at e ‘ » LOI CAM. ON Dé phit huy truyén thing bao vé gilt gin ede di tich lich sit vin héa cita tinh Déng Nai. Trong thdi gian qua, em da tim hiéu vé lich sit cia qué hvong minh ntue swu tim trank Gnh, coi cée phim tai lign, ki stt,...Bé cb dip tham gia gép site mink trong vibe bio vé.cée gid tri van héa em phdi ciim on ban té cine cudc thi tim hiéu gid tri van hda - lich stv Béng Nai da phat dng cube thi nay dé em e6 co hoi duge tham gia, tim hiéu thém vé lich sit gin lien voi lich stv hink thank va phét irién cita tink Dang Nai. Cube thi gittp em cé them duge rét nhiéu kién thie b6 sung vito sO tay lich sit cia minh, gittp em thém yeu qué huong Déng Nai troi dep. Em tudn biét on séu séc dén cée bie tién nhan di cd cong di mo céi dé bién minh dat Bién Hoa hoang so thanh mot viteg dét trit phti, nén tho, day dp tink nguoi. Em xin cim on ban gidm higu nha tring da phoi hop lién két phat dong phong tréo trong toan truong dé om cd thé tham gia, Méi khi 06 that gian rik em thudng rit cdc ban i tham quan rét nhiéu cde diém di tkh lich sit. Em rét mong rang ngy cang c6 nhiéu cue thi nhw thé nay hon niva dé em vie tit cd moi nguédi cting c6 co hOi duge déng gdp § kién ctia mink cing chung tay bio vé truyén thong van héa va cic gid tri ctia cde di tich lich sté Lhiarte youNha Bo nirée chiiy chia hai Aivé Gia Dinh, Bing Nai thi ve. Déng Nai hién nay voi dién tich gan 6.000 km2. Hign e6 9 huyén, Ithi xa va trung tam thanh phé Bién Hoda, Déng Nai cé vj wi hét ste quan trong cla ving kinh té Bong Nam Bé, la mt gée trong tit gide phat triéan Thanh phé HB Chi Minh - Binh Duong - Déng Nai phia Déng gidp tinh Binh Thudn, phia Nam gidp tinh Ba Ria - Vong Tau va Thanh phé H6 Chi Minh, phia Béc giap tinh Lam Déng va Binh Duong. Thién nhién wu dai ban ting cho Dng Nai kkhi hiu 6n hoa, dia hinh da dang nhiéu ving dat do bazan mau mo cing v6i dong song dng Nai hién héa, rét thugn Igi cho phat trién céng nghigp va cay an trai, Bién Hoa cé tiém ning to lin dé phat trién d& phét trih céng nghigp véi nén dat ly tuéng, thudn loi cho viée x4y dung két cau ha tang khu céng nghigp, 66 nguon tai nguyén Khotng san voi trit Iugng Khai thé dang ké, nhét 1a tai nguyén Khoang sin vé xay dung, thuan loi vé nguén cung edp dién, e6 nguén nude i dao a cung edp nbu edu san xuat va sinh hoat (sing, Dong, Nai), ngoai ra nguén nhan lye vdi trinh €6 cao 4& ting cudng ngudn lye con ngwoi cho yéu edu phat trién céng nghiép héa - hién di hoa, Thanh phé nay cing 1a trung tam céng nghigp quan trong cia ca nude. Bién Hda 06 thé manh vé céng nghiép vaciing 1 noi di tién phong trong linh vyc Céng nghiép dau tién ca cd nude véi vige hinh thanh sém KCN Bién Hoa I (nam 1967)-Khu ki nghé Bién Héa - Khu cong nghi ddu tién cia ca nude sau ngay dat nuée Théng Nhat. Hién nay, dng Nai cé 31 khu céng nghiép dang hoat dong. ang Nai cing cé rit nhidu tiém nang dé phat trién du lich ty nhién va du lich vin héa véi ngudn tai nguyén du lich déi do va rit nhigu di tich ich sur edp tinh va cdp quéc gia. Hign dang trong tinh trang bao ton va s8 phat trién trong tuong Jai néu nhu cé ké hoach va sy du tu ding mic. Lich sis ca Dong Nai gin lign véi lich sit cia ving dét Nam BO. Nude Dai Vi lic bay gids chi tir Ai Nam Quan dén ving Bac Déo Ngang. Lic bay gid, viée mo rong bd cdi nude Dai Viét bit dau khi cd nhimg giao tranh gitra Dai Viét va vuong quéc Cham Pa. Bay gid, xay ra giao tranh gita vua Lé - Chia Trinh va Chia Nguyén, lich str vn goi 14 thoi ky Trinh - Nguyén phan tranh. Cuéc séng cia ngudi dan doi khd va fam vao [am than. Didu nay tao ra tan séng di dan 6 at dau tién tir Bac vio Nam, trong dé cé lan séng di din cha mién Thuan Quang vao Ding Nai tim dat sinh séng va tai lap nghigp. Nam 1679, nha Minh & Truong Quéc syp dé, Téng binh Tran Thugng ‘Xuyén khOng khuat phuc nhi Thanh da dem binh linh than tin va gia quyén dén xin thuan phyc chia Nguyén va mé mang ving dit “Ci Lao Phé”, Nim 1698, chia Nguyén sai Théng sudt Chuéng co Lé Thanh Hau Nguyén Hitu Canh vao kinh luge ving dét Dang Nai. Tinh dén nam 2011, dan sé toan tinh Ding Nai dat gan 2.665.100 ngudi. toan tinh Déng Nai higncé di 54 dan téc cing ngudi nude ngoai sinh séng. Trong 46 dan tc Kinh 6 2.311.315 ngudi, ngudi Hoa c6 95.162 ngudi, nguéi Ning cé 19.076 ngudi, ngudi Tay cb 15.906 ngudi, ngudi Khome cé 7.059 ngudi con Jai Ja nhimg dan 19¢ khdc nh Mudng, Dao, Chim, Thai, Si La va O Du...dng Nai cé nhiéu di tich lich str - vin hoa va cdc diém du lich cé tim nang nhung trong trong cudc thi lin nay em s@ chon di tich lich sir c4p tinh “Miéu Té Su/Thién Hau Cé Miéu”. Mong ring qua dé tai nay em sé cé nhiéu ngudi biét r hon vé sy hinh thanh va phat trién cia di tich lich sir ““Miéu TS. Su/Thién Hau Cé Miéu”, tin ngudng cia ton gido, vé cdc vi thin thanh cia tin ngudmg ngudi Hoa va ngwdi Viet tai Bién Hoa. “Miéu Té Su/Thién Hau C6 Miéu” toa lac tgi duéng Huynh Van Nghé, Bau Long, Tp.Bién Roa, Bing Nai. Day 1a chimg tich chimg minh sy tén tai va phat trién cha ngudi Hoa va ngudi ‘Viét nhimg budi dau ho di cu dén sinh song tai ving dt Bién Hoa - Dang Nai, day 1a co sé thé phurgng chung cia ngudi Hoa va ngudi Viét. Em mong ring nhimg ¥ kién dong gop ctta em sé gép phan gitt gin, bao vé, phat huy cac di tich lich si cla tinh Dong Nai cing voi su phat trién kinh té, du lich cia tinh trong thai dai phat trién nhanh chong nhw hign nay.LOI MO DAU Di sn van héa 18 tai sin v6 gid cia mét dan toc gain lién vi ndn van hoa cia nhan loai, Vige git gia, tn tao cae di san van héa la ‘rach nhiét cla cong ding, thé hién long tri aa v6i cae bac tién nhan cé cong xay dung nén qué hong tuoi dep nhu ngay hém nay. Dé tiép thu truyén théng “uéng nude nhé ngudn” ca dan téc. Chung ta cdn phai ra sie bio vé nhting di sim van héa vé cing quy gid Ay néu ching ta hi hot, lang quén cae di san van hoa, dan toi hé qua tir di tich tré thanh phé tich Id e6 tdi vi cha éng, t6 tién di in cho thé Déng Nai dang dan viron minh phat trién kinh te va ai séng theo huéng céng day cng gay dung va luu truy ‘on chau hém nay va mai sau. Tinh nghiép hoa - higén dai héa dat nude. Ngodi viée phat trién dai séng vat chat ching ta efing can phai phat uién doi song tinh than ma chinh nhiing di tich lich str cfing déng vai tr khéng nho trong vide nhac nho con chau phai cd trach nhigm gin giit nhting truydn théng vin héa cita dan tc. Vi day 1a ngudn lye v6 cling guy bau, 26p phan xay dung va phat trién dat nude trudng tin. Dong Nai hinh thanh vao nam 1968. Noi day durge ménh danh la ving dat dia linh nhan kiét véi bao danh lam, thang canh mang dim tinh lich sir truyén théng dung nude va gitt nude. Chon ra dia di eu trong ede di tich lich sir cp tinh qua that khong don gién chit ndo vi mai di tich déu e6 nét doc dao riéng. co nhiéu di tich séng mai cling nam thang nhu: iru Hung tw/chia C6 hén (1979), Toa bé Bién Hod (1979), Dia diém Nga ba Giéng San (2001), Dinh Binh Quan (2004), Dinh Phit My (2005), Nha c6 Tran Ngge Du (2005), Dja diém Can eit Tinh uy Bién Hoa (2005), Dia diém thanh lap chi b6 Dang céng sin Binh Phude Tin Triéu va Tinh uy Lam thoi Bién Hoa (2007), Distt‘Toa bé Bién Hod (1979), Dia diém Nga ba Giéng San (2001), Dinh Binh Quan (2004), Dinh Phi My (2005), Nba cé Trin Ngge Du (2005), Bia diém Can ot Tinh uy Bign Hoa (2005), Dia diém thinh lap chi b6 Dang cong sin Binh Phude Tan ‘Tridu va Tinh uy Lam thdi Bién Hoa (2007), Dinh Phuc Léc (2007), Thanh Bién Hoa (2008), Dinh Xuan L6c — chia Xudn Hoa (2008), Miéu TS su/Thign hau cd miéu (2008), Dinh Hung Loc (2008), Binh Phuée Thin (2009), Ndi Chita Chan (2009), Vutn Cao su dau tin, san diém ddn dién cao su Dau Gidy (2009)... Tuy ahi ia diém cé ¥ nghia lich sit tiéu bidu trong cae di tich lich sir cAp quéc gia, em xin dé cap toi “Miéu Té Su/Thién Hau Cé Miéu” 1a co s6 tin ngudng cia ngudi Hoa, noi ting ching kién bao thing tram cia céng néu cn phai chon Iya mi cude chién d4u “vé quéc vi dai” clia dan tdc ta, da va dang duge bao tn, khai théc phuc vy cho du khach trong va ngoai nude tham quan. Theo théng ké, trén dia ban Dong Nai hin cé 16 di tich duge céng nhan la. di tich lich si cp tinh. Phat huy gid trj di tich lich sir cach mang la hoat dong eye ky c6 ¥ nghia trong viée gido duc truyén thing yéu née, tiah than ddu tranh céch mang ciia cdc thé hé di trréc dé thé hé chang em noi theo trén co sé cé niém ar hao dé phat huy vi myc dich cao ca ciia con ngudi Viet Nam trong d4u tranh each mang, nbim this tink Ivong tri cua nguéi yéu héa binh va tién b6 trén thé gidi déng cam mét cach séu sic véi