656172

TÜRKİYE’DE İKLİM DEĞİŞİMİNİN GÜNEŞ VE
RÜZGÂR POTANSİYELLERİNE
ETKİSİNİN İNCELENMESİ
Sedat AKYÜZ
Yüksek Lisans Tezi

Makine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Prof. Dr. Kadir BAKIRCI
2021
(Her hakkı saklıdır.)
T.C
ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ ANA BİLİM DALI
TÜRKİYE’DE İKLİM DEĞİŞİMİNİN GÜNEŞ VE RÜZGÂR POTANSİYELLERİNE

ETKİSİNİN İNCELENMESİ
(Investigation of the Effects of Climate Change to Solar and Wind Potential in Turkey)
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Sedat AKYÜZ
Danışman: Prof. Dr. Kadir BAKIRCI
Erzurum
Ocak, 2021
KABUL VE ONAY TUTANAĞI
Sedat AKYÜZ tarafından hazırlanan “Türkiye’de İklim Değişiminin Güneş ve Rüzgâr

Potansiyellerine Etkisinin İncelenmesi” başlıklı çalışması 22 / 01 / 2021 tarihinde yapılan tez
savunma sınavı sonucunda başarılı bulunarak jürimiz tarafından Makine Mühendisliği Ana
Bilim Dalı, Enerji Bilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.
Jüri Başkanı: Prof. Dr. Kenan YAKUT

Atatürk Üniversitesi

Atatürk Üniversitesi
Jüri Üyesi: Doç. Dr. EYÜPHAN MANAY
Erzurum Teknik Üniversitesi
Enstitü Yönetim Kurulunun

…./…/…. tarih ve …… sayılı
kararı.
Bu tezin Atatürk Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nin ilgili

maddelerinde belirtilen şartları yerine getirdiğini onaylarım.
Unvan Ad SOYAD
Enstitü Müdürü
Prof. Dr. Mehmet KARAKAN
Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaklardan yapılan bildiriş, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak olarak kullanımı,
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.
ETİK BİLDİRİM VE İNTİHAL BEYAN FORMU
Yüksek Lisans Tezi olarak Prof. Dr. Kadir BAKIRCI danışmanlığında sunulan
“Türkiye’de İklim Değişiminin Güneş ve Rüzgâr Potansiyellerine Etkisinin İncelenmesi”
başlıklı çalışmanın tarafımızdan bilimsel etik ilkelere uyularak yazıldığını, yararlanılan
eserlerin kaynakçada gösterildiğini, Fen Bilimleri Enstitüsü tarafından belirlenmiş olan
Turnitin Programı benzerlik oranlarının aşılmadığını ve aşağıdaki oranlarda olduğunu beyan
ederiz.
Tez Bölümleri Tezin Benzerlik Oranı (%) Maksimum Oran (%)

Giriş 20 30
Kuramsal Temeller 15 30
Materyal ve Yöntem 25 35
Bulgular 1 20
Tartışma 0 20
Tezin Geneli 8 25
Not: Yedi kelimeye kadar benzerlikler ile Başlık, Kaynakça, İçindekiler, Teşekkür, Dizin ve Ekler
kısımları tarama dışı bırakılabilir. Yukarıdaki azami benzerlik oranları yanında tek bir kaynaktan olan benzerlik
oranlarının %5’den büyük olmaması gerekir.
Beyan edilen bilgilerin doğru olduğunu, aksi halde doğacak hukuki sorumlulukları
kabul ve beyan ederiz.
Tez Yazarı (Öğrenci) Tez Danışmanı

Sedat AKYÜZ Prof. Dr. Kadir BAKIRCI
İmza: İmza:
* Tez ile ilgili YÖKTEZ’de yayınlamasına ilişkin bir engelleme var ise aşağıdaki alanı doldurunuz.
☐ Tezle ilgili patent başvurusu yapılması / patent alma sürecinin devam etmesi sebebiyle Enstitü Yönetim
Kurulunun …./…/…. tarih ve …………. sayılı kararı ile teze erişim 2 (iki) yıl süreyle engellenmiştir.
☐ Enstitü Yönetim Kurulunun …./…/…. tarih ve …………. sayılı kararı ile teze erişim 6 (altı) ay süreyle
engellenmiştir.
TEŞEKKÜR
Yüksek Lisans tezi olarak sunduğum bu çalışmayı, değerli bilgi ve katkıları ile yöneten,
tezimin her aşamasında yardımlarını esirgemeyen değerli akıl hocam Sayın Prof. Dr. Kadir
BAKIRCI’ya, araştırmalarımda meteorolojik verilerin temin edilmesinde Devlet Meteoroloji
İşleri Genel Müdürlüğü çalışanlarına ve bu çalışma boyunca desteklerini esirgemeyen her daim
yanımda olan değerli aileme saygı ve şükranlarımı sunarım.
Sedat AKYÜZ
i
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ

TÜRKİYE’DEKİ İKLİM DEĞİŞİMİNİN GÜNEŞ VE RÜZGÂR
POTANSİYELLERİNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ
Sedat AKYÜZ
Amaç: Bu tez çalışmasında, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından temin edilen
veriler ışığında, iklim değişiminin rüzgâr hızı, 100 cm derinlikteki toprak sıcaklığı, açık gün
sayısı, çevre sıcaklığı, güneşlenme süresi ve güneşlenme şiddeti değerlerine etkisi
incelenmiştir.
Yöntem: Bu çalışmada incelenen meteorolojik veriler; 10’ar yıllık periyotlarda analiz edilmiş,
yüzde değişim oranları ve yıllık değişim miktarları tayin edilmiştir.
Bulgular: Bu çalışma sonucunda elde edilen bulgular incelendiğinde, Türkiye genelinde rüzgâr
hızı bakımından en fazla artış gösteren şehir Konya, en fazla azalış gösteren şehir Bingöl’dür.
100 cm derinlikteki toprak sıcaklığı bakımından en fazla artış gösteren şehir Balıkesir, en fazla
azalış gösteren şehir Ardahan’dır. Günlük toplam güneşlenme şiddetinde en fazla artış gösteren
şehir Sinop, en fazla azalış gösteren şehir Eskişehir’dir. Aylık ortalama günlük toplam
güneşlenme süresinde en fazla artış gösteren şehir Erzurum, en fazla azalış gösteren şehir
Van’dır. Aylık ortalama açık günler sayısında en fazla artış gösteren şehir Şırnak, en fazla azalış
gösteren şehir Çankırı’dır. Aylık ortalama çevre sıcaklığı verilerinde ise en fazla artış gösteren
şehir Bingöl, en fazla azalış gösteren şehir Bitlis’tir.
Sonuç: Türkiye genelinde referans alınan yıllara bakıldığında aylık ortalama rüzgâr hızında
azalma, 100 cm toprak sıcaklığında azalma, aylık ortalama açık günler sayısında artış, aylık
ortalama sıcaklıkta artış, aylık ortalama günlük toplam güneşlenme süresi verilerinde azalma
ve aylık ortalama günlük toplam güneşlenme şiddeti verilerinde ise artış eğilimlerinin olduğu
sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi, iklim değişimi, yenilenebilir enerji,
Türkiye
Ocak 2021, 116 sayfa
ii
ABSTRACT
MASTER THESIS
INVESTIGATION OF THE EFFECT OF CLIMATE ON CHANGE TO SOLAR AND

WIND POTENTIAL IN TURKEY
Sedat AKYÜZ
Supervisor: Prof. Dr. Kadir BAKIRCI
Purpose: In this thesis study, in the light of the data provided by the General Directorate of
State Meteorology Affairs, the effect of climate change on the values of wind speed, soil
temperature at 100 cm depth, number of open days, environmental temperature, insolation time
and insolation intensity was examined.
Method: Meteorological data examined in this study; it was analyzed in 10-year periods,
percentage change rates and annual change amounts were determined.
Findings: When the findings obtained in conclusion of this study are examined, in general of
Turkey, the city showing the highest increase in terms of wind speed is Konya, the city showing
the highest decrease is Bingol. The city showing the highest increase in terms of soil
temperature in depth of 100cm is Balikesir, the city showing the highest decrease is Ardahan.
The city showing the highest increase in daily total insolation intensity is Sinop, the city
showing the highest decrease is Eskisehir. The city showing the highest increase in the monthly
average daily insolation time is Erzurum, the city showing the highest decrease is Van. The city
showing the highest increase in the number of open days is Sirnak, the city showing the highest
decrease is Cankiri. The city showing the highest increase in the monthly average
environmental temperature is Bingol, the city showing the highest decrease is Bitlis.
Results: According to the years received reference in general of Turkey, it is concluded that
there are trends decreasing in the monthly average wind speed, decreasing in soil temperature
in depth of 100cm, increasing in monthjy average open day’s number, increasing in the monthly
average environmental temperature, decreasing in the monthly average daily insolation time
and increasing in mothly average daily total insolation intensity.
Keywords: solar energy, wind energy, climate change, renewable energy, Turkey
January 2021, 116 pages
iii
İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY TUTANAĞI ............................................................................................... i

ETİK BİLDİRİM VE İNTİHAL BEYAN FORMU .................................................................. 2
TEŞEKKÜR ................................................................................................................................ i
ÖZET .......................................................................................................................................... ii
ABSTRACT ..............................................................................................................................iii
İÇİNDEKİLER .......................................................................................................................... iv
TABLOLAR DİZİNİ.................................................................................................................. v
ŞEKİLLER DİZİNİ ................................................................................................................... vi
GİRİŞ .......................................................................................................................................... 1
KAYNAK ÖZETLERİ ............................................................................................................... 5
MATERYAL VE YÖNTEM ................................................................................................... 11
Çalışma Bölgesi .............................................................................................................. 11
Türkiye’de Görülen İklim Çeşitleri ve Kullanılan Yenilenebilir Enerji Türleri ............. 13
ARAŞTIRMA BULGULARI .................................................................................................. 16
Aylık Ortalama Rüzgâr Hızı ........................................................................................... 16
Aylık Ortalama 100 cm Toprak Sıcaklığı ....................................................................... 27
Günlük Toplam Güneşlenme Şiddetinin Aylık Ortalamaları.......................................... 37
Günlük Toplam Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalamaları ........................................... 47
Aylık Ortalama Açık Günlerin Sayısı ............................................................................. 57
Aylık Ortalama Sıcaklık .................................................................................................. 68
SONUÇ ve ÖNERİLER ........................................................................................................... 79
Öneriler ......................................................................................................................... 102
KAYNAKLAR ....................................................................................................................... 103
ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................................ 105
iv
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo 1. Her bir ayda Rüzgâr hızının gerçekleştiği günlerin sayısının illere göre yüzde
değişim miktarları .................................................................................................... 24
Tablo 2. Aylık ortalama 100 cm toprak sıcaklığının illere göre yüzde değişim oranları ........ 35
Tablo 3. Günlük Toplam Güneşlenme Şiddetinin Aylık Ortalamalarının illere göre yüzde
değişim oranları ....................................................................................................... 44
Tablo 4. Günlük toplam güneşlenme sürelerinin aylık ortalamalarının illere göre yüzde
değişim oranları ....................................................................................................... 54
Tablo 5. Aylık ortalama açık günlerin sayısının illere göre yüzde değişim oranları ............... 65
Tablo 6. Aylık ortalama sıcaklığın illere göre yüzde değişim oranları.................................... 76
Tablo 7. İllere ait iklim parametrelerinin yıllık ortalama yüzde değişimleri ........................... 80
Tablo 8. İllere ait iklim parametrelerinin yüzde değişimlerinin hesaplandığı periyorlar ........ 84
v
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama rüzgâr hızları ................................................ 16

Şekil 2. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama 100 cm toprak sıcaklıkları ............................ 27
Şekil 3. Türkiye’deki illere göre günlük toplam güneşlenme şiddetinin aylık ortalamaları .... 37
Şekil 4. Türkiye’deki illere göre günlük toplam güneşlenme sürelerinin aylık ortalamaları ... 47
Şekil 5. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama açık gün sayıları ........................................... 57
Şekil 6. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama sıcaklık değerleri .......................................... 68
Şekil 7. Akdeniz Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
süresindeki değişim miktarı ..................................................................................... 88
Şekil 8. Doğu Anadolu Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam
güneşlenme süresindeki değişim miktarı ................................................................. 89
Şekil 9. Ege Bölgesindeki illerin 10’ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
Şekil 10. Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki illerin 10’ar yıllık periyotlar için yıllık toplam
güneşlenme süresindeki değişim miktarı ................................................................. 90
Şekil 11. İç Anadolu Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
Şekil 12. Karadeniz Bölgesindeki illerin 10’ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
Şekil 13. Marmara Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
şiddetindeki değişim miktarı ................................................................................... 93
güneşlenme şiddetindeki değişim miktarı ............................................................... 94
Şekil 16. Ege Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
Şekil 17. Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam
güneşlenme şiddetindeki değişim miktarı ............................................................... 95
Şekil 19. Karadeniz Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
vi
Şekil 21. Akdeniz Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık günler
sayısındaki değişim miktarı ..................................................................................... 98
Şekil 22. Doğu Anadolu Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık
günler sayısındaki değişim miktarı .......................................................................... 98
Şekil 23. Ege Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık gün
sayısındaki değişim miktarı ..................................................................................... 99
açık gün sayısındaki değişim miktarı .................................................................... 100
Şekil 25. İç Anadolu Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık gün
sayısındaki değişim miktarı ................................................................................... 100
Şekil 26. Karadeniz Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık gün
Şekil 27. Marmara Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık günler
vii
GİRİŞ
Küresel iklim değişikliği sadece Türkiye’de değil yerkürede yaşayan tüm canlı varlığın
yaşamını ve geleceğini etkileyecek bir felakettir. Her geçen gün küresel ısınma ve küresel iklim
değişikliği ile ilgili çalışmalar, önlemler ve gerekli tedbirlerin yoğun bir şekilde alınması ve
bunların yaşamımıza uygulanması hayatımız ve geleceğimiz için zorunlu hale gelmiş bir
görevdir. Bugün küresel ısınma ve küresel iklim değişikliği ile ilgili yapmamız gerekenlerin
başında fosil yakıt tüketimini durdurmak, atmosfere karbon salınımı yapabilecek her hangi bir
kimyasalı kullanmamak ya da en az seviyeye indirmektir. Aslında küresel ısınma ve küresel
iklim değişimine sebep olan en temel şey insanoğlunun yaşamını devam ettirebilmesi için
enerjiye olan bağlılığından dolayı ortaya çıktığını söylemek mümkündür. Bizler bu dünyayı
gelecek nesillere daha güzel bir şekilde bırakmak ve dünyanın ömrünü uzatmak için
yenilenebilir enerji kaynaklarına acilen geçmek zorundayız. Türkiye’de de diğer ülkeler
tarafından da kullanılan güneş enerjisi, rüzgâr enerjisi gibi doğal ve tamamen temiz bir enerji
kullanımını artırarak, dünyanın ve insanoğlunun ömrünü uzatıp küresel ısınma ve küresel iklim
değişimine engel olarak bu sorunun üstesinden gelmeliyiz. Bu çalışmadaki amacımız küresel
ısınma ve küresel iklim değişiminin önemini vurgulamak ve yaptığımız gözlemlerle bunu
gözler önüne sermektir.
Var olan ortalama küresel yüzey sıcaklığındaki gözlemlenilen ısınma eğilimi dünyanın
her yerinde eşit bir eğilimde olmadığı gözlemlenmiş ve genel olarak belirli enlemler arasında
en fazla olduğu öngörülmüştür. Atlas Okyanusunun kuzeyi, Doğu Akdeniz, Karadeniz bölgesi
ve Türkiye’de son 20 yıllık bir dönemde soğuma baskın olmuştur bu da dünyada eşit bir eğilim
olmadığını göstermektedir. Fakat gelecek yüzyılda bu bölgelerinde ısınacağı ama ısınmanın
diğer bölgelere nazaran daha az olacağı öngörülmüştür (Türkeş vd 1995).
Türkiye’de son yıllarda uygulanan yanlış yerleşim politikaları ve akarsu havzalarındaki

doğal dengenin bozulması şiddetli yağışların sebep olduğu etkilerin büyümesine ve ekonomik
yönden büyük zararlara yol açan sel felaketlerinin meydana gelmesine neden olmuştur.
Bilhassa büyük şehirlerde 50 mm’yi geçen günlük maksimum yağışlar ev ve iş yerlerinde su
baskınına sebep olmakta ve insanların günlük yaşam koşullarını zora sokmaktadır (Erlat 1997).
Sanayi ihtilalinden sonraki zamanlarda atmosferde CO2’nin iki katına kadar artması
2030 yılına kadar olası iklimsel değişikliklerinin olacağını işaret etmektedir. Bakıldığı zaman
ilk göze çarpan değişim sıcaklıktaki artışlar olacaktır. Küresel ısınma şiddetli fırtınaların
1
sıklığını ve şiddetini değiştirecektir. Bu ısının okyanus sularının üzerlerindeki hava kütlelerini
ısıtmaları şeklinde gerçekleşecektir. Bunlara bağlı olarak yağış düzeni, toprak nemi ve tarımsal
üretimi ilgilendiren diğer iklimsel faktörlerde değişim meydana gelecektir. Farklı modellerle
gelecekteki yüzyılda deniz seviyesinin yaklaşık 20-40 cm arasında yükselebileceği ihtimalini
göstermektedir (Aksay vd 2005).
Dünyayı çevreleyen ve atmosferde bulunan CO2, CH4, N2O, CFC, O3 ve CO gibi gazlar
sera etkisi yaparak yeryüzünün bugünkü sıcaklık derecelerinde kalmasını sağlamaktadır.
Atmosferin yeryüzünden itibaren yaklaşık 11 km yukarısına kadarki troposfer katmanında
bulunan sera gazlarının atmosferde giderek artması, küresel ısınma dediğimiz tüm canlıların
yaşamını tehdit eden boyutlara ulaşan olaylar zincirinin oluşmasına neden olmaktadır. Özellikle
fosil yakıtların fazla tüketimi, hızlı nüfus artışı, yaşam standartlarının yükseltilmesi gibi insan
aktiviteleri küresel ısınmanın etkilerini artıran olaylardır. Küresel ısınma sonucu gözlemlenen
doğal felaketler, insan yaşamı başta olmak üzere bitki ve hayvanların yaşamını idame ettirme
koşullarını güçleştirmektedir. Dünya iklim sistemindeki bu sert ve ani değişimlerin yaklaşık
30-40 yıl sonra tarım yapılacak toprak, yaşanılacak yeryüzü bırakmayacağı tahmin edilmektedir
(Akın 2006).
İklim değişimi bilimsel olarak kanıtlanmış olup günümüzün en önemli küresel çevre
problemlerinin başında yer almaktadır. İklim koşullarındaki değişmeler radyant güneş enerjisi
ve enerji dönüşümleri ile su döngüsünün yeryüzünden doğrudan etkilenmesi sonucunu
doğurmakta, değişmenin derecesi ve süresi bölgesel olarak farklılık göstermektedir. Bölgesel
farklılıklar ise genel hava dolaşımı sistemini etkilemekte, sistemin anlaşılması ve açıklanması
gelecekte “iklim korunması” çabaları ve insanlık için büyük önem arz etmektedir (Nişancı
2007).
Küresel ısınmanın ve iklim değişikliğinin yeryüzündeki yaşamı tehdit eden en büyük

tehlike olduğu yıllardır bilinmekle olup bu nedenle de şüphesiz son zamanların en popüler
gündem maddelerinden biridir. Bu sebepten ötürü de birçok uluslararası çalışmaların
sonucunda okyanus ve denizlerdeki su sıcaklığındaki artışın sebep olduğu değişikliklere ek
olarak bazı diğer parametrelerinde dikkate alınması gerektiği vurgulanmaktadır. Bazı
parametreler şu şekilde: Asidifikasyon gibi okyanus kimyasındaki değişiklikler, canlı
organizmaların dinamiğini etkileyen okyanus döngüleri, okyanusun yüzeyine ışığın nüfuz
etmesini etkileyen bulut örtüsü gibi sıralanabilir (Erdoğan Sağlam vd 2008 ).
Küresel ikim değişiminde iklim etmenleri ve bitki örtüsü göz önüne alındığında,
Türkiye’deki çölleşmeye eğilimli kurak araziler mevcuttur. Kuraklığın etkilerini ve kuraklığı
en aza indirmek için gerekli tedbirler ve eylem planları alınmalı ve bu eylem planlarının başında
2
ise küresel ısınmaya etkisi olan insan aktiviteleri gibi eylemleri en aza indirerek başlanılmalıdır.
Kuraklık olağan dışı bir iklim felaketi olarak kabul edildiği için kuraklığın orman
yangınlarındaki hızı, şiddeti ve süresini de etkileyeceğinden canlı yaşamı için iyi bir olgu
değildir (Türkeş 2012).
İklim değişikliği etkileri 1970-1980 yılları arasında fark edilir düzeyde hissedilmemiş
fakat 1900 ve 1980 yılları arasındaki ısınmanın 0,2°C bölümünün insanlar tarafından
oluşturulduğu öngörülmüştür. 1981 ve 1990 yılları arasına bakılınca dünya nüfusunun hızla
artması, sanayinin hayatımızda büyük yer kaplaması ve fosil yakıtların tüketimi gibi faktörler
atmosferdeki sera gazlarındaki miktarı ciddi seviyeye çıkarmıştır. Nihayetinde 1990 yıllarında
C02 miktarın %25 civarında arttığı tespit edilmiştir (Kanat vd 2017).
1975 yıllarında iklimle uğraşan bilim insanları yaptıkları çalışmaların neticesinde

