίων και της

διαδικασίας για την εγγραφή και διαγραφή αλλοδαπών από τον Εθνικό Κατάλογο Ανεπιθύμητων
Αλλοδαπών».
229 Έχει δεχτεί τροποποιήσεις με το ν.3536/2007, ν.3613/2007, ν.3731/2008, ν.3772/2009,

ν.3801/2009, ν.3864/2010, ν.3875/2010, ν.3907/2011.

230 Δέχτηκε τροποποιήσεις με τους ν.3536/2007, ν.3731/2008 και ν.3907/2011.

~ 85 ~
Με το αρθ. 85 ορίζονται οι υποχρεώσεις των συμβολαιογράφων κατά την αρθ. 85-86
κατάρτιση συμβολαιογραφικών πράξεων με υπηκόους τρίτων χωρών ενώ το
αρθ. 86 ορίζει της υποχρεώσεις εργοδοτών και εργαζομένων υπηκόων τρίτων
χωρών. Πιο συγκεκριμένα, επιβάλλεται πρόστιμο231 που μπορεί να κυμαίνεται
από 3.000 έως 15.000 ευρώ σε κάθε εργοδότη232 που απασχολεί μη νομίμως
διαμένοντες υπηκόους τρίτων χωρών ενώ τιμωρείται και με φυλάκιση 3 μηνών η
οποία αυξάνεται στους 6 μήνες, σε περίπτωση υποτροπής. Όταν η παράβαση
των διατάξεων του αρθ. 86 γίνεται με σκοπό την προαγωγή υ.τ.χ. σε πορνεία,
τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον 2 ετών και χρηματική ποινή τουλάχιστον
6.000 ευρώ. Σε περίπτωση που το θύμα είναι ανήλικο, τιμωρείται με κάθειρξη
μέχρι 10 ετών και με χρηματική ποινή 10.000 έως 50.000 ευρώ. Υπό
προϋποθέσεις, το πρόστιμο μπορεί να ανέλθει από 50.000 έως 100.000 ευρώ.

Με το αρθ. 87 ορίζονται οι υποχρεώσεις λοιπών ιδιωτών και υπαλλήλων. Μεταξύ

άλλων, επιβάλλεται πρόστιμο 1.500 έως 3.000 ευρώ σε όσους εκμισθώνουν
ακίνητα σε υπηκόους τρίτων χωρών που δεν έχουν διαβατήριο ή άλλο
ταξιδιωτικό έγγραφο ενώ σε 200 ευρώ και 400 ευρώ σε περίπτωση υποτροπής
ορίζονται τα πρόστιμα του αρθ. 73. Όσοι διευκολύνουν την είσοδο ή έξοδο
αλλοδαπού από τη χώρα χωρίς την υποβολή στους απαραίτητους ελέγχους,
τιμωρούνται με κάθειρξη μέχρι 10 ετών και χρηματική ποινή τουλάχιστον 20.000
ευρώ. Υπό προϋποθέσεις η χρηματική ποινή ανέρχεται σε τουλάχιστον 50.000
ευρώ.

Τέλος, συνοπτικά με το αρθ. 88 προβλέπονται οι υποχρεώσεις των μεταφορέων

που διευκολύνουν την είσοδο, έξοδο ή περίθαλψη υπηκόων τρίτων χωρών για
τους οποίους υπάρχει απαγόρευση εισόδου, οι οποίοι και τιμωρούνται με
κάθειρξη μέχρι 10 ετών και χρηματική ποινή 10.000 έως 30.000 για κάθε
μεταφερόμενο πρόσωπο, με κάθειρξη τουλάχιστον 10 ετών και χρηματική ποινή
30.000 έως 60.000 ευρώ αν ο υπαίτιος ενεργεί εκ κερδοσκοπίας, με κάθειρξη
τουλάχιστον 15 ετών και χρηματική ποινή τουλάχιστον 200.000 ευρώ αν από
την πράξη μπορεί να προκύψει κίνδυνος για άνθρωπο και τέλος ισόβια κάθειρξη
και χρηματική ποινή τουλάχιστον 700.000 ευρώ αν κατά τη τέλεση της πράξης
προκύψει θάνατος.

Το κεφ. ΙΗ’233 περιλαμβάνει τη ρύθμιση λειτουργικών θεμάτων εφαρμογής του

νόμου όπως η σύσταση τριμελούς επιτροπής μετανάστευσης στο Υπ.

231 βλ. ΚΥΑ 1751/2006 (ΦΕΚ Β’ 218/14-02-2006), «Καθορισμός προϋποθέσεων για την υποβολή
δήλωσης έναρξης/μεταβολής εργασιών από υ.τ.χ.»
232 βλ. ΚΥΑ οικ. 25624/975/2010 (ΦΕΚ Β’ 2252/31-12-2010), «Προσδιορισμός κριτηρίων με βάση

τα οποία καθορίζεται το ύψος των προστίμων στους εργοδότες που παρανόμως απασχολούν
υπηκόους τρίτων χωρών».
233 βλ. ΚΥΑ 24530/2005 (ΦΕΚ Β’ 1832/27-12-2005), «Καθορισμός δικαιολογητικών για την χορήγηση

άδειας διαμονής για ανάπτυξη επενδυτικής δραστηριότητας», ΚΥΑ 4415/2006 (ΦΕΚ Β’ 398/03-04-
2006), «Καθορισμός ύψους και τρόπου απόδειξης διάθεσης επαρκών πόρων, που προβλέπονται ως
προϋπόθεση στις διατάξεις του ν.3386/2005», ΚΥΑ 5301/2016 (ΦΕΚ Β’ 436/10-04-2006),
«Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις διατάξεις του ν.3386/2005 των
~ 86 ~
εκπαιδευτικών της Ιαπωνικής Σχολής Αθηνών, των εκπαιδευτηρίων των Σχολών Αμερικανικής
Παροικίας Αθηνών και των Τούρκων μετακλητών εκπαιδευτικών στα μειονοτικά σχολεία της
Θράκης», ΚΥΑ 11702/2006 (ΦΕΚ Β’ 892/12-07-2006), «Καθορισμός της διαδικασίας και των
προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών που φοιτούν
ή έχουν αποφοιτήσει από δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα» καθώς και την ΚΥΑ 5652/2007 (ΦΕΚ Β’
416/26-03-2007) που την τροποποίησε, ΚΥΑ 21535/2006 (ΦΕΚ Β’ 1677/16-11-2006), «Καθορισμός
του τύπου ειδικής βεβαίωσης που χορηγείται σε υπηκόους τρίτων χωρών για τους οποίους έχει
εκδοθεί προσωρινή διαταγή αναστολής ή έχει χορηγηθεί αναστολή από το Διοικητικό Πρωτοδικείο»
καθώς και την ΚΥΑ 4000/3/65-κα’/2010 (ΦΕΚ Β’ 916/23-06-2010) που την τροποποίησε αλλά
και την μεταγενέστερη ΚΥΑ 22037/2010 (ΦΕΚ Β’ 1629/11-10-2010), ΚΥΑ οικ.10486/2007 (ΦΕΚ
Β’ 901/07-06-2007), «Καθορισμός του αρμόδιου οργάνου και της διαδικασίας βεβαίωσης των
προστίμων του ν.3386/2005», ΚΥΑ οικ.13096/2007 (ΦΕΚ Β’ 1263/24-07-2007), «Καθορισμός της
διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων
χωρών οι οποίοι διέμεναν, νομίμως, στην Ελλάδα για λόγους οικογενειακής επανένωσης και
αναχώρησαν από τη Χώρα (…)», ΚΥΑ 16703/2007 (ΦΕΚ Β’ 1623/17-08-2007), «Καθορισμός της
διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 αμερικανών υπηκόων
που εισέρχονται στην Ελλάδα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Αμερικανικού Εκπαιδευτικού
Ιδρύματος (…)»,ΚΥΑ οικ.5512/2008 (ΦΕΚ Β’ 481/18-03-2008), «Καθορισμός της διαδικασίας και
των προϋποθέσεων στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών, επαγγελματιών
ποδοσφαιριστών, οι οποίοι υπογράφουν συμβόλαιο συνεργασίας με ΠΑΕ επαγγελματικής
κατηγορίας», ΚΥΑ 11762/2008 (ΦΕΚ Β’ 1126/18-06-2008), «Καθορισμός της διαδικασίας και των
προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι
εισέρχονται στην Ελλάδα για φοίτηση σε Σχολές Εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών (…)», ΚΥΑ
16343/2008 (ΦΕΚ Β’ 1563/06-08-2008), «Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων
υπαγωγής στις διατάξεις του Ν. 3386/05 των εκπαιδευτικών στο σχολείο Φιλιππίνων στην Ελλάδα με
επωνυμία "KATIPUNAN PHILIPPINES CULTURAL ACADEMY (KAPHILCA)"», ΚΥΑ οικ.22466/2008
(ΦΕΚ Β’ 2191/23-10-2008), «Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
ρυθμίσεις του ν.3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών που θα στελεχώσουν τις Κοινές Τεχνικές
Γραμματείες στο πλαίσιο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (…)», ΚΥΑ οικ.22468/2008 (ΦΕΚ Β’
2191/23-10-2008), «Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις
του ν. 3386/05 των υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι απασχολούνται σε θυγατρικές εταιρείες,
εγκαταστημένες σε τρίτη χώρα, της μητρικής ελληνικής εταιρείας με την επωνυμία "ΑΝΩΝΥΜΟΣ
ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ ΤΙΤΑΝ"», ΚΥΑ 22467/2008 (ΦΕΚ Β’ 29-10-2008), «Καθορισμός της διαδικασίας
και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του Ν. 3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών, που
καταγγέλλουν παράνομες πράξεις καθώς και ανηλίκων (…)», ΚΥΑ 22470/2008 (ΦΕΚ Β’ 29-10-2008),
«Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του Ν. 3386/2005
υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι απασχολούνται σε αλλοδαπές εταιρείες (…) «ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΒΕΣ»
(…)»,ΥΑ 1719/2009 (ΦΕΚ Β’ 91/26-01-2009), «Παραπομπή υποθέσεων στην Επιτροπή του αρθ. 89
του ν.3386/2005», ΚΥΑ 13689/2009 (ΦΕΚ Β’ 1060/02-06-2009), «Καθορισμός της διαδικασίας και
των προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι
απασχολούνται στην εταιρεία με την επωνυμία «ARGO ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» (…)»,
ΚΥΑ 17136/2009 (ΦΕΚ Β’ 1372/10-07-2009), «Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων
υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών, νομίμων εκπροσώπων,
διευθυντών (…) οι οποίοι απασχολούνται στην αεροπορική εταιρεία της Δημοκρατίας της
Μολδαβίας», ΚΥΑ 5205/2011 (ΦΕΚ Β’ 434/17-03-2011), «Καθορισμός της διαδικασίας και την
προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι
μετακινούνται από επιχείρηση εγκατεστημένη σε τρίτη χώρα (…)», ΚΥΑ οικ.23443/2011 (ΦΕΚ Β’
2225/04-10-2011), «Καθορισμός του τύπου άδειας διαμονής που χορηγείται σε υπηκόους τρίτων
χωρών, συντρόφους πολίτη της Ε.Ε. ή Έλληνα, με τον οποίο διατηρούν σταθερή σχέση προσηκόντως
αποδεδειγμένη», ΚΥΑ 26270/2011 (ΦΕΚ Β’ 2518/07-11-2011), «Καθορισμός της διαδικασίας και
την προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών, νομίμων
εκπροσώπων, διευθυντών, στελεχών και λοιπών εργαζομένων σε αλλοδαπές αεροπορικές εταιρείες
(…)», ΚΥΑ 30037/2012 (ΦΕΚ Β’ 2810/17-10-2012), «Καθορισμός της διαδικασίας και των
προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών,
επαγγελματιών αθλητών και αθλητών με αμοιβή, οι οποίοι υπογράφουν συμβόλαιο συνεργασίας
~ 87 ~
Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης αλλά παρέχονται και οι
αναγκαίες εξουσιοδοτικές διατάξεις για την έκδοση κανονιστικών πράξεων.

Το κεφ. ΙΘ’ αποτελείται από το αρθ. 91 το οποίο εισάγει σωρεία μεταβατικών

ρυθμίσεων, με σημαντικότερη εκείνη της παρ. 11234 η οποία και δημιουργεί για
άλλη μια φορά ένα πρόγραμμα νομιμοποίησης μη νομίμως διαμενόντων υπηκόων
τρίτων χωρών στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, προβλέπεται χορήγηση άδειας
διαμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών που διέμεναν στη χώρα μέχρι την
31/12/2004 και δεν συντρέχουν στο πρόσωπό τους λόγοι δημόσιας τάξης και
ασφάλειας. Η απόδειξη της διαμονής γίνεται από τη σχετική θεώρηση εισόδου
στη χώρα ή από την ημερομηνία υποβολής φορολογικού μητρώου ή και από
βεβαίωση ασφαλιστικού φορέα για την καταβολή ενσήμων. Επιπλέον, εισάγεται
μία ακόμη αυτοδίκαιη παράταση αδειών διαμονής και αφορά σε εκείνες η ισχύς
των οποίων παρατάθηκε μέχρι 30/06/2004235 ή εκείνες που έληξαν μετά την
ημερομηνία αυτή οι οποίες και παρατείνονται αυτοδικαίως μέχρι την
31/12/2005.

Τέλος, με το κεφ. Κ’ και το αρθ. 92 ρυθμίζονται ζητήματα παραβόλων,

αναπροσαρμογής προστίμων και επικυρώσεων. Με το αρθ. 93 ορίζεται για
πρώτη φορά η εφαρμογή ενιαίου πληροφοριακού συστήματος καθώς και ενιαίος
αριθμός μητρώου υπηκόων τρίτων χωρών που εισέρχονται νόμιμα στη χώρα, με
το αρθ. 94 ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν σε γονείς ανήλικων ημεδαπών
ενώ με το αρθ. 95 ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν σε ανιθαγενείς.

ν.4018/2011 (ΦΕΚ Α’ 215/30-09-2011)

Συνοπτική παρουσίαση του νομοθετήματος

(…)», ΚΥΑ 40761/2013 (ΦΕΚ Β’ 2179/03-09-2013), «Καθορισμός της διαδικασίας και των
προϋποθέσεων υπαγωγής στις διατάξεις του ν.3386/2005 των εκπαιδευτικών της Σχολής Αγ.
Αικατερίνη της Βρετανικής Πρεσβείας στην Ελλάδα (ST. CATHERINE’S BRITISH EMBASSY SCHOOL)»,
ΚΥΑ οικ.43574 (ΦΕΚ Β’ 2360/20-09-2013), «Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων
υπαγωγής στις ρυθμίσεις του ν.3386/2005, πολιτών τρίτων χωρών, συνοδών Ελλήνων πολιτών με
τετραπληγία, παραπληγία, (…)»
234 βλ. ΚΥΑ 15887/2005 (ΦΕΚ Β’ 1256/07-09-2005), «Καθορισμός πρόσθετων δικαιολογητικών για τη

χορήγηση άδειας διαμονής, σύμφωνα με το αρθ. 91, παρ. 11α, ν.3386/2005 (…)».
235 Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση (σελ. 20), «Η ανωτέρω ρύθμιση κρίθηκε αναγκαία

προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα σε όσους, για λόγους κατά το πλείστον αντικειμενικούς, δεν
μπόρεσαν να υπαχθούν στη ρύθμιση του αρθ. 25, ν.3232/2004, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή
μετάβαση από το ρυθμιστικό πεδίο του ισχύοντος νόμου σε αυτό του νέου». Σύμφωνα δε με τον
αρμόδιο Υπουργό, κ. Προκόπη Παυλόπουλο (πρακτικά 02ας Αυγούστου 2005, σελ. 668), «ο
ν.3232/2004 ψηφίστηκε αναγκαστικά εν τάχει για να μπορέσει η νέα κυβέρνηση να προετοιμάσει το
νομοθετικό πλαίσιο το οποίο ήθελε έναν καιρό περίσκεψης και οργάνωσης των υπηρεσιών, κυρίως
ως προς την προσαρμογή του εθνικού δικαίου στις πρόσφατες εξελίξεις του κοινοτικού δικαίου, ήτοι
τις Οδηγίες 86/2003 για την οικογενειακή επανένωση, την Οδηγία 2003/109/ΕΚ του Συμβουλίου της
25ης Νοεμβρίου 2003 για το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος και την Οδηγία 2004/81/ΕΚ του
Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 για τα θύματα σωματεμπορίας».
~ 88 ~
 Εισάγεται η ‘άδεια διαμονής ενιαίου τύπου με τη μορφή αυτοτελούς εγγράφου236’ – Ιδρύονται οι
Υπηρεσίες Μίας Στάσης στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις – Απεμπλέκονται οι Δήμοι από τη
διαχείριση της νόμιμης Μετανάστευσης

Αν και ο ν.4018/2011 δεν φέρει την τυπική μορφή ενός νομοθετήματος που
αφορά αποκλειστικά στη Μετανάστευση καθώς κυρίως περιλαμβάνει
τροποποιήσεις στον ισχύοντα τότε ν.3386/2005, ωστόσο είναι απαραίτητη η
αυτοτελής του παρουσίαση διότι με αυτόν εισάγονται στη διοίκηση της
Μετανάστευσης πολύ σημαντικές αλλαγές οι οποίες και πρόκειται να
μεταβάλουν ριζικά τον τρόπο διαχείρισης του φαινομένου της λεγόμενης
‘νόμιμης μετανάστευσης’ στα χρόνια που θα ακολουθήσουν και ιδίως, μετά την
θέσπιση του ν.4251/2014.

Ο ν.4018/2011 περιλαμβάνει 3 κεφάλαια, εκ των οποίων μόνο το πρώτο (αρθ. 1

έως 7) αφορά στην τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου της μετανάστευσης στη
χώρα. Πιο συγκεκριμένα, με το αρθ. 1, ενσωματώνεται237 στην ελληνική έννομη
τάξη ο Κανονισμός (ΕΚ) 1030/2002 όπως τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό
(ΕΚ) 380/2008. Σύμφωνα με αυτόν, καταργείται η έντυπη άδεια διαμονής
(βινιέτα) και τη θέση της λαμβάνει η ‘άδεια διαμονής ενιαίου τύπου με τη μορφή
αυτοτελούς εγγράφου238’. Με ΚΥΑ πρόκειται να καθοριστεί η ημερομηνία

236 Το νομικό καθεστώς που περιβάλλει την έννοια του ‘αυτοτελούς εγγράφου’, δηλαδή του ειδικού
και κοινού για όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντύπου που χορηγείται σε πολίτες
τρίτων χωρών και επέχει θέση άδειας διαμονής βάσει της οποίας επιτρέπεται η νόμιμη διαμονή
τους στις επικράτειες των κρατών-μελών, καθορίζεται από τον Κανονισμό του Συμβουλίου της
Ευρωπαϊκής Ένωσης αριθ. 1030/2002, όπως τροποποιήθηκε με τον Κανονισμό (ΕΚ) 380/2008.
Ο υπόψη Κανονισμός ακολουθεί διοικητικά και εννοιολογικά μια δομημένη σειρά Οδηγιών,
Κανονισμών και Συνθηκών σχετικά με τη διαχείριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την
Ευρωπαϊκή Ένωση και ειδικότερα τα ζητήματα της μετανάστευσης, έχοντας ως ιστορικό σημείο
αφετηρίας την υπογραφή του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη στις 18/10/1961 στο Τορίνο, ο
οποίος κυρώθηκε στην Ελλάδα με το ν.1426/1984 ενώ επικαιροποιήθηκε στις 03/05/1996. Η
προσήλωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα θεμελιώδη κοινωνικά δικαιώματα καθίσταται ρητή με τη
Συνθήκη του Άμστερνταμ (02/10/1997) η οποία τροποποιεί τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή
Ένωση, γνωστότερη και ως Συνθήκη του Μάαστριχτ.
237 Υπενθυμίζεται ότι ήδη από το 2005, με το αρθ. 9 του ν.3386/2005 είχε θεσπιστεί η σχετική

υποχρέωση έκδοσης των αδειών διαμονής με τη μορφή ενιαίου τύπου κατ’ εφαρμογή του
Κανονισμού ΕΚ 1030/2002 ωστόσο δεν εφαρμόστηκε.
238 Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση, «Μολονότι η µεταναστευτική πολιτική των κρατών-µελών

της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξακολουθεί να αποτελεί σε µεγάλο βαθµό ζήτηµα που επαφίεται στις
αποφάσεις των εθνικών οργάνων, ολοένα και µεγαλύτερες περιοχές της σχετικής κοινωνικής ύλης
περιέρχονται διαρκώς υπό τη ρυθµιστική εµβέλεια του ευρωπαϊκού δικαίου. Τη διαδικασία αυτή
έχει επιτείνει τα τελευταία χρόνια η αυξανόµενη µέριµνα των ευρωπαϊκών οργάνων για τα
ζητήµατα της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Το ειδικό αυτό ευρωπαϊκό ενδιαφέρον εκδηλώνεται
κατεξοχήν στην κατεύθυνση της εδραίωσης ενιαίων µορφολογικών χαρακτηριστικών των
εκδιδοµένων από τις αρµόδιες εθνικές αρχές των κρατών-µελών τίτλων νόµιµης διαµονής των
πολιτών τρίτων χωρών εντός της επικράτειάς τους. Ο προσανατολισµός αυτός αποβλέπει τόσο στη
διευκόλυνση της κινητικότητας των νοµίµως διαµενόντων πολιτών τρίτων χωρών-αλλοδαπών
εντός του κοινού ευρωπαϊκού χώρου ελευθερίας, δικαιοσύνης και ασφάλειας, όσο και στον ταχύ
και αποτελεσµατικό έλεγχο αυτών. Ήδη, στο πλαίσιο αυτό, µε τον Κανονισµό 1030/2002 δόθηκε
στα επί µέρους κράτη-µέλη της ΕΕ η δυνατότητα να επιλέξουν ως µορφή των αδειών διαµονής
ενιαίου τύπου είτε τη µορφή της αυτοκόλλητης ετικέτας (βινιέτας) είτε αυτήν του αυτοτελούς
εγγράφου και η Χώρα µας έχει επιλέξει την πρώτη. Με τον Κανονισµό 380/2008, ο οποίος
~ 89 ~
έναρξης239 έκδοσης των αδειών αυτων ενώ με όμοια απόφαση επιλέγονται τα
στοιχεία, οι ενδείξεις και οι πληροφορίες, οι οποίες σύμφωνα με τους παραπάνω
Κανονισμούς περιλαμβάνονται δυνητικώς ή εναλλακτικώς στην άδεια
διαμονής240. Το φυσικό σώμα των εκδιδόμενων αδειών διαμονής ενιαίου τύπου
φέρει μέσο ηλεκτρονικής αποθήκευσης241 που εμπεριέχει βιομετρικά
δεδομένα, δηλαδή μια έγχρωμη ψηφιακή φωτογραφία και δακτυλικά
αποτυπώματα των δύο δεικτών. Σύμφωνα με την παρ. 4, η λήψη δακτυλικών
αποτυπωμάτων είναι υποχρεωτική από την ηλικία των 6 ετών ενώ τα πρόσωπα
που αδυνατούν να δώσουν αποτυπώματα για σωματικούς λόγους
απαλλάσσονται από τη σχετική υποχρέωση. Με την παρ. 7 ορίζεται ότι μπορεί να
συγκροτούνται κινητές ομάδες λήψης βιομετρικών242 δεδομένων αποκλειστικά
για τις περιπτώσεις που ο πολίτης τρίτης χώρας243 αδυνατεί να προσέλθει
αυτοπροσώπως στην υπηρεσία λόγω μόνιμης φυσικής αναπηρίας ή
μακροχρόνιας ασθένειας. Με την παρ. 8 διατυπώνεται σαφώς ότι «η υποβολή της
αίτησης για χορήγηση ή ανανέωση άδειας διαμονής τεκμαίρει αμαχήτως τη
συναίνεση του αιτούντος για τη διατήρηση και την επεξεργασία των βιομετρικών
του δεδομένων244». Με την παρ. 10 ορίζεται ότι για την έκδοση245 του αυτοτελούς
εγγράφου προβλέπεται τέλος246 το οποίο αντιστοιχεί σε κόστος προμήθειας,
εκτύπωσης και ασφαλούς διακίνησης της κάρτας και αποτελεί έσοδο του
Δημοσίου.

τροποποίησε τον Κανονισµό 1030/2002, γίνεται πλέον υποχρεωτική η έκδοση των αδειών
διαµονής µε τη µορφή του αυτοτελούς εγγράφου και αυτό επιφέρει σηµαντικές µεταβολές στη
διαδικασία έκδοσης των αδειών διαµονής.».
239 βλ. ΚΥΑ 2816/2017 (ΦΕΚ Β’ 480/17-02-2017), «Καθορισμός ημερομηνίας έναρξης και έκδοσης

των αδειών διαμονής ενιαίου τύπου πολιτών τρίτων χωρών με τη μορφή του αυτοτελούς εγγράφου».
240 βλ. ΚΥΑ οικ.23959/2013 (ΦΕΚ Β’ 1321/30-05-2013), «Έκδοση αδειών διαμονής υπηκόων

τρίτων χωρών με τη μορφή αυτοτελούς εγγράφου. Καθορισμός των στοιχείων, ενδείξεων και
πληροφοριών, οι οποίες περιλαμβάνονται, δυνητικώς ή εναλλακτικώς, στην άδεια διαμονής (…)».
241 Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση, «ο τίτλος διαµονής θα έχει τη µορφή µιας ηλεκτρονικής

κάρτας και θα περιλαµβάνει δύο βιοµετρικά στοιχεία, δηλαδή µια ψηφιακή φωτογραφία προσώπου
και δύο δακτυλικά αποτυπώµατα, τα οποία θα είναι αποθηκευµένα σε ένα ολοκληρωµένο κύκλωµα
ραδιοσυχνοτήτων (RF Chip). Αυτά τα βιοµετρικά δεδοµένα µπορούν να χρησιµοποιηθούν
αποκλειστικά και µόνο για την εξυπηρέτηση των σκοπών του Κανονισµού, δηλαδή για τον έλεγχο: α)
της γνησιότητας του εγγράφου/κάρτας και β) της ταυτοποίησης του κατόχου µε το πρόσωπο τα
στοιχεία του οποίου περιέχονται στην κάρτα.».
242 βλ. ΚΥΑ οικ.47201/2017/12-12-2017 (ΑΔΑ: 6Κ48465ΧΘΕ-ΙΗΞ)

243 Για πρώτη φορά στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο εισάγεται ο όρος του ‘πολίτη τρίτης χώρας’ αντί

του ‘υπηκόου τρίτης χώρας’. Γενικευμένη ωστόσο εφαρμογή θα λάβει στο ν.4215/2014 (βλ.
σχετική συζήτηση στο σχετικό κεφάλαιο).
244 βλ. ΚΥΑ 52500/2014 (ΦΕΚ Β’ 2849/22-10-2014) «Διαδικασία λήψης, τήρησης και

καταστροφής των βιομετρικών δεδομένων που εισάγονται στις άδειες διαμονής υπηκόων τρίτων
χωρών που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4018/11 (ΦΕΚ 215 Α΄)».
245 βλ. ΚΥΑ οικ.42267 (ΦΕΚ Β’ 2298/16-09-2013), «Ανάθεση, στη Διεύθυνση Διαβατηρίων του

Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, της εκτύπωσης των αδειών διαμονής, οι οποίες εκδίδονται από
τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπ. Εσωτερικών και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της χώρας.».
246 βλ. ΚΥΑ 21929 (ΦΕΚ Β’ 1217/13-05-2014), «Καθορισμός τέλους που αντιστοιχεί στο κόστος

προμήθειας, εκτύπωσης, ασφαλούς διακίνησης και διαχείρισης της άδειας διαμονής ενιαίου τύπου
πολιτών τρίτων χωρών που εκδίδεται με τη μορφή αυτοτελούς εγγράφου».
~ 90 ~
Με το αρθ. 2 ιδρύονται οι Υπηρεσίες Μιας Στάσης των Αποκεντρωμένων
Διοικήσεων247 στις οποίες μεταφέρεται η μέχρι προηγουμένως αρμοδιότητα των

247Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση, «Η υλοποίηση του αυτοτελούς εγγράφου δηµιουργεί σειρά
νέων αναγκών που συνδέονται µε την οργάνωση και τη λειτουργία των υπηρεσιών στις οποίες θα
ανατεθεί το έργο της έκδοσης των σχετικών τίτλων. Οι ανάγκες αυτές αφορούν τόσο την
αναδιοργάνωση διοικητικών διαδικασιών και υπηρεσιακών δοµών όσο και την προσφορότητα και
επάρκεια εγκαταστάσεων και εξοπλισµού τους. Ταυτοχρόνως, η ανάγκη αναδιοργάνωσης των
αρµοδίων υπηρεσιών, χάριν της έκδοσης του αυτοτελούς εγγράφου, συρρέει τόσο µε τις ειδικότερες
ανάγκες αναδιοργάνωσης των αποκεντρωµένων υπηρεσιακών δοµών του κράτους µετά από τη θέση
σε ισχύ του ν.3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης Διοίκησης
− Πρόγραµµα Καλλικράτης», όσο και µε την ανάγκη αντιµετώπισης των προβληµάτων
λειτουργικότητας και αποτελεσµατικότητας του υφιστάµενου συστήµατος αδειοδότησης της
διαµονής των αλλοδαπών στη χώρα. Οι δυσλειτουργίες που εµφανίζονται στις διαδικασίες χορήγησης
αδειών διαµονής αλλοδαπών και απόδοσης ελληνικής ιθαγένειας εκδηλώνονται ιδίως ως σοβαρές
καθυστερήσεις στην έκδοση των σχετικών διοικητικών πράξεων αλλά και ως ελλείµµατα ασφάλειας
των σχετικών εγγράφων έναντι του ενδεχοµένου παραποίησης ή κλοπής τους. Σοβαρό παράγοντα
καθυστέρησης, επιβάρυνσης και πρόκλησης ζητηµάτων ως προς τη χρηστή λειτουργία της διοίκησης
αποτελεί ήδη η εµπλοκή δύο διαφορετικών υπηρεσιών (Δήµος και Αποκεντρωµένη Διοίκηση) στη
διαδικασία χορήγησης αδειών διαµονής. Επιπλέον, η υποχρέωση συναλλαγής των ενδιαφερόµενων
και στις δύο αυτές διαδικασίας µε διάφορες υπηρεσίες προκειµένου να συλλέξουν τα απαραίτητα
δικαιολογητικά για την έκδοση των αιτούµενων πράξεων αποτελεί ένα επιπρόσθετο παράγοντα
έντασης των δυσλειτουργιών. (…)Ακόµη, η συναλλαγή πολυπληθούς κοινού µε τις υπηρεσίες
µετανάστευσης απαιτεί ικανούς και κατάλληλους χώρους υποδοχής κοινού, εργασίας και
αρχειοθέτησης. Ωστόσο, η εύρεση ικανοποιητικών χώρων είναι εξαιρετικά σπάνια και κατά συνέπεια
το θέµα καθίσταται ένα από τα πλέον σοβαρά προβλήµατα για την εύρυθµη λειτουργία των
υπηρεσιών. Οι ανεπαρκείς κτιριακές εγκαταστάσεις επιβαρύνονται περισσότερο λόγω της
υποχρεωτικής κατάθεσης όλων των σχετικών δικαιολογητικών µε φυσική παρουσία του καταθέτη
αλλά και από τις σοβαρές ανεπάρκειες της διαδικασίας πληροφόρησης των ενδιαφεροµένων για το
στάδιο στο οποίο βρίσκεται η υπόθεσή τους. Έτσι, η έκδοση του αυτοτελούς εγγράφου σχετίζεται
άµεσα µε τον προτεινόµενο µε το παρόν σχέδιο σταδιακό µετασχηµατισµό των Υπηρεσιών
Αλλοδαπών και Μετανάστευσης των Αποκεντρωµένων Διοικήσεων σε «υπηρεσίες µιας στάσης». Ο
µετασχηµατισµός αυτός θεωρείται επιβεβληµένος: α) εν όψει της αναγκαιότητας λήψης αυστηρών
µέτρων ασφαλείας κατά τη συλλογή και τη διαχείριση των βιοµετρικών δεδοµένων, β) της ανάγκης
µείωσης του χρόνου έκδοσης των αδειών διαµονής και γ) της παροχής ολοκληρωµένων υπηρεσιών
και έγκυρης πληροφόρησης στους πολίτες. Η µετάβαση από το σηµερινό σύστηµα (παραλαβή
αιτήσεων από τους Δήµους και έκδοση των αδειών από τις Αποκεντρωµένες Διοικήσεις) πρέπει να
γίνει σταδιακά, αφού υπάρξει αντίστοιχη προετοιµασία, ώστε να µην παρουσιαστεί οποιαδήποτε
δυσλειτουργία ή έλλειµµα στην εξυπηρέτηση των συναλλασσόµενων µε τις αρµόδιες υπηρεσίες. Με
το παρόν σχέδιο νόµου γίνεται προσαρµογή των υφιστάµενων νοµοθετικών ρυθµίσεων για την
είσοδο και διαµονή πολιτών τρίτων χωρών στην Ελληνική Επικράτεια ώστε να καταστεί δυνατή η
υλοποίηση των ανωτέρω. Τέλος, µε τη µεταφορά όλων των αρµοδιοτήτων που συνδέονται µε τη
διαδικασία έκδοσης των τίτλων νόµιµης διαµονής των πολιτών τρίτων χωρών αποκλειστικά σε
όργανα της κρατικής διοίκησης, κεντρικά και περιφερειακά, αποκαθίσταται ο προβληµατικός
χαρακτήρας που εµφάνιζε η διαδικασία αυτή, από τη σκοπιά της λειτουργικότητας της
συνταγµατικής µας τάξης, λόγω της εµπλοκής σε αυτή µε καθοριστικό τρόπο των Δήµων της Χώρας.
Έτσι, εφεξής οι νέοι Δήµοι που προέκυψαν µετά τις συγχωνεύσεις που επέβαλε το πρόγραµµα
«Καλλικράτης», µπορούν ακώλυτα να στρέψουν τους πόρους και το δυναµικό τους σε δράσεις
εντατικής ένταξης των µεταναστών που ζουν στη διοικητική τους περιφέρεια στην τοπική κοινωνική
ζωή δια της εντατικής συµµετοχής σε αυτή (λ.χ. µέσω των Συµβουλίων Ένταξης Μεταναστών),
δηλαδή σε ένα πεδίο που αποτελεί κατ’ εξοχήν «τοπική υπόθεση» κατά την έννοια του άρθρου 102
του Συντάγµατος. Αντίστοιχα, η διοικητική διαδικασία της αδειοδότησης της διαµονής πολίτη τρίτης
χώρας στην Ελληνική Επικράτεια, ως αρµοδιότητα που ανήκει στον πυρήνα της κυριαρχικής
εξουσίας του Κράτους, επιστρέφει, εν όψει και των χαρακτηριστικών ασφαλείας που ενέχει η έκδοση
του αυτοτελούς εγγράφου, κατ’ αποκλειστικότητα στην κρατική διοίκηση.».
~ 91 ~
Δήμων για την παραλαβή των αιτήσεων πολιτών τρίτων χωρών για τη χορήγηση
ή την ανανέωση άδειας διαμονής καθώς και των σχετικών επιδόσεων. Οι
αρμοδιότητες των νέων υπηρεσιών συνοψίζονται ως εξής: α) η παραλαβή των
αιτήσεων για τη χορήγηση ή την ανανέωση των αδειών διαμονής ή άλλων
εγγράφων νόμιμης διαμονής, β) η αναζήτηση δικαιολογητικών μέσω
ηλεκτρονικής διασύνδεσης, εφόσον υφίσταται τέτοια δυνατότητα, από τρίτους
φορείς για τη συμπλήρωση των φακέλων των αιτήσεων, γ) την παράδοση των
αδειών διαμονής, καθώς και των σχετικών απορριπτικών ή ανακλητικών
αποφάσεων, δ) η παραλαβή αιτήσεων εργοδοτών για τη μετάκληση αλλοδαπού
εργατικού δυναμικού, ε) η παροχή πληροφοριών αναφορικά με τις διαδικασίες,
τα δικαιολογητικά και τις προϋποθέσεις που προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία
για την έκδοση ή την ανανέωση άδειας διαμονής, καθώς και για τη μετάκληση
αλλοδαπού εργατικού δυναμικού, στ) η παροχή πληροφοριών σχετικά με την
πορεία εξέτασης των φακέλων και ζ) η είσπραξη υπέρ του Δημοσίου των
προβλεπόμενων από την ισχύουσα νομοθεσία τελών και παραβόλων.

Κατά τα λοιπά, (άρθ. 3-6) επέρχονται μεταβολές στο υφιστάμενο θεσμικό

πλαίσιο της εποχής (ν.3386/2005) και θα αναφερθούν στη σχετική ενότητα.
Τέλος, με το αρθ. 7, ορίζεται μεταξύ άλλων ότι οι ΚΥΑ που θα ορίζουν τη
μεταφορά των πιο πιο πάνω περιγραφόμενων αρμοδιοτήτων θα πρέπει να
εκδοθούν εντός έτους από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου και εντός δύο
ετών για τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις Αττικής, Μακεδονίας-Θράκης και
Αιγαίου248.

248 Με μεταγενέστερες τροποποιήσεις, ημερομηνία μεταφοράς αρμοδιοτήτων για όλες τις

περιπτώσεις ορίστηκε η 31η Δεκεμβρίου 2013.
~ 92 ~
 ν.4251/2014 (ΦΕΚ Α’ 80/01-04-2014)

Συνοπτική παρουσίαση του νομοθετήματος

Εισάγεται στην έννομη τάξη η έννοια του «Κώδικα249 Μετανάστευσης και κοινωνικής ένταξης» -
Αντικαθίσταται η έννοια του υπηκόου τρίτης χώρας (υ.τ.χ.) με αυτή του πολίτη τρίτης χώρας
(π.τ.χ.)250 – Αυξάνεται η διάρκεια της τακτικής άδειας διαμονής από ετήσια (αρχική άδεια) σε διετή
και από διετή σε τριετή (ανανέωση) - Καταργούνται οι υποχρεωτικές εξετάσεις στις αρχικές
χορηγήσεις – Εμπλέκεται η Περιφέρεια και αποδεσμεύεται η Αποκεντρωμένη Διοίκηση από τον
προγραμματισμό των μετακλήσεων – Αναδιοργανώνεται το καθεστώς χορήγησης άδειας διαμονής
για Εξαιρετικούς λόγους – Αναδιοργανώνεται το καθεστώς χορήγησης άδειας διαμονής για άσκηση
επενδυτικής δραστηριότητας – Καταργείται η άδεια διαμονής για άσκηση ανεξάρτητης οικονομικής
δραστηριότητας – Μειώνεται το ύψος των προστίμων και ορισμένων παραβόλων – Διευκολύνεται η
αδειοδότηση των π.τ.χ. ‘δεύτερης γενιάς’ – Αναδιοργανώνεται η αδειοδότηση των επί μακρόν
διαμενόντων – Καταργείται η αναζήτηση επαρκών πόρων για την ανανέωση αδειών για οικογενειακή
επανένωση

Συνοπτική παρουσίαση της σχετικής νομοθετικής παραγωγής251

KYA 3411/90/2014, KYA 8055/192/2014, Εγκ. 12/2014, ΚΥΑ 21929/2014, ΚΥΑ 5185/2014, Εγκ.
33/2014, ΚΥΑ οικ.30651/2014, ΚΥΑ οικ.30825/2014, ΚΥΑ 24235/2014, ΚΥΑ 41711/2014, ΚΥΑ
41712/2014, ΚΥΑ οικ. 49122/2014, ΚΥΑ 52500/2014, ΚΥΑ 53969/2014, ΚΥΑ 51738/2014, ΚΥΑ
53821/2014, ΚΥΑ οικ.58211/2014, ΚΥΑ 70019/43-β/14/2014, ΚΥΑ 66224/2015, ΚΥΑ ΚΥΑ 4000/3/10-
πγ’, ΚΥΑ 6855/2015, ΚΥΑ 64410/2015, ΚΥΑ 24990/336/2015, Ν.4332/2015, Εγκ. 28/2015, ΚΥΑ
53404/2015, ΚΥΑ 61221/2015, ΚΥΑ 61227/2015, ΚΥΑ 68019/2015, Εγκ. 40/2015, ΚΥΑ
53619/735/2015, Εγκ. 42/2015, ΚΥΑ 123/2016, ν.4359/2016, ν.4368/2016, ν.4384/2016, ΚΥΑ
75959/Κ1/2016, Εγκ. 11/2016, ν.4399/2016, ΚΥΑ 27265/2016, ΚΥΑ 11656/241/2016, ΚΥΑ
43366/2016, ν.4446/2016, Εγκ. 26/2016, ΚΥΑ 58114/2016, ΚΥΑ 4872/2017, ΚΥΑ 4441/2017, Εγκ.
7/2017, ΚΥΑ 2816/2017, ΚΥΑ 11134/2017, Εγκ. 13/2017, ΚΥΑ 4000/4/32-ν’/2017, ΠΔ 112/2017, ΚΥΑ
οικ.47201/2017.

249 Σύμφωνα με την Έκθεση Αξιολόγησης Συνεπειών Ρύθμισης που συντάχθηκε από το Τμήμα
Νομοθετικού Συντονισμού και Ελέγχου της Δνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΥΠΕΣ, «Η
προηγούμενη εθνική εμπειρία για την αντιμετώπιση των θεμάτων που ρυθμίζουν οι διατάξεις του
προτεινόμενου Κώδικα αφορά ανάλογες ρυθμίσεις οι οποίες περιλαμβάνοντας κατακερματισμένες σε
πολλά νομοθετήματα και αποτυπώνονταν σε μια σειρά από τροποποιήσεις και συμπληρώσεις που
έγιναν στο βασικό μεταναστευτικό ν.3386/2005 προκειμένου να ανταποκριθεί στις εκάστοτε
ανάγκες ρύθμισης των θεμάτων των πολιτών τρίτων χωρών (…). Κρίσιμο στοιχείο ως προς τον
αριθμό των πολλαπλών τροποποιήσεων του κύριου νόμου είναι το γεγονός ότι η μεταναστευτική
νομοθεσία συμπλέκεται σε οριζόντιο επίπεδο με μία σειρά από τομείς που αποτελούν αντικείμενο
ρύθμισης άλλων συναρμόδιων φορέων (π.χ. εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία, νομοθεσία υγείας,
εκαπαίδευσης, μεταφορών, κα.» (σελ.125). Ωστόσο τελικά ο ν.4251/2014 προβλέπει 49
εξουσιοδοτικές διατάξεις (2 ΠΔ, 31 ΚΥΑ και 16 ΥΑ, βλ. Παράρτημα) έναντι 43 του ν.3386/2005 ενώ
κατά το ίδιο κείμενο (σελ. 138) οι συναρμόδιοι φορείς που εμπλέκονται για την εφαρμογή του
νόμου είναι: η Γενική Γραμματεία Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής του ΥΠΕΣ, το Υπ. Εργασίας,
το Υπ. Εξωτερικών, το Υπ. Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, το Υπ. Παιδείας, το Υπ. Δημόσιας
Τάξης, το Υπ. Δικαιοσύνης, το Υπ. Πολιτισμού και Αθλητισμού, η Υπηρεσία Ασύλου, το Υπ. Υγείας
και το Υπ. Οικονομικών.
250 Η αλλαγή αυτή εγείρει αντιδράσεις από μερίδα βουλευτών της Βουλής (βλ. εισήγηση βουλευτή

Ημαθίας Ανεξαρτήτων Ελλήνων, κ. Κωνσταντίνου Γιοβανόπουλου στη συνεδρίαση της Επιτροπής

Δημόσιας Διοίκησης της 20ης Φεβρουαρίου 2014), οι οποίοι θεωρούν ότι η έννοια του «πολίτη» θα
πρέπει να επιφυλάσσεται μόνο για τους Έλληνες πολίτες που «απολαμβάνουν πλήρη συνταγματικά
δικαιώματα μέσα στη χώρα».
251 Για αναλυτικότερες πληροφορίες, ανατρέξτε στον Πίνακα ελληνικού θεσμικού πλαισίου για τη

Μετανάστευση που βρίσκεται στο Παράρτημα.