su nghiép cach mang cua dat nudc ta thoi ky 43 qua va cong cudc x4y dung phat trién d4t muéc ta sau chién tranh. Bao vé va phat uy gid tri di tich Ijch str - van héa tré thanh nhiém vy quan trong cia cdc cp, cde nganh di dat duge nhimg két qua va thanh tich khich 18, sé tiép tuc duge bao vé va phat huy gia tri trong gido duc truyén thng yéu nudc va cach mang cho cdc thé hé ké tiép. Ditich lich sir la nhting di sin v6 gia dug hinh thanh trong qué trinh Jich sit. Di tich chita dung gid tri vat thé va phi vat thé, phan anh ban sic ctia tm hén, khiphach cla dan téc. Viéc bao tén va phat huy gid trj clia di tich chinh 1 bao tn va phat buy n6i lye gop phan cho sy phat trién trrdng ciu cia qué hong dat nude, Van héa lich sir vita 1A nén tang tink than cita x hi, vira [4 mye tiéu, vira la d6ng lye thc ddy sy phat trién kinh té - van héa xi hi. Vi vay vide gin git, bio Vé, ton tao cde di tich Hich sit lA tréch nhiém va nhiém vy v6 cing quan trong voi nha nudc va véi tat ca ching ta nhimg ai mang dong méu lac héng, Mong ring nhimg kién thie, nhiing ¥ kién déng gdp cia em sé gop phan phat trién gid gin cdc gid tri van héa cua tinh Ding Nai ngay cing day manh va phat huy cing véi sy phat tridn kink té, van hda theo huéng céng nghiép héa - hién dai héa cila tinh Dong Nai.MUC LUC * LOICAMON © LOL GIGI THIEU * LOIMG DAU - Phan | : LY DO CHON Dé TAI, NHIEM VU VA PHAM VINGHIEN CUU - Phan; NOLDUNG 1 - Khai quat vé ving dat Bién Hoa. 1A - Sy hinh thanh va phét trién ving dat Bién Hoa - Dang Nai. 1.B - Vai nét vé phurimg Btu Long. 2.~Ditich lich sir c4p tinh Miéu Té Su/Thién Hau Cé Miéu. 3 ~ Cam nghi vé di tich lich sit cdp tinh Miéu TS Su/Thién Hau Cé Migu, 4 - Thue trang va bién phap di tich lich sir cp tinh Miéu T6 Su/Thién Hau Cé Miéu, * PHU LUCHINH ANH + KETLUAN * TALLIEU THAM KHAO * NHAN XET CUA BAN TOCHUC‘Cude thi tim hiéu gid trj vin h6a lich sir Ddng Nai 2013 Phan LY DO CHOQN DE TAL, NHIEM VU VA PHAM VI NGHIEN CUU Y L§ do chon G8 tai : ‘Trong s6 cac di tich lich str cdp tinh cita tinh Dong Nai, em 4a di tham quan rat nhiéu nhimg di tich, di tich nao cing cé cai hay va nét riéng ca né nhung em tam dac nhat 18 di tich lich sir “Miéu Té Su/Thién Hau Cé Miéu”. Em cing muén hiéu 3 hon vé gid tri lich sir vin héa, y nghia tam linh cia ngéi miéu. ¥ Nhigm vu: - Tim hiéu, nghién ctu thyc té nhimg gid tri van hda ~ lich sit oda “Thién Hau Cé Mié ch sit hinh thanh ving dat “ Biru Long - Bién Hoa”. = Cam nhgn vé “Thién Hau Cé Miéu”, - Hiéu duge y nghia, gid tri van h6a cba “Thién Hau Cé Mi - Két ludn, néu y kién gop ¥ kién nghi giai phap vé vigc gitt gin, phat huy gid tri cua di tich “Thién Hau Cé Miéu” trong qué trinh x4y dung, phat trién tinh Déng Nai. Y Pham vi nghién citu : - Déi tugng nghién ciru: Di tich lich sit cAp tinh“Thién Hau Cé Miéu”. - Thdi gian: 2 tuan Dia diém: “Thién Hau Cé Miéu” thudc dia phan, thanh phé Bién Héa, Déng Nai. ~ Tham quan cdc di tich Jich sir cp tinh khde cia Dang Nai.Diu tra, quan sit thyc té, tim hidu qua tai ligu, mang, sdch bao... Chup anh bing dién thoai di dong. v Két qua nghién ctu: Tién hanh thye nghigm va hiéu biét chi tiét vé lich str hinh thanh va phat trién cia “Thién Hau Cd Miéu” trén ving dt Bién Hoa”, Dua ca ahan dink, dank gia két qua nghién ciu vé di tich lich six “Thién Hau Cé Miéu”, Dua ra céc bién phdp bao vé di tich lich sir cdp tinh “Thién Hau Cé Miéu” va cdc di tich lich str cp tinh khéc trén dia ban tinh Dong Nai. Gitip ban than va moi ngudi hiéu ré hon va nng cao y thitc trong viée bao vé cde di tich lich sit,Cude thi tim hiéu gid trj vin héa lich sir Dang Nai 2013 Phan II: NOI DUNG 1-KHAI QUAT VE VUNG DAT BIEN HOA 1.A - Su hink thanh ya phat triém ving dat Bién Hoa - Dong Nai. Bién Héa [a thanh phé tinh ly cia tink Dong Nai, hign c6 30 don vi hanh chanh, gdm 23 phuimg va 7 x4. Nim 6 hai phia cwa séng Déng Nai, eéch trong tam thinh phd Hd Chi Minh 30 km, céch thanh phd Ving Tau 90 km. Phia Bée giép huyén Vinh Cau, Phia Nam gidp huyén Long Thanh, Phia Déng gidp huygn Trang Bom, Phia Tay giap huyén Tan Uyén, thi x4 Di An tinh Binh Duong va Quan 9 - Thanh phé HS Chi Minh. Thanh phé Bién Hoa durge cOng nhan li dé thi loai T ngay 10 shang $ nim 1993 Tén goi Bién Hoa co tir n&m 1808. Khi vua Gia Long 48i tén dinh ‘Tran Bién thanh Bién Hoa. Trin dugc hiéu theo nghia 18 gin gitt, cling [A dam vi hanh chanh cé tinh quan quan e4p tinh. Bién: durge hiéu theo nghia 1a ché slap gidi ber cOi. Ho’ duge hiéu theo nghia higp lam mot, thud mot bé. Bién Hod duge dit 1én goi voi mong muén, hy vong ving dat noi bien cuong nay duge trén gitt chic chén, binh yén, thuan hoa.Cue thi tim higu gid tri vain béa lich sir Dong Nai 2023 ~ Theo théng ké nam 2012, dan sé thanh phé khodng 900.000 dan, mat 3 din sé 18 3.408 ngudi/ka’. Nguyén nhan cua sir gia ting dan sé thanh phd, 4a do sO dan di cu rit lén ti cée noi khac dén dé lam tai céc khu cng nghiép. Thanh phan dan cw thanh phd Bién Hda phan ldn la nguei Kinh, ngoai ra con cé mét 6 phin ngwdi géc Hoa sinh séng ch yéu 6 x8 Higp ‘Hoa va phudng Thanh Binh. Sé ngudi cé t6n gido 14 rat lon, cho yéu 1a 4 tn gido (Phat giéo, Thién Chita gido, Tin Lanh va Hoa Hao) va cae ton ido khac. - Newdi cd céng {én trong cong cudc phat trién vang Bién Hda 1A Tran Thugng Xuyén nguyén 1a téng binh ba chau dudi triéu Minh bai khang chiu lam (6i nha Thanh nén da dn thuge ha sang than phuc chia Nguyén Phuic Tén vo nam 1679 va duge cho vio day ext tr. Cudc di dan cia hon ba ngan quan binh Trung Hoa, gdc Quang Déng - Phic Kién do trung thanh véi nha Minh, khéng chap akan tam 181 nha Thanh, Ho da xudi vé phuong Nam trén 50 chién thuyén, 44 dén xin chia Nguyén Phuc Tan chap nhan cho ho noi cu tra. Chia Nguyén wmg thuan cho ho dén khai khan dat mién Nam. Nhém di dan ngudi Hoa nay 43 chia lam hai: mét ahém do tuéng Tran Thuong Xuyén, Trin An Binh huong dan di chon ving Ding Nai - Gia Dinh dé kbai khan, Nh6m thir hai do Duong Ngan Dich, Hoang Tién chi huy dé tiés xa hon, chon ving MY Tho - Cao Lash fam dt dung than. ~ Tran Thong Xuyén va cdc bd ha da chon ving “Ch Lao Pho” dé thanh lap va phat trién thanh “Néng Nai Dai Phd”, mot throng cang sim udt béc nhdt mién Nam hic bay gid, rét nhiéu tin thuyén cita cdc thuong gia tap nap kinh doanh buén ban trao déi vi nguéi nude ngoai nhu: Nhat Ban, Trung Hoa, An D§, Ma Lai, Nam Duong... La mat cap chi buy 6 tdm nhiney vy. Ung 04 huy déng, suc ngudi va cia cai dé bién ving dit cit Jao hoang so, dan cu thua thét tro thanh mét thuong cing 46 hoi phén thinh sém what 6 phuong Nam. Tir st phat dat ciia thuong nghiép da 10i kéo nhiing nginh nghé thi céng khée dén nhu: dét chiéu, to ua, gdm, dic ding, ndu dung, 1am bét, 4 96 gia dung, cham khie g8, dong thuyén, lam phdo viv... - Sach Dai Nam Nhdt Thing Chi 64 ghi nbn cénh phén thinh cia “Co Lao Pho” ngay trude nb mét noi hung thinh, thu bit nhiéu cir dan dén ty mién, Trung. Nhiéu nha mai ng6i, tudng voi, du cao, quan rong. San sat bén b& song 1a cdc nha g& hai tang, ndi lién voi nhau, - Tran Thugng Xuyén ngoai bist tai t3 chit khai khdn ving dat hoang vu thinh mt thuong cing phdn think, lai cling [A mot ding tuéng a gitp ‘Chia Nguyén trong nhiéu tran dinh dep Cao Mign, mé rong bién cong mién Nam cho chia Nguy&n. Nam 1690, 6ng di cing voi Mai Van Long danh bai va bé& duge Nac Ong Chan, chiém Nam Vang, Gd Bich, Cau Nam. Nam 1700, ong da giip Nguyén Hiru Cénh tién danh vua Chan Lap Jan thé hai, Sau cudc hanh quan nay, bién cvong Dang Trong da duge mo rong thém tt Bién Trén, Phién Trdn dén 14n Dinh Tudng, Long Hé va An Gieng. Nim 1715, Ong cing véi Nguy€n Ciru Phi danh Njc Ong Tham va chiém duge thanh La Bich. Chia Nguyén da ban cho 6ng danh higu "Nguyén Vi Vuong, Tran Vi Twéng, Dai Bai Céng Thin Bér Tuyée”. Nam 1720, Trin Thugng Xuyén qua dai, dirge phong “Thneng Dang Than”, bign nay vin duge ton thir 6 “din Tan Lan”(xay bén canh bas ké sng Bing Nai, canh chy Bién Hda). Hing nm din ching ving nay vin léy ney ong mat (23 thang, 10 Am lich) 48 tam ngay gid Dite Ong. 5Cue thi tim higu gid erj vain héa lich sir Dong Nai 2013 “Cang Lé Thanh Héba di me dt Nghin ndur con clin mai con ghi”. ‘Trong cae edng thin nha Nguyén o6 cong, khai khén mi mang ba cdi mién Nam, phai nhac dén Ngayén Horm Canh. Nam 1698, Chia Nguyén sai Nguyén Hew Cénh kin huge phuong Nam. Vién Théng svat nay da chon “Ca Lao PhS” tam noi dat tng hanh dinh. Tai day, Sng dA thiét 1ap co sé hanh chanh, dn dinh déi séng dan ching bing cach td chire phti ~ huyén - tng — x - thén ciia cdc ving Phude Long, Bién Trdn, Viée