okyanus akıntı sisteminin ön görülenden çok daha fazla iklimin üzerinde etkili olduğunu ortaya
çıkarmışlardır. Bu akıntı sisteminin en yaygın kullanımında El Nino-La Nina çevrimleridir.
2000’li yıllarda ilkim sistemi üzerine yalnızca güneyli salınımlar değil özellikle kuzey yarım
kürenin iklim şartlarını belirlemek için kuzey Atlantik’te meydana gelen bir takım
değişimlerinde etkili olduğu iddia edilmektedir. Sonunda yapılan araştırmaların neticesinde
başta Avrupa kıtası, Akdeniz havzası ve Kuzey Amerika’nın Kuzey Doğusunda kuzey Atlantik
salınımının etkili olduğu tespit edilmiştir. Bu saydığımız salınımlara ek olarak iklim sistemi
üzerinde çok önemli etkisi bulunan Arktik salınım üzerinde de çalışmalar yapılmıştır. Arktik
salınım açısından Türkiye’de 1975-2012 yılları arasına ait seçilen 32 istasyondan belirlenen
özellikler dâhilinde aylık minimum ortalama sıcaklık değerleri ile Arktik salınım indisleri
arasında bir analiz yapılmıştır. Sonuç olarak Türkiye’deki minimum ortalama sıcaklık değerleri
arasında bir ters orantı olduğu saptanılmış ve Arktik salınım arttığı zaman Türkiye’de çok soğuk
bir kış iklimi yaşandığı fakat Arktik salınım değeri azaldığı zaman ise nispeten ılık bir kış
mevsimi yaşandığı açıklanmıştır (Bozyurt vd 2017).
Türkiye’de yenilenebilir enerji kullanımı gün be gün daha yaygın olmasına rağmen
Türkiye’de kullanılan enerjinin büyük bir çoğunluğu yenilenemeyen enerji kaynaklarından
temin edilmektedir. Türkiye’de yenilenebilir enerji potansiyelinden daha fazla yararlanılması
için var olan projeler hızla tamamlanmalı ve enerji iletim altyapısı güçlendirilmelidir (Kaya vd
2018).
Çeşitli insan aktivitelerinden dolayı ve sanayi devriminden bu yana sera gazlarının

atmosferdeki miktarı hızla artmıştır. Atmosferde sera gazlarının artması sonucu oluşan sera
etkisinin en önemli sonucu dünya ikliminin daha sıcak ve daha değişken olmasına sebep
olmasıdır. Öte yandan iklim değişikliği, küresel veya bölgesel olması fark etmeksizin en son
3
hava ve iklim olaylarının sıklığında, şiddetinde, alansal dağılımında, uzunluğunda ve
zamanlamasında da önemli değişikliklere neden olmaktadır. Küresel ve bölgesel olarak bir
takım etkileri olduğu bilinen küresel iklim değişikliğinin potansiyel etkileri; temiz su
kaynakları, tarım, orman, deniz seviyesi, enerji, insan sağlığı ve biyoçeşitlilik gibi etkenlerin
üzerinde yoğunlaşmaktadır. Ülkemizin, küresel iklim değişikliğinin olası etkileri açısından risk
grubu ülkeler arasında yer aldığı, gelecekte özellikle de Akdeniz ve İç Anadolu Bölgelerinin
iklim değişikliğinden daha çok etkileneceği ön görülmektedir. Bugün en zararlı olmasına karşın
en az farkında olunan doğal afetlerden biride; kuraklıktır. İklimi yarı kurak olan ülkemizde
yaşanan kuraklıklardaki artışın pek çok nedeni bulunmaktadır. İklim değişikliği ile birlikte
yağışların olduğu bölgelerde suya ihtiyacın olduğu bölgelerin birbirinden çok farklı olması
bunların başında gelmektedir. İklim değişikliği yansıtımları sıcaklıkların ülke çapında artacağı
ve yağışların özellikle ülkenin güney yarısında azalacağını göstermektedir. Bu değişimlerin
ülkemizin su kaynaklarını olumsuz yönde etkileyerek özellikle de güneydeki bölgelerde su
potansiyelini azaltması kaçınılmaz olacaktır (Turan 2018).
Toprak, insanoğlunun yaşamını devam ettirmesi için vazgeçilmez bir doğal hazinedir.
Bu doğal hazinenin, insanlığın var oluşunu gelecek kuşaklara aktarabilmesi için toprağı verimli
kullanması gerekir. Çevresel faktörlerden ziyade çeşitli müdahale ve insan aktiviteleri sonucu
toprak ve onunla birlikte doğal bitki örtüsünün zarar görmesi sonucu oluşan arazi bozulmaları
birçok sorunu ve problemi yanında getirmektedir. Küresel ısınmanın beraberinde getirdiği iklim
değişimi ve kuraklık tehlikesi Türkiye’de önümüzdeki dönemlerde rüzgâr erozyonunun etki
ettiği alanın ve şiddetinin artacağı ön görülmektedir (İnce vd 2019).
4
KAYNAK ÖZETLERİ
Özgür (2001) kitabında, Türkiye’nin yeri, konumu, sınırları, iklimi, hidrografyası, doğal
bitki örtüsü, yerleşimi, nüfusu, tarım-hayvancılığı ve enerji kaynaklarından bahsetmiştir.
Köse ve Özgür (2003) çalışmalarında Dumlupınar Üniversitesi Merkez Kampüs

alanında rüzgâr ölçümleri yapmışlar ve kampüs alanında kurulan rüzgâr ölçüm istasyonunda
Temmuz 2001- Ekim 2002 tarihleri arasında rüzgâr hızı ve yönünü değişimlerini
incelemişlerdir. 16 ay boyunca aldıkları bu verileri mevcut yazılımlar aracılığı ile değerlendirip
bölgenin rüzgâr enerji potansiyelini bulmuşlardır.
Haskök (2005) çalışmasında, Türkiye’nin enerji tasarrufu için gerekli önlemlerinin

alınması gerektiğini ve bu önlemlerin alınması sonucunda genel enerji talebinin %20-30
oranında düşebileceğinin mümkün olduğunu vurgulamış ve Türkiye’nin var olan fosil kökenli
enerji kaynakları ve yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili çeşitli istatistiki verileri ve
makaleleri derlemiş ve yorumlamıştır.
Koçaslan (2006) çalışmasında, Türkiye’deki enerji kaynakları, kullanılabilir rezervleri

ve fosil kökenli enerji kullanımının çevre üzerindeki etkilerinden ve Türkiye’nin yenilenebilir
enerji kaynak potansiyeli ve yenilenebilir enerji kaynakları politikası incelenerek, bilhassa
yaygın ve hızla gelişen teknoloji ile birlikte rüzgâr enerjisinden Türkiye’de yararlanma
olanaklarından bahsetmiştir.
Sensoy vd (2008) yaptıkları çalışmalarında, Türkiye’nin iklimini, hava durumu, rüzgâr

hızı gibi olaylar hakkında bilgilere yer vermiştir.
Külekçi (2009) çalışmasında, enerji kavramı, enerji çeşitleri ve jeotermal enerjinin

çevreye olan etkisi gibi konularla ve ülkemizdeki doğal kaynakların korunması ve çevre dostu
kullanımları açısından değerlendirmeler yapmıştır.
Doğan ve Tüzer (2011) çalışmalarında, küresel iklim değişikliğinin, küresel ve bölgesel

anlamda bir takım olası sonuçlarının ortaya çıkacağını belirtmiş ve tarım, orman, temiz su
kaynakları, deniz seviyesi, enerji, insan sağlığı ve biyoçeşitlilik gibi üzerinde önemli potansiyel
etkilerinin olacağını ifade etmiştir.
Kırtıloğlu (2011) çalışmasında Doğu Anadolu Bölgesinde küresel ısınmanın iklim

parametrelerinin üzerindeki etkisini araştırmış ve bu kapsamda bölgeye ait meteorolojik
ölçümleri gerçekleştiren Devlet Meteoroloji işleri Genel Müdürlüğü’nden alınan verileri belirli
periyotlarda aylık donlu günler sayısı, aylık kar yağışlı günler sayısı, aylık ortalama 5 cm, 10
5
cm, 20 cm, 50 cm ve 100 cm toprak sıcaklığı, aylık ortalama açık günler sayısı, aylık ortalama
basınç, aylık ortalama bulutluluk, aylık ortalama günlük toplam global güneşlenme şiddeti,
aylık ortalama günlük toplam güneşlenme süresi, aylık ortalama kapalı günler sayısı, aylık
ortalama nisbi nem, aylık ortalama rüzgâr hızı, aylık ortalama sıcaklık, aylık toplam
güneşlenme şiddeti, aylık toplam güneşlenme süresi ve aylık toplam yağış verilerini
kullanılmıştır. Bu veriler ile belirli zaman periyotunda meteorolojik parametrelerde ne gibi
değişimlerin meydana geldiği araştırmıştır. Araştırmasını il bazında yapmış olup, Doğu
Anadolu Bölgesinde bulunan illeri kapsamıştır. Parametrelerde meydana gelen değişimler,
1975-1986 ve 1999-2010 zaman periyotlarında referans alınmış, incelenmiş ve değişimleri
analiz etmiştir. Bu değişimleri de yüzde değişim ve değişim miktarı olarak belirli grafikler ile
göstermiştir.
Karaca (2012) çalışmasında, geleceğin enerji üretim yöntemi olan temiz enerjiden, bir
evin enerji ihtiyacının nasıl karşılanabileceğini incelemişlerdir. Bir evin yıllık ortalama tüm
enerji giderleri çıkartarak Konya ilindeki hava değerlerine göre ihtiyaç duyulan elektrik
enerjisinin rüzgâr ve güneş enerjisi ile karşılaştırılması incelenmiştir. Bunun için de güneş ve
rüzgâr enerjisinden elektrik üreten bir sistem tasarımı gerçekleştirmiş ve böylece dünyada hızla
yaygınlaşan yenilenebilir enerji üretimi yapan bu çalışmasının Konya şartlarında
uygulanabilirliğini, mevcut enerji ihtiyacının karşılanmasında yenilenebilir enerji
kaynaklarının etkisini, yenilenebilir enerji sistemlerinin avantaj ve dezavantajlarını
incelemiştir.
Yılmaz (2012) çalışmasında, Türkiye’nin var olan enerji potansiyelini ortaya koymuş
ve bu enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi içerisindeki oranlarını ve gelişimini
vermiştir. Yenilenebilir enerji kaynaklarının gelecek yıllarda yeterli olup olmayacağı
tartışmalarına da cevaplar aramıştır.
Çanka Kılıç (2015) çalışmasında, güneş enerjisine olan genel bir bakışla Türkiye’de var
olan güneş enerjisinin son durumunu, güneş enerjisi potansiyellerini, üretimlerini, devlet
teşviklerini, kullanım sahalarını ve güneş teknolojilerini incelemiştir. Bu sayede de
yenilenebilir enerjilerdeki gelişmelere katkı sağlanmasını ve konuya yönelik bilinçlenmenin
artmasını amaçlamıştır.
Muhammet ve Pekin (2015) çalışmalarında, Ankara (Keçiören) ilinde görülen hava

kirliliği üzerine meteorolojik koşullarının etkileri incelenmiştir. PM10 ve SO2 değerlerindeki
değişimleri analiz etmişler ve atmosferdeki kimyasal reaksiyonların radyasyon, sıcaklık ve nem
gibi meteorolojik şartlardan etkilendiğini saptamışlardır. Nihayetinde hava kirliliğinin bilhassa
6
ısınma kaynaklı yakıt tüketiminin olduğu sonbahar ve kış aylarında diğer şehirlerde de olduğu
gibi Keçiören ilçesinde de arttığını tespit etmişlerdir.
Charles et al (2016) çalışmasında bir model oluşturarak Güney Afrika’da iklim

değişiminin güneş ve rüzgâr potansiyellerine etkisini incelemiştir ve bu çalışma sonucunda ise
genel olarak uzun vadeli ortalama rüzgâr ve güneş enerjisi potansiyelinin yüksek bir olasılıkla
2050 yılına kadar değişmeyeceği sonucuna varmıştır
Yılmaz (2016) çalışmasında, Türkiye ve çevresinde küresel iklim modeli MPI-ESM-

MR ile zorlanmış RegCM4.3 bölgesel iklim modelinin Türkiye üzerindeki 10 km yüksek
çözünürlüklü simülasyonları kullanılarak 2010 yılına kadar rüzgâr hızı ve yönü ile rüzgâr
enerjisindeki değişimleri incelemiştir. Yaptığı bu çalışmanın ilk kapsamında Türkiye için
hazırlanmış farklı kuruluşlardan farklı rüzgâr potansiyeli haritalarını incelemiş modeli ile
referans noktaları arasındaki benzerliklere bakmıştır. Oluşturduğu bu modelde 1971-2000
yıllarını referans almış ve bu yıllar arasında 3 farklı dönem için tespit etmiştir. Her dönem için
yüzde değişimlerini incelemiş ve 1971-2000 referans dönemi için 50 m 80 m 100 m ve 200
m’deki rüzgâr hızları rüzgâr enerjisi yoğunluğu ve rüzgâr yönü mevsimsel ve dönemsel olarak
hesaplamıştır. Referans dönemi rüzgâr enerjisi potansiyelini 10’ar yıllık periyotlar halinde
inceleyerek günümüz koşullarında rüzgâr enerji potansiyelinde değişimini araştırmıştır.
Aykır (2017) çalışmasında, Türkiye, subtropik kuşaktaki Akdeniz havzasında

bulunması sebebiyle iklim değişikliklerinden önemli ölçüde etkilenecek sahalar içinde
kalmaktadır. İklim değişikliği dünyanın hemen hemen her bölgesinde ortalama sıcaklıklardaki
meydana gelen artışlarla kendini göstermektedir. Türkiye’deki 1970-2012 yılları arasında 42
meteoroloji istasyonun için şehir ve kır istasyon çiftleri oluşturulmuştur ve bu oluşturulan
istasyon çiftlerinin iklim indisleri arsındaki farklarının değişimi, 1970-2012 yılları arasını
kapsayan rasatları dikkate alarak incelemiştir. Bu inceleme için RClimDex programı ve Mann
Kendall eğilim analizi tekniğini kullanmıştır. Çalışmasında sıcaklık ile ilgili olan 10 indis
seçerek incelemiş ve seçilen bu istasyonların iklim farklarında anlamlı artış ve azalış olduğunu
gözlemlemiş ve bu artış ve azalışın şehir istasyonlarının kır istasyonlara göre daha fazla
olduğunu saptamıştır. Sonuç olarak seçtikleri bu istasyonların çoğunda şehirleşmenin etkisi ile
minimum sıcaklıkların maksimumunda daha hızlı bir artış olduğunu saptamışlardır.
Güner ve Turan (2017) çalışmalarında, Nüfusun artışı, ülkenin sanayileşme hızı ve

enerjiye olan talepteki artıştan dolayı kaynak kullanımı da bu oranda artışa sebep olduğunu ve
bu nedenden dolayı da fosil yakıt tüketimi arttığını açıklamıştır. Enerji talebini karşılayabilmek
için tüketilen bu fosil yakıttan dolayı ilkim değişikliğine sebep olan karbondioksit ve diğer sera
gazlarının da salınımı artmıştır. Türkiye açısından küresel ısınmanın doğuracağı yıkıcı
7
felaketten dolayı riskli ülkeler arasında yer almaktadır. Uzun vadede ekonomiyi sürdürülebilir
kılmak ve sera gazlarının çevreye olan etkilerini azaltabilmek için yenilenebilir enerji
kaynaklarını destekleyen bir politika izlenmesi gerekmektedir. Enerji şirketlerinin gelecekteki
yatırımlarında yenilenebilir enerji ağırlıklı bir şart koyarak veya mali yardımlar ile bunu teşvik
etmelidir. Küresel iklim değişikliği ile mücadelede karbon salınımını azaltmak zorunda
olduğumuzu ifade etmiştir.
Kaya (2017) çalışmasında, Türkiye’nin jeopolitik önemi ve coğrafyasından bahsetmiş

ülkenin konumu itibari ile odak noktası olduğunu ve bu yüzden de yıllardır bir tehdide ve maruz
kaldığını durumlardan bahsetmiştir.
Oğuz ve Akkurt (2017) çalışmalarında, Kayseri ilinde bulunan yenilenebilir enerji

kaynakları; güneş, rüzgâr, hidrolik ve biokütle enerji santrallerinin kurulu güçleri ve
potansiyellerini anlatmışlar ve yenilenebilir enerji kaynaklarının enerji üretiminde kullanılması
açısından Kayseri örneğini incelemişlerdir. Nihayetinde Kayseri ilinin en fazla güneşi Temmuz
ayında almaktadır ve en az güneşi de Aralık ayında almaktadır çalışmada verilen sayısal ifadeler
ile bu iki ay arasındaki güneşlenme şiddeti yaklaşık olarak 2,5 kat olarak verilmiştir. Kayseri
ilinin rüzgâr hızı potansiyelini incelediklerinde ise var olan rüzgâr enerjisi potansiyelinin 1/9
oranında kullanıldığı ifade edilmiştir. Kayseri ilinin ilçeleri açısından rüzgâr hızı potansiyeline
bakıldığı zaman ise Pınarbaşı ilçesinin diğer ilçelerine göre yıllık ortalama rüzgâr hızı ve rüzgâr
hızı frekans dağılımı açısından en iyi olduğunu gözlemlemişlerdir. Sonuç olarak güneş enerji
potansiyelinin yüksek olduğu ama güneş enerjisinden elde edilen enerjinin bu oranda az
olduğunu genel olarak bakıldığı zamanda da yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanma
oranının yine az olduğunu açıklamışlardır.
Çeribaşı (2018) çalışmasında, iklim değişikliğinin Batı Karadeniz Havzasındaki etkisini

Yenilikçi Şen Yöntemi ile araştırılmış olup Yenilikçi Şen Yöntemi, bu havzada bulunan
meteorolojik istasyonlardan alınan yağış verilerine uygulamıştır. Bu yağış verilerini Devlet
Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünden temin etmiş ve yaptığı bu çalışma sonucunda, 4 ilin
istasyonundan alınan verilere göre azalma eğilimi saptanmışken 1 istasyonda artma eğilimi
diğer 5 istasyonda da eğilim gözlemlenmemiştir. Bu eğilimlerin analizi sonucu ise azalan
eğilimde gelecek yıllarda yağışlarda bir azalmanın olacağı ve sıcaklıkların artacağı bu yüzdende
var olan su kaynaklarının bu durumdan etkileneceğini açıklamışlardır. Buna karşılık
alınabilecek önemler ise şu şekilde sıralanmıştır; Küresel ilkim değişiminden dolayı meydana
çıkabilecek zararları minimum seviyeye indirebilmek için planlamalar yapılmalı, su
kaynaklarının yönetim planlamasında bu yapılan çalışmadaki verilerden faydalanmaları
gerektiğini vurgulamıştır.
8
Yılmaz ve Can Öziç (2018) çalışmalarında, son zamanlarda Türkiye’de enerji üretimi
adına bakıldığı zaman genel anlamda yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelik bir yoğunlaşma
olduğu özelde ise bu yenilenebilir enerji kaynaklarının güneş ve rüzgâr enerjisi olduğunu ifade
etmişlerdir. Sonuç olarak çalışmaları neticesinde iklimi ve coğrafi açısından yenilenebilir enerji
kullanımı potansiyeli yüksek olan Türkiye, son zamanlarda enerjiye karşı olan bağımlılığın
artması ile iklim değişiminin de getirdiği risklere bağlı olarak yenilenebilir enerji kaynaklarına
eğilim artmıştır. Çevre dostu ve temiz bir enerji temini açısından sürdürülebilir bir ekonomi
oluşturabilmek için Türkiye’nin önünde önemli bir fırsat olduğu da açıklanmıştır.
Özdemir ve Bozyurt (2019) çalışmalarında şehir merkezinde yer alan istasyonlar iler
kırsalda yer alan istasyonları karşılaştırıp şu tespitleri yapmışlardır. Afyonkarahisar ilinin şehir
merkezi ve ovasında yer alan ve bu bölgeleri temsil eden meteoroloji istasyonları arasında 9 km
gibi kısa mesafede ciddi meteorolojik farklılıklar tespit etmişlerdir. 2015 yılının ekim ayında
Afyon Kocatepe üniversitesi kampüsü ile şehir merkezinde ölçümü yapılan aylık minimum
sıcaklık değerleri alınmış ve bu iki istasyon arasında ciddi bir sıcaklık farkı olduğunu
gözlemlemişlerdir.
Sönmez vd (2019) çalışmalarında, ucuz bir enerji üretmek, doğru yer seçimi yapmak ve
çevresel zararların da minimuma indirilmesi amacıyla Gaziantep ilinin güneş enerjisi açısından
verimliliği incelenmişlerdir. Nihayetinde bu ilin güneş enerjisi potansiyelinin yüksek olduğu
gözlemlenmiştir.
Alashan (2020) çalışmasında, Bingöl ilinin ortalama rüzgâr hızlarını ve günümüzde

meydana gelen iklim değişikliğinin etkisi araştırmıştır ve bu araştırmaları doğrusal regresyon,
Mann Kendall ve yenilikçi çözümleme yöntemleri ile yapmıştır. Sonuç olarak rüzgâr hızı
verilerinin esme yönüne doğru çok değiştiğini gözlemlemiştir. Söz konusu bu 3 farklı yöntemde
de bulguların birbirine yakın olduğunu ve bu sebepten ötürü de sonuçların güvenirliğinin fazla
olduğunu ifade etmiştir.
Ceyhunlu ve Aydın (2020) çalışmalarında, küresel ısınmanın sonucunda ortaya çıkan