~ 93 ~
α) Αιτιολογική έκθεση και σχετικά έγγραφα
Καταφεύγοντας αρχικά στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου προκειμένου
να διερευνηθούν πρωτογενώς οι προθέσεις και το σκεπτικό της Πολιτείας για το
νέο νομοθέτημα, γίνεται άμεσα σαφής η ιδεολογική και πολιτική της
μετατόπισή252 της προς μία κατεύθυνση, αν και όχι αποιδεολογικοποιημένη,
ωστόσο ξεκάθαρα τεχνικότερη και περισσότερο διαχειριστικής253 φύσεως.
Ελλείπει πλέον κάθε αναφορά254 σε ιστορικοσυγκριτικά στοιχεία255 ενώ είναι και
η πρώτη φορά που αναγνωρίζεται256 η συνδρομή του προηγούμενου θεσμικού

252 Η μετατόπιση αυτή φαίνεται επίσης για πρώτη φορά να ευνοεί τις προϋποθέσεις για τη
δημιουργία ευρύτερων συναινέσεων στο ζήτημα, με χαρακτηριστική την αποστροφή του λόγου της
Εισηγήτριας της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, βουλευτή Β’ Αθηνών του ΣΥΡΙΖΑ, κας. Βασιλικής
Κατριβάνου, η οποία χαρακτηριστικά αναφέρει: «Καλωσορίζουμε την Κυβέρνηση στην προσπάθειά
της για μια ρεαλιστική διαχείριση της πραγματικότητας γιατί από την ακροδεξιά προπαγάνδα και
ιδεοληψία των κλειστών συνόρων, τα ξέφραγα αμπέλια, κτλ (…) μεταβαίνουμε στην πραγματικότητα
της διαχείρισης του μεταναστευτικού ζητήματος» (βλ. Πρακτικά Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης της
20ης Φεβρουαρίου 2014). Πράγματι, με εξαίρεση σποραδικές αναφορές του ειδικού αγορητή της Ν.
Δημοκρατίας, βουλευτή Βοιωτίας κ. Ανδρέα Κουτσούμπα, η συγκεκριμένη ρητορική συνεχίζει να
ακολουθείται μόνο από την πλευρά του κόμματος των Ανεξαρτήτων Ελλήνων και της Χρυσής
Αυγής (βλ. τοποθετήσεις των βουλευτών Χρυσοβελώνη και Κουκούτση αντίστοιχα, συνεδρίαση
Ολομέλειας της 18/03/2014).
253 Στην Αιτιολογική έκθεση διευκρινίζεται ότι το σχέδιο νόμου αποσκοπεί στο να εντάξει «την

εθνική μεταναστευτική πολιτική στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής για τη νόμιμη μετανάστευση
θέτοντας ταυτόχρονα τις δικές της εθνικές προτεραιότητες» οι οποίες ωστόσο, στο υπόψη
νομοθέτημα έχουν μάλλον δημοσιονομική αφετηρία (αλλαγές στην αγορά εργασίας, αλλαγές στις
επενδύσεις, μόνιμη άδεια διαμονής για αγορά ακινήτων, εργασία υψηλής ειδίκευσης, κτλ).
254 Η σύγχυση σε μερίδα του Ελληνικού Κοινοβουλίου παραμένει ακόμα σχετικά με τις έννοιες της

‘νόμιμης’ Μετανάστευσης και της ‘παράτυπης’, με ορισμένους βουλευτές (βλ. Πρακτικά Επιτροπής
Δημόσιας Διοίκησης της 20ης Φεβρουαρίου 2014, την εισήγηση του βουλευτή Ημαθίας των
Ανεξαρτήτων Ελλήνων κ. Κωνσταντίνου Γιοβανόπουλου) να ζητούν την προσέλευση στην αρμόδια
Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης προς ακρόαση του δημάρχου Παρανεστίου Δράμας «λόγω του
θύλακα λαθρομεταναστών που ζουν στην περιοχή» ενώ ακόμα και ο Εισηγητής της πλειοψηφίας,
βουλευτής Βοιωτίας της Ν. Δημοκρατίας κ. Ανδρέας Κουτσούμπας δεν αποφεύγει τις γνωστές
στερεοτυπικές και παρωχημένες αναφορές σε «ξέφραγα αμπέλια» (βλ. Πρακτικά Επιτροπής
Δημόσιας Διοίκησης της 20ης Φεβρουαρίου 2014). Παρόλαυτα, είναι γεγονός ότι το πνεύμα του
νομοθέτη, όπως προκύπτει από όλα τα επίσημα συνοδευτικά του νομοσχεδίου έγγραφα, έχει
μετατοπιστεί προς μία ρεαλιστικότερη και σαφώς πιο σύγχρονη θεώρηση του φαινομένου της
Μετανάστευσης με τις ξενοφοβικές τοποθετήσεις να είναι σαφώς περιορισμένες σε σύγκριση με το
παρελθόν.
255 Ελλείπει κυρίως η κοινότοπα επανερχόμενη αναφορά όλων των μέχρι σήμερα αιτιολογικών

εκθέσεων περί μετατροπής «τα τελευταία χρόνια της Ελλάδας από χώρα αποστολής σε χώρο
υποδοχής μεταναστών».
256 Η θετική αποτίμηση του προηγούμενου θεσμικού πλαισίου στηρίζεται μάλλον σε τρεις

σταθερές: α) την ιδεολογική συγγένεια των κυβερνήσεων που εισηγήθηκαν τα δύο θεσμικά
πλαίσια, συγγένεια η οποία γενικώς ‘λειαίνει’ παραδοσιακά την ανάγκη για άσκηση
‘αντιπολιτευτικής’ φύσεως κριτική, παρόλο που – υπενθυμίζουμε - ότι η κυβέρνηση Σαμαρά ήταν
μια οικουμενική κυβέρνηση με εταίρο το ΠΑΣΟΚ, β) η εκ των πραγμάτων, από κοινωνικό-πολιτική
άποψη, ‘ωρίμανση’ της ελληνικής κοινωνίας σχετικά με την έννοια και τον ρόλο των ‘αλλοδαπών’
στην ελληνική κοινωνία και κυρίως στην εθνική οικονομία και γ) η ουσιαστική και συντεταγμένη
εμπλοκή των Υπηρεσιών του αρμόδιου Υπουργείου στην παρουσίαση του υπόψη νομοσχεδίου, η
οποία καταδεικνύεται όχι μόνο από την –αυτολεξί- υιοθέτηση στο σώμα της Αιτιολογικής έκθεσης
της Έκθεσης Αξιολόγησης Συνεπειών Ρυθμίσεων που συνέταξε το Τμήμα Νομοθετικού
Συντονισμού και Ελέγχου της Δνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΥΠΕΣ αλλά και από την
ετοιμότητα, για πρώτη φορά, που επέδειξαν οι υπηρεσιακοί παράγοντες να στηρίξουν διοικητικά
~ 94 ~
πλαισίου στην επίλυση των ζητημάτων της Μετανάστευσης καθώς
αναγνωρίζεται ως «πλήρες και ανταποκρινόμενο, στις περισσότερες περιπτώσεις,
στις ανάγκες των πολιτών τρίτων χωρών»257, με μόνο σημείο (έμμεσης) κριτικής
ως χρήζοντος άμεσης αντιμετωπίσης την πολυδιάσπασή του λόγω των πολλών
τροποποιήσεων, συμπληρώσεων, αντικαταστάσεων και καταργήσεων που
επήλθαν με το πέρασμα των χρόνων αλλά και την ανάπτυξη της αντίστοιχης
παραγωγής σε επίπεδο ευρωπαϊκού δικαίου. Το αποτέλεσμα αυτής της
πολυδιάσπασης, το οποίο κυρίως αποδίδεται στις πολλές εξουσιοδοτικές
διατάξεις του ν.3386/2005 οι οποίες μεν «αποσκοπούσαν στην καλύτερη
αποτελεσματικότητα, την ταχύτητα ρύθμισης των θεμάτων και στην ευελιξία»,
αναγνωρίζεται ότι στο τέλος ήταν η δημιουργία ιδιαίτερης γραφειοκρατίας που
«προκάλεσε δυσλειτουργίες και μεταβολές στο ήδη υφιστάμενο νομικό πλαίσιο»258.

Σύμφωνα λοιπόν με την Αιτιολογική έκθεση, το υπόψη νομοθέτημα έρχεται με τη

μορφή ενός Κώδικα259 να καλύψει δύο ανάγκες: α) την αντιµετώπιση
δυσλειτουργιών του θεσµικού πλαισίου με στοχευµένες και απαραίτητες
παρεµβάσεις στο υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο, ώστε αυτό να καταστεί
περισσότερο ορθολογικό, λειτουργικό και περισσότερο συµβατό µε την
κοινωνικοοικονοµική κατάσταση της χώρας, όπως αυτή έχει διαµορφωθεί και β)
τη θεραπεία της πολυδιάσπασης της σχετικής νομοθετικής παραγωγής. Τέσσερα
χρόνια μετά τη θέση σε εφαρμογή του ν.4251/2014, η πρώτη ανάγκη έχει μάλλον
καλυφθεί. Ο δεύτερος ωστόσο στόχος, αυτός της καταπολέμησης της
γραφειοκρατίας και της παροχής διοικητικής ευελιξίας, τόσο για το
συναλλασσόμενο κοινό όσο και για τους δημόσιους λειτουργούς, πρέπει να

το νέο νομοθέτημα με παροχή εμπεριστατωμένων και προσεκτικά σχεδιασμένων οδηγιών για την
εφαρμογή του νέου θεσμικού πλαισίου, σε σημείο τέτοιο που πολλές φορές να διαφαίνεται ότι η
υπηρεσιακή ηγεσία προλαβαίνει και καθοδηγεί την προσέγγιση της πολιτικής, κυρίως λόγω του
ιδιαιτέρως ρυθμιστικού χαρακτήρα ορισμένων εγκυκλίων της.
257 βλ. Αιτιολογική έκθεση, σελ. 1.

258 ό.π.

259 Ο χαρακτηρισμός του ν.4251/2014 ως «Κώδικα» δέχθηκε κριτική σχεδόν από όλες τις πλευρές

των κομμάτων. Ενδεικτικά, παρατίθενται οι αντιρρήσεις του τότε βουλευτή Ν. Δημοκρατίας, κ.

Προκόπη Παυλόπουλου: «Ενόψει της Ολομέλειας, κύριε Υπουργέ, στην Αιτιολογική Έκθεση
αναγράφεται ότι ο Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις
διατάξεις της παρ.6 του άρθρου 76 του Συντάγματος. Είναι ανακριβές αυτό. Δεν έχει συνταχθεί αυτός
ο Κώδικας, σύμφωνα με τον άρθρο 76, παρ. 6, διότι το άρθρο αυτό αναφέρεται στη διαδικασία των
κωδίκων. Προϋποθέτει Επιτροπή, που έχει δημιουργηθεί και η οποία συντάσσει κείμενο, το οποίο δεν
μπορεί να το μεταβάλει η Βουλή, πάρα μόνο, αν το δεχτεί στο σύνολο. Φαίνεται ότι αυτή ήταν η
πρόθεση των συντακτών. Να φτιάξουν κώδικα, αλλά δεν πρόκειται περί κώδικα. Και ορθώς το
φέρατε έτσι, γιατί βεβαίως έγινε αυτός ο γόνιμος διάλογος, και επομένως, μπόρεσαν να επέλθουν
αρκετές βελτιώσεις. (...) Όπου υπάρχει η λέξη «Κώδικας», ο Γενικός Γραμματέας το γνωρίζει άλλωστε
και λόγω νομικών καταβολών, είναι απολύτως εφικτό, όπου υπάρχει η λέξη «κώδικας» να μπει η λέξη
«νόμος». Διότι, αν κοιτάξετε το άρθρο 138, ορθώς έχετε βάλει, ότι με προεδρικό διάταγμα είναι
δυνατή η κωδικοποίηση. Εκεί γίνεται η κωδικοποίηση, δηλαδή, όταν θα βγουν και οι πράξεις, οι
κανονιστικές, οι οποίες θα ολοκληρώσουν το κείμενο. Εκεί πράγματι είναι αναγκαία η κωδικοποίηση,
για να υπάρχει ένα ενιαίο κείμενο. Άρα, λοιπόν, αλλάζει η λέξη, μπαίνει «νόμος» και όταν θα βγουν και
οι εφαρμοστικές αποφάσεις, στο άρθρο 138 θα υπάρξει εξουσιοδότηση για την έκδοση του σχετικού
διατάγματος, που είναι αμιγώς κωδικοποιητικό διάταγμα.». (βλ. Πρακτικά Επιτροπής Δημόσιας
Διοίκησης της 28ης Φεβ. 2014, σσ. 10180-10181).
~ 95 ~
θεωρείται δεδομένο ότι έχει αποτύχει, όχι μόνο γιατί εξαρχής υπονομεύτηκε από
το μεγάλο πλήθος των εξουσιοδοτικών διατάξεων και αυτού του νόμου260 αλλά
και διότι η Πολιτεία συνεχίζει α) είτε να καταλείπει μεγάλα περιθώρια
διακριτικής ευχέρειας στη Διοίκηση261 β) είτε γιατί συνεχίζει να αντιμετωπίζει
σπασμωδικά και αποσπασματικά φαινόμενα επί μακρόν γνωστά στον τομέα της
Μετανάστευσης262.

Οι συντάκτες της Αιτιολογικής έκθεσης υποστηρίζουν263 ότι με τον υπόψη

Κώδικα επιτυγχάνεται «α) η συγκέντρωση και συστηµατοποίηση των συναφών
διατάξεων της µεταναστευτικής νοµοθεσίας, γεγονός που συµβάλλει στην
ευκολότερη κατανόηση του σχετικού νοµικού πλαισίου από τον κάθε
ενδιαφερόµενο, στην κατοχύρωση και ενίσχυση δικαιωµάτων αλλά και στη
διευκόλυνση των αρµόδιων υπηρεσιών, β) στοχευµένες παρεµβάσεις που
τροποποιούν το υφιστάµενο θεσµικό πλαίσιο σε κρίσιµης σηµασίας ζητήµατα,
όπως η προώθηση των υπηρεσιών µιας στάσης, η απλοποίηση διαδικασιών και ο
περιορισµός του αριθµού των τύπων άδειας διαµονής που µειώνει το λειτουργικό
κόστος των υπηρεσιών, η επανεξέταση των όρων πρόσβασης στην αγορά εργασίας
και η καλλιέργεια φιλικού κλίµατος για επενδύσεις από πολίτες τρίτων χωρών, η
προώθηση του καθεστώτος επί µακρόν διαµένοντος για τους πολίτες τρίτων
χωρών που διαµένουν µακροχρόνια στην Ελλάδα και η υιοθέτηση ενός ειδικού
ευνοϊκού καθεστώτος διαµονής για τη «δεύτερη γενιά».

Ως προς το ζήτημα της κωδικοποίησης, υπογραμμίζεται ότι ο Κώδικας «έχει

συνταχθεί σύµφωνα µε τις αρχές, διαδικασίες και µέσα καλής νοµοθέτησης όπως
προβλέπει ο ν. 4048/2012 (A΄ 34), ιδίως όσον αφορά την ταξινόµηση των
ισχυουσών διατάξεων και την απαλοιφή εκείνων που έχουν απολέσει πλέον το
αντικείµενο εφαρµογής τους. Στον Κώδικα ενσωµατώνονται οι ρυθµίσεις του ν.
3386/2005 και άλλων 19 τροποποιητικών νοµοθετικών παρεµβάσεων, 6
προεδρικών διαταγµάτων, ενώ γίνεται προσπάθεια περιορισµού του

260 49 έναντι 43 του ν.3386/2005.

261 Για παράδειγμα, η διαχείριση των αιτήσεων για χορήγηση άδειας διαμονής για Εξαιρετικούς
λόγους, περίπτωση κατά την οποία η καθοριστική έννοια της ‘εξαιρετικότητας’ προσλαμβάνει
συχνά διαφορετικό νόημα όχι μόνο μεταξύ των υπαλλήλων που καλούνται να την εφαρμόσουν
λόγω α) της πολύ γενικής διατύπωσης του νόμου, β) της πολύ ‘μηχανιστικής’ προσέγγισης του
εποπτεύτοντος Υπουργείου και γ) της διαφορετικής πραγματικής ‘εικόνας του φακέλου’ η οποία
δημιουργείται στους αρμόδιους υπαλλήλους των Τμημάτων Αδειών Διαμονής από τη συνολική
παρουσία ή απουσία του αλλοδαπού στη χώρα, αλλά και μεταξύ εγκυκλίων οδηγιών του ίδιου του
Υπουργείου (π.χ., βλ. την αντιμετώπιση τέτοιων αιτήσεων στην περίπτωση που συντρέχει εγγραφή
στον Κατάλογο Ανεπιθυμήτων αλλοδαπών, μεταξύ των εγγράφων του ΥΠΕΣ με αρ.πρωτ.
58037/08-04-2015, κεφ. Ζ’, περ. (2), της Εγκ. 42/2015, κεφ. Ζ’, περ. στ (αρ.πρωτ. 78729/07-12-
2015) και του εγγράφου με αρ.πρωτ. 79361/23-12-2015.
262 Δες ενδεικτικά την περίπτωση των παρατύπως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών και την

πρόβλεψη που εισάγει το αρθ. 58, ν.4384/2016, προσθέτοντας άρθρο 13α στον Κώδικα
Μετανάστευσης και με το οποίο αντιμετωπίζεται με τρόπο που κατά την κρίση μας πάσχει σε
πολλά του σημεία, το πρόβλημα προσωρινής νομιμοποίησης της παραμονής και εργασίας πολιτών
τρίτων χωρών οι οποίοι δεν μπορούν να υπαχθούν στις διατάξεις των Εξαιρετικών λόγων.
263 βλ. Αιτιολογική έκθεση, σελ. 1.

~ 96 ~
απαιτούµενου αριθµού εφαρµοστικών υπουργικών αποφάσεων οι οποίες στο
πλαίσιο του ν. 3386/ 2005 είχαν φθάσει στον αριθµό των 42264».

Ως προς την ουσία των παρεμβάσεων στο θεσμικό πλαίσιο, γίνεται γνωστό από
το ίδιο κείμενο ότι αυτή κινείται επί τεσσάρων αξόνων265:

• Απλοποίηση διαδικασίων
«Στόχος των παρεµβάσεων είναι η µείωση του λειτουργικού και διοικητικού
φόρτου και κόστους, η καλύτερη εξυπηρέτηση των συναλλασσόµενων και η
διευκόλυνση των υπηρεσιών. Αυτό επιτυγχάνεται µε τη λειτουργία των υπηρεσιών
µιας στάσης και την απεµπλοκή των δήµων266 από τη διαδικασία αδειοδότησης της
διαµονής, µε τη µείωση των τύπων άδειας διαµονής από 50 σε 20267, µε την αύξηση
της διάρκειας της τακτικής άδειας διαµονής από ετήσια σε διετή (αρχική άδεια) και
από διετή σε τριετή (ανανέωση), µε την αποσαφήνιση των διαδικασιών επίδοσης
των διοικητικών αποφάσεων, µε την καθιέρωση ειδικής διαδικασίας εκτίµησης
των λόγων δηµόσιας τάξης και ασφάλειας εντός συγκεκριµένης προθεσµίας κ.ά».

• Πρόσβαση στην αγορά εργασίας και φιλικό επενδυτικό κλίμα

«Ο δεύτερος άξονας αφορά την επανεξέταση των όρων πρόσβασης στην αγορά
εργασίας και την καλλιέργεια φιλικού κλίµατος για επενδύσεις από πολίτες τρίτων
χωρών. Στόχος είναι ο αποτελεσµατικότερος και συνολικότερος έλεγχος της
αγοράς εργασίας σε συνάρτηση µε τις σηµερινές συνθήκες και τις πραγµατικές
ανάγκες επιµέρους κλάδων αλλά και ευρύτερα της εθνικής οικονοµίας, αλλά και η
υποβοήθηση του επενδυτικού ενδιαφέροντος φυσικών και νοµικών προσώπων µε
έδρα στο εξωτερικό. Οι παραπάνω στόχοι επιτυγχάνονται µε την υιοθέτηση ενός
νέου268 περισσότερο συνεκτικού και ευέλικτου συστήµατος µετακλήσεων

264 Υπενθυμίζεται ότι με το ν.4251/2014 προβλέπεται η έκδοση 49 εφαρμοστικών αποφάσεων,

συνολικά.
265 ό.π.

266 Η πρόβλεψη αυτή υπάρχει ήδη από το ν.3386/2005 και ξεκίνησε τελικά να εφαρμόζεται

σταδιακά από τον Απρίλιο του 2012.

267 Ο συγκεκριμένος ισχυρισμός της Αιτιολογικής έκθεσης δεν είναι δυνατόν εύκολα να

επαληθευτεί και αυτό γιατί στο αρθ. 9 του ν.3386/2005 προβλέπονταν 30 τύποι αδειών διαμονής
(και όχι 50) ενώ στο αρθ. 7 του ν.4251/2014 προβλέπονται 27 τύποι (και όχι 20) και χωρίς να
υπολογίζονται ‘παρένθετοι’ στον Κώδικα τύποι αδειών διαμονής οι οποίοι θεσπίστηκαν μέσω ΚΥΑ
ή διακρατικών συμφωνιών. Σε κάθε περίπτωση, στα πλαίσια του ψηφιακού έργου «Κιβωτός» που
εκπονήσαμε, το οποίο ψηφιοποίησε σε Βάση Δεδομένων ολόκληρο τον Κώδικα Μετανάστευσης,
προέκυψε ότι η όποια μείωση στους τύπους αδειών διαμονής είναι καθαρά ονομαστική καθώς
στην πράξη συνολικά, η Διοίκηση εκδίδει πάνω από 110 διακριτούς τίτλους διαμονής, ανάλογα
με τις διαδικασίες και τα δικαιολογητικά που κάθε φορά απαιτούνται (π.χ. όλες οι οικογένειες όλων
των πολιτών τρίτων χωρών δεν επανενώνονται με τον ίδιο τρόπο, κατά συνέπεια κρίνουμε ότι υπό
τον γενικό τίτλο ‘άδεια διαμονής για οικογενειακή επανένωση’ δεν είναι μεθοδολογικά
αντιπροσωπευτικό να συνοψιστούν όλες ανεξαιρέτως οι περιπτώσεις (π.χ. μέλη οικογένειας
εργάτη γη ή επί μακρόν διαμένοντος ή επενδυτή ή διπλωμάτη, κτλ).
268 Τα νέα στοιχεία που εισάγει ο ν.4251/2014 στο σύστημα μετακλήσεων, το οποίο έλαβε για

πρώτη φορά τα χαρακτηριστικά μιας κεντρικά και στρατηγικά σχεδιασμένης εθνικής πολιτικής με
το ν.3386/2005, είναι ότι απεμπλέκονται οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις από τον προγραμματισμό
τους (αναλαμβάνει η Περιφέρεια), ο προγραμματισμός των θέσεων γίνεται πλέον για δύο χρόνια
~ 97 ~
εργαζοµένων το οποίο σχεδιάζεται σε κεντρικό επίπεδο και επιτρέπει στις
αρµόδιες εθνικές αρχές να ελέγχουν τη ροή εισόδου νέων µετακαλούµενων
εργαζοµένων σύµφωνα µε τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και ευρύτερα της
οικονοµίας. Ταυτόχρονα, υιοθετούνται ειδικές και ευνοϊκού χαρακτήρα ρυθµίσεις
ταχείας διεκπεραίωσης (fast track) για την είσοδο και διαµονή πολιτών τρίτων
χωρών στο πλαίσιο πραγµατοποίησης ξένων επενδύσεων, ενώ επιχειρείται και η
τόνωση της εγχώριας κτηµατογοράς µε τις ρυθµίσεις για τη χορήγηση άδειας
διαµονής σε πολίτες τρίτων χωρών που αποκτούν ακίνητα στην Ελλάδα ύψους
τουλάχιστον 250.000 ευρώ. Στον ίδιο άξονα εντάσσονται τέλος ρυθµίσεις που
αποσκοπούν στον περιορισµό της απώλειας της νόµιµης διαµονής πολιτών τρίτων
χωρών που έχουν κατ’ αρχήν µακροχρόνια νόµιµη διαµονή στη χώρα και
πρόσβαση στην αγορά εργασίας, µε στόχο την καταπολέµηση άτυπων µορφών
άτυπης απασχόλησης και την αποφυγή πιέσεων για προγράµµατα νοµιµοποίησης
ή επαναφοράς στη νοµιµότητα269. Αυτό επιτυγχάνεται: i) µε την αύξηση της
χρονικής ισχύος των αδειών διαµονής, η οποία όπως έχει ήδη επισηµανθεί
συµβάλλει επίσης σηµαντικά και στην απλούστευση των διαδικασιών και στην
εξοικονόµηση ανθρώπινων και υλικοτεχνικών πόρων και ii) µε την αναµόρφωση
του πλαισίου που διέπει την ανανέωση της άδειας διαµονής για εξαρτηµένη
εργασία και την άσκηση ανεξάρτητης οικονοµικής δραστηριότητας.».

• Μακροχρόνιοι τίτλοι διαμονής – άδεια επί μακρόν διαμένοντος

«Ο τρίτος άξονας αφορά στη µεταβολή των όρων και των προϋποθέσεων
πρόσβασης σε µακροχρόνιους τίτλους διαµονής, µε στόχο την προώθηση της
άδειας διαµονής του επί µακρόν διαµένοντος έναντι των αδειών διαµονής
δεκαετούς διάρκειας. Μια άδεια διαµονής, η οποία, πέραν των αυξηµένων
δικαιωµάτων και της ίσης µεταχείρισης σε σειρά πεδίων της κοινωνικής και
οικονοµικής ζωής που συνεπάγεται για τους κατόχους της και τον ενταξιακό της
προσανατολισµό, παρέχει σε αυτούς και τη δυνατότητα να κάνουν χρήση, εφόσον
το επιθυµούν, του δικαιώµατος της κινητικότητας και να µεταβούν σε άλλα κράτη
- µέλη της Ε.Ε.. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται ιδίως µε τους εξής τρόπους: i) µε τη
διατήρηση µεν της άδειας δεκαετούς διάρκειας για όσους µακροχρόνια

αντί ετησίως, όπως ίσχυε ενώ στον προγραμματισμό εκφέρουν γνώμη διάφοροι κοινωνικοί και
εργατικοί φορείς. (για περισσότερα βλ. ανάλυση που θα ακολουθήσει για το αρθ. 11 του νόμου).
269 Τέσσερα χρόνια μετά την εφαρμογή του νόμου αποδεικνύεται ότι στο σημείο αυτό οι

προγραμματικές διακηρύξεις περί καταπολέμησης της άτυπης απασχόλησης και ο περιορισμός των
προγραμμάτων νομιμοποίησης έχουν αποτύχει. Το νέο σύστημα μετακλήσεων (όσο νέο μπορεί
κανείς να ισχυριστεί ότι είναι) δεν συνέδραμε στην αποτροπή θέσπισης του αρθ. 58, ν.4384/2016
με το οποίο ρυθμίζονται ζητήματα απασχόλησης παρατύπως διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών,
επαναφέροντας μάλιστα το παρωχημένο σχήμα διακριτής άδειας εργασίας από αυτήν της άδειας
διαμονής (χωρίς μάλιστα να χορηγείται καν άδεια διαμονής!). Ως προς τα προγράμματα
νομιμοποίησης, ήδη από τις αρχικές διατάξεις του νόμου, με το αρθ. 19, προβλέπεται ένα ιδιαίτερα
ενεργό και χωρίς ημερομηνία λήξης πρόγραμμα νομιμοποίησης κάθε πολίτη τρίτης χώρας ο οποίος
μπορεί να αποδείξει ότι έχει αναπτύξει ισχυρούς βιοτικούς δεσμούς με τη χώρα, υπό προϋποθέσεις
όμως που ούτε με νόμο έχουν οριστεί (έτσι ώστε να αποφεύγεται η ιδιοσυγκρασιακή, κατά
περίπτωση, κρίση κάθε Υπηρεσίας) αλλά επιπλέον έχουν την τάση συνεχώς να διευκολύνονται (βλ.
τροποποίηση αρθ. 19, στο συζητούμενο (κατά την ολοκλήρωση συγγραφής της παρούσας
μελέτης), νομοσχέδιο “ Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας
2013/33/ΕΕ (…)”.
~ 98 ~
διαµένοντες (δεκαετία νόµιµης διαµονής, κατά την τελευταία δωδεκαετία, στη
χώρα) δεν επιθυµούν ή αδυνατούν να αξιοποιήσουν τις προβλέψεις για την άδεια
επί µακρόν διαµένοντος αλλά µε την κατάργηση της αυτοδίκαιης ανανέωσής της.
Στο πλαίσιο αυτό η ανανέωση της άδειας διαµονής δεκαετούς διάρκειας µπορεί
πλέον να διενεργείται κατ’ αρχήν µόνο µε τους όρους και τις διαδικασίες της άδειας
του επί µακρόν διαµένοντος. Εάν δεν πληρούνται οι συγκεκριµένοι όροι, ο πολίτης
τρίτης χώρας µεταπίπτει σε καθεστώς τριετούς διαµονής, εφόσον σε κάθε
περίπτωση πληρούνται συγκεκριµένες προϋποθέσεις, οι οποίες αποδεικνύουν ότι
είναι οικονοµικά ενεργός, συνεχίζει να διαµένει στην Ελλάδα και δεν αποτελεί
υπέρµετρο βάρος για τα εθνικά συστήµατα υγείας και πρόνοιας και ii) µε την
καθιέρωση τεκµηρίων πλήρωσης των όρων ένταξης από πολίτες τρίτων χωρών
που έχουν αναπτύξει ισχυρούς δεσµούς µε την Ελλάδα και την ελληνική κοινωνία,
όπως λ.χ. η οικογενειακή σχέση µε Έλληνα πολίτη για διάστηµα µεγαλύτερο των
πέντε ετών και γενικότερα η µακρόχρονη συνεχής νόµιµη διαµονή στη χώρα iii) µε
τη µεταβολή προς το ευνοϊκότερο των εισοδηµατικών κριτηρίων για την
απόκτηση του καθεστώτος του επί µακρόν διαµένοντος».

• «Δεύτερη γενιά»
«Ο τέταρτος άξονας αφορά στη διασφάλιση της νοµιµότητας της διαµονής της
«δεύτερης γενιάς». Η διασφάλιση της νοµιµότητας της διαµονής για τη «δεύτερη
γενιά» αντιµετωπίζεται ως ζήτηµα που, πέραν των γενικών επισηµάνσεων που
αφορούν το σύνολο των µακροχρόνια διαµενόντων αλλοδαπών, έχει ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά και χρήζει ειδικής και ευνοϊκότερης αντιµετώπισης. Και αυτό γιατί
στη συντριπτική πλειοψηφία της η «δεύτερη γενιά» έχει ελάχιστη επαφή µε τη
χώρα προέλευσης των γονέων τους, αντιµετωπίζει την Ελλάδα ως πατρίδα ή εν
πάση περιπτώσει ως τη χώρα στην οποία θα ζήσει αυτή και τα παιδιά της, ενώ η
κοινωνική της ένταξη έχει ήδη εν τοις πράγµασι επιτευχθεί σε σηµαντικό βαθµό.
Με γνώµονα τα ανωτέρω και προκειµένου η «δεύτερη γενιά» να µην παραµένει
δέσµια των γενικών διαδικασιών και προϋποθέσεων ανανέωσης των αδειών
διαµονής, µε συνέπεια να κινδυνεύει ανά πάσα στιγµή να χάσει τη νοµιµότητα της
διαµονής της και να εκτεθεί στο ενδεχόµενο της αναγκαστικής αποµάκρυνσής της
από την Ελλάδα, θεσµοθετείται µια δέσµη µέτρων που λειτουργεί ως
προστατευτικό πλαίσιο και διευκολύνει την ενταξιακή της προοπτική.
Σηµαντικότερη εν προκειµένω είναι η ρύθµιση που προβλέπει την «άδεια της
δεύτερης γενιάς» που περιέχεται στο άρθρο 109 του Κώδικα».

β) Σύνταξη νομοσχεδίου
Τη σύνταξη του νομοσχεδίου ανέλαβε ειδική Επιτροπή η οποία συγκροτήθηκε
για το σκοπό αυτό στις 18/06/2013 με την ΥΑ 28138/2013 (ΦΕΚ Β’ 1522/21-
06-2013), αποτελούμενη από τους: 1. Άγγελο Συρίγο, Γενικό Γραμματέα
Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής, ως Πρόεδρο. 2. Παναγιώτη Ζ. Φλώρο,
επίτιμο μέλος του Συμβουλίου της Επικρατείας, ως μέλος. 3. Κωνσταντίνο
Χαραλαμπίδη, Νομικό Σύμβουλο του Κράτους στο Υπουργείο Εσωτερικών, ως
μέλος. 4. Γεώργιο Γεραπετρίτη μέλος ΔΕΠ της Νομικής Σχολής Αθηνών, με
ειδικότητα στο Δημόσιο Δίκαιο, ως μέλος. 5. Βασιλική Γιαβή, Γενική Διευθύντρια
Μεταναστευτικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ένταξης, ως μέλος. 6. Γεώργιο

~ 99 ~
Βαλαδώρο, Αναπληρωτή Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Μεταναστευτικής
Πολιτικής, ως μέλος. 7. Αθανασία Ιωάννου, Αναπληρώτρια Προϊσταμένη της
Διεύθυνσης Κοινωνικής Ένταξης, ως μέλος. 8. Αγγελική Βογιατζή, Διευθύντρια
Διεύθυνσης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής, ως μέλος. 9. Γρηγόρη
Τσιούκα, ειδικό επιστήμονα του Συνηγόρου του Πολίτη. Με την ίδια απόφαση,
Ειδικοί Εισηγητές της Επιτροπής ορίστηκαν οι 1. Διαμαντίδου Δέσποινα. 2.
Τσιούκα Γρηγόρη. 3. Θραψανιώτη Μαρία.

Για τη σύνταξη των προτεινόμενων ρυθμίσεων του νομοσχεδίου υπήρξε

συνεργασία της Δνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΥΠΕΣ με τους εξής
φορείς270: α) Γ4 Δνση Δικαιοσύνης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Σένγκεν, Υπ.
Εξωτερικών, β) Ειδική Νομική Υπηρεσία, Υπ. Εξωτερικών, γ) Δνση Ευρωπαϊκής
Ένωσης του Υπ. Παιδείας και Θρησκευμάτων, δ) Γενική Γραμματεία Διά Βίου
Μάθησης του ίδιου Υπουργείου, ε) Δνση Απασχόλησης, Δνση Όρων Εργασίας και
Δνση Αμοιβής του Υπ. Εργασίας, στ) Δνση Κοινωνικής Ασφάλισης της Γενικής
Γραμματείας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ζ) Δνση Αλλοδαπών του Υπ. Δημόσιας
Τάξης, η) Υπηρεσία Ασύλου και θ) Γενική Γραμματεία Στρατηγικών και
Ιδιωτικών Επενδύσεων και φορέας «Invest in Greece”. Επιπρόσθετα ελήφθησαν
υπόψη προτάσεις της κοινωνίας των πολιτών, του Συνηγόρου του Πολίτη, των
οργανώσεων μεταναστών, της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες, της
Ένωσης Δικαίου Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, του ΕΛΙΑΜΕΠ και των
Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της χώρας.

Οι βασικές αρχές του νομοσχεδίου παρουσιάστηκαν σε κοινή συνέντευξη τύπου

στο Υπ. Εσωτερικών από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου στις 14/10/2013.
Το σχέδιο νόμου αναρτήθηκε προς δημόσια διαβούλευση την 17/10/2013 και
παρέμεινε ως την 30/10/2013. Συνολικά στη δημόσια διαβούλευση
κατατέθηκαν 370 σχόλια.

Το σχέδιο νόμου κατατίθεται στη Βουλή στις 14/02/2014. Εισέρχεται στη

Διαρκή Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης την
20/02/2014 συζητείται την 21, 25 και 28/02/2014. Στην Ολομέλεια το σχέδιο
νόμου εισέρχεται την 18/03/2014 οπότε και ξεκινά η συζήτησή του η οποία
διαρκεί 2 ημέρες, ψηφίζεται την 20/03/2014 και γίνεται δεκτό την
26/03/2014. Ο νόμος δημοσιεύεται την 01/04/2014 και τίθεται σε πλήρη ισχύ
από 01/06/2014.

γ) Πρακτικά Επιτροπής
Η πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και
Δικαιοσύνης πραγματοποιείται στις 20/02/2014 και ασχολείται κυρίως με
διαδικαστικά ζητήματα, μεταξύ άλλων και αυτού του συνολικού αριθμού των
φορέων που θα προσκληθούν προς ακρόαση ενώπιον της Επιτροπής. Τελικά,
ύστερα από αντεγκλήσεις ως προς την αναγκαιότητα ή μη πρόσκλησης

270 βλ. Έκθεση Αξιολόγησης Συνεπειών Ρύθμισης, σελ. 139.

~ 100 ~
συγκεκριμένων φορέων, το Προεδρείο271 της Επιτροπής αποφασίζει την
πρόσκληση όλων σχεδόν των φορέων που εισηγήθηκαν τα κόμματα και οι οποίοι
είναι: α) Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών, β) Σωματεία υπαλλήλων
Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, γ) Οργάνωση Δεύτερης Γενιάς Μεταναστών
‘Ασάντε’, δ) Εθνική Επιτροπή για τα δικαιώματα του ανθρώπου, ε) Εκπρόσωπος
Λιμενικού Σώματος, στ) Εκπρόσωπος Π.Ο.ΑΣ.Υ., ζ) Ελληνική Ένωση για τα
δικαιώματα του ανθρώπου, η) Ομάδα Δικηγόρων για τα δικαιώματα προσφύγων
και μεταναστών, θ) Σύλλογος Αφρικανών γυναικών.

Όπως προειπώθηκε, το νομοσχέδιο το υποδέχθηκε η Αξιωματική Αντιπολίτευση

σε κατ’ αρχήν πνεύμα συναίνεσης, καθώς μεταξύ των όσων προαναφέρθηκαν
τονίστηκε επιπλέον ότι «το νομοσχέδιο αυτό κάνει ένα θετικό βήμα γιατί βάζει μία
τάξη στη διάσπαρτη μεταναστευτική νομοθεσία που είναι εστία πολυνομίας και
ανομίας και συνάμα ανασφάλειας δικαίου για όλο το προηγούμενο διάστημα272» με
τη βασική ωστόσο κριτική να εστιάζεται στο ότι το νομοσχέδιο δεν
αντιμετωπίζει ζητήματα ιθαγένειας και νομιμοποίησης ατόμων που επί μακρόν
ζουν στη χώρα.

Σχολιάζοντας τον όρο ‘παράτυπη’ μετανάστευση ο οποίος εκφέρεται τόσο από

την πλευρά των συντακτών του νόμου όσο και από τους προσκεκλημένους
φορείς, ο πρώην αρμόδιος Υπ. Διοικητικής Μεταρρύθμισης, κ. Προκόπης
Παυλόπουλος, σημειώνει χαρακτηριστικά: «Άκουσα τον όρο «παράτυπη»
μετανάστευση. Απορώ και εξίσταμαι. Έχετε καταλάβατε κυρίες και κύριοι
συνάδελφοι τι σημαίνει παράτυπο; Είναι εκείνο, στη νομική γλώσσα μιλάμε, και
στην ευρωπαϊκή νομική γλώσσα, το οποίο είναι μη τυπικό, δηλαδή εκείνο το οποίο
παραβιάζει τον τύπο ή τη διαδικασία, όχι το νόμο. Όταν ο νόμος της Ευρωπαϊκής
Ένωσης λέει πώς μπαίνει κανείς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν εισέρχεται
παρατύπως, εισέρχεται παρανόμως. Και στη νομική ορολογία του Συμφώνου για
τη Μετανάστευση και το Άσυλο – αυτό είναι το κείμενο του πρωτογενούς δικαίου
το οποίο δεσμεύει την Ευρώπη και την Ελλάδα -, εδώ μιλάει για ‘’illegal
immigration’, όχι για ‘informal immigration’. Επιτέλους, δεν μπορεί να παίζουμε με
τις λέξεις και να κρυβόμαστε πίσω από τις λέξεις για να δείξουμε ευαισθησία. Την
ευαισθησία μας τη δείχνουμε αλλιώς. Όχι παίζοντας με τις λέξεις. Και
υποχρεώνοντας την Ευρωπαϊκή Ένωση να μάθει να σέβεται κι εκείνη τα
δικαιώματα του ανθρώπου στο ύψος που η ίδια επιβάλλει και για τους άλλους. ».

δ) Πρακτικά Ολομέλειας
Οι θέσεις των κομμάτων κινήθηκαν στα πλαίσια που είχαν προδιαγραφεί στις
σχετικές συζητήσεις των Επιτροπών. Ωστόσο, αυτό που μονοπώλησε το
ενδιαφέρον της Ολομέλειας ήταν η μνημειώδης διαχείριση του αρχικού αρθ. 19
περί αδειών διαμονής που χορηγούνται για ανθρωπιστικούς λόγους, άρθρο που

271 βουλευτής Χανίων Ν. Δημοκρατίας, κ. Κυριάκος Βιρβιδάκης.

272 κα. Βασιλική Κατριβάνου, Πρακτικά της Επιτροπής της 20 ης Φεβρουαρίου 2014.
~ 101 ~
έμεινε γνωστό στην ιστορία της μεταναστευτικής νομοθεσίας και ως «άρθρο
Μπαλτάκου273».

Το αρθ. 19 βρίσκεται στο αρχικώς κατατεθέν νομοσχέδιο με τίτλο Ανθρωπιστκοί

λόγοι. Στην αρχική μορφή, ουδεμία αναφορά γίνεται για ψευδείς καταγγελίες
κατά οργάνων του κράτους. Ωστόσο, στη συζήτηση της Ολομέλειας την
18/03/2014 σελ. 8791, ο αρμόδιος Αν. Υπουργός κ. Λεωνίδας Γρηγοράκος κάνει
προσθήκη στο αρθ. 19, παρ. 1, περ. β, ως εξής: "Εάν όργανα της Πολιτείας
καταγγελθούν ψευδώς για τα ως άνω αδικήματα, τεκμηριωθεί δε η ψευδής
καταγγελία μετά από τη σχετική προκαταρκτική εξέταση, ο καταγγέλων
απομακρύνεται άμεσα από τη χώρα". Η πρώτη αντίδραση έρχεται άμεσα από την
πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ την ίδια μέρα (βλ. Κατριβάνου, σελ. 8799), χαρακτηρίζοντας
τη ρύθμιση 'τρομοκρατικό αίσχος' ενώ στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η
τοποθέτηση του εισηγητή του ΚΚΕ, κ. Χαλβατζή274. Στη συνεδρίαση της 19ης
Μαρτίου, το θέμα επανέρχεται με την έναρξη της συζήτησης, από την εισηγήτρια
του ΣΥΡΙΖΑ, κα. Κατριβάνου. Αυτό που καταγγέλεται, σύμφωνα με την κα.
Κατριβάνου, είναι το γεγονός ότι στις περιπτώσεις θυμάτων ρατσιστικής βίας
και εγκλημάτων, ενώ είχε συμφωνηθεί στην Επιτροπή η πιθανή υιοθέτηση εκ
μέρους της Κυβέρνησης της πρότασης της Αντιπολίτευσης και τον φορέων για
προστασία και αναστολή απέλασης και κράτησης εκείνων των αλλοδαπών που
καταγγέλλουν σχετικές πράξεις, το Υπουργείο καταθέτει τροπολογία σύμφωνα
με την οποία η αναστολή απέλασης και κράτησης θα τεθεί σε ισχύ μόνο μετά την
άσκηση ποινικής δίωξης, αφήνοντας το θύμα να τελεί υπό απέλαση μέχρι την
άσκηση της δίωξης. Συμπληρωματικά, η κα. Κατριβάνου εγκαλεί το Υπουργείο
για μια «πρωτοφανή πρόβλεψη εκφοβισμού» σύμφωνα με την οποία το θύμα που
καταγγέλλει ρατσιστικό έγκλημα από όργανο της πολιτείας να απελαύνεται
άμεσα, εάν η καταγγελία τεκμηριωθεί ψευδής275.

Η παρέμβαση του κ. Γρηγοράκου, είναι άμεση: «Άκουσα με προσοχή την

παρέμβαση της κας. Κατριβάνου και η Κυβέρνηση δέχεται ότι η νομοτεχνική
βελτίωση της 18ης Μαρτίου 2014, αριθμός 1, άρθ. 19, παρ. 1, αποσύερεται, κ.

273 Ο κ. Παναγιώτης Μπαλτάκος διετέλεσε Γενικός Γραμματέας της Κυβέρνησης των κ.κ. Σαμαρά-
Βενιζέλου και κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου τού είχε αποδοθεί εκ μέρους σχεδόν του συνόλου
της Αντιπολίτευσης πρόθεση και παρέμβαση ‘σκλήρυνσης’ των μεταναστευτικών διατέξων (βλ.
παρακάτω αλλά και τις σχετικές αναφορές στα Πρακτικά της Ολομέλειας της 07 ης Ιουλίου 2015,
κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου του ν.4332/2015).
274 «Υπάρχει ένας Έλληνας που να πιστεύει ότι ένας στους εκατό –όχι αλλοδαπός άλλα Έλληνας- θα

μιλήσει για τα αστυνομικά όργανα και θα δικαιωθεί από αστυνομικά όργανα; Θα είναι πρωτοφανές!
Θα πρέπει να ‘πέσει κανένας φούρνος’. Δεν ξέρω πώς μπήκε αυτό το πράγμα εκεί. Και βεβαίως αυτό
είναι μια άμεση απειλή και εκβιασμός για τους μετανάστες», Πρακτικά της Ολομέλειας της 18ης
Μαρτίου 2014, σελ. 8800.
275 βλ. Πρακτικά της 19ης Μαρτίου 2014, σελ. 8805. Ενδεικτικά, η κα. Κατριβάνου συνεχίζει ως εξής:

«Ποιος μετανάστης θα τολμήσει να καταγγείλει ρατσιστική βία από αστυνομικό; Ποιος Έλληνας
τολμάει να καταγγείλει αστυνομική βία από αστυνομικό και περιμένει να δικαιωθεί; Η χώρα μας
καταδικάζεται και καταγγέλλεται διεθνώς για ρατσιστική βία από αστυνομικούς και για απουσία
αξιόπιστου μηχανισμού διερεύνησης. Μήπως σε μια τόσο κακοδιατυπωμένη διάταξη τελικά απειλείτε
ακόμα και τους νόμιμους μετανάστες; Ποιους προσπαθείτε να προστατέψετε; Σίγουρα, όχι ένα
κράτος δικαίου».
~ 102 ~
Κατριβάνου. Νομίζω ότι το είχαμε συζητήσει». Σε σχόλιο της κ. Κατριβάνου ότι
«Χαιρόμαστε που το διατυπώνετε κ. Υπουργέ», η απάντηση του Υπουργού είναι
ιδιαιτέρως ενδεικτική276 του κλίματος που ήδη επκρατεί γύρω από το
νομοσχέδιο για τη Μετανάστευση, μετά την είσοδό του στην Ολομέλεια αλλά και
αναδεικνύει τις καταστατικές διαφορές του ετερόκλητου κυβερνητικού
σχήματος της περιόδου, κυρίως με την παρουσία και τις αρμοδιότητες του
Γενικού Γραμματέα της Κυβέρνησης, κ. Μπαλτάκου277.

(Το χειρόγραφο σημείωμα της 19ης Μαρτίου 2014 του Υπ. κ. Γρηγοράκου περί
αποσύρσεως της επίμαχης τροπολογίας)

Ωστόσο το ζήτημα δεν τελειώνει εδώ. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, πριν τη
λήξη της συνεδρίασης, ο κ. Γρηγοράκος επανέρχεται καταθέτωντας νέα
τροπολογία η οποία αντικαθιστά το δεύτερο εδάφιο της παρ. 1β του αρθ. 19 ως
εξής: «Αν το όργανο του κράτους καταγγελθεί ψευδώς για οποιοδήποτε από τα
ανωτέρω αδικήµατα και η ψευδής καταγγελία τεκµηριωθεί µετά τη σχετική
προκαταρκτική εξέταση µε τη θέση της δικογραφίας στο αρχείο, ο καταγγέλλων
δικάζεται για τα προβλεπόµενα στο ενδέκατο κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα
αδικήµατα µε την αυτόφωρη διαδικασία. Ως παρεπόµενη ποινή, στην περίπτωση
αυτή, δύναται να επιβληθεί η απέλαση, άλλως ακολουθείται η διαδικασία της
διοικητικής απέλασης» με αποτέλεσμα να προκληθεί ‘έκρηξη’ εκ μέρους της
πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος, όπως καταγγέλλει, πρόκειται για την ίδια

276 «Βέβαια εσείς, αφού δώσαμε βούτυρο στο ψωμί σας, καλά κάνατε», Πρακτικά της 19ης Μαρτίου
2014, σελ. 8806.
277 βλ. παρακάτω.