quy dinh khai khan rudng dat, lap s6 bd dinh, dién, thud ma 4a giip cho Chia Nguyén cé thém ngudn igi thu hap. Ong dé ¢6 sang kién khuyén Khich dan chung cde mién Quang Nam, Quang Ngai vao Khai khan rugng at, lap vudm tuoc, thinh Jap nhidu lang mae trit ph, Nhing nghé tha cong phat trién rdt manh mé, hang héa duge cac thuong thuyén ngoai quéc ua chudng, thu mua xuat cing. Thang 7 nam 1699, Ngc Thu (vua Chan Lap) chéng di nha Nguyén. Nguyén Hitu Canh di duge cit di danh dep, khién Nae Thu phai xin hang phye vo thang 4 nam 1700. Sau khi chién thang, trén dudng rat va, khi déng quan & cén Cay Sao (vé sau duge goi Ja Cu lao Ong Chuéng, An Giang), dng da lam trong binh va da mat khi vé dén Rach Gam. Linh clu duge dua vé ban doanh “Cu Lao Pho” va an tang & thon Binh Hoanh, nay duge déi tén thanh thén Binh Kinh. Dén tho Neuyén Hou Canh, duge dan dia phuong goi la Dinh Binh Kinh {nam gin Quée 16 |, gitta Clu Ghénh va Clu Rach Cat). Hang nim, ngay 16 thang $m fich ta ngay gid duge long trong 16 chite dé ghi om ctia mgt cng thin khai quéc. 6Cue thi tim hiéu gid tr} vim héa ijeh st Dang Nai 2013 - Sy thinh vugng cia ving “Cd Lao Phé” chi kéo dai duge 97 nam (1679- 1776) bai da xay ra hai cugc bao loan ln va0 1747, do nhém nguti cta LY Van Vuong ngudi Phtic Kién gay ra, Vige Tran Thuong Xuyén cdm binh gitp Chita Nguyén lai tré thank mét tai hoa khi xy ra cudc chién giita Tay Son va Nguyén Anh. Trong khoang nhimg nim 1776 - 1779, “Ci Lao phé” dA bj tan pha nang né do cdc cudc giao tranh. Nha cira, tiém budn, phé x4, kho chira hang déu bj thiéu dét. Dutng xa bj dao bdi, cae co sé thi cdng tan tanh, Dan ching bi tan sat, thay lp bét dong séng quanh cil lao, nude dé ngio vi man, nhimg ngudi séng sét khéng ai dém ding nude & sng vi 6 nhiém. Ca mot ving thuong cdng sAm udt 44 thanh chién dia tan hoang, Nhitng ngwsi Hoa cdn song sot sau khi chg bia va phé x4 bj phi huy nang né, mét sé ngudi Hoa con sng sét da rd mhau xuéng ving “Cho ‘Lén” lanh nan (nay thuge quan 5, 3 thanh phd Hé Chi Minh) sinh séng cho dén ngay nay. Ké tir dé, ving “Ci Lao Phd” danh mat vai tro 1a tung tam thyong mai ¢ Dang Trong ma thay vio dé la “Chg Lon” va “My Tho”, ~ Code di dan lon nay cia ngudi Hoa dé lai cho ving dat nay nhimg di sin hét site quy bau. MOt trong nhimg di san tén tai cho dén ngay nay trong dé 6 “Thién Hau Cé Miéu” hay cén ggi la “Miéu 18 Su”. Di tich Tich sit van hoa Déng Nai - Gia Dinh dén nay cin biét duge thong tin chinh xac phan lan 18 nh dén cong trinh bién soan cia mét danh whan khde cia thoi lap quéc, mét nhan vat 4 duoc ngudi din Bién Hoa ton kinh: Trinh Hoai Die. Ong gdc ngudi Minh Huong, sinh nam 1765 & Binh Tnide, Bién Héa, Ngoai ofc tép tho Cin Trai thi tap va Bac Sit thi tp, dng da viet bo dia chi gdm séu quyén, bién khao rit céng phu vé dia ly - lich st, phong tuc, co quan hanh chénh mign Nam: b9 “Gia Dinh Thank Thing Chi”. Tai liga nay da duge phign dich ra Php ngit va xudt ban nim 1863 4 Paris. 7‘Cude thi tm hide pia tri vim hoa Ijch sir Dong Nai 2013 Day 14 mgt céug trinh bién khdo VO gid cho nhing sir gia mudn nghién ctw vé mién Nam. Trinh Hoai Bie mat nam At Dau thoi Minh Mang, tho 60 tudi. M6 dén nay van cén & x& Binh Trude ( gin cho dém Bién Haa). 1.B- Vai nét vé phuimg Biru Long. - Phuong Biru Long dirgc thanh lap nam 1994 trén co sé x Tin Buu. Xa ‘Tin Biru duge thanh Ip trén ca sé x8 Bi Long va xa Tan Thanh theo quya dinh sé sé 12 — HDBT ngay 17 thdng 01 nm 1984 cia Hoi déng BO tmséng (nay 14 Chinh phi). Vi tri dja ty phurmg Biru Long duge xdc dinh: Phia Déng gidp phuomg Tan Phang, phursng Quang Vinh, phydng Héa Binh, phia Tay va phia Nam gidp séng Déng Nai, phia Bic gidp phurong Tan Phong va x3 Binh Hoa (huyén Vink Ciru), Téng dign tich ty nhién: 575,57 héc ta. Din s6 06 24.559 ngudi v6i 08 dan t6e cOng cv. Dan téc Kinh chiém s6 long déng dao, ké dén la ngudi Hoa, Kha me, Ning, Tay, Campuchia, Chim, Ba na, Toan phutmg Biru Long duge chia lam 5 khu phé. Dia ban Biu Long nguyén !é Jang Bach Khéi, Binh Dién thuge téng Phude Vinh, huyén Phude Chanh, phi Phute Long, Tur ligu Dia ba Nam ky (nim 1836) cho biét, phudng Bach Khéi, thon Binh Dién thuge tng Phuée Vinh Thugng. Cuéi thé ky XIX, hai Jang Bach Khoi, Binh Dign sip nbgp thanh ling Btu Long. Thoi Phap chiém, téng Phude Vinh Thuong déi thank téng PhuGe Vinh Thuong. Nam 1939, lang Buu Long thugc ting Phude Vinh Trung, quén Chau Thanh — sau 1 quan Bite Tu (1963), tinh Bién Hoa cho dén nam 1975.Vé phia chink quyén cach mang, trong thoi ky khdng chién chéng thyc dan Phép, tir nam 1945 dén nam 1948, Biru Long thudc ting Phudc Vinh Trung, quan Chau ‘Thanh. Tir nam 1948 dén nam 1954, Biru Long thude vé huyén Vish Cia tinh Bién Héa. Trong thoi ky khang chién chong Mj, dia phan Biru Long 8‘Cage ett dim higa gift tr] vii hda lich sir Dong Nai 2013, bay gid gdm hai x3 Tan Thanh va x4 Biu Long. Nam 1976, goi la xa Tan ‘Thanh, Nam 1984 goi 1a x8 Tan Buu. @ Buu Long o6 trsong dai hoc Lac Hong rat lon,cé 646 nhiéu sinh vién & nhiéu ving khdc nhaw dén day hoc. - Trén dja ban phudng Birw Long cé nhiéu danh thang, di tich tich sir vin héa, co sé tin ngwong dirge x4y dyng kha sém. Mét sé co st tin nguimg tiéu biéu nhu: cha Ba Thién Hau - von Ja Miéu Té su cia nbGng hd Jam nghé khai thac d4 Bir Long, Chia Biu Phong duge xép hang di tich fich sit cdp quéc gia nam 1990. Trade day, dia phan Bou Long duge chia Nguyén cho xdy dung Van miéy Tran én vao nam 1715 ~ van migu duge xay dung dau tién & ving dat Nam BO. Van miéu Trin Bién bj tan pha trong thei ky Phdp xam luge lan thi nhdt, Sau nay, tinh Déng Nai tn tg0 i tich kha quy m6, ndi tiép truyén théng van héa, hidu hoc, tré thanh mot dja diém van héa chung cho ed tinh Déng Nai hign nay, Nhing ngudti din sinh song trén dia ban Biru Long cn bao ton nhiing nghé thi céng truyén théng: nghé khai théc 44 Biru Long va nghé 1am gém dat nung. Trong 45, tang 44 Bau Long kha ndi tiéng sir xwa dén nay do nhiing nguéi Hoa bang He dén day sinh séng va phat trién nghé. LB hoi chia Ba Thién Hau — Miéu Té sur nghé da 1a 12 bi vai quy mé lon, nhiéu nghi thite déc déo va. thu hit dong dio nguéi tham dy.Cuge thi tim hide gid ts} van hoa lich sir Ding Nai 2013, 2-Di tich lich sir cdp tink Miéu TO Su/Thién Hau C6 Miéu, - Miéu té su/ Thién Hau Cd Midu ngwrdi dan quen goi }a cha Ba Thién Hau nam trén dong Huynh Van Nghé (tinh 16 24 cit) thuéc khu phé 5,t8 30, phutng Buu Long, thanh phé Bién Hoa, Déng Nai. Nam trong quan thé di tich lich st cdp quéc gia “Danh thang Biru Long”, Day 14 mt trong nhimg ngéi chia cé ctia ngudi Hoa & Nam B6, danh ddu qué trinh di eu khai khan lap nghiép trén ving phuong Nam, 14 mét phan cda gid tri van héa tm Sinh ma 6ng cha ta dé lai cho dén ngay nay. Hign dang duge x4 hdi va nha nude, cdc ban nganh trong tinh Ding Nai dang rt quan tam, cd ging dé git gin, t6n tao di tich. Miéu Té Su nim bén ti ngan séng Déng Nai, chia ndm trén ving dat od jong mach tét, 14 co sé tin ngudug cba ngwi Hoa bang He lam nghé di & Bign Hoda. Ngudi Hoa bang He cé mit (ai ving mii Biru Long rat sém voi cée nghé Jam da, nghé mOc va nghé rén gia truy€n c6 tir lc cdn 6 c6 quéc. Theo sich Gia Dinh Thanh Thong Chi cia Trinh Hoai Barc thi ban dau cde bang ngudi Hoa dén Ci lao Phé cing chung tay hop nhdt thanh “That pho” (bao gdm Tuyén Chau, Chuong Chdu 6 Phiic Kién, Mai Chau, Trigu Khanh, Quang Chau, Trigu Chau & Quang Déng, Quynh Chiu o Hai Nam), xdy Thét phi cd miéu (chia Ong) dé doan két toan cGng ding. Trong dé, nhém xuét than tix Hué Duong (Quang Déng) thugc nhém Sing Chinh, ttre nhém Hoa bang He sau da tich ra, Iya chon ving nui 44 Bia Long, noi cé ngudn dé xanh déi dio, chdt luong t6t, dé khai théc dé 05 thé tigp tuc nghé lam 44 gia trayén. Ho Khai théc ngudn a4 xanh tai chd dé dite thanh nhiéu san phém khdc nbau nhw: Vat ligu nganh x4y dung nhu bac it trang tri: Tt linh, tung tam cap, dé lat san, dé lat turémg, chan c6t v.v.5 48, hoa van trang tri; DS thé cing nhu bia md, ban tha, dén di, Iu huong, 10aw ous rial Hung, Dang Hiv igi, Btru Long, Tis Nghia, Tan Vinh Quang, Nhat Thanh, On Soi v.v. Dé danh ddu qué tinh dinh cu ving dét méi nay, ngudi Hoa bang He x4y dyng miéy Té su vio nam 1684 dé tho ba vj 16 su ciia ba nghé 1a lam da. Tuc thé nay som co tir thai & cé que, 4 theo bude chan ngubi Hoa truyén yao ving Bién Hoa tir cudi thé ky 17. Tam vi gdm: Ngi Dinh~ Té nghé dé, L3 Ban - Té nghé méc va Uat Tri Té nghé rén, Ngudi Hoa He mong muédn théng nhét toan bang He va doan két gitta cac thanh vién cong déng thong qua tye tho nay. Trong