iklim değişikliğinin hidro-meteorolojik veriler üzerindeki etkisini araştırmışlardır. Bu
araştırmada kullanılan 16 yıllık (2000 – 2015) veriler aylık ortalama yağış, aylık ortalama aktüel
basınç, aylık ortalama nisbi nem, aylık ortalama rüzgâr hızı ve aylık ortalama sıcaklık olarak
belirlenmiş ve Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü’nden temin etmişlerdir. Hidro-meteorolojik
verilerin analizinde ise Trend analizleri yöntemlerinden biri olan Yenilikçi Şen Yöntemini
kullanmışlardır. Çalışmalarının sonucunda küresel ısınmanın iklim değişikliği üzerindeki etkisi
Hidro-meteorolojik verilerde şiddetli yağışlarda, nisbi nem değerlerinde, yüksek basınç
değerlerinde, rüzgâr hızlarında ve sıcaklıklarda artan bir eğilim tespit olduğunu belirtmişlerdir.
9
Bu çalışmamızda, Türkiye’deki 81 ilin aylık ortalama rüzgâr hızı, günlük toplam
güneşlenme şiddetinin aylık ortalaması, aylık ortalama açık gün sayısı, aylık ortalama çevre
sıcaklığı, aylık ortalama 100 cm derinlikteki toprak sıcaklığı ve aylık ortalama günlük toplam
güneşlenme süresi verileri Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünden temin edilmiştir.
Türkiye’deki illerin bu meteorolojik verileri, verileri olmayan illerin ise şehir merkezine en
yakın ilçenin verileri alınarak çalışma yapılmıştır. Bilindiği üzere son yıllarda üzerine çalışma
yapılan konulardan birisi de iklim değişikliğidir. Fosil yakıt kökenli enerji kaynaklarının yoğun
kullanımına bağlı olarak iklim değişikliği üzerinde durulması gereken en önemli konulardan
biridir. Bu kapsamda iklim değişiminin Türkiye’deki illerin güneş ve rüzgâr enerjisi
potansiyelleri başta olmak üzere bazı meteorolojik verilere etkisi incelenmiştir.
10
MATERYAL VE YÖNTEM
Çalışma Bölgesi
Türkiye’nin dünya üzerindeki yerini konumlarsak Kuzey Yarım Küre’de, eski dünya
karalarının birbirlerine en çok yaklaştıkları stratejik bir bölgede yer aldığını ifade etmek
mümkündür. Bu tanıma bağlı olarak Türkiye’nin matematiksel konumu ile özel konumu
ülkenin sosyal, politik ve ekonomik durumu üzerinde etkili olmaktadır.
Türkiye’nin matematiksel konumunu 36° - 42° Kuzey enlemleri ve 26° - 45° Doğu
boylamları arasında yer aldığını söyleyebiliriz. Bu yüzden; Türkiye dört mevsimin belirgin bir
şekilde yaşandığı ılıman kuşakta yer almaktadır. Ülkenin doğusu ile batısı arasında yaklaşık 76
saatlik zaman farkı vardır. Türkiye’nin konum olarak önemli özelliklerinden biriside Asya ve
Avrupa kıtalarında toprakları bulunan bir ülke olmasıdır. Üç tarafı denizlerle kaplı yarımada
özelliği taşır. Türkiye, coğrafi konumu ve coğrafi koşulları bakımından çok sayıda medeniyetin
ev sahipliği yaptığı bir ülke konumundadır. Dünya tarihine bakıldığı zaman coğrafi açıdan
zengin ve stratejik bölgede kurulduğu için geçmişte önemli bir rol oynamıştır (Kaya 2017).
Akdeniz Bölgesi: Konum olarak baktığımızda Anadolu’nun güneyinde Akdeniz kıyısı

boyunca uzanan ve Türkiye’nin yedi bölgesinden biri olan bu bölgenin Batı ve kuzey batısında
Ege Bölgesi, kuzeyinde İç Anadolu Bölgesi, doğusunda Güney Doğu Anadolu Bölgesi,
güneyinde ise Akdeniz bulunur.
Akdeniz Bölgesi yağışın çoğunu kış aylarında alır ve Torosların güneye bakan
kesimlerinde Akdeniz İklimi görülür (Sensoy vd )
Doğu Anadolu Bölgesi: Anadolu topraklarındaki konumu sebebiyle doğuda yer alan bu
gölge Birinci Coğrafya Kongresi tarafından 1941 yılında bu ismi almıştır. Karasal iklimin
baskın olduğu İç Anadolu Bölgesine kıyasla kış aylarının daha sert, soğuk ve uzun, yağış
miktarlarının daha fazla, sıcaklık farklarının yüksek olduğu bu bölgede doğal bitki örtüsü
yıllarca süre gelen büyük tahribata uğramıştır. Doğu Anadolu bölgesinde ormanlara genellikle
plato ve dağların yüksek kesimlerinde rastlanılır. Bu bölge Türkiye’de orman sınırının en
yüksek olduğu bölgedir. Bölgenin ormanları yaklaşık 2700-2800 m’ye kadar yükselir. Kuru
orman özelliğindeki bu ormanların baskın türlerini kuzeydoğuda sarıçam, diğer bölümlerde
meşe ve ardıç ağaçları oluşturur (Günal 2013).
Ege Bölgesi: Bu bölgenin batı kesiminde yaz ayları sıcak ve kurak, kış aylarında ise ılık
ve yağışlı geçen Akdeniz iklimi, bölgenin doğu kesimlerinde ise karasal etkilerin arttığı geçiş
11
iklimi görülür. Çöküntü bölgeler arasında yükselen plato ve dağlar üzerinde yayılım gösteren
ormanları çam, meşe ve ardıç türleri sembolü olmuştur (Günal 2013).
Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Güneydoğu Torosların güneyinden Suriye sınırına kadar

olan yerleri kaplar. Bölge doğu ve kuzeyden Doğu Anadolu Bölgesi, batından Akdeniz Bölgesi,
güneyden Suriye sınırı ile çevrilidir. Bu bölgenin rakımı düşük olan yerlerde step iklimi, yüksek
plato düzlüklerinde de karasal iklim baskındır. Yaz aylarında aşırı sıcak ve kurak, kış aylarında
ise İç Anadolu Bölgesine kıyasla daha az soğuk geçirir (Günal 2013).
İç Anadolu Bölgesi: Konum olarak Türkiye’nin ortasında yer alan bu bölge Doğu
Anadolu, Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgelerine komşudur. Bu bölgede Yaz
aylarında genellikle sıcak ve kurak, kış aylarında ise sert ve uzun geçen sıcaklık şartları
bakımından karasal iklimin, yağış şartları açısından ise step ikliminin özelliklerini taşıyan
iklimlerin gözlemlendiği bir bölgedir (Günal 2013).
Karadeniz Bölgesi: Gürcistan, Doğu Anadolu, İç Anadolu, Marmara Bölgesi ve adını

aldığı Karadeniz ile komşu olan Türkiye’nin 7 coğrafi bölgesinden biridir. İklim olarak bu
bölgede genellikle Nemli ve ılıman bir iklimin baskın olduğu Karadeniz dağlarının kuzeyine
bakan yamaçlarında ise nem isteği yüksek ağaç türlerinden oluşan nemli ormanlar yer
almaktadır. Karadeniz dağlarının kuzeye doğru olan yamaçlarında yayılım gösteren nemli
ormanlar, denizden uzaklaşmaya paralel ve iç kesimlere doğru gidildikçe değişime uğrar. Hem
yağış hem sıcaklık şartlarına bağımlı olarak bu bölgede karasal iklim özelliği kendini belli eder
(Günal 2013).
Marmara Bölgesi: Ege ve Akdeniz Bölgesi ile sınırları olan ve Asya ve Avrupa’yı
birbirine bağlayarak bir köprü görevi üstlenen bu bölge nüfus açısından Türkiye’nin en fazla
nüfusuna sahip olan bölgesidir. Marmara Bölgesi'nin iklimini, tek bir iklim adı ile
başlıklandırmak doğru olmaz, bu bölgede baskın olan iklim, Türkiye’de Karadeniz iklimi,
Karasal iklim ve Akdeniz iklimi arasında bir geçiş evresidir. Bölgede yıllık yağış 500 –
1000 mm arasındadır. En çok yağış kış aylarında düşer. En kurak aylar ise Haziran, Temmuz
ve Ağustos aylarıdır. Karlı, soğuk ve donlu günlerin sayısı kıyı kesimlerde en az görülürken iç
kesimlere inildikçe karasallık etkisi artar. Ege ve Marmara denizi kıyılarında makiler, güney
Marmara sahillerinde ise zeytinlikler bulunur. Makiler 2 metre yüksekliğe kadar çalı ya da
ağaçların oluşturduğu baskın bitki örtüsüdür. Bu bölgenin yükseltinin olduğu yerlerde ise
genellikle Trakya karasal iklimi görülür (Günal 2013).
12
Türkiye’de Görülen İklim Çeşitleri ve Kullanılan Yenilenebilir Enerji Türleri
Yaz aylarında çoğunlukla Akdeniz ikliminin etkisi altında bulunan Türkiye’de, yıl
içerisinde sıcaklık ve yağış gibi unsulardaki bölgesel farklılıklar, farklı iklim türlerinin
oluşmasına yol açmıştır. Bu iklim türlerini dört ana başlıkta inceleyebiliriz.
Karasal iklim: Türkiye’nin denizden uzak kesimlerinde baskın olan bu iklim türünün
farklı alt türleri ile karşı karşıya gelinir. Hepsinin ortak özelliği, karasallığın etkisi ile mevsimler
arası sıcaklık farklarının fazlalığı ve yağış azlığıdır.
Orta Anadolu Bölgesi’nde, kısmen de bu bölgeye komşu İç Batı Anadolu Bölümü’nde

yaşayan karasal iklim tipine, Karasal Orta Anadolu İklimi denilebilir. Kış aylarında soğuk
(sıcaklık -3 ile 0°C arasında), yaz aylarında ise (20 - 25°C) arasındadır. Güneydoğu Anadolu
Bölgesi’nde karşımıza çıkan karasal Güneydoğu Anadolu İklimi, yazları aşırı sıcaklığı ile diğer
karasal iklim tiplerinden ayrılır (genelde 30°C ve daha fazla). Karasal Doğu Anadolu İkliminin
hüküm sürdüğü, yüksek dağlar ve platolar ülkesi Doğu Anadolu Bölgesi’nde şiddetli kara
etkileri, sıcaklık şartlarını yönlendirir ve termometreler uzun bir süre 0°C’nin altında kalır. Bu
sebepten bu iklimin en önemli özelliği çok soğuk ve uzun kışlarıdır (Özgür-2001).
Akdeniz İklimi: Gerçek Akdeniz ikliminin etkili olduğu alanlar, Akdeniz Bölgesi kıyı
kuşağı ile Ege Bölgesi’nin, kıyı ve kısmen içeriye sokulan oluk sahalarıdır. Bu sahalarda yıllık
sıcaklık farkları genellikle 21°C’yi aşmaz iken, yüksek yaz sıcaklıkları (27 -28°C), çok şiddetli
buharlaşma ve düşük bulutluluk kendini gösterir. Bu iklim türünde sıcaklık değerleri kış
aylarında nadiren 0°C altına düşer ki bu yüzden donlu günler sayısı bu iklim tipinde azdır
(Özgür-2001).
Marmara İklimi: Marmara Denizi çevresinde, Akdeniz ikliminin özelliklerinden

bazılarının değiştiği gözlenir. Kışlar daha soğuk geçerken, yaz kuraklıklarının şiddeti nispeten
azalmıştır. Yaz mevsimi ortalamaları 22-24°C olur ve bu iklim türünde ocak ayı ortalamaları,
asıl Akdeniz iklimi tipinden yarı yarıya düşük olarak, 4-5°C seviyelerindedir. Marmara
ikliminin etki alanlarında don olayları daha sık yaşanır ve sıcaklık değerleri zaman zaman -
20°C’ye kadar düşer. Bu iklim türünde kar yağışları da olağan karşılanır. Kış yağışlarının
fazlalığı ile yazın düşen yağışların azlığına rağmen, kış azamisi ve yaz asgarisinin asıl Akdeniz
iklimindeki belirginliği, büyük oranda silinmiştir (Özgür 2001).
Karadeniz İklimi: Karadeniz ve Marmara bölgelerinin Karadeniz kıyıları boyunca, bu

iklim tipi yayılış alanı bulur. Deniz etkilerinin kuvvetle hissedildiği ve her mevsimin yağışlı
geçtiği bu iklim türünde, Doğu Karadeniz, yüksek, yüksek yağış miktarları ve serin-ılık kış
mevsimiyle ön plana çıkar. Bu bölümde, yaz sıcaklık değerleri 22-23°C, kış ortalamaları da 6 -
13
7°C kadardır. Yıllık sıcaklık farkının düşük olması (16-17°C kadar) ve yağışın yıl içerisinde
birbirine yakın oranlarda düşmesi, bu iklim için bir farklılık oluşturmaktadır. Karadeniz
ikliminin etkileri, kıyıdan iç kesimlere doğru hızla değişikliğe uğrar ve yağış değerleri azaldığı
gibi sıcaklık dereceleride kış aylarında ciddi derecede düşer (Özgür 2001).
Güneş Enerjisi: Güneş enerjisi çok büyük ve tükenmez enerji kanyağıdır. Dünya
tarafından kesilen güneşin gücü yaklaşık olarak 1,8×1011 MW olup tüm ticari enerji
kaynaklarının yeryüzündeki mevcut tüketim oranından binlerce kat daha fazladır. Temel olarak
güneş enerjisi dünyanın şuan ki mevcut ve gelecekteki enerji ihtiyacını sürekli olarak
karşılayabilir ve böylece geleneksel olmayan enerji kaynaklarından daha umut verici kılar.
Güneş enerjisinin büyüklüğünün yanı sıra lehine iki faktörü daha vardır. Birincisi, fosil yakıtlar
ve nükleer enerjiden farklı olarak, çevre açısından temiz bir enerji kaynağıdır. İkincisi,
ücretsizdir ve dünyanın hemen hemen tüm yaşanılabilir bölgelerinde yeteri miktarda bulunur.
Bununla birlikte güneş enerjisi kullanımı ile birçok sorun vardır. Asıl sorun ise seyreltik bir
enerji kaynağı olmasıdır. Dünyanın en sıcak bölgelerinde bile güneş radyasyon akışı nadiren
1kW/m2’dir ve bir gündeki toplam radyasyon en iyi ihtimalle yaklaşık 7kWh/m2’dir. Sonuç
olarak birçok uygulamada geniş toplama alanlarına ihtiyaç duyulur ve bunlar aşırı maliyetlere
neden olur (Sukhatme vd 2017).
Rüzgâr Enerjisi: Rüzgâr enerjisi gerçekte güneş enerjisidir. Rüzgârlar, atmosferin güneş
tarafından ısınması, dünyanın dönüşü ve dünyanın yüzey düzensizliklerinden oluşur. Güneş var
olduğu ve rüzgâr estiği sürece bu enerjiden faydalanılabilir. Güneş enerjisinin karaları, denizleri
ve atmosferi her yerde özdeş ısıtmaması nedeni ile oluşan sıcaklık ve basınç farkları rüzgârı
oluşturmaktadır. Rüzgâr yüksek basınç alanından alçak basınç alanına yer değiştiren havanın
dünya yüzeyine göre bağıl olarak yaptığı harekettir. Rüzgâr enerjisi ile elektrik elde etmek son
yıllarda çok büyük bir rağbet görmeye başlamıştır bunun nedeni ise doğada serbest halde bol
olarak bulunması ve enerji kaynağı çeşitliliği yaratmasının yanında dışa bağımlı olmayan temiz
bir enerji kaynağı olmasıdır (Kaya vd 2018).
Hidrolik enerji: Bu enerjinin en yaygın kullanım şekli nehirler üzerine barajlar inşa
ederek büyük su rezervuarlarında suyu biriktirmek ve bu suyun potansiyel enerjisini elektrik
enerjisine dönüştürmek esasına dayanmaktadır. Ülkemizin teknik yönden değerlendirilebilir
hidrolik enerji potansiyeline 2016 Milyar kWh civarındadır (Kaya vd 2018).
Jeotermal Enerji: Jeotermal enerji, yerin alt yüzeyinde elde edilen bir sıvıdır. Su ya da
buhar bu enerjiyi dünyanın yüzeyine çıkartır. Özelliklerine bağlı olarak jeotermal enerji hem
ısıtma hem de soğutma amacı ile kullanılabilir bir temiz enerjidir. Elektrik üretimi için
genellikle tektonik olarak aktif bölgelerin yakınında bulunan yüksek veya orta sıcaklık
14
kaynaklara ihtiyaç duyulur. Dünya genelinde yeryüzüne ısı akışı ortalama 82 miliwatt/m2
olarak varsayılır. Jeotermal enerjinin direk kullanımının teknolojisi, güvenilirliği, ekonomikliği
ve çevre dostu olması tüm dünyada belirlenmiş durumdadır (Kaya vd 2018).
Dalga Enerjisi: Deniz üstünde esen rüzgârların meydana getirdiği dalgalar arasındaki
farkları ifade etmektedir. Deniz dalga enerjinin kökeninde rüzgâr enerjisi yatmaktadır. Rüzgâr,
güneş enerjisinin etkisi ile meydana gelen daha yoğun bir enerji kaynağı olarak
düşünülebileceği gibi deniz dalgaları da rüzgârın enerjisini daha da yoğunlaştıran, düzenleyen
ve depolayan doğal oluşumlardır (Kaya vd 2018).
15
ARAŞTIRMA BULGULARI
Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünden alınan meteorolojik verilere göre