~ 103 ~
ακριβώς τροπολογία που το πρωί απεσύρθη και έρχεται ξανά αυτούσια, με τον κ.
Γρηγοράκο να αντιτείνει ότι πρόκειται για αναδιατύπωση278.

(Το κείμενο της τροπολογίας όπως επανακατατέθηκε από τον κ. Γρηγοράκο το

απόγευμα της 19ης Μαρτίου 2014)

Κατά τη συνεδρίαση της επόμενης ημέρας, 20 Μαρτίου 2014, από την αίθουσα
της Ολομέλειας απουσιάζει ο κ. Γρηγοράκος279 ενώ είναι παρών ο ίδιος ο
Υπουργός Εσωτερικών, κ. Γιάννης Μιχελάκης, προκειμένου να υποστηρίξει το
νομοσχέδιο, γεγονός που προκαλεί την οργισμένη αντίδραση του
κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Παναγιώτη Λαφαζάνη, ο οποίος
μιλάει για ‘εκπαραθύρωση του κ. Γρηγοράκου από τον κ. Μιχαλάκη, καθώς ο
πρώτος ήταν αυτός που χειριζόταν το νομοσχέδιο’ και σημειώνει280: «Η συζήτηση
του νοµοσχεδίου πήγαινε –θα έλεγα- πάρα πολύ καλά. Εµείς δηλώσαµε ότι θα
ψηφίζαµε «ΠΑΡΩΝ». Αναγνωρίσαµε και θετικά στοιχεία στο νοµοσχέδιο, πράγµα
το οποίο θα µπορούσε να το χρησιµοποιήσει η Κυβέρνηση. Όµως, ήρθατε εσείς εκ
µέρους του σκληρού πυρήνα της Νέας Δηµοκρατίας και του παρασκηνίου για να

278 βλ. Πρακτικά της Βουλής της 19ης Μαρτίου 2014, σελ. 9048.
279 Υπενθυμίζεται ότι στα πλαίσια της τότε συγκυβέρνησης Νέας Δημοκρατίας-ΠΑΣΟΚ, μετά την
αδυναμία συγκέντρωσης αυτοδυναμίας κατά τις εκλογές της 17/06/2012, ο κ. Γρηγοράκος
προέρχεται από το χώρο του ΠΑΣΟΚ.
280 βλ. Πρακτικά Ολομέλειας της 20 ης Μαρτίου 2014, σελ. 9097.

~ 104 ~
δυναµιτίσετε τα πράγµατα, να µετατοπίσετε την ατζέντα, να πάρετε την ατζέντα
της υπό δίωξη Χρυσής Αυγής και να κερδοσκοπήσετε εν όψει εκλογών.».

Κατά τη συνέχεια της συζήτησης, αντιδράσεις διατυπώνονται και από την

πτέρυγα του ΠΑΣΟΚ και τον βουλευτή κ. Πάρι Κουκουλόπουλο, ο οποίος
τοποθετείται επί προηγούμενου κυβερνητικού ισχυρισμού ότι η διαδικασία
απόσυρσης της τροπολογίας από τον κ. Γρηγοράκο ήταν άκυρη ‘διότι θα έπρεπε
να έχει την υπογραφή του Γενικού Γραμματέα281 και γι’ αυτό επανήλθε από τον κ.
Μιχελάκη’, υποστηρίζοντας282: «Υπάρχει, λοιπόν, µία νοµοτεχνική βελτίωση από
τον αρµόδιο Αναπληρωτή Υπουργό, η οποία απεσύρθη και ανακοινώνει µη
αρµόδιος Υπουργός ότι επανέρχεται λέγοντας ότι πρέπει η απόσυρση να έχει
υπογραφή από το Γενικό Γραµµατέα της Κυβέρνησης. Από πουθενά δεν προκύπτει
αυτό. Η απόσυρση νοµοτεχνικών βελτιώσεων και τροπολογιών είναι πράξη. Δεν
είναι έγγραφο. Υπάρχει κανένα έγγραφο για την απόσυρση; Δήλωση είναι και
απόσυρση. Κατά τη γνώµη µας, λοιπόν, έχει συντελεστεί από τον αρµόδιο Υπουργό,
κύριε Πρόεδρε, η απόσυρση και πριν πάµε στην ονοµαστική ψηφοφορία για το
άρθρο 19, πρέπει να ξέρουµε ποιο άρθρο 19 ψηφίζουµε, για να µην έχουµε
παλινδροµήσεις και παλινωδίες. Είναι καθαρά διαδικαστικό το θέµα. Εµείς
πιστεύουµε ότι το άρθρο 19, που οδεύει προς ψήφιση – εάν δεν γίνει ονοµαστική
ψηφοφορία- έχει την αυτούσια µορφή µε την οποία ήλθε από την επιτροπή προς
την Ολοµέλεια χωρίς καµία νοµοτεχνική βελτίωση, γιατί έτσι αποφάσισε και
δήλωσε ο αρµόδιος Αναπληρωτής Υπουργός. Αυτή είναι η άποψή µας. Παρακαλώ
το Προεδρείο να το ξεκαθαρίσει, ώστε να ξέρουµε επί ποιου περιεχοµένου
ψηφίζουµε. Δεν θέλουµε να αντιδικήσουµε. Κατά τα άλλα δεν θέλω να µπω στην
ουσία. Είπε όµως κάτι ο Υπουργός Υγείας. Σε συνέχεια όσων είπε ο κ.
Τριαντάφυλλος και ο πρώην Πρόεδρος της Βουλής, θέλω να πω ότι το µόνο που
καταφέρνουµε µε τη νοµοτεχνική βελτίωση, αν τελικά περάσει, είναι για µια ακόµη
φορά στο κρίσιµο θέµα των δικαιωµάτων να γίνουµε χλεύη του Ευρωκοινοβουλίου
και όλων των ευρωπαϊκών θεσμών». Παρόμοιες αντιδράσεις υπάρχουν και από
την πλευρά της ΔΗΜΑΡ η οποία αναφέρει ότι «η δεξιά πτέρυγα της
συγκυβέρνησης δεν υπολογίζει απολύτως τίποτα προκειμένου να διαφυλάξει τη
δεξιά ατζέντα283».

Η επίσημη θέση της Κυβέρνησης είναι ότι η ουσία της τροπολογίας είναι να
προστατέψει όχι μόνο τα δικαιώματα των μεταναστών αλλά και εκείνα των
αστυνομικών και λιμενικών οργάνων από ψευδείς καταγγελίες284. Ωστόσο η
μεγάλη αναστάτωση που προκαλείται στην Ολομέλεια, θέτει σε άμεσο κίνδυνο
την κυβερνητική συνοχή με αποτέλεσμα την πιθανή, έμμεση απώλεια της
δεδηλωμένης και την πτώση της Κυβέρνησης, δεδομένου ότι όχι μόνο οι
βουλευτές του ΠΑΣΟΚ διατυπώνουν αυτοτελώς ισχυρές επιφυλάξεις αλλά
επιπλέον παρέχεται ρητή στήριξη από την Αντιπολίτευση στους χειρισμούς του

281 Δηλαδή του κ. Παναγιώτη Μπαλτάκου.

282 βλ. Πρακτικά της Ολομέλειας, σελ. 9099-9100.
283 ό.π., σελ. 9101.

284 βλ. τις τοποθετήσεις των Υπ. Υγείας, κ. Άδωνι Γεωργιάδη και του Υπ. Ναυτιλίας και Αιγαίου, κ.

Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη την ίδια ημέρα.

~ 105 ~
 κ. Γρηγοράκου285 με αίτημα ονομαστικής ψηφοφορίας για το αρθ. 19 το οποίο
και συγκεντρώνει τον απαραίτητο αριθμό βουλευτών και γίνεται δεκτό. Όπως
είναι σαφές από τη μελέτη των Πρακτικών της Ολομέλειας αλλά και από την
μαγνητοσκοπημένη παρακολούθηση της συζητήσεως, οι πιθανότητες να
υπερψηφιστεί το άρθ. 19 από τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ήταν μηδαμινές.
Αποτέλεσμα της εκτίμησης αυτών των πολιτικών συσχετισμών, οι οποίοι
βεβαίως διαμορφώθηκαν ύστερα από ατυχείς νομοτεχνικούς χειρισμούς εκ
μέρους της Κυβέρνησης, είναι η εκ νέου οριστική απόσυρση όχι πλέον της
τροπολογίας, αλλά ολόκληρου του αρθ. 19 με την ακόλουθη δήλωση του κ.
Γρηγοράκου, πριν ξεκινήσει η διαδικασία της ονομαστικής ψηφοφορίας: «Κυρίες
και κύριοι συνάδελφοι, η Κυβέρνηση εκτίµησε σήµερα όλες τις συζητήσεις και τις
απόψεις που άκουσε στη Βουλή και αποσύρει το άρθρο 19, για καλύτερη,
περισσότερη και ενδελεχότερη συζήτησή του την επόµενη εβδοµάδα»286.

Αποτελέσμα των παραπάνω ήταν να ψηφιστεί το νομοσχέδιο και να πάρει τη

μορφή του ν.4251/2014 χωρίς πρόβλεψη για χορήγηση άδειας διαμονής για
ανθρωπιστικούς λόγους, γεγονός που δημιούργησε σοβαρά προβλήματα τόσο
στις Υπηρεσίες όσο και κυρίως στους αλλοδαπούς που έμειναν χωρίς νομική
κάλυψη του καθεστώτος διαμονής τους. Ωστόσο, τον Ιούνιο του ίδιου έτους
εκδίδεται υπό τον κ. Γρηγοράκο η ΚΥΑ με αρ.πρωτ. οικ. 30651/2014 η οποία
εισάγει εκ νέου την άδεια διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους στην ελληνική
έννομη τάξη, χωρίς τις επίμαχες διατάξεις287, και τον Ιούλιο του 2015 και υπό τη
νέα πολιτική ηγεσία που είχε προκύψει μετά τις Εθνικές Εκλογές του Ιανουαρίου
του 2015, η ΚΥΑ ενσωματώνεται στο ν.4332/2015 και λαμβάνει τη μορφή
προσθήκης ως άρθρου 19Α στο ν.4251/2014.

ε) Ανάλυση288
Ο ν.4251/2014 αποτελείται από 3 μέρη, 20 κεφάλαια και 153289 άρθρα. Το
πρώτο μέρος, το οποίο φέρει τον τίτλο «Διέλευση προσώπων από τα σύνορα και

αρθ. 1 & 2 285 «Μπαίνει µια κατ’ ευφηµισµόν νοµοτεχνική βελτίωση ρατσισµού και ατιµωρησίας, που απειλεί µε
αυτόφωρο και άµεση απέλαση µετανάστες, που θα καταγγείλουν κρατικό όργανο για κρούσµα
ρατσιστικής βίας, αλλά δεν θα µπορέσουν να αποδείξουν την καταγγελία τους. Έχουµε δει αυτό το
τροµακτικό παρασκήνιο ουσιαστικά να καπελώνει τον κ. Γρηγοράκο. Αυτή η νοµοτεχνική βελτίωση
κατατίθεται, ο κ. Γρηγοράκος προς τιµήν του την αρνείται, γιατί έχει µια βασική αίσθηση κράτους
δικαίου, δηµοκρατίας και µια αξιοπρέπεια, του την ξαναφέρνουν από πίσω, την ξανααρνείται και του
την ξαναφέρνουν. Και ξέρουµε πάρα πολύ καλά ποιοι είναι και πώςλειτουργούν αυτοί οι ακροδεξιοί
κύκλοι», βλ. τοποθέτηση βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ, κας. Βασιλικής Κατριβάνου, σελ. 9107 των Πρακτικών
της 20ης Μαρτίου 2014.
286 ό.π. σελ. 9113.

287 Υπενθυμίζεται ότι περίπου μία εβδομάδα μετά την ψήφιση του ν.4251/2014, στις αρχές

Απριλίου 2014, ο κ. Μπαλτάκος παύεται από Γενικός Γραμματέας της συγκυβέρνησης από τον
Πρωθυπουργό, κ. Αντώνη Σαμαρά, μετά από δημοσιοποίηση βιντεοσκοπημένης συνομιλίας του με
βουλευτή της Χρυσής Αυγής.
288 Υπενθυμίζεται, όπως έχει σημειωθεί και στην Εισαγωγή, ότι σκοπός της παρούσας εργασίας δεν

είναι να αποτελέσει ‘εγχειρίδιο’ με εξαντλητική κατ’ άρθρο ανάλυση κάθε νομοθετήματος, ως εκ

τούτου και η ανάλυση του ν.4251/2014 αποσκοπεί στην παρουσίαση των σημείων εκείνων που
καταδεικνύουν τη ‘διαχρονία’ της νομοθέτησης για τη Μετανάστευση στη χώρα και μόνο.
289 Τα αρθ. 2Α, 13Α, 19Α, 21Α και 21Β προστέθηκαν μεταγενέστερα.

~ 106 ~
διαμονή π.τ.χ. στην ελληνική επικράτεια» περιλαμβάνει 8 κεφάλαια και 33
άρθρα. Πιο συγκεκριμένα, στο κεφ. Α’ (Γενικές Διατάξεις), περιλαμβάνονται τα
αρθ. 1 (Ορισμοί), 2 (Πεδίο εφαρμογής) και 2Α. Εντυπωσιακός θα πρέπει να
χαρακτηριστεί ο αριθμός των ορισμών του αρθ. 1, (56 στο σύνολο) δεδομένου
ότι για πρώτη φορά στη θεσμική ιστορία της Μετανάστευσης παρέχονται
αναλυτικοί ορισμοί για κάθε έννοια της νομοθεσίας με προφανή στόχευση τη
μείωση των παρερμηνειών ή την άσκηση διακριτικής ευχέρειας από τις
Υπηρεσίες στην εφαρμογή του νόμου ενώ σημαντικά είναι τα οφέλη και για το
κοινό το οποίο αποκτά προφανώς ένα σαφέστερο πλαίσιο συναλλαγής με τη
Διοίκηση. Το αρθ. 2, κινείται εν πολλοίς στα πλαίσια του προϊσχύσαντος
σχετικού άρθρου του ν.3386/2005 με ιδιαίτερο βάρος να συνεχίζει να διαθέτει η
πρόβλεψη περί μη υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου των αναγνωρισμένων
προσφύγων ή όσων αιτούνται να υπαχθούν στο καθεστώς του πρόσφυγα290.
Τέλος, το αρθ. 2Α το οποίο προστέθηκε μετά τη μείζονα τροποποίηση που
επέφερε στον Κώδικα Μετανάστευσης ο ν.4332/2105 αφορά στις διαδικασίες
και τις προϋποθέσεις της «ενιαίας άδειας διαμονής», ενσωματώνοντας στην
εθνική νομοθεσία το αρθ. 3 της Οδηγίας 2011/98/ΕΕ της 13ης Δεκεμβρίου 2011
«σχετικά με την ενιαία διαδικασία υποβολής αίτησης για τη χορήγηση στους
υπηκόους τρίτων χωρών ενιαίας άδειας διαμονής και εργασίας στην επικράτεια
κράτους μέλους και σχετικά με κοινό σύνολο δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους
από τρίτες χώρες που διαμένουν νομίμως σε κράτος μέλος». Υπό την έννοια αυτή,
δηλαδή της ενσωματώσης στο εθνικό δίκαιο μιας Κοινοτικής Οδηγίας, είναι
προφανής η νομοτεχνικά συγκεχυμένη επικάλυψη291 που προκαλείται στις
διατάξεις των αρθ. 2 και 2Α.

290 Από τη σκοπιά της Διοίκησης, οι σχετικές διατάξεις δεν εγγυώνται απλώς την εννοιολογική
αυτοτέλεια του νομοθετήματος καθιστώντας απολύτως σαφή τη στάση της Πολιτείας στην
αντιμετώπιση της Πολιτείας δύο διακριτικών κοινωνιοπολιτικών φαινομένων (Μετανάστευση και
Προσφυγικό) αλλά κυρίως, λειτουργούν ως ασφαλιστικές δικλείδες στο χειρισμό αιτήσεων από
πολίτες τρίτων χωρών που αιτούνται υπαγωγή στις διατάξεις του αρθ. 13Α (απασχόληση
παράτυπα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών στην αγροτική οικονομία) και αρθ. 19 (εξαιρετικοί
λόγοι) ενώ αυτοί την ίδια στιγμή έχουν αιτηθεί από τις αρχές του Υπ. Δημόσιας Τάξης την
αναγνώρισή τους ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας (άσυλο), προκειμένου, τις περισσότερες
φορές, να επιτύχουν την αναστολή τυχόν επιβληθεισών, λόγω παράνομης παραμονής, αποφάσεων
απομάκρυνσής τους από τη χώρα. Οι εν λόγω π.τ.χ. υπάγονται ωστόσο στις διατάξεις του
ν.4251/2014 μόλις παραιτηθούν από τις σχετικές αιτήσεις περί διεθνούς προστασίας.
291 Η επικάλυψη εντοπίζεται στην επανάληψη παρόμοιων ή όμοιων διατάξεων ως προς το πεδίο

εφαρμογής από τη μια του ν.4251/2014 (αρθ. 2) και ως προς την εφαρμογή της ενιαίας άδειας
διαμονής (αρθ. 2Α), από την άλλη. Επιπλέον, νομοτεχνικά ‘άκομψη’ θα πρέπει να θεωρηθεί και η
‘ατελής’ τροποποίηση άλλων άρθρων του ν.4251/2014 διά της προσθήκης του αρθ. 2Α, όπως η
‘συμπλήρωση’ του αρθ. 8 του ν.4251/2014 με την προσθήκη τετράμηνης προθεσμίας έκδοσης της
άδειας διαμονής ή του αρθ. 11 με τις προσθήκες περί συμπλήρωσης του ανώτατου όγκου εισδοχής.
Το πρόβλημα εξάλλου αναγνωρίζει ο ίδιος ο συντάκτης της Αιτιολογικής Έκθεσης του
ν.4332/2015 ο οποίος αναφέρει ότι οι διατάξεις της Οδηγίας «στην ουσία συμπληρώνουν» τα
προαναφερθέντα άρθρα, μια όχι και τόσο συνηθισμένη νομοτεχνική επιλογή και σε κάθε
περίπτωση επιλογή που μάλλον αντιβαίνει στην έννοια της «κωδικοποίησης» που επιθυμεί να
εισάγει ο ν.4251/2014. Στην διοικητική πρακτική ωστόσο, η ενσωμάτωση και εφαρμογή της
Οδηγίας δεν δημιουργεί προβλήματα.
~ 107 ~
 Το κεφ. Β’ (Διαδικασία εισόδου και εξόδου) αποτελείται από τα αρθ. 3292 (Σημεία
αρθ. 3-5
εισόδου-εξόδου – άσκηση ελέγχου), 4 (Άρνηση εισόδου) και 5 (Θεώρηση
εισόδου). Σχετικά με το αρθ. 4, γίνεται άμεσα σαφής η θεσμική μετατόπιση της
Πολιτείας στο θέμα της ύπαρξης αιτιολογίας στις αποφάσεις απόρριψης
αιτημάτων θεώρησης εισόδου από τις Προξενικές αρχές και πλέον καμία σχετική
πράξη δεν απαλλάσσεται από την υποχρέωση παροχής απλής ή ειδικής
αιτιολογίας293. Με το αρθ. 5, εισάγεται στο θεσμικό πλαίσιο των θεωρήσεων
εισόδου η δυνατότητα παράτασης μιας θεώρησης εισόδου, σύμφωνα με το αρθ.
33 του Κανονισμού 810/2009 «εφόσον ο κάτοχος της θεώρησης διαθέτει
επαρκείς πόρους διαβίωσης και παρέχει αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη
ανωτέρας βίας ή ανθρωπιστικών λόγων που τον εμπόδισαν να εγκαταλείψει την
επικράτεια των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή της επιτρεπόμενης
διάρκειας διαμονής».

αρθ. 6-10 Το κεφ. Γ’ (Δικαίωμα διαμονής και διοικητικές διατυπώσεις) αποτελείται από τα
αρθ. 6 έως 10. Με το αρθ. 6 (Γενικές προϋποθέσεις δικαιώματος διαμονής)
ορίζονται 5 προϋποθέσεις δικαιώματος διαμονής ή αλλιώς, το δικαίωμα διαμονής
των π.τ.χ. που εισέρχονται στη χώρα τελεί υπό την προϋπόθεση της σωρευτικής
πλήρωσης των ακόλουθων κριτηρίων: α) κατοχή έγκυρου ταξιδιωτικού
εγγράφου ή απόδειξη αντικειμενικής αδυναμίας κατοχής αυτού, β) κατοχή
ισχύουσας εθνικής θεώρησης εισόδου, γ) μη συνδρομή λόγων δημόσιας τάξης294,
δ) να μην αποτελεί ο π.τ.χ. κίνδυνο για τη δημόσια υγεία295 και ε) πλήρης
ασφάλιση ασθένειας για το σύνολο των κινδύνων που καλύπτονται για τους
ημεδαπούς. Με το αρθ. 7 προβλέπονται 7 κατηγορίες και 27 τύποι αδειών
διαμονής. Ωστόσο η προσωρινή διαμονή της περ. Β’ δεν απαιτεί τη χορήγηση
άδειας διαμονής αλλά αρκεί η κατοχή ειδικής για κάθε περίπτωση θεώρησης

292 βλ. ΚΥΑ 7001/9/43-β’/14 (ΦΕΚ Β’ 3482/24-12-2014), «Προσωρινή είσοδος-έξοδος προσώπων

και εμπορευμάτων από λιμένα Πέτρας Μυτιλήνης».
293 Υπενθυμίζεται, όπως συζητήθηκε στα προηγούμενα κεφάλαια, ότι η ‘απροθυμία’ του

ν.2910/2001 να θεσπίσει την αιτιολογία στις απορριπτικές προξενικές αποφάσεις ερμηνεύθηκε ως

άσκηση ‘imperium’ (δηλαδή κυριαρχικού δικαιώματος) της χώρας ενώ στις ρυθμίσεις του
ν.3386/2005 η παροχή αιτιολογίας τελούσε υπό προϋποθέσεις και σε κάθε περίπτωση η γλωσσική
διατύπωση δεν έφερε τον οριζόντιο και γενικό χαρακτήρα που εισάγει πλέον το πρώτο εδάφιο του
αρθ. 4 του ν.4251/2014.
294 Εισάγεται η έννοια της ‘συνεκτίμησης’ λόγων δημόσιας τάξης και ασφάλειας, διαζευκτικά, όπως

α) έκδοση τελεσίδικης καταδικαστικής απόφασης για κακούργημα ή πλημμέλημα σε ποινή

φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους, β) η εγγραφή στον κατάλογο ανεπιθυμήτων, γ) άλλοι λόγοι
δημόσιας τάξης ειδικώς αιτιολογημένοι, δ) ιδιαιτέρως εξαιρετικοί λόγοι, ειδικώς αιτιολογημένοι,
που αφορούν σε ζητήματα εσωτερικής ασφάλειας. Επίσης με τις ρυθμίσεις του αρθ. 6, καθιδρύεται
διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης να χορηγήσει ή να ανανεώσει άδειας διαμονής όταν
συντρέχουν λόγοι δημόσιας τάξης και ασφάλειας, όπως προκύπτει από τη γλωσσική διατύπωση
του τελευταίου εδαφίου της προτελευταίας παραγράφου της περ. γ’ του αρθ. 6 («η αρμόδια
υπηρεσία μπορεί να (…) »). Σημειώνεται ωστόσο ότι αν και αυτή αποτελεί μια μείζονα αλλαγή
σχετικά με το καθεστώς της δέσμιας αρμοδιότητας περί απόρριψης σχετικών αιτήσεων όταν
συνέτρεχαν λόγοι δημόσιας τάξης σε όλα τα προηγούμενα θεσμικά πλαίσια, η έννοια της
διακριτικής ευχέρειας εισάγεται το 2007, με τις διατάξεις του αρθ. 10, ν.3536/2007 που
τροποποίησαν την αρχική μορφή του αρθ. 10, ν.3386/2005.
295 Με τις ρυθμίσεις αυτές καταργείται ο υποχρεωτικός χαρακτήρας των ιατρικών εξετάσεων για

τις αρχικές χορηγήσεις αδειών διαμονής που ίσχυε διαχρονικά έως τώρα.
~ 108 ~
εισόδου από τις αρμόδιες προξενικές αρχές. Με τον τρόπο αυτό αφενός οι
ενδιαφερόμενοι δεν υποχρεούνται στην υποβολή σχετικού αιτήματος κατά τη
διαμονή τους στη χώρα, αφετέρου δε μειώνεται το διοικητικό φορτίο των
αρμοδίων υπηρεσιών. Με τα αρθ. 8 και 9 ρυθμίζεται η διαδικασία χορήγησης και
ανανέωσης άδειας διαμονής. Πιο συγκεκριμένα, οι αιτήσεις κατατίθενται στις
Υπηρεσίες Μίας-Στάσης (Τμήματα Αδειών Διαμονής) των Αποκεντρωμένων
Διοικήσεων του τόπου διαμονής του αιτούντος, με τρεις τρόπους: α)
αυτοπρόσωπη παρουσία, β) πληρεξούσιο δικηγόρο, γ) συζύγους και ανιόντες ή
ενηλίκους κατιόντες, με θεωρημένο το γνήσιο της υπογραφής τους από
οποιαδήποτε296 δημόσια αρχή. Η βεβαίωση κατάθεσης αίτησης χορηγείται όταν
τα δικαιολογητικά είναι πλήρη και έχει ετήσια ισχύ. Ο κάτοχός της διαμένει
νόμιμα στη χώρα όσο αυτή ισχύει. Σε περίπτωση απόρριψης του αιτήματος, η
ισχύς της βεβαίωσης παύει αυτοδικαίως. Ο κάτοχος αυτής απολαμβάνει των
δικαιωμάτων που παρέχει η άδεια διαμονής που αιτείται. Με το αρθ. 9 ορίζεται
ότι η αίτηση ανανέωσης κατατίθεται δύο μήνες πριν τη λήξη της άδειας διαμονής
ενώ εκπρόθεσμες αιτήσεις παραλαμβάνονται μέχρι και ένα μήνα από τη λήξη της
άδειας με πρόστιμο 50€. Επίσης, παραλαμβάνονται αιτήματα και πέραν του
μηνός, εάν αποδειχθούν λόγοι ανωτέρας βίας. Κατά τ’ άλλα, διαδικαστικώς ισχύει
ό,τι και για τις χορηγήσεις του αρθ. 8. Τέλος, με το αρθ. 10 ρυθμίζεται η
διαδικασία των επιδόσεων. Πάσης φύσεως επιδόσεις διενεργούνται
αποκλειστικά με αυτοπρόσωπη παρουσία είτε του π.τ.χ. είτε πληρεξουσίου, με
αποδεικτικό επίδοσης και χορήγησης αντιγράφου της σχετικής απόφασης, με
επίδειξη του διαβατηρίου και επιστροφή της βεβαίωσης κατάθεσης. Οι άδειες
διαμονής επιδίδονται μέχρι και ένα μήνα από τη λήξη τους ή και αργότερα, εάν
συντρέχουν λόγοι ανωτέρας βίας. Οι απορρίψεις επιδίδονται εντός 60 ημερών
από την ημερομηνία αποστολής έγγραφης ειδοποίησης ενώ κάθε επικοινωνία
διενεργείται αποκλειστικά297 με έγγραφη κλήση.

Το κεφ. Δ’ (Διαμονή για εργασία και άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας)

αποτελείται από τα αρθ. 11 έως 18. Με το αρθ. 11298 (Διαδικασία καθορισμού
όγκου εισδοχής για εργασία) ρυθμίζεται η διαδικασία μετάκλησης299 αλλοδαπού

296Και όχι αποκλειστικώς αστυνομική αρχή, όπως ίσχυε.

297 Ωστόσο, σε πολλές υπηρεσίες, όπως και στο Τμήμα Αδειών Διαμονής Ν. Ημαθίας, γίνεται από
πολύ νωρίς (ήδη από το 2012) χρήση των νέων τεχνολογιών και παράλληλα με την έγγραφη κλήση
αποστέλλεται μαζικά γραπτό μήνυμα κινητής τηλεφωνίας (SMS) προκειμένου να επισπευσθεί η
διαδικασία ειδοποίησης του συναλλασσομένου κοινού και να αποφεύγεται η αδικαιολόγηση
συσσώρευση εκδοθεισών αδειών διαμονής στην Υπηρεσία.
298 βλ. KYA 6855/2015 (ΦΕΚ Β’ 250/19-02-2015), «Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών

διαμονής για εποχική εργασία και ως αλιεργάτες πολιτών τρίτων χωρών για τα έτη 2015 και 2016»
και ΚΥΑ 24990/336/2015 (ΦΕΚ Β’ 1092/10-06-2015), «Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών
διαμονής για εργασία πολιτών τρίτων χωρών για τα έτη 2015 και 2016» καθώς και την ΚΥΑ
11656/241/2016 (ΦΕΚ Β’ 2671/26-08-2016) που την τροποποίησε, ΚΥΑ 4872/2017 (ΦΕΚ Β’
398/13-02-2017) για τις μετακλήσεις της διετίας 2017-2018.
299 Η πρώτη οργανωμένη προσπάθεια της Ελληνικής πολιτείας να ρυθμίσει και να ελέγξει το

καθεστώς εισερχομένων αλλοδαπών προς εργασία, εντοπίζεται στο Β.Δ. της 22ας Σεπτεμβρίου
1951 (ΦΕΚ Α’ 262/22-09-1951) με το οποίο ιδρύεται στην Κεντρική Υπηρεσία του Υπ. Εργασίας η
Υπηρεσία Άδειας Εργασίας Αλλοδαπών στην οποία ανήκουν οι εξής αρμοδιότητες: α) η έρευνα για
την αναγκαιότητα ή μη εισόδου αλλοδαπών στη χώρα προς απασχόληση ‘ἀντὶ μισθοῦ ἢ ἐπὶ κέρδει’,
~ 109 ~
εργατικού δυναμικού για παροχή εξαρτημένης και εποχιακής300 εργασίας.
Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, «σημαντική πολιτικά
κρίνεται η παρ. 2 με την οποία εισάγεται διαδικασία καθορισμού όγκου εισδοχής
μεταναστών301. Με την προτεινόμενη ρύθμιση η συγκεκριμένη διαδικασία αποκτά
έντονα χαρακτηριστικά κοινωνικής και πολιτικής διαβούλευσης καθώς για πρώτη
φορά εμπλέκονται οι κοινωνικοί εταίροι μέσω της ΟΚΕ302. Και τούτο επειδή η
είσοδος και διαμονή μεταναστών στη χώρα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα
και εντόνως ερειζόμενα κοινωνικά και πολιτικά διακυβεύματα της εποχής.
Επιπρόσθετα, η διερεύνηση των αναγκών σε εργατικό δυναμικό, σε πρώτο βαθμό,
ανατίθεται πλέον στις Διεύθυνσεις Ανάπτυξης των Περιφερειών και όχι των
Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, καθόσον στις εν λόγω Διευθύνσεις έχουν δοθεί,
μεταξύ άλλων, αρμοδιότητες όπως η παραλαβή των αιτήσεων υπαγωγής
επενδύσεων, ο έλεγχος των στοιχείων, η αξιολόγησή τους, η παρακολούθηση της
υλοποίησης του επενδυτικού σχεδίου, η καταβολή της επιχορήγησης του κόστους
επένδυσης και η ολοκλήρωση και πιστοποίηση έναρξης της παραγωγικής
λειτουργίας, η καταγραφή των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται από
την υλοποίηση των εγκεκριμένων επενδύσεων, η γνωμοδότηση για κάθε θέμα
τοπικού ή ευρύτερου ενδιαφέροντος για το οποίο ζητείται η παροχή γνώμης, κτλ.
Σημαντική επίσης κρίνεται η πρόβλεψη του καθορισμού των όγκων εισδοχής ανά
διετία, γεγονός που συμβάλλει στον καλύτερο προγραμματισμό των επιχειρήσεων
και στην αποφυγή «φωτογραφικών» αιτήσεων μετάκλησης, αφού παρέχει τη
δυνατότητα δημιουργίας δεξαμενής, η οποία θα παρέχει σε σοβαρά και υγιή
οικονομικά, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, τα οποία έχουν μακροπρόθεσμη

β) την παρακολούθηση της ακριβούς τήρησης των υποχρεώσεων που προκύπτουν από τα
συμβόλαια, γ) την προστασία των αλλοδαπών έναντι ‘δυστροπούντων ἐργοδοτῶν ἢ γραφείων’, δ)
την εξέταση των συνθηκών μισθοδοσίας και διαβίωσης των αλλοδαπών, ε) την απομάκρυνσή τους
από την Ελλάδα μετά την εκπνοή των συμβολαίων τους ή την παράταση αυτών ανάλογα με τις
τρέχουσες ανάγκες, στ) τον έλεγχο των ήδη εργαζόμενων στη χώρα αλλοδαπών και την ενδεχόμενη
απομάκρυνσή τους, ζ) την κατανομή τους ανάλογα με τις ανάγκες του εμπορίου και της
βιομηχανίας της χώρας.
300 Η διαδικασία της εποχιακής μετάκλησης όπως αναφέρθηκε στη σχετική ενότητα, εισάγεται για

πρώτη φορά στο θεσμικό μας πλαίσιο με το αρθ. 24 του ν.2901/2001.

301 Δεν είναι απολύτως σαφές πού εδράζεται η μάλλον πανηγυρική διατύπωση του συντάκτη της

Αιτιολογικής, σχετικά με την πολιτική υπεραξία που προστίθεται στη διαδικασία των
μετακλήσεων, σε σύγκριση με τα προηγούμενα θεσμικά πλαίσια, και σίγουρα με αυτό του
ν.3386/2005. Και αυτό γιατί ως προς το καθορισμό όγκου εισδοχής μεταναστών, αυτό ήδη
συμβαίνει στη μορφή που σήμερα το γνωρίζουμε και έστω σε πρωτόλεια μορφή, από το 1995, με
την ΚΥΑ 33140 (ΦΕΚ Β’ 181/16-03-1995), σύμφωνα με την οποία ορίζονται 495 θέσεις για
εξαρτημένη εργασία σε ολόκληρη τη χώρα. Επιπλέον, εντύπωση προκαλεί η ειδική αναφορά στην
εμπλοκή των κοινωνικών εταίρων ως πρωτόγνωρου φαινομένου καθώς ήδη από το 2005, με το
αρθ. 14 του ν.3386/2005, όπως τροποποιήθηκε με τις διατάξεις της παρ.1, αρθ. 5, ν.3536/2007,
προβλεπόταν η συγκρότηση Επιτροπής με τα καθήκοντα διερεύνησης και προγραμματισμού των
εργασιακών αναγκών σε αλλοδαπό εργατικό δυναμικό, αποτελούμενη, μεταξύ άλλων, από
εκπρόσωπο του ΟΑΕΔ, του Εργατικού Κέντρου, των Επιμελητηρίων, των Γεωργικών
Συνεταιρισμών, της Πανελλήνιας Ένωσης Πλοιοκτητών Μέσης Αλιείας και της Ένωσης
Πλοιοκτητών ‘Γρι-γρι’ Αιγαίου και Ιονίου Πελάγους.
302 Ειδικές λεπτομέρειες σχετικά με τη διαδικασία μετάκλησης εισήχθησαν με την ΚΥΑ αρ.πρωτ.

οικ.66224/2014 (ΦΕΚ Β’ 7/08-01-2015), η οποία τροποποιήθηκε με την ΚΥΑ 11134/17 (ΦΕΚ Β’

867/16-03-2017), ενώ το υπόψη άρθρο έχει ήδη δεχτεί τροποποίηση με το αρθ. 7 του
ν.4332/2015.
~ 110 ~
προοπτική, τη χρησιμοποίηση του εργαλείου της μετάκλησης, σε πραγματικό
χρόνο, στη βάση πραγματικών αναγκών».

Η μετατροπή του προγραμματισμού μετακλήσεων από ετήσιο σε διετή, ήταν

πράγματι μια θετική μεταβολή, μόνο όμως ως προς το διοικητικό φόρτο των
Τμημάτων Αδειών Διαμονής των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων. Από τη
συσσωρευμένη εμπειρία της Υπηρεσίας μας - καθώς το Τμήμα Αδειών Διαμονής
Ν. Ημαθίας αποτελεί παραδοσιακά303 τον πρώτο νομό πανελλαδικά στον
προγραμματισμό μετακλήσεων - η επιτυχία του στόχου για ‘καλύτερο
προγραμματισμό των επιχειρήσεων’ δεν μπορεί να ελεγχθεί καθώς ούτως ή
άλλως το ενδιαφέρον των νομικών προσώπων, ως τέτοιων, για τη διαδικασία
αυτή δεν παρουσιάζεται καθόλου ισχυρό, τουλάχιστον στην Περιφέρεια του ν.
Ημαθίας. Ωστόσο, το σίγουρο είναι ότι επ’ ουδενί η ‘νέα’ διαδικασία του
ν.4251/2014 δεν λειτούργησε αποτρεπτικά για την πραγματοποίηση
‘φωτογραφικών304’ μετακλήσεων στοιχείο που συνηγορεί στην ενίσχυση της
άποψης ότι τα συγκεκριμένα εδάφια της Αιτιολογικής συντάχθηκαν μάλλον από
πολιτικό και όχι υπηρεσιακό προσωπικό δεδομένου ότι εκφράζουν μάλλον την
πολιτική βούληση του συντάκτη και σε καμία περίπτωση τη θεσμική διαδικασία,
όπως είχε εισαχθεί στις διατάξεις του νομοσχεδίου. Πιο συγκεκριμένα, δεν
γίνεται αντιληπτό πώς θα μπορούσε να αποφευχθεί η ‘φωτογραφική’ μετάκληση
όταν στις ίδιες τις διατάξεις της νομοθεσίας305 ορίζεται ότι συγκεκριμένος
πολίτης τρίτης χώρας μετακαλείται σε συγκεκριμένο εργοδότη, ύστερα από
αίτηση του τελευταίου. Ειδικώς, η αίτηση μετακλήσεως του εργοδότη
περιλαμβάνει αναλυτικά στοιχεία ταυτότητας του αλλοδαπού και επί των
στοιχείων αυτών η Υπηρεσία εκδίδει απόφαση Έγκρισης Απασχόλησης και την
αποστέλλει στην οικεία Προξενική αρχή προκειμένου εκείνη να εκδώσει τη
θεώρηση εισόδου για παροχή εξαρτημένης (ή εποχικής) εργασίας στη χώρα. Κατ’
επέκταση, εξίσου αβάσιμοι είναι και οι ισχυρισμοί της Αιτιολογικής έκθεσης περί
δημιουργίας «δεξαμενής» εργατικού δυναμικού. Ουδεμία δεξαμενή υπάρχει ούτε
προβλέπεται διά θεσπισμένων νομικών εργαλείων να δημιουργηθεί. Κατά

303 Ύστερα από έρευνα στα σχετικά ΦΕΚ προκύπτει ότι από το έτος 2006 μέχρι και σήμερα, από τις
συνολικά 351.191 θέσεις μετάκλησης για εξαρτημένη και εποχική εργασία που έχουν εγκριθεί
πανελλαδικά, στην Ημαθία αναλογούν 78.294, ποσοστό μεγαλύτερο του 1/5 (22,3%).
304 Όχι μόνο δεν αποτρέπονται οι ‘φωτογραφικές’ μετακλήσεις αλλά η δομή του συστήματος

μετακλήσεων, όπως ήδη από το ν.3386/2005 έχει σχεδιαστεί, παραμένει ίδια και σήμερα με
αποτέλεσμα να ενισχύεται το φαινόμενο των λεγόμενων ‘εικονικών’ μετακλήσεων, δηλαδή του
φαινομένου μετακλήσεως αγνώστων στον εργοδότη εργαζομένων με απώτερο σκοπό τη νομότυπη
είσοδο αυτών στη χώρα, χωρίς όμως να διαμένουν και να εργάζονται στον μετακαλούντα
εργοδότη, παραβιάζοντας έτσι μια σειρά διατάξεων του Κώδικα. Απολύτως βάσιμη κρίνεται η
άποψη ότι εάν το καθεστώς μετακλήσεως για εξαρτημένη εργασία δεν ‘γειτνιάσει’ εννοιολογικά με
τις αυστηρές προβλέψεις της νομοθεσίας για παροχή εποχικής εργασίας, όπως αυτή
διαμορφώνεται στο αρθ. 13 του ν.4251/2014 μετά την αντικατάσταση που αυτό εδέχθη με την
παρ. 3, αρθ. 7, ν.4332/2015, κατ’ ενσωμάτωση της Οδηγίας 2014/36/ΕΕ (δηλαδή το καθεστώς
παροχής καταλύματος) και τις συνοδές κυρώσεις που προβλέπονται στις παρ. 9 και 10, αρθ. 28
ν.4251/2014, τότε η μετάκληση για εξαρτημένη εργασία θα συνεχίσει να αποτελεί έναν αδιαφανή
τρόπο εισόδου αλλοδαπών στη χώρα, μια ιδιότυπη «Κερκόπορτα» η οποία θα τυγχάνει
καταχρηστικής εκμεταλλεύσεως από διάφορους με σκοπό τον προσπορισμό οικονομικού οφέλους.
305 αρθ. 12, ν.4251/2014 και ΚΥΑ αρ.πρωτ. οικ.66224/2014 (ΦΕΚ Β’ 7/08-01-2015), αρθ. 7 & 8.

~ 111 ~
συνέπεια, η μόνη ουσιαστική αλλαγή που εισάγεται με το ν.4251/2014 είναι η
αλλαγή του προγραμματισμού μετακλήσεων από ετήσιο σε διετή και η
μεταβίβαση της αρμοδιότητας προγραμματισμού στις πρώην Νομαρχίες από τις
Αποκεντρωμένες Διοικήσεις. Κατά τ’ άλλα, δεν γίνεται πλέον μνεία στα Γραφεία
Ευρέσεως Εργασίας306 στις έδρες των προξενικών αρχών της χώρας, τα οποία
είχαν πρωτοεμφανιστεί με τις διατάξεις του ν.2910/2001 και συνεχίστηκαν και
με το ν.3386/2005 ενώ για πρώτη φορά προβλέπεται ρητά η επιφύλαξη της
Πολιτείας περί αναστολής των μετακλήσεων από τρίτες χώρες «για λόγους
εθνικού συμφέροντος, εθνικής οικονομίας ή διμερών σχέσεων, ιδίως σε περίπτωση
κατά την οποία συγκεκριμένη τρίτη χώρα δεν συνεργάζεται στον τομέα των
επιστροφών των πολιτών της».

Το αρθ. 12 περιγράφει τη διαδικασία αίτησης μετάκλησης πολιτών τρίτης χώρας

για εξαρτημένη εργασία ενώ το αρθ. 13 περιλαμβάνει τις ρυθμίσεις για τη
μετάκληση για εποχική εργασία. Όπως προαναφέρθηκε, το αρθ. 13
αντικαταστάθηκε με τις διατάξεις της παρ. 3, αρθ. 7, ν.4332/2015 προκειμένου
να ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη η σχετική ευρωπαϊκή Οδηγία
2014/36/ΕΕ της 26ης Φεβρουαρίου 2014 «σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου
και διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό την εποχιακή εργασία». Το αρθ.
13Α, το οποίο εισήχθη με το αρθ. 58 του ν.4384/2016 αφορά στην απασχόληση
παράτυπα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών στην οικονομία. Σύμφωνα με τις
διατάξεις του, επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση «η απασχόληση πολιτών τρίτων χωρών
οι οποίοι στερούνται τίτλου διαμονής στη χώρα προκειμένου για την
αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών της αγροτικής εκμετάλλευσης». Για τους
πολίτες τρίτων χωρών που είναι (ή δεν είναι) κρατούμενοι και εκκρεμεί εκτέλεση
απόφασης απομάκρυνσης, η απομάκρυνση αναβάλλεται ενώ μεταξύ των
απαιτούμενων δικαιολογητικών συμπεριλαμβάνεται και «υπεύθυνη δήλωση του
εργοδότη ότι αντιμετωπίζει κατάσταση ανωτέρας βίας εφόσον αδυνατεί να
συνάψει εγκαίρως νόμιμες συμβάσεις εργασίας για την αντιμετώπιση των
αναγκών της εκμετάλλευσής του» ενώ με την Εγκ. 11/2016 (ΑΔΑ: 6012465ΦΘΕ-
3Φ1) της Δνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής του ΥΠ.ΕΣ. διευκρινίζεται επιπλέον
ότι δεν θα εξετάζεται περαιτέρω η συνδρομή ανωτέρας βίας στο πρόσωπο του
εργοδότη, δηλαδή, θα αρκείται απλώς στην παραλαβή της υπεύθυνης δήλωσης.
Επιπλέον, με την Εγκ. 26/2016 (αρ.πρωτ. οικ.52865/23-12-2016) της ίδιας
Υπηρεσίας παρέχονται οδηγίες και για την ανανέωση αυτών των εξάμηνων
αδειών εργασίας, διαδικασία η οποία σύμφωνα με ακόμη νεότερο έγγραφο307
του ΥΠΕΣ μπορεί να ανανεώνεται εις το διηνεκές, διαδικασία η οποία αν και κατ’
αρχήν ‘ξένισε’ τις αρμόδιες Υπηρεσίες, έχει ωστόσο νομικό έρεισμα στις διατάξεις
της παρ. 1, αρθ. 3, της ΚΥΑ 53619/735/2015 (ΦΕΚ Β’ 2631/07-12-2015).

Το άρθρο αυτό εισήχθη ως βουλευτική τροπολογία υπ’ αριθ. 348/51 στο σχέδιο
νόμου του ν.4384/2016. Από τη μελέτη των πρακτικών της σχετικής εισήγησης

306 Οι υφιστάμενες πληροφορίες για τη σύσταση και οργάνωση των εν λόγω Γραφείων είναι
ελλειπείς και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για την εμπλοκή τους στη διαδικασία των μετακλήσεων
και τον τρόπο λειτουργίας τους, εάν ποτέ λειτούργησαν.
307 ΥΠΕΣ, Δνση Μεταναστευτικής Πολιτικής, αρ.πρωτ. 36533/25-09-2017.