khi 46, ngudi Hoa géc Quing Dong, Hai Nam, Phac Kién hay Tridu Chau tai Viét Nam cé xu hudng 1$p trung tho ba Thién Hau hay 6ng Quan Cong. Din din, ngudi Hoa bang He nh4n ra Ting hang hod hg lam ra kha gidi han vé thi phan do méi quan hé gitta ho véi cdc bang nguoi Hoa khac va vai ngudi Vist cdn long Iéo, it nhat 1a tue tha Tam vj t6 su clia hg ft duge biét dén. Cudi ciing, dé tang exmg quan hg va mé rong thi phan, nguéi ta quyét dinh déi tén miéu TS su thanh miéu ‘Thién Hau, phéi thé thé Thién Hau va Quan Dé. Céng miéu tir dd tr6 di d6i thanh Thiéu Hu cd miéu di gian trung tm cha chinh dign 1a thar Tam, vité su. Chia ba thién hau thude dao gido. Ba vj thin téi cao cba dgo gido 18 Thai ‘Thuong Lao Quan, Nguyén Thiy Tron Tén, That At Tron Ton. Vao ngay JE hdi Ida ngudi ta thrdmg d& trong cia 3 dng nhin tir ngo’i san vao voi ¥ ghia trdn an cho chia, Chia ba thién hgu khae voi chita khde o ché chia Khong thé Quan Am Bé Tat hay 18 Phat T6. Trong tin nguéng tho phurgng ca ngybi Hoa thi ho thubng hay tho Ba Thién Has hie ae ae pe Quan hau hét déu théy xudt hign ang thd trong miéuchia cis nee a 2 vj than ndy IB vi than rét gn gi va quen thude trong {am ieteane uCue thi tim higu gi tr vin héa lich sir Ding Nai 2033 Viéc phdi the ba Thién Hau 6 Miéu T6 Su xudt hign vao dau thé ky XX. ro ngudi bit mat khan do img len wong chudi nguge di ti: ngoai céng vio Khi xua lic ving Biru Long c6 nan dich ta anh huéng nhiéu ngwi trong miéu T6 su, 6ng mach ngwdi dan trong ving di tim dil 103 vi thao mée vé rdi dénh sé tir 1 dén 8 dé chia vj, sau bao moi ngudi di vé bén hudng dong tay nam bic dé lay thém vé cay, nggn cd, lay toe ngudi dé ve béc thudc. Ngudi bénh uéng vao thay hét nén tin ring hinh anh ay 14 Ba Thién Hau linh img. Dé ta on 3 vj t6 su va ba Thién Hau, ngudi Hoa bang, He t6 chire Lé hoi lam chay méi 3 n&m mét lan vao cde nam Dan - Than - ‘Ty - Hoi. Bdi tugng thé chinh tai miéu gdm: Ong Negi Dinh — Té nghé da; Ong Lé Ban ~ Té nghé mc; Ong Quée Tri ~ Té nghé sat. Nha trung bay truyén théng cia Chia Ba Thién HauCuge thi am hidu gi ei vin nda lch si Ddng Nai 2013 Ban ddu, ng6i miéu duge xy dumg thép. Nam 1894, khi tring tu, ngudi He 48 coi néi thém phan vach tudng, déng thoi toan b6 kién trie miéu cing theo 16i hinh chi cng, xung quanh cé tudng bao tao kiéu “ndi cong ngogi quéc”, nghia 1a co duoc mé réng, nang cao. Kién tric hign tén cia mié tam cap n6i lién nhau (Thuong - Trung - Ha); mat tién huéng vé phia song Déng Nai. Lan tring tu méi day nhdt vao nam 2003. Nhiing ngudi 06 cong trong viée tu sa chiia déu duge chia ghi nhan lai va khic trén da, Tien hién déng tam déng tai tao Héu b6i hop chi kha tu b6i : ‘Vinh ky tin hién(this nhimng nguwii 6 eng) va Danh séch nhang ngwoi eé edng trongvige tu sira chia 2013‘Cage thi tim hidu gid tri van héa lich sir Dong Nai 2013 - Tir céng tam quan bude vao mét khoang sn rong. Nhin bao quét tong thé ng@i chita 14 mét téng thé kién tric dd s6, nhiéu mau sie mang dam nét dic trung truyén théng cia ngui Hoa. ~ Mai chia lop ngéi am duong mau xanh, dau mdi o6 gin ngéi ng than hu ly, duge phong td ky lang. Chan indi ngéi durge vién mét loai ng6i bigt co éng men mau xanb. Bimg truéc san nhin vio, nét die bigt nhét cia nghé thuat kién tric cia Trung Hoa cing nhu nghé thuat kién tric 1 mai ngéi cong vut va ting mai gian gitta cao hon tang mai ciia hai gian bén, Mt diém dae biét nia 18 mid xy dyng theo kiéu cung dinh, trong miéu cé nhiéu hinb anh e6 str. Trén mai née 14 c mOt céng trinh digu khéc dd 36, de déo véi cée tugng gsm men xanh cia thy g6m Cay Mai (chg 1én) xwa, la nhing tae phdm nghé thuat da tgo nén nét die trang ca ngéi miéu cong déng ngudi Hoa. Ndi dung cde tranh tugng thé hign cdc 18 hgi, tudng tich tiéu biéu ctia ngudi Trung Hoa nhur: Canh hat bdi, hat tudng, mia hat cung dink, tap vo, dé edu, tién déng, nggc nit, phi diéu mai, lan, tric, ciic. Céc tae phim gém trén bo née mai 1a sin pham gém men xanh (g6m Cay Mai) san xudt nam Quang Ty thir 20 (nim Gidp Ngo - 1894). 6 mat tuéng gan gidp mdi, hai bén dau hoi miéu cé trang tri hinh doi ngam mam trai cdy dip bing da, 6 gitra mam cé m7 Phic, bigu hign tude 1Gc, gidu sang Bén tdi phia dudi hai bo méi tse miéu c6 tugng éng Nhat va bén phai ta tryng ba Nguyét lam bang gém men xanh [a de diém mang tinh tiéu biéu oda nghi dung chia ngudi Hoa. Day 1a mot kin trac tiéu biéu cho nghé thuat diéu khdc, cham trd da cia ngudi Hoa bang He & Bién Hoa. uCuge thi tim higu git trj van hoa fieh sir Bing Nai 2013 - Trong chanh dign thi: ur tho & gian chinh - Chia Thién Hau co déi tugng thd déc déo duge tao tac tit chat Tugng cde vj 6 nghé Ngi Dinh (16 nghé da); L6 Ban (t6 nghé méc), Quée Tri (t6 nghé sét) vGi ur thé ngéi trén ngai. Ao trang tri hoa van theo kiéy quan v3, bén ngoai khode xiém y théu kim tuyén dinh kim sa hinh réng, phugng di mau s&c. Cae tugng duge tac tit nguyén ligu 44 thd Biru Long, dat trong kham tho bang da, Xung quanh kham duge cham khac rong chau mat tréi, day leo, hoa l4, chim diéu, tng, ctic, tric mai... . v6i duéng neét tinh xdo. - Tung Té nghé duge tee tac tir chdt Ligu dé xanh Bign Hida cho théy: sur tai hoa ciia nhiing nguai thg lang dé Bitu-Long. Nhiing tang di vo tri qua bam tay tai hoa cia nghé han tro thanh nhimg tac pham diy tinh my thuat, thé hign nhiing than thdi trong timg pho tugng. phan nh Jich sit, qua trinh phat trién cla cde lang nghé iruyén thén khic g6, cham khde da, tac tugny Dong Nai. - Nga Dinh - dng t6 nghé da: 1A mot luc si ndi tiéng ngudi nude Thye thoi Chién Quée. Ong dugo cho 1a ngudi sinh ra nghé 1am d4. Theo loi ké 6ng Phan Kim Son, tuong truyen ‘éng Ngii Dang “bay ké cho ‘Tan Thuy Hoang” dung dé ting dé két néi Van Ly Truong Thanh nén dan gian tn lam Ong t6 nghé da. - Lé Ban - t nghé mOc va Uat Tri- 6 nghé rén: Nguoi thoi Dudng, <6 cOng sing ché nghé rén, tao cée néng ew va vi khi, c6 cong gitip vua nha Duong li Ly Thé Dan tri ngoai bang nén durge t6n thanh, dng t6 nghé ren, asCue thi tim higu gia tr] vain héa lich str Ding Nai 2013 - Ba Thién Hu cing phdi tha Thién Long aban vA Thugn Phong nbt; Tuong Thién Hau thénh mau tw thé ngéi trong ngai, hai nit hau dting hai bén. Tugng duge khode nhig b6 xiém y dis mau sac I6ng lay, dau vang, trang tri hinh dudi cng, dinh kim tuyén, Thién Héu Thinh Mau: Ba cé tén 1a Mi Chau, sinh ra 8 tinh Phude Kién, Trung Quéc. C6 it nhiéu cau chuyén ké vé ba va cé rat nhiéu sie phong qua nhiéu trigu dai thdi nha Téng va ddi nha Thanh véi mhiéu tén khac nhau nhu: “Than nd, “Nam Hai than nif”, “Sing Linh Hug Chiéu Ung Phu nbn”, “Hé Quéc Linh Trude Thién Phi”, “Mau Té «Theo tin ngudng clia ngudi Trung Quéc va ngwéi Viét dc Hoa. Ba duge xem nh vi than bao trg cia ngu phi va ngudi di bién, tha phye va cam héa ede vi 4c than. Ba e6 tén 1a Mi Chau, sinh ra 6 tinh Phude Kién, Trung Quéc.‘Cude th tim ign gid x vtm hoa ie sir Dang Nai 2013 Quan Thanh Dé Quan: Tong Quan Quan Thanh dé quan tr thé ngdi trong ngai, tay phai cm kiém dai, tay trai vudt rau véi phong théi vita dinh dec vita rt uy nghiém va cdc vi hau en durge tao téc tur thé dimg, bang chét ligu xi mang c6 gid tr phan anh i nghé thugt cua nhing nghé nhan dat xir Bién Hoda. Tuong gém, tinh trong nghé thuat diéu khac, nn tong kha ddc dao boi nhung ban tay c6 nién dai kha sém, thé khéo Igo cia cde nghé nhan nghé gd, nghé fam gém — nhiing nghé truyén théng cé tir thud khai khin Bién Hoa. Quan Thénh BE Quan: Cting duge goi i Quan Céng, la mot vi tténg thoi ky cudi nha Déng Han va thoi Tam Quéc & Trung Quéc. Ong 1a ngudi da gép cong I6n vao vige thanh lap nha Thye Han, vi vj hoang dé diu tién 1a Li Bi. Ong cling 14 ngudi dimg dau trong sé nga hd tung cia nha Thuc Han, 1A mét trong nhiing nhan vat lich sir cla Trung Quéc duge biét dén nhiéu nat 6 khu vue Déng A, hinh tuong cia éng 43 duge tiéu thuyét héa trong Tam qué dién nghia cha La Quan Trung va sau nay duge khac hoa trong cae dang hinh nghé thu4t nhu: Kjch, chéo, tudng, phim anh. V6i nhiing chién tich va phdm chat dgo dite duge dé cao cling nhur duge than thanh héa trong cdc cu chuyén dan gian, bite trong Quan Céng duge dat trong khdnh thé duge trang tri long My, phéng theo mé tip lung long tranh chau. Tugng quan éng méc do gdm xanh, may thm hinh chit bat, mit 7Cue thi tim hiéu gi tri vin héa lich sit Dong Nai 2013 phuong sang nhu sao, rau rong 13 nam chom, tran him than lm liét, tay cm cay thanh long yén nguyét, ngdi oai vé trén ngai thé, Hai bén cd Quan Binh va Chau Xwong ngdi chiu. Nguoi ta dén chiém bai Quan Thanh Dé Quén, mét biéu tugng