ülkemizin her bir ili için (elimizde olan verilere göre) aylık ortalama rüzgâr hızı, 100cm
derinlikteki toprak sıcaklığı, aylık ortalama günlük toplam güneşlenme süresi (saat), aylık açık
gün sayısı, aylık ortalama günlük toplam güneşlenme şiddeti ve aylık açık gün sayısı verileri
ilgili kurumdan temin edilmiş ve bu veriler düzenlenerek belirli 10 yıllık periyotlarda
ortalamaları alınıp analiz edilerek gerekli grafikleri oluşturulmuş ve bu grafiklerden ortalama
veriler elde edilerek incelenmiştir. Bazı illerde düzenli periyotlarda ölçüm verileri mevcut
olmadığından, bu iller değerlendirmeye katılmamıştır.
Aylık Ortalama Rüzgâr Hızı
Şekil 1. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama rüzgâr hızları
16
Şekil 1. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama rüzgâr hızları (devamı)
17
18
19
20
21
22
23
Tablo 1. Her bir ayda rüzgâr hızının gerçekleştiği günlerin sayısının illere göre yüzde değişim
oranları
Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ort.
Adana 0,37 0,34 0,50 0,35 0,44 0,53 0,63 0,82 0,59 0,54 0,32 0,21 0,47
Adıyaman -0,50 -0,55 -0,48 -0,49 -0,50 -0,51 -0,53 -0,55 -0,52 -0,53 -0,58 -0,51 -0,52
Afyonkarahisar -0,35 -0,34 -0,33 -0,33 -0,32 -0,27 -0,31 -0,28 -0,26 -0,33 -0,40 -0,40 -0,33
Ağrı -0,46 -0,42 -0,23 -0,27 -0,36 -0,36 -0,34 -0,32 -0,32 -0,44 -0,45 -0,54 -0,38
Aksaray - - - - - - - - - - - - -
Amasya 0,54 0,45 0,55 0,53 0,52 0,65 0,74 0,80 0,73 0,53 0,43 0,52 0,58
Ankara 0,62 0,51 0,49 0,59 0,56 0,75 0,48 0,50 0,47 0,59 0,44 0,69 0,56
Antalya 0,25 0,10 0,11 0,19 0,38 0,15 0,18 0,32 0,31 0,35 0,13 0,20 0,22
Ardahan -0,47 -0,45 -0,34 -0,43 -0,50 -0,20 -0,12 -0,45 -0,48 -0,47 -0,57 -0,49 -0,41
Artvin 0,25 0,26 0,20 0,27 0,33 0,31 0,25 0,39 0,28 0,28 0,38 0,22 0,28
Aydın -0,08 -0,11 -0,19 -0,18 -0,18 -0,20 -0,15 -0,15 -0,16 -0,19 -0,18 -0,25 -0,17
Balıkesir -0,20 -0,26 -0,32 -0,21 -0,32 -0,30 -0,37 -0,28 -0,27 -0,22 -0,25 -0,31 -0,28
24
Tablo 1. (devamı)
Bartın -0,07 -0,08 -0,11 -0,04 0,09 -0,08 -0,09 -0,01 -0,02 -0,08 -0,09 0,07 -0,04
Batman -0,11 0,04 -0,01 -0,03 0,02 0,13 0,03 0,03 0,12 0,05 -0,01 -0,13 0,01
Bayburt -0,41 -0,45 -0,34 -0,45 -0,47 -0,37 -0,35 -0,33 -0,39 -0,45 -0,55 -0,49 -0,42
Bilecik -0,06 -0,16 -0,23 -0,19 -0,20 -0,20 -0,23 -0,20 -0,19 -0,24 -0,24 -0,22 -0,20
Bingöl -0,58 -0,57 -0,48 -0,55 -0,59 -0,63 -0,64 -0,66 -0,68 -0,67 -0,70 -0,65 -0,62
Bitlis 0,80 0,84 0,93 1,13 0,94 0,61 0,62 0,62 1,12 1,04 0,93 1,23 0,90
Bolu 0,09 0,00 -0,09 -0,01 0,02 -0,01 0,03 0,04 0,05 0,01 -0,06 -0,04 0,00
Burdur -0,29 -0,15 -0,18 -0,24 -0,26 -0,22 -0,23 -0,22 -0,12 -0,17 -0,34 -0,27 -0,22
Bursa 0,36 0,24 0,16 0,16 0,17 0,23 0,25 0,36 0,32 0,33 0,21 0,17 0,25
Çanakkale -0,05 -0,02 -0,17 -0,07 -0,03 -0,11 -0,07 0,00 -0,04 -0,07 0,02 -0,13 -0,06
Çankırı 0,85 0,56 0,39 0,57 0,58 0,49 0,61 0,72 0,54 1,05 0,71 0,88 0,66
Çorum 0,04 -0,09 -0,17 -0,08 -0,07 -0,11 -0,07 -0,05 0,01 -0,09 -0,10 -0,07 -0,07
Denizli 0,63 0,30 0,20 0,38 0,42 0,20 0,43 0,28 0,37 0,36 0,27 0,18 0,33
Diyarbakır 0,27 0,11 0,27 0,15 0,17 0,07 0,16 0,18 0,20 0,33 0,03 0,21 0,18
Düzce 0,24 0,06 -0,02 0,05 0,11 0,07 0,11 0,09 0,12 0,13 0,06 0,04 0,09
Edirne 0,04 0,01 -0,05 0,07 0,15 0,12 0,04 0,14 0,09 0,11 0,13 -0,09 0,06
Elazığ 0,87 0,83 0,94 0,87 0,74 0,63 0,59 0,51 0,82 1,12 0,81 0,76 0,79
Erzincan -0,15 -0,24 -0,14 -0,20 -0,24 -0,19 -0,10 -0,06 -0,18 -0,23 -0,43 -0,16 -0,19
Erzurum 0,15 -0,12 0,08 0,07 0,01 0,10 0,10 0,17 0,15 0,20 0,09 0,14 0,09
Eskişehir -0,05 -0,16 -0,18 -0,18 -0,22 -0,26 -0,15 -0,15 -0,09 -0,21 -0,28 -0,19 -0,18
Gaziantep -0,42 -0,39 -0,37 -0,38 -0,39 -0,41 -0,41 -0,49 -0,46 -0,49 -0,45 -0,43 -0,42
Giresun -0,01 -0,04 -0,01 0,06 0,00 -0,06 -0,07 -0,03 -0,05 -0,05 -0,12 -0,13 -0,04
Gümüşhane 0,15 0,02 0,03 -0,01 -0,12 -0,15 -0,04 -0,02 0,00 0,07 -0,18 -0,04 -0,02
Hakkâri 0,08 0,01 -0,02 -0,07 -0,05 -0,07 -0,04 -0,11 -0,09 -0,12 -0,12 -0,12 -0,06
Hatay -0,59 -0,57 -0,54 -0,55 -0,52 -0,55 -0,48 -0,47 -0,49 -0,51 -0,56 -0,55 -0,53
Iğdır 0,30 0,22 0,22 0,16 0,42 0,54 0,45 0,46 0,55 0,55 0,36 0,45 0,39
Isparta -0,28 -0,19 -0,18 -0,20 -0,30 -0,14 -0,22 -0,19 -0,11 -0,27 -0,27 -0,30 -0,22
İstanbul 0,08 0,00 -0,06 -0,04 -0,07 0,00 0,04 0,10 0,22 0,14 0,10 0,12 0,05
İzmir -0,01 -0,07 -0,11 -0,01 -0,06 -0,13 -0,08 -0,06 -0,05 -0,09 -0,04 -0,10 -0,07
Kahramanmaraş -0,33 -0,36 -0,32 -0,36 -0,36 -0,38 -0,38 -0,41 -0,22 -0,30 -0,42 -0,38 -0,35
Karabük -0,27 -0,28 -0,27 -0,21 -0,20 0,07 0,03 -0,11 -0,15 -0,22 -0,21 -0,29 -0,18
Karaman -0,23 -0,25 -0,16 -0,24 -0,21 -0,23 -0,25 -0,23 -0,20 -0,29 -0,48 -0,34 -0,26
Kars -0,20 -0,26 -0,07 -0,22 -0,30 -0,34 -0,32 -0,32 -0,36 -0,25 -0,33 -0,28 -0,27
Kastamonu 0,03 0,03 -0,04 0,08 0,05 0,03 0,09 0,11 0,12 0,06 0,04 0,10 0,06
Kayseri -0,12 -0,26 -0,20 -0,27 -0,21 -0,23 -0,28 -0,23 -0,28 -0,27 -0,36 -0,22 -0,25
Kilis -0,22 -0,29 -0,31 -0,31 -0,30 -0,31 -0,33 -0,37 -0,33 -0,30 -0,22 -0,20 -0,29
Kırıkkale 0,33 0,72 0,56 0,51 0,52 0,64 0,53 0,43 0,39 0,51 0,47 0,29 0,49
Kırklareli -0,58 -0,50 -0,47 -0,52 -0,40 -0,51 -0,47 -0,47 -0,50 -0,41 -0,47 -0,43 -0,48
Kırşehir 0,00 -0,06 -0,04 0,03 -0,04 -0,07 -0,01 0,03 0,08 -0,04 0,06 0,03 0,00
Kocaeli 0,27 0,19 0,04 0,15 0,22 0,23 0,21 0,24 0,21 0,24 0,22 0,19 0,20
Konya 1,55 1,33 1,64 1,23 1,22 1,54 1,50 1,74 1,67 1,95 1,32 1,52 1,52
Kütahya 0,06 -0,05 -0,10 0,01 0,01 -0,08 0,04 0,07 0,03 -0,06 -0,06 -0,05 -0,01
Malatya 1,55 1,41 1,66 0,76 1,06 0,93 0,95 0,81 1,35 1,50 1,98 1,56 1,29
25
Tablo 1. (devamı)
Manisa -0,29 -0,15 -0,10 -0,12 -0,10 -0,04 -0,12 -0,09 -0,15 -0,20 -0,15 -0,10 -0,13
Mardin -0,12 -0,20 -0,14 -0,17 -0,17 -0,18 -0,19 -0,20 -0,24 -0,15 -0,18 -0,08 -0,17
Mersin -0,27 -0,36 -0,35 -0,41 -0,41 -0,43 -0,45 -0,46 -0,49 -0,47 -0,47 -0,34 -0,41
Muğla -0,31 -0,35 -0,31 -0,26 -0,30 -0,33 -0,37 -0,38 -0,30 -0,32 -0,40 -0,35 -0,33
Muş -0,64 -0,67 -0,54 -0,60 -0,61 -0,58 -0,57 -0,56 -0,44 -0,58 -0,62 -0,65 -0,59
Nevşehir 0,07 0,00 -0,07 -0,09 0,02 -0,08 -0,03 -0,04 -0,03 -0,08 -0,18 -0,03 -0,05
Niğde -0,18 -0,25 -0,13 -0,17 -0,15 -0,10 -0,11 -0,07 -0,07 -0,10 -0,24 -0,21 -0,15
Ordu -0,10 -0,15 -0,17 -0,17 -0,28 -0,30 -0,28 -0,26 -0,21 -0,20 -0,12 -0,11 -0,20
Osmaniye 0,49 0,44 0,36 0,19 0,24 0,20 1,06 0,19 0,27 0,26 0,30 0,55 0,38
Rize -0,36 -0,33 -0,29 -0,28 -0,30 -0,32 -0,32 -0,31 -0,28 -0,33 -0,40 -0,35 -0,32
Sakarya 0,19 0,16 0,15 0,29 0,22 0,26 0,33 0,46 0,47 0,39 0,13 0,11 0,26
Samsun 0,00 -0,09 -0,07 -0,10 -0,07 -0,04 -0,08 -0,09 -0,19 -0,08 -0,09 -0,10 -0,08
Şanlıurfa 0,78 0,55 0,60 0,57 0,55 0,59 0,46 0,26 0,42 0,65 0,61 0,81 0,57
Siirt -0,41 -0,36 -0,32 -0,40 -0,46 -0,45 -0,46 -0,44 -0,42 -0,43 -0,48 -0,49 -0,43
Sinop -0,02 0,02 -0,08 -0,02 -0,04 -0,09 -0,05 -0,01 -0,07 -0,05 -0,06 -0,08 -0,05
Sivas -0,08 -0,22 -0,17 -0,12 -0,14 -0,16 -0,05 0,00 0,00 0,07 -0,20 -0,18 -0,10
Şırnak -0,11 -0,18 -0,06 -0,02 -0,06 0,01 0,07 -0,03 -0,09 -0,14 -0,15 -0,08 -0,07
Tekirdağ 0,23 0,20 0,02 0,28 0,17 0,30 0,17 0,29 0,25 0,22 0,19 0,07 0,20
Tokat 0,10 0,09 0,04 0,14 0,19 0,18 0,22 0,25 0,29 0,17 0,08 0,11 0,15
Trabzon 0,22 0,23 0,10 0,12 0,19 0,21 0,24 0,25 0,25 0,22 0,18 0,19 0,20
Tunceli -0,02 0,11 -0,12 -0,12 -0,06 0,07 0,03 0,02 0,02 0,03 -0,09 -0,05 -0,01
Uşak -0,14 -0,12 -0,13 -0,07 -0,09 -0,12 -0,06 -0,01 0,01 -0,05 -0,06 -0,04 -0,07
Van -0,45 -0,47 -0,29 -0,34 -0,34 -0,35 -0,35 -0,35 -0,35 -0,32 -0,45 -0,47 -0,38
Yalova 0,02 -0,07 -0,07 0,07 0,14 0,24 0,16 0,22 0,17 0,12 0,03 -0,05 0,08
Yozgat -0,22 -0,29 -0,23 -0,25 -0,29 -0,26 -0,34 -0,29 -0,28 -0,31 -0,33 -0,30 -0,28
Zonguldak -0,07 -0,21 -0,16 -0,07 -0,07 -0,10 -0,11 -0,10 -0,1 -0,14 -0,14 -0,13 -0,12
Şekil 1 ve Tablo 1’de aylık ortalama rüzgâr hızının illere göre değişim miktarları
verilmiştir. Tabloya göre en fazla artış %1,52 ile Konya ilinde gözlemlenirken en fazla azalış
ise %0,62 ile Bingöl ilinde gözlemlenmiştir. Bölgesel olarak bakıldığında ise Akdeniz
Bölgesi’nde en fazla artış %0,47 ile Adana ilinde olmuşken en fazla azalış %0,53 ile Hatay
ilinde olmuştur. Doğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış %0,90 ile Bitlis, en fazla azalış %0,62
ile Bingöl ilindedir. Ege Bölgesi’nde en fazla artış %0,33 ile Denizli ili olmuşken, en fazla
azalış %0,33 ile Muğla ili olmuştur. Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde en fazla artış %0,57 ile
Şanlıurfa ilinde, en fazla azalış %0,52 ile Adıyaman ilindedir. İç Anadolu Bölgesi’nde en fazla
artış %1,52 ile Konya ilinde, en fazla azalış %0,28 Yozgat ilindedir. Marmara Bölgesi’nde en
fazla artış %0,26 Sakarya ilinde, en fazla azalış %0,48 ile Kırklareli ilindedir. Karadeniz
Bölgesi’nde en fazla artış %0,58 ile Amasya ilinde, en fazla azalış ise %0,42 ile Bayburt ilinde
gözlemlenmiştir. Aksaray ili için yeteri kadar veri olmadığından listeye dâhil edilmemiştir.
Balıkesir ilinde veri olmadığı için Ayvalık ilçesi dikkate alınmıştır.
26
Aylık Ortalama 100 cm Derinlikteki Toprak Sıcaklığı
Şekil 2. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama 100 cm toprak sıcaklıkları
27
Şekil 2. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama 100 cm toprak sıcaklıkları (devamı)
28
29
30
31
32
33
34
Tablo 2. Aylık ortalama 100 cm toprak sıcaklığının illere göre yüzde değişim oranları
Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ort.
Adana 0,14 0,16 0,20 0,14 0,12 0,10 0,10 0,08 0,08 0,07 0,10 0,11 0,12
Adıyaman 0,10 0,34 0,46 0,39 0,36 0,29 0,20 0,12 0,06 -0,01 -0,06 0,35 0,22
Afyonkarahisar -0,15 -0,14 0,01 0,03 0,08 0,12 0,13 0,14 0,10 0,07 0,03 -0,07 0,03
Ağrı 0,52 0,60 0,45 0,06 0,08 0,02 -0,04 -0,01 0,04 0,08 0,10 0,09 0,17
Aksaray -0,07 0,02 0,07 0,03 0,03 0,00 -0,02 -0,03 -0,01 -0,04 -0,06 -0,05 -0,01
Amasya 0,08 0,19 0,28 0,16 0,19 0,17 0,14 0,14 0,11 0,09 0,06 0,06 0,14
Ankara 0,19 0,40 0,36 0,21 0,15 0,10 0,10 0,12 0,13 0,12 0,15 0,19 0,19
Antalya 0,24 0,28 0,20 0,12 -0,01 -0,11 -0,13 -0,13 -0,11 -0,08 0,05 0,07 0,03
Ardahan 2,62 -5,64 -5,75 2,79 0,09 -0,13 -0,15 -0,11 -0,07 0,01 0,14 0,45 -0,48
Artvin 0,30 0,40 0,39 0,16 0,14 0,14 0,13 0,15 0,20 0,22 0,24 0,30 0,23
Aydın 0,20 0,07 0,06 0,03 0,01 -0,02 0,00 0,03 0,06 0,07 0,09 0,06 0,06
Balıkesir -0,33 -0,83 -0,85 -0,81 -0,93 -1,14 -1,00 -0,80 -0,70 -0,68 -0,63 -0,80 -0,79
Bartın 0,05 0,07 0,10 0,06 0,06 0,04 0,03 0,03 0,03 0,00 0,03 0,04 0,05
Batman 0,13 0,13 0,06 -0,08 -0,06 -0,04 -0,02 0,04 0,04 0,03 0,00 -0,04 0,02
Bayburt 0,08 0,10 0,37 0,30 0,17 0,13 0,12 0,12 0,12 0,07 0,02 -0,07 0,13
Bilecik -0,06 0,01 0,14 0,10 0,16 0,16 0,16 0,17 0,14 0,09 0,07 -0,01 0,09
Bingöl 0,00 0,07 0,32 0,18 0,08 0,01 0,00 -0,01 0,02 0,06 0,10 0,07 0,08
Bitlis 0,49 0,54 0,61 -0,11 -0,12 -0,13 -0,10 -0,10 -0,04 0,01 0,08 0,18 0,11
Bolu 0,03 0,12 0,21 0,06 0,11 0,08 0,07 0,06 0,06 0,04 0,07 0,05 0,08
Burdur 0,12 0,17 0,17 0,11 0,11 0,05 0,06 0,06 0,08 0,06 0,06 0,08 0,09
Bursa 0,10 0,15 0,23 0,06 0,06 0,04 0,03 0,06 0,06 0,04 0,11 0,10 0,09
Çanakkale 0,10 0,12 0,16 0,06 0,06 0,02 0,03 0,08 0,12 0,10 0,14 0,12 0,09
Çankırı 0,16 0,39 0,17 0,02 -0,03 -0,05 -0,04 -0,02 0,01 0,01 0,07 0,13 0,07
Çorum 0,05 0,09 0,12 0,02 0,05 0,07 0,07 0,10 0,10 0,04 0,07 0,05 0,07
Denizli 0,08 0,17 0,13 0,11 0,09 0,06 0,11 0,13 0,14 0,08 0,05 0,05 0,10
Diyarbakır 0,07 0,01 -0,02 -0,10 -0,10 -0,11 -0,12 -0,10 -0,09 -0,06 0,00 0,05 -0,05
Düzce 0,06 0,12 0,11 0,06 0,07 0,04 0,02 0,04 0,03 -0,01 0,01 0,05 0,05
Edirne 0,12 0,24 0,20 0,16 0,11 0,08 0,07 0,12 0,14 0,07 0,09 0,11 0,13
Elazığ 0,67 0,65 0,39 0,05 -0,05 -0,09 -0,12 -0,09 -0,05 0,04 0,22 0,45 0,17
Erzincan 0,33 0,63 0,67 0,22 0,09 0,03 0,05 0,06 0,09 0,15 0,20 0,24 0,23
Erzurum -0,35 -0,43 -0,03 0,34 0,15 0,11 0,07 0,02 -0,04 -0,07 -0,16 -0,03 -0,04
Eskişehir -0,18 -0,02 0,11 0,13 0,13 0,09 0,10 0,08 0,07 0,03 -0,07 -0,14 0,03
Gaziantep -0,05 0,02 0,04 0,02 -0,03 -0,06 -0,04 -0,03 -0,01 -0,02 -0,02 -0,02 -0,02
35
Tablo 2 (devamı)
Giresun 0,05 0,10 0,13 0,08 0,08 0,07 0,03 0,02 0,02 0,00 0,01 0,02 0,05
Gümüşhane -0,24 -0,16 0,02 0,01 0,06 0,09 0,11 0,08 0,06 -0,01 -0,07 -0,13 -0,02
Hakkâri 0,30 0,36 0,44 0,11 0,04 0,00 0,01 0,03 0,04 0,06 0,15 0,19 0,14
Hatay 0,04 0,06 0,04 0,02 0,02 -0,01 -0,01 -0,02 0,00 -0,01 0,03 0,04 0,02
Iğdır 0,29 0,34 0,10 -0,02 -0,04 -0,07 -0,08 -0,08 -0,07 -0,06 -0,01 0,09 0,03
Isparta 0,10 0,20 0,21 0,21 0,12 0,02 0,02 0,02 0,02 0,01 0,03 0,09 0,09
İstanbul 0,07 0,15 0,19 0,16 0,13 0,10 0,07 0,06 0,07 0,03 0,05 0,13 0,10
İzmir 0,02 0,03 0,10 0,03 0,05 0,05 0,05 0,05 0,03 0,01 0,02 0,00 0,04
Kahramanmaraş 0,23 0,33 0,31 0,26 0,19 0,13 0,12 0,13 0,13 0,13 0,15 0,20 0,19
Karabük - - - - - - - - - - - - -
Karaman 0,61 0,65 0,66 0,26 0,15 0,10 0,07 0,08 0,11 0,17 0,29 0,44 0,30
Kars -0,18 -0,05 0,27 0,46 0,24 0,16 0,15 0,12 0,09 0,04 -0,03 -0,15 0,09
Kastamonu -0,15 0,08 0,16 0,08 0,07 0,02 -0,01 0,00 0,00 -0,04 -0,06 -0,09 0,01
Kayseri 0,05 0,12 0,31 0,18 0,14 0,12 0,14 0,17 0,16 0,11 0,06 0,05 0,13
Kilis 0,05 0,04 0,10 0,06 0,08 0,09 0,09 0,08 0,07 0,06 0,07 0,06 0,07
Kırıkkale -0,07 0,08 0,11 0,06 0,06 0,03 0,06 0,15 0,15 0,09 0,02 -0,10 0,05
Kırklareli -0,11 -0,13 -0,13 -0,08 -0,03 -0,01 0,02 0,06 0,10 0,04 0,04 -0,03 -0,02
Kırşehir 0,21 0,16 0,32 0,11 0,10 0,06 0,06 0,09 0,09 0,09 0,13 0,17 0,13
Kocaeli 0,01 0,15 0,17 0,12 0,08 0,07 0,07 0,08 0,09 0,04 0,06 0,07 0,08
Konya 0,14 0,18 0,12 0,03 0,02 -0,04 -0,05 -0,05 -0,04 -0,04 0,01 0,05 0,03
Kütahya 0,28 0,32 0,34 0,09 0,05 0,02 0,01 0,03 0,06 0,11 0,19 0,29 0,15
Malatya 0,09 0,38 0,50 0,27 0,24 0,24 0,21 0,14 0,05 -0,04 -0,07 0,25 0,19