~ 112 ~
στη Βουλή308 ενός εκ των εισηγητών, του βουλευτή Ηλείας ΣΥΡΙΖΑ κ. Γεράσιμου
Μπαλαούρα, προκύπτουν ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες πληροφορίες: «Θέλω να
απευθυνθώ στον Υπουργό, τον κ. Αποστόλου, και να πω ότι τόλµησε και για ένα
άλλο ζήτηµα. Τόλµησε για την τροπολογία που καταθέσαµε δεκατρείς Βουλευτές
του ΣΥΡΙΖΑ για τους εργάτες γης, για τους παράτυπους µετανάστες που είναι σε
όλη τη χώρα εργαζόµενοι. Εγώ έχω στοιχεία και σηµαντικές επαφές από πολλές
πλευρές και σαν Βουλευτής τώρα αλλά και πριν µε τα κινήµατα που πηγαίναµε και
στηρίζαµε αυτούς τους ανθρώπους, τους παράτυπους µετανάστες, που ζούσαν και
εξακολουθούν να ζουν, δυστυχώς, σε άθλιες συνθήκες. Και ιδιαίτερα όταν ερχόταν
ο έλεγχος του µεικτού κλιµακίου του ΙΚΑ ή οποιουδήποτε άλλου, βουτούσαν σαν
τους ασβούς στα κανάλια και µου θύµιζαν το τραγούδι του Σαββόπουλου «που
αναπνέεις µε καλάµι µε καλάµι», για να µην τους πιάσει ο έλεγχος και τους διώξουν
από τη δουλειά –αυτά τα ελάχιστα λεφτά που έπαιρναν και ταυτόχρονα
φοβόντουσαν για την απέλαση. Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, τελειώνοντας θα
σταθώ σε τρία σηµεία, όσον αφορά την τροπολογία. Επαναφέρει την ανθρώπινη
διάσταση του εργαζόµενου. Είναι πάρα πολύ σηµαντικό, είναι πρώτιστο για εµένα.
Δεύτερον, οι εργοδότες παραγωγοί θα σέβονται από εδώ και πέρα τους νόµους
απόλυτα. Θα υπάρχει σεβασµός πρωτίστως στους εργάτες αλλά και στην καταβολή
του νόµιµου µεροκάµατου, όπως και στο όφελος και στην καταβολή από το
εργόσηµο. Το λέω όφελος, γιατί θα µπαίνει στα έξοδα της επιχείρησης και
εποµένως θα φορολογείται λιγότερο, θα έχει κέρδος. Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
συγχαίρω άλλη µία φορά τον Υπουργό, διότι είµαστε δεκαπέντε µήνες Κυβέρνηση
και είναι από αυτούς που αποδέχτηκαν αυτή τη σηµαντική ρύθµιση, που
εξανθρωπίζει τις εργασιακές σχέσεις και αποκτά ηθική υπεραξία το προϊόν που
βγάζουν οι παραγωγοί σε όλη την Ελλάδα. Δεν θα λέµε πια «φράουλες και αίµα».
Θα λέµε για ένα προϊόν το οποίο είναι εύγευστο, ωραίο και ταυτόχρονα
εµφανίσιµο. Δεν θα στάζει ούτε αίµα πια µε αυτή την τροπολογία που έγινε και θα
περάσει από την ελληνική Βουλή. Καλώ και τα άλλα κόµµατα, τουλάχιστον αυτή
την τροπολογία να την ψηφίσουν».

Η τροπολογία αυτή, η οποία τελικά έγινε δεκτή από τον αρμόδιο Υπουργό και
έχει σήμερα τη μορφή του αρθ. 13Α του ν.4251/2014, δεν προκάλεσε καμία
αντίδραση από καμία πτέρυγα του Κοινοβουλίου, παρόλο που όπως από την
αρχή ήταν σαφές αλλά και στην πορεία επιβεβαιώθηκε, θα καταστρατηγούσε de
facto σωρεία κείμενων εθνικών και ευρωπαϊκών ρυθμίσεων309. Στην πράξη, αν

308βλ. Πρακτικά Ολομέλειας της 20ης Απριλίου 2016, σελ. 8845.

309Καταστρατηγείται ο θεσμός των μετακλήσεων, από τη στιγμή που ο εργοδότης μπορεί να
τακτοποιηθεί με αυτό το ιδιότυπο καθεστώς, χωρίς όμως να διασφαλίζεται η μονιμότητα της
διαμονής του αλλοδαπού εργατικού δυναμικού. Καταστρατηγείται επίσης η έννοια των
«επειγουσών αναγκών» της αγροτικής εκμετάλλευσης, διότι η τακτική διαδικασία ανανεώσεων
των σχετικών αδειών εργασίας καθιστά ανεδαφική την επίκληση εκτάκτων περιστάσεων.
Επαναφέρει το προβληματικό καθεστώς που ίσχυε μέχρι το ν.2910/2001 όπου οι πολίτες τρίτων
χωρών χρειάζονταν δύο διακριτικά έγγραφα για να διαμείνουν στη χώρα, μία άδεια εργασίας και
μία άδεια παραμονής (εδώ, αναβολή απομάκρυνσης). Καταστρατηγείται το άρθ. 13 του
ν.4251/2014, ήτοι η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2014/36/ΕΕ περί εποχικής εργασίας πολιτών τρίτων
χωρών ενώ καταστρατηγούνται και οι διατάξεις του ν.4052/2012 στα σημεία που ενσωματώνουν
την Οδηγία 2009/52/ΕΚ σχετικά με την «επιβολή ελάχιστων προτύπων όσον αφορά τις κυρώσεις
~ 113 ~
και εισήχθη για να αντιμετωπίσει τα παραβατικά310 φαινόμενα στην
φραουλοπαραγωγή της Νέας Μανωλάδας του Δήμου Ανδραβίδας-Κυλλήνης του
Ν. Ηλείας και να καλύψει συγκεκριμένα πολίτες του Μπαγκλαντές, ωστόσο ο
πραγματικός σκοπός του νομοθέτη, όπως δηλώνεται και στην προαναφερθείσα
εισήγηση του τοπικού βουλευτή ήταν η φορολογική και ασφαλιστική κάλυψη
των εργοδοτών. Διότι τα εργασιακά δικαίωματα των αλλοδαπών, έστω και
παρανόμως διαμενόντων, ήταν ήδη απολύτως διασφαλισμένα από την Οδηγία
2009/52/ΕΚ η οποία ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με τις διατάξεις του
αρθ. 77 κ.ε. του ν.4052/2012. Η διοικητικά ‘κοντόφθαλμη’ οπτική του υπόψη
άρθρου, δεν μπόρεσε δυστυχώς να προβλέψει και ένα ακόμη φαινόμενο, το οποίο
αργά ή γρήγορα θα λάμβανε τις διαστάσεις που έχει σήμερα, δηλαδή, την
εκμετάλλευση των προβλέψων περί αναβολής απομακρύνσεως των
κρατουμένων (ή μη) αλλοδαπών διά της εγκαταστάσεως μιας ‘πρακτικής’
υποβολής ‘εικονικών’ σχετικών αιτημάτων με αιτιολογική βάση το αρθ. 13Α,
όπου δήθεν εργοδότες που αντιμετωπίζουν αιφνιδίως ‘επείγουσες
καλλιεργητικές ανάγκες’ εμφανίζονται να αιτούνται αποκλειστικά τη συνδρομή
των κρατουμένων (ή μη) υπό απομάκρυνση αλλοδαπών, επιτυγχάνοντας έτσι τη
διακοπή της κράτησής τους, άγνωστο με τι ανταλλάγματα.

Καθίσταται λοιπόν προφανές ότι η κανονιστική ισχύς του υπόψη άρθρου ήταν
προδιαγεγραμμένο εξαρχής να του αποδώσει το χαρακτήρα του ‘ημίμετρου’. Από
τη στιγμή που η Πολιτεία επιθυμεί να διατηρήσει στη χώρα το μεγάλο πλήθος
των χιλιάδων υπηκόων Μπαγκλαντές ή Πακιστάν που κάποτε εισήλθαν στη
χώρα και έκτοτε εργάζονται ως εργάτες στην καλλιέργεια φράουλας και έχουν
προφανώς αναπτύξει ορισμένους βιοτικούς δεσμούς στη χώρα, να υπάγονται
πλέον στο καθεστώς των Εξαιρετικών λόγων του αρθ. 19, και με απαραίτητα
δικαιολογητικά την προσκόμιση τουλάχιστον δύο αδειών εργασίας κατ’ αρθ. 13Α
(δηλαδή, την αρχική τους υπαγωγή και μία ανανέωση, μιας και ο διαδραμών έως
σήμερα χρόνος είναι αρκετός για την έκδοση έστω μίας ανανέωσης), να
λαμβάνουν μονιμότερη και σταθερότερη άδεια διαμονής, υπαγόμενοι μετά τη
διετή άδεια των Εξαιρετικών λόγων στις ανά τριετία ανανεούμενες άδειες για
Εξαρτημένη Εργασία, καθιστάμενοι ταυτόχρονα κοινωνοί των ίδιων
υποχρεώσεων και δικαιωμάτων με αυτά που έχει όλο το υπόλοιπο εργατικό
δυναμικό της χώρας που προέρχεται τρίτες χώρες. Δεδομένου δε ότι όσοι
παρανόμως διαμένοντες εργάτες έχουν ήδη φυσιολογικά σπεύσει να υπαχθούν
στο καθεστώς του 13Α έστω μια φορά, η διατήρηση σε ισχύ του άρθρου μετά την

και τα μέτρα κατά των εργδοτών που απασχολούν παράνομα διαμένοντες πολίτες τρίτων χωρών».
Τέλος, καταστρατηγείται ακόμα και το ίδιο το αρθ. 19 του ν.4251/2014 καθώς δημιουργεί δύο
κατηγορίες «εξαιρετικών» περιστάσεων λόγων των οποίων δύναται να χορηγηθεί άδεια διαμονής.
Μόνο που στην περίπτωση του αρθ. 13Α δεν χορηγείται άδεια διαμονής αλλά μια ιδιότυπη (παρά το
απροσδόκητο και αναδρομικό νομικό έρεισμα των διατάξεων της παρ. 1, αρθ. 3, της ΚΥΑ
53619/735/2015 (ΦΕΚ Β’ 2631/07-12-2015)) και ανανεούμενη αναβολή απομάκρυνση ανά
εξάμηνο, εις το διηνεκές.
310 βλ. την ειδησεογραφία έτους 2013 σχετικά με τα σοβαρά επεισόδια κατά υπηκόων

Μπαγκλαντές, εργαζομένων παράνομα στις καλλιέργειες φράουλας στην περιοχή αλλά βλέπε
σχετικά και τη σχετική ειδησεογραφία των αρχών έτους 2017 περί δικαίωσής τους από το
Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
~ 114 ~
τυχόν υπαγωγή τους στο αρθ. 19 θα καθίστατο αλυσιτελής και ένα απαράδεκτο
κίνητρο αθρόας και παράνομης εισόδου στη χώρα πολιτών τρίτων χωρών,
προκειμένου κατά παρέκκλιση των ευρωπαϊκών και εθνικών διατάξεων, να
εκμεταλλεύονται311 τις ρυθμίσεις του αρθ. 13Α.
Σημειώνεται ότι το συναφέστερο αντίστοιχο θεσμικό προηγούμενο εντοπίζεται
στον Α.Ν.448/1968 (ΦΕΚ Α’ 130/14-06-1968) με τίτλο «Περί χορηγήσεως αδείας
εργασίας εις αλλοδαπούς εν επειγούση ανάγκη».

311Σε απάντηση της αρ.πρωτ. 5141/27-04-2016 Ερώτησης του βουλευτή κ. Βασίλη Κεγκέρογλου
προς τον Υπ. Μεταναστευτικής Πολιτικής κ. Ιωάννη Μουζάλα, ο τελευταίος, με το αρ.πρωτ.
1208/06-06-2016 επισημαίνει μεταξύ άλλων: «(…) Η ρύθμιση για την απασχόληση των παράτυπα
διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών στην αγροτική οικονομία δεν αποτελεί γενική «νομιμοποίηση»
ούτε επιφέρει την κατάργηση των Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 2014/36/EE αναφορικά με την
είσοδο και διαμονή πολιτών τρίτων χωρών με σκοπό την εποχιακή εργασία, 2009/52/ΕΚ σχετικά με
την επιβολή ελάχιστων προτύπων όσον αφορά τις κυρώσεις και τα μέτρα κατά των εργοδοτών που
απασχολούν παράνομα διαμένοντες υπηκόους τρίτων χωρών, 2008/115/ΕΚ σχετικά με τους κοινούς
κανόνες και διαδικασίες στα κράτη - μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων
τρίτων χωρών.». Στην ίδια ερώτηση, το συνερωτώμενο Υπ. Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και
Κοινωνικής Αλληλεγγύης (βλ. έγγραφο ΥΠΕΚΑΑ με αρ.πρωτ. 580/17-05-2016), απαντά: «Σχετικά
με την αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής στον ΟΓΑ και ειδικότερα σε ότι αφορά το ζήτημα
ασφάλισης των παράτυπα διαμενόντων στη χώρα πολιτών τρίτων χωρών, για τους οποίους δεν είναι
δυνατή η ασφάλισή τους, παρά την υπαγωγή τους σε εργασίες υπακτέες στην ασφάλιση του
Οργανισμού, δεδομένου ότι δεν διαθέτουν τα απαραίτητα στοιχεία (ΑΦΜ, ΑΜΚΑ), καθώς δεν είναι
καταγεγραμμένοι από τις εθνικές Υπηρεσίες Αλλοδαπών, σας γνωρίζουμε τα εξής: Μέχρι σήμερα η
χορήγηση θεώρησης εισόδου για την εποχική απασχόληση αλλοδαπών εργατών γης με την
διαδικασία της μετάκλησης (άρθρα 12 και 13 ν. 4251/2014), στο πλαίσιο που κάθε φορά θέτει η
εκδιδόμενη υπουργική απόφαση για τον προσδιορισμό του όγκου εισδοχής πολιτών τρίτων χωρών
(ΥΑ 24990/366 ΦΕΚ Β 1092/10.6.2015), είχε αποδειχθεί αναποτελεσματική, δεδομένου ότι
καλυπτόταν μονάχα ένα μικρό μέρος των θέσεων εργασίας που κάθε φορά προέβλεπε η ως άνω
υπουργική απόφαση. Ως αποτέλεσμα, οι αγρότες κατέφευγαν στην απασχόληση παράτυπα
διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών υπό την πίεση της ανάγκης συγκομιδής σε συγκεκριμένο χρόνο
και λόγω της ταυτόχρονης αδυναμίας εξεύρεσης εργατών δυνάμενων να απασχοληθούν με έγκυρες
συμβάσεις εργασίας. Για την αντιμετώπιση του ανωτέρω θέματος συμπεριλήφθη στο ν. 4384/2016
(ΦΕΚ Α'/26.04.2016), του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, το άρθρο 58, ατόχος του
οποίου είναι η διευκόλυνση των αγροτών να εκπληρώσουν την κοινωνικοασφαλιστική υποχρέωση
και την υποχρέωση καταβολής μισθού προς τους παράτυπα διαμένοντες αλλοδαπούς εργάτες γης,
δυνάμενοι ταυτόχρονα να δικαιολογήσουν την εν λόγω δαπάνη ως λειτουργικό έξοδο της επιχείρησής
τους. Ειδικότερα, θεσπίζεται διαδικασία με την οποία, εφόσον δεν έχουν εξαντληθεί τα αριθμητικά
όρια μετακλητών εργατών γης (και άρα υπάρχει διαπιστωμένη ανάγκη για εργασία), ο δε αγρότης
επικαλείται αντικειμενική αδυναμία για απασχόληση εργατών γης με έγκυρες συμβάσεις, θα
δικαιούται ο τελευταίος να ζητήσει από τον Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης την έγκριση
κατ' εξαίρεση απασχόλησης παράτυπα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών.». Η απάντηση του
αρμόδιου Υπουργού, από την οποία ελλείπει αιτιολογία και επιχειρηματολογία προς επίρρωση των
ισχυρισμών του, μάλλον συνηγορεί υπέρ της άποψης που εκφράζεται στην παρούσα εργασία αλλά
και στην άποψη του ερωτώντος βουλευτή, ως προς την πραγματική στόχευση και φύση του αρθ.
13Α. Με σχετική μόνο επιφύλαξη ως προς τη συνδρομή του αρθ. 13 Α στην επίλυση πραγματικών
προβλημάτων σε περιοχές της Πελοποννήσου, οι διατάξεις που εισάγει έχουν ήδη καταστεί
αντικείμενο κατάχρησης και χρησιμεύουν μόνο για την άρση της κράτησης και την αναβολή
απομάκρυνσης παρανόμως διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών, χωρίς καμία εξασφάλιση, όχι
μόνο ως προς τον τόπο και χρόνο εργασίας αλλά και ως προς την παροχή ή όχι οποιασδήποτε
εργασίας, συνολικά.
~ 115 ~
Το αρθ. 14 ρυθμίζει το ζήτημα της εργασίας αλιεργατών, και δη Αιγυπτίων,
δυνάμει και της σχετικής διακρατικής συμφωνίας312 η οποία παραμένει σε ισχύ.
Με το αρθ. 15 ρυθμίζονται ζητήματα χορήγησης και ανανέωσης άδειας διαμονής
για Εξαρτημένη Εργασία. Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση, «σημαντική
καινοτομία αποτελεί η παρ. 6 με την οποία ενοποιείται η άδεια διαμονής για
εξαρτημένη εργασία και ανεξάρτητες υπηρεσίες ή έργο, κατά την ανανέωση της
αρχικής άδειας διαμονής. Η εν λόγω ρύθμιση αποτελούσε πάγιο αίτημα των
μεταναστών καθώς λόγω της δημοσιονομικής κατάστασης υφίσταται
αναγκαιότητα πολλαπλών μεταβολών του εργασιακού status, δυνατότητα η οποία
με το προγενέστερο νομικό καθεστώς είχε καταστεί απαγορευτική». Σύμφωνα με
την παρ. 4, δίνεται δικαίωμα στον πολίτη τρίτης χώρας να συνάπτει σύμβαση
εργασίας με άλλον εργοδότη κατά τη διάρκεια ισχύος της αρχικής άδειας
διαμονής του με την προϋπόθεση ότι δεν επέρχεται μεταβολή της ειδικότητας
και του ασφαλιστικού φορέα. Υπενθυμίζεται ότι η ρύθμιση αυτή περί αλλαγής
εργοδότη ακόμα και στο πρώτο έτος της μετάκλησης, εμφανίζεται για πρώτη
φορά στο αρθ. 19, ν.2910/2001 και σύμφωνα με τα Πρακτικά της Ολομέλειας313
τότε είχε αποφασιστεί ύστερα από εκτίμηση του ενδεχομένου ο μετακαλών
εργοδότης να εκμεταλλεύται τον αλλοδαπό κατά τον χρόνο παραμονής του
τελευταίου σε αυτόν.

Το αρθ. 16 ρυθμίζει ζητήματα σχετικά με τη χορήγηση και ανανέωση της άδειας

διαμονής για επενδυτική δραστηριότητα. Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση,
«το εν λόγω άρθρο κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντικό αφού εισάγει καινοτόμες
ρυθμίσεις με τις οποίες συμπληρώνεται προς την κατεύθυνση της συναντίληψης
και της προαγωγής του δημοσίου συμφέροντος και το θεσμικό πλαίσιο της
μεταναστευτικής νομοθεσίας. Έτσι, προς άρση όλων των γραφειοκρατικών
εμποδίων και την ταχεία διαδικασία όλων των προαπαιτούμενων για την
υλοποίηση επενδύσεων που προάγουν το συμφέρον της εθνικής οικονομίας, η
συνεισφορά των υπηρεσιών μετανάστευσης καθίσταται ουσιώδης. Συγκεκριμένα,
επιχειρείται η καθιέρωση μιας ειδικής διαδικασίας έκδοσης αδειών διαμονής με
κύριο χαρακτηριστικό την ελαχιστοποίηση του χρόνου έκδοσής τους».

Το αρθ. 17 ρυθμίζει τη διαδικασία χορήγησης και ανανέωσης άδειας διαμονής

ειδικού σκοπού, βάσει ειδικής νομοθεσίας, διακρατικών συμφωνιών ή προς
εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος, του πολιτισμού, του αθλητισμού και
της εθνικής οικονομίας. Στην κατηγορία εντάσσονται α) μέλη διοικητικών
συμβουλίων, μέτοχοι, διαχειριστές, νόμιμοι εκπρόσωποι και ανώτατα
διευθυντικά στελέχη ημεδαπών εταιρειών, κτλ, β) εργαζόμενοι σε επιχειρήσεις
βάσει ειδικών διακρατικών συμφωνιών, γ) διευθυντές, επιχειρησιακά και
τεχνικά στελέχη εταιρειών που ασχολούνται στη θαλάσσια έρευνα, γεώτρηση
και εξόρυξη υδρογονανθράκων, δ) υπαλληλικό προσωπικό ειδικής νομοθεσίας, ε)
τεχνικοί που απασχολούνται σε βιομηχανίες ή μεταλλεία, στ) αθλητές και
προπονητές, ζ) πνευματικοί δημιουργοί, η) λειτουργοί της επικρατούσας ή

312 ν.1453/1984.
313 13/03/2001, σελ. 5895.
~ 116 ~
γνωστής θρησκείας, θ) ανταποκριτές ξένου τύπου, ι) μέλη ξένης αρχαιολογικής
σχολής, ια) εκπαιδευτικοί ξένων σχολείων. Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση,
«το άρθρο αυτό περιλαμβάνει ένα πλέγμα ρυθμίσεων με τις οποίες κωδικοποιείται
σειρά διατάξεων που βρίσκονταν διάσπαρτες σε νόμους και κανονιστικές πράξεις,
στο πλαίσιο των οποίων ρυθμίζονταν ζητήματα εισόδου και διαμονής στην
Ελλάδα, π.τ.χ. προκειμένου αυτοί να απασχοληθούν με κύριο γνώμονα την
εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος. Οι εν λόγω π.τ.χ., κατά παρέκκλιση της
διαδικασίας της μετάκλησης, εισέρχονται στη χώρα με εθνική θεώρηση εισόδου
βάσει ειδικής νομοθεσίας και ειδικών διακρατικών συμφωνιών για την προαγωγή
της παιδείας, του πολιτισμού, του αθλητισμού, της προστασίας των ανθρώπινων
δικαιωμάτων και της εθνικής οικονομίας. Οι υπόψη εργαζόμενοι αποτελούν πλέον
ενιαία κατηγορία και λαμβάνουν άδεια διαμονής ειδικού σκοπού. Δεδομένου ότι το
εργασιακό καθεστώς των εν λόγω π.τ.χ. παρουσιάζει ιδιομορφίες, αφού η
επαγγελματική τους ιδιότητα τους παρέχει δυνατότητα να ασκούν παράλληλες
δραστηριότητες, αποτελούσε σημείο τριβής με τις συναρμόδιες υπηρεσίες. Πλέον,
με την αναγραφή της επαγγελματικής ιδιότητας στην άδεια διαμονής, οι π.τ.χ. θα
αντιμετωπίζονται από τις υπηρεσίες ομοίως με τους ημεδαπούς».

Με το αρθ. 18 ρυθμίζονται ζητήματα προσωρινής διαμονής και απασχόλησης με

εθνική θεώρηση εισόδου. Οι πολίτες τρίτων χωρών που υπάγονται στις υπόψη
ρυθμίσεις είναι οι α) εποχιακά εργαζόμενοι, β) αλιεργάτες, γ) μέλη καλλιτεχνικών
συγκροτημάτων, δ) εργαζόμενοι νόμιμα σε επιχείρηση εγκατεστημένη σε
κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ε) εργαζόμενοι ως εξειδικευμένο τεχνικό
προσωπικό, στ) αρχηγοί οργανωμένων ομάδων τουρισμού, ζ) αθλητές,
προπονητές και λοιπό εξειδικευμένο προσωπικό, η) φοιτητές τριτοβάθμιας
εκπαίδευσης που συμμετέχουν σε προγράμματα με σκοπό την πρακτική άσκηση.

Το κεφ. Ε (χορήγηση και ανανέωση αδειών διαμονής για ανθρωπιστικούς ή

άλλους λόγους) αποτελείται από τα άρθρα 19 έως 20. Το αρθ. 19314
περιλαμβάνει τις διατάξεις για χορήγηση και ανανέωση άδειας διαμονής για
Εξαιρετικούς λόγους. Σύμφωνα με το άρθρο, ο Υπ. Εσωτερικών ή ο Συντονιστής
της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, κατά περίπτωση, μπορεί κατ’ εξαίρεση να
χορηγεί άδεια διαμονής διάρκειας δύο ετών σε πολίτες τρίτων χωρών που
διαμένουν στην Ελλάδα και αποδεικνύουν ότι έχουν αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς
με τη χώρα. Σήμερα, ο χειρισμός της άδειας διαμονής για Εξαιρετικούς λόγους
από τα Τμήματα Αδειών Διαμονής, προϋποθέτει τη μελέτη και γνώση 26
συνολικά νομοθετημάτων και διοικητικών εγγράφων, εξαιρουμένων τυχόν
εσωτερικών εγγράφων των κατά τόπους Διευθύνσεων315. Το αρθ. 20

314 βλ. KYA 53404/2015 (ΦΕΚ Β’ 1699/14-08-2015), «Καθορισμός λόγων παραπομπής στις
Επιτροπές της παρ. 1 του αρθ. 134 του ν.4251/2014, όπως ισχύει».
315 Συμπληρωματικά με την ανάλυση για το αρθ. 19 που έγινε στο προοίμιο αυτού του κεφαλαίου,

παρατίθεται όλη η σχετική νομοθετική παραγωγή η γνώση της οποίας κρίνεται απολύτως
απαραίτητη για τη διαχείριση των αδειών διαμονής για Εξαιρετικούς λόγους και καταδεικνύει
τουλάχιστον τις διοικητικές δυσκολίες του εγχειρήματος: 1) αρθ. 19, ν.4251/2014, 2) ΚΥΑ
30825/2014, 3) αρθ. 8, παρ. 23, ν.4332/2015, 4) Εγκ. 28/2015 (04/08/2015) ΥΠΕΣ, 5), ΚΥΑ
68019/2015, 6) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 67758/16-10-2015 ΥΠΕΣ, 7) Εγκ. 42/2015 ΥΠΕΣ, 8) Εγκ.
~ 117 ~
περιλαμβάνει λοιπούς λόγους χορήγησης άδειας διαμονής στους οποίους
περιλαμβάνονται: α) τα οικονομικά ανεξάρτητα άτομα, β) την μόνιμη άδεια
διαμονής επενδυτή316 που χορηγείται σε π.τ.χ. που αγοράζουν ακίνητο στη χώρα
αξίας τουλάχιστον 250.000€, γ) σε ενήλικα τέκνα διπλωματικών υπαλλήλων, δ)
σε εξαρτώμενα μέλη οικογένειας, ανιόντες πρώτου βαθμού συγγένειας, μελών
του διπλωματικού σώματος, ε) στους ιδιωτικούς υπηρέτες μελών διπλωματικών
αποστολών, στ) για σπουδή ή γνωριμία του Αγιορείτικου μοναχικού βίου, ζ)
γνωριμία του μοναχικού βίου.

Το κεφ. ΣΤ’ ρυθμίζει τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις και τις κυρώσεις πολιτών
τρίτων χωρών και περιλαμβάνει τα άρθρα 21 έως 23. Το αρθ. 21 παρέχει τις
διατάξεις που αφορούν στα κοινά δικαιώματα των πολιτών τρίτων χωρών και
αυτά είναι: α) ελευθερία κίνησης και εγκατάστασης στο σύνολο της επικράτειας,
εφόσον αυτοί διαμένουν νόμιμα, β) ασφάλιση στους οικείους ασφαλιστικούς
οργανισμούς και ίδια δικαιώματα με ημεδαπούς, εφόσον διαμένουν νόμιμα στη
χώρα, γ) οι διατάξεις του ν.δ. 57/1973 για την κοινωνική προστασία
εφαρμόζονται και στους π.τ.χ. που διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα, δ) οι
κρατούμενοι π.τ.χ. ενημερώνονται στη γλώσσα την οποία κατανοούν αμέσως
μετά την εισαγωγή τους σε ίδρυμα, για τους κανόνες διαβίωσής τους σ’ αυτό
καθώς και για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους, ε) οι πράξεις που
προβλέπονται στα αρθ. 1 και 2 ν.927/1979 και παρ. 1, αρθ. 16 ν.3304/2005
(προαγωγή μίσους και διακριτική μεταχείριση λόγω εθνοτικής ή φυλετικής
καταγωγής ή θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας ή ηλικίας ή
γενετήσιου προσανατολισμού κατά συναλλακτική διάθεση αγαθών ή προσφορά
υπηρεσιών στο κοινό), στ) απαγορεύεται, υπό προϋποθέσεις, η απουσία από τη
χώρα πλέον των 6 μηνών ανά έτος, ζ) ανήλικοι πολίτες τρίτων χωρών, ακόμα κι
αν δεν διαμένουν νόμιμα στη χώρα, υπάγονται στην υποχρεωτική σχολική
φοίτηση, όπως και οι ημεδαποί, μη αποκλειομένων αυτών, χωρίς περιορισμούς,
από την πρόσβαση στις δραστηριότητες της σχολικής ή εκπαιδευτικής
κοινότητας, η) για την εγγραφή των τέκνων αυτών στα ελληνικά σχολεία όλων
των βαθμίδων απαιτούνται τα αντίστοιχα με τα προβλεπόμενα για τους
ημεδαπούς δικαιολογητικά. Η μη νομιμότητα της διαμονής των γονέων δεν
κωλύει την εγγραφή των τέκνων τους στο σχολείο, θ) δύναται υπό
προϋποθέσεις να αναγνωριστούν τυχόν τίτλοι σπουδών που αποκτήθηκαν στη
χώρα προέλευσης καθώς και υπό προϋποθέσεις δύναται να διδάσκεται η
μητρική γλώσσα, ι) αποφοιτήσαντες της β’θμιας εκπαίδευσης π.τ.χ., έχουν
πρόσβαση στην γ’θμια εκπαίδευση υπό τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις

2/2016 ΟΓΑ, 9) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 11021/07-03-2016 ΥΠΕΣ, 10) Έγγραφο με αρ.πρωτ.

9843/24-03-2016 ΥΠΕΣ, 11) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 13141/04-04-2016 ΥΠΕΣ, 12) Έγγραφο με
αρ.πρωτ. 10793/21-04-2016 ΥΠΕΣ, 13) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 18951/21-04-2016 ΥΠΕΣ, 14) Εγκ.
15/2016 ΙΚΑ, 15) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 12538/08-06-2016 ΥΠΕΣ, 16) Έγγραφο με αρ.πρωτ.
12360/12-08-2016 ΥΠΕΣ, 17) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 19579/26-08-2016 ΥΠΕΣ, 18) Εγκ. 21/2016
ΟΓΑ, 19) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 47327/19-10-2016 ΥΠΕΣ, 20) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 52047/16-11-
2016 ΥΠΕΣ, 21) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 13152/21-03-2017 ΥΠΕΣ, 22) Εγκ. 13/2017 ΥΠΕΣ, 23) Εγκ.
16/2017 ΥΠΕΣ, 24) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 20406/22-05-2017 ΥΠΕΣ, 25) Έγγραφο με αρ.πρωτ.
32770/07-09-2017 ΥΠΕΣ, 26) Έγγραφο με αρ.πρωτ. 39/14-03-2018 ΥΠΕΣ.
316 Συνηθίζεται στα ΜΜΕ να χαρακτηρίζεται άτυπα και ως «golden visa».

~ 118 ~
όπως και οι ημεδαποί, ια) δεν απαιτείται πιστοποιητικό αμοιβαιότητας317 για την
άσκηση οποιασδήποτε επαγγελματικής δραστηριότητας.

Σύμφωνα με τη Αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου, «Ιδιαίτερα σηµαντική

κρίνεται η παράγραφος 6 του παρόντος άρθρου µε την οποία τίθεται χρονικό όριο
απουσίας από τη χώρα η υπέρβαση του οποίου, έχει ως συνέπεια την ανάκληση ή
απόρριψη αιτήµατος ανανέωσης της άδειας διαµονής του. Η εν λόγω ρύθµιση
κρίνεται απολύτως αναγκαία προκειµένου να αποφευχθεί παρατηρούµενη
κατάχρηση, ιδίως σε πολίτες τρίτων χωρών που ενώ δεν διαµένουν µόνιµα στη
χώρα διατηρούν άδεια διαµονής την οποία χρησιµοποιούν προκειµένου να
απολαµβάνουν δικαιωµάτων (παροχές, επιδόµατα κ.λ.π.).». Η διάταξη της παρ. 6,
αρθ. 21 αποτελεί πράγματι μια καινοτόμα και ιδιαιτέρως σημαντική ρύθμιση η
οποία δεν εισάγεται ‘εν κενώ’ αλλά ακολουθεί τόσο παλαιότερες προσεγγίσης
της Διοίκησης318 για το θέμα όσο και την κοινή πείρα και λογική σύμφωνα με τις
οποίες και τουλάχιστον μετά την ομαλοποίηση του καθεστώς διαμονής των π.τ.χ.
που προσέφερε ο ν.3386/2005, οι άδειες διαμονής και η επιθυμία απόκτησής
τους άρχισε να φέρει άλλα γνωρίσματα από εκείνα στα οποία προσέβλεπε ο
νομοθέτης. Πιο συγκεκριμένα, όλο και συχνότερα γίνονταν τα παραδείγματα
κατά τα οποία αλλοδαποί με άδεια διαμονής για εξαρτημένη εργασία
αποφάσιζαν να διαβιούν το μεγαλύτερο μέρος του έτους εκτός Ελλάδος και να
προσέρχονται στη χώρα μόνο κατά τους μήνες που υπήρχε, ιδίως, αγροτική
εργασία, με αποτέλεσμα η άδεια διαμονής για Εξαρτημένη εργασία να αποκτά επί
της ουσίας τα χαρακτηριστικά της αδειοδότησης της διαμονής για εποχική

317 Για το θέμα, ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το αδιαβάθμητο έγγραφο με αρ.πρωτ.
Φ.1461.1/ΑΣ20570/09-05-2014 του Τομέα Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου της Ειδικής Νομικής
Υπηρεσίας του Υπ. Εξωτερικών. Σύμφωνα με το έγγραφο αυτό, ως πιστοποιητικό αμοιβαιότητας
ορίζεται το πιστοποιητικό που εξέδιδε το ΥΠΕΞ και με το οποίο βεβαιώνεται ότι Έλληνας πολίτης
μπορεί να ασκήσει το επάγγελμα για το οποίο ζητείται το πιστοποιητικό στη χώρα ιθαγένειας του
αιτούντος αλλοδαπού, δηλαδή, εάν πολίτης τρίτης χώρας αιτούνταν να εργαστεί ως οδοντίατρος
στην Ελλάδα, μεταξύ των δικαιολογητικών θα έπρεπε να προσκομίσει και σχετικό πιστοποιητικό
αμοιβαιότητας από τη χώρα του που θα επέτρεπε αντίστοιχα σε Έλληνα πολίτη να ασκήσει το
επάγγελμα του οδοντιάτρου στη χώρα εκείνη. Η έννοια της ‘αμοιβαιότητας’ εισήχθη στο εθνικό
δίκαιο με το άρθρο μόνο του Ν.Δ. 1096/1949 (ΦΕΚ Α’ 225/24-09-1949) σχετικά με τη
δυνατότητα άσκησης του ιατρικού επαγγέλματος στη χώρα από αλλοδαπούς μόνο εάν η
νομοθεσία του δικού τους κράτους επέτρεπε την άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος στους
Έλληνες που βρίσκονται εγκατεστημένοι στη χώρα αυτή. Κατά το ίδιο έγγραφο του ΥΠΕΞ, «στόχος
του πιστοποιητικού αμοιβαιότητας προφανώς ήταν, την περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ότι
Έλληνες υπήκοοι θα μπορούσαν αν εργαστούν στην αλλοδαπή στο αντίστοιχο επάγγελμα, με
δεδομένη τη μεγάλη μετανάστευση εκείνη την εποχή ελλήνων επιστημόνων προς τη Βόρεια Αμερική
και τις ευρωπαϊκές χώρες. Υπό τις παρούσες συνθήκες όμως, τα μεταναστευτικά ρεύματα έχουν
πλέον μεταβληθεί και ο ρόλος της αμοιβαιότητας έχει αντιστραφεί στην πράξη. Η κατάσταση αυτή
κατέστησε το εν λόγω πιστοποιητικό μια γραφειοκρατική διαδικασία άνευ πρακτικής αξίας για τη
μεταναστευτική πολιτική της χώρας μας καθώς μάλιστα οι σχεδόν πάντα θετικές απαντήσεις των
ερωτώμενων αλλοδαπών αρχών ουδόλως συνέτειναν στον περιορισμό των μεταναστευτικών ροών».
Ενδεικτικά, κάποια από τα επαγγέλματα για τα οποία απαιτούνταν η έκδοση του σχετικού
πιστοποιητικού ήταν: ιατρός, οδοντίατρος, ψυχολόγος, φαρμακοποιός, νοσοκόμοι, νοσηλευτές,
αλλά και κομμωτές, κουρείς, τεχνίτες περιποίησης χεριών-ποδιών, κ.ά.
318 βλ. ενδεικτικά το έγγραφο του ΥΠΕΣ με αρ.πρωτ. 29054/01-10-2012 στο οποίο αναπτύσσεται

με στέρεο νομικό συλλογισμό το καθεστώς της καταχρηστικής κατοχής αδειών διαμονής στην
Ελλάδα, με παράδειγμα το καθεστώς της Οικογενειακής Επανένωσης.
~ 119 ~
εργασία. Επιπλέον, συχνό ήταν το φαινόμενο να διενεργούνται οικογενειακές
επανενώσεις, χωρίς όμως ποτέ η οικογένεια με όλα της τα μέλη να διαβιεί στην
Ελλάδα ή και χωρίς να εγγράφει τα ανήλικα τέκνα στα ελληνικά σχολεία.
Αντιθέτως, μετά τη χορήγηση των σχετικών αδειών διαμονής στα μέλη της
οικογένειας, αυτά επέστρεφαν στη χώρα προέλευσής τους χωρίς να διακόπτουν
τους δεσμούς τους με αυτήν, απολάμβαναν ωστόσο καταχρηστικά τα
ασφαλιστικά και υγειονομικά δικαιώματα που τους αναλογούσαν ως
συντηρούμενα μέλη του ‘αρχηγού’ της οικογενείας, ο οποίος, όπως προειπώθηκε,
παρέμενε στη χώρα για το ελάχιστο διάστημα που απαιτούνταν προκειμένου να
συγκεντρώσει τα απαραίτητα ημερομίσθια (50 πλέον τον αριθμό για το ΙΚΑ και
150 για τον ΟΓΑ) και μετά επέστρεφε κι αυτός στη χώρα.

Τα αρθ. 21Α (Ίση μεταχείριση εργαζομένων, κατόχων ενιαίας άδειας) και 21Β
(Ίση μεταχείριση εποχικά εργαζομένων) προστέθηκαν στον Κώδικα
μεταγενέστερα, με το αρθ. 7, παρ. 5 και 6, ν.4332/2015, αντίστοιχα. Σκοπός είναι
η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2014/36/ΕΕ του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Φεβρουαρίου 2014
σχετικά με την εισδοχή πολιτών τρίτων χωρών με σκοπό την εποχική εργασία.
Αντικείμενο της Οδηγίας είναι η θέσπιση κοινής διαδικασίας (όροι και
προϋποθέσεις) εισόδου και διαμονής των πολιτών τρίτων χωρών, εποχιακών
εργαζομένων, οι οποίοι θα απασχοληθούν εποχιακά βάσει μίας ή περισσότερων
συμβάσεων εργασίας ορισμένου χρόνου και ο προσδιορισμός του πλαισίου
δικαιωμάτων τους.

Με το αρθ. 22 ορίζονται οι υποχρεώσεις των π.τ.χ. κατά τη διαμονή τους στη

χώρα. Πιο συγκεκριμένα, εγκαθιδρύεται υποχρέωση δήλωσης στις αρμόδιες
αρχές α) κάθε μεταβολής της διεύθυνσης κατοικίας319, β) κάθε μεταβολή της
προσωπικής κατάστασης, γ) απώλεια ή ανανέωση ή μεταβολή των στοιχείων
του διαβατηρίου ή άλλου ταξιδιωτικού εγγράφου, δ) απώλεια άδειας ή του
δελτίου διαμονής ή μόνιμης διαμονής. Επίσης, ορίζεται ρητά ότι π.τ.χ. οφείλει να
αναχωρήσει από τη χώρα χωρίς άλλη ειδοποίηση μέχρι την τελευταία ημέρα της
λήξης ισχύος της άδειας διαμονής του εκτός κι αν έχει υποβάλει αίτηση
ανανέωσης και έχει λάβει βεβαίωση και τέλος δημιουργείται υποχρέωση
επικύρωσης με την επισημείωση της Σύμβασης της Χάγης για τα δημόσια
έγγραφα που έχουν εκδοθεί από αλλοδαπές αρχές. Το αρθ. 23 προβλέπει τις
κυρώσεις που προβλέπονται στη μη εκπλήρωση των πιο πάνω υποχρεώσεων, οι
οποίες πρέπει να δηλώνονται εντός διμήνου από τη στιγμή που θα συμβεί το
αντίστοιχο γεγονός, με εξαίρεση την περίπτωση ανανέωσης διαβατηρίου και τη

319 Ανατρέχοντας στο Διαχρονικό δίκαιο της Μετανάστευσης, καθίσταται σαφές ότι αποτελεί
πάγιο μέλημα της Πολιτείας, αν όχι η οριοθέτηση, σίγουρα πάντως η ακριβής κατά το δυνατόν
γνώση της διαμονής των πολιτών τρίτων χωρών στην επικράτειά της (βλ. ν.3275/1925, αρθ. 6, Ν.Δ.
της 27ης Σεπτ. 1924, αρθ. 4 και 6 (ΦΕΚ Α’ 292/07-10-1925), Ν.Δ. της 10ης Μαρτίου 1926, αρθ. 9
(ΦΕΚ Α’ 90/11-03-1926), Ν.Δ. της 17ης Ιουνίου 1927, αρθ. 6, 10 και 11 (ΦΕΚ Α’ 124/23-06-1927),
ν.4310/1929, αρθ. 6, 10 και 11, ν.5405/1932, αρθ. 4, ν.719/1948, αρθ. 7, ν.1975/1991, αρθ. 12, 30
και 32, ν.2910/2001, αρθ. 8, 22 και 41, ν.3386/2005, αρθ. 11, 15 και 71, ν.4251/2014, αρθ. 8, 9 και
22.).
~ 120 ~
δήλωση γέννησης τέκνου. Σε κάθε περίπτωση, επιβάλλεται πρόστιμο 50€ το
οποίο ανέρχεται στα 100€ σε περίπτωση υποτροπής. Τέλος, πρόστιμο 600€
επιβάλλεται στον π.τ.χ. που δεν θα αναχωρήσει εντός 30 ημερών από τη χώρα
και 1200€ από 60 ημέρες και περισσότερο.

Το κεφ. Ζ’ (Απόρριψη-ανάκληση άδειας διαμονής και διαδικαστικές εγγυήσεις)

αποτελείται από τα αρθ. 24 και 25. Το αρθ. 24, παρά την ευσύνοπτη μορφή του,
αποτελεί ουσιαστικό εργαλείο στη διαχείριση της νόμιμης Μετανάστευσης
καθώς με τρόπο λιτό αλλά περιγραφικό και επαρκή ρυθμίζει το πλαίσιο
απορρίψεων αιτήσεων και ανακλήσεων ισχυρών αδειών διαμονής. Έτσι, τα
Τμήματα Αδειών Διαμονής δεν χορηγούν ή ανακαλούν ή δεν ανανεώνουν άδειες
διαμονής στη βάση τριών προϋποθέσεων: α) όταν δεν πληρούνται ή δεν
πληρούνται πλέον οι προϋποθέσεις του Κώδικα, β) όταν αποδειχθεί επίσημα
πλάνη, δόλος ή απάτη κατά την έκδοση της άδειας διαμονής, γ) όταν ο αιτών δεν
ανταποκριθεί εντός διμήνου σε έγγραφη κλήση της Υπηρεσίας. Η τελευταία αυτή
ρύθμιση, η οποία εισάγεται για πρώτη φορά στο θεσμικό πλαίσιο με τις υπόψη
διατάξεις, κατά την Αιτιολογική έκθεση «εισάγεται προκειμένου να επιλύσει το
σημαντικό ζήτημα των επί μακρόν εκκρεμών αιτημάτων που οφείλεται σε αμέλεια
ή εσκεμμένη απροθυμία των π.τ.χ. να προσκομίσουν στοιχεία που έχουν ζητηθεί
από τις αρμόδιες αρχές και αφορούν στην ολοκλήρωση του φακέλου τους,
επωφελούμενοι της νομιμότητας που τους παρέχει η βεβαίωση κατάθεσης
αίτησης».