trong nghia tuydt vai, mot bidu tugng nhén diing, tiét nghia, thuy chung. Ngudi din thudng dén dét dén Quang Minh dé giti gm nhimng diéu may mén trong cudc séng. Twong thé Phic Dire Chinh Than ( Nim 6 phia tay phai trong chanh dign)(Cage thi tim higu gis trj vi héa fen sir Dbng Nai 2013 - Ban dau, nhing ngudi He 1am nghé dé chi dumg miéu thé t6 cia nghé 14 Ned Dinh, sau dé mdi thd cac t6 nghé lién quan. Viéc rude tha ba ‘Thién Hau trong miéu vao nam Dinh vi (1967) & miéu Cay Quan phia ba séng Dong Nai. Chia Thién Hau/ Miéu TS su 14 mot dang kién tric dic th cia chia, miéu ngudi Hoa, gdm mét t6 hop bén day nha lién két nhau go thanh mat bing cé hinh chit “khdy” hodc chit “quéc”, Chia duge bd cuc theo hinh chit nhat, ldy truc doc lim truc déi xing, lay mot kién trac Jam cha thé rdi ding hanh lang va tuimg xay dé lién két cdc khéi thanh mét chinh thé, ca ba khéi kién trac bao quanh san Thién Tinh (Giéng Fréi), tg0 thanh mt khéi lién két ph hop gilta n6i dung va hinh thie nghé thugt, ngudi Hoa tam goi 1a “tir hop vién”. Cé 3 ta nha riéng biét lién két voi nhau: Tién Dién, Phuong Dinh, Chinh Dién, Gian din chinh ding vao vigc tho phyng, bén trai tho cdc vi tin bdi, hai bén phai ding lam nha khach va sink hogt. Pade cbng va tnuée cira chinh dién c6 2 con lan bang 44 ngdi canh gitr 2 ben. - Kién tric chénh dién kiéu nha ba gian. Khong gian chénh duge bai tri cdc dign thé, hodnh phi, lién déi, bao lam. BO khung, vi kéo & chanh dign mang dam kién tric Trung Hoa. Chénh dién bai tri ba gian thd. & gitta th 3 vj 18 nghé, hai bén th Thién Hau Thanh Mau va Quan Thanh Dé Quén. Miéu Té su 1a cOng trinh kién tric nghé thugt diac sc, thé hién sy déc dao, sng tao cla ngubi Hoa bang He 6 Ding Nai, Day 18 ng6i miéu “de nit v6 nhi” 6 Déng Nai duge lam tir chat ligu a xanh ~ vat liu khai thac tai ch, gin voi lang nghé diéu Khic da truyén théng 6 Biu Long cia Bién Héa - Ding Nai. Kién trac miéu Té su d6c ddo bai hé théng vi kéo ching nréng gid chiéng véi su két hyp khéo Iéo gitta da va gé that tuyét voi. 19nhu ; “rong chau mat trai”, “Hoa Diéu”, “Cim long”, “Bat Tién”, “Bach Phuéc”, “mia hét cung dinh”, “Rong - May”, “ Phi dung - Phung”, day hoa 14, song nucc....la nhimg mang diéu khic rat dep, ky thuat dat dén trinh d6 cao bai nét duc déo sic sao, khée khodn va sinh ding. Ngoai nhiing quan thé tigu tugng gm trén mai, cn cé nhiing tac pham mang tinh nghé thuat cao nhu: khdm thd bing da. Dudi bo diém mii ngoi 1a cdc tac pham diéu khdc g6 cham ndi cdc dé tai: Clic Diéu, Sen Diéu, Bat Bitu, Nai -Lan... Day 14 nhig tac pham gém va diéu khac gé rat dep, dic sic. Bén trong Miéu Té Su con c6 rit nhiéu bao lam, ving, long duge cham khac hét strc céng phu va nhimg hoa tiét duge trang tri dep nhung ciing day tinh ton nghiém. Cac 66 phan nay cham tré tinh vi, vira mang tinh hién thyc, vira cach diéu, lai duge son ngii sic hoac thiép vang. Trong ching cau ky nhung khéng nham chén. Co thé néi, day 1A céng trinh my thuat xudt sic ching nhiing déi véi céc cong trinh cha ngudi Vist, ma con cia ngudi Hoa nifa. Cac bite cham khic nay thé hién duge nhimg cinh sinh hoat sinh déng cha ngudi Hoa xua, Va nhiing con vat trong tir linh duge cham khdc xen lin hoa van con tom, con cua, con cd... Ciing hét siic tinh sao va r nét. Cac dang hoanh phi, cau déi 6 Miéu Té Su déu c6 nét chit rét dep, tranh vé sinh d@ng rat cé hdn, Hé théng bao lam, hoanh phi, lin déi durge cham trd cdc dé tai phong phi (Luéng Long Tranh Chau, Cim Long Tranh Chau, Long Vn trén gd va da) 1a nhing mang diéu khéc sic sdo. Nhin chung, cdc tac pham trang tri, dae bigt cdc hoanh phi, liér d6i 20Cuge thi tim nié gid tri van Nba leh ste Ddng Nai 2013 trong di tich chita Thién H4u/Miéu Té su big khdc da, cham khdc g6, phir digu ham chita tinh if uhdn sinh sau sdc, thé hign nhiing wée vgng, mong muén huéng dén Chan - Thién - My cia cu din Dong Nai, c6 sy giao thoa van héa Viét Nam ~ Trung Quéc va phuong Déng néi chung. M6t sé nghé thudt hoanh phi,tién d6i cia chita Ba Thién AguCCuge thi tim hid gi er vn hatch se ng Nal 2013 Tai chia Thién Hau/Miéu Té su cé nhiing lién ddi chtr Hén nhac dén cong on, t6n vinh Té nghé dé day nguéi trong dgo ly uéng nude nhé ngudn, Nhiing hoanh phi dai ty khen ngai nbn vét Quan Thanh v8 long trang trye va ran ngudi khac noi guong. Séing ba ngh@ nguvén heu tuong tam doe van Thity thién thu théing méic ste thi ham ton, > Dich nghia : T6 swe da sing tao ra trém nghé la edi nguon cho nhitng ngudi the gist Té su la nhitng nguai dig day ining myc, dao taa nhiing bée thay tir ngan ndim qua, ching ta phdi biét tn trong, Hay: Diéu this tu thénh kim bicu dién; Tinh cong xéo tao ngoc long lau. > Dich nghia: Ban tay khéo Iéo cia Té sue da xdy dung ngdi dién vang ngoc; Viée lam tinh xdo, xdy dmg khéo 1éo tao nén ngbi miéu xinh dep nh con réng bing ngoc..suys 1a 1¢ YI 1am cnay voi quy mé én, Lé hdi Cau an, kéo dai trong, cde ngay 10,11,12,13 thang 6 (@m lich). Day la 1 hi lén, 6 tye dé gid dén, thu bit nhiéu nguoi tham dy trong va ngoai dia phuong. ‘Trong 18 hdi dién ra nhiéu nghi thire cing TS sur nghé da, ba Thién Hu, cau an Ngay Ié tai chiia Thién Hau/Miéu T6 sur tré thanh mot cuge hanh huong dong dio véi ngudi Hoa, ngudi Viet. Béng théi Lk net sinh hoat van héa tém linh, gin két céng déng lang nghé da Bin. Long ~ mét tap tue khéng phai lang nghé nao cing con duy tri duge. Hang nam, vao dip Tét, nhié ngudi hanh huong dén dé théa cdu nhting khat vong, mo ude vé cuge séng an binh cho ban than, cho gia dinh, cng déng. Qua timg hoat déng cia Lé héi lam chay, ngudi Hoa bang He dang thuc hién hai sit ménh cao cd. Mat Ia gin gitt bin she van ho ngudi Hoa bang He, g6p phan lam phong phii hon van hoa ‘Viet Nam, hai 1a nd lyc hoa déng vao céng déng chung cdc dan t6c Vigt Nam. Mba 1é hgi lam chay nam 2013 vita qua, chao dén rét nhiéu th tin nit tham gia, ai ai nét m&t ciing han hoan. Déng ngudi tip nap tray hOi Dai 18 da lam sdng dang thém tinh doin k& cde din t6¢ anh em wring Bién Hoa, ong Nai. ~ Ngay 10 thing 6 chi yéu 14 khai 18 chiéu thinh chur than, 18 khai dan, khai quang diém nhan, dai com chay, biéu din v6 thut va hat in nam béi. - Ngay 11 thing 6 mo 1é Khai kinh cau an, 18 Ngo mén dp tuéng, dai com chay va dign hat boi.‘Cude thi tim hign gid tr} vin hoa lich sit Ding Nai 2013 Neay 12 thang 6, Chanh 1€ 06 1 Khai bang, hoi thinh Idng dén, 18 phong thuy dang, 18 lap dan chay, lam 18 bac cau d& rude chu than, dai com chay va hat bdi, mua hau. - Negay 13/6, ngay két thiic Dai Ié Lam chay gém Ié eting thi, 1 x6 gidn, cling ca chay lén mn, hat bdi, mia Lan. ‘Dai ié lam chay nie 2013 (dink tham khdo ) 24Cuge thi tim hidu gis trj van héa lich sie Déng Nai 2013 3- Cam nghi vé di tich lich sir c4p tinh Migu T6 Su/Thién Hau C6 Miéu. Pong Nai noi nao ciing dep. Canh tri non séng nh tam nhu hoa, san phadm phong phi, con ngudi can cu, théng minh séng tao d3 xay dung Jén mot noi tht xinb dep trén ban dé Viét Nam da 13m cho dat nude ngay thém giau dep va phat trién. Sw phat trién nao cing phai cé hai mat song song 1a vat chét va tinh than Juén di d6i véi nhau kh6ng thé tach rai. X@ h@i phat trién nhanh chéng nhu hién nay, ai ciing lo bén rén dé lo toan cho cudc séng hién dai héa, Ding sau six chay dua v6i thoi gian dé lo cho dai séng vét chét thi con ngudi ai cing tim cho minh mot chd dya tinh than, mét doi séng tam link dé cdu xin sy binh an, gi gion nhimg lo toan bdn b8 ctta cuge sSng. Phat gido duge hinh thinh va du nhgp khé som vao Vigt Nam. Déng Nai cé rét nhiéu cha chién néi tiéng, ké riéng trong thanh phd Bién Hoa thi c6 mét sé ngdi cha duge cong nhén 1a di tich lich sir cdp tinh nhu: Bir Hung Ty, Chia BaThién Hau ...Trong s6 nhiing ngéi chita nay thi di tich “Thien Hau Cé Miéu” 2a di tich ma em cm thdy tém dic nhat. Do bin r6n véi vide ‘hoc hanh hau nh da chiém gin hét thoi gian, em chi cé thé tim hiéu va doc né qua sdch bao. Tir truéc t6i nay, em chua durge hoc dén nén vin héa cia Phat Gido hay Dao Giéo va nén van minh cia ngudi Hoa nén chua hiéu ré vé kién tric xdy dyng chia chién cia ngudi Hoa tai Déng Nai. Khong biét cé phai em v6 tinh khéng quan tam hay béi vi tiém thir trong em chua du Idn, chua du truéng thanh dé cd thé hiéu va cam nhan sau sc hon vé vn héa lich str cla qué huong minh. Em quén ring tréch nhiém cia mot ngudi hoc sinh, mot ngudi con cla xi Bién Hoa, Déng Nai 1a phai biét va tim hiéu vé cai néi lich sir cla qué hyong minh dé ximg dang 1a con chau cia mién Nam séng nuéc. Cé 18 mét phan em vén 14 dao Thién Chia gido. Tir nhé em chi durge