Manisa -0,05 0,01 0,05 0,08 0,07 0,00 -0,02 -0,01 -0,01 -0,04 -0,06 -0,05 0,00
Mardin 0,31 0,29 0,27 0,01 0,02 0,09 0,11 0,10 0,18 0,17 0,19 0,02 0,15
Mersin -0,02 0,01 0,03 0,05 0,04 0,03 0,00 -0,04 -0,11 -0,19 -0,09 -0,05 -0,03
Muğla -0,13 -0,13 0,00 0,01 0,05 0,03 0,03 0,03 -0,02 -0,10 -0,10 -0,10 -0,04
Muş 0,38 0,71 0,90 0,39 0,11 -0,02 0,00 0,03 0,08 0,11 0,19 0,15 0,25
Nevşehir 0,11 0,11 0,27 0,15 0,16 0,14 0,13 0,14 0,13 0,11 0,11 0,11 0,14
Niğde 0,16 0,31 0,31 0,19 0,13 0,07 0,05 0,05 0,05 0,04 0,06 0,10 0,13
Ordu 0,16 0,15 0,09 0,05 0,04 0,04 0,01 0,00 0,00 0,00 0,05 0,10 0,06
Osmaniye 0,02 0,02 0,02 0,03 0,05 0,04 0,04 0,03 0,05 0,03 0,04 0,06 0,04
Rize -0,05 0,01 0,11 0,10 0,12 0,13 0,14 0,20 0,22 0,22 0,13 -0,01 0,11
Sakarya 0,11 0,19 0,28 0,15 0,13 0,08 0,08 0,09 0,13 0,20 0,27 0,25 0,16
Samsun 0,04 0,06 0,05 0,04 0,06 0,05 0,02 0,01 0,02 0,01 0,03 0,04 0,04
Şanlıurfa 0,03 0,12 0,18 0,13 0,14 0,12 0,08 0,04 0,01 -0,06 -0,10 0,17 0,07
Siirt 0,75 1,11 1,08 0,67 0,47 0,31 0,17 0,09 0,01 0,01 0,03 0,52 0,44
Sinop -0,03 0,01 -0,10 -0,09 -0,07 -0,07 -0,07 -0,03 -0,01 -0,04 -0,02 -0,02 -0,05
Sivas 0,13 0,27 0,20 0,06 0,04 -0,01 0,01 0,02 0,04 0,01 0,01 0,02 0,07
Şırnak -0,02 -0,08 -0,08 -0,06 -0,02 -0,03 -0,04 -0,05 -0,10 -0,18 -0,16 0,04 -0,07
Tekirdağ -0,04 0,03 0,04 0,05 0,08 0,08 0,10 0,12 0,13 0,05 0,04 0,01 0,06
Tokat 0,32 0,37 0,38 0,19 0,19 0,16 0,13 0,19 0,22 0,25 0,24 0,35 0,25
Trabzon 0,01 -0,04 0,01 0,03 0,06 0,05 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0,01 0,02
Tunceli -0,25 -0,19 -0,11 -0,04 -0,02 0,01 0,01 0,00 -0,02 -0,03 -0,08 -0,15 -0,07
Uşak 0,10 0,08 0,12 0,03 0,04 0,04 0,02 0,03 0,02 0,04 0,09 0,10 0,06
Van -0,16 0,00 0,28 0,20 0,14 0,10 0,09 0,07 0,04 -0,01 -0,08 -0,14 0,04
36
Tablo 2. (devamı)
Yalova 0,17 0,16 0,23 0,07 0,04 0,02 0,02 0,02 -0,02 -0,01 0,03 0,10 0,07
Yozgat 0,04 0,19 0,39 0,21 0,15 0,10 0,09 0,11 0,11 0,07 0,05 0,05 0,13
Zonguldak -0,10 0,02 0,08 0,13 0,19 0,23 0,24 0,23 0,19 0,07 0,06 -0,02 0,11
Şekil 2 ve Tablo 2’de aylık ortalama 100 cm toprak sıcaklığının illere göre değişimi
verilmiştir. Tabloya göre en fazla artış %0,79 ile Balıkesir ilinde gözlemlenirken en fazla azalış
ise %0,48 ile Adıyaman ilinde gözlemlenmiştir. Bölgesel olarak bakıldığı zaman ise Akdeniz
Bölgesi’nde en fazla artış %0,19 ile Kahramanmaraş ilinde olmuşken en fazla azalış %0,03 ile
Mersin ilinde olmuştur. Doğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış %0,25 ile Muş ilinde, en fazla
azalış %0,48 ile Ardahan ilindedir. Ege Bölgesinde en fazla artış %0,15 ile Kütahya ilinde, en
fazla azalış %0,04 ile Muğla ilindedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış %0,44
ile Siirt ilinde, en fazla azalış %0,07 ile Şırnak ilindedir. İç Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış
%0,30 ile Karaman ilinde, en fazla azalış %0,01 ile Aksaray ilindedir. Marmara Bölgesi’nde en
fazla artış %0,79 ile Kocaeli ilinde, en fazla azalış %0,02 ile Kırklareli ilindedir. Karadeniz
Bölgesi’nde en fazla artış %0,25 ile Tokat ilinde, en fazla azalış ise %0,05 ile Sinop ilinde
gözlemlenmiştir. Merkezde veri olmadığı için Balıkesir ilinin Edremit ilçesi, Şırnak ilinin Cizre
ilçesi verileri alınmıştır ve Karabük ilinde veri sağlanamadığından değerlendirmeye dâhil
edilmemiştir.
Günlük Toplam Güneşlenme Şiddetinin Aylık Ortalamaları
Şekil 3. Türkiye’deki illere göre günlük toplam güneşlenme şiddetinin aylık ortalamaları
37
(devamı)
38
(devamı)
39
(devamı)
40
(devamı)
41
(devamı)
42
(devamı)
43
(devamı)
Tablo 3. Günlük toplam güneşlenme şiddetinin aylık ortalamalarının illere göre yüzde değişim
oranları
Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ort.
Adana 0,05 0,11 0,08 0,00 0,03 0,07 0,04 0,04 0,04 0,06 -0,07 -0,18 0,02
Adıyaman 0,13 0,03 0,11 0,07 0,16 0,19 0,20 0,18 0,21 0,16 0,17 0,13 0,14
Afyonkarahisar -0,11 -0,06 -0,03 0,01 0,09 0,06 0,07 0,03 -0,03 -0,06 0,02 -0,02 0,00
Ağrı 0,04 0,06 0,20 0,17 0,12 0,19 0,19 0,16 0,15 0,19 0,01 -0,12 0,11
Aksaray -0,13 0,01 0,01 0,18 0,16 0,21 0,23 0,22 0,18 0,08 0,04 -0,09 0,09
Amasya 0,05 0,07 -0,01 0,01 0,10 0,06 0,07 0,01 0,02 0,04 0,11 0,03 0,05
Ankara -0,04 0,09 0,07 0,21 0,09 0,10 0,19 0,16 0,12 0,06 0,16 0,06 0,11
Antalya -0,04 0,06 -0,01 -0,02 0,01 0,03 0,03 0,00 -0,02 0,00 0,03 -0,08 0,00
Ardahan - - - - - - - - - - - - -
Artvin -0,04 -0,06 -0,10 -0,07 -0,04 -0,04 -0,05 0,03 0,03 0,05 -0,07 0,09 -0,02
Aydın 0,05 0,11 0,05 0,08 0,08 0,08 0,06 0,04 0,01 -0,02 -0,02 0,01 0,04
Balıkesir 0,21 0,15 0,24 0,17 0,12 0,08 0,14 0,18 0,23 0,18 0,10 -0,05 0,15
Bartın -0,03 -0,02 0,05 0,00 0,05 0,02 0,01 -0,03 0,05 0,01 0,10 0,04 0,02
44
Tablo 3. (devamı)
Batman -0,09 -0,06 -0,15 -0,10 -0,03 -0,03 -0,06 -0,03 -0,03 -0,05 0,13 0,08 -0,03
Bayburt - - - - - - - - - - - - -
Bilecik -0,07 0,02 -0,05 -0,04 0,03 -0,01 0,00 -0,06 -0,06 0,02 0,12 -0,03 -0,01
Bingöl -0,03 -0,04 -0,04 -0,03 0,01 0,02 -0,01 -0,01 -0,02 -0,02 0,12 0,14 0,01
Bitlis -0,23 -0,08 -0,13 -0,10 0,02 0,01 -0,02 0,02 0,06 0,05 -0,18 -0,30 -0,07
Bolu - - - - - - - - - - - - -
Burdur - - - - - - - - - - - - -
Bursa 0,14 0,16 0,26 0,16 0,30 0,29 0,30 0,17 0,04 0,08 0,11 0,10 0,18
Çanakkale 0,07 0,06 0,06 0,19 0,16 0,21 0,29 0,28 0,24 0,12 0,17 0,15 0,17
Çankırı 0,03 0,02 -0,06 -0,02 0,06 0,09 0,06 0,01 0,05 0,07 0,25 -0,04 0,04
Çorum -0,06 0,00 -0,05 0,00 0,07 0,04 0,04 -0,02 -0,02 0,01 0,09 -0,04 0,00
Denizli -0,04 0,01 -0,02 0,00 0,04 0,01 -0,01 -0,03 -0,04 -0,02 0,03 -0,05 -0,01
Diyarbakır 0,12 0,08 0,07 0,02 0,05 0,09 0,08 0,04 0,05 0,08 0,19 0,34 0,10
Düzce -0,01 0,03 -0,07 0,02 0,06 0,05 0,05 -0,01 -0,06 -0,06 0,10 0,14 0,02
Edirne 0,07 0,27 0,12 0,17 0,10 0,21 0,21 0,21 0,19 0,02 0,09 0,12 0,15
Elazığ -0,01 -0,09 0,00 -0,06 -0,10 -0,08 -0,11 -0,11 -0,11 -0,13 -0,04 -0,01 -0,07
Erzincan 0,33 0,08 0,11 0,09 0,17 0,13 0,07 0,07 0,07 0,04 0,12 0,07 0,11
Erzurum -0,06 0,00 -0,13 -0,14 -0,06 -0,04 -0,09 -0,06 -0,15 -0,09 -0,02 -0,05 -0,07
Eskişehir -0,21 -0,24 -0,18 -0,24 -0,18 -0,14 -0,13 -0,12 -0,18 -0,15 -0,20 -0,20 -0,18
Gaziantep -0,16 -0,19 -0,10 -0,12 -0,12 -0,14 -0,14 -0,15 -0,06 -0,07 -0,06 -0,23 -0,13
Giresun - - - - - - - - - - - - -
Gümüşhane -0,07 -0,01 -0,04 0,01 0,08 0,14 0,14 0,12 0,09 0,08 -0,04 -0,26 0,02
Hakkâri -0,08 -0,15 -0,14 -0,02 0,06 0,20 0,18 0,20 0,18 0,01 -0,04 -0,11 0,02
Hatay -0,11 -0,02 -0,09 -0,13 -0,08 -0,05 -0,09 -0,10 -0,12 -0,06 -0,06 -0,12 -0,09
Iğdır 0,05 0,13 0,11 0,09 0,16 0,12 0,14 0,17 0,25 0,25 0,26 0,10 0,15
Isparta 0,20 0,16 0,16 0,18 0,27 0,24 0,29 0,27 0,20 0,21 0,26 0,32 0,23
İstanbul -0,01 0,06 0,01 -0,01 0,09 0,05 0,05 -0,02 0,01 0,05 0,07 -0,05 0,02
İzmir 0,00 0,02 0,04 0,01 0,06 0,06 0,05 0,03 0,00 0,05 0,07 -0,04 0,03
Kahramanmaraş -0,15 -0,03 -0,08 -0,09 0,03 0,00 -0,02 -0,04 -0,07 -0,02 -0,08 0,01 -0,04
Karabük - - - - - - - - - - - - -
Karaman -0,06 0,02 -0,03 -0,05 0,05 0,02 0,01 0,01 -0,04 -0,01 0,02 0,10 0,00
Kars 0,18 0,02 0,03 0,03 0,02 -0,01 0,00 0,00 -0,01 0,03 -0,02 -0,12 0,01
Kastamonu -0,07 0,07 0,06 0,28 0,26 0,23 0,38 0,31 0,24 0,08 -0,01 -0,35 0,12
Kayseri 0,17 0,18 0,15 0,10 0,23 0,23 0,23 0,28 0,27 0,26 0,30 0,13 0,21
Kilis -0,16 -0,13 -0,07 -0,11 -0,11 -0,10 -0,11 -0,03 -0,06 -0,08 -0,13 -0,05 -0,10
Kırıkkale -0,01 0,03 -0,02 -0,02 0,04 0,02 0,02 -0,10 -0,07 0,03 0,16 0,41 0,04
Kırklareli - - - - - - - - - - - - -
Kırşehir 0,01 0,08 0,00 0,01 0,07 0,06 0,04 0,02 0,02 0,04 0,11 0,10 0,05
Kocaeli -0,11 -0,06 -0,04 -0,03 0,06 0,02 0,05 -0,03 -0,04 -0,01 0,04 -0,06 -0,02
Konya 0,06 0,12 0,05 0,04 0,06 0,06 0,05 0,02 0,04 0,07 0,11 0,08 0,06
Kütahya -0,10 -0,03 -0,12 -0,13 -0,01 -0,04 -0,03 -0,11 -0,09 -0,05 0,01 -0,12 -0,07
Malatya 0,09 -0,02 0,04 0,04 0,14 0,13 0,11 0,09 0,04 0,06 0,15 0,18 0,09
Manisa - - - - - - - - - - - - -
45
Tablo 3. (devamı)
Mardin - - - - - - - - - - - - -
Mersin 0,02 0,11 0,04 0,01 0,08 0,07 0,05 0,03 0,02 0,04 0,07 -0,02 0,04
Muğla -0,19 -0,07 0,15 0,28 0,18 0,24 0,32 0,27 0,20 0,06 -0,07 -0,16 0,10
Muş -0,24 -0,15 -0,13 -0,06 0,03 -0,01 -0,05 -0,07 -0,11 -0,16 -0,07 -0,12 -0,09
Nevşehir - - - - - - - - - - - - -
Niğde 0,00 0,01 -0,07 -0,01 0,06 0,05 0,01 0,00 -0,03 0,01 0,05 0,04 0,01
Ordu -0,08 0,03 -0,04 -0,01 0,09 0,03 0,06 0,03 0,06 0,03 0,01 -0,30 -0,01
Osmaniye - - - - - - - - - - - - -
Rize -0,11 -0,07 -0,05 0,09 0,00 0,03 0,08 0,16 0,13 0,06 0,15 -0,23 0,02
Sakarya -0,15 -0,15 -0,17 -0,08 -0,04 -0,07 -0,05 -0,11 -0,09 -0,02 0,02 -0,06 -0,08
Samsun 0,11 0,14 0,14 0,11 0,18 0,16 0,18 0,12 0,06 0,04 0,20 0,07 0,13
Şanlıurfa 0,07 0,02 0,09 0,07 0,08 0,09 0,09 0,06 0,05 0,06 0,10 0,10 0,07
Siirt -0,08 -0,17 -0,12 -0,14 -0,02 -0,01 0,00 0,01 0,07 -0,01 0,08 -0,26 -0,05
Sinop 0,69 0,06 0,08 0,15 0,11 0,17 0,25 0,28 0,23 0,26 0,35 0,62 0,27
Sivas 0,33 0,27 0,19 0,14 0,24 0,22 0,19 0,15 0,11 0,23 0,35 0,40 0,24
Şırnak - - - - - - - - - - - - -
Tekirdağ -0,10 -0,15 -0,08 0,04 0,05 0,04 0,11 0,14 0,06 0,11 0,13 0,12 0,04
Tokat 0,16 0,10 0,05 0,08 0,14 0,07 0,10 0,08 0,07 0,00 0,04 -0,14 0,06
Trabzon 0,06 0,06 -0,02 0,03 0,09 0,02 0,11 -0,05 0,02 0,03 0,13 0,09 0,05
Tunceli 0,00 -0,01 0,00 0,01 0,04 0,06 0,04 0,02 0,05 0,05 0,10 0,13 0,04
Uşak 0,15 0,16 0,16 0,15 0,21 0,22 0,20 0,22 0,16 0,12 0,02 -0,07 0,14
Van 0,08 0,09 0,08 0,06 0,06 0,06 0,10 0,09 0,08 0,17 0,13 0,06 0,09
Yalova -0,06 0,03 0,03 0,03 0,08 0,03 0,07 0,03 -0,01 0,04 0,07 -0,15 0,01
Yozgat 0,05 -0,07 0,02 0,03 0,07 0,10 0,03 0,04 0,06 0,07 0,14 0,14 0,06
Zonguldak -0,08 0,05 0,00 0,08 0,11 0,03 -0,01 -0,04 -0,09 -0,02 0,07 -0,05 0,00
Şekil 3 ve Tablo 3’de günlük toplam güneşlenme şiddetinin illere göre değişimi
verilmiştir. Tabloya göre en fazla artış %0,27 ile Sinop ilinde, en fazla azalış %0,18 ile
Eskişehir ilinde görülmüştür. Bölgesel olarak bakıldığında ise Akdeniz Bölgesinde en fazla
artış %0,23 ile Isparta ilinde, en fazla azalış %0,09 ile Hatay ilindedir. Doğu Anadolu
Bölgesinde en fazla artış %0,15 ile Iğdır ilinde, en fazla azalış %0,15 ile Muş ilindedir. Ege
Bölgesinde en fazla artış %0,14 ile Uşak ilinde, en fazla azalış %0,07 ile Kütayha ilindedir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde en fazla artış %0,14 ile Adıyaman ilinde, en fazla azalış %0,13
ile Gaziantep ilindedir. İç Anadolu Bölgesinde en fazla artış %0,24 ile Sivas ilinde, en fazla
azalış %0,18 ile Eskişehir ilindedir. Marmara Bölgesinde en fazla artış %0,18 ile Bursa ilinde,
en fazla azalış %0,08 ile Sakarya ilindedir. Karadeniz Bölgesinde en fazla artış %0,27 ile Sinop
ilinde, en fazla azalış ise %0,01 ile Ordu ilinde gözlemlenmiştir. Verileri olmayan iller
değerlendirmeye dâhil edilmemiştir.
46
Günlük Toplam Güneşlenme Süresinin Aylık Ortalamaları
Şekil 4. Türkiye’deki illere göre günlük toplam güneşlenme sürelerinin aylık ortalamaları
47
(devam)
48
(devam)
49
(devam)
50
(devam)
51
(devam)
52
(devam)
53
(devam)
Tablo 4. Günlük toplam güneşlenme sürelerinin aylık ortalamalarının illere göre yüzde değişim
oranları
Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ort
Adana -0,33 -0,06 0,00 0,02 -0,11 -0,05 -0,05 -0,06 0,06 -0,01 0,05 -0,19 -0,06
Adıyaman -0,50 -0,31 -0,23 -0,16 -0,28 -0,24 -0,23 -0,24 -0,30 -0,30 -0,26 -0,45 -0,29
Afyonkarahisar -0,17 -0,06 -0,01 0,04 -0,18 -0,18 -0,05 -0,10 -0,02 -0,07 0,03 0,13 -0,05
Ağrı 0,58 0,23 -0,03 0,03 0,03 -0,01 -0,04 0,01 -0,03 0,04 0,38 0,58 0,15
Aksaray -0,27 -0,02 -0,12 0,00 -0,08 -0,09 -0,04 -0,10 -0,13 -0,15 -0,04 -0,19 -0,10
Amasya 0,08 -0,07 -0,03 0,02 -0,05 -0,01 -0,05 0,04 -0,02 -0,05 0,05 0,19 0,01
Ankara -0,41 -0,21 -0,28 0,01 -0,26 -0,24 -0,20 -0,18 -0,16 -0,19 -0,08 -0,02 -0,19
Antalya 0,16 0,18 0,07 0,08 0,03 0,05 0,01 0,00 0,00 -0,02 0,12 -0,03 0,05
Ardahan - - - - - - - - - - - - -
Artvin -0,17 0,06 0,01 0,00 -0,12 -0,07 -0,11 -0,07 -0,06 -0,07 0,12 -0,14 -0,05
Aydın -0,06 0,03 0,04 -0,04 0,11 0,03 0,00 0,00 -0,08 -0,07 0,02 -0,12 -0,01
Balıkesir -0,11 -0,06 -0,09 0,04 -0,06 -0,07 -0,05 -0,01 0,00 0,08 -0,19 -0,23 -0,06
54
Tablo 4. (devamı)
Bartın -0,17 0,00 -0,04 0,11 -0,13 -0,11 0,01 0,02 0,05 -0,15 0,09 0,16 -0,01
Batman -0,13 -0,02 -0,09 -0,05 -0,22 -0,17 -0,12 -0,12 -0,14 -0,03 -0,12 -0,26 -0,12
Bayburt - - - - - - - - - - - - -
Bilecik -0,08 0,11 -0,01 0,07 0,09 0,05 0,12 0,06 -0,06 -0,02 0,25 0,04 0,05
Bingöl 0,21 0,12 -0,01 -0,09 0,01 0,01 -0,08 -0,06 -0,06 -0,02 0,28 0,49 0,07
Bitlis -0,32 -0,08 -0,07 -0,02 -0,05 -0,10 -0,14 -0,09 -0,05 -0,18 -0,27 -0,47 -0,15
Bolu -0,26 -0,14 0,06 -0,06 -0,16 -0,26 -0,08 -0,12 -0,03 -0,19 -0,04 0,19 -0,09
Burdur -0,11 -0,09 -0,04 0,12 -0,05 -0,09 0,01 -0,01 0,01 0,03 0,11 0,36 0,02
Bursa -0,49 -0,42 -0,09 -0,05 -0,26 -0,20 -0,17 -0,17 -0,17 -0,29 -0,11 -0,02 -0,20
Çanakkale -0,44 -0,38 -0,22 -0,22 -0,14 -0,11 -0,05 -0,10 -0,08 -0,16 -0,15 0,09 -0,16
Çankırı -0,33 -0,01 0,00 0,22 -0,01 0,00 0,06 0,02 0,01 -0,01 0,26 0,06 0,02
Çorum -0,22 -0,18 -0,09 0,03 -0,07 -0,04 -0,04 0,03 -0,03 -0,13 -0,11 -0,01 -0,07
Denizli -0,23 -0,09 -0,15 -0,02 -0,09 -0,13 -0,05 -0,12 -0,10 0,03 -0,05 0,06 -0,08
Diyarbakır 0,21 0,01 0,07 0,01 0,01 0,01 0,00 0,02 0,00 0,03 0,17 -0,08 0,04
Düzce -0,42 -0,28 -0,14 -0,09 -0,08 0,01 0,07 0,08 -0,10 -0,12 -0,17 -0,28 -0,13
Edirne -0,08 -0,05 0,05 -0,04 0,14 -0,04 0,01 0,02 -0,05 0,19 0,14 0,02 0,03
Elazığ 0,39 0,24 0,17 0,02 0,04 0,02 0,02 0,03 0,04 0,08 0,10 -0,06 0,09
Erzincan -0,28 0,07 -0,02 0,16 -0,16 -0,10 -0,07 -0,07 -0,10 -0,14 -0,05 -0,07 -0,07
Erzurum 0,68 0,70 0,19 -0,02 0,03 -0,07 -0,10 -0,06 -0,07 0,08 0,36 1,05 0,23