Το αρθ. 25 περιλαμβάνει τις διαδικαστικές εγγυήσεις που αφορούν σε ζητήματα

προσφυγής των π.τ.χ. κατά απορριπτικών αποφάσεων της Διοίκησης καθώς και
σε ζητήματα προσωρινής ρύθμισης της διαμονής τους στο πλαίσιο αυτό. Πιο
συγκεκριμένα, ορίζεται ότι αίτηση θεραπείας δεν εξετάζεται εάν κατατεθεί 6
μήνες μετά την επίδοσης της απορριπτικής ή ανακλητικής απόφασης ενώ κατά
των αποφάσεων αυτών μπορεί να ασκηθεί αίτηση ακύρωσης ενώπιον του
αρμόδιου διοικητικού δικαστηρίου. Σχετικά με τις ειδικές βεβαιώσεις νόμιμης
διαμονής320, αναφέρονται 5 περιπτώσεις χορήγησης αυτών: α) απόφαση
αναστολής ή προσωρινή διαταγή αναστολής εκτέλεσης από Διοικητικό
δικαστήριο, επί αιτημάτων όμως μόνο τα οποία κατατέθηκαν στη Διοίκηση με
πλήρη δικαιολογητικά και αυτή χορήγησε βεβαίωση κατάθεσης, β)
αποφυλακιστήριο με περιοριστικούς όρους, γ) επιβολή περιοριστικού όρου κατά
τη διάρκεια προδικασίας, δ) παράνομη παραμονή και καταγγελία αξιόποινων
πράξεων και έχει ανασταλεί η απέλαση, ε) ανήλικοι που έχουν υποβληθεί σε
αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα. Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση, «στο
εν λόγω άρθρο έχουν ενσωματωθεί διατάξεις νόμων και κανονιστικών πράξεων
που ρύθμιζαν αποσπασματικά τις διαδικαστικές εγγυήσεις και αποσκοπούν στην
έννομη προστασία προσώπων που χάνουν το δικαίωμα διαμονής τους, προσώπων
των οποίων απαγορεύεται η έξοδος από τη χώρα ή κρίνεται απαραίτητη η διαμονή
τους στην Ελλάδα για λόγους δημόσιας τάξης και ασφάλειας. Επίσης εισάγεται
ρύθμιση με την οποία τίθεται προθεσμία για την άσκηση του δικαιώματος αίτησης

320 βλ. περ. ιη, αρθ. 1 για τον ορισμό της έννοιας.
~ 121 ~
θεραπείας, προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα κατάχρησης του δικαιώματος
από μη νόμιμα διαμένοντες π.τ.χ. που ασκούσαν αίτηση θεραπείας χωρίς να
προσκομίζουν νεότερα στοιχεία, αποσκοπώντας στην εκ νέου απόρριψη του
αιτήματός τους και την περαιτέρω άσκηση ένδικων μέσων προκειμένου να
επωφεληθούν δικαστικής προστασίας».

Το κεφ. Η’ (Υποχρεώσεις υπηρεσιών, δημόσιων λειτουργών και ιδιωτών)

περιλαμβάνει τα άρθρα 26 έως 30. Με το αρθ. 26 ορίζονται οι υποχρεώσεις
υπηρεσιών και υπαλλήλων και οι σχετικές κυρώσεις. Πιο συγκεκριμένα εισάγεται
οριζόντια διάταξη (δημόσιες υπηρεσίες, νπδδ, οτα, οργανισμοί και επιχειρήσεις
κοινής ωφέλειας, οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης) απαγόρευσης παροχής
υπηρεσιών σε πολίτες τρίτων χωρών που δεν αποδεικνύουν ότι έχουν εισέλθει
και διαμένουν νόμιμα στη χώρα. Εξαιρέσεις ορίζονται γενικά και υπό
προϋποθέσεις για τις εξής περιπτώσεις: α) νοσοκομεία, θεραπευτήρια και
κλινικές, β) θεώρηση του γνησίου της υπογραφής κρατουμένων αλλοδαπών, γ)
καταγγελίες ή προσφυγή σε αρμόδια δικαστήρια ή διοικητικές αρχές παράνομα
απασχολούμενων πολιτών, δ) η συναλλαγή των π.τ.χ. που τελούν υπό καθεστώς
οικειοθελούς αναχώρησης, ε) η συναλλαγή π.τ.χ. που τελούν υπό καθεστώς
παράτασης της οικειοθελούς αναχώρησης, στ) υποβολή αιτήσεων για υπαγωγή
στα αρθ. 19 και 19Α,, ζ) χορήγηση αντιγράφου απόρριψης ή ανάκλησης, η)
άσκηση αίτησης θεραπείας. Οι υπάλληλοι δε που παραβαίνουν τις πιο πάνω
υποχρεώσεις ορίζεται ότι διώκονται μεν πειθαρχικά αλλά τιμωρούνται με τις
διατάξεις του Ποινικού Κώδικα, για παράβαση καθήκοντος. Με το αρθ. 27
ορίζονται οι υποχρεώσεις των συμβολαιογράφων περί διαπίστωσης εκ μέρους
της νομιμότητας διαμονής των συναλλασσομένων μαζί τους π.τ.χ, με εξαίρεση τη
σύνταξη πληρεξουσίων σε δικηγόρους προκειμένου αυτοί να εκπροσωπήσουν μη
νομίμως διαμένοντες π.τ.χ. ενώπιον δικαστικών και διοικητικών321 αρχών.

Το αρθ. 28 περιλαμβάνει διατάξεις σχετικές με τις υποχρεώσεις εργοδοτών και

εργαζομένων πολιτών τρίτων χωρών και τις σχετικές κυρώσεις. Το άρθρο αυτό
ενσωματώνει εν πολλοίς, όχι όμως εξαντλητικά, τις ρυθμίσεις της Οδηγίας
2009/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της
18/06/2009 σχετικά με την «επιβολή ελάχιστων προτύπων όσον αφορά τις
κυρώσεις και τα μέτρα κατά των εργοδοτών που απασχολούν παράνομα
διαμένοντες πολίτες τρίτων χωρών», όπως αυτές αρχικώς εισήχθησαν στην
ελληνική έννομη τάξη με τις διατάξεις του κεφ. ΙΓ’ του ν.4052/2012. Με το αρθ.
29 ορίζονται οι υποχρεώσεις ιδιωτών και υπαλλήλων και περιγράφονται οι
σχετικές κυρώσεις οι οποίες μπορούν να φτάσουν μέχρι και 10 χρόνια κάθειρξη
και ποινές έως και 50.000 ευρώ. Τέλος, με το αρθ. 30 προβλέπονται οι
υποχρεώσεις των μεταφορέων και οι σχετικές κυρώσεις, που φτάνουν μέχρι την
ισόβια κάθειρξη και χρηματική ποινή έως 700.000 ευρώ.

321 Σημειώνεται ότι ο σχετικός τύπος εκπροσώπησης δεν προβλέπονταν με τις διατάξεις του αρθ.
85, ν.3386/2005, ακόμα και μετά την τροποποίησή του το 2007, με το αρθ. 28, ν.3613/2007.
~ 122 ~
Το Δεύτερο μέρος του Κώδικα (Άδειες διαμονής που χορηγούνται στο πλαίσιο
της νομοθεσίας της Ε.Ε. και λοιπές εφαρμοστικές διατάξεις) αποτελείται από 6
Τμήματα, 9 κεφάλαια και 97 άρθρα. Το Τμήμα Α’ (Εισδοχή π.τ.χ. με σκοπό τις
σπουδές, την εθελοντική υπηρεσία και άλλες διατάξεις κατά την Οδηγία
2004/114/ΕΚ), περιλαμβάνει το κεφ. Α’ (Γενικές διατάξεις) με τα αρθ. 31 έως 43
και το κεφ. Β’ (Λοιπές διατάξεις) με τα αρθ. 44 έως 48. Το αρθ. 31 θέτει το πεδίο
εφαρμογής των ρυθμίσεων του Α’ Τμήματος (αρθ. 31-44) που αφορούν στους
πολίτες τρίτων χωρών που εισέρχονται στην Ελλάδα με σκοπό να διαμείνουν για
σπουδές ή εθελοντική υπηρεσία. Τα αρθ. 44 έως 48, κατά την Αιτιολογική
έκθεση, «αφορούν σε εθνικές ρυθμίσεις που σκοπό έχουν αφενός να καλύψουν
π.τ.χ. που εισέρχονται στην Ελλάδα προκειμένου να παρακολουθήσουν
προγράμματα σπουδών, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στις διατάξεις της Οδηγίας
2004/114/ΕΚ και να εξυπηρετήσουν το στόχο προσέλκυσης σπουδαστών στην
Ελλάδα» και περιλαμβάνουν ρυθμίσεις για την επαγγελματική κατάρτιση (αρθ.
44), τη συμμετοχή σε ειδικά προγράμματα (αρθ. 45), τις σπουδές σε
στρατιωτικές και παραγωγικές σχολές (αρθ. 46), την απόκτηση ιατρικής
ειδικότητας (αρθ. 47) και τη φοίτηση στην Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία
του Αγίου Όρους (αρθ. 48).

Το Τμήμα Β’ περιλαμβάνει αρθ. 49 έως 56 και ρυθμίζει ζητήματα εισδοχής

πολιτών τρίτων χωρών-θυμάτων εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης
μεταναστών κατά την Οδηγία 2004/81/ΕΚ. Το Τμήμα Γ’ περιλαμβάνει κεφ. Α’ με
άρθρα 57 έως 68 και ρυθμίζει ζητήματα σχετικά με την εισδοχή πολιτών τρίτων
χωρών για σκοπούς επιστημονικής έρευνας κατά την Οδηγία 2005/71/ΕΚ.
Σύμφωνα με το αρθ. 57, οι διατάξεις αυτές «εφαρμόζονται στους πολίτες τρίτων
χωρών που ζητούν να τους επιτραπεί η είσοδος και η διαμονή στην Ελληνική
Επικράτεια προκειμένου να πραγματοποιήσουν έρευνα».

Το Τμήμα Δ’ (Εισδοχή πολιτών τρίτων χωρών για οικογενειακή επανένωση κατά

την Οδηγία 2003/86/ΕΚ του Συμβουλίου της 22ης Σεπτεμβρίου 2003)
περιλαμβάνει κεφ. Α’ (Γενικές διατάξεις) με τα αρθ. 69 έως 77 και κεφ. Β’ (Λοιπές
διατάξεις) με τα αρθ. 78 έως 87. Σύμφωνα με το αρθ. 69 οι διατάξεις των
κεφαλαίων «εφαρμόζονται όταν ο συντηρών κατέχει άδεια διαμονής που έχει
εκδοθεί από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές, διάρκειας ισχύος τουλάχιστον δύο ετών,
η οποία του παρέχει τη δυνατότητα να αποκτήσει δικαίωμα μόνιμης διαμονής,
εφόσον τα μέλη της οικογένειάς του είναι πολίτες τρίτης χώρας, ανεξάρτητα από
το καθεστώς τους». Για την άσκηση του δικαιώματος αυτού, ο συντηρών της
οικογένειας θα πρέπει α) να διαθέτει κατάλυμα ικανό να καλύψει τις ανάγκες
του ιδίου και των μελών της οικογενείας του, β) διαθέτει προσωπικό εισόδημα
σταθερό και τακτικό, επαρκές για τις ανάγκες του ιδίου και της οικογένειάς του,
γ) διαθέτει πλήρη ασφάλιση ασθενείας. Τα μέλη της οικογένειας λαμβάνουν
αρχική άδεια διαμονής ισόχρονη με αυτή του συντηρούντος η οποία κατά την
ανανέωσή της ακολουθεί αυτή του συντηρούντος322. Σύμφωνα με την

322Με εξαίρεση τα μέλη οικογένειας ο συντηρών των οποίων είναι κάτοχος άδειας διαμονής επί
μακρόν διαμένοντες οπότε και οι άδειες των μελών ανανεώνονται ανά τριετία.
~ 123 ~
Αιτιολογική έκθεση, «σημαντική ρύθμιση που εισάγεται στο παρόν άρθρο αφορά
στη μη αναζήτηση επαρκών πόρων κατά την ανανέωση της άδειας διαμονής των
μελών της οικογένειας. Αυτό κρίθηκε σκόπιμο για λόγους προστασίας της ενότητας
της οικογένειας σε περίπτωση που και λόγω της δημοσιονομικής συγκυρίας ο
συντηρών δεν διαθέτει τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους»323. Με το αρθ.
75 ορίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των μελών της οικογένειας,
σημαντικότερο όλων, ως καινούρια ρύθμιση, είναι το δικαίωμα εργασίας των
μελών της οικογένειας, χωρίς να απαιτείται απόφαση έγκρισης εργασίας, όπως
με το προηγούμενο νομικό καθεστώς. Το αρθ. 76 ρυθμίζει ζητήματα που
αφορούν στη χορήγηση αυτοτελούς άδειας διαμονής σε μέλη οικογένειας, υπό
προϋποθέσεις, με σημαντική καινοτομία αυτή της τριετούς ανανέωσης των
αδειών αυτών, ρύθμιση που σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση «στόχο έχει την
προστασία των τέκνων που ενηλικιώνονται και την απλοποίηση των διαδικασιών,
αφού απαλλάσσει τις Υπηρεσίες από το φόρτο που συνεπαγόταν η κατ’ έτος
ανανέωση των εν λόγω αδειών διαμονής και στις πλείστες των περιπτώσεων
οδηγούσε στην απώλεια διαμονής των τέκνων, αφού μετά τη συμπλήρωση του
21ου έτους της ηλικίας αντιμετωπίζονταν αυτοτελώς, ως οικονομικοί μετανάστες».

Οι διατάξεις των αρθ. 78 έως 87, κατά την Αιτιολογική έκθεση, «αποτελούν ένα
πλέγμα εθνικών ρυθμίσεων που αφορούν σε ζητήματα οικογενειακής επανένωσης
που δεν εντάσσονται στο ρυθμιστικό πεδίο της Οδηγίας 2003/86/ΕΚ, αποτελούν
όμως ιδιαίτερα σημαντικές παρεμβάσεις που στο προϊσχύσαν θεσμικό πλαίσιο
αντιμετωπίζονταν αποσπασματικά» και αφορούν κυρίως στη ρύθμιση της
διαμονής στη χώρα μελών οικογένειας Έλληνα. Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η
ρύθμιση του αρθ. 79, με την οποία, κατά την Αιτιολογική έκθεση, «το δικαίωμα
αυτοτελούς άδειας (σ.σ. του αρθ. 76) επεκτείνεται και σε π.τ.χ. που κατά την
ενηλικίωση τους διαμένουν νόμιμα στην Ελλάδα. Η ρύθμιση κρίνεται ιδιαίτερα
σημαντική αφού καταλαμβάνει παιδιά που φιλοξενούνται σε ιδρύματα και
οικοτροφεία τα οποία ενόσω είναι ανήλικα έχουν δικαίωμα διαμονής το οποίο τους
αποστερείται εάν μετά την ενηλικίωσή τους δεν καταφέρουν να ανανεώσουν την
άδεια διαμονής τους για σπουδές ή εργασία, μετατρέποντάς αυτά σε οικονομικούς
μετανάστες».

Με τα αρθ. 82 έως 87, κατά την Αιτιολογική έκθεση, «θεσπίζονται εθνικές

ρυθμίσεις για το δικαίωμα διαμονής π.τ.χ. που είναι μέλη οικογένειας Έλληνα.
Μέχρι τώρα, η Ελλάδα ανήκει στη μειοψηφία των κρατών-μελών της ΕΕ που
εφάρμοζε αναλογικά τα οριζόμενα στην Οδηγία 2004/38/ΕΚ, σχετικά με την
ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών
τους, ανεξαρτήτως ιθαγένειας, και για τα μέλη οικογένειας Έλληνα. Το γεγονός
αυτό δημιούργησε σωρεία προβλημάτων, δεδομένου ότι εθνικό νομικό πλαίσιο
ήταν εναρμονισμένο με το ενωσιακό και η πολιτεία δεν είχε τη δυνατότητα να
θέσει εθνικούς κανόνες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την ολοένα και αυξανόμενη
κατάχρηση δικαιωμάτων που σε πολλές περιπτώσεις άπτονταν ζητημάτων

323βλ. ΚΥΑ οικ.58211/2014 (ΦΕΚ Β’ 3119/20-11-2014), «Ορισμός των κριτηρίων ένταξης που
απαιτούνται κατά την εξέταση αιτημάτων οικογενειακής επανένωσης».
~ 124 ~
δημόσιας τάξης, αφού παρατηρήθηκε ότι μεγάλος αριθμός π.τ.χ. καταχράται του
δικαιώματος, χρησιμοποιώντας ως πρόσχημα την ενότητα της οικογένειας, με
πραγματικό στόχο την είσοδο στην Ελλάδα προκειμένου να αποκτήσει ελεύθερη
πρόσβαση στην αγορά εργασίας και απόδοση δικαιωμάτων που απορρέουν από τις
ευνοϊκότερες διατάξεις της Οδηγίας, τα οποία άλλως δεν θα ήταν δυνατόν να
αποκτήσουν. Έτσι τίθενται προϋποθέσεις αναγνώρισης δικαιώματος διαμονής
υπέρ των μελών της οικογένειας του ημεδαπού, π.τ.χ., οι οποίες σε κάθε περίπτωση
τηρούν τα όρια που επιβάλλονται από το δίκαιο της Ε.Ε. και εφαρμόζονται
σύμφωνα με τις γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου και ιδίως την αρχή την
αναλογικότητας». Σημαντική καινοτομία εντοπίζεται στο αρθ. 87 με το οποίο
πλέον προβλέπεται χορήγηση άδειας διαμονής και στα αδέλφια, πλην των
γονέων, ανήλικων ημεδαπών.

Το Τμήμα Ε’ (Καθεστώς πολιτών τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν

διαμένοντες κατά την Οδηγία 2003/109/ΕΚ της 25ης Νοεμβρίου 2003 και
προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας
2011/51/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Μαΐου
2011 που τροποποιεί την Οδηγία 2003/109/ΕΚ του Συμβουλίου επεκτείνοντας
το πεδίο εφαρμογής της και στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας)
αποτελείται από το κεφ. Α’ (Γενικές διατάξεις) και τα αρθ. 88-106 και το κεφ. Β’
(Λοιπές διατάξεις) και τα αρθ. 107-108. Σύμφωνα με την Αιτιολογική έκθεση, «με
τα αρθ. 88-108 ενσωματώνονται στον Κώδικα οι διατάξεις βάσει των οποίων
εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία με την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2003/109/ΕΚ της
25ης Νοεμβρίου 2003 σχετικά με τους π.τ.χ. που είναι επί μακρόν διαμένοντες και
εναρμονίζεται η ελληνική νομοθεσία με τις διατάξεις της Οδηγίας 2011/51/ΕΕ του
Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Μαΐου 2011 με τις οποίες
επεκτείνεται το πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας 2003/109/ΕΚ και στους δικαιούχους
διεθνούς προστασίας. Στον Κώδικα, πλέον των ρυθμίσεων που αφορούν στη
μεταφορά της Οδηγίας και των ρυθμίσεων που επεκτείνουν το δικαίωμα
χορήγησης άδειας διαμονής επί μακρόν διαμένοντος στους δικαιούχους διεθνούς
προστασίας, εισάγονται βελτιωτικές ρυθμίσεις με τις οποίες απλουστεύονται οι
διαδικασίες, μειώνονται οι απαιτήσεις αναφορικά με το ύψος των επαρκών πόρων
και προβλέπεται διεύρυνση των κριτηρίων σε ό,τι αφορά την ένταξη324 των π.τ.χ.».
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στο αρθ. 108, το οποίο μετά την τροποποίηση
που υπέστη με την παρ. 40, αρθ. 8, ν.4332/2015, διαμορφώνει εκ νέου το
καθεστώς αδειοδότησης των πολιτών τρίτων χωρών ‘δεύτερης γενιάς’,
παραβλέποντας στην ουσία τη νομιμότητα ή μη της διαμονής κατά τη στιγμή
υποβολής της σχετικής αίτησης (και αυξάνοντας και κατά 2 χρόνια το όριο
ηλικίας), μεταφέροντας τη σχετική διάταξη που προέβλεπε η ΚΥΑ 30651/2014
περί χορήγησης άδειας διαμονής για Ανθρωπιστικούς λόγους (αρθ. 1, παρ. 2ε), γι’
αυτό και κατά την ενσωμάτωση της ΚΥΑ αυτής στο σώμα του ν.4251/2014 ως
αρθ. 19Α, με τις διατάξεις του αρθ. 8, παρ. 25, ν.4332/2015, η σχετική αναφορά
στην αδειοδότηση της δεύτερης γενιάς ως περιπτώσεως που χρήζει

324Σχετικά με το ιστορικό των εξετάσεων Πιστοποίησης Γνώσης της Ελληνικής γλώσσας, βλ. τις
παραπομπές στην ανάλυση του κεφ. ΙΓ’ του ν.3386/2005 πιο πάνω.
~ 125 ~
αντιμετώπισης στο πλαίσιο των Ανθρωπιστικών λόγων, ελλείπει325. Με άλλα
λόγια, ενήλικες π.τ.χ. που γεννήθηκαν στην Ελλάδα ή ολοκλήρωσαν επιτυχώς 6
τάξεις ελληνικού σχολείου στην Ελλάδα, υπάγονται πλέον σε ένα ιδιαιτέρως
ευνοϊκό πλαίσιο προστασίας το οποίο τους προφυλάσσει από το να περιέλθουν
στο καθεστώς του ‘οικονομικού μετανάστη’ και να μετά από ενδεχόμενη
απώλεια της νομιμότητας της διαμονής τους να πρέπει να ακολουθήσουν τη
διαδικασία της μετάκλησης326.

Το Τμήμα Στ’ (Εισδοχή π.τ.χ. με σκοπό την απασχόληση υψηλής ειδίκευσης κατά
την Οδηγία 2009/50/ΕΚ) αποτελείται από το κεφ. Α’ (Γενικές διατάξεις) και τα
αρθ. 109-125 και το κεφ. Β’ (Λοιπές διατάξεις) και τα αρθ. 126 και 127. Κατά την
Αιτιολογική έκθεση, «με το άρθρο 111 καθορίζονται οι προϋποθέσεις δικαιώµατος
διαµονής πολίτη τρίτης χώρας που αιτείται τη χορήγηση «Μπλε κάρτας της ΕΕ»
στην Ελλάδα. Ειδικότερα, δύο είναι οι κυριότερες προϋποθέσεις που θέτει η Οδηγία
για την εισδοχή πολίτη τρίτης χώρας µε σκοπό την απασχόληση υψηλής
ειδίκευσης: αφενός η ύπαρξη σύµβασης εργασίας, καθώς η εισδοχή του
ενδιαφερόµενου πραγµατοποιείται µε γνώµονα τη ζήτηση της αγοράς εργασίας,
αφετέρου η κατοχή υψηλών επαγγελµατικών προσόντων είτε πρόκειται για
νοµοθετικά κατοχυρωµένο ή µη επάγγελµα. Στο πλαίσιο αυτό και προκειµένου να
διασφαλιστεί ότι τα κράτη - µέλη δεν αποκλίνουν σηµαντικά από τα κριτήρια
αυτά, καθορίζοντας ένα επίπεδο το οποίο θα ήταν υπερβολικά χαµηλό για υψηλά
ειδικευµένο εργαζόµενο του συγκεκριµένου κράτους-µέλους ή της ΕΕ, όσον αφορά
την αποδοχή της κενής αυτής θέσης (όταν ασκείται κινητικότητα), παρόλο που
αντιστοιχεί στα προσόντα του, προβλέπεται ότι η αµοιβή του πολίτη τρίτης χώρας
δεν θα πρέπει να υπολείπεται ενός κατώτατου ορίου µισθού για απασχόληση
υψηλής ειδίκευσης το οποίο θα προσδιορίζεται και δηµοσιεύεται για το σκοπό
αυτόν και το οποίο θα ισούται µε 1,5 φορές το ύψος του µέσου ακαθάριστου
ετήσιου µισθού στην Ελλάδα.».

Τέλος, το 3ο Μέρος του ν.4251/2014 (Κοινωνική ένταξη, ρυθμίσεις οργανωτικού

χαρακτήρα, μεταβατικές και λοιπές διατάξεις) περιλαμβάνει τρία κεφάλαια, το
κεφ. Α’ (Κοινωνική ένταξη) με τα άρθρα 128 και 129, το κεφ. Β’ (Ρυθμίσεις

325 Σημειώνεται ότι αυτή η διοικητική επιλογή είναι πλήρως εναρμονισμένη και ενισχύει ακόμη
περισσότερο τη στρατηγική στόχευση του Κώδικα και τον 4 ο άξονα της Αιτιολογικής έκθεσης, περί
«διασφάλισης της νομιμότητας διαμονής της δεύτερης γενιάς».
326 Ωστόσο, θα πρέπει αργά ή γρήγορα να υπάρξει ρητή νομοθετική πρόβλεψη σχετικά με τις

περιπτώσεις, λίγες προς το παρόν αλλά υπαρκτές, κατά τις οποίες οι εν λόγω π.τ.χ. επιλέγουν
οικειοθελώς να διακόψουν τους δεσμούς τους με τη χώρα, πλέον κάθε εύλογου χρονικού
διαστήματος (π.χ. πλέον των 2 ή 3 ετών) και επανέρχονται στη χώρα αιτούμενοι την υπαγωγή τους
στο καθεστώς της ‘δεύτερης γενιάς’. Συναφές επίσης είναι το πρόβλημα για π.τ.χ. που
ολοκλήρωσαν 6 τάξεις σχολείου στην Ελλάδα, επέστρεψαν στη χώρα προέλευσής τους για να
συνεχίσουν την υπόλοιπη βασική τους εκπαίδευση ακολουθώντας τους γονείς τους οι οποίοι
εξέπεσαν της νομιμότητας και επανέρχονται σήμερα, να αιτηθούν την υπαγωγή τους στο καθεστώς
αν και το έκτο έτος φοίτησης μπορεί να ολοκληρώθηκε σε χρονική στιγμή πολύ πριν την
ενηλικίωση ή την ημερομηνία αίτησης υπαγωγής. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η στενά γραμματική
ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 108 ενδέχεται να δημιουργήσει φαινόμενα
καταχρηστικότητας.
~ 126 ~
οργανωτικού χαρακτήρα) με τα άρθρα 130327 έως 137 και κεφ. Γ’ (Μεταβατικές
ρυθμίσεις) με τα αρθ. 138 έως 148.

327βλ. ΚΥΑ οικ.30651/2014 (ΦΕΚ Β’ 1453/05-06-2014), «Καθορισμός κατηγορίας άδειας διαμονής

για ανθρωπιστικούς λόγους καθώς και του τύπου, της διαδικασίας και των ειδικότερων
προϋποθέσεων χορήγησής της» και ΚΥΑ οικ.30825/2014 (ΦΕΚ Β’ 1528/06-06-2014),
«Καθορισμός απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση εθνικών θεωρήσεων εισόδου και για
την χορήγηση και ανανέωση τίτλου διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4251/14» καθώς και
τις ΚΥΑ 68019/2015 (ΦΕΚ Β’ 2272/21-10-2015) και ΚΥΑ 27265/2016 (ΦΕΚ Β’ 1914/27-06-
2016) που την τροποποίησαν, ΚΥΑ 24235/2014 (ΦΕΚ Β’ 2181/08-08-2014), «Ρύθμιση ειδικότερων
θεμάτων εθνικών θεωρήσεων εισόδου που περιλαμβάνονται στο Π.Δ. 16/2014», KYA 41711/2014
(ΦΕΚ Β’ 2285/26-08-2014), «Καθορισμός του αρμόδιου οργάνου και της διαδικασίας βεβαίωσης των
προστίμων του Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης», KYA 41712/2014 (ΦΕΚ Β’
2285/26-08-2014), «Καθορισμός ύψους και τρόπου απόδειξης διάθεσης επαρκών πόρων που
προβλέπονται ως προϋπόθεση για τη χορήγηση θεώρησης εισόδου ή χορήγηση/ανανέωση (…)», ΚΥΑ
οικ.49122/2014 (ΦΕΚ Β’ 2657/08-10-2014), «Άδεια διαμονής πολιτών τρίτων χωρών οι οποίοι
εισέρχονται στην Ελλάδα για φοίτηση σε Σχολές Εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών (…)», ΚΥΑ
53969/2014 (ΦΕΚ Β’ 2928/30-10-2014), «Καθορισμός ύψους επένδυσης, αρμόδιας υπηρεσίας και
δικαιολογητικών για την υπαγωγή στις διατάξεις της παρ. Α του αρθ. 16, ν.4251/2014 (…)», ΚΥΑ
51738/2014 (ΦΕΚ Β’ 2947/03-11-2014), «Καθορισμός του ελάχιστου αριθμού ημερομισθίων ή
ελάχιστου χρονικού διαστήματος ασφάλισης ανά ασφαλιστικό φορέα, των αποδεικτικών στοιχείων
(…)» και τις ΚΥΑ 61227/2015 (ΦΕΚ Β’ 2050/18-09-2015) και ΚΥΑ 43366/2016 (ΦΕΚ Β’ 3220/06-
10-2016) που παρέτειναν την ισχύ της, ΚΥΑ 53821/2014 (ΦΕΚ Β’ 2962/04-11-2014), «Καθορισμός
του συνόλου των κινδύνων και των καλυπτόμενων παροχών για την κάλυψη πλήρους ασφάλισης
ασθένειας των πολιτών τρίτων χωρών (…)», ΚΥΑ 61221/2015 (ΦΕΚ Β’ 2050/18-09-2015),
«Καθορισμός κατηγορίας αδειών διαμονής πολιτών τρίτων χωρών, οι οποίοι εισέρχονται στην
Ελλάδα για φοίτηση σε μουσικά εκπαιδευτικά ιδρύματα αναγνωρισμένα από το κράτος (…)», ΚΥΑ
123/2016 (ΦΕΚ Β’ 35/18-01-2016), «Καθορισμός κατηγορίας άδειας διαμονής πολιτών τρίτων
χωρών οι οποίοι κατείχαν άδειες παραμονής ή δελτία ταυτότητας αλλοδαπού που χορηγήθηκαν από
τις υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ», ΚΥΑ 58114/2016 (ΦΕΚ Β’ 4471/30-12-2016), «Ανακαθορισμός
αρμόδιων αρχών έκδοσης αδειών διαμονής που χορηγούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ. 19,
ν.4251/2014, όπως ισχύει», ΚΥΑ 4441/2017 (ΦΕΚ Β’ 406/14-02-2017), «Ρύθμιση θεμάτων για τη
διενέργεια ελέγχων στο πλαίσιο παρακολούθησης της εφαρμογής των διατάξεων του Κώδικα
Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης (ν.4251/2014)» και ΚΥΑ οικ.368/24-01-2018 (ΑΔΑ:
ΩΗΟΘ465ΧΘΕ-ΖΗ9), «Άδειες διαμονής πολιτών τρίτων χωρών, οι οποίοι εισέρχονται στην Ελλάδα
για φοίτηση σε Σχολές Εκπαίδευσης χειριστών, μηχανικών και μελών πληρώματος θαλάμου
επιβατών αεροσκαφών, οι οποίες λειτουργούν με έγκριση (…)», ως εφαρμοστικές αποφάσεις του
αρθ. 136.
~ 127 ~
 Πίνακας ελληνικού328 θεσμικού πλαισίου για τη Μετανάστευση (1849-2018)329
νόμος της 3ης Δεκεμβρίου
1849 FR Sur la naturalization et le séjour des étrangers en France
1849
ν.ΦΠΑ’(581)/1876 (αριθ. Περί συνοικισμού αλλοδαπών οικογενειών κατά την θέσιν Ταβέρνα του δήμου
1876 GR
54/14-12-1876) Βουπρασίων της επαρχίας Ηλείας
ν.ΑΤΞΔ’(1364)/1886 (αριθ.
1886 GR Περί κατατάξεως εις τον στρατόν αλλοδαπών αξιωματικών
87/09-04-1886)
Διάταγμα No. 19897 της
1888 FR Décret relatif aux Étrangers résidant en France.
02/10/1888
νόμος αριθ. 27148 της 8ης
1893 FR Loi relative au séjour des Étrangers en France et à la Protection du travail national
Αυγούστου 1893
Aliens Act, Ch. 13,
1905 EN An Act to amend the Law with regard to Aliens.
11/08/1905
ν.ΓΤΠΗ’(3388)/1909 (ΦΕΚ Α’ Περί προσκλήσεως αλλοδαπών αξιωματικών διά τον οργανισμόν του στρατού της
1909 GR
248/23-10-1909) ξηράς
ν.ΓΥΚΕ(3425)/1909 (ΦΕΚ Α’
1909 GR Περί μετακλήσεως αλλοδαπών αξιωματικών του Ναυτικού
274/21-11-1909)
ν.ΓΥΚς’(3426)/1909 (ΦΕΚ Α’ Περί μετακλήσεως αλλοδαπών ναυπηγού, μηχανικού και αρχιτεχνίτου τορπιλλητών
1909 GR
274/21-11-1909) και αρχιτεχνίτου οπλουργού.
ν.ΓΨΚς’(3726)/1910 (ΦΕΚ Α’
1910 GR Περί μετακλήσεως αλλοδαπών τηλεγραφικών υπαλλήλων
167/12-05-1910)
ν.ΓΨΞΗ’(3768)/1911 (ΦΕΚ Α’
1911 GR Περί προσκλήσεως αλλοδαπών αξιωματικών διά τον στρατόν της ξηράς
72/28-03-1911)
ν.ΓΩΚΔ’(3824)/1911 (ΦΕΚ Α’ Περί μετακλήσεως αλλοδαπών αξιωματικών προς οργάνωσιν της Χωροφυλακής
1911 GR
204/30-07-1911) (Αναδημοσίευσις)
ν.ΓϠΚΖ’(3927)/1911 (ΦΕΚ Α’
1911 GR Περί μετακλήσεως αλλοδαπών διά την γεωργική και δασικήν υπηρεσίαν του Κράτους
285/11-10-1911)
νόμος αριθ. 4359 της 16ης Loi sur l’ exercice des professions ambulantes et la réglementation de la circulation
1912 FR
Ιουλίου 1912 des nomades
ν.ΔΡΒ’(4102)/1912 (ΦΕΚ Α’
1912 GR Περί μετακλήσεως αλλοδαπού οργανωτού των φυλακών
322/10-10-1912)
ν.ΔΡς’(4106)/1912 (ΦΕΚ Α’ Περί συμπληρώσεως της εξ αλλοδαπών δασικής αποστολής και καταρτισμού της
1912 GR
323/11-10-1912) υπηρεσίας αυτής
ν.ΔΡΞ’(4160)/1913 (ΦΕΚ Α’
1913 GR Περί προσλήψεως αλλοδαπών φυλάκων εν τη υπηρεσία των φυλακών
60/03-04-1913)
ν.ΔΡΜΕ’(4145)/1913 (ΦΕΚ Περί μετακλήσεως ειδικών αλλοδαπών προς μελέτην της εγκαταστάσεως του
1913 GR
Α’ 68/11-04-1913) Πολεμικού Ναυστάθμου
ν.ΔΡΜΗ’(4148)/1913 (ΦΕΚ
1913 GR Περί προσλήψεως αλλοδαπών εις την υπηρεσίαν του Β. Ναυτικού
Α’ 68/11-04-1913)
Διάταγμα Νο. 7422 της 2ας Décret relative aux mesures à prendre à l’ égard des étrangers stationnés en
1914 FR
Αυγούστου 1914 France
An Act to enable His Majesty in time of war or imminent national danger or great
Aliens Restriction Act, Ch. emergency by Order in Council to impose Restrictions on Aliens and make such
1914 EN
12, 05/081914 provisions as appear necessary or expedient for carrying such restrictions into
effect.
Διάταγμα Νο. 10909 της 2ας
1917 FR Décret portant création d’ une carte d’ identité à l’ usage des étrangers
Απριλίου 1917
Διάταγμα Νο. 11009 της Décret concernant le recrutement, la circulation et la surveillance de la main-
1917 FR
21ης Απριλίου 1917 d’oeuvre étrangère et coloniale en France
1918 GR ν.1262/1918 (ΦΕΚ Α’ 78/12- Περί προσλήψεως ημεδαπών και αλλοδαπών διά τον Ναυτιλιακόν έλεγχον και

328 Πηγή της ελληνικής μεταναστευτικής νομοθεσίας είναι το γαλλικό δίκαιο σε συνδυασμό με το αγγλικό και
μετέπειτα με κυρωμένες διεθνείς και ευρωπαϊκές συνθήκες. Ο βαθμός επιρροής είναι διαχρονικά τόσο μεγάλος και
προφανής (αντιγραφή αυτούσιων παραγράφων) έτσι ώστε τα σχετικά γαλλικά, αγγλικά, διεθνή και ευρωπαϊκά
νομοθετήματα να ενσωματώνονται στην ίδια λίστα με τα ελληνικά νομοθετήματα υπό τον ενιαίο τίτλο ‘ελληνικό
θεσμικό πλαίσιο’.
329 GR: ελληνικός νόμος, FR: γαλλικός νόμος, ΕΝ: αγγλικός νόμος, EU: Ευρωπαϊκός νόμος, IN: Διεθνής συνθήκη.

Πλην του τονισμού, έχει διατηρηθεί η ορθογραφία των επισήμων εγγράφων, ελληνικών και ξενόγλωσσων, ακόμα κι
αν υπάρχουν προφανή ορθογραφικά/τυπογραφικά λάθη.
128
 04-1918) προσθήκης οικονομικών διατάξεων
Aliens Restriction Act, Ch.
1919 ΕΝ An Act to continue and extend the provisions of the Aliens Restriction Act, 1914
92, 23/12/1919
ν.1977/1920 (ΦΕΚ Α’ 38/13- Περί μετακλήσεως αλλοδαπών καθηγητών προς διδασκαλίαν των ξένων γλωσσών
1920 GR
02-1920) εν ταις εμπορικαίς σχολαίς
ν.2475/1920 (ΦΕΚ Α’
1920 GR Περί μεταναστεύσεως και αποδημίας
214/07-09-1920)
ν.2870/1922 (ΦΕΚ Α’ Περί της παρανόμου μεταφοράς προσώπων ομαδόν ερχομένων εις Ελληνικούς
1922 GR
119/20-07-1922) λιμένας εκ της αλλοδαπής
ν.3275/1925 (ΦΕΚ Α’ 24/29-
1925 GR Περί εγκαταστάσεως και κινήσεως αλλοδαπών εν Ελλάδι
01-1925)
Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του Νόμου 3275 της 24/29
Ν.Δ. της 27ης/09/1925 (ΦΕΚ τροποποιεί το
1925 GR Ιανουαρίου 1925 «περί εγκαταστάσεως και κινήσεως αλλοδαπών εν
Α’ 292/07-10-1925) ν.3275/1925
Ελλάδι»
καταργεί το
Ν.Δ. της 10ης/03/1926 (ΦΕΚ Περί εγκαταστάσεως και κινήσεως αλλοδαπών εν Ελλάδι, Αστυνομικού ν.3275/1925 και
1926 GR
Α’ 90/11-03-1926) ελέγχου, διαβατηρίων και απελάσεων και εκτοπίσεων το Ν.Δ. της 27ης
Σεπτ.
κυρώνει και
Περί κυρώσεως του από 10 Μαρτίου 1926 Ν. Διατάγματος «περί
Ν.Δ. της 17ης/06/1927 (ΦΕΚ τροποποιεί το
1927 GR εγκαταστάσεως και κινήσεως αλλοδαπών εν Ελλάδι αστυνομικού
Α’ 124/23-06-1927) Ν.Δ. της 10ης
ελέγχου, διαβατηρίων και απελάσεων και εκτοπίσεων»
Μαρτίου 1926
ν.4310/1929 (ΦΕΚ Α’ Περί εγκαταστάσεως και κινήσεως αλλοδαπών εν Ελλάδι, αστυνομικού ελέγχου,
1929 GR
287/16-08-1929) διαβατηρίων και απελάσεων και εκτοπίσεων
ν.4756/1930 (ΦΕΚ Α’ Περί τροποποιήσεως των «περί αποδημίας και μεταναστεύσεως» και «περί
1930 GR
170/16-05-1930) διαβατηρίων» νόμων
Π.Δ. της 08ης/03/1931 (ΦΕΚ
1931 GR Περί των απαιτουμένων πιστοποιητικών διά την έκδοσιν διαβατηρίων
Α’ 58/12-03-1931)
ν.5405/1932 (ΦΕΚ Α’ Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του νόμου 4310 «περί τροποποιεί το
1932 GR
121/20-04-1932) εγκαταστάσεως και κινήσεως αλλοδαπών εν Ελλάδι» ν.4310/1929
Α.Ν. της 25ης/01/1936 (ΦΕΚ
1936 GR Περί Συστάσεως Υπηρεσίας Αμύνης του Κράτους
Α’ 58/25-01-1936)
Α.Ν. 46/1936 (ΦΕΚ Α’
1936 GR Περί συστάσεως Υφυπουργείου Εργασίας
379/31-08-1936)
A.N. 320/1936 (ΦΕΚ Α’
1936 GR Περί οργανικών τινών διατάξεων του Υφυπουργείου Δημοσίας Ασφαλείας
498/10-11-1936)
Α.Ν. 376/1936 (ΦΕΚ Α’
1936 GR Περί μέτρων ασφαλείας οχυρών θέσεων
546/18-12-1936)
εφαρμοστικό
Β.Δ. της 07ης/09/1940 (ΦΕΚ Περί οριστικής απομακρύνσεως αλλοδαπών ή μη Ελλήνων την βασιλικό
1940 GR
Α’ 291/12-09-1940) εθνικότητα εγκατεστημένων εν επιτηρουμέναις ζώνες διάταγμα του Α.Ν.
376-1936
Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του Ν.4310)1929 «περί
εγκαταστάσεως και κινήσεως αλλοδαπών εν Ελλάδι, αστυνομικού
ν.719/1948 (ΦΕΚ Α’ 168/28- τροποποιεί το
1948 GR ελέγχου, διαβατηρίων, κτλ», ως ετροποποιήθη διά του Ν.5405)1932 και
06-1948) ν.4310/1929
προσθήκης συναφών προς τον έλεγχον κινήσεως των επιβατών και των
μεταφορικών μέσων διατάξεων
Περί αντικαταστάσεως του εδαφ. α’ του 1ου αρθ. του από 25/01/1936 Α.Ν. ως ούτος
Α.Ν. 870/1949 (ΦΕΚ Α’
1949 GR ετροποποιήθη διά του υπ’ αριθ. 320 Α.Ν. «περί οργανικών τινών διατάξεων του
12/15-01-1949)
Υπουργείου Ασφαλείας»
Ν.Δ. 1096/1949 (ΦΕΚ Α’
1949 GR Περί ασκήσεως του ιατρικού επαγγέλματος υπό αλλοδαπών
225/24-09-1949)
Ν.Δ. 1109/1949 (ΦΕΚ Α’ Περί επεκτάσεως της ισχύος της περί Αλλοδαπών ισχυούσης Νομοθεσίας και εις την
1949 GR
234/30-09-1949) περιφέρειαν Γενικής Διοικήσεως Δωδεκανήσου
Β.Δ. της 22ας/09/ 1951 (ΦΕΚ Περί οργανώσεως και συνθέσεως των Υπηρεσιών Επιλύσεως Εργατικών Διαφορών,
1951 GR
Α’ 262/22-09-1951) Αδειών Εργασίας Αλλοδαπών και Γραφείου Γενικού Διευθυντού
ΚΥΑ 76028/1954 (ΦΕΚ Β’
1954 GR Περί προϋποθέσεων και υποχρεώσεων διά την μετάκλησιν αλλοδαπών καλλιτεχνών
16/25-01-1954)
Β.Δ. της 06ης/09/1954 (ΦΕΚ Α’ Περί καταργήσεως της Γενικής Διευθύνσεως Αλλοδαπών και ιδρύσεως
1954 GR
212/08-09-1954) «Διευθύνσεως Αλλοδαπών»