hgc vé dao cia minh qua gido ly trong nha thé. Em cling duge hoc nhiéu vé lich sir van héa cia Viét Nam trong truong hoc nhung, muén biét r6 hon vé lich sir cha Dang Nai thi em phai ty tim hiéu. Véi su phat trién 25‘Cude thi tim hiéu gié tr] van béa Ich sir Dong Nai 2013 nén khoa hoc céng nghé tién tién nhu hién nay mudn biét thong tin gi em cé thé tray cp mang internet, chj em thuéng hay noi dia mét cau: “Dan ta phai biét str ta, cai gi khéng biét thi tra google”. Doc va xem né qua man anh nhd théi em nght cing khong di dé cé thé cam nhén sau sc hét vé né, Em muén ty minh quan sat thuc té, t4n mit nahin, tan tay sé vao n6 48 06 thé cim nhan hét c4i hin cia n6.Nhan dip cé cudc thi vé tim hiéu gid trj vin héa lich sir ciia tinh Déng Nai. Em cing dang mudn tim hiéu thém vé ng6i chia déc déo nay. Hdm nay, em tam gac Jai tt ca moi thtr sau lung danh chit thi gian ranh em aha chi gai ché dén tham quan “Thin Hau TS Miéu”, Vi day 18 noi 16n nghiém nén em chon cho minh mét 6 a6 that lich su va kin déo khi dén chia, Em ghé thim “ Chia BaThién H4u” vao ahtng ngay du cia mba mua, gi6 se se tanh, bau khong khi hoi am dam, kh6éng nang git, khong cé sy tép nap hay nh6n nhip cia nhing ngudi dén viéng chia nhy trong muta 18 ma chi co tiéng chim hot tu lo trén nhimg ngon cay. Truéc céng chia cé hoi én ao tiéng cla nhiing ngudi ban hang rong, em 4é y théy c6 mét s6 ngwéi mua chim va ci dé phéng sinh. Nhung em cam thdy hoi hdi hdp, hoi lo sg khéng biét thyc hién 12 nghi thd ciing trong chia niu thé no? Boi em chia di chia lin nao, mét cam gide thanh tinh, moi thir én do nhu Ling lai khi dat nhimg bude dau tién vao chia. Em cam thdy tém héa minh xao xuyén nhu dang 6m tron bong hinh qué huong, dat nude vao long. Mai ngudi cé mét cach néi riéng, cam nhdn riéng vé tinh yéu qué huong, sy gidu dep ciia nei chén rau cit rén cia minh, Nhin thay chia em lai cam thay qué huong minh that la dep.Chung ta cé duge hoa binh nhu ngay hém nay tét ca déu nhé cong site cha éng cha da hy sinh anh diing chién dau cho mét qué hong gidu dep. Ong cha ta da dé Iai mét céng trinh tuyét tée dé 86, mot cdi ndi ‘vn hoa, mor bé day fich sir cho thé hé mai sau. Em duge ban quan I chita gidp do rit nhiét tinh, thay em dang ngai nguong khi tham quan éng Phan Kim Long dén 26(Cuge thi tim higu gié tr} vin héa ijeh sir Ding Nai 2023 hoi em va chi day cho em rat nhiét tinh, vi day JA chia cia ngudi Hoa nén cé rat nhiéu tiéng Trung Quéc em khéng cé hiéu y nghia la gi? Gng Long dich nghia cho em vA cin néi cho em nghe rt nhigu vé swt hinh thanh cua Dao Gio nhur thé nao? Ong gidi thigu cho em xem nhing hinh anh vé 1 b4i 6 chia. Em thim nghi cam on Sng. Méi 46 ma thdi gian tri qua nhanh qua! Em bong thdy thoi gian nhu cham lai, qu khit lai tim vé dau day nhur nhac nhé em nho vé mot thoi lich sir da bj x6a ddu, tan phai theo nam thang. Khdch thép phuong dén day hanh huong, viéng chia s€ duge ha mink vao mét noi linh thiéng, huong tram quyén toa. Dir Ta ngudi gidu hay ké ngh@o chia ciing déu mé cira don tiép, Tat cd moi nguai déu dén day cdu xin sy ch che, an Linh, hank phic, lam an thufn gi. Biét bao hinh anh dep cha nét kién tric ¢5 xua hoa vao long toi mét cach nh¢ nhang va mién man. Khong, gian chia mang vé tinh mich va lang 18 hung vé tinh mich 4y khong goi trong Jong toi ndi budn ma 1A sy binh yén, mét khodng tinh King dén thanh khiét. Em thdy minh nhu chim vao khéng gian oda ty nhién, dye hoa minh vao cai thanh khiét hu khéng giita cudc séng bé bon Io toan cia cudc séng dé cdm nhén si thanh dam cua cuge séng noi cita Phgs. Em dé cho tam hén minh mot chit bing dong lai thi méi cém nhan hét nhiing gid tri van héa tam linh van han trén mau thoi gian qua tig nét o} kinh, trang nghiém cla chia, Tsai qua bao nbiéu thing tram cia fich sir, db dA trai qua rat nhiéu lin tu bd, t6n tao nhung chia van gitt nguyén vé kién tric truyén théng déc déo ciia ngudi Hoa. Ngoai vige thé hign sy 16n thd cde ‘vj thin thanh theo tin nguéng dan gian cia ngudi Hoa va ngudi Viét. Ngdi chia con thé hién sy doan két gitta nhing héi qudn ngudi Hoa voi nhau, thé hign sy giao i am juu van héa cia ngudi Hoa vA ngudi Viet. “Thién Hau Cé Miéu” 1a noi si tinh than, chia dung size séng v6 cling manb liét cla ew dan mién Nam 1A diém tya tam linh két ni nhimg tim hén nhdt 1A cia nhing ngudi Hoa mét thoi phai di cu 2‘Cuge thi tim higu gid trj viin héa lich sir Dong Nai 2013 sang ving khac do chién tranh, logn lac. Néu thiéu ving mai 4m ciia “ Chia Ba Thién Hau” thi c6 1é d6 cing 1a sy trdng trai, tanh nhat thiés thén ofa tm tinh, “Thién Hau Cé Miéu" bay gid 43 qué quen thude, gan gii voi nhimg ngudi din sinh s6ng tai ving dat Bién Héa nay, hat 14 ddi voi nhimg ngudi din Biru Long. Chita ciing 14 noi rén [uyén, huéng con ngudi dén su thénh thign, hung toi Chin - Thién - MJ. Gitip con ngudi nang cao dii séng tinh thdn, dem lai sy thanh than cho tam hon. Trong chia c6 rat nhiéu cong trinh, nhiéu tae phim quy hiém duge ban tay diéu luyén cia cdc nghé nhin ngubi Hoa cham khac rit sic xdo, rit riéng va doc dao. Khi di dén khu chinh dién cia chia em khéng thé nao dign ta duge cam xiic khi nhin thay nhing dung nét nghé thudt qué tuyét voi, trang rét cau ki nhung timg chi tiét déu duge khic hoa rat 16 ngs. Nhing hoanh phi cau déi treo «rude cia chinh dign rit 18 dep, bén trong cdn cd nhiing hinh anh duge vé rat dep, trong vira thanh todt vira nhe nhang, uyén chuyén. Cé 1é ai dén day lan dau nhu em thi khong thé khong trém tr khen nggi. Bing that JA néu chi dgc qua séch béo nhip hinh nh qua mang théi thi khong thé 10t 64 hét duge vé dep cha no. Phai tin mat chiém nguing timg dudng nét cham khic, ta méi cdm nhan hét duge céi dep cia nd. Tat ca di gép phan tao nén chiéu sau cia ngdi chia od, dé 14 ca su tam huyét ciia cdc nghé nhan xua lam ra nhing tic phdm dc déo dé cho ching ta chiém nguéng. Em cdm nhan duge st ménh mang cia khéng gian thanh tinh, sir ngung dong cia thoi gian so véi cai thé gidi bén ngoai nhdn nhip dang géng minh dé phat trién. Bm thm cam thay kinh yéu va biét on nhimg bac tién nhan khong ngai khé khan gian khé, hiém nguy, kh6ng quan hy sinh mat mat, dem site minh xdy dmg, mé mang va bao vé dét nue mang Iai vinh quang cho dan tc bing swt hy sinh biét bao nhigu md hdi, nude mit day céng tao dung mét ving dit Déng Nai tri pha nhw ngay nay. Cang tim hiéu em lai cang cam thay thi vi va 16i cudn 28ws sung vay. 4s00g got chia gidn di thé théi nhung chira dung ca mét tinh than dan tc, mang ¥ nghia lich sit to '6n, c6 gid iri van héa riéng, 4c bigt 14 mot sé cd vat van con duge uu gitt dén ngay nay. Dé chinh Ia tai san v6 gid, 1a tiém nang dé dua Dang Nai lén tm cao moi. Em tham nght: Cé ai biét dén noj day timg 4 mOt thuong cdng xa hoa, mY 18 mét thud? Cé ai timg nghi dén nhimg hgi quan ngudi Hoa dau tién mot thoi in dau noi dy? C6 ai cdn mang tugng Nai vé canh hing nguoi Hoa kin doanh, buén bén tap nap cila “Nong Nai Pai Pho” mét dé thanh phén thinh bac nhat phuorg Nam lie bay gid. Gid day, nude séng Dong Nai vin cudn cuén mét mau héng phi sa cudn chay di bao vét théi gian ma van gitt duge cdi hdn, cai nét van héa riéng cla nd. Bude thoi gian di xda nhéa theo nam thang, da qua di nhing ndi dau thuong, mét mat cua ahting cude chiém dau oanh ligt duéi nhigu trigu dai va trong cdc cude chién tranh chéng dé quéc xam luge. Bién Héa hém nay chi can lai mét ving dat thanh binh, mét bite tranh dep nén tho bén dong séng Ding Nai bén 1, bén bOi chy ém A theo thdi gian. Khéng con HA mét noi “dia thé hai hing, dudi sOng sdu Idi, trén gidng cop um, con chim kéu phai sg, con cd ving phai kinh”. Ong cha ta di cd cing dung nude, ngdy nay ching ta dang séng trong su sung tic thi phai ra sire bao vé va phat trién qué huong Ddng Nai ngang tam véi thoi dai cong nghiép héa - hién dai héa dat aude. Clu mong cho “Thien Han Cb Miéu” sé mai trung tin va gitt duge nét ddc déo nguyén ven cia n6. Chic cho nhiing nguisi t6i day sé ludn tim th4y cho minh chit gi dd dong Jai trong tam hon. Xin tam biét “Thién Hau Cé Miéu” dé tré Iai voi nhip s6ng sdi déng, vai sy ban r6n trong vong xody otta cudc séng. Thdi gian 06 thé bi dy tii x6a dau tri an nhung nhimg gi ghi vao long ngudi thi that khd phai md. Em sé khGng quén noi nay va sé lei dén day trong mot ngay gin nhit, Em gids phai ra sire hoc tp, gop site cing nhau bao vé 29‘Cude thi tim hiéu gid tri van hda Ich siy Dang Nai 2013 cée di tich lich sit linh thiéng nhu thé nay. Chita BAThién Hau chinh 1A m@t chimg tich quan trong ciia lich sir chimg minh sy gia