Eskişehir -0,05 -0,04 -0,02 0,01 0,03 0,00 -0,01 0,00 -0,04 0,01 -0,02 0,19 0,01
Gaziantep -0,05 -0,12 0,05 -0,06 0,00 0,00 0,00 -0,03 -0,01 0,00 0,02 0,14 -0,01
Giresun - - - - - - - - - - - - -
Gümüşhane -0,41 -0,09 -0,15 -0,11 -0,12 -0,17 -0,08 -0,12 -0,15 -0,17 0,21 -0,48 -0,15
Hakkâri -0,21 -0,06 -0,14 -0,04 -0,14 -0,08 -0,06 -0,10 -0,06 -0,16 -0,08 -0,21 -0,11
Hatay -0,13 -0,32 -0,04 0,07 -0,08 -0,06 -0,04 -0,08 -0,03 -0,06 -0,05 0,19 -0,05
Iğdır -0,20 0,02 -0,04 -0,13 0,02 0,09 0,04 -0,01 0,04 -0,03 0,08 -0,10 -0,02
Isparta -0,31 -0,20 -0,16 -0,14 -0,28 -0,29 -0,18 -0,20 -0,16 -0,13 -0,05 -0,08 -0,18
İstanbul -0,12 -0,14 -0,08 0,13 -0,21 -0,15 -0,07 -0,04 0,08 -0,08 -0,16 0,07 -0,06
İzmir 0,20 0,09 0,07 -0,05 0,10 0,02 0,02 -0,03 -0,12 -0,01 0,13 0,06 0,04
Kahramanmaraş -0,24 0,02 -0,08 -0,15 0,04 -0,04 -0,08 -0,07 -0,08 -0,01 -0,01 -0,04 -0,06
Karabük - - - - - - - - - - - - -
Karaman -0,20 0,07 -0,10 -0,05 -0,12 -0,17 -0,06 -0,08 -0,18 -0,08 0,12 -0,29 -0,10
Kars 0,15 0,10 0,08 0,04 0,08 -0,12 -0,01 0,02 -0,07 0,09 0,23 -0,03 0,05
Kastamonu -0,45 -0,19 -0,23 -0,11 -0,36 -0,24 -0,25 -0,16 -0,10 -0,27 -0,01 -0,28 -0,22
Kayseri -0,26 -0,09 -0,11 -0,06 -0,13 -0,10 -0,10 -0,12 -0,08 -0,15 -0,02 -0,05 -0,11
Kilis -0,21 0,03 -0,08 -0,11 0,06 0,01 -0,04 0,00 -0,02 0,01 0,00 -0,04 -0,03
Kırıkkale -0,22 0,02 -0,07 0,08 0,10 0,02 0,05 0,02 -0,02 -0,02 0,23 0,13 0,03
Kırklareli -0,33 -0,40 -0,35 -0,23 -0,28 -0,29 -0,25 -0,24 -0,30 -0,33 -0,29 -0,14 -0,29
Kırşehir 0,30 0,10 0,08 0,01 0,01 -0,08 0,00 -0,04 -0,04 0,01 0,22 -0,14 0,04
Kocaeli -0,15 -0,10 -0,07 0,11 -0,08 -0,06 0,08 0,02 -0,02 -0,12 0,04 0,08 -0,02
Konya 0,22 0,21 0,12 0,07 -0,01 -0,03 -0,02 -0,01 0,01 0,10 0,26 0,05 0,08
Kütahya -0,06 -0,10 0,02 -0,04 0,06 0,10 0,08 0,02 -0,07 -0,01 0,06 0,02 0,01
Malatya -0,22 -0,11 -0,10 -0,15 -0,14 -0,11 -0,08 -0,08 -0,01 -0,06 0,04 -0,18 -0,10
Manisa -0,17 -0,16 -0,16 -0,21 -0,06 -0,04 -0,07 -0,02 -0,12 -0,09 -0,07 -0,09 -0,11
Mardin -0,06 0,06 -0,02 0,07 -0,09 -0,07 -0,03 -0,04 0,00 0,02 0,01 -0,10 -0,02
55
Tablo 4. (devamı)
Mersin -0,18 -0,12 -0,01 0,03 -0,01 0,02 0,02 0,00 0,01 0,00 -0,06 0,05 -0,02
Muğla -0,77 -0,60 -0,31 -0,11 -0,14 -0,09 0,01 -0,12 -0,25 -0,46 -0,65 -0,75 -0,35
Muş -0,41 -0,25 0,10 -0,02 0,05 0,04 0,02 0,00 -0,05 -0,19 -0,20 -0,48 -0,12
Nevşehir -0,18 0,08 -0,07 0,04 -0,15 -0,12 -0,08 -0,13 -0,10 -0,18 -0,04 -0,11 -0,09
Niğde -0,26 -0,05 -0,09 -0,06 -0,25 -0,30 -0,23 -0,10 -0,07 -0,14 0,00 -0,11 -0,14
Ordu -0,19 -0,15 -0,09 0,10 -0,23 -0,26 -0,19 -0,20 -0,14 -0,18 -0,08 -0,04 -0,14
Osmaniye - - - - - - - - - - - - -
Rize -0,20 -0,06 0,11 0,16 -0,08 -0,07 -0,04 -0,05 -0,06 -0,12 0,01 -0,28 -0,06
Sakarya -0,16 -0,11 -0,05 0,11 -0,20 -0,15 -0,02 0,00 0,09 -0,03 -0,02 0,07 -0,04
Samsun -0,22 -0,25 -0,19 0,03 -0,23 -0,22 -0,18 -0,14 -0,08 -0,18 -0,14 -0,09 -0,16
Şanlıurfa -0,29 -0,07 -0,04 -0,02 -0,10 -0,09 -0,07 -0,11 -0,12 -0,16 -0,19 -0,17 -0,12
Siirt -0,18 -0,17 -0,19 -0,18 -0,22 -0,15 -0,16 -0,20 -0,18 -0,18 -0,04 0,15 -0,14
Sinop -0,33 -0,37 -0,25 -0,09 -0,35 -0,20 -0,17 -0,18 -0,09 -0,35 -0,31 -0,15 -0,24
Sivas 0,40 0,27 0,18 0,01 0,09 0,00 0,04 0,06 -0,01 0,10 0,34 -0,06 0,12
Şırnak - - - - - - - - - - - - -
Tekirdağ -0,13 -0,21 0,07 0,05 -0,08 -0,15 -0,05 -0,02 -0,08 -0,09 -0,01 0,14 -0,05
Tokat -0,04 -0,08 0,00 0,08 -0,03 -0,02 -0,01 0,04 -0,01 -0,04 -0,10 0,02 -0,02
Trabzon 0,02 0,05 0,03 0,07 0,10 -0,03 0,06 -0,08 -0,02 0,05 0,12 -0,10 0,02
Tunceli -0,15 -0,02 -0,05 0,00 -0,17 -0,10 -0,11 -0,17 -0,21 -0,14 0,09 0,16 -0,07
Uşak -0,10 -0,06 0,03 -0,04 -0,07 0,00 -0,06 -0,07 0,00 -0,03 -0,16 0,12 -0,04
Van -0,13 -0,08 -0,08 0,03 -0,04 -0,02 -0,04 -0,09 -0,06 -0,15 -0,15 -0,28 -0,09
Yalova -0,03 0,16 0,06 0,04 0,10 -0,03 0,03 -0,04 -0,08 -0,04 0,08 -0,30 0,00
Yozgat -0,22 0,00 -0,06 0,02 -0,12 -0,12 -0,09 -0,11 -0,13 -0,16 0,08 0,10 -0,07
Zonguldak -0,26 -0,05 -0,33 -0,27 -0,49 -0,44 -0,32 -0,26 -0,32 -0,46 -0,50 0,07 -0,30
Şekil 4 ve Tablo 4’de günlük toplam güneşlenme sürelerinin aylık ortalamalarının illere
göre değişimi verilmiştir. Tabloya göre en fazla artış %0,23 ile Erzurum ilinde gözlemlenirken
en fazla azalış ise %0,35 ile Muğla ilinde gözlemlenmiştir. Bölgesel olarak bakıldığında ise
Akdeniz Bölgesi’nde en fazla artış %0,05 ile Antalya ili olmuşken en fazla azalış %0,18 ile
Isparta ilinde olmuştur. Doğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış %0,23 ile Erzurum ilinde, en
fazla azalış %0,15 ile Bitlis ilindedir. Ege Bölgesi’nde en fazla artış %0,04 ile İzmir ilinde, en
fazla azalış %0,35 ile Muğla ilindedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış %0,04
ile Diyarbakır ilinde, en fazla azalış %0,29 ile Adıyaman ilindedir. İç Anadolu Bölgesi’nde en
fazla artış %0,12 ile Sivas ilinde, en fazla azalış %0,19 ile Ankara ilindedir. Marmara
Bölgesi’nde en fazla artış %0,05 ile Bilecik ilinde, en fazla azalış %0,29 ile Kırklareli ilindedir.
Karadeniz Bölgesi’nde en fazla artış %0,02 ile Trabzon ilinde, en fazla azalış %0,30 ile
Zonguldak ilinde gözlemlenmiştir. Verileri olmayan iller değerlendirmeye dâhil edilmemiştir.
56
Aylık Ortalama Açık Günlerin Sayısı
Şekil 5. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama açık gün sayıları
57
Şekil 5. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama açık gün sayıları (devam)
58
59
60
61
Şekil 5. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama açık gün sayıları
62
63
64
Tablo 5. Aylık ortalama açık günlerin sayısının illere göre yüzde değişim oranları
Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ort.
Adana 0,59 0,48 0,59 0,15 0,49 -0,16 -0,08 -0,19 -0,17 -0,04 0,41 -0,16 0,16
Adıyaman -0,19 0,00 -0,12 0,10 -0,23 0,02 0,07 -0,03 0,01 -0,10 0,39 0,34 0,02
Afyonkarahisar 0,63 0,92 0,74 0,20 0,63 0,13 0,00 0,02 -0,10 -0,07 0,57 -0,25 0,29
Ağrı -0,55 -0,13 0,13 0,19 -0,44 -0,20 -0,04 -0,12 -0,23 -0,11 -0,06 -0,24 -0,15
Aksaray 0,94 0,21 0,69 0,25 0,18 -0,14 0,12 0,10 0,04 0,12 0,69 -0,02 0,27
Amasya 1,84 0,34 0,70 0,78 0,27 0,05 0,10 0,21 -0,01 0,21 0,86 0,80 0,51
Ankara -0,65 -0,09 -0,07 0,78 -0,19 -0,03 0,01 0,23 -0,04 0,03 1,00 0,09 0,09
Antalya -0,41 -0,35 -0,10 0,18 -0,23 -0,19 0,07 0,01 -0,05 -0,04 0,31 0,16 -0,05
Ardahan 0,78 0,13 0,36 0,47 0,35 0,05 0,29 0,15 0,31 0,49 2,22 0,14 0,48
Artvin 0,72 0,50 0,11 0,13 0,66 0,22 0,58 0,31 0,29 0,15 0,93 0,54 0,43
Aydın -0,41 -0,39 -0,35 -0,08 -0,47 -0,26 0,00 -0,08 -0,11 0,01 0,07 0,09 -0,17
Balıkesir 0,17 0,02 0,21 -0,28 -0,26 -0,24 -0,34 0,00 0,01 0,17 -0,12 -0,35 -0,08
Bartın -0,32 0,09 0,30 -0,08 0,17 0,09 0,05 -0,02 -0,17 -0,02 0,50 -0,29 0,03
Batman -0,50 -0,06 -0,31 -0,14 -0,59 -0,19 -0,08 0,01 -0,18 -0,23 -0,12 -0,24 -0,22
Bayburt -0,51 -0,23 -0,15 -0,25 -0,55 -0,34 -0,15 -0,12 -0,15 -0,05 0,07 -0,15 -0,22
Bilecik 0,64 0,36 0,29 0,12 0,15 -0,07 0,06 0,03 0,12 0,02 0,23 -0,03 0,16
Bingöl -0,29 0,06 -0,09 -0,09 -0,38 -0,27 -0,09 -0,04 -0,21 -0,10 0,05 -0,13 -0,13
Bitlis -0,62 -0,37 -0,34 -0,12 -0,44 -0,09 -0,09 -0,16 -0,13 -0,25 -0,05 -0,03 -0,22
Bolu 1,74 0,01 0,46 1,04 0,22 0,16 0,17 0,08 0,32 0,78 -0,10 0,66 0,46
Burdur -0,46 -0,28 -0,14 0,11 -0,19 -0,26 0,09 -0,11 -0,08 0,07 0,58 0,47 -0,02
Bursa -0,44 0,12 0,00 0,24 -0,24 -0,10 0,09 -0,12 -0,11 -0,06 0,41 0,59 0,03
Çanakkale -0,30 -0,18 -0,05 0,44 -0,14 -0,06 0,02 0,00 -0,06 -0,05 0,28 0,59 0,04
Çankırı -0,62 -0,14 -0,29 -0,04 -0,65 0,07 -0,10 -0,26 -0,32 -0,28 -0,29 -0,69 -0,30
Çorum 0,80 0,08 -0,05 0,48 0,41 0,11 0,05 -0,02 -0,22 -0,07 -0,18 0,29 0,14
Denizli -0,32 -0,14 -0,18 0,33 0,01 -0,05 0,14 0,00 -0,06 0,14 0,42 0,47 0,06
Diyarbakır 0,39 -0,29 0,38 0,33 0,41 0,09 0,03 0,10 0,05 -0,03 0,51 0,31 0,19
Düzce 0,61 -0,21 0,11 -0,13 -0,02 -0,15 -0,09 -0,04 0,24 0,46 0,06 -0,24 0,05
65
Tablo 5. (Devamı)
Edirne -0,34 -0,37 -0,02 0,14 -0,52 -0,44 -0,22 -0,17 -0,08 -0,21 -0,13 0,31 -0,17
Elazığ -0,35 0,16 0,01 -0,31 -0,06 -0,21 -0,11 0,01 -0,11 -0,09 -0,13 -0,26 -0,12
Erzincan 0,86 0,14 0,28 0,84 1,09 0,28 0,31 0,19 0,08 0,30 0,83 0,21 0,45
Erzurum 0,44 0,02 0,20 0,43 0,95 0,19 -0,06 0,08 -0,15 0,10 1,40 0,16 0,31
Eskişehir -0,42 0,56 0,18 0,54 -0,45 -0,31 0,02 0,06 0,24 0,12 0,37 0,04 0,08
Gaziantep -0,27 -0,13 -0,20 -0,16 -0,34 -0,12 0,01 -0,06 -0,05 -0,07 0,27 0,29 -0,07
Giresun 0,33 -0,16 0,10 0,26 0,05 0,16 0,76 -0,19 0,03 -0,13 1,83 -0,14 0,24
Gümüşhane 0,74 0,26 0,08 -0,24 0,42 0,06 0,08 -0,08 -0,19 -0,23 0,32 0,12 0,11
Hakkâri -0,13 0,27 -0,26 0,08 -0,40 -0,20 0,00 -0,08 -0,05 -0,12 -0,01 0,00 -0,08
Hatay 1,01 0,28 0,65 0,50 0,83 0,38 0,22 0,21 0,01 -0,01 0,84 0,23 0,43
Iğdır -0,31 -0,07 -0,31 -0,04 -0,23 -0,20 -0,21 -0,24 -0,28 -0,28 -0,01 0,08 -0,18
Isparta -0,27 -0,11 0,10 0,80 0,13 -0,05 0,26 0,08 0,05 0,11 0,51 1,06 0,22
İstanbul 0,46 0,07 0,49 0,06 0,00 0,14 0,41 0,10 0,39 0,20 0,06 -0,17 0,18
İzmir -0,44 -0,06 -0,23 -0,17 0,16 0,01 0,02 -0,09 -0,20 -0,04 -0,01 0,41 -0,05
Kahramanmaraş -0,32 -0,14 -0,13 -0,07 -0,34 -0,10 0,00 -0,02 -0,06 -0,17 0,01 0,26 -0,09
Karabük -0,16 0,25 -0,21 0,20 0,06 -0,06 0,06 0,01 0,10 0,16 0,32 0,09 0,07
Karaman -0,35 0,12 -0,38 -0,07 -0,20 -0,40 -0,09 -0,09 -0,13 -0,20 -0,01 -0,35 -0,18
Kars 0,21 0,19 0,06 -0,25 -0,05 0,67 0,02 0,05 -0,02 -0,07 -0,44 0,29 0,06
Kastamonu -0,75 -0,02 -0,31 0,02 -0,55 -0,17 -0,20 -0,37 -0,19 -0,19 -0,23 -0,31 -0,27
Kayseri 0,40 0,27 -0,12 0,16 0,41 0,20 0,07 -0,09 -0,20 0,01 0,48 0,08 0,14
Kilis 0,70 0,33 0,66 0,54 0,74 0,20 0,01 0,02 -0,04 0,14 1,08 0,54 0,41
Kırıkkale 1,02 0,20 0,40 0,37 0,10 -0,10 0,17 0,06 0,00 0,22 0,72 0,43 0,30
Kırklareli 0,63 1,47 0,73 0,08 0,15 0,54 0,24 0,19 0,00 0,05 0,06 -0,16 0,33
Kırşehir -0,59 0,41 -0,21 0,21 -0,39 -0,02 0,03 0,08 -0,14 -0,27 0,24 -0,35 -0,08
Kocaeli -0,38 -0,33 0,43 1,50 -0,47 -0,04 0,21 0,21 0,15 0,25 0,16 0,45 0,18
Konya -0,62 0,12 0,06 0,56 -0,48 -0,31 0,01 -0,06 0,16 -0,16 0,20 -0,36 -0,07
Kütahya -0,58 -0,15 -0,07 -0,13 -0,68 -0,49 -0,22 -0,31 -0,24 -0,11 -0,25 -0,14 -0,28
Malatya 0,11 -0,11 0,07 -0,21 0,20 0,09 0,08 -0,13 -0,06 -0,13 0,42 0,15 0,04
Manisa -0,37 -0,13 -0,25 -0,24 0,19 -0,02 -0,04 -0,05 -0,15 0,00 0,67 0,84 0,04
Mardin -0,33 -0,03 -0,08 -0,06 -0,41 -0,16 -0,04 0,01 -0,10 -0,25 0,14 0,10 -0,10
Mersin -0,14 0,22 0,12 0,45 -0,38 -0,31 0,07 0,10 0,26 0,03 0,08 0,30 0,07
Muğla -0,37 -0,39 -0,24 0,05 -0,40 -0,31 -0,03 -0,17 -0,13 -0,04 0,17 0,35 -0,13
Muş -0,56 0,17 0,00 0,00 -0,42 -0,22 -0,11 0,11 -0,20 -0,08 -0,06 -0,14 -0,13
Nevşehir 1,55 0,23 0,48 0,87 0,40 0,20 0,16 0,07 -0,06 0,28 1,39 0,71 0,52
Niğde 0,80 0,31 0,65 0,13 0,35 -0,15 0,04 0,08 -0,02 -0,07 0,76 -0,05 0,24
Ordu 0,17 -0,18 0,05 -0,04 -0,61 -0,13 0,04 -0,33 -0,26 0,17 0,76 0,02 -0,03
Osmaniye -0,24 0,14 -0,01 0,64 -0,43 -0,37 -0,25 0,18 0,03 0,00 -0,03 0,11 -0,02
66
Tablo 5. (Devamı)
Rize 0,76 -0,08 0,11 0,28 0,22 0,01 0,43 -0,28 0,08 -0,14 0,52 0,27 0,18
Sakarya 0,74 -0,12 0,51 0,21 -0,08 0,23 0,49 0,33 0,31 0,89 0,11 -0,11 0,29
Samsun 0,90 0,13 1,39 0,84 -0,19 0,11 0,55 0,06 0,20 0,35 1,67 0,29 0,53
Şanlıurfa 0,38 -0,04 0,29 0,07 0,40 0,06 0,02 0,01 0,00 0,09 0,36 0,21 0,15
Siirt -0,33 0,22 -0,19 0,11 -0,56 -0,20 -0,03 0,01 -0,14 -0,19 -0,11 -0,11 -0,13
Sinop 0,86 0,09 1,90 1,12 -0,21 0,10 0,30 0,25 0,40 0,11 0,61 1,16 0,56
Sivas -0,44 0,20 -0,24 -0,12 -0,65 -0,28 -0,13 -0,12 -0,23 0,01 -0,21 -0,11 -0,19
Şırnak 1,06 2,02 0,60 0,83 0,30 3,47 3,43 2,67 1,98 1,34 1,62 1,42 1,73
Tekirdağ 0,41 0,63 0,50 0,23 0,57 0,21 0,20 -0,01 -0,03 0,16 0,18 -0,02 0,25
Tokat 1,45 0,24 0,21 -0,01 0,16 -0,13 0,20 0,28 -0,03 0,14 1,18 0,38 0,34
Trabzon 0,30 0,29 -0,18 0,91 -0,12 -0,21 -0,37 -0,03 0,01 0,08 0,17 0,25 0,09
Tunceli -0,38 0,32 -0,10 0,12 -0,42 -0,03 0,06 0,01 -0,20 0,03 -0,10 0,15 -0,05
Uşak 0,42 0,28 0,31 0,18 -0,07 0,10 -0,07 -0,02 -0,13 -0,13 0,15 -0,28 0,06
Van 0,61 0,41 0,43 0,21 0,36 -0,01 0,01 -0,06 0,02 -0,16 0,73 -0,02 0,21
Yalova -0,33 0,09 0,07 -0,17 -0,16 -0,15 0,16 -0,09 -0,04 -0,08 0,49 0,69 0,04
Yozgat -0,41 -0,09 -0,31 0,00 -0,60 -0,32 -0,10 -0,19 -0,27 -0,12 -0,16 -0,38 -0,25
Zonguldak -0,53 -0,07 0,09 -0,22 -0,25 -0,11 0,22 -0,10 0,03 -0,29 0,13 0,18 -0,08
Şekil 5 ve Tablo 5’de aylık ortalama açık gün sayılarının illere göre değişimi verilmiştir.
Tabloya göre en fazla artış %1,73 ile Şırnak ilinde gözlemlenirken en fazla azalış %0,30 ile
Çankırı ilinde gözlemlenmiştir. Bölgesel olarak bakıldığında ise Akdeniz Bölgesi’nde en fazla
artış %0,43 ile Hatay ili olmuşken en fazla azalış ise %0,09 ile Kahramanmaraş ilinde olmuştur.
Doğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış %0,48 ile Ardahan ilinde, en fazla azalış %0,22 ile
Bitlis ilindedir. Ege Bölgesi’nde en fazla artış %0,29 ile Afyonkarahisar ili olmuşken en fazla
azalış ise %0,28 ile Kütahya ilinde olmuştur. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış
%1,73 ile Şırnak ilinde, en fazla azalış %0,22 ile Batman ilindedir. İç Anadolu Bölgesi’nde en
fazla artış %0,52 ile Nevşehir ilinde, en fazla azalış %0,30 ile Çankırı ilindedir. Marmara
Bölgesi’nde en fazla artış %0,33 ile Kırklareli ilinde, en fazla azalış %0,17 ile Edirne ilindedir.
Karadeniz Bölgesi’nde en fazla artış %0,53 ile Samsun ilinde gözlemlenirken en fazla azalış
%0,27 ile Kastamonu ilinde gözlemlenmiştir.
67
Aylık Ortalama Sıcaklık
Şekil 6. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama sıcaklık değerleri
68
Şekil 6. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama sıcaklık değerleri (devamı)
69
70
71
72
73
74
75
Tablo 6. Aylık ortalama sıcaklığın illere göre yüzde değişim oranları