~ 129 ~
 ν.3185/1955 (ΦΕΚ Α’ 91/16-
1955 GR Περί κέντρων διακοπών και παραθερισμού αλλοδαπών εν Ελλάδι
04-1955)
Ν.Δ. 3989/1959 (ΦΕΚ Α’ Περί κυρώσεως της πολυμερούς Συμβάσεως περί της νομικής βλ. αρθ. 1, παρ.
1959 IN
201/26-09-1959) καταστάσεως των Προσφύγων 1στ, ν.4251/14
βλ. αρθ. 2, παρ.
1961 EU ETS No 35/18-10-1961 European Social Charter
4γ, ν.4251/14
ΠΥΣ 9/1962 (ΦΕΚ Α’ 31/22- Περί εγκρίσεως της εισόδου και παραμονής επί τρίμηνον εν Ελλάδι των υπηκόων της Ν.
1962 GR
02-1962) Ζηλανδίας άνευ προξενικής θεωρήσεως
Α.Ν. 89/1967 (ΦΕΚ Α’
1967 GR Περί εγκαταστάσεως εν Ελλάδι αλλοδαπών Εμποροβιομηχανικών Εταιρειών
132/01-08-1967)
Α.Ν. 448/1968 (ΦΕΚ Α’
1968 GR Περί χορηγήσεως αδείας εργασίας εις αλλοδαπούς εν επειγούση ανάγκη
130/14-06-1968)
Περί κυρώσεως της υπογραφείσης εν Βιέννη την 18ην Απριλίου 1961
Ν.Δ. 503/1970 (ΦΕΚ Α’ βλ. αρθ. 2, παρ.
1970 ΙΝ υπό την αιγίδα του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών Συμβάσεως περί
108/15-05-1970) 1β, ν.4251/14
των διπλωματικών σχέσεων
ην
Περί κυρώσεως της εν Ρώμη την 4 /11/1950 υπογραφείσης Συμβάσεως «διά την
Ν.Δ. 53/1974 (ΦΕΚ Α’
1974 IN προάσπισιν των δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών», ως και
256/20-09-1974)
του Προσθέτου εις αυτήν Πρωτοκόλλου των Παρισίων της 20ης/03/1952
ν.90/1975 (ΦΕΚ Α’ 150/23- Περί κυρώσεως της εν Βιέννη την 24ην Απριλίου 1963 υπογραφείσης βλ. αρθ. 2, παρ.
1975 ΙΝ
07-1975) Διεθνούς Συμβάσεως επί των Προξενικών Σχέσεων 1β, ν.4251/14
Περί κυρώσεως της εν Νέα Υόρκη την 28 Σεπτεμβρίου 1954
ν.139/1975 (ΦΕΚ Α’ 176/25- βλ. αρθ. 1, παρ.
1975 IN υπογραφείσης Διεθνούς Συμβάσεως και του συνοδεύοντος ταύτην
08-1975) 1γ, ν.4251/14
παραρτήματος περί του καθεστώτος των ανιθαγενών
ΥΑ 9768 (ΦΕΚ Β’ 391/21-04- Περί καθιερώσεως νέου τύπου δελτίων αφίξεως και αναχωρήσεως των εφαρμοστική αρθ.
1977 GR
1977) εισερχομένων και εξερχομένων εκ της χώρας ημεδαπών και αλλοδαπών 18 ν.4310/1929
Περί καθορισμού υποχρεώσεων των παρεχόντων τόπον διαμονής εις
ΥΑ 9760/28-134012 (ΦΕΚ Β’ εφαρμοστική αρθ.
1977 GR αλλοδαπούς, τύπου δελτίου αφίξεως – αναχωρήσεως αλλοδαπών εκ
448/16-05-1977) 11, ν.4310/1929
Ξενοδοχείων κλπ. και υποχρεώσεων των Αστυνομικών Υπηρεσιών
για κατοίκους
Π.Δ. 525/1983 (ΦΕΚ Α’ Είσοδος και διαμονή αλλοδαπών στην Ελλάδα σε συμμόρφωση προς τις
1983 GR Ευρωπαϊκών
203/31-12-1983) οδηγίες του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων υπ’ αριθ (…)
χωρών
ν.1426/1984 (ΦΕΚ Α’ 32/21- βλ. αρθ. 2, παρ. 4γ,
1984 GR Για την κύρωση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη
03-1984) ν.4251/2014
Κύρωση Συμφωνίας για την προαγωγή της διμερούς συνεργασίας σε θέματα
ν.1453/1984 (ΦΕΚ Α’ 88/16-
1984 GR εργασίας μεταξύ των Κυβερνήσεων της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Αραβικής
06-1984)
Δημοκρατίας της Αιγύπτου
αρθ. 31 (επιβολή
ν.1473/1984 (ΦΕΚ Α’
1984 GR Μεταρρυθμίσεις στην άμεση και έμμεση φορολογία και άλλες διατάξεις παραβόλων και
127/07-09-1984)
τελών)
ν.1497/1984 (ΦΕΚ Α’ Κύρωση Σύμβασης που καταργεί την υποχρέωση επικύρωσης των Σύμβαση της Χάγης
1984 GR
188/27-11-1984) αλλοδαπών δημοσίων εγγράφων (Apostiile)
Διακίνηση και διαμονή στην Ελλάδα των εργαζομένων υπηκόων των Κρατών Μελών
Π.Δ. 499/1987 (ΦΕΚ Α’
1987 GR των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων και των οικογενειών τους σε συμμόρφωση προς τις
238/31-12-1987)
οδηγίες του Συμβουλίου (…)
κύρωση της
ν.1782/1988 (ΦΕΚ Α’ Κύρωση της Σύμβασης κατά των βασανιστηρίων και άλλων τρόπων Σύμβασης της
1988 ΙΝ
116/03-06-1988) σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας Νέας Υόρκης της
10/12/1984
Π.Δ. 30/1990 (ΦΕΚ Α’ Τροποποίηση και συμπλήρωση διατάξεων του Π.Δ. 525/1983 (…) και Π.Δ. 499/1987
1990 GR
11/05-02-1990) (…)
ν.1909/1990 (ΦΕΚ Α’ Κύρωση της Συμφωνίας κοινωνικής ασφάλειας μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας
1990 GR
163/30-11-1990) και της Ένδοξης Αραβικής Λαϊκής Σοσιαλιστικής Τζαμαχιρίας της Λιβύης
τροποποιεί τα
ν.1941/1991 (ΦΕΚ Α’ 41/18- Τροποποίηση διατάξεων του Ποινικού Κώδικα, του Κώδικα Ποινικής
1991 GR αρθ. 19 και 23
03-1991) Δικονομίας και άλλες διατάξεις
του ν.4310/1929
ν.1975/1991 (ΦΕΚ Α’ Είσοδος-έξοδος, παραμονή, εργασία, απέλαση αλλοδαπών, διαδικασία καταργεί το
1991 GR
184/04-12-1991) αναγνώρισης αλλοδαπών προσφύγων και άλλες διατάξεις ν.4310/1929
εφαρμοστική
ΚΥΑ 4803/13/9-α/1992 (ΦΕΚ Εξαιρέσεις αλλοδαπών από την υποχρέωση τήρησης της διαδικασίας
1992 GR αρθ. 22,
Β’ 397/19-06-1992) προέγκρισης ή εφοδιασμού με άδεια εργασίας
ν.1975/1991

~ 130 ~
 Καθορισμός των κριτηρίων και της διαδικασίας για την εγγραφή και εφαρμοστική
ΚΥΑ 4803/13/4κγ/2006 (ΦΕΚ
1992 GR διαγραφή αλλοδαπών από τον Εθνικό Κατάλογο Ανεπιθυμήτων αρθ. 11,
Β’ 407/26-06-1992)
Αλλοδαπών ν.1975/1991
εφαρμοστική
ΚΥΑ 4803/13/7α/1992 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός λεπτομερειών για την εκτέλεση αποφάσεων απέλασης
1992 GR αρθ. 27,
407/26-06-1992) αλλοδαπών
ν.1975/1991
εφαρμοστική
ΚΥΑ 4803/13/10α/1992 (ΦΕΚ Προϋποθέσεις και διαδικασία εισόδου-εξόδου των υπό ναυτολόγηση ή
1992 GR αρθ. 9,
Β’ 455/15-07-1992) απόλυση αλλοδαπών ναυτικών
ν.1975/1991
Όροι και διαδικασία για τη χορήγηση, ανανέωση και ανάκληση των
εφαρμοστική
ΚΥΑ 4803/13/8-α/1992 (ΦΕΚ αδειών εργασίας σε αλλοδαπούς καθώς και επιβολή χρηματικής
1992 GR αρθ. 21,
Β’ 498/31-07-1992) εγγύησης για έξοδα επαναπατρισμού σε βάρος των καλούντων
ν.1975/1991
αλλοδαπούς
Τρόπος επιβολής, είσπραξης, διαχείρισης και αναπροσαρμογής του εφαρμοστική του
ΚΥΑ 4803/13/13α/1992
1992 GR προστίμου που επιβάλλεται στους εργοδότες και αλλοδαπούς για αρθ. 33,
(ΦΕΚ Β’ 667/11-11-1992)
παραβάσεις της νομοθεσίας περί αλλοδαπών ν.1975/1991
εφαρμοστική
ΚΥΑ 4803/13/17-6/1993 (ΦΕΚ Αρμοδιότητα Υπηρεσιών Υπουργείου Δημοσίας Τάξεως για τη χορήγηση
1993 GR αρθ. 23,
Β’ 2/07-01-1993) αδειών εργασίας για ορισμένες κατηγορίες επαγγελμάτων
ν.1975/1991
Διαδικασία εξέτασης αιτήσεως αλλοδαπού για την αναγνώρισή του ως πρόσφυγα,
Π.Δ. 83/1993 (ΦΕΚ Α’ 36/19-
1993 GR ανάκληση της αναγνώρισης και τρόπος συνεργασίας και ενημέρωσης του
03-1993)
Εκπροσώπου της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα
Τροποποίηση της 4803/13/13α’/11-11-1992 απόφασης των Υπουργών Εξωτερικών,
ΚΥΑ 4803/13/23γ’/1993 (ΦΕΚ
1993 GR Οικονομικών, Εργασίας και Δημόσιας Τάξης «Τρόπος επιβολής, είσπραξης,
Β’ 544/27-07-1993)
διαχείρισης και αναπροσαρμογής (…)»
Τροποποίηση της 4803/13/8-α/29-07-1992 απόφασης των Υπουργών Εξωτερικών,
ΚΥΑ 4803/13/8-ιε/1993 (ΦΕΚ Εργασίας, Υγείας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Δημοσίας Τάξεως
1993 GR
Β’ 696/09-09-2013) «όροι και διαδικασία για τη χορήγηση κλπ αδειών εργασίας σε αλλοδαπούς…» (ΦΕΚ
498 Β’)
Π.Δ. 79/1994 (ΦΕΚ Α’ Τροποποίηση διατάξεων του Π.Δ. 83/1993 (Α’ 36) «Διαδικασία εξέτασης αιτήσεως
1994 GR
56/14-04-1994) αλλοδαπού για την αναγνώρισή του ως πρόσφυγα κλπ»
Υποχρεώσεις πλοιάρχων, ναυτικών πρακτόρων και πλοιοκτητών για εφαρμοστική
KYA 3312.20α/02/94 (ΦΕΚ Β’
1994 GR έξοδα συντήρησης και επαναπατρισμού αλλοδαπών ναυτικών που αρθ. 29, 33, 35,
371/19-05-1994)
εισέρχονται παράνομα στη χώρα ν.1975/1991
εφαρμοστική
ΚΥΑ 33140/1995 (ΦΕΚ Β’
1995 GR Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών εργασίας αλλοδαπών αρθ. 22
181/16-03-1995)
ν.1975/1991
εφαρμοστική
ΥΑ 4803/13/4-μβ’ (ΦΕΚ Β’ Υποχρεώσεις προσώπων που παρέχουν διαμονή σε αλλοδαπούς.
1995 GR αρθ. 30,
918/08-11-1995) Δελτία Άφιξης – Αναχώρησης
ν.1975/1991
Αναθεωρημένος Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης - European Social Charter
1996 EU ETS No 163/3-05-1996
(revised)
Κύρωση Συμφωνίας εποχιακής απασχόλησης εργατικού δυναμικού μεταξύ της
ν.2407/1997 (ΦΕΚ Α’
1996 GR Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της
103/04-06-1996)
Βουλγαρίας καθώς και των Παραρτημάτων αυτής
εφαρμοστική
ΚΥΑ 33357/1996 (ΦΕΚ Β’
1996 GR Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών εργασίας αλλοδαπών αρθ. 22,
442/11-06-1996)
ν.1975/1991
ν.2434/1996 (ΦΕΚ Α’ Μέτρα πολιτικής για την απασχόληση και την επαγγελματική εκπαίδευση
1996 GR αρθ. 16
188/20-08-1996) και κατάρτιση και άλλες διατάξεις
Συμπλήρωση της 4803/13/9-α/28-05-1992 απόφασης των Υπουργών Εργασίας και
ΚΥΑ 34527/1996 (ΦΕΚ Β’
1996 GR Δημόσιας Τάξης «Εξαιρέσεις αλλοδαπών από την υποχρέωση τήρησης της
984/30-10-1996)
διαδικασίας προέγκρισης ή εφοδιασμού με άδεια εργασίας»
ν.2452/1996 (ΦΕΚ Α’ Ρύθμιση θεμάτων προσφύγων κατά τροποποίηση των διατάξεων του ν.1975/1991
1996 GR
283/31-12-1996) και άλλες διατάξεις
εφαρμοστική
ΚΥΑ 33266/1997 (ΦΕΚ Β’
1997 GR Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών εργασίας αλλοδαπών αρθ. 22,
605/18-07-1997)
ν.1975/1991
Κύρωση Συμφωνίας εποχιακής απασχόλησης εργατικού δυναμικού μεταξύ της
ν.2482/1997 (ΦΕΚ Α’ 73/16-
1997 GR Κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της
05-1997)
Αλβανίας

~ 131 ~
 εφαρμοστική
Π.Δ. 124/1997 (ΦΕΚ Α’ Καθιέρωση ταξιδιωτικού εγγράφου (Laissez-Passez) για τους υπό
1997 GR αρθ. 4,
112/03-06-1997) απομάκρυνση αλλοδαπούς υπηκόους τρίτων χωρών
ν.1975/1991
ν.2514/1997 (ΦΕΚ Α’
1997 GR (Προσχώρηση της Ελλάδας στη Σύμβαση Σένγκεν)
140/27-06-1997)
Π.Δ. 358/1997 (ΦΕΚ Α’ Προϋποθέσεις και διαδικασία για τη νόμιμη παραμονή και εργασία αλλοδαπών στην
1997 GR
240/28-11-1997) Ελλάδα που δεν είναι υπήκοοι των Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Π.Δ. 359/1997 (ΦΕΚ Α’
1997 GR Χορήγηση της κάρτας παραμονής περιορισμένης χρονικής διάρκειας σε αλλοδαπούς
240/28-11-1997)
Ψήφισμα σχετικά με τα μέτρα που πρέπει να θεσπισθούν όσον αφορά την
1997 EU C 382/1/16-12-1997
καταπολέμηση των εικονικών γάμων
εφαρμοστική
Π.Δ. 5/1998 (ΦΕΚ Α’ 15/21- Προϋποθέσεις και διαδικασία έλευσης και εγκατάστασης μελών
1998 GR αρθ. 14,
01-1998) οικογένειας αλλοδαπού
ν.1975/1991
εφαρμοστική
ΚΥΑ 33218/1998 (ΦΕΚ Β’
1998 GR Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών εργασίας αλλοδαπών αρθ. 22,
589/15-06-1998)
ν.1975/1991
Τροποποίηση του Π.Δ. 358/97 (Α’ 240) «Προϋποθέσεις και διαδικασία για τη νόμιμη
Π.Δ. 241/98 (ΦΕΚ Α΄180/29-
1998 GR παραμονή και εργασία αλλοδαπών στην Ελλάδα που δεν είναι υπήκοοι των Κρατών-
07-1998)
Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης»
Π.Δ. 242/98 (ΦΕΚ Α΄180/29- Τροποποίηση του Π.Δ. 359/97 (Α’ 240) «Χορήγηση της Κάρτας Παραμονής
1998 GR
07-1998) Περιορισμένης Χρονικής Διάρκειας σε αλλοδαπούς»
Καθορισμός του ύψους του ποσού ημερησίου συναλλάγματος των εφαρμοστική
ΚΥΑ 3011/2/11-ι’ (ΦΕΚ Β’
1998 GR αλλοδαπών υπηκόων χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης για είσοδο αρθ. 6
830/12-08-1998)
στη χώρα μας ν.1975/1991
ν.2676/1999 (ΦΕΚ Α’ 1/05- Οργανωτική και λειτουργική αναδιάρθρωση των φορέων κοινωνικής
1999 GR αρθ. 73
01-1999) ασφάλισης και άλλες διατάξεις
Διαδικασία αναγνώρισης αλλοδαπού ως πρόσφυγα, ανάκληση της αναγνώρισης και
Π.Δ. 61/1999 (ΦΕΚ Α’ απέλαση αυτού, έγκριση εισόδου των μελών της οικογενείας του και τρόπος
1999 GR
63/06-04-1999) συνεργασίας με τον εκπρόσωπο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους
πρόσφυγες στην Ελλάδα
προσθέτει άρθ.
ν.2713/1999 (ΦΕΚ Α’ 89/30- Υπηρεσία Εσωτερικών Υποθέσεων της Ελληνικής Αστυνομίας και άλλες 12Α στο
1999 GR
04-1999) διατάξεις ν.1975/1991 με το
αρθ. 13
εφαρμοστική
ΚΥΑ 33207/1999 (ΦΕΚ Β’
1999 GR Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών εργασίας αλλοδαπών αρθ. 22,
708/19-05-1999)
ν.1975/1991
Όροι, προϋποθέσεις, διαδικασία και διάρκεια της χορήγησης της Κάρτας
ΚΥΑ 33974/1999 (ΦΕΚ Β’
1999 GR Περιορισμένης Χρονικής Διάρκειας στα παιδιά του εδαφίου 2 της παρ. 4 του αρθ. 17
1933/27-10-1999)
του ν.2713/1999 (ΦΕΚ Α’ 89/30-04-1999)
Διοικητική υπαγωγή και λειτουργία του υφιστάμενου στο Λαύριο Αττικής Κέντρου
Π.Δ. 266/1999 (ΦΕΚ Α’
1999 GR Προσφύγων και κοινωνική προστασία των αναγνωρισμένων προσφύγων, των
217/20-10-1999)
αιτούντων άσυλο και των παραμενόντων για ανθρωπιστικούς λόγους.
εφαρμοστική
ΚΥΑ 4803/13/13-λδ’ (ΦΕΚ Β’ Αναπροσαρμογή του προστίμου που επιβάλλεται στους εργοδότες που
2000 GR αρθ. 33,
298/10-03-2000) απασχολούν αλλοδαπούς χωρίς άδεια
ν.1975/1991
Συμπλήρωση της 4803/13/9-1/28-05-92 απόφασης των Υπουργών Εργασίας και
ΚΥΑ 30261 (ΦΕΚ Β’ 366/24-
2000 GR Δημόσιας Τάξης. Εξαιρέσεις αλλοδαπών από την υποχρέωση τήρησης της
03-2000)
διαδικασίας προέγκρισης ή εφοδιασμού με άδεια εργασίας
εφαρμοστική
ΚΥΑ 30426 (ΦΕΚ Β’ 803/30-
2000 GR Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών εργασίας αλλοδαπών αρθ. 22,
06-2000)
ν.1975/1991
L 316/15-12-2000 Σχετικά με τη θέσπιση του «Eurodac» για την αντιπαραβολή δακτυλικών
2000 EU
(2000/2725/EK) αποτυπωμάτων για την αποτελεσματική εφαρμογή της σύμβασης του Δουβλίνου
Συμπλήρωση της 4803/13/9/-α/28-05-1992 απόφασης των Υπουργών Εργασίας και
KYA 30300 (ΦΕΚ Β’ 198/01-
2001 GR Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Δημόσιας Τάξης «Εξαιρέσεις αλλοδαπών από την
03-2001)
υποχρέωση (…)»
ν.2910/2001 (ΦΕΚ Α’ 91/02- Είσοδος και παραμονή αλλοδαπών στην Ελληνική Επικράτεια. Κτήση της ελληνικής
2001 GR
05-2001) ιθαγένειας με πολιτογράφηση και άλλες διατάξεις.
2001 GR ν.2922/2001 (ΦΕΚ Α’ Κύρωση της Συμφωνίας κοινωνικής ασφάλισης μεταξύ της Κυβέρνησης της

~ 132 ~
 135/27-06-2001) Ελληνικής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας
ν.3013/2002 (ΦΕΚ Α’
2002 GR Αναβάθμιση της πολιτικής προστασίας και λοιπές διατάξεις αρθ. 25
102/01-05-2002)
EE L 157/15-06-2002 (ΕΚ Για την καθιέρωση αδειών διαμονής ενιαίου τύπου για τους υπηκόους βλ. αρθ. 1, παρ.
2002 EU
1030/2002) τρίτων χωρών 1ιστ, ν.4251/14
Σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων του ν.2910/2001 όπως
2002 GR Εγγρ.31372/20-08-2002 (Υπ. Εργασίας)
τροποποιήθηκε με το ν.3013/2002
ν.3057/2002 (ΦΕΚ Α’ Τροποποίηση και συμπλήρωση του ν.2725/1999, ρύθμιση θεμάτων
2002 GR αρθ. 82, παρ. 14
239/10-10-2002) Υπουργείου Πολιτισμού και άλλες διατάξεις
Καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, των εγκλημάτων κατά της
ν.3064/2002 (ΦΕΚ Α’ γενετήσιας ελευθερίας, της πορνογραφίας ανηλίκων και γενικότερα της
2002 GR παρ. 7, αρθ. 11
248/15-10-2002) οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής και αρωγή στα θύματα
των πράξεων αυτών.
Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης. Αναβάθμιση του Σώματος
ν.3074/2002 (ΦΕΚ Α’
2002 GR Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης και του Συντονιστικού αρθ. 11
296/04-12-2002)
Οργάνου Επιθεώρησης και Ελέγχου και άλλες διατάξεις.
ν.3103/2003 (ΦΕΚ Α’ 23/29-
2003 GR Έκδοση διαβατηρίων από την Ελληνική Αστυνομία και άλλες διατάξεις αρθ. 23
01-2003)
EE L 31/06-02-2003 Σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη
2003 EU
(2003/9/ΕΚ) μέλη
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 35, παρ. 1, περ, ε’ ν.2910/2001 των αλλοδαπών
ΚΥΑ 17529/2003 (ΦΕΚ Β’
2003 GR εργαζομένων στις εταιρείες που λειτουργούν σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις
184/19-02-2003)
των ν.387/1976, ν.2299/1995, ν.2364/1995
Καθορισμός των κριτηρίων και της διαδικασίας για την εγγραφή και εφαρμοστική του
ΚΥΑ 4000/2/7-α’/2003 (ΦΕΚ Β’
2003 GR διαγραφή αλλοδαπών από τον Εθνικό Κατάλογο Ανεπιθυμήτων αρθ. 49,
392/04-04-2003)
Αλλοδαπών ν.2910/2001
ν.3146/2003 (ΦΕΚ Α’ Οργάνωση και άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των ετεροδημοτών
2003 GR αρθ. 8
125/23-05-2003) και άλλες διατάξεις
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του άρθ. 35, παρ. 1, περ. ε του ν.2910/2001 εφαρμοστική
ΚΥΑ 63574/2003 (ΦΕΚ Β’
2003 GR των αλλοδαπών διευθυντών, στελεχών και λοιπών εν γένει εργαζόμενων αρθ. 35,
793/19-06-2003)
στις αεροπορικές εταιρείες (…) ν.2910/2001
ν.3153/2003 (ΦΕΚ Α’ Ναυτική επαγγελματική εκπαίδευση, κατάρτιση και επιμόρφωση και
2003 GR αρθ. 37
153/19-06-2003) ρύθμιση άλλων θεμάτων αρμοδιότητας του Υπ. Εμπορικής Ναυτιλίας
ν.3169/2003 (ΦΕΚ Α’ Οπλοφορία, χρήση πυροβόλων όπλων από αστυνομικούς, εκπαίδευσή
2003 GR αρθ. 10
189/24-07-2003) τους σε αυτά και άλλες διατάξεις
Εγκ. 38/2003 (αρ.πρωτ.
2003 GR Ανανέωση αδειών εργασίας αλλοδαπών αγρεργατών
14789/27-08-2003)
Εκλογικές δαπάνες κατά τις νομαρχιακές και δημοτικές εκλογές,
ν.3202/2003 (ΦΕΚ Α’
2003 GR οικονομική διοίκηση και διαχείριση των Ο.Τ.Α., θέματα αλλοδαπών και αρθ. 31-32
284/11-12-2003)
άλλες διατάξεις
ν.3207/2003 (ΦΕΚ Α’
2003 GR Ρύθμιση θεμάτων Ολυμπιακής Προετοιμασίας και άλλες διατάξεις αρθ. 1
302/24-12-2003)
ν.3416/2003 (ΦΕΚ Α’ Οργάνωση και άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των ετεροδημοτών
2003 GR αρθ. 8
125/23-05-2003) και άλλες διατάξεις
ΚΥΑ 4865/2004/04 (ΦΕΚ Β’ Ρύθμιση θεμάτων εισόδου, παραμονής και εργασίας αλλοδαπών εργαζομένων για
2004 GR
636/30-04-04) τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004.
ν.3242/2004 (ΦΕΚ Α’ Ρυθμίσεις για την οργάνωση και λειτουργία της Κυβέρνησης, τη
2004 GR αρθ. 25
102/24-05-2004) διοικητική διαδικασία και τους Ο.Τ.Α.
ν.3254/2004 (ΦΕΚ Α’ Ρύθμιση θεμάτων των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων του
2004 GR αρθ. 6
137/22-07-2004) 2004 και άλλες διατάξεις.
Σχετικά με τον τίτλο παραμονής που χορηγείται στους υπηκόους τρίτων χωρών
ΕΕ L 261/19/06-08-2014
2004 EU θύματα εμπορίας ανθρώπων ή συνέργειας στη λαθρομετανάστευση, οι οποίοι
(2004/81/EK)
συνεργάζονται με τις αρμόδιες αρχές
Για θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων για την αναγνώριση και το καθεστώς των
ΕΕ L 304/12/30-09-2004
2004 EU υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως προσφύγων ή ως προσώπων που
(2004/83/EK)
χρήζουν διεθνούς προστασίας για άλλους λόγους
ν.3274/2004 (ΦΕΚ Α’ Οργάνωση και λειτουργία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης
2004 GR αρθ. 34
195/19-10-2004) πρώτου και δεύτερου βαθμού
Παροχή οδηγιών για την ορθή εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα Μετανάστευσης
Εγκ. 12/2014 (αρ.πρωτ.
2004 GR και Κοινωνικής Ένταξης που ισχύουν από την ημερομηνία δημοσίευσής του, ήτοι
οικ.20698/17-04-2014)
των παραγράφων 11 και 12, αρθ. 138, ν.4251/2014

~ 133 ~
 ν.3320/2005 (ΦΕΚ Α’ 48/23- Ρυθμίσεις θεμάτων για το προσωπικό του Δημοσίου και των νομικών
2005 GR αρθ. 23
02-2005) προσώπων του ευρύτερου δημόσιου τομέα και για τους Ο.Τ.Α.
ΚΥΑ οικ.10323/2005 (ΦΕΚ Β’ Επικόλληση αδειών διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών των οποίων η Ελλάδα δεν
2005 GR
802/13-6-2005) αναγνωρίζει τα ταξιδιωτικά τους έγγραφα επί Ειδικού Φύλλου
ν.3386/2005 (ΦΕΚ Α’ Είσοδος, διαμονή και κοινωνική ένταξη υπηκόων τρίτων χωρών στην ελληνική
2005 GR
212/23-08-2005) επικράτεια
Εγκ. 26/2005 (αρ.πρωτ.
2005 GR Εφαρμογή του ν.3386/2005 (ΦΕΚ 212 Α’/23-08-2005)
15888/01-09-2005)
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 15887/2005 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός πρόσθετων δικαιολογητικών για τη χορήγηση άδειας
2005 GR αρθ. 91,
1256/07-09-2005) διαμονής, σύμφωνα με το αρθ. 91, παρ. 11α, ν.3386/2005 (…)
ν.3386/2005
Εγκ. 30/2005 (αρ.πρωτ.
2005 GR Εφαρμογή του ν.3386/2005 (ΦΕΚ 212 Α’/23-08-2005)
19470/20-10-2005)
Εγκ. 31/2005 (αρ.πρωτ.
2005 GR Εφαρμογή του ν.3386/2005 (ΦΕΚ 212 Α’/23-08-2005)
20123/31-10-2005)
Οδηγία 2005/85/ΕΚ (L Σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη
2005 EU
326/13-12-2005) χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα
Καθορισμός απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση και εφαρμοστική του
ΥΑ οικ.24103/2005 (ΦΕΚ Β’
2005 GR ανανέωση της άδειας διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ. 11,
1804/21-12-2005)
ν.3386/2005. ν.3386/2005
Εγκ. 38/2005 (αρ.πρωτ.
2005 GR Εφαρμογή των διατάξεων του ν.3386/2005 (ΦΕΚ 212 Α’/23-08-2005)
24696/23-12-2005)
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 24530/2005 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός δικαιολογητικών για την χορήγηση άδειας διαμονής για
2005 GR αρθ. 90,
1832/27-12-2005) ανάπτυξη επενδυτικής δραστηριότητας
ν.3386/2005
Έγγρ. 6634/1-196292/28-
2005 GR ν.3386/2005 (αρμοδιότητες ΕΛΑΣ)
12-2005 ΕΛ.ΑΣ.
ΥΑ 3497.3/550/ΑΣ εφαρμοστική της
Καθορισμός προϋποθέσεων, δικαιολογητικών και διαδικασίας
2005 GR 4000/2005 (ΦΕΚ Β’ παρ. 7, αρθ. 6
χορήγησης εθνικών θεωρήσεων εισόδου
1912/30-12-2005) ν.3386/2005
Καθορισμός ελάχιστου αριθμού ημερομισθίων ή ελάχιστου χρονικού
διαστήματος ασφάλισης ανά έτος και ασφαλιστικό φορέα για την
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 160/2006 (ΦΕΚ Β’ 6/4- ανανέωση άδειας διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών καθώς και των
2006 GR αρθ. 59,
1-2006) όρων και προϋποθέσεων πρόσβασης στην μισθωτή εργασία και σε
ν.3386/2005
ανεξάρτητη οικονομική δραστηριότητα της περίπτωσης β’ του αρθ. 59
του ν.3386/2005.
Εγκ. 1/2006 (αρ.πρωτ.
2006 GR Εφαρμογή του ν.3386/2005 (ΦΕΚ 212 Α’/23-08-05)
οικ.349/05-01-2006)
εφαρμοστική
ΚΥΑ 30053/2006 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία υπηκόων
2006 GR αρθ. 12 και 14,
68/24-01-2006) τρίτων χωρών για το έτος 2006
ν.3386/2005
2006 GR Εγγρ. οικ.1912/02-02-2006 Εφαρμογή των διατάξεων του ν.3386/2005 – Διαδικασία μετάκλησης
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 1751/2006 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός προϋποθέσεων για την υποβολή δήλωσης έναρξης/μεταβολής
2006 GR αρθ. 90,
218/14-02-2006) εργασιών από υ.τ.χ.
ν.3386/2005
2006 GR Εγγρ. οικ.2860/16-02-2006 Εφαρμογή των διατάξεων του ν.3386/2005 (μετακλήσεις)
Εγκ. 5/2006 (αρ.πρωτ.
2006 GR Εφαρμογή των διατάξεων του ν.3386/2005
οικ.3032/22-02-2006)
Εγκ. 6/2006 (αρ.πρωτ. οικ.
2006 GR Εφαρμογή του ν.3386/2005 (ΦΕΚ 212 Α’/23-08-2005)
11018/01-03-2006)
Για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του δημοσίου τομέα και τη
ν.3448/2006 (ΦΕΚ Α’ 57/15-
2006 GR ρύθμιση θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας αρθ. 26, παρ. 4α
03-2006)
Διοίκησης και Αποκέντρωσης
EE L 105/13-04-2006 Για τη θέσπιση του κοινοτικού κώδικα σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων
2006 EU
(2006/562/ΕΚ) από τα σύνορα (Κώδικας Συνόρων του Σένγκεν)
2006 GR Εγγρ. οικ.5266/29-03-2016 Εφαρμογή των διατάξεων ν.3386/2005 (μετακλήσεις)
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 4415/2006 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ύψους και τρόπου απόδειξης διάθεσης επαρκών πόρων,
2006 GR αρθ. 90,
398/03-04-2006) που προβλέπονται ως προϋπόθεση στις διατάξεις του ν.3386/2005
ν.3386/2005
2006 GR ΚΥΑ 5301/2016 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις εφαρμοστική του

~ 134 ~
 436/10-04-2006) διατάξεις του ν.3386/2005 των εκπαιδευτικών της Ιαπωνικής Σχολής αρθ. 90,
Αθηνών, των εκπαιδευτηρίων των Σχολών Αμερικανικής Παροικίας ν.3386/2005
Αθηνών και των Τούρκων μετακλητών εκπαιδευτικών στα μειονοτικά
σχολεία της Θράκης
EE L 105/1/13-04-2006 Για τη θέσπιση του κοινοτικού κώδικα σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων
2006 EU
(2006/562/EK) από τα σύνορα (κώδικας συνόρων του Σένγκεν)
Εγγρ. 7218/25-04-2016
2006 GR Διαδικασία κατάθεσης αιτήματος για αρχική άδεια διαμονής
ΥΠΕΣ
Εγγρ. 7219/25-04-2016
2006 GR Υποβολή πλαστών δικαιολογητικών
ΥΠΕΣ
εφαρμοστική των
ΚΥΑ 30702/2006 (ΦΕΚ Β’ Συμπλήρωση και τροποποίηση της υπ’ αριθ. 30053/23-01-2006 (ΦΕΚ
2006 GR αρθ. 12, 14, 16,
538/28-04-2006) 68/Β/24-01-2006) ΚΥΑ (…)
ν.3386/2005
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων εφαρμοστική του
ΚΥΑ 7395/2006 (ΦΕΚ Β’
2006 GR χωρών διευθυντών και στελεχών του Γραφείου της Αντιπροσωπείας της αρθ. 90,
559/04-05-2006)
αλλοδαπής τράπεζας Philippine Commercial International Bank (…) ν.3386/2005
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17 ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων εφαρμοστική του
ΚΥΑ 7393/2006 (ΦΕΚ Β’
2006 GR χωρών μελών Διοικητικών Συμβουλίων, διαχειριστών και ανώτατων αρθ. 90,
574/08-05-2006)
διευθυντικών στελεχών επιχειρήσεων της αλλοδαπής (…) ν.3386/2005
Εγκ. 12/2006 (αρ.πρωτ.
2006 GR Εφαρμογή του αρθ. 73 του ν.3386/2005
οικ.8065/10-05-2006)
εφαρμοστική του
ΥΑ οικ.8966/2006 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός του τύπου της βεβαίωσης της παρ.3 του αρθ.11 του
2006 GR αρθ. 11,
692/05-06-2006) ν.3386/2005
ν.3386/2005
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.8901/2006 (ΦΕΚ Β’ χωρών χειριστών και τεχνικών συντηρήσεως υδροπλάνων που
2006 GR αρθ. 90,
695/06-06-2006) απασχολούνται στην εταιρεία «ΠΗΓΑΣΟΣ ΑΕΡΟΠΛΟΪΑ ΕΠΕ» με δ.τ.
ν.3386/2005
«Pegasus Aviation”
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.9408/2006 (ΦΕΚ Β’
2006 GR χωρών εργαζομένων στις εταιρείες που λειτουργούν σύμφωνα με τις αρθ. 90,
669/30-05-2006)
ειδικότερες ρυθμίσεις των ν.387/1976, ν.2299/1995 και ν.2364/1995 ν.3386/2005
Εγκ. 17/2006 (αρ.πρωτ. Ανανέωση αδειών διαμονής για παροχή εξαρτημένης απασχόλησης και παροχής
2006 GR
10433/06-06-2006) υπηρεσιών ή έργου – Υπολογισμός ελάχιστων ημερών ασφάλισης
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.10977/2006 (ΦΕΚ Β’ χωρών διευθυντών και στελεχών που εργάζονται στην εταιρεία
2006 GR αρθ. 90,
803/03-07-2006) «KONCAR POWER PLANT AND ELECTRIC TRACTION
ν.3386/2005
ENGINEERING Co Ltd» (…)
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ. 12760/2006 (ΦΕΚ χωρών, διευθυντών, στελεχών και λοιπών εργαζομένων στις
2006 GR αρθ. 90,
Β’ 881/11-07-2006) αεροπορικές εταιρείες που λειτουργούν δυνάμει των διακρατικών
ν.3386/2005
συμφωνιών (…)
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ. 12762/2006 (ΦΕΚ
2006 GR χωρών εργαζομένων στην «Κοινοπραξία HANWHA-ROTEM» η οποία αρθ. 90,
Β’ 881/11-07-2006)
έχει αναλάβει το έργο «Προμήθεια νέων συρμών μετρό» (…) ν.3386/2005
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις εφαρμοστική του
ΚΥΑ 11702/2006 (ΦΕΚ Β’
2006 GR ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών που φοιτούν ή αρθ. 90,
892/12-07-2006)
έχουν αποφοιτήσει από δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα ν.3386/2005
ΠΔ 131/2006 (ΦΕΚ Β’ Εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 2003/86/ΕΚ σχετικά με το
2006 GR
143/13-07-2006) δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 11962/2006 (ΦΕΚ Β’ χωρών διευθυντών, στελεχών και τεχνικών της εταιρείας «THE LOUIS
2006 GR αρθ. 90,
928/17-07-2006) BERGER GROUP INC» η οποία έχει προσληφθεί ως σύμβουλος
ν.3386/2005
διαχείρισης της «ΠΑΘΕ» (…)
Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2003/109/ΕΚ της 25ης
ΠΔ 150/2006 (ΦΕΚ Α’
2006 GR Νοεμβρίου 2003, σχετικά με το καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί
160/31-07-2006)
μακρόν διαμένοντες
εφαρμοστική των
ΚΥΑ 31162/2006 (ΦΕΚ Β’ Συμπλήρωση και τροποποίηση της υπ’ αριθ. 30053/23-01-2006 (ΦΕΚ
2006 GR αρθ. 12, 14, 16
1119/17-08-2006) 68/Β’/24-01-2006) ΚΥΑ (…)
ν.3386/2005
Εγκ. 33/2006 (αρ.πρωτ. Εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ. υπ’ αριθ. 131 (ΦΕΚ 143 Α’) «Εναρμόνιση της
2006 GR
17684/08-09-2006) ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 2003/86/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα

~ 135 ~
 οικογενειακής επανένωσης»
Καθορισμός των κριτηρίων και της διαδικασίας για την εγγραφή και εφαρμοστική του
ΚΥΑ 4000/4/32-ιβ’/2006
2006 GR διαγραφή αλλοδαπών από τον Εθνικό Κατάλογο Ανεπιθύμητων αρθ. 82,
(ΦΕΚ Β’ 1353/14-09-2006)
Αλλοδαπών ν.3386/2005
Εγκ. 33/2006 (αρ.πρωτ.
2006 GR Συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 33/2006 εγκυκλίου
18497/20-09-2006)
Υπαγωγή στις ρυθμίσεις του αρθ. 17, ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.18829/2006 (ΦΕΚ Β’ χωρών διευθυντών, στελεχών και εργαζομένων στην εταιρεία “NIPPPON
2006 GR αρθ. 90,
1426/27-09-2006) KAIJI KYOKAI” που λειτουργεί σύμφωνα με τις ειδικότερες ρυθμίσεις του
ν.3386/2005
Π.Δ. 32/1997 (…)
Εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ. υπ’ αριθ. 150 (ΦΕΚ 160 Α’) «Προσαρμογή της
Εγκ. 47/2006 (αρ.πρωτ.
2006 GR ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2003/169/ΕΚ της 25ης Νοεμβρίου 2003, σχετικά
21585/07-11-2006)
με το καθεστώς υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι είναι επί μακρόν διαμένοντες»
Καθορισμός του τύπου ειδικής βεβαίωσης που χορηγείται σε υπηκόους εφαρμοστική του
ΚΥΑ 21535/2006 (ΦΕΚ Β’
2006 GR τρίτων χωρών για τους οποίους έχει εκδοθεί προσωρινή διαταγή αρθ. 90,
1677/16-11-2006)
αναστολής ή έχει χορηγηθεί αναστολή από το Διοικητικό Πρωτοδικείο ν.3386/2005
Διαδικασία χορήγησης και ανανέωσης άδειας διαμονής για την παρακολούθηση
Εγκ. 54/2006 (αρ.πρωτ.
2006 GR αδιαβάθμητου εκπαιδευτικού επιπέδου προγραμμάτων σε εργαστήρια ελευθέρων
22898/22-12-2006)
σπουδών
EE L 381/4/28-12-2006 Σχετικά με τη δημιουργία, τη λειτουργία και τη χρήση του Συστήματος Πληροφοριών
2006 EU
(2006/1987/EK) Σένγκεν δεύτερης γενιάς (SIS II)
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 30183/2007 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία υπηκόων
2007 GR αρθ. 14,
119/01-02-2007) τρίτων χωρών για το έτος 2007
ν.3386/2005
ν.3536/2007 (ΦΕΚ Α’ 42/23- Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής πολιτικής και λοιπών ζητημάτων
2007 GR
02-2007) αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης
Εγκ. 22/2007 (αρ.πρωτ. Ένταξη στην Ε.Ε. της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Μεταβατικές ρυθμίσεις για την
2007 GR
5515/13-03-2007) ελεύθερη κυκλοφορία εργαζομένων, υπηκόων Βουλγαρίας και Ρουμανίας
ΚΥΑ 5652/2007 (ΦΕΚ Β’ Παράταση της προθεσμίας υπαγωγής στις διατάξεις της υπ’ αριθ. 11702/23-06-2006
2007 GR
416/26-03-2007) (ΦΕΚ Β’ 892/12-07-2006) ΚΥΑ
Εγκ. 30/2007 (αρ.πρωτ.
2007 GR Ειδικές ρυθμίσεις θεμάτων μεταναστευτικής πολιτικής (ν.3536/07)
8173/17-04-2007)
Καθορισμός δικαιολογητικών για τη χορήγηση άδειας διαμονής, εφαρμοστική του
ΥΑ 7921/2007 (ΦΕΚ Β’
2007 GR σύμφωνα με το αρθ. 18, παρ. 4 του ν.3536/2007 (ΦΕΚ 42 Α’/23-02- αρθ. 18,
687/03-05-2007)
2007) ν.3536/2007
Εφαρμογή των διατάξεων της αριθ. 11702/06 (ΦΕΚ 892/Β’/12-07-2006) ΚΥΑ περί
Εγκ. 36/2007 (αρ.πρωτ. «Καθορισμού της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμ΄σιεις του
2007 GR
11402/31-05-2007) ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών που φοιτούν ή έχουν αποφοιτήσει από
δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα».
Εγκ. 37/2007 (αρ.πρωτ. Επιστροφή εγγυητικών επιστολών που κατατέθηκαν κατά τη διαδικασία μετάκλησης
2007 GR
11486/31-05-2007) υπηκόων τρίτων χωρών για εποχιακή απασχόληση
εφαρμοστική
ΚΥΑ οικ.30975/2007 (ΦΕΚ Β’ Συμπλήρωση και τροποποίηση της υπ’ αριθ. 30183/31-1-2007 (ΦΕΚ
2007 GR αρθ. 12, 14, 16,
869/04-06-2007) 119/τ.Β’/01-02-2007) ΚΥΑ
ν.3386/2005
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.10486/2007 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός του αρμόδιου οργάνου και της διαδικασίας βεβαίωσης των
2007 GR αρθ. 90,
901/07-06-2007) προστίμων του ν.3386/2005
ν.3386/2005
ΠΔ 106/2007 (ΦΕΚ Β’ 135/21- Ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή στην ελληνική επικράτεια των πολιτών της
2007 GR
06-2007) Ευρωπαϊκής Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους
Τροποποίηση της υπ’ αριθ. 24103/2005 (ΦΕΚ Β’ 1804) ΥΑ περί εφαρμοστική του
ΥΑ οικ.13703/2007 (ΦΕΚ Β’
2007 GR «Καθορισμού απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση και αρθ. 11,
1135/06-07-2007)
ανανέωση άδειας διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3386/2005» ν.3386/2005
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.13096/2007 (ΦΕΚ Β’ ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι
2007 GR αρθ. 90,
1263/24-07-2007) διέμεναν, νομίμως, στην Ελλάδα για λόγους οικογενειακής επανένωσης
ν.3386/2005
και αναχώρησαν από τη Χώρα (…)
L 205/63/07-08-2007 Απόφαση σχετικά με την εγκατάσταση, τη λειτουργία και τη χρήση του συστήματος
2007 EU
(2007/533/ΔΕΥ) πληροφοριών Σένγκεν δεύτερης γενιάς (SIS II)
Εγκ. 53/2007 (αρ.πρωτ. 09- Παροχή διευκρινίσεων για την εφαρμογή των διατάξεων του ν.3386/2005, όπως
2007 GR
08-2007) τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τις διατάξεις του ν.3536/2007

~ 136 ~
 Πιστοποίηση της γνώσης της ελληνικής γλώσσας και στοιχείων της
ΥΑ οικ.16928/2007 (ΦΕΚ Β’ ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού υπηκόων τρίτων εφαρμοστική του
2007 GR
1638/17-08-2007) χωρών, προκειμένου ν’ αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν ν.3386/2005
διαμένοντος
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 16703/2007 (ΦΕΚ Β’ ρυθμίσεις του ν.3386/2005 αμερικανών υπηκόων που εισέρχονται στην
2007 GR αρθ. 90,
1623/17-08-2007) Ελλάδα στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Αμερικανικού
ν.3386/2005
Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (…)
εφαρμοστική των
ΚΥΑ 31564/2007 (ΦΕΚ Β’ Συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 30183/31-01-2007 (ΦΕΚ 119/Β’/1-2-2007)
2007 GR αρθ. 12, 14, 16,
1671/23-08-2007) ΚΥΑ (…)
ν.3386/2005
Ρυθμίσεις θεμάτων Ανεξάρτητων Αρχών, Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας τροποποιεί το
ν.3613/2007 (ΦΕΚ Α’ 263/23-
2007 GR Διοίκησης, Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης και ν.3536/2007 με το
11-2007)
λοιπών ζητημάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών αρθ. 28
Καθορισμός του απαιτούμενου ημερησίου συναλλάγματος για την είσοδο εφαρμοστική
ΚΥΑ 3021/22/10-στ’ (ΦΕΚ Β’
2007 GR στην ελληνική επικράτεια αλλοδαπών υπηκόων χωρών μη μελών της αρθ. 70,
2511/31-12-2017)
Ευρωπαϊκής Ένωσης ν.3386/2005
Εγκ. 1/2008 (αρ.πρωτ.
2008 GR Μεταβολή στοιχείων ταυτότητας υπηκόων τρίτων χωρών
οικ.303/07-01-2008)
εφαρμοστική
ΚΥΑ 6997/146/2008 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία υπηκόων
2008 GR αρθ. 12 και 14,
147/30-01-2008) τρίτων χωρών για το έτος 2008
ν.3386/2005
ΚΥΑ 1906/2008 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ειδικότερων θεμάτων λειτουργίας Διυπουργικής Επιτροπής εφαρμοστική του
2008 GR
168/05-02-2008) της παρ. 1, αρθ. 3, ν.3386/2005 (…) ν.3386/2005
Εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ. 106/2007 (ΦΕΚ Α’ 135/21-06-2007) σχετικά με
Εγκ. 10/2008 (αρ.πρωτ.
2008 GR την «Ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή στην ελληνική επικράτεια των πολιτών της
4174/28-02-2008)
Ευρωπαϊκής Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους»
ν.3649/2008 (ΦΕΚ Α’ 39/03-
2008 GR Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών και άλλες διατάξεις αρθ. 25
03-2008)
Τροποποίηση και συμπλήρωση των διατάξεων της υπ’ αριθ. 16928/2007
ΚΥΑ 999/2008 (ΦΕΚ Β’ εφαρμοστική του
2008 GR απόφασης (…) που αφορά στην «Πιστοποίηση της γνώσης της
353/04-03-2008) ν.3386/2005
ελληνικής γλώσσας (…)»
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων στις ρυθμίσεις του
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.5512/2008 (ΦΕΚ Β’ ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών, επαγγελματιών
2008 GR αρθ. 90,
481/18-03-2008) ποδοσφαιριστών, οι οποίοι υπογράφουν συμβόλαιο συνεργασίας με
ν.3386/2005
ΠΑΕ επαγγελματικής κατηγορίας
Εγκ. 21/2008 (αρ.πρωτ.
2008 GR Εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 28 του ν.3613/2007
οικ.8146/11-04-2008)
EE L 115/29-04-2008 (EK
2008 EU Τροποποίηση του ΕΚ 1030/2002 περί ενιαίου τύπου αδειών διαμονής
380/2008)
Καθορισμός των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη και της διαδικασίας
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ. 12311/2008 (ΦΕΚ Β’ κατάρτισης της έκθεσης της παρ. 3, αρθ. 14, ν.3386/2005 καθώς και των
2008 GR αρθ. 14,
1063/09-06-2008) ειδικότερων όρων για τη μετάκληση για εξαρτημένη εργασία υπηκόων
ν.3386/2005
τρίτων χωρών
εφαρμοστική
ΚΥΑ οικ.40048/2008 (ΦΕΚ Β’
2008 GR Συμπλήρωση και διόρθωση της υπ’ αριθ. 6997/146/30-01-2008 ΚΥΑ αρθ. 12 και 14,
1069/10-06-2008)
ν.3386/2005
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 11762/2008 (ΦΕΚ Β’ ρυθμίσεις του ν.3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι
2008 GR αρθ. 90,
1126/18-06-2008) εισέρχονται στην Ελλάδα για φοίτηση σε Σχολές Εκπαίδευσης χειριστών
ν.3386/2005
αεροσκαφών (…)
Καθορισμός των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη και της διαδικασίας κατάρτισης
Εγκ. 34/2008 (αρ.πρωτ.
2008 GR της έκθεσης της παρ. 3 του αρθ. 14, ν.3386/2005 καθώς και των ειδικότερων όρων
24/07-2008)
για τη μετάκληση για εξαρτημένη εργασία υπηκόων τρίτων χωρών
Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2004/83/ΕΚ
του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 για τη θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων για
ΠΔ 96/2008 (ΦΕΚ Β’ 152/30-
2008 EU την αναγνώριση και το καθεστώς των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως
07-2008)
προσφύγων ή ως προσώπων που χρήζουν διεθνούς προστασίας για άλλους λόγους
(L304/30-09-2004)
Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2004/114/ΕΚ σχετικά με τις
ΠΔ 101/2008 (ΦΕΚ Β’ 157/31-
2008 EU προϋποθέσεις εισδοχής υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό τις σπουδές ή την
07-2008)
εθελοντική υπηρεσία