nhdp tin ngudng cia cong ding ngudi Hoa nhiing budi dau dat chan lén ving dat nay. ‘Tac gid va 6ng Phan Kim Long ( mt trong s6 ban quan fy chia ba Thién Hu) 30‘Cue thi tim hiéy gis tx vin héa lich sir Dong Nai 2013 4- Thwe trang va bién phap di tich lich sir cap tinh “Thién Hau C6 Miéu” v Thue trang: > Vé mit tich ewe : Trai qua nhiéu ln tring tu lén, nhé hign nay “Thién Hau Cd Miéu” van git nguyén duge nét kién tric van héa ciia ngudi Hoa. Di tich Ijch str “Thién Hau C6 Mié gidta ngudi Hoa va nguoi Viét trén * 14 noi giao hru vin héa ving dAt Bién Hoa nay, Day 1a niém tur hao ea con chau ngudi Hoa dang sinh séng & mién Nam néi chung vi So v6i nhimg nim treée thi di tich nay c6 mét su phat trién tot hon cy thé véi mye dich béo tén va phat huy nhiing gia trj di sin van héa cua chia ba, déng thai nhc nhé con chau 6n vinh cae bie tién béi, t6 tién qua vige t6 chite 18 héi lim chay ciia chia ném 2013 vira qua thinh cng rat t5t dep, thu hut duge rét nhigu nguéi dan va khéch thap phutong dén tham gia. Thién Hau Cé Miéu nam trong quan thé danh thing khu du lich Biru Long, ngay trung tam thanh ph6, giao théng thuan tién cho vige tham quan, Chia cé ban tri sy trye tiép quan ly, bao vé nén cling tign cho viée bao quan. Dong Nai tuy khéng 6 Igi thé vé tai nguyén bién nhu: Nha Trang, Viing Tau, Phan Thiét,... Nhung lai c6 Igi thé vé tai nguyén rimg, c6 rat nhidu di tich lich sir cp quéc gia va eée khu du lich khéc cling dang duge dau tr 3L‘Cude thi tim hiéu gid trj vin héa lich sir Dong Nai 2013 phat t ciing sé ngay cang duge du khdch trong va ngoai nude biét dén néu tao ra n trong thoi gian sip téi. Di tich lich sir “Thién Hau Cé Miéu” sur doc dao riéng. Chia nim gin cae diém dich vy nhu ; Cac dich vy &n uéng, nha hang, khach san nhu; Hao Vién, Cay Dita, Nha Vién Quén,... Nhén thite ctia cde nganh, cdc cép va ciia toan xa hdi vé vai trd ¥ nghia gid trj ca di tich lich sir va trach nhiém cia toan xf hoi 6% duge nang cao thie hon rét nhidu. Céng ty TNHH dau tu phat trién Biru Long da mo tuyén du lich tham quan du lich Bién Haa - Dong Nai. LE hoi “choa Ong” cing duge 18 chiie fin 1 rit I6n. Chia Ong va Chia Ba Thién H@u déu 6 méi lién quan voi nhau, Day qua 14 m6t bude tién moi cdn phai duge chu y, dau tu mét cach chuyén nghi@p va quang ba hon nita. Chia ba Thién Hu ciing ndi tiéng 1a linh thiéng nén rat duge ngudi dan tin va thé phugng. 32Chua that sy khang dinh duge vj tri sau dm trong long du khach. Van con tinh trang ban rong, an xin, buén ban trudc céng chia. Di tich d@ duge nhan dang va phat huy nhung chua tao duge bude ngost ndi bat cho du khach 6 xa biét dén vain cdn han ché. Cac hang myc 1én chua cé diéu kin trién khai day manh. RAt nhiéu di tich cén thiéu canh quan, sin vudn hé théng chiéu sang, phong chéng chay, chéng trm, chéng méi mot, hé thong duéng di quanh di tich chua c6 khu quan ly va dich vy. Cé mt sé di tich khée c6 méi lién hé véi chia bi lang quén, mai mot, xudng cdp, chua duge quan tam hét mife, chua néng cap stra chita, chua duge dau tu, tén tgo nhu hau nhur con rit don digu, thé so, chua duge chim séc, xir ly réu méc. : ‘Chua cé hung dn vién tai diém. Cée fang nghé truyén théng 6 Dong Nai dang ngay cang mai mot. Chua c6 sy lién két cia cée céng ty du lich trén dja ban tinh. Céc céng ty Iv hanh nh6, c6 tinh canh tranh yéu, tinh chuyén nghiép khéng cao, tinh canh tranh chua linh manh, khdng cé sy lién két chat ché. Céc cong ty du lich trong tinh khéng tao ra nhing san pham dich vu mdi mang tinh déc 33‘Cue thi tim hiéu gid trj van béa lich sir Dong Nai 2013 déo, dic tnmg cia ving mién, toan bd 1a do cdc céng ty du lich én trén Sai Gén nhu: Sai Gén tourist,Viet travel,... Lam chuong trinh du lich trén s6ng Déng Nai. Moi day cé thém chuong trinh du lich tham quan Bién Héa- Ding Nai do céng ty TNHH MTV dau tu phat trién Buu Long td chic nhung cfing chwa that sy mang lai higu qua cao va cdn it ngudi biét dén. Déi véi huéng phat trién, khai thac tai nguyén du lich tir cdc di tich lich str van héa, 1 hdi van cdn cho dgi sy hgp téc ciia cdc ban nganh quan ly 18 chitc. Mot s6 nha hang, khdch san Ion hign ciing dang roi vao tinh trang khé khan, phat trién cham hoac da ngung hoat déng. Cac khach san trong tinh hign nay chi cé khach trong tinh, khach trong khu cOng nghiép 1a khdch cong vy, cdc chuyén gia nuéc ngoai do di céng tac hay khach vang lai. Khach cé muc dich Iuu tra do du lich tham quan 1a rat thap. Cén rit nhiéu vin dé v8 cOng téc quang ba, xiic tién du lich cia khu di tich cdn gap nhiéu khé khan. Chur phat trién sin pham qua tang, qua Iu nigm mang tinh dic tnmg. Vige sin xuat 43 luu niém phuc vu khach tham quan chua duge chi ¥ quan tam cho yéu mang tinh ty phat nén thiéu ban tay chuyén mén, diéu kién sin xuat diéu 46 khién sin phdm khéng duge dep mit, chat hong chua tét, thiéu sy da dang, khong thé hign dic trumg cila di tich. Du lich cua tinh Dong Nai cdn nhiéu bat cp va han ché chua duge phat trién manh, Nganh du lich van héa ciia tinh dang phai déi dau véi su canh tranh cia du lich dja phuong khdc, tim nhin xa hon nifa 14 du lich quéc té. Gi ngii quan ly, nguén nh4n luc ch4t lugng chua cao cdn han ché. Co céu chinh sch cén han hep. D6i ngi didu tra, gidm sat tinh hinh cdc khu di tich con Iéu ling.Cue thi im hidu gia tr vin ha leh si Bing Nal 2013 Chua théng nhdt cdc dinh hung, cac gidi phdp chua c6 su déng b6.Thye hign ké hogch chu theo ding myc tiéu bao tn. Mot loat cdc dy én khai thc khu du du lich sinh thai trong dja ban cn bd dé chwa thyc hign thanh céng, lam an 13 lai. ‘Theo digu tra, tham khio ¥ kién cia anh Tién (hién dang lam diéu hanh trong bén xe Bién Héa) anh cho biét: Trudc kia bén xe Bién Hoa ciing cé t6 chire cdc chuyén du lich tham quan trén séng Déng Nai nhung do gia thanh cao, dich vu lai chua dat chat lugng tét, tau thuyén cing khéng tao duge sw an toan cao cho khdch do thiéu vén kinh phi dau tu. Mac div chuong trinh tour cing cé su hap dan nhung lai khong chiém duge vi tri cao trong léng du khdch. Hign nay tuyén du lich nay dang dimg hoat déng. Tai céc co quan, truémg hoc trong tinh cing chua day manh viée cho can 6, céng nhén vién chitc, sinh vin, hoc sinh... Di tham quan, tim higu gia Ain héa lich sir ciia cde Khu di tich lich sir edp tinh. Chi 6 rit it mot 56 truong thyc hién, hau hét cdc em cing con qua tho o, qua loa véi vi tim hiéu lich sir cia chinh qué huong minh. Ngay c4 trong trudng day va dio tao du lich trong tinh cing chi lo t8 chife cho sinh vién du lich di thyc tap & xa ma khéng thay viéc khuyén khich cdc ban t6 che cc chuyén tham ban tinh. (Theo y kién chi Hing, sinh vién khoa Du Ljch truéng Tin Hoc Vién Théng Déng Nai) quan, tim hiéu vé cdc khu di tich trong chinh Mic dit nhan thie ea cdc nganh céc cdp va cia toan x4 hdi vé vai tro y nghfa cla di tich va tréch nhigm cia toan x4 hgi da duge nang cao nhung chua sau sic, chua cé bign phdp cy thé héa va toan dign. Chua xir ly tét vige gitta bao tén di tich va phat trién (cé mét sé con tn tai thuong mai héa di tich ). Ban 43 huéng dan, cdc théng tin vé cdc diém di tich lich st qua ft. Muén dén tham quan em phai tim dung rit khé khan.‘Cue thi tim higu gid trj vin h6a lich sit Ding Nai 2013 Khi téi m6t sé di tich thi thay nhu bj bd hoang, rit it ngudi toi, khong ai vé sinh cham séc, xtr ly réu méc. - Ngudn kinh phi do nhan dan dong gop tap trung chit yéu cho céc di tich tn gido, Con déi véi cdc di tich lich sit khdc thi cha nh&n duge sy quan tam. 36‘Cuge thi tim hiéu gid tr] van héa lich sir Ddng Nai 2013 Bién phap: ién Khai, phat huy nhiing mat tich eye, Cn c6 dinh huéng, ké hoach ngan han va dai han, tao mét bude ngoat ndi bat va méi mé. Theo mét sé théng tin cho biét thi trong nam 2013, tinh Péng Nai dy kién khoi déng chuang trinh 16 chic “Festiva Rimg” voi quy mé Ién cap quéc gia dé chuan bj cho dinh huéng phat trién du lich Dong Nai. Day cing cé thé 1a m6t bude ngoat lén nhung phia nha nude tinh cing can phai xem xét, danh gid that ky luéng dé tranh tinh trang chéng Jam dung 1é hi Festiva tén tién cla nha nude ma lai khong tao higu qua t6t, khdng néu bat dugc hét y nghia, gia tri ctia nd. Cn phai c6 sy d%t pha vé co cau chinh sach, t6 chic b6 may quan ly,kich cau du lich, kéu goi dau tu, hgp tac day manh thyc hién nhanh cdc dy an dang bé ngd hoac dang phat trién cham. Tu sta lai canh quan, xir ly réu méc... Khi tu stra khong duge lam mit di phan hén eta né, khéng duge xay bing xi mang, gach thay cho vé dep cla dat, 4 tu nhién. Khong thay bing gach, bé téng cho cdc cOt g6, khong. ding son