Aylar 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ort.
Adana 0,09 0,15 0,05 0,04 0,03 0,00 0,01 0,02 0,04 0,01 0,08 0,10 0,05
Adıyaman 0,21 0,28 0,04 0,05 0,02 0,00 0,01 0,03 0,05 0,00 0,08 0,18 0,08
Afyonkarahisar 0,63 1,96 0,12 0,09 0,04 -0,01 0,01 0,00 0,09 0,00 0,14 0,47 0,30
Ağrı 0,32 0,15 0,81 0,14 0,09 0,04 0,04 0,06 0,05 0,02 0,15 0,16 0,17
Aksaray 1,41 1,77 0,10 0,08 0,05 0,01 0,03 0,03 0,08 -0,01 0,09 0,59 0,35
Amasya 1,22 0,75 0,07 0,08 0,09 0,06 0,02 0,03 0,05 0,01 0,07 0,32 0,23
Ankara 0,83 0,80 0,08 0,06 0,04 0,01 0,01 0,01 0,08 0,01 0,12 0,94 0,25
Antalya 0,02 0,08 0,01 0,03 0,00 -0,03 -0,02 0,02 0,03 0,00 0,03 0,01 0,02
Ardahan -0,33 -0,19 -0,69 0,22 0,16 0,11 0,05 0,06 0,06 -0,01 -0,91 -0,26 -0,14
Artvin 0,90 1,00 0,26 0,04 0,10 0,11 0,10 0,13 0,11 0,10 0,15 0,33 0,28
Aydın 0,01 0,18 0,03 0,05 0,00 -0,02 0,00 0,02 0,04 0,00 0,06 0,01 0,03
Balıkesir 0,14 -0,14 -0,04 0,06 -0,03 0,00 -0,01 -0,03 0,01 -0,05 -0,20 -0,18 -0,04
Bartın 0,03 0,45 0,21 0,06 0,07 0,08 0,09 0,11 0,09 0,05 0,14 -0,05 0,11
Batman 0,72 0,07 -0,05 -0,03 -0,01 -0,01 0,00 0,01 0,03 -0,01 -0,01 0,11 0,07
Bayburt 0,44 0,54 1,11 0,15 0,10 0,09 0,04 0,06 0,08 0,04 0,20 0,40 0,27
Bilecik 0,42 1,01 0,42 0,13 0,09 0,06 0,07 0,08 0,10 -0,02 0,21 0,05 0,22
Bingöl 2,63 1,72 0,53 0,17 0,06 0,03 0,03 0,04 0,05 0,04 0,22 2,39 0,66
Bitlis -0,33 -0,75 -0,71 -0,13 -0,07 -0,05 -0,02 0,00 0,01 -0,09 -0,15 -0,90 -0,27
Bolu 2,88 1,96 0,47 0,08 0,07 0,07 0,06 0,06 0,09 -0,03 0,22 -0,06 0,49
Burdur 0,33 0,65 0,07 0,10 0,02 -0,02 0,01 0,02 0,07 0,01 0,11 0,13 0,13
Bursa 0,21 0,51 0,34 0,10 0,09 0,05 0,07 0,06 0,09 -0,01 0,16 -0,01 0,14
Çanakkale 0,10 0,27 0,28 0,10 0,08 0,05 0,06 0,07 0,08 0,00 0,16 0,09 0,11
Çankırı -1,19 5,38 0,03 0,04 0,01 0,00 0,00 0,01 0,05 -0,03 0,02 1,05 0,45
Çorum -1,46 3,55 0,04 0,04 0,05 0,03 -0,01 0,00 0,04 -0,03 0,06 0,78 0,26
Denizli 0,08 0,30 0,05 0,07 0,00 -0,03 0,00 0,01 0,06 0,00 0,09 0,07 0,06
Diyarbakır 1,14 0,43 0,05 0,04 0,03 0,01 0,01 0,02 0,04 0,01 0,10 0,28 0,18
Düzce 0,68 1,01 0,31 0,07 0,11 0,07 0,07 0,07 0,10 -0,01 0,20 0,11 0,23
76
Tablo 6. (devamı)
Edirne 0,30 0,49 0,32 0,14 0,10 0,05 0,07 0,10 0,11 0,02 0,29 0,18 0,18
Elazığ 0,89 2,11 0,12 0,08 0,05 0,04 0,02 0,04 0,07 0,02 0,13 0,68 0,35
Erzincan 0,69 1,34 0,22 0,08 0,04 0,04 0,02 0,04 0,06 0,00 0,04 1,37 0,33
Erzurum 0,28 0,13 0,47 0,15 0,07 0,06 0,04 0,05 0,07 0,03 0,26 0,16 0,15
Eskişehir 0,36 2,07 0,08 0,05 0,03 -0,01 0,01 0,01 0,07 -0,04 0,15 0,54 0,28
Gaziantep 0,26 0,31 0,05 0,06 0,04 0,00 0,01 0,03 0,06 -0,01 0,06 0,21 0,09
Giresun 0,14 0,17 0,04 0,07 0,11 0,09 0,04 0,04 0,06 0,00 0,08 0,13 0,08
Gümüşhane 0,91 1,31 0,25 0,12 0,11 0,10 0,04 0,07 0,09 0,04 0,19 1,07 0,36
Hakkâri 0,40 0,71 0,41 0,16 0,06 0,03 0,04 0,03 0,02 0,05 0,14 0,69 0,23
Hatay 0,09 0,11 0,01 0,01 0,01 -0,01 -0,01 0,01 0,03 -0,03 0,03 0,05 0,03
Iğdır 0,77 0,77 0,07 0,06 0,05 0,05 0,04 0,02 0,03 0,02 0,02 0,35 0,19
Isparta 0,28 0,59 0,04 0,06 0,01 -0,03 0,00 0,01 0,07 -0,01 0,08 0,15 0,10
İstanbul 0,11 0,40 0,28 0,08 0,11 0,07 0,06 0,07 0,11 0,01 0,17 0,08 0,13
İzmir 0,00 0,16 0,03 0,03 0,01 0,00 0,00 0,01 0.03 -0,02 0,06 0,01 0,03
Kahramanmaraş 0,19 0,29 0,04 0,05 0,01 -0,02 0,00 0,03 0,05 -0,01 0,08 0,16 0,07
Karabük 0,06 0,07 0,00 0,05 0,08 0,08 0,09 0,13 0,04 -0,01 -0,01 -0,12 0,04
Karaman 1,06 3,12 0,14 0,09 0,08 0,02 0,02 0,02 0,08 0,03 0,17 0,94 0,48
Kars 0,29 0,13 1,12 0,15 0,11 0,08 0,06 0,05 0,06 0,03 0,28 0,15 0,21
Kastamonu 0,84 1,94 0,28 0,05 0,02 0,03 0,04 0,05 0,04 -0,03 0,15 -1,04 0,20
Kayseri 0,85 2,25 0,14 0,07 0,07 0,01 0,02 0,02 0,08 -0,01 0,11 1,42 0,42
Kilis 0,08 0,18 0,02 0,05 0,02 -0,01 0,00 0,03 0,05 0,01 0,07 0,11 0,05
Kırıkkale 0,57 1,26 -0,01 0,03 0,01 -0,01 0,00 0,00 0,05 -0,04 0,01 0,47 0,20
Kırklareli 0,14 0,46 0,32 0,13 0,10 0,04 0,04 0,08 0,10 0,00 0,28 0,20 0,16
Kırşehir 0,43 1,42 0,09 0,06 0,04 0,01 0,02 0,03 0,08 -0,01 0,06 0,68 0,24
Kocaeli 0,19 0,41 0,31 0,09 0,09 0,06 0,07 0,08 0,10 0,01 0,19 0,07 0,14
Konya 1,12 1,41 0,07 0,08 0,03 0,00 0,02 0,02 0,06 -0,01 0,07 1,11 0,33
Kütahya 0,82 2,61 0,63 0,17 0,08 0,07 0,09 0,09 0,13 0,00 0,27 0,08 0,42
Malatya 0,87 1,02 0,10 0,06 0,03 0,03 0,03 0,05 0,06 0,00 0,11 0,76 0,26
Manisa 0,04 0,23 0,03 0,05 0,00 -0,03 -0,01 0,00 0,04 -0,03 0,10 -0,03 0,03
Mardin 0,29 0,32 0,02 0,05 0,02 0,02 0,02 0,03 0,05 0,01 0,11 0,23 0,10
Mersin 0,03 0,09 0,03 0,03 0,03 0,01 0,01 0,03 0,04 0,00 0,05 0,05 0,03
Muğla -0,03 0,27 0,03 0,05 -0,03 -0,03 0,00 0,02 0,06 -0,01 0,05 -0,01 0,03
Muş 0,47 0,44 0,78 0,09 0,02 0,02 0,03 0,04 0,07 0,03 0,18 0,60 0,23
Nevşehir 0,65 1,76 0,08 0,08 0,06 0,01 0,01 0,01 0,09 0,00 0,15 0,89 0,32
Niğde 1,28 0,92 0,08 0,05 0,05 0,01 0,02 0,02 0,06 0,00 0,08 0,77 0,28
Ordu 0,20 0,40 0,21 0,04 0,11 0,09 0,05 0,06 0,09 0,03 0,15 0,11 0,13
Osmaniye 0,15 0,17 0,08 0,07 0,04 -0,01 0,01 0,02 0,06 0,01 0,11 0,15 0,07
77
Tablo 6. (devamı)
Rize 0,19 0,39 0,20 0,03 0,12 0,10 0,07 0,08 0,09 0,04 0,10 0,07 0,12
Sakarya 0,26 0,51 0,35 0,10 0,10 0,08 0,09 0,09 0,11 0,04 0,20 0,09 0,17
Samsun 0,19 0,42 0,18 0,04 0,10 0,10 0,06 0,07 0,10 0,04 0,13 0,10 0,13
Şanlıurfa 0,18 0,22 0,05 0,06 0,03 0,00 0,00 0,02 0,04 0,01 0,07 0,13 0,07
Siirt 0,48 0,30 0,03 0,06 0,02 0,02 0,02 0,03 0,04 -0,01 0,07 0,25 0,11
Sinop 0,09 0,15 0,02 0,07 0,06 0,06 0,03 0,03 0,03 -0,03 0,04 0,08 0,05
Sivas 0,55 1,23 1,39 0,07 0,10 0,10 0,09 0,12 0,09 0,14 0,54 1,90 0,53
Şırnak 0,59 0,48 0,03 0,07 0,04 0,02 0,01 0,02 0,05 -0,01 0,11 0,42 0,15
Tekirdağ 0,09 0,40 0,31 0,10 0,10 0,08 0,07 0,08 0,10 0,01 0,20 0,13 0,14
Tokat 0,80 1,65 0,31 0,08 0,07 0,08 0,05 0,07 0,08 0,01 0,12 0,04 0,28
Trabzon -0,21 -0,16 -0,11 -0,18 -0,10 -0,05 -0,02 0,01 -0,01 -0,03 -0,09 -0,21 -0,10
Tunceli 1,08 1,86 0,11 0,05 -0,01 0,00 -0,01 0,01 0,02 -0,02 0,07 1,04 0,35
Uşak 0,10 0,74 0,11 0,08 0,00 -0,03 0,00 0,02 0,08 0,00 0,11 0,13 0,11
Van 0,47 0,47 1,23 0,21 0,10 0,09 0,08 0,08 0,10 0,03 0,40 0,65 0,33
Yalova 0,05 0,14 0,02 0,05 0,05 0,03 0,01 0,02 0,04 -0,03 0,09 0,03 0,04
Yozgat 0,59 1,53 0,14 0,06 0,05 0,02 -0,01 0,00 0,06 -0,02 0,10 0,88 0,28
Zonguldak 0,07 0,17 0,01 0,07 0,07 0,05 0,02 0,03 0,04 -0,03 0,06 0,06 0,05
Şekil 6 ve Tablo 6’da aylık ortalama sıcaklığın illere göre değişimi verilmiştir. Tabloya
göre en fazla artış %0,66 ile Bingöl ilinde gözlemlenirken en fazla azalış ise %0,27 ile Bitlis
ilinde gözlemlenmiştir. Bölgesel olarak bakıldığında ise Akdeniz Bölgesi’nde en fazla artış
%0,13 ile Burdur ilinde en fazla azalış ise gözlemlenmemiştir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde en
fazla artış %0,66 ile Bingöl ilinde, en fazla azalış ise %0,27 ile Bitlis ilinde gözlemlenmiştir.
Ege Bölgesi’nde en fazla artış %0,42 ile Kütahya ilinde gözlemlenmiş, azalış ise
gözlemlenmemiştir. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış %0,18 ile Diyarbakır ilinde
gözlemlenmiş, azalış ise gözlemlenmemiştir. İç Anadolu Bölgesi’nde en fazla artış %0,53 ile
Sivas ilinde gözlemlenmiş, azalış ise gözlemlenmemiştir. Marmara Bölgesi’nde en fazla artış
%0,22 ile Bilecik ilinde, en fazla azalış ise %0,04 ile Balıkesir ilinde gözlemlenmiştir.
Karadeniz Bölgesi’nde en fazla artış %0,49 ile Bolu ilinde, en fazla azalış ise %0,10 ile Trabzon
ilinde gözlemlenmiştir. Van ilinin merkezinde veri olmadığından Erciş ilçesi değerlendirmeye
katılmıştır.
78
SONUÇ ve ÖNERİLER
Çalışma alanı, rüzgâr hızına bakıldığı zaman genel olarak 1980-89, 1990-99, 2000-09,
2010-19 yılları arasındaki 10 yıllık periyotlarda dört bölüme ayrılarak veriler incelenmiştir.
Türkiye genelinde bazı bölgelerde bu periyotlarda rüzgâr hızında artış ve bazı bölgelerde azalış
eğilimi olduğu gözlemlenmiştir. Türkiye geneli olarak bakıldığı zaman ise azalma eğiliminin
olduğunu söylemek mümkündür. Türkiye’de bazı bölgeler, rüzgâr enerjisi açısından
faydalanılacak bir konumdadır. Günümüzde çevre sağlığına duyarlı birçok ülke, fosil yakıt
tüketimlerini azaltarak karbon salınımını azaltmak için yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarına
yönelmiştir. Bu bakımdan, rüzgâr ve güneş enerjisi gibi tamamen temiz, atmosfere zararı
olmayan enerji kaynakları daha da cazip hale gelmektedir. Aylık ortalama sıcaklık verilerine,
referans alınan yıllara göre bakıldığı zaman ise bölgesel olarak Akdeniz Bölgesi, Ege Bölgesi,
Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve İç Anadolu Bölgesi’nde sıcaklık artışı olmuştur. Diğer
bölgelerde de sıcaklık artış eğilimindedir. Güneş ışınım şiddeti verileri, belirli 10’ar yıllık
gruplara ayrılarak incelenmiş olup, bölgesel olarak bakıldığında bazı bölgelerde artış, bazı
bölgelerde ise azalış eğiliminin olduğu gözlemlenmiştir. Güneşlenme sürelerine bakıldığında,
genellikte çoğu illerde geçmişe oranla güneşlenme sürelerinde artış eğilimi gözlemlenmiştir.
Türkiye’de ise en fazla artış Erzurum ilinde gözlemlenmektedir. Bir yerin güneşlenme süresinin
fazla olması, o bölgenin sıcaklık değerlerinin yükselmesine ve dolayısıyla kuraklığa sebep olur.
İllere ait iklim parametrelerinin yıllık ortalama yüzde değişimleri Tablo 7’de verilmiştir.
79
Tablo 7. İllere ait iklim parametrelerinin yıllık ortalama yüzde değişim oranları
Aylık ort. 100 cm toprak
Aylık ort. sıcaklık sıcaklığı Aylık ort. açık gün sayısı
(°C) (°C) (gün)
Adana 0,05 0,12 0,16
Adıyaman 0,08 0,22 0,02
Afyonkarahisar 0,30 0,03 0,29
Ağrı 0,17 0,17 -0,15
Aksaray 0,35 -0,01 0,27
Amasya 0,23 0,14 0,51
Ankara 0,25 0,19 0,09
Antalya 0,02 0,03 -0,05
Ardahan -0,14 -0,48 0,48
Artvin 0,28 0,23 0,43
Aydın 0,03 0,06 -0,17
Balıkesir -0,04 -0,79 -0,08
Bartın 0,11 0,05 0,03
Batman 0,07 0,02 -0,22
Bayburt 0,27 0,13 -0,22
Bilecik 0,22 0,09 0,16
Bingöl 0,66 0,08 -0,13
Bitlis -0,27 0,11 -0,22
Bolu 0,49 0,08 0,46
Burdur 0,13 0,09 -0,02
Bursa 0,14 0,09 0,03
Çanakkale 0,11 0,09 0,04
Çankırı 0,45 0,07 -0,30
Çorum 0,26 0,07 0,14
Denizli 0,06 0,10 0,06
Diyarbakır 0,18 -0,05 0,19
Düzce 0,23 0,05 0,05
Edirne 0,18 0,13 -0,17
Elazığ 0,35 0,17 -0,12
Erzincan 0,33 0,23 0,45
Erzurum 0,15 -0,04 0,31
Eskişehir 0,28 0,03 0,08
Gaziantep 0,09 -0,02 -0,07
Giresun 0,08 0,05 0,24
Gümüşhane 0,36 -0,02 0,11
Hakkâri 0,23 0,14 -0,08
Hatay 0,03 0,02 0,43
Iğdır 0,19 0,03 -0,18
Isparta 0,10 0,09 0,22
İstanbul 0,13 0,10 0,18
İzmir 0,03 0,04 -0,05
80
Tablo 7. (devamı)
Kahramanmaraş 0,07 0,19 -0,09
Karabük 0,04 0,07
Karaman 0,48 0,30 -0,18
Kars 0,21 0,09 0,06
Kastamonu 0,20 0,01 -0,27
Kayseri 0,42 0,13 0,14
Kilis 0,05 0,07 0,41
Kırıkkale 0,20 0,05 0,30
Kırklareli 0,16 -0,02 0,33
Kırşehir 0,24 0,13 -0,08
Kocaeli 0,14 0,08 0,18
Konya 0,33 0,03 -0,07
Kütahya 0,42 0,15 -0,28
Malatya 0,26 0,19 0,04
Manisa 0,03 0,00 0,04
Mardin 0,10 0,15 -0,10
Mersin 0,03 -0,03 0,07
Muğla 0,03 -0,04 -0,13
Muş 0,23 0,25 -0,13
Nevşehir 0,32 0,14 0,52
Niğde 0,28 0,13 0,24
Ordu 0,13 0,06 -0,03
Osmaniye 0,07 0,04 -0,02
Rize 0,12 0,11 0,18
Sakarya 0,17 0,16 0,29
Samsun 0,13 0,04 0,53
Şanlıurfa 0,07 0,07 0,15
Siirt 0,11 0,44 -0,13
Sinop 0,05 -0,05 0,56
Sivas 0,53 0,07 -0,19
Şırnak 0,15 -0,07 1,73
Tekirdağ 0,14 0,06 0,25
Tokat 0,28 0,25 0,34
Trabzon -0,10 0,02 0,09
Tunceli 0,35 -0,07 -0,05
Uşak 0,11 0,06 0,06
Van 0,33 0,04 0,21
Yalova 0,04 0,07 0,04
Yozgat 0,28 0,13 -0,25
Zonguldak 0,05 0,11 -0,08
81
Tablo 8. İllere ait iklim parametrelerinin yıllık ortalama yüzde değişim oranları (devamı)
Aylık ort. Günlük toplam Günlük toplam güneşlenme
rüzgâr hızı güneşlenme şiddeti süresi aylık ortalaması
(m/s) (MJ/m2-gün) (saat)
Adana 0,47 0,02 -0,06
Adıyaman -0,52 0,15 -0,29
Afyonkarahisar -0,33 0,00 -0,05
Ağrı -0,38 0,11 0,15
Aksaray - 0,09 -0,10
Amasya 0,58 0,05 0,01
Ankara 0,56 0,11 -0,19
Antalya 0,22 0,00 0,05
Ardahan -0,41 - -
Artvin 0,28 -0,02 -0,05
Aydın -0,17 0,04 -0,01
Balıkesir -0,28 0,15 -0,06
Bartın -0,04 0,02 -0,01
Batman 0,01 -0,04 -0,12
Bayburt -0,42 - -
Bilecik -0,20 -0,01 0,05
Bingöl -0,62 0,01 0,07
Bitlis 0,90 -0,07 -0,15
Bolu 0,00 - -0,09
Burdur -0,22 - 0,02
Bursa 0,25 0,18 -0,20
Çanakkale -0,06 0,17 -0,16
Çankırı 0,66 0,04 0,02
Çorum -0,07 0,01 -0,07
Denizli 0,33 -0,01 -0,08
Diyarbakır 0,18 0,10 0,04
Düzce 0,09 0,02 -0,13
Edirne 0,06 0,15 0,03
Elazığ 0,79 -0,07 0,09
Erzincan -0,19 0,11 -0,07
Erzurum 0,09 -0,07 0,23
Eskişehir -0,18 -0,18 0,01
Gaziantep -0,42 -0,13 -0,01
Giresun -0,04 - -
Gümüşhane -0,02 0,02 -0,15
Hakkâri -0,06 0,02 -0,11
Hatay -0,53 -0,09 -0,05
Iğdır 0,39 0,15 -0,02
Isparta -0,22 0,23 -0,18
İstanbul 0,05 0,03 -0,06
İzmir -0,07 0,03 0,04
82
Tablo 7. (devamı)
Kahramanmaraş -0,35 -0,05 -0,06
Karabük -0,18 - -
Karaman -0,26 0,00 -0,10
Kars -0,27 0,01 0,05
Kastamonu 0,06 0,12 -0,22
Kayseri -0,25 0,21 -0,11
Kilis -0,29 -0,10 -0,03
Kırıkkale 0,49 0,04 0,03
Kırklareli -0,48 - -0,29
Kırşehir 0,00 0,05 0,04
Kocaeli 0,20 -0,02 -0,02
Konya 1,52 0,06 0,08
Kütahya -0,01 -0,07 0,01
Malatya 1,29 0,09 -0,10
Manisa -0,13 - -0,11
Mardin -0,17 - -0,02
Mersin -0,41 0,04 -0,02
Muğla -0,33 0,10 -0,35
Muş -0,59 -0,10 -0,12
Nevşehir -0,05 - -0,09
Niğde -0,15 0,01 -0,14
Ordu -0,20 -0,01 -0,14
Osmaniye 0,38 - -
Rize -0,32 0,02 -0,06
Sakarya 0,26 -0,08 -0,04
Samsun -0,08 0,13 -0,16
Şanlıurfa 0,57 0,07 -0,12
Siirt -0,43 -0,05 -0,14
Sinop -0,05 0,27 -0,24
Sivas -0,10 0,24 0,12
Şırnak -0,07 - -
Tekirdağ 0,20 0,04 -0,05
Tokat 0,15 0,06 -0,02
Trabzon 0,20 0,05 0,02
Tunceli -0,01 0,04 -0,07
Uşak -0,07 0,14 -0,04
Van -0,38 0,09 -0,09
Yalova 0,08 0,02 0,00
Yozgat -0,28 0,06 -0,07
Zonguldak -0,12 0,00 -0,30
83
Tablo 9. İllere ait iklim parametrelerinin yüzde değişim oranlarının hesaplandığı periyotlar
Aylık ort. Aylık ort. 100 cm Aylık ort.
sıcaklık toprak sıcaklığı açık gün sayısı
Adana 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Adıyaman 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Afyonkarahisar 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1899 ve 2000-2009 1980-1989 ve 1990-1999
Ağrı 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999 2000-2009 ve 2010-2019
Aksaray 1990-1999 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Amasya 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Ankara 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Antalya 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Ardahan 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Artvin 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Aydın 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Balıkesir 1960-1969 ve 1980-1989 2000-2009 ve 2010-2019 1970-1979 ve 1980-1989
Bartın 1980-1989 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Batman 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Bayburt 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Bilecik 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Bingöl 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Bitlis 1990-1999 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Bolu 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Burdur 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Bursa 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Çanakkale 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Çankırı 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Çorum 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Denizli 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Diyarbakır 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999 1980-1989 ve 2000-2009