~ 137 ~
 Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις διατάξεις εφαρμοστική του
ΚΥΑ 16343/2008 (ΦΕΚ Β’
2008 GR του Ν. 3386/05 των εκπαιδευτικών στο σχολείο Φιλιππίνων στην Ελλάδα με αρθ. 90
1563/06-08-2008)
επωνυμία "KATIPUNAN PHILIPPINES CULTURAL ACADEMY (KAPHILCA)" ν.3386/2005
ΚΥΑ 56177/869 (ΦΕΚ Β’ Συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 6997/146/30-01-2008 ΚΥΑ «Καθορισμός ανώτατου
2008 GR
1636/14-08-2008) αριθμού αδειών διαμονής (…)»
Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2005/71/ΕΚ της 12ης
Π.Δ. 128/2008 (ΦΕΚ Α’
2008 GR Οκτωβρίου 2005, σχετικά με την ειδική διαδικασία εισδοχής υπηκόων τρίτων χωρών
190/15-09-2008)
για σκοπούς επιστημονικής έρευνας
Συμβούλιο της ΕΕ,
2008 EU Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο
24/10/1998
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.22466/2008 (ΦΕΚ Β’ ρυθμίσεις του ν.3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών που θα
2008 GR αρθ. 90
2191/23-10-2008) στελεχώσουν τις Κοινές Τεχνικές Γραμματείες στο πλαίσιο των
ν.3386/2005
Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (…)
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.22468/2008 (ΦΕΚ Β’ του ν. 3386/05 των υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι απασχολούνται σε
2008 GR αρθ. 90
2191/23-10-2008) θυγατρικές εταιρείες, εγκαταστημένες σε τρίτη χώρα, της μητρικής ελληνικής
ν.3386/2005
εταιρείας με την επωνυμία "ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΑ ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ ΤΙΤΑΝ"
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις ρυθμίσεις εφαρμοστική του
ΚΥΑ 22467/2008 (ΦΕΚ Β’ 29-
2008 GR του Ν. 3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών, που καταγγέλλουν παράνομες αρθ. 90
10-2008)
πράξεις καθώς και ανηλίκων (…) ν.3386/2005
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 22470/2008 (ΦΕΚ Β’ 29- ρυθμίσεις του Ν. 3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι
2008 GR αρθ. 90
10-2008) απασχολούνται σε αλλοδαπές εταιρείες (…) «ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΒΕΣ»
ν.3386/2005
(…)
ΠΔ 167/2008 (ΦΕΚ Α’ 223/4- Συμπλήρωση ΠΔ 131/2006 «Εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με την Οδηγία
2008 GR
11-2008) 2003/86/ΕΚ του Συμβουλίου σχετικά με το δικαιώμα οικογενειακής επανένωσης»
ΚΥΑ 75321/1175 (ΦΕΚ Β’ Συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 6997/146/30-01-2008 ΚΥΑ «Καθορισμός ανώτατου
2008 GR
2294/11-11-2008) αριθμού αδειών διαμονής (…)»
ν.3731/2008 (ΦΕΚ Α’ 263/23- Αναδιοργάνωση της δημοτικής αστυνομίας και ρυθμίσεις λοιπών
2008 GR αρθ. 37-40
12-2009) θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Εσωτερικών
Συμπλήρωση της υπ’ αριθ. οικ. 12311/08/03-06-2008 (ΦΕΚ 1063/Β’)
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ. 27846/2008 (ΦΕΚ Β’ ΚΥΑ «Καθορισμός των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη και της
2008 GR αρθ. 14,
2608/23-12-2008) διαδικασίας κατάρτισης της έκθεσης της παρ. 3, αρθ. 14, ν.3386/2005
ν.3386/2005
(…)»
ΕΕ L 348/98/24-12-2008 Σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη μέλη για την επιστροφή
2008 EU
(2008/115/EK) των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών
Καθορισμός απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση και εφαρμοστική του
ΚΥΑ 933/2009 (ΦΕΚ Β’ 53/19-
2009 GR ανανέωση της άδειας διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ. 11,
01-2009)
ν.3386/2005 όπως ισχύει. ν.3386/2005
εφαρμοστική του
ΥΑ 1719/2009 (ΦΕΚ Β’ 91/26-
2009 GR Παραπομπή υποθέσεων στην Επιτροπή του αρθ. 89 του ν.3386/2005 αρθ. 90
01-2009)
ν.3386/2005
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.1356/2009 (ΦΕΚ Β’ Τροποποίηση της υπ’ αριθ. 160/03-01-2006 ΚΥΑ περί «Καθορισμού
2009 GR αρθ. 59,
114/27-01-2009) ελάχιστου αριθμού…»
ν.3386/2005
Καθορισμός δικαιολογητικών για την υπαγωγή στο καθεστώς του επί
KYA 1768/2009 (ΦΕΚ Β’ εφαρμοστική του
2009 GR μακρόν διαμένοντος βάσει των διατάξεων της παρ. 7 αρθ. 40
144/30-01-2009) ν.3731/2008
ν.3731/2008
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 5899/2009 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία υπηκόων
2009 GR αρθ. 12, 14, 16,
236/11-02-2009) τρίτων χωρών για το έτος 2009
ν.3386/2005
Εγκ. 15/2009 (αρ.πρωτ.
2009 GR Εφαρμογή των διατάξεων του ν.3731/2008 (ΦΕΚ Α’ 263/23-12-2008)
οικ.8754/03-04-2009)
Εγκ. 16/2009 (αρ.πρωτ. Υποβολή ερωτημάτων από Περιφερειακές Υπηρεσίες και ΟΤΑ στη Γενική Δ/νση
2009 GR
9634/10-04-2009) Μεταναστευτικής Πολιτικής και Κοινωνικής Ένταξης του Υπουργείου Εσωτερικών
ΚΥΑ 11979/2009 (ΦΕΚ Β’ Συμπλήρωση και διόρθωση της αριθ. 5899/153/6-02-2009 ΚΥΑ «Καθορισμός
2009 GR
709/15-04-2009) ανώτατου αριθμού (…)»
Κατάπτωση εγγυητικών επιστολών που έχουν κατατεθεί από εργοδότες για την
2009 GR Εγγρ. 11332/29-04-2009 ΥΠΕΣ
μετάκληση υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό την παροχή εργασίας.
2009 GR Εγκ. 28/2009 (αρ.πρωτ. Συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 15/2009 εγκυκλίου «Εφαρμογή των διατάξεων του

~ 138 ~
 14239/01-06-2009) ν.3731/2008 (ΦΕΚ 263/Α/23-12-2008)
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 13689/2009 (ΦΕΚ Β’ ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών οι οποίοι
2009 GR αρθ. 90
1060/02-06-2009) απασχολούνται στην εταιρεία με την επωνυμία «ARGO ΑΝΩΝΥΜΗ
ν.3386/2005
ΑΕΡΟΠΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ» (…)
Οδηγία 2009/50/ΕΚ σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής βλ. αρθ.109-127,
2009 EU EE L 155/18-06-2009
υπηκόων τρίτων χωρών με σκοπό την απασχόληση υψηλής ειδίκευσης ν.4251/2014
Σχετικά με την επιβολή ελάχιστων προτύπων όσον αφορά τις κυρώσεις και τα μέτρα
ΕΕ L 168/2430-06-2009
2009 EU κατά των εργοδοτών που απασχολούν παράνομα διαμένοντες υπηκόους τρίτων
(2009/52/EK)
χωρών
Εγκ. 34/2009 (αρ.πρωτ.
2009 GR Χρήση νέων εντύπων αιτήσεων για τους υπηκόους τρίτων χωρών
17782/08-07-2009)
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 17136/2009 (ΦΕΚ Β’ ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών, νομίμων
2009 GR αρθ. 90
1372/10-07-2009) εκπροσώπων, διευθυντών (…) οι οποίοι απασχολούνται στην
ν.3386/2005
αεροπορική εταιρεία της Δημοκρατίας της Μολδαβίας
Μεταρρυθμίσεις στην οργάνωση της Ιατροδικαστικής Υπηρεσίας, στη
ν.3772/2009 (ΦΕΚ Α’ 112/10-
2009 GR θεραπευτική μεταχείριση χρηστών ναρκωτικών ουσιών και άλλες βλ. αρθ. 48
07-2009)
διατάξεις
EE L 243/15-09-2009
2009 EU Κώδικας θεωρήσεων
(2009/810/EK)
Τροποποίηση της υπ’ αριθ. οικ.12311/08/03-06-2008 ΚΥΑ περί
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.17590/2009 (ΦΕΚ Β’ «Καθορισμού των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη και της
2009 GR αρθ. 14
1423/16-07-2009) διαδικασίας κατάρτισης της έκθεσης της παρ. 3, αρθ. 14, ν.3386/2005
ν.3386/2005
(…)»
εφαρμοστική των
ΚΥΑ 4000/4/46-α’/2009 (ΦΕΚ Καθορισμός λεπτομερειών για την εκτέλεση διοικητικών και δικαστικών
2009 GR αρθ. 80 και 82,
Β’ 1535/27-07-2009) αποφάσεων απέλασης αλλοδαπών.
ν.3386/2005
εφαρμοστική της
KYA 10575/2009 (ΦΕΚ Β’ Συμπλήρωση της υπ’ αριθ. 8966/18-05-2006 (ΦΕΚ 692/τ.Β’) υπουργικής
2009 GR παρ. 2, αρθ. 11,
1828/03-09-2009) απόφασης
ν.3386/2005
Ρυθμίσεις θεμάτων προσωπικού με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου
ν.3801/2009 (ΦΕΚ Α’
2009 GR αορίστου χρόνου και άλλες διατάξεις οργάνωσης και λειτουργίας της αρθ. 43-44
163/04-09-2009)
Δημόσιας Διοίκησης
EE L 243/15-09-2009
2009 EU Κώδικας θεωρήσεων (Κανονισμός 810/2009)
(2009/810/ΕΚ)
εφαρμοστική
ΚΥΑ 2306/109 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία υπηκόων
2010 GR αρθ. 12, 14, 16,
98/03-02-2010) τρίτων χωρών για το έτος 2010
ν.3386/2005
Σύγχρονες διατάξεις για την Ελληνική Ιθαγένεια και την πολιτική
ν.3838/2010 (ΦΕΚ Α’ 49/24-
2010 GR συμμετοχή ομογενών και νομίμως διαμενόντων μεταναστών και άλλες αρθ. 14-21
03-2010)
ρυθμίσεις
Εγκ. 5/2010 (αρ.πρωτ.
2010 GR Εφαρμογή των διατάξεων του ν.3801/2009 (ΦΕΚ Α’ 163)
οικ.9703/28-04-2010)
Άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι από τους ομογενείς και τους
Εγκ. 6/2010 (αρ.πρωτ.
2010 GR νομίμως διαμένοντες υπηκόους τρίτων χωρών για την ανάδειξη των αιρετών
24592/07-05-2010)
οργάνων της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης
ν.3846/2010 (ΦΕΚ Α’
2010 GR Εγγυήσεις για την εργασιακή ασφάλεια και άλλες διατάξεις αρθ. 14
66/11/05/2010)
ΚΥΑ 4000/3/10-ξζ΄ (ΦΕΚ βλ. αρθ. 81,
2010 GR Παραμονή και εργασία ομογενών από Αλβανία
Β’665/17-05-2010) ν.4251/2014
Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2005/36/ΕΚ του
Π.Δ. 38/2010 (ΦΕΚ Α’ βλ. αρθ. 1, παρ.
2010 EU Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Σεπτεμβρίου
78/25-05-2010) 1νβ, ν.4251/14
2005, σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων
Εγκ. 7/2010 (αρ.πρωτ. 27-
2010 GR Εφαρμογή των διατάξεων του ν.3838/2010 (ΦΕΚ Α’ 49)
05-2010)
ν.3852/2010 (ΦΕΚ Α’ 87/07- Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης
2010 GR αρθ. 78
06-2010) Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης
Ρυθμίσεις για τη διεξαγωγή της διαδικασίας πιστοποίησης γνώσης της Ελληνικής
ΥΑ 2044/2010 (ΦΕΚ Β’
2010 GR γλώσσας και στοιχείων της ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού
814/10-06-2010)
υπηκόων τρίτων χωρών, προκειμένου να αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν

~ 139 ~
 διαμένοντος, του έτους 2010
Χορήγηση ειδικής βεβαίωσης σε υπηκόους τρίτων χωρών στους
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 4000/3/65-κα’/2010 οποίους έχει επιβληθεί ο περιοριστικός όρος της υποχρέωσης
2010 GR αρθ. 90
(ΦΕΚ Β’ 916/23-06-2010) εμφάνισης στον ανακριτή κατά τροποποίηση της υπ’ αριθ. 21535 από 7-
ν.3386/2005
11-2006 ΚΥΑ (Β’ 1677)
ν.3870/2010 (ΦΕΚ Α’ 138/09- Εκλογικές δαπάνες συνδυασμών και υποψηφίων και έλεγχος αυτών,
2010 GR αρθ. 18
08-2010) κατά τις περιφερειακές και δημοτικές εκλογές
Εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 73, παρ. 1 του ν.3386/2005, όπως
2010 GR Εγγρ. οικ. 20891/16-09-2010
τροποποιήθηκε και ισχύει.
Κύρωση και εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά του
ν.3875/2010 (ΦΕΚ Α’ 158/20-
2010 GR Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος και των τριών Πρωτοκόλλων αυτής αρθ. 3-4
09-2010)
και συναφείς διατάξεις
ν.3879/2010 (ΦΕΚ Α’ 163/21-
2010 GR Ανάπτυξη της Δια Βίου Μάθησης και λοιπές διατάξεις αρθ. 26
09-2010)
Εγκ. 29/2010 (αρ.πρωτ. Χορήγηση-Ανανέωση άδειας διαμονής σε υπηκόους τρίτων χωρών που φοιτούν σε
2010 GR
οικ.23370/15-10-2010) Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑΛ) και Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας (ΕΠΑΣ)
Εφαρμογή των διατάξεων της αριθ. 22037/2010 (ΦΕΚ 1629 Β’) κοινής υπουργικής
απόφασης σχετικά με τον «Καθορισμό του τύπου ειδικής βεβαίωσης νόμιμης
Εγκ. 38/2010 (αρ.πρωτ.
2010 GR διαμονής που χορηγείται σε υπηκόους τρίτων χωρών για τους οποίους έχει εκδοθεί
οικ.27953/07-12-2010)
προσωρινή διαταγή αναστολής ή έχει χορηγηθεί αναστολή από το Διοικητικό
Πρωτοδικείο»
Καθορισμός του τύπου ειδικής βεβαίωσης που χορηγείται σε υπηκόους εφαρμοστική του
ΚΥΑ 22037/2010 (ΦΕΚ Β’
2010 GR τρίτων χωρών για τους οποίους έχει εκδοθεί προσωρινή διαταγή αρθ. 90
1629/11-10-2010)
αναστολής ή έχει χορηγηθεί αναστολή από το Διοικητικό Πρωτοδικείο ν.3386/2005
Καθιέρωση ενιαίας διαδικασίας αναγνώρισης σε αλλοδαπούς και ανιθαγενείς του
καθεστώτος του πρόσφυγα ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας σε συμμόρφωση
Π.Δ. 114/2010 (ΦΕΚ Α’
2010 GR προς την Οδηγία 2005/85/ΕΚ του Συμβουλίου «σχετικά με τις ελάχιστες
195/22-11-2010)
προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και
ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα» (L 326/13-12-2005)
Εγκ. 1/2010 (αρ.πρωτ. Οδηγίες για την άσκηση των αρμοδιοτήτων των Δήμων σε θέματα αλλοδαπών και
2010 GR
οικ.13/3-1-2011) μετανάστευσης
Προσδιορισμός κριτηρίων με βάση τα οποία καθορίζεται το ύψος των εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ. 25624/975/2010
2010 GR προστίμων στους εργοδότες που παρανόμως απασχολούν υπηκόους αρθ. 86
(ΦΕΚ Β’ 2252/31-12-2010)
τρίτων χωρών ν.3386/2005
Ίδρυση Υπηρεσίας Ασύλου και Υπηρεσίας πρώτης υποδοχής, προσαρμογής της
ν.3907/2011 (ΦΕΚ Α’ 26-01- ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ «σχετικά με τους
2011 GR
2011) κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη-μέλη για την επιστροφή των παρανόμως
διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών» και λοιπές διατάξεις
Προσμέτρηση των αναγνωρισμένων από το ΙΚΑ ημερών εργασίας, κατόπιν
Εγκ. 17/2011 (αρ.πρωτ.
2011 GR καταγγελίας του εργαζομένου, στον απαιτούμενο αριθμό ημερομισθίων για τη
3092/03-02-2011)
χορήγηση άδειας διαμονής για εργασία υπηκόου τρίτης χώρας
Εφαρμογή των διατάξεων του 380/2008/ΕΚ του Συμβουλίου για την καθιέρωση των
Εγκ. 18/2011 (αρ.πρωτ.
2011 GR αδειών διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών, υπό τον τύπο του αυτοτελούς εγγράφου
οικ.4120/15-02-2011)
και σταδιακή ανάπτυξη των καταστημάτων μιας στάσης (“one stop shop”)
εφαρμοστική των
ΚΥΑ 2782/132 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία υπηκόων
2011 GR αρθ. 12, 14, 16,
268/18-02-2011) τρίτων χωρών για το έτος 2011
ν.3386/2005
Κατάργηση της αριθ. 1710/09/26-01-2009 (ΦΕΚ 91 Β’) απόφασης του εφαρμοστική του
ΥΑ οικ.2891/2011 (ΦΕΚ Β’
2011 GR Υπ. Εσωτερικών «Παραπομπή υποθέσεων στην Επιτροπή του αρθ. 89 αρθ. 90
302/22-02-2011)
του ν.3386/2005». ν.3386/2005
Καθορισμός της διαδικασίας και την προϋποθέσεων υπαγωγής στις εφαρμοστική του
ΚΥΑ 5205/2011 (ΦΕΚ Β’
2011 GR ρυθμίσεις του ν.3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών, οι οποίοι αρθ. 90
434/17-03-2011)
μετακινούνται από επιχείρηση εγκατεστημένη σε τρίτη χώρα (…) ν.3386/2005
ν.3938/2011 (ΦΕΚ Α’ 61/31- Σύσταση γραφείου αντιμετώπισης περιστατικών αυθαιρεσίας στο
2011 GR αρθ. 26
03-2011) Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και άλλες διατάξεις
Για την πρόληψη και την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και για την
EE L 101/1/15-04-2011
2011 EU προστασία των θυμάτων της καθώς και για την αντικατάσταση της απόφασης-
(2011/36/ΕΕ)
πλαίσιο 2002/629/ΔΕΥ του Συμβουλίου
Τροποποίηση της αριθ. οικ.12311/08/03-06-2008 ΚΥΑ (ΦΕΚ 1063 Β’)
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.12514/2011 (ΦΕΚ Β’ «Καθορισμός των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη και της
2011 GR αρθ. 90
826/12-05-2011) διαδικασίας κατάρτισης της έκθεσης της παρ. 3, αρθ. 14, ν.3386/2005
ν.3386/2005
(…)»

~ 140 ~
 ΚΥΑ 9423/2011 (ΦΕΚ Β’ Τροποποίηση της αριθ. 2782/132/14-02-2011 ΚΥΑ «Καθορισμός ανώτατου αριθμού
2011 GR
1276/16-06-2011) (…)»
Εγγρ. 16140/16-06-2011 Παροχή διευκρινίσεων σχετικά με την ισχύ των εξουσιοδοτήσεων κατά την εφαρμογή
2011 GR
ΥΠΕΣ των διατάξεων του ν.3386/05, όπως ισχύει.
Εγκ. 37/2011 (αρ.πρωτ. Αποφάσεις επιστροφής παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών –
2011 GR
18493/11-07-2011) Εφαρμογή των διατάξεων των αρθ. 16 έως 41 του ν.3907/2011
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 15055/546/2011 (ΦΕΚ Τροποποίηση της υπ’ αριθ. 160/03-01-2006 (ΦΕΚ Β/6) ΚΥΑ περί
2011 GR αρθ. 90
Β’ 1886/25-08-2011) «καθορισμού ελάχιστου αριθμού ημερομισθίων (…)»
ν.3386/2005
Καθορισμός δικαιολογητικών για τη χορήγηση και ανανέωση της άδειας
εφαρμοστική του
ΥΑ οικ.21879/2011 (ΦΕΚ Β’ διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ. 44 του ν.3386/2005 όπως
2011 GR αρθ. 11
1914/30-08-2011) αντικαταστάθηκε από τις διατάξεις της παρ. 1, του αρθ. 32, του
ν.3386/2005
ν.3907/2011.
ν.4018/2011 (ΦΕΚ Α’ Αναδιοργάνωση του συστήματος αδειοδότησης για τη διαμονή
2011 GR αρθ. 1-7
215/30-09-2011) αλλοδαπών στη χώρα υπό όρους αυξημένης ασφάλειας (…)
Καθορισμός του τύπου άδειας διαμονής που χορηγείται σε υπηκόους εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.23443/2011 (ΦΕΚ Β’
2011 GR τρίτων χωρών, συντρόφους πολίτη της Ε.Ε. ή Έλληνα, με τον οποίο αρθ. 90
2225/04-10-2011)
διατηρούν σταθερή σχέση προσηκόντως αποδεδειγμένη ν.3386/2005
Καθορισμός της διαδικασίας και την προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 26270/2011 (ΦΕΚ Β’ ρυθμίσεις του ν.3386/2005 υπηκόων τρίτων χωρών, νομίμων
2011 GR αρθ. 90
2518/07-11-2011) εκπροσώπων, διευθυντών, στελεχών και λοιπών εργαζομένων σε
ν.3386/2005
αλλοδαπές αεροπορικές εταιρείες (…)
2011 GR Εγγρ. 25256/05-12-2011 Παροχή διευκρινίσεων σχετικά με την εφαρμογή της ΚΥΑ 22037/2010
Σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση των υπηκόων τρίτων χωρών ή των
EE L 337/9/20-12-2011
2011 EU απάτριδων ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας, για ένα ενιαίο καθεστώς για τους
(2011/95/EK)
πρόσφυγες ή για τα άτομα που δικαιούνται επικουρική προστασία (…)
Οδηγία 2011/98/ΕΕ σχετικά με την ενιαία διαδικασία υποβολής αίτησης
EE L 343/23-12-2011 αρθ. 1, παρ. 1νζ,
2011 EU για τη χορήγηση στους υπηκόους τρίτων χωρών ενιαίας άδειας διαμονής
(2011/98/ΕΕ) ν.4251/14
και εργασίας στην επικράτεια κράτους μέλους (…)
Εφαρμογή των διατάξεων των αρθ. 5 & 6 του ν.4018/2011 (ΦΕΚ 215 Α’)
Εγκ. 6/2012 (αρ.πρωτ. «Αναδιοργάνωση του συστήματος αδειοδότησης για τη διαμονή αλλοδαπών στη
2012 GR
οικ.5973/01-03-2012) χώρα υπό όρους αυξημένης ασφάλειας, ρυθμίσεις θεμάτων Οργανισμών Τοπικής
Αυτοδιοίκησης και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Εσωτερικών»
(«Εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας προς την Οδηγία 2009/52/ΕΚ
ν.4052/2012 (ΦΕΚ Α’ 41/01- (…) σχετικά με την «Επιβολή ελάχιστων προτύπων όσον αφορά τις
2012 EU αρθ. 77-94
03-2012) κυρώσεις και τα μέτρα κατά των εργοδοτών που απασχολούν παράνομα
διαμένοντες πολίτες τρίτων χωρών (…)»
εφαρμοστική των
ΚΥΑ 5660/190 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία υπηκόων
2012 GR αρθ. 12 και 14,
890/22-03-2012) τρίτων χωρών για το έτος 2012
ν.3386/2005
Εγκ. 12/2012 (αρ.πρωτ.
2012 GR Εφαρμογή των διατάξεων του ν.4018/2011
οικ.9034/28-03-2012)
‘εφαρμοστική’
Γ.Υ.39α/2012 (ΦΕΚ Β’ Ρυθμίσεις που αφορούν τον περιορισμό της διάδοσης Λοιμωδών
2012 GR των αρθ. 13 και
1002/02-04-2012) Νοσημάτων
70, ν.4251/2014
ν.4071/2012 (ΦΕΚ Α’ 85/11- Ρυθμίσεις για την τοπική ανάπτυξη, την αυτοδιοίκηση και την
2012 GR αρθ.22 - 42
04-2012) αποκεντρωμένη διοίκηση. Ενσωμάτωση Οδηγίας 2009/50/ΕΚ
Εγκ. 41/2012 (αρ.πρωτ.
2012 GR Ζητήματα εφαρμογής των διατάξεων του ν.3907/2011
18068/19-06-2012)
Διαδικασία βεβαίωσης και καταβολής του προστίμου που επιβάλλεται εφαρμοστική του
KYA 4000/2/14-ιθ’/2012
2012 GR στους υπηκόους τρίτης χώρας που παραβιάζουν το νόμιμο χρόνο αρθ. 73
(ΦΕΚ Β’ 2377/27-08-2012)
παραμονής στην Ελλάδα (αρθ. 73, ν.3386/2005) ν.3386/2005
2012 GR Εγγρ. οικ.29054/01-10-2012 Εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ. αριθ. 131/2006
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 30037/2012 (ΦΕΚ Β’ ρυθμίσεις του ν.3386/2005 των υπηκόων τρίτων χωρών, επαγγελματιών
2012 GR αρθ. 90
2810/17-10-2012) αθλητών και αθλητών με αμοιβή, οι οποίοι υπογράφουν συμβόλαιο
ν.3386/2005
συνεργασίας (…)
Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ, βλ. αρθ. 1, παρ.
2012 EU Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
C326, 26/10/2012 1β, ν.4251/14
ν.4091/2012 (ΦΕΚ Α’ Κύρωση της Συμφωνίας μεταξύ της Ελληνικής Δημοκρατίας και του Καναδά σχετικά
2012 GR
219/08-11-2012) με την κινητικότητα των νέων

~ 141 ~
 ΚΥΑ 4000/3/10-πβ’ (ΦΕΚ Β’ βλ. αρθ. 81,
2012 GR Παραμονή και εργασία ομογενών από Αλβανία
3043/15-11-2012) ν.4251/2014
Οργάνωση και λειτουργία Ιδρύματος Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης και
ν.4115/2013 (ΦΕΚ Α’ 24/30-
2013 GR Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού αρθ. 31
1-2013)
Προσανατολισμού και άλλες διατάξεις
με το αρθ. 94
ν.4139/2013 (ΦΕΚ Α’ 74/20- τροποποιεί το
2013 GR Νόμος περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις
03-2013) αρθ. 44
ν.3386/2005
εφαρμοστική των
ΚΥΑ 4426/117 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία υπηκόων
2013 GR αρθ. 12, 14, 16,
681/22-03-2013) τρίτων χωρών για το έτος 2013
ν.3386/2005
Απόφαση που ορίζει την ημερομηνία εφαρμογής της απόφασης 2007/533/ΔΕΥ
L 87/8/27-03-2013
2013 EU σχετικά με την εγκατάσταση, τη λειτουργία και τη χρήση του συστήματος
(2013/157/EE)
πληροφοριών Σένγκεν δεύτερης γενιάς (SIS II)
Απόφαση που ορίζει την ημερομηνία εφαρμογής του κανονισμού (ΕΚ) αριθ.
L 87/10/27-03-2013 1987/2006 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη
2013 EU
(2013/158/EE) δημιουργία, τη λειτουργία και τη χρήση του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν
δεύτερης γενιάς (SIS II)
Πιστοποίηση της γνώσης της ελληνικής γλώσσας και στοιχείων της
ΚΥΑ 3390/2013 (ΦΕΚ ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού υπηκόων τρίτων
2013 GR
Β΄774/3-4-2013) χωρών, προκειμένου να αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν
διαμένοντος.
με το αρθ. 6
ν.4146/2013 (ΦΕΚ Α’ 90/18- Διαμόρφωση φιλικού αναπτυξιακού περιβάλλοντος για τις Στρατηγικές τροποποιεί το
2013 GR
04-2013) και Ιδιωτικές επενδύσεις και άλλες διατάξεις αρθ. 26
ν.3386/2005
ν.4147/2013 (ΦΕΚ Α’ 98/26-
2013 GR Κύρωση της από 31-12-2012 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (…) αρθ. 11
04-2013)
Τροποποίηση της υπ’ αριθ. 933/2009 ΥΑ περί «Καθορισμού
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 23195/2013 (ΦΕΚ Β’ απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση και ανανέωση της
2013 GR αρθ. 96
1279/28-05-2013) άδειας διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.3386/2005 όπως
ν.3386/2005
ισχύει»
Έκδοση αδειών διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών με τη μορφή
εφαρμοστική
ΚΥΑ οικ.23959/2013 (ΦΕΚ Β’ αυτοτελούς εγγράφου. Καθορισμός των στοιχείων, ενδείξεων και
2013 GR αρθ. 1,
1321/30-05-2013) πληροφοριών, οι οποίες περιλαμβάνονται, δυνητικώς ή εναλλακτικώς,
ν.4018/2011
στην άδεια διαμονής (…)
Εγκ. 13/2013 (αρ.πρωτ.
2013 GR Εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 6, ν.4146/2013
25426/31-05-2013)
τροποποιεί τα ΠΔ
Καθιέρωση ενιαίας διαδικασίας αναγνώρισης σε αλλοδαπούς και
ΠΔ 113/2013 (ΦΕΚ Α’ 131/2006, ΠΔ
2013 GR ανιθαγενείς του καθεστώτος του πρόσφυγα ή του δικαιούχου
146/14-06-2013) 80/2006, ΠΔ
επικουρικής προστα0σίας σε συμμόρφωση (…).
114/2010
Συμπλήρωση της αριθ. οικ. 21879/2011 (ΦΕΚ 1914 Β’) απόφασης του
εφαρμοστική των
ΥΑ οικ.24021/2014 (ΦΕΚ Β’ Υπ. Εσωτερικών «Καθορισμός δικαιολογητικών για τη χορήγηση και
2013 GR αρθ. 11, 44,
1505/20-06-2013) ανανέωση της άδειας διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις αρθ. 44
ν.3386/2005
ν.3386/2005 (…)»
EE L 180/96/29-06-2013 Σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος
2013 EU
(2013/32/EE) διεθνούς προστασίας (αναδιατύπωση)
EE L 180/96/29-06-2013 Σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία
2013 EU
(2013/33/EE) (αναδιατύπωση) («Οδηγία περί των συνθηκών υποδοχής»)
Εγκ. 14/2013 (αρ.πρωτ. Μεταβατικές διατάξεις αναφορικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων
2013 GR
32054/02-08-2013) υπηκόων Κροατίας, μετά την είσοδο της στην Ε.Ε. (01/07/2013)
Εγκ. 15/2013 (αρ.πρωτ.
2013 GR Εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 6, ν.4146/2013
38425/06-08-2013)
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 40761/2013 (ΦΕΚ Β’ διατάξεις του ν.3386/2005 των εκπαιδευτικών της Σχολής Αγ. Αικατερίνη
2013 GR αρθ. 90
2179/03-09-2013) της Βρετανικής Πρεσβείας στην Ελλάδα (ST. CATHERINE’S BRITISH
ν.3386/2005
EMBASSY SCHOOL)
Εγκ. 18/2013 (αρ.πρωτ.
2013 GR Εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 6, ν.4146/2013
43234/12-09-2013)

~ 142 ~
 Ανάθεση, στη Διεύθυνση Διαβατηρίων του Αρχηγείου της Ελληνικής
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.42267 (ΦΕΚ Β’ Αστυνομίας, της εκτύπωσης των αδειών διαμονής, οι οποίες εκδίδονται
2013 GR αρθ. 1,
2298/16-09-2013) από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπ. Εσωτερικών και των
ν.4018/2011
Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της χώρας.
Καθορισμός της διαδικασίας και των προϋποθέσεων υπαγωγής στις εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.43574 (ΦΕΚ Β’
2013 GR ρυθμίσεις του ν.3386/2005, πολιτών τρίτων χωρών, συνοδών Ελλήνων αρθ. 90
2360/20-09-2013)
πολιτών με τετραπληγία, παραπληγία, (…) ν.3386/2005
ΠΔ 133/2013 (ΦΕΚ Α’
2013 GR Τροποποίηση των διατάξεων του ν.3907/2011 (…)
198/25-09-2013)
τροποποιεί τον
ν.4198/2013 (ΦΕΚ Α’ Πρόληψη και καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων και προστασία
2013 GR Ποινικό Κώδικα σε
215/11-10-2013) των θυμάτων αυτής και άλλες διατάξεις
θέματα αλλοδαπών
Προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της Οδηγίας
Π.Δ. 141/2013 (ΦΕΚ Α’ βλ. αρθ. 1, παρ.
2013 EU 2011/95/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης
226/21-10-2013) 1η, ν.4251/14
Δεκεμβρίου 2011 (L 337) (…)
EE L 295/11/06-11-2013
2013 EU Για τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Συστήματος Επιτήρησης των Συνόρων (Eurosur)
(2013/1052/EE)
Σχετικά με τη θέσπιση ενός μηχανισμού αξιολόγησης και παρακολούθησης για την
ΕΕ L 295/27/06-11-2013
2013 EU επαλήθευση της εφαρμογής του κεκτημένου του Σένγκεν και την κατάργηση της
(2013/1053/EE)
απόφασης της εκτελεστικής επιτροπής (…)
Εγκ. 20/2013 (αρ.πρωτ.
2013 GR Εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 6, ν.4146/2013
58305/07-11-2013)
Για την τροποποίηση του Κανονισμού 539/2001 του Συμβουλίου περί του καταλόγου
EE L 347/20-12-2003
2013 EU τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για
(2013/1289/EK)
την διέλευση των εξωτερικών συνόρων (…)
Τροποποίηση και συμπλήρωση της αριθ. 12311/08/03-06-2008 ΚΥΑ
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 66881/2013 (ΦΕΚ Β’ περί «Καθορισμού των κριτηρίων που λαμβάνονται υπόψη και της
2013 GR αρθ. 90
3300/24-12-2013) διαδικασίας κατάρτισης της έκθεσης της παρ. 3, αρθ. 14, ν.3386/2005
ν.3386/2005
(…)».
Εγκ. 1/2014 (αρ.πρωτ.
2014 GR Παράταση ισχύος αδειών διαμονής
οικ.1858/14-01-2014)
ΚΥΑ 4000/3/84 (ΦΕΚ Β’ βλ. αρθ. 81,
2014 GR Παραμονή και εργασία ομογενών υπηκόων Τουρκίας
53/16-01-2014) ν.4251/2014
Εγκ. 2/2014 (αρ.πρωτ.
2014 GR Παράταση ισχύος αδειών διαμονής πολιτών τρίτων χωρών
οικ.4763/27-01-2014)
Π.Δ. 16/2014 (ΦΕΚ Α’
2014 GR Προξενικά τέλη και δικαιώματα
24/31-01-2014)
εφαρμοστική των
ΚΥΑ 3411/90 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία υπηκόων
2014 GR αρθ. 14, 16 και
206/04-02-2014) τρίτων χωρών για το έτος 2014
16α, ν.4251/2014
ν.4244/2014 (ΦΕΚ Α’ 60/11- Ενσωμάτωση της Οδηγίας 2013/1/ΕΕ του Συμβουλίου της 20ης
2014 GR
03-2014) Δεκεμβρίου 2012 (…)
εφαρμοστική των
ΚΥΑ 8055/192 (ΦΕΚ Β’
2014 GR Συμπλήρωση – τροποποίηση της υπ’ αριθ. 3411/90/03-02-2014 ΚΥΑ αρθ. 14, 16 και
640/14-03-2014)
16α, ν.4251/2014
ν.4249/2014 (ΦΕΚ Α’ 73/24- Αναδιοργάνωση της Ελληνικής Αστυνομίας (…) (κλάδος Αλλοδαπών και
2014 GR
03-2014) Προστασίας Συνόρων)
ενσωματώθηκε
ΕΕ L 94/375/28-03-2014 Σχετικά με τις προϋποθέσεις εισόδου και διαμονής υπηκόων τρίτων στην εθνική
2014 ΕU
(2014/36/EE) χωρών με σκοπό την εποχιακή εργασία νομοθεσία με το
ν.4332/2015
ν.4251/2014 (ΦΕΚ Α’ 80/01-
2014 GR Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης και λοιπές διατάξεις
04-2014)
Παροχή οδηγιών για την ορθή εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα Μετανάστευσης
Εγκ. 12/2014 (αρ.πρωτ. οικ.
2014 GR και Κοινωνικής Ένταξης που ισχύουν από την ημερομηνία δημοσίευσής του, ήτοι
20698/17-04-2014)
των παραγράφων 11 και 12 του αρθ. 138 του ν.4251/2014
Καθορισμός τέλους που αντιστοιχεί στο κόστος προμήθειας, εκτύπωσης, εφαρμοστική
ΚΥΑ 21929 (ΦΕΚ Β’ 1217/13-
2014 GR ασφαλούς διακίνησης και διαχείρισης της άδειας διαμονής ενιαίου τύπου αρθ. 1,
05-2014)
πολιτών τρίτων χωρών που εκδίδεται με τη μορφή αυτοτελούς εγγράφου ν.4018/2011
ΚΥΑ 5185/2014 (ΦΕΚ Β’ Πιστοποίηση της γνώσης της ελληνικής γλώσσας και στοιχείων της εφαρμοστική του
2014 GR
1316/23-05-2014) ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού υπηκόων τρίτων αρθ. 107,

~ 143 ~
 χωρών, προκειμένου να αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν ν.4251/2014
διαμένοντος
2014 GR Εγγρ. 27045/27-05-2014 Παροχή διευκρινίσεων
Εγκ. 33/2014 (αρ.πρωτ.
2014 GR Εφαρμογή ηλεκτρονικού παραβόλου
οικ.29581/29-05-2014)
Καθορισμός κατηγορίας άδειας διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.30651/2014 (ΦΕΚ Β’
2014 GR καθώς και του τύπου, της διαδικασίας και των ειδικότερων αρθ. 136,
1453/05-06-2014)
προϋποθέσεων χορήγησής της ν.4251/2014
Καθορισμός απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση εθνικών εφαρμοστική των
ΚΥΑ οικ.30825/2014 (ΦΕΚ Β’
2014 GR θεωρήσεων εισόδου και για την χορήγηση και ανανέωση τίτλου διαμονής αρθ. 136, 138
1528/06-06-2014)
σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4251/14 ν.4251/2014
Κατάργηση της υποχρέωσης υποβολής πρωτοτύπων ή επικυρωμένων αντιγράφων
2014 GR Εγγρ. οικ.35331/27-06-2014
εγγράφων
Εγγρ. 41301/2014 (αρ.πρωτ.
2014 GR Εφαρμογή των διατάξεων του ν.4251/2014
41301/07-08-2014)
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 24235/2014 (ΦΕΚ Β’ Ρύθμιση ειδικότερων θεμάτων εθνικών θεωρήσεων εισόδου που
2014 GR αρθ. 136,
2181/08-08-2014) περιλαμβάνονται στο Π.Δ. 16/2014
ν.4251/2014
εφαρμοστική των
KYA 41711/2014 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός του αρμόδιου οργάνου και της διαδικασίας βεβαίωσης των
2014 GR αρθ. 136, 138,
2285/26-08-2014) προστίμων του Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης
139 ν.4251/2014
Καθορισμός ύψους και τρόπου απόδειξης διάθεσης επαρκών πόρων εφαρμοστική των
KYA 41712/2014 (ΦΕΚ Β’
2014 GR που προβλέπονται ως προϋπόθεση για τη χορήγηση θεώρησης εισόδου αρθ. 136, 138,
2285/26-08-2014)
ή χορήγηση/ανανέωση (…) 139 ν.4251/2014
Με το αρθ. 5
ν.4285/2014 (ΦΕΚ Α’ Τροποποίηση του ν.927/1979 και προσαρμογής του στην απόφαση – καταργείται η
2014 GR
191/10-09-2014) πλαίσιο 2008/913/ΔΕΥ της 28ης Νοεμβρίου 2008 (…) παρ. 4, αρθ. 39,
ν.2910/2001
εφαρμοστική του
ΚΥΑ οικ.49122/2014 (ΦΕΚ Β’ Άδεια διαμονής πολιτών τρίτων χωρών οι οποίοι εισέρχονται στην
2014 GR αρθ. 136,
2657/08-10-2014) Ελλάδα για φοίτηση σε Σχολές Εκπαίδευσης χειριστών αεροσκαφών (…)
ν.4251/2014
Διαδικασία λήψης, τήρησης και καταστροφής των βιομετρικών εφαρμοστική του
ΚΥΑ 52500/2014 (ΦΕΚ Β’
2014 GR δεδομένων που εισάγονται στις άδειες διαμονής υπηκόων τρίτων χωρών αρθ. 133,
2849/22-10-2014)
που εκδίδονται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4018/2011 (ΦΕΚ 215 Α’) ν.4251/2014
ΚΥΑ 4000/4/57/-ια’/14 (ΦΕΚ Ρύθμιση της οργάνωσης και λειτουργίας συστήματος εξωτερικού ελέγχου εφαρμοστική του
2014 GR
Β’ 2870/24-10-2014) των διαδικασιών απομάκρυνσης των υπηκόων τρίτων χωρών ν.3386/2005
Καθορισμός ύψους επένδυσης, αρμόδιας υπηρεσίας και εφαρμοστική του
ΚΥΑ 53969/2014 (ΦΕΚ Β’
2014 GR δικαιολογητικών για την υπαγωγή στις διατάξεις της παρ. Α του αρθ. 16, αρθ. 136,
2928/30-10-2014)
ν.4251/2014 (…) ν.4251/2014
Καθορισμός του ελάχιστου αριθμού ημερομισθίων ή ελάχιστου χρονικού εφαρμοστική του
ΚΥΑ 51738/2014 (ΦΕΚ Β’
2014 GR διαστήματος ασφάλισης ανά ασφαλιστικό φορέα, των αποδεικτικών αρθ. 136,
2947/03-11-2014)
στοιχείων (…) ν.4251/2014
Καθορισμός του συνόλου των κινδύνων και των καλυπτόμενων εφαρμοστική του
ΚΥΑ 53821/2014 (ΦΕΚ Β’
2014 GR παροχών για την κάλυψη πλήρους ασφάλισης ασθένειας των πολιτών αρθ. 136,
2962/04-11-2014)
τρίτων χωρών (…) ν.4251/2014
2014 GR Εγγρ. οικ.59008/14-11-2014 Παροχή διευκρινίσεων
εφαρμοστική των
ΚΥΑ οικ.58211/2014 (ΦΕΚ Β’ Ορισμός των κριτηρίων ένταξης που απαιτούνται κατά την εξέταση
2014 GR αρθ. 70 και 136
3119/20-11-2014) αιτημάτων οικογενειακής επανένωσης
ν.4251/2014
Παροχή διευκρινίσεων σχετικά με την αριθ. 41711/2014 Υπουργική απόφαση (ΦΕΚ
2014 GR Εγγρ. 62221/02-12-2014 Β’ 2285) για τον «Καθορισμό του αρμόδιου οργάνου και της διαδικασίας βεβαίωσης
των προστίμων του Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης»
Παροχή πρόσθετων διευκρινίσεων σχετικά με την αριθ. 53821/2014 Υπουργική
2014 GR Εγγρ. οικ.63975/09-12-2014
απόφαση (ΦΕΚ 2962 Β’ )
2014 GR Εγγρ. 54915/11-12-2014 Παροχή πληροφοριών μετά την εφαρμογή των διατάξεων του ν.4251/2014
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 7001/9/43-β’/14 (ΦΕΚ Προσωρινή είσοδος-έξοδος προσώπων και εμπορευμάτων από λιμένα
2014 GR αρθ. 3,
Β’ 3482/24-12-2014) Πέτρας Μυτιλήνης
ν.4251/2014
ΚΥΑ 66224/2015 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ειδικότερων ζητημάτων σχετικά με τη διαδικασία εφαρμοστική του
2015 GR
7/08-01-2015) καθορισμού του όγκου εισδοχής πολιτών τρίτων χωρών και τη αρθ. 136,