cong nghiép trong trang tri kién tric. 7Cuge thi tim higu gid trj vin héa lich sir Bong Nai 2013 Nén c6 hung dan vién tai diém. Té chirc xy dumg thém cdc nha phi diéu, nha trmg bay, nha truyén théng, tuong dai, bia da, dudng x4, ban dd, bang hudng dan, khéng gian xanh, tc pham nghé thuat bd sung cho di tich. Truéc khi tu bé can phai khao sat nghién cru ki kinh phi, lap ké hoach, giam sat chat ché trong viée phic hdi tinh ngudn géc. Vigc tu duong nay khéng chi 6 géc d6 cai tao, xdy dung nhimg nha bia tung nigm, ma con can khéi phyc tai dién, tao dung nhing ‘mo hinh thu nhé nh&m tdi hign nhimg chimg tich xua dé gigi thigu cho thé hé tré biét rd nhig hinh anh thyc té, cy thé sinh dong vé nguén géc cla minh, tao himg thu cho vige tham quan, Bao quan tét cdc hién vat hién cé, tiép tue suu tam hién vat mdi dé lam cho cdc di tich ngay cing phong phi hon. Van dng cdc ting 6p nhan dan tham gia déng gép vé vat chit va tinh than lam cho cdc khu di tich ngay cdng khang trang, sach - dep. Nha nude cn quan tam hé tro chinh sach dau tu dén cdc lang nghé truyén \Ot. Vi day sé vira dem lai nguén kinh té va khai thdc du lich, chira dyng nhiing gié tri van héa cia timg ving mién. théng dang ngay cdng mai Bay manh méi quan hé hgp tac chit ché véi cdc ban nganh lién quan. Hop tac chat ché véi cdc céng ty du lich trong dja ban tinh va cdc cong ty du lich Ién 6 thanh phé Hé Chi Minh. Tiép tye thy hién céc chuyén tham quan du lich trén song Ding Nai két hgp tham quan céc di tich lich sir chia Ong, dén tho Nguyén Hiru Canh, chita Dai Gide. Khéi phyc cdc 1é héi truyén théng dan gian, thudng xuyén tdi dién Iai cdc cude chién ddu hay ndi tiéng trong lich sit. Luén tao sy méi mé, khéng gay nham chan cho khach, tang qua luu niém. Day manh cng tac quang cAo, gidi thigu trén ti vi truyén hinh, trén mang. Can cé sologan riéng gay an tugong manh.Qua luu niém mang tinh dc dao, 38‘Cue thi tim hidu gid trj vain héa lich sir Dong Nai 2013 d&c trung, Bién tap nhimg cudn séch, tap tranh, in lich, trién lim, hoi chy gidi thigu vé timg diém di tich lich sit cdp quéc gia, cp tinh dé moi ngudi d& dang hiéu r6 v8 manh dat, trayén théng qué huong minh. ‘Nang cao d6i ngii quan ly cé trinh 46 cao, Dao tao nguon nhan lyc am hiéu vé chuyén nganh lich siz, van héa, du lich. Tai trg cho nhimg chuong trinh nghién ciru vé di tich lich sit. Céc can b> didu tra, giam sat phai chat ché, théng ké, dé xudt cdc di tich, cae hang muc bj hu hai hodc dang cé nguy co xudng cép, bao vé céc c6 vat quy gid. Xir ly nghiém, kién quyét véi cdc truéng hop lam hu hong céc di tich. C6 cdc chinh sch kéu goi dau tu, hé tro cia xa hdi, thanh lap quy bao tén. Quan ly chinh sch vé quy chat ché, chi tiéu phai thye hién c6 ké hoach. Cn xay dung hé théng van ban quy pham phap luat vé vige quan ly cdc di tich cling véi viée phan cdp bao quan cdc di tich, quan ly nguén thu. Céng tac quan ly can tiép tuc cling c6. Céc ban quan ly phai cé sy théng nat déng bé tir tinh dén co sé, tir chinh séch uu dai dén sy dau tu cé dinh huéng chi tiét, rd rang, khoa hoc. Nha trurdng, co quan nén thung xuyén td chire cdc budi tham quan, thi dé vui, vé tranh, t5 chitc cic budi vé sinh chung cho cdc ban hoc sinh, sinh vién, can bé tham quan cfc di tich. Cn phai dim bao méi trudng cho sy phat trién du lich: Dich vy khach san, nha hang,... Sém hoan chinh hé théng van ban, quy dinh chinh sch vé di tich. Khong dé tinh trang cac di tich bi x4m 1dn, lim bién dang di tich. Cc chinh sach dua ra phai hyp ly ph hop voi méi trudng, diéu kién, nhu cdu phat trién cia dja phuong.Cage thi tim hidu gia tri vin héa lich sir Dang Nai 2013, ‘Tiép tyc tao ndi dung hoat déng cho timg diém du lich, sau dé phai thudng xuyén ddi méi loai hinh t6 chirc. Tao ra nhiing san phdm du lich déc dao, méi la, an toan, chat Iugng dich vy tt, gid thanh phi hgp. Can ddy manh cdc bién phap trién khai cdc ké hoach phat trién du lich vi chinh du lich la m6t trong nhimg phuong tién hau higu dé trao 43i vin hod, gop phan dé nhidu ngudi biét hon vé di tich lich sir Dong Nai. Quan ly t6t cae di tich 44 duge xép hang, déng thoi dau tu nang cap cac di tich.Tiép tyc nghién cira, khao sat, lap hé so dé dé nghi cdc cép cong nhan céc di tich con lai, Lay Khai thée hop li, tranh sia chita mét céch qué mite hode phd cli xiy méi hoan toan). Ap dung khoa hoc cng nghé 3D trong viéc phyc dung khong gian di tich. Xéc dinh tinh ch&t ca di tich phyc vu du Jich, xée dinh Itong khacj dén 8 nudi di tich (phat huy bao tdn, bao vé, tring tu va phat huy). tham quan dé dua ra cdc bién phap té chise hoat dong. ‘Tang cudng céng tac tuyén truyén dén cac cp, cdc ng’mh va can bé, nhan dan vé y nghia, tim quan trong cila viéc bao tén di san vin héa, qua dé nang cao nhén thite cia nhan dan trong vigc xa h6i héa cng tac bao tén di san van héa lam cho nhan dan hiéu, cho moi nguéi moi nganh hiéu vé nhimg gid tri 4y, chung tay bao vé va phat huy gid tri di san van héa. 40KET LUAN Cée di tich van héa - lich str cia tinh Déng Nai khéng nhimg 1a niém te hao, 14 ché dya tinh than cla méi ngudi con xit Dong Nai ma né cdn 14 cu néi cho sy phat trién du lich cia tinh, Cac ban nganh té chite can c6 huéng di ding nham Khai thac c6 higu qua cdc tiém nang, thé manh ca di tich lich sir dé du lich tro thanh nganh kinh té quan trong, khong thua kém cac nghanh kinh té khdc, c6 tée 46 tng trudng 6n dinh, cé ngudn thu cao, g6p phan tang trudng, chuyén dich co cu kinh té ciia tinh Déng Nai. Muén phat trién vé theong mai va dich vy du lich thi cdc di tich lich sir van héa déng vai trd rét quan trong. Day chinh 14 co hdi dé Déng Nai khang dinh minh: La mét tigh vita cé thé manh vé phat trién cong nghiép, c6 dai song vat chat van minh - hign dai. Déng thdi phat trién doi séng van héa tinh than. Néu cdc di tich, danh thing dugc Khai thac, tn tao, bao ton tét, sé nang tam gia trj va tinh hap dan sé lon hon, Dé cing ld co so 4é Dong Nai xay dug sin phim du lich da dang hon, mot mat tao ra cdc sin phdm du lich mang lai Igi ich kinh t8, mat khde c6 tée dng lam cho sy doan két, giao lu van héa gitta cdc dia phuong phat trién. Hoat dgng van héa va du lich luén cé méi quan hé mat thiét, 6 sy hd tro nhau cing phat trién s& téc dong manh dén sir phat trién cia tinh Déng Nai trong théi ky hdi nhdp va phat trién ota dat nuée.vi vay, mdi ngudi trong chting ta ai cing phi cé trach nhiém gép phan bao vé, gitt gin va phat huy cc di tich lich sir vira thé hién long biét on dén cdc bac tién nhan <6 céng khai hoang lap dja nén ving dat dia linh nhan kiét. Ching ta cin phai phat huy trayén théng van héa cia Ong cha ta dé lai, khong ngimg gop phn xy dig, nang cao adi s6ng van hoa vat chat va tinh than. Cue thi nay khéng chi cling c6 kién thie vé van héa - lich sit cba Doing ‘Nai, ma cdn gitip em On lai nhiing trang lich sir hao hing ciia Ddng Nai, giip em tim ra phuong php hoc tip lich sit higu qua. Qua dé cdn gitip em phat huy trayén théng gin gitr bao v¢ cdc di tich lich sir trong sy nghigp phat trién cOng nghigp héa ~ hign dai héa dat nude ximg dang la nhimg thanh nién tiéu biéu cia tinh Ddnj Nai. Day 14 m6t sn choi hét strc bd ich va thi vj dé em thé Jong biét on dén td tién va long ty hao khi 1a ngudi con cia Bién Hoa - Déng Nai. Em sé c6 gang ra strc hoc tap dé gop phan xay dung Déng Nai trong thoi ki phat trién tinh Déng Nai van minh giau dep .16a - lich sir Dong Nai Dja diém thanh I§p Chi b9 Cong san Bink Phuée Tan Trigu va Tinh Uy Lam thoi tinh Bién Hoa( Ap Tain Trigu, x Tan Binh, H.Vinh Ciru, Bong Nai). ‘Thanh Bién Hoa (129 Phan Chu Trinh, P.Quang Vinh, Tp. Bién Hoa, Dong Nai)PHY LUC HINH ANH - Cuéc thi tim hiéu van héa - lich sir Dang Nai Di tich Ich sit Dinh Binh Quan x4 Hiép Hda,Tp. Bién Hoa,Dong NaiPRY LUC BINH ANH - Cui thi tim hiéu van héa - lich sir Dong Nai a : Di tich Ijch sir Toa bé Bién Ha (P. Thanh Binh, Tp. Bién Hoa, Dong Nai)PHY LUC HINH ANH - Cugc thi tim hiéu van héa - Ijch sir Dong Nai ae Loe . - Ban thi Bac HO Tai Di tich lich sit kién trie nghg thugt Dinh Pin MF (Xa Pho HGi, H.Nhon Trgch, Dong Nai)PHY LUC BINH ANH - Cudc thi tim hiéu van héa - lich sir Dong Nai Di tich lich sitDinh Pha Trach ( 4p 2, xf Thanh Phu, huyén Vinh Ciru,DN )PHY LUC HINH ANH - Cuge thi tim hiéu van héa - lich sir Dang Nai Tham quan Chia Ba Thién Hau/ Miéu Té Sw (Khu phé 5, P.Biru Long, Tp. Biéa Haa.DN)TAILIEU THAM KHAO Trang bao dién tir website cua tinh Ding Nai. Website cia sé Khoa hoc va cng nghé Déng Nai. ‘Trang website ciia so van héa thé thao va du lich tinh Déng Nai. ‘Trang lich str Dong Nai.