Düzce 1990-1999 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Edirne 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Elazığ 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Erzincan 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Erzurum 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2000-2009 1980-1989 ve 2000-2009
Eskişehir 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999 2000-2009 ve 2010-2019
Gaziantep 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2000-2009
Giresun 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019
Gümüşhane 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Hakkâri 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Hatay 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2000-2009 1980-1989 ve 2000-2009
Iğdır 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Isparta 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
İstanbul 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
İzmir 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2000-2009
84
Tablo 8. (devamı)
Kahramanmaraş 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Karabük 1975-1984 ve 1985-1994 - 1970-1979 ve 2000-2009
Karaman 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Kars 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Kastamonu 1990-1999 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Kayseri 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Kilis 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Kırıkkale 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Kırklareli 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Kırşehir 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2000-2009
Kocaeli 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Konya 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Kütahya 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Malatya 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Manisa 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2000-2009
Mardin 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019
Mersin 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Muğla 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Muş 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Nevşehir 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Niğde 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Ordu 1990-1999 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019
Osmaniye 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Rize 1990-1999 ve 2010-2019 1960-1969 ve 2000-2009 1980-1989 ve 2000-2009
Sakarya 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Samsun 1990-1999 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019
Şanlıurfa 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Siirt 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Sinop 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019
Sivas 1980-1989 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Şırnak 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Tekirdağ 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Tokat 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999
Trabzon 1990-1999 ve 2000-2009 1980-1989 ve 1990-1999 2000-2009 ve 2010-2019
Tunceli 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2000-2009 2000-2009 ve 2010-2019
Uşak 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1899 ve 2000-2009 1980-1989 ve 1990-1999
Van 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009
Yalova 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2010-2019
Yozgat 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Zonguldak 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
85
Tablo 10. İllere ait iklim parametrelerinin yüzde değişim oranlarının hesaplandığı periyotlar
(devamı)
Aylık ort. Günlük toplam Günlük toplam
rüzgâr hızı güneşlenme şiddeti güneşlenme süresi
Adana 2000-2009 ve 2010-2019 1982-1991 ve 1992-2001 1990-1999 ve 2010-2019
Adıyaman 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2010-2019
Afyonkarahisar 1980-1989 ve 2010-2019 1984-1993 ve 1994-2003 1990-1999 ve 2010-2019
Ağrı 1980-1989 ve 2010-2019 1996-2005 ve 2006-2015 1984-1993 ve 1994-2003
Aksaray - 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Amasya 2000-2009 ve 2010-2019 1984-1993 ve 1994-2003 1994-2003 ve 2004-2013
Ankara 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Antalya 1990-1999 ve 2010-2019 1983-1992 ve 1993-2002 1980-1989 ve 1990-1999
Ardahan 1980-1989 ve 1990-1999 - -
Artvin 2000-2009 ve 2010-2019 1995-2004 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Aydın 1990-1999 ve 2010-2019 1982-1991 ve 1992-2001 1984-1993 ve 1994-2003
Balıkesir 1990-1999 ve 2010-2019 1976-1985 ve 1986-1995 1970-1979 ve 1980-1989
Bartın 2000-2009 ve 2010-2019 1987-1996 ve 1997-2006 2000-2009 ve 2010-2019
Batman 1980-1989 ve 2000-2009 1986-1995 ve 1996-2005 1997-2006 ve 2007-2016
Bayburt 1980-1989 ve 2010-2019 -- --
Bilecik 1980-1989 ve 2010-2019 1985-1994 ve 1995-2004 1984-1993 ve 2004-2013
Bingöl 1980-1989 ve 2010-2019 1987-1996 ve 1997-2006 1980-1989 ve 1990-1999
Bitlis 2000-2009 ve 2010-2019 1984-1993 ve 1994-2003 1984-1993 ve 1994-2003
Bolu 2000-2009 ve 2010-2019 -- 1990-1999 ve 2010-2019
Burdur 1980-1989 ve 2010-2019 -- 1990-1999 ve 2010-2019
Bursa 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2010-2019
Çanakkale 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Çankırı 1990-1999 ve 2010-2019 1981-1990 ve 1991-2000 1990-1999 ve 2010-2019
Çorum 2000-2009 ve 2010-2019 1984-1993 ve 1994-2003 1994-2003 ve 2004-2013
Denizli 1990-1999 ve 2010-2019 1984-1993 ve 1994-2003 1990-1999 ve 2010-2019
Diyarbakır 2000-2009 ve 2010-2019 1983-1992 ve 1993-2002 1980-1989 ve 1990-1999
Düzce 2000-2009 ve 2010-2019 1984-1993 ve 1994-2003 1994-2003 ve 2004-2013
Edirne 2000-2009 ve 2010-2019 1981-1990 ve 1991-2000 1990-1999 ve 2000-2009
Elazığ 1980-1989 ve 1990-1999 1990-1999 ve 2000-2009 1980-1989 ve 1990-1999
Erzincan 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009 2000-2009 ve 2010-2019
Erzurum 2000-2009 ve 2010-2019 1984-1993 ve 1994-2003 1980-1989 ve 2010-2019
Eskişehir 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2000-2009 1991-2000 ve 2001-2010
Gaziantep 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2000-2009
Giresun 2000-2009 ve 2010-2019 - -
Gümüşhane 2000-2009 ve 2010-2019 1985-1994 ve 2005-2014 1980-1989 ve 1990-1999
Hakkâri 2000-2009 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Hatay 1980-1989 ve 2010-2019 1983-1992 ve 1993-2002 1994-2003 ve 2004-2013
Iğdır 1990-1999 ve 2000-2009 1980-1989 ve 1990-1999 1990-1999 ve 2000-2009
Isparta 1980-1989 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2010-2019
İstanbul 2000-2009 ve 2010-2019 1985-1994 ve 1995-2004 2000-2009 ve 2010-2019
İzmir 2000-2009 ve 2010-2019 1983-1992 ve 1993-2002 1980-1989 ve 2000-2009
86
Tablo 8. (devamı)
Kahramanmaraş 1980-1989 ve 2010-2019 1985-1994 ve 1995-2004 1985-1994 ve 1995-2004
Karabük 1994-2003 ve 2004-2013 - -
Karaman 1980-1989 ve 2010-2019 1985-1994 ve 2005-2014 1980-1989 ve 2010-2019
Kars 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999 1980-1989 ve 1990-1999
Kastamonu 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2010-2019
Kayseri 1990-1999 ve 2010-2019 1985-1994 ve 2005-2014 1990-1999 ve 2010-2019
Kilis 1980-1989 ve 2010-2019 1985-1994 ve 2005-2014 1985-1994 ve 1995-2004
Kırıkkale 1980-1989 ve 1990-1999 1986-1995 ve 1996-2005 1986-1995 ve 2006-2015
Kırklareli 1980-1989 ve 1990-1999 - 2000-2009 ve 2010-2019
Kırşehir 2000-2009 ve 2010-2019 1986-1995 ve 1996-2005 1980-1989 ve 1990-1999
Kocaeli 2000-2009 ve 2010-2019 1986-1995 ve 1996-2005 1990-1999 ve 2010-2019
Konya 1980-1989 ve 2010-2019 1986-1995 ve 1996-2005 1980-1989 ve 1990-1999
Kütahya 2000-2009 ve 2010-2019 1985-1994 ve 1995-2004 1990-1999 ve 2000-2009
Malatya 1980-1989 ve 1990-1999 1983-1992 ve 2003-2012 1990-1999 ve 2010-2019
Manisa 1980-1989 ve 1990-1999 -- 1990-1999 ve 2000-2009
Mardin 1980-1989 ve 2000-2009 1982-1991 ve 2002-2011 2000-2009 ve 2010-2019
Mersin 1990-1999 ve 2010-2019 1984-1993 ve 1994-2003 1994-2003 ve 2004-2013
Muğla 1980-1989 ve 2010-2019 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2010-2019
Muş 1980-1989 ve 2010-2019 1986-1995 ve 1996-2005 1990-1999 ve 2000-2009
Nevşehir 2000-2009 ve 2010-2019 -- 1990-1999 ve 2010-2019
Niğde 1980-1989 ve 2010-2019 1985-1994 ve 2005-2014 1990-1999 ve 2010-2019
Ordu 2000-2009 ve 2010-2019 1985-1994 ve 1995-2004 2000-2009 ve 2010-2019
Osmaniye 2000-2009 ve 2010-2019 -- --
Rize 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019 2000-2009 ve 2010-2019
Sakarya 2000-2009 ve 2010-2019 1986-1995 ve 1996-2005 2000-2009 ve 2010-2019
Samsun 1990-1999 ve 2000-2009 1980-1989 ve 2000-2009 2000-2009 ve 2010-2019
Şanlıurfa 1990-1999 ve 2000-2009 -- 1990-1999 ve 2010-2019
Siirt 1980-1989 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2010-2019
Sinop 2000-2009 ve 2010-2019 1995-2004 ve 2005-2014 2000-2009 ve 2010-2019
Sivas 2000-2009 ve 2010-2019 1983-1992 ve 1993-2002 1980-1989 ve 1990-1999
Şırnak 2000-2009 ve 2010-2019 -- --
Tekirdağ 1990-1999 ve 2010-2019 1994-2003 ve 2004-2013 1990-1999 ve 2010-2019
Tokat 2000-2009 ve 2010-2019 1984-1993 ve2004-2013 1994-2003 ve 2004-2013
Trabzon 1980-1989 ve 1990-1999 1986-1995 ve 1996-2005 1980-1989 ve 1990-1999
Tunceli 2000-2009 ve 2010-2019 1988-1997 ve 1998-2007 1988-1997 ve 1998-2007
Uşak 2000-2009 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999 1960-1969 ve 1980-1989
Van 1990-1999 ve 2010-2019 1980-1989 ve 1990-1999 1990-1999 ve 2010-2019
Yalova 2000-2009 ve 2010-2019 1984-1993 ve 1994-2003 1984-1993 ve 1994-2003
Yozgat 1980-1989 ve 2010-2019 1990-1999 ve 2000-2009 1990-1999 ve 2010-2019
Zonguldak 2000-2009 ve 2010-2019 1985-1994 ve 1995-2004 2000-2009 ve 2010-2019
Şekil 7’de Akdeniz Bölgesindeki iller için 10’ar yıllık periyotlarda yıllık toplam
güneşlenme süresindeki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar, şekilde
87
verilen iller için sırası ile 2000-2009 ve 2010-2019, 1990-99 ve 2000-2009, 2000-2009 ve 2010-
2019, 1994-2003 ve 2004-2013, 2000-2009 ve 2010-2019, 1995-2004 ve 2005-2014, 1994-
2003 ve 2004-2013’tür. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 440 saat/yıl olarak Isparta’da
gerçekleşmişken en az değişim ise 12,71 saat/yıl değeri ile Burdur ilinde gerçekleşmiştir.
süresindeki değişim miktarı
Şekil 8’de Doğu Anadolu Bölgesindeki iller için 10’ar yıllık periyotlarda yıllık toplam
2003, 1990-99 ve 2000-2009, 2000-2009 ve 2010-2019, 1980-1989 ve 1990-1999, 2000-2009
ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019,
2000-2009 ve 2010-2019, 1998-2007 ve 2008-2017, 2000-2009 ve 2010-2019’dur. Şekil
incelendiğinde en fazla değişim 288,33 saat/yıl olarak Bitlis’te gerçekleşmişken en az değişim
ise 4,34 saat/yıl değeri ile Elazığ ilinde gerçekleşmiştir.
88
güneşlenme süresindeki değişim miktarı
Şekil 9’da Ege Bölgesindeki iller için 10’ar yıllık periyotlarda yıllık toplam güneşlenme
süresindeki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar, şekilde verilen iller
için sırası ile 2000-2009 ve 2010-2019, 1984-93 ve 1994-2003, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-
2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 1990-1999 ve 2000-2009, 2000-2009 ve 2010-
2019, 1970-1979 ve 1980-1989’dur. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 568,57 saat/yıl
olarak Muğla’da gerçekleşmişken en az değişim ise 0,31 saat/yıl değeri ile Kütahya ilinde
gerçekleşmiştir.
Şekil 9. Ege Bölgesindeki illerin 10’ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
89
Şekil 10’da Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda
yıllık toplam güneşlenme süresindeki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı
yıllar, şekilde verilen iller için sırası ile 2000-2009 ve 2010-2019, 1997-2006 ve 2007-2016,
1980-1989 ve 1990-1999, 1980-1989 ve 1990-1999, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve
2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 1995-2004 ve 2005-2014’tür. Şekil incelendiğinde en
fazla değişim 684,48 saat/yıl olarak Adıyaman’da gerçekleşmişken en az değişim ise 24,49
saat/yıl değeri ile Gaziantep ilinde gerçekleşmiştir.
Şekil 10. Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki illerin 10’ar yıllık periyotlar için yıllık toplam
güneşlenme süresindeki değişim miktarı
Şekil 11’de İç Anadolu Bölgesindeki iller için 10’ar yıllık periyotlarda yıllık toplam
verilen iller için sırası ile 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve
2010-2019, 1991-2000 ve 2001-2010, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019,
1996-2005 ve 2006-2015, 2000-2009 ve 2010-2019, 1980-1989 ve 1990-1999, 2000-2009 ve
2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019’dur.
Şekil incelendiğinde en fazla değişim 436,79 saat/yıl olarak Niğde’de gerçekleşmişken en az
değişim ise 3,1 saat/yıl değeri ile Eskişehir ilinde gerçekleşmiştir.
90
Şekil 12’de Karadeniz Bölgesindeki iller için 10’ar yıllık periyotlarda yıllık toplam
2014, 2000-2009 ve 2010-2019, 1994-2003 ve 2004-2013, 1994-2003 ve 2004-2013, 2000-
2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-
2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 1990-1999 ve 2000-2009, 1994-2003 ve 2004-2013, 1980-
1989 ve 1990-1999, 2000-2009 ve 2010-2019’dur. Şekil incelendiğinde en fazla değişim
687,93 saat/yıl olarak Zonguldak’ta gerçekleşmişken en az değişim ise 14,26 saat/yıl değeri ile
Amasya ilinde gerçekleşmiştir.
91
Şekil 12. Karadeniz Bölgesindeki illerin 10’ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
Şekil 13’de Marmara Bölgesindeki iller için 10’ar yıllık periyotlarda yıllık toplam
2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 1990-1999 ve 2000-2009, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-
2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-
2019, 1984-1993 ve 1994-2003’tür. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 676,03 saat/yıl olarak
Kırklareli’nde gerçekleşmişken en az değişim ise 0,31 saat/yıl değeri ile Yalova ilinde
gerçekleşmiştir.
92
Şekil 14’de Akdeniz Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık toplam
güneş ışınımının değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar, şekilde verilen
iller için sırası ile 1992-2001 ve 2002-2011, 1983-1992 ve 1993-2002, 1993-2002 ve 2003-
2012, 2000-2009 ve 2010-2019, 1985-1994 ve 1995-2004, 1984-1993 ve 2004-2013’tür. Şekil
incelendiğinde en fazla değişim 268,09 MJ/m2-yıl olarak Mersin’de gerçekleşmişken en az
değişim ise 8,52 MJ/m2-yıl değeri ile Adana ilinde gerçekleşmiştir.
şiddetindeki değişim miktarı
Şekil 15’de Doğu Anadolu Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık
toplam güneş ışınımının değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar, şekilde
1994-2003, 1990-1999 ve 2000-2010, 1980-1989 ve 1990-1999, 1984-1993 ve 1994-2003,
2000-2009 ve 2010-2019, 1990-1999 ve 2000-2009, 1993-2002 ve 2003-2012, 1986-1995 ve
1996-2005, 1988-1997 ve 1998-2007, 1980-1989 ve 1990-1999’dur. Şekil incelendiğinde en
fazla değişim 685,92 MJ/m2-yıl olarak Ağrı’da gerçekleşmişken en az değişim ise 13,6 MJ/m2-
yıl değeri ile Malatya ilinde gerçekleşmiştir.
93
güneşlenme şiddetindeki değişim miktarı
Şekil 16’da Ege Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık toplam güneş
ışınımının değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar, şekilde verilen iller için
sırası ile