~ 144 ~
 διαδικασία μετάκλησης (…) ν.4251/2014
ΚΥΑ 4000/3/10-πγ’ (ΦΕΚ Β’ Τροποποίηση διατάξεων της υπ’ αριθ. 4000/3/10-πβ’/14-11-2012 ΚΥΑ βλ. αρθ. 81,
2015 GR
119/21-01-2015) «Παραμονή και εργασία ομογενών από Αλβανία» ν.4251/2014
εφαρμοστική του
KYA 6855/2015 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εποχική εργασία και
2015 GR αρθ. 11,
250/19-02-2015) ως αλιεργάτες πολιτών τρίτων χωρών για τα έτη 2015 και 2016
ν.4251/2014
2015 GR Εγγρ. οικ.16705/26-02-2015 Μετακλήσεις εποχικών εργατών και αλιεργατών
Εγγρ. 58037/08-04-2015
2015 GR Εφαρμογή διατάξεων ν.4251/2014
ΥΠΕΣ
Πιστοποίηση της γνώσης της ελληνικής γλώσσας και στοιχείων της
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 64410/2015 (ΦΕΚ Β’ ελληνικής ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού υπηκόων τρίτων
2015 GR αρθ. 107,
728/29-04-2015) χωρών, προκειμένου να αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν
ν.4251/2014
διαμένοντος
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 24990/336/2015 (ΦΕΚ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία πολιτών
2015 GR αρθ. 11,
Β’ 1092/10-06-2015) τρίτων χωρών για τα έτη 2015 και 2016
ν.4251/2014
ν.4332/2015 (ΦΕΚ Α’ 76/09-
2015 GR Τροποποίηση διατάξεων Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας – Τροποποίηση ν.4251/2014
07-2015)
2015 GR Εγγρ. οικ.49810/15-07-2015) Ψήφιση και δημοσίευση ν.4332/2015
Εγκ. 28/2015 (αρ.πρωτ.
2015 GR Εφαρμογή διατάξεων του ν.4332/2015
53326/04-08-2015)
εφαρμοστική του
KYA 53404/2015 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός λόγων παραπομπής στις Επιτροπές της παρ. 1 του αρθ.
2015 GR αρθ. 19,
1699/14-08-2015) 134 του ν.4251/2014, όπως ισχύει
ν.4251/2014
Καθορισμός κατηγορίας αδειών διαμονής πολιτών τρίτων χωρών, οι εφαρμοστική του
ΚΥΑ 61221/2015 (ΦΕΚ Β’
2015 GR οποίοι εισέρχονται στην Ελλάδα για φοίτηση σε μουσικά εκπαιδευτικά αρθ. 136,
2050/18-09-2015)
ιδρύματα αναγνωρισμένα από το κράτος (…) ν.4251/2014
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 61227/2015 (ΦΕΚ Β’ Παράταση ισχύος της με αριθμό 51738/2014 κοινής υπουργικής
2015 GR αρθ. 136,
2050/18-09-2015) απόφασης
ν.4251/2014
2015 GR Εγγρ. 62868/29-09-2015 Αποδεικτικό γλωσσομάθειας προγράμματος σπουδών επαγγελματικής κατάρτισης
Εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 8, παρ. 23, ν.4332/2015 (αρθ.19 του
2015 GR Εγγρ. οικ..67758/16-10-2015
ν.4251/2014)
Τροποποίηση της υπ’ αριθ. 30825/2014 ΚΥΑ «Καθορισμός εφαρμοστική του
ΚΥΑ 68019/2015 (ΦΕΚ Β’
2015 GR απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση εθνικών θεωρήσεων αρθ. 136,
2272/21-10-2015)
εισόδου (…)» ν.4251/2014
Παροχή οδηγιών για την ορθή εφαρμογή των διατάξεων του Π.Δ. 106/2007, όπως
Εγκ. 40/2015 (αρ.πρωτ. τροποποιήθηκε με το αρθ. 42 του ν.4071/2012, σχετικά με την «Ελεύθερη
2015 GR
71360/2-11-2015) κυκλοφορία και διαμονή στην ελληνική επικράτεια των πολιτών της Ευρωπαϊκής
Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους»
Καθορισμός των όρων και των προϋποθέσεων για την πρόσβαση στην εφαρμοστική
ΚΥΑ 53619/735/2015 (ΦΕΚ
2015 GR αγορά εργασίας πολιτών τρίτων χωρών που παραμένουν στη χώρα υπό αρθ. 37,
Β’ 2631/07-12-2015)
καθεστώς αναβολής απομάκρυνσης ν.3907/2011
Παροχή οδηγιών για την ορθή εφαρμογή των διατάξεων χορήγησης αδειών
Εγκ. 42/2015 (αρ.πρωτ.
2015 GR διαμονής σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.4251/2014, όπως τροποποιήθηκε με το
78729/07-12-2015)
ν.4332/2015
Εγγρ. 79361/23-12-2015
2015 GR Παροχή διευκρινίσεων
ΥΠΕΣ
2015 GR ΠΝΠ 24/24-12-2015 Ρύθμιση κατεπειγόντων θεμάτων των Υπουργείων (…) βλ. αρθ. 18
Καθορισμός κατηγορίας άδειας διαμονής πολιτών τρίτων χωρών οι εφαρμοστική του
ΚΥΑ 123/2016 (ΦΕΚ Β’
2016 GR οποίοι κατείχαν άδειες παραμονής ή δελτία ταυτότητας αλλοδαπού που αρθ. 136,
35/18-01-2016)
χορηγήθηκαν από τις υπηρεσίες της ΕΛ.ΑΣ ν.4251/2014
Εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 6, αρθ. 21, ν.4251/2014 για τη χορήγηση άδειας
2016 GR Εγγρ. 78128/19-01-2016
δεκαετούς διάρκειας
ν.4359/2016 (ΦΕΚ Α’ 5/20- βλ. αρθ. 2, παρ. 4γ,
2016 GR Κύρωση Αναθεωρημένου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη
01-2016) ν.4251/2104
Εγγρ. 70571/01-02-2016 Δυνατότητα ανανέωσης άδειας διαμονής μέλους οικογένειας πολίτη τρίτης χώρας σε
2016 GR
ΥΠΕΣ άδεια διαμονής για εξαρτημένη εργασία
Παροχή οδηγιών για την ορθή εφαρμογή των διατάξεων της υπ’ αριθ. 123/2016
2016 GR Εγγρ. 6707/10-02-2016
κοινής υπουργικής απόφασης (ΦΕΚ 35 Β’)

~ 145 ~
 ν.4368/2016 (ΦΕΚ Α’ 21/21-
2016 GR Μέτρα για την επιτάχυνση του κυβερνητικού έργου και άλλες διατάξεις αρθ. 21, 33
02-2016)
EE L 77/1/23-03-2016 Περί κώδικα της Ένωσης σχετικά με το καθεστώς διέλευσης προσώπων από τα
2016 EU
(2016/399/EE) σύνορα (κώδικας συνόρων του Σένγκεν) – (κωδικοποιημένο κείμενο)
ν.4375/2016 (ΦΕΚ Α’ 51/3-4- Οργάνωση και λειτουργία υπηρεσίας ασύλου, αρχής προσφυγών, υπηρεσίας
2016 GR
2016) υποδοχής και ταυτοποίησης (…)
2016 GR Εγγρ. 10793/21-04-2016 Εφαρμογή διατάξεων του αρθ.19 του ν.4251/2014, όπως ισχύουν
2016 GR Εγγρ. οικ.18951/21-04-2016 Παράταση προθεσμίας για την εξαγορά ημερών ασφάλισης
ν.4384/2016 (ΦΕΚ Α’ 78/26- Αγροτικοί Συνεταιρισμοί, μορφές συλλογικής οργάνωσης του αγροτικού
2016 GR αρθ. 53, 58
04-2016) χώρου και άλλες διατάξεις
Πιστοποίηση της γνώσης της ελληνικής γλώσσας και στοιχείων της ελληνικής
ΚΥΑ 75959/Κ1 (ΦΕΚ Β’
2016 GR ιστορίας και του ελληνικού πολιτισμού υπηκόων τρίτων χωρών, προκειμένου να
1370/16-05-2016)
αποκτήσουν το καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος
Εγκ. 11/2016 (αρ.πρωτ. Εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 13Α του ν.4251/2014 για την απασχόληση
2016 GR
27430/15-06-2016) παράτυπα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών στην αγροτική οικονομία
Θεσμικό πλαίσιο για τη σύσταση καθεστώτων Ενισχύσεων Ιδιωτικών
ν.4399/2016 (ΦΕΚ Α’ 117/22-
2016 GR Επενδύσεων για την περιφερειακή και οικονομική ανάπτυξη της χώρας – αρθ. 84
06-2016)
Σύσταση Αναπτυξιακού Συμβουλίου και άλλες διατάξεις
Παροχή πληροφοριών αναφορικά με την παρακράτηση ποσού προς απόδοση στο
2016 GR Εγγρ. 18414/24-06-2016
Δημόσιο
Τροποποίηση της υπ’ αριθ. 30825/2014 ΚΥΑ «Καθορισμός εφαρμοστική του
ΚΥΑ 27265/2016 (ΦΕΚ Β’
2016 GR απαιτούμενων δικαιολογητικών για τη χορήγηση εθνικών θεωρήσεων αρθ. 136,
1914/27-06-2016)
εισόδου (…)» ν.4251/2014
Τροποποίηση της αριθ. 24990/366/04-06-2015 ΚΥΑ με θέμα εφαρμοστική των
ΚΥΑ 11656/241/2016 (ΦΕΚ
2016 GR «Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία πολιτών αρθ. 11 και 13Α,
Β’ 2671/26-08-2016)
τρίτων χωρών για τα έτη 2015-2016» ν.4251/2014
Παροχή διευκρινίσεων: εφαρμογή διατάξεων του αρθ. 19, ν.4251/2014 (ΦΕΚ 80 Α’),
2016 GR Εγγρ. 37005/05-09-2016
όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 23 του αρθ. 8, ν.4332/2015 (ΦΕΚ 76 Α’)
EE L 251/1/16-06-2016 Για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή και για την τροποποίηση του
2016 EU
(2016/1624/EE) Κανονισμού (…)
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 43366/2016 (ΦΕΚ Β’
2016 GR Παράταση ισχύος των διατάξεων της αριθ. 51738/2014 (2947 Β’) ΚΥΑ αρθ. 136,
3220/06-10-2016)
ν.4251/2014
2016 GR Εγγρ. οικ.47327/19-10-2016 Παράταση προθεσμίας για την εξαγορά ημερών ασφάλισης
Παροχή διευκρινίσεων: κατάθεση και εξέταση αιτήματος για χορήγηση άδειας
2016 GR Εγγρ. οικ.52047/16-11-2016
διαμονής για εξαιρετικούς λόγους
ν.4446/2016 (ΦΕΚ Α’ Πτωχευτικός κώδικας, Διοικητική Δικαιοσύνη, Τέλη-Παράβολα,
2016 GR αρθ. 120, παρ. 1
240/22-12-2016) Οικειοθελής αποκάλυψη φορολογητέας ύλης παρελθόντων ετών (…)
Εγκ. 26/2016 (αρ.πρωτ.
2016 GR Εφαρμογή των διατάξεων του αρθ. 13Α του ν.4251/2014
52865/23-12-2016)
Ανακαθορισμός αρμόδιων αρχών έκδοσης αδειών διαμονής που εφαρμοστική του
ΚΥΑ 58114/2016 (ΦΕΚ Β’
2016 GR χορηγούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ. 19, ν.4251/2014, όπως αρθ. 136,
4471/30-12-2016)
ισχύει ν.4251/2014
εφαρμοστική του
ΚΥΑ 4872/2017 (ΦΕΚ Β’ Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία πολιτών
2017 GR αρθ. 11,
398/13-02-2017) τρίτων χωρών για τα έτη 2017 και 2018
ν.4251/2014
Ρύθμιση θεμάτων για τη διενέργεια ελέγχων στο πλαίσιο εφαρμοστική του
ΚΥΑ 4441/2017 (ΦΕΚ Β’
2017 GR παρακολούθησης της εφαρμογής των διατάξεων του Κώδικα αρθ. 136,
406/14-02-2017)
Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης (ν.4251/2014) ν.4251/2014
Εγκ. 7/2017 (αρ.πρωτ. Οδηγίες για τη λήψη βιομετρικών δεδομένων στο πλαίσιο της διαδικασίας έκδοσης
2017 GR
7642/15-02-2017) ηλεκτρονικής άδειας διαμονής με τη μορφή του αυτοτελούς εγγράφου
Καθορισμός ημερομηνίας έναρξης και έκδοσης των αδειών διαμονής εφαρμοστική του
ΚΥΑ 2816/2017 (ΦΕΚ Β’
2017 GR ενιαίου τύπου πολιτών τρίτων χωρών με τη μορφή του αυτοτελούς αρθ. 1,
480/17-02-2017)
εγγράφου ν.4018/2011
Εγγρ. οικ.12085/15-03-2017 Εξέταση προϋποθέσεων χορήγησης των Δελτίων Διαμονής και των Δελτίων Μόνιμης
2017 GR
ΥΠΕΣ Διαμονής που χορηγούνται στα μέλη οικογένειας Έλληνα
Τροποποίηση της αριθ. οικ. 66224/2014/22-12-2014 ΚΥΑ «Καθορισμός εφαρμοστική του
ΚΥΑ 11134/17 (ΦΕΚ Β’
2017 GR ειδικότερων ζητημάτων σχετικά με τη διαδικασία καθορισμού του όγκου αρθ. 11,
867/16-03-2017)
εισδοχής πολιτών τρίτων χωρών (…) ν.4251/2014
2017 GR Εγκ. 13/2017 (αρ.πρωτ. Εφαρμογή των διατάξεων της αριθ. 58114/22-12-2016 απόφασης του Υπ.

~ 146 ~
 οικ.14363/28-03-2017) Μεταναστευτικής πολιτικής «Ανακαθορισμός αρμόδιων αρχών έκδοσης αδειών
διαμονής που χορηγούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ. 19 ν.4251/2014
Τροποποίηση της υπ’ αριθ. 4000/4/32-λα΄ από 05-10-2012 κοινής υπουργικής
ΚΥΑ 4000/4/32-ν’ (ΦΕΚ Β’ απόφασης «Κα- θορισμός των κριτηρίων και της διαδικασίας για την εγγραφή και
2017 GR
1140/31-3-2017) διαγραφή αλλοδαπών από τον Εθνικό Κατάλογο Ανεπιθύμητων Αλλοδαπών»
(Β΄ 2805).
Τροποποίηση της με αριθ. πρωτ. 4872/105/13-02-2017 Κοινής Υπουργικής
ΚΥΑ 27354/2017 (ΦΕΚ Β’
2017 GR Απόφασης με θέμα «Καθορισμός ανώτατου αριθμού αδειών διαμονής για εργασία
3080)
πολιτών τρίτων χωρών για τα έτη 2017 και 2018» (Β 398)
Εφαρμογή των διατάξεων της αριθ. 58114/22.12.2016 απόφασης του Υπουργού
Εγκ. 16/2017 (αρ.πρωτ. οικ. Μεταναστευτικής Πολιτικής «Ανακαθορισμός αρμόδιων αρχών έκδοσης αδειών
2017 GR
18022/27-04-17) διαμονής που χορηγούνται σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 19 του
ν.4251/2014, όπως ισχύει»
Εγγρ. αρ.πρωτ.
2017 GR Μεταβολή στοιχείων ταυτότητας πολιτών τρίτων χωρών
οικ.20406/22-05-2017 ΥΠΕΣ
Εγγρ. αρ.πρωτ. 26629/04- Καθορισμός κατώτατου ορίου ετησίων μικτών απολαβών για απασχόληση υψηλής
2017 GR
07-2017 ΥΠΕΣ ειδίκευσης
Εγγρ. αρ.πρωτ. 34253/12- Διαπιστευμένα εργαστήρια ταυτοποίησης πατρότητας – συγγένειαςστο πλαίσιο της
2017 GR
09-2017 ΥΠΕΣ εφαρμογής των διατάξεων του Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης
Εγγρ. αρ.πρωτ. 36533/25- Παροχή πληροφοριών σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 13Α του
2017 GR
09-2017 ΥΠΕΣ ν.4251/2014, όπως ισχύει
ΠΔ 112/2017 (ΦΕΚ Α’
2017 GR Οργανισμός Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής
149/10-10-2017)
Συγκρότηση κινητών μονάδων λήψης βιομετρικών δεδομένων πολιτών τρίτων
ΚΥΑ οικ.47201/2017/12-12-
2017 GR χωρών που αδυνατούν να προσέλθουν αυτοπροσώπως ενώπιον της αρμόδιας για
2017
τη λήψη βιομετρικών δεδομένων υπηρεσίας.
Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1954 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Συμβουλίου της 25ης
Οκτωβρίου 2017 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1030/2002 του
2017 EU Κανονισμός (ΕΕ) 2017/1954
Συμβουλίου για την καθιέρωση αδειών διαμονής ενιαίου τύπου για τους υπηκόους τρίτων
χωρών
Εγγρ. αρ.πρωτ. οικ.2292/09-
2018 GR Διευκρινίσεις σχετικά με την εφαρμογή του άρ. 20Β του ν. 4251/2014
02-2018 ΥΠΕΣ
Άδειες διαμονής πολιτών τρίτων χωρών, οι οποίοι εισέρχονται στην Ελλάδα για
ΚΥΑ οικ.368/24-01-2018
2018 GR φοίτηση σε Σχολές Εκπαίδευσης χειριστών, μηχανικών και μελών πληρώματος
(ΦΕΚ Β’ 352/07-02-2018)
θαλάμου επιβατών αεροσκαφών, οι οποίες λειτουργούν με έγκριση (…)
Συμπλήρωση της αριθ. 42267/6.9.2013 κοινής υπουργικής απόφασης «Ανάθεση,
στη Διεύθυνση Διαβατηρίων του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, της
KYA 1371/2018 (ΦΕΚ Β’
2018 GR εκτύπωσης των αδειών διαμονής, οι οποίες εκδίδονται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες
483/16-02-2018)
του Υπουργείου Εσωτερικών και των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της Χώρας»
(2298 Β΄)
Εγγρ. αρ.πρωτ. οικ.
2018 GR Νομοθετική ρύθμιση για την παράταση ισχύος αδειών διαμονής
3833/22-02-2018 ΥΠΕΣ
Εγγρ. αρ.πρωτ. 5845/09-03-
2018 GR Διευκρινίσεις σχετικά με την υποβολή αιτήσεων του άρθ. 20Β του ν. 4251/2014
2018 ΥΠΕΣ

~ 147 ~
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Εισηγητική έκθεση ν.3275/1925

148
~ 149 ~
Εισηγητική έκθεση ν.4310/1929

~ 150 ~
~ 151 ~
~ 152 ~
~ 153 ~
~ 154 ~
~ 155 ~
 ΓΑΛΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ της 3ης Δεκεμβρίου 1849

« 3-11 décembre 1849.

Loi sur la naturalisation et le séjour des étrangers en France.
(X, BuIl. CCXVIII, n. 1814.)
Article 1er (2). Le président de la République statuera sur les demandes en
naturalisation.
La naturalisation ne pourra être accordée qu'après enquête faite par le gouvernement
relativement à la moralité de l'étranger, et sur l'avis favorable du conseil d'Etat (3).
L'étranger devra en outre réunir les deux conditions suivantes :
1° D'avoir, après l'âge de vingt et un ans accomplis (4), obtenu l'autorisation d'établir
son domicile en France, conformément à l'article 15 du Code civil.
2° D'avoir résidé pendant dix ans en France depuis cette autorisation (5).
L'étranger naturalisé ne jouira du droit d'éligibilité à l'Assemblée nationale qu'en vertu
d'une loi (6).

Article 2 (7). Néanmoins, le délai de dix ans pourra être réduit à une année en faveur
des étrangers qui auront rendu à lu France des services importants, ou qui auront
apporté en France, soit une industrie, soit des inventions utiles, soit des talents
distingués, ou qui auront formé de grands établissements.

Article 3 (8). Tant que la naturalisation n'aura pas été prononcée, l'autorisation
accordée à l'étranger d'établir son domicile en France pourra toujours être révoquée
ou modifiée par décision du gouvernement, qui devra prendre l'avis du conseil d'Etat
(9).

Article 4. Les dispositions de la loi du 14 octobre 1814 concernant les habitants des
départements réunis à la France ne pourront plus être appliquées à l'avenir (10).

Article 5. Les dispositions qui précèdent ne portent aucune atteinte aux droits
d'éligibilité à l'Assemblée nationale acquis aux étrangers naturalisés avant la
promulgation de la présente loi (11).

Article 6. L'étranger qui aura fait, avant la promulgation de la présente loi, la

déclaration prescrite par l'article 5 de la Constitution de l'an 8, pourra, après une
résidence de dix années, obtenir la naturalisation suivant la forme indiquée par l'article
1er (12)

Article 7. Le ministre de l'intérieur pourra, par mesure de police enjoindre à tout

étranger voyageant ou résidant en France, de sortir immédiatement du territoire
français, et le faire conduire à la frontière.
Il aura le même droit à l'égard de l'étranger qui aura obtenu l'autorisation d'établir son
domicile en France ; mais, après un délai de deux mois, la mesure cessera d'avoir
effet, si l'autorisation n'a pas été révoquée suivant la forme indiquée dans l'article 3.
Dans les départements frontières, le préfet aura le même droit à l'égard de l'étranger
non résidant, à la charge d'en référer immédiatement au ministre de l'intérieur (13).

Article 8 (14). Tout étranger qui se serait soustrait à l'exécution des mesures
énoncées dans l'article précédent ou dans l'article 272 du Code pénal, ou qui, après
être sorti de France par suite de ces mesures, y serait rentré sans la permission du
gouvernement, sera traduit devant les tribunaux et condamné à un emprisonnement
d'un mois à six mois.
Après l'expiration de sa peine, il sera conduit à la frontière.

Article 9 (15). Les peines prononcées par la présente loi pourront être réduites
conformément aux dispositions de l'article 465 du Code pénal. »

~ 156 ~
ΓΑΛΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ της 2ας Οκτωβρίου 1888

~ 157 ~
ΓΑΛΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ της 8ης Αυγούστου 1893

~ 158 ~
ΑΓΓΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ «Aliens Act», Chapter 13, της 11ης Αυγούστου 1905

~ 159 ~
~ 160 ~
~ 161 ~
~ 162 ~
~ 163 ~
~ 164 ~
ΓΑΛΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ της 16ης Ιουλίου 1912

~ 165 ~
~ 166 ~
~ 167 ~
~ 168 ~
~ 169 ~
~ 170 ~
ΓΑΛΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ αριθ. 7422 της 02ας Αυγούστου 1914

~ 171 ~
~ 172 ~
ΑΓΓΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ «Aliens Restriction Act», Chapter 12, της 5ης Αυγούστου 1905

~ 173 ~
~ 174 ~
~ 175 ~
ΓΑΛΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ αριθ. 10909 της 02ας Απριλίου 1917

~ 176 ~
~ 177 ~
~ 178 ~
ΓΑΛΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ αριθ. 11009 της 21ης Απριλίου 1917

~ 179 ~
~ 180 ~
~ 181 ~
~ 182 ~
~ 183 ~
~ 184 ~
ΑΓΓΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ «Aliens Restriction Act», Ch. 92, της 23ης Δεκεμβρίου 1919

~ 185 ~
~ 186 ~
~ 187 ~
~ 188 ~
~ 189 ~
~ 190 ~
~ 191 ~
~ 192 ~
Πρακτικά συζήτησης ν.4310-1925 (27/06/1929, σελ. 1309, 1310 Εφημερίδος των Συζητήσεων της Βουλής)

Α’ συζήτησις επί της αρχής και των άρθρων του σχεδίου νόμου «περί εγκαταστάσεως και κινήσεως αλλοδαπών εν Ελλάδι,
αστυνομικού ελέγχου διαβατηρίων, απελάσεων και κινήσεως, επ’ αυτού τον λόγον έχει ο κ. Γ. Μόδης.

Γ. ΜΟΔΗΣ: Μεταξύ Σερβικής και Ελληνικής Κυβερνήσεως είχε καθιερωθή από του 1919, όπως οι κάτοικοι των νομών
Φλωρίνης, Κοζάνης και Εδέσσης, ταξειδεύουν εις το Μοναστήριον της Σερβίας χωρίς να υπόκεινται εις την υποχρέωσιν της
θεωρήσεως των διαβατηρίων υπό των Σερβικών προξενικών αρχών Θεσσαλονίκης. Αντιστοίχως, οι κάτοικοι του
Μοναστηρίου άρχοντος επίσης εις το Ελληνικόν έδαφος, χωρίς να υπόκεινται εις την υποχρέωσιν της θεωρήσεως των
διαβατηρίων υπό των ημετέρων προξενικών αρχών των Σκοπίων. Η κατάστασις αυτή συνεχίσθη από του 1919 επί 8-9 έτη.

Κ. ΖΑΒΙΤΣΙΑΝΟΣ (Υπουργός των Εσωτερικών): Το νομοσχέδιον αυτό συνετάχθη κατόπιν συνεννοήσεως με την υπηρεσίαν
του υπουργείου των Εσωτερικών, η οποία υποθέτω, ότι ένα υπηρχε μια τοιάυτη συνθήκη καθώς λέγετε θα την εγνώριζεν.

Γ. ΜΟΔΗΣ: Δεν γνωρίζω, κ. υπουργέ, εάν πρόκειται περί συνθήκης ή περί απλής συνεννοήσεως. Μίαν καλήν πρωίαν
διετάχθη ο αστυνόμος, ο ημέτερος εις τα ελληνοσερβικά σύνορα, να μη δέχεται την είσοδον οιουδήποτε Σέρβου έστω και
εκ Μοναστηρίου. Εδόθη εις αυτόν διαταγή, διά της οποίας εγύριζε πίσω όλους τους Σέρβους υπηκόους τους
εισερχομένους εις το Ελληνικόν έδαφος και οι οποίοι έχουν εκκινήσει από τας εστίας των επί τη βάσει του υφισταμένου
εκείνου καθεστώτος. Τους επέστρεφε διά τον λόγον ότι τα διαβατήρια δεν ήσαν θεωρημένα υπό της ημετέρας προξενικής
αρχής. Το γεγονός δε ότι προηγήθη ανακοίνωσις του μέτρου αυτού εις τας Σερβικάς αρχάς ώστε να ειδοποιηθούν
εγκαίρως οι ταξειδεύοντες διά να μη εκτεθούν εις το άσκοπον ταξείδιον, εις τας δαπάνας και εις διαπόμπευσιν-
σημειωτεόν δε ότι οι ταξειδεύοντες κατά το πλείστον είναι ομογενείς- το γεγονός αυτό μας εξέθεσεν εις τα όμματα των
Σέρβων. Αι Σερβικαί αρχαί εξηκολούθουν ανεχόμενοι επί μακρόν την μετάβασιν ημεδαπών εις την Σερβίαν άνευ
θεωρήσεως. Αλλ’ όταν είδον την κατάστασιν αυτήν παρατεινομένην, ηναγκάσθησαν να μη δέχωνται να φύγη κανείς χωρίς
να θεωρήση το διαβατήριόν του από το Σερβικόν προξενείον Θες)νίκης. Νομίζω, ότι δεν έχομεν κανένα λόγον να
φαινώμεθα αυστηρότεροι ημείς από τους ομόρους. Νομίζω, ότι η πολιτική η εμφανίζουσα την Ελλάδα, η οποία και προ
πολλών ετών ήτο χώρα, εν τη οποία έμπαινε και έβγαινε κανείς ελευθέρως, ψοφοδεή και φέρουσαν την σκιάν της,
λαμβάνουσαν μέτρα τα οποία θα ελάμβανον εις παλαιότερα χρόνια Κράτη αυταρχικά τρέμοντα διά την ζωήν των
βασιλέων των, δεν συνάδει προς τας παραδόσεις της χώρας.

Δεδομένου δε ότι πρόκειται κατά το πλείστον περί οικογενειών αι οποίαι έχουν μέλη των εις την Ελλάδα και τα παιδιά των
εις τα Ελληνικά σχολεία, νομίζω, ότι πρέπει να ληφθή μέτρον να αποκατασταθή το παλαιόν καθεστώς διότι δεν υπάρχει
κανείς κίνδυνος, τοσούτω μάλλον καθ’ όσον αι αρμόδιαι αρχαία δεν βλέπουν κανένα κίνδυον διά την χώραν εκ της
ελεύσεως αυτής και δεν ξέυρω ποίος υπάλληλος, ίσως, το έκαμεν αυτό και μας ανεστάτωσε. Δι’ αυτό θα παρκαλαέσω, τον
κ. υπουργόν των Εσωτερικών να επιληφθή του ζυτήματος αυτοπροσώπω και να δώση μίαν λύσιν συνάδουσαν προς τας
ανάγκας της χώρας και με τας παραδόσεις αυτής και τα συμφέροντά της δεδομέου ότι πρόκειται το επεναλαμβάνω περί
ταξειδιωτών κατά το πλείστον ομογενών.

Κ. ΖΑΒΙΤΣΙΑΝΟΣ (Υπουργός των Εσωτερικών): Ο προλαλήσας συνάδελφος υπεστήριξε την ύπαρξιν μιας συνθήκης μεταξύ
ημών και της Σερβίας. Αλλ’ ανέφερε και κάτι πλέον, ότι η συμφωνία αυτή, είτε εκ λάθους των ημετέρων αρχών, είτε εξ
άλλων λόγων δεν εφηρμόζετο από του παρελθόντος Σεπτεμβρίου. Αλλά πρέπε να σας είπω, εκείνο το οποίον ήδη σας
είπα, ότι αι διατάξεις αυταί του σχεδίου εγένοντο κατόπιν συνεννοήσεως με την υπηρεσίαν του υπουργείου των
Εξωτερικών και επομένως, εάν υπήρχε τι το περιοριστικόν, το οποίον θα εστηρίζετο, είτε επί μιας συνθήκης, είτε επί μιας
συμφωνίας προφορικής, θα ελαμβάνετι υπ’ όψιν υπό των αρμοδίων αρχών. Αλλά εάν ήθελν, είτε επανέλθη το καθεστώς
το παλαιόν, είτε αποκατασταθή μία νέα συμφωνία, αυτό δεν θα προσκρούση εις το ψηφιζόμενον νομοσχέδιον, το οποίον
λαμβάνει μέτρα, εφ’ όσον δεν υπάρχιε συνθήκη ιδιαιτέρα.

Γ. ΜΟΔΗΣ: Θα παρακαλέσω, να αναβάλετε την τροπολογίαν και να εξετάσητε τα πράγματα.

(ψηφίζεται κατ’ αρχήν και κατ’ άρθρον)

~ 193 ~
 Πίνακας προγραμματισμού μετακλήσεων 1995-2017

Έτος Αριθμός απόφασης Εξαρτημένη Εποχική Σύνολο

1995330 ΚΥΑ 33140 (ΦΕΚ Β’ 181/16-03-1995) 495 0 495
1996331 ΚΥΑ 33357 (ΦΕΚ Β’ 442/11-06-1996) 255 0 255
1997332 ΚΥΑ 33266 (ΦΕΚ Β’ 605/18-07-1997) 295 0 295
1998 ΚΥΑ 33218 (ΦΕΚ Β’ 589/15-06-1998) 295 0 295
1999 ΚΥΑ 33207 (ΦΕΚ Β’ 708/19-05-1999) 295 0 295
2000 ΚΥΑ 30426 (ΦΕΚ Β’ 803/30-06-2000) 295 0 295
κατά τα έτη ισχύος του ν.2910/2001 (2001-2005) δεν πραγματοποιήθηκε ετήσιος προγραμματισμός μετακλήσεων
2006333 ΚΥΑ 30053 (ΦΕΚ Β’ 68/24-01-2006)
+ ΚΥΑ 30702 (ΦΕΚ Β’ 538/28-04-2006) 8826 51442 60268
+ ΚΥΑ 31162 (ΦΕΚ Β’ 1119/17-08-2006)
2007334 ΚΥΑ 30183 (ΦΕΚ Β’ 119/01-02-2007)
+ ΚΥΑ 30975 (ΦΕΚ Β’ 869/04-06-2007) 7052 35029 42081
+ ΚΥΑ 31564 (ΦΕΚ Β’ 1671/23-08-2007)
2008335 ΚΥΑ 6997/146 (ΦΕΚ Β’ 147/30-01-2008)
+ ΚΥΑ 40048/618 (ΦΕΚ Β’ 1069/10-06-2008)
7719 30075 37794
+ ΚΥΑ 56177/869 (ΦΕΚ Β’ 1636/14-08-2008)
+ ΚΥΑ 75321/1175 (ΦΕΚ Β’ 2294/11-11-2008)
2009336 ΚΥΑ 5899/153 (ΦΕΚ Β’ 236/11-02-2009) 6290 20069 26359

330 Πλην των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, για τους νομούς άνω των 50.000 κατοίκων εγκρίνονται 10 θέσεις
και για εκείνους κάτω των 50.000 κατοίκων 5 θέσεις.
331 Πλην των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, για τους νομούς άνω των 50.000 κατοίκων εγκρίνονται 5 θέσεις

και για εκείνους κάτω των 50.000 κατοίκων καμία θέση.

332 Πλην των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, για κάθε νομό της χώρας (ανεξαρτήτως πληθυσμιακών

κριτηρίων) εγκρίνονται 5 θέσεις (ομοίως και για τα έτη 1998, 1999, 2000).
333 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2006: α) εξαρτημένη εργασία: οικιακοί

βοηθοί (Αχαΐα, Αιτωλ/νία, Γρεβενά, Καστοριά, Κοζάνη, Φλώρινα, Καρδίτσα, Λάρισα, Μαγνησία, Τρίκαλα,
Ζακύνθου, Κεφαλληνίας, Χίου, Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Λακωνίας, Ηρακλείου, Χανίων, Λασιθίου,
Θεσσαλονίκης, Ημαθίας, Σερρών, Χαλκιδικής, Αττικής), πετροχτίστες/τεχνίτες πέτρας/εργάτες πέτρας
θυμιανούσης (Ηλείας, Αιτωλ/νίας, Καρδίτσας, Λάρισας, Τρικάλων, Χίου), τορναδόροι/λουστραδόροι/εργάτες
διέλασης αλουμινίου (Καρδίτσα, Λάρισα, Μαγνησία, Τρίκαλα), χειριστές μικρού σκαπτικού μηχανήματος,
(Καρδίτσα, Λάρισα, Μαγνησία, Τρίκαλα), δασικοί εργάτες (Λάρισα, Μαγνησία), κοσμηματοποιοί (Κέρκυρα),
αγγειοπλάστες (Κέρκυρα), ανειδίκευτοι εργάτες (Κέρκυρα), Γαζωτές/κεντητές (Αργολίδας), οικοδόμοι
(Αρκαδίας, Κορινθίας, Λακωνίας, Σερρών), υπάλληλος επίτιμου Προξένου (Ρέθυμνο), σερβιτόροι (Σερρών,
Χαλκιδικής), τεχνίτες ανθρακοποιίας (Ιωαννίνων), χειριστές καδοφόρου-βυθοκόρου (Ηρακλείου), β) εποχική
εργασία: εργαζόμενοι στην τουριστική οικονομία (Ροδόπη), χειριστής αεροψεκαστικού μονόπτερου (Ξάνθη).
334 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2007: α) εξαρτημένη εργασία: σερβιτόροι

(Κιλκίς), τεχνίτες κατασκευής λιθοπλεγμάτων υποστήριξης πρανών (κατασκευής ζαρζανετίων) (Ιωάννινα),

εργάτες φορτοεκφόρτωσης ημιόνων (Ιωάννινα), υπάλληλος πρατηρίου υγρών καυσίμων (Ιωάννινα), κόφτης
κρεάτων (Αχαΐα), θεραπευτές Ayuverda-μασέρ (Ηλείας), εργάτες με γνώσεις βιολογίας (Αιτωλοακαρνανίας),
βαφέας αυτοκινήτων (Λέσβου), νοσηλευτές (Λέσβου), καθαριστές/καθαρίστριες (Λέσβου), πωλητές σε πρατήριο
υγρών καυσίμων (Λέσβου), τεχνίτης φύλλων κρούστας (Ξάνθης), μονωτές φυσικού αερίου (Δράμας),
επεξεργασία και διαλογή εντέρων χοιρινών και αιγοπροβάτων (Λάρισας), εργάτες/τεχνίτες καρφοβελονοποιίας
(Λάρισας), β) εποχική εργασία: τεχνίτες έτοιμου σοβά (Κοζάνη),
335 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2008: α) εξαρτημένη εργασία: εργάτης

αρτοποιίας (Μεσσηνία), οδηγοί διεθνών μεταφορών (Αχαΐα), γραφίστας (Χίου), σοβατζής (Χίου), κηπουρός
(Χίου), αποστάκτες ορυκτελαίων με ηλεκτρόλυση ύδατος (Έβρου), εργάτης εξαδάσωσης ξυλείας με ζώα
(Καρδίτσας), σορταριστής (Λάρισας)
336 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2009: α) εξαρτημένη εργασία: καλλιεργητής

ανθέων (Κυκλάδες), γενετιστής βάμβακος (Βοιωτίας), φύλακες αγροκτήματος (Ευρυτανία), ειδικός επιστήμονας
~ 194 ~
 + ΚΥΑ 11979/325 (ΦΕΚ Β’ 709/15-04-2009)
2010337 ΚΥΑ 2306/109 (ΦΕΚ Β’ 98/03-02-2010) 5207 18729 23936
2011338 ΚΥΑ 2782/132 (ΦΕΚ Β’ 268/18-02-2011)
4461 17997 22458
+ ΚΥΑ 9423 (ΦΕΚ Β’ 1276/16-06-2011)
2012339 ΚΥΑ 5660/190 (ΦΕΚ Β’ 890/22-03-2012) 2522 13043 15565
2013340 ΚΥΑ 4426/117 (ΦΕΚ Β’ 681/22-03-2013) 2115 1764 3879
2014341 ΚΥΑ 3411/90 (ΦΕΚ Β’ 206/04-02-2014)
870 8641 9511
+ ΚΥΑ 8055/192 (ΦΕΚ Β’ 640/11-03-2014)
μετά το ν.4251/2014 (αρθ. 11, παρ. 1), ο προγραμματισμός μετακλήσεων έγινε διετής
2015342 ΚΥΑ 6855/105 (ΦΕΚ Β’ 250/19-02-2015)
4989 58169 63158
+ ΚΥΑ 24990/366 (ΦΕΚ Β’ 1092/10-06-2015)
2017343 ΚΥΑ 4872/105 (ΦΕΚ Β’ 398/13-02-2017) 8920 37262 46182

για έρευνα και παραγωγή νέας τεχνολογίας στο φινίρισμα και βαφή γουνοφόρων ζώων (Καστοριάς), επιστάτες
οικίας (Θεσπρωτία), μηχανολόγοι/μηχανικοί διυλιστηρίων (Κορινθίας), μπέιμπι-σίτερ (Λασιθίου), κλαδευτής
αμπέλου (Θεσσαλονίκης), σταβλίτης (Θεσσαλονίκης), εναερίτες (Θεσσαλονίκης), χειριστής αρμεκτικών μηχανών
(Θεσσαλονίκης), σκαλιστής επίπλου (Θεσσαλονίκης), στοιχειοθέτης-λινοτύπης (Θεσσαλονίκης), αγιογράφοι
(Τρικάλων), ειδικός για μπαλινέζικο μασάζ (Κέρκυρας), εργάτης βοηθός γομμωτή – πυροδότης εσκαφών
(Κέρκυρας), β) εποχική εργασία: μετατοπιστές ξυλείας (Καστοριάς)
337 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2010: α) εξαρτημένη εργασία: οδηγός

φορτηγού (Αρκαδίας), β) εποχική εργασία: καρβουνιάρηδες (Γρεβενών)

338 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2011: α) εξαρτημένη εργασία:
αρχισερβιτόρος Ιαπωνικής κουζίνας (Κυκλάδων), ψήστες (Βοιωτίας), μαρμαρογλύπτες (Σερρών), πτηνοσφαγέας
(Πιερίας), χορευτής πολεμικών τεχνών Kapoeira (Αχαΐας), β) εποχική εργασία: συντηρητής διακοσμητικών
θάμνων (Κυκλάδων)
339 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2012: α) εξαρτημένη εργασία: πωλητής

καπνών σε Αφρικανικές χώρες

340 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2013: α) εξαρτημένη εργασία: οδηγός

μουλαριών (Ιωαννίνων), εργάτες περισυλλογής πτηνών (Ιωαννίνων) β) εποχική εργασία: δερματοστικτοποιός

(Ηρακλείου)
341 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2014: α) εξαρτημένη εργασία: εκτροφείς

πατρογονικών ορνίθων (Ιωαννίνων)

342 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2015: α) εξαρτημένη εργασία: μελωδός

άρπας (Κυκλάδων), εκπαιδευτής αλόγων ιππασίας (Κυκλάδων), υπεύθυνος Εβραϊκής επιμόρφωσης (Λάρισας),
μηχανολόγοι μηχανικοί με ειδικότητα στη νανοτεχνολογία τρισδιάστατων εκτυπωτών (Θεσσαλονίκης), στελέχη
πωλήσεων πτυχιούχοι ΑΕΙ ή ΤΕΙ με εμπειρία σε αγορές εξωτερικού για την προώθηση προϊόντων εξαγωγικών
ελληνικών επιχειρήσεων (Πειραιά),
343 Κάποιες ειδικότητες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το έτος 2017: α) εξαρτημένη εργασία: εργάτες

εκχυλιστηρίου σε πυρηνελαιοουργείο (Λάρισας), καθηγητής μ ειδίκευση σε θέματα αντισημιτικών σπουδών

(βόρειος τομέας Αθηνών), ψάλτης Κοπτορθόδοξης εκκλησίας (Δυτικής Αττικής),
~ 195 ~
Το Πληροφοριακό Σύστημα «Κιβωτός» για τη Μετανάστευση

Εικόνα 1 Εισαγωγική οθόνη

Εικόνα 2 Το μενού επιλογών του συστήματος

~ 196 ~
Εικόνα 3 Κατ' άρθρον ανάλυση με σχόλια και παραπομπές

197
Εικόνα 4 Η κύρια διεπαφή χρήσης των αδειών διαμονής

198
Εικόνα 5 Η ψηφιοποίηση του 'Οδικού Χάρτη' για τη νόμιμη Μετανάστευση

Εικόνα 6 Αυτόματος οδηγός συναλλαγής με τα Τμήματα Αδειών Διαμονής

199
Εικόνα 7 Διάφοροι
συνοπτικοί πίνακες

200
Εικόνα 9 Ψηφιακός προγραμματισμός μετακλήσεων

Εικόνα 8 Πηγές δικαίου με δυνατότητα λήψης

~ 201 ~
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Πρόλογος............................................................................................................................................5
2. Οι απαρχές .........................................................................................................................................9
ν.ΦΠΑ’ (581)/1876 (54/14-12-1876) .....................................................................................................................9
ν.ΑΤΞΔ’ (1364)/1886 (87/09-04-1886) .................................................................................................................10
ν.ΓΥΚΕ’ (3425)/1909 (Α’ 274/21-11-1909) ...........................................................................................................10
ν.ΓΥΚϚ’ (3426)/1909 (Α’ 274/21-11-1909) ...........................................................................................................11
ν.ΓΨΚϚ’ (3726)/1910 (Α’ 167/12-05-1910) ..........................................................................................................12
ν.2870/1922 (Α’ 119/20-07-1922) .......................................................................................................................12
ν.3275/1925 (Α’ 24/29-01-1925) .........................................................................................................................13
Aliens Act (1905) ..............................................................................................................................................16
Aliens Restriction Act (1914) ............................................................................................................................17
Γαλλικό προεδρικό διάταγμα της 2ας Απριλίου 1917 ......................................................................................18
Γαλλικό προεδρικό διάταγμα της 21ης Απριλίου 1917 ....................................................................................18
Aliens Restriction Act (1919) (τροποποίηση του νόμου του 1914) .................................................................19
Ν.Δ. της 10ης Μαρτίου 1926 (ΦΕΚ Α’ 90/11-03/1926) .........................................................................................24
Ν.Δ. της 17ης Ιουνίου 1927 (ΦΕΚ Α’ 124/23-06-1927) .........................................................................................27
ν.4310/1929 (ΦΕΚ Α’ 287/16-08-1929) ...............................................................................................................31
Οι (μόνο δύο) τροποποιήσεις του ν.4310/1929 και ο νόμος του 1955 ..............................................................36
Οι Αναγκαστικοί Νόμοι του 1936 ........................................................................................................................38
Β.Δ. της 22ας Σεπτεμβρίου 1951 (ΦΕΚ Α’ 262/22-09-1951)................................................................................39
ν.1975/1991 (ΦΕΚ Α’ 184/04-12-1991) ...............................................................................................................40
ΠΔ 358 & 359/1997 (ΦΕΚ Α’ 240/28-11-1997) ....................................................................................................49
ν.2910/2001 (ΦΕΚ Α’ 91/02-05-2001) .................................................................................................................53
ν.3386/2005 (ΦΕΚ Α’ 212/23-08-2005) ...............................................................................................................64
ν.4018/2011 (ΦΕΚ Α’ 215/30-09-2011) ...............................................................................................................88
ν.4251/2014 (ΦΕΚ Α’ 80/01-04-2014) .................................................................................................................93
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ...........................................................................................................................................148
Εισηγητική έκθεση ν.3275/1925........................................................................................................................148
Εισηγητική έκθεση ν.4310/1929........................................................................................................................150
ΓΑΛΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ της 3ης Δεκεμβρίου 1849 .....................................................................................................156
ΓΑΛΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ της 2ας Οκτωβρίου 1888 ...................................................................................................157
ΓΑΛΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ της 8ης Αυγούστου 1893 ......................................................................................................158

~ 202 ~
ΑΓΓΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ «Aliens Act», Chapter 13, της 11ης Αυγούστου 1905...........................................................159
ΓΑΛΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ της 16ης Ιουλίου 1912..........................................................................................................165
ΓΑΛΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ αριθ. 7422 της 02ας Αυγούστου 1914 ...............................................................................171
ΑΓΓΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ «Aliens Restriction Act», Chapter 12, της 5ης Αυγούστου 1905 ..........................................173
ΓΑΛΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ αριθ. 10909 της 02ας Απριλίου 1917 ................................................................................176
ΓΑΛΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ αριθ. 11009 της 21ης Απριλίου 1917.................................................................................179
ΑΓΓΛΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ «Aliens Restriction Act», Ch. 92, της 23ης Δεκεμβρίου 1919 ...............................................185
Πίνακας προγραμματισμού μετακλήσεων 1995-2017 ......................................................................................194
Το Πληροφοριακό Σύστημα «Κιβωτός» για τη Μετανάστευση ........................................................................196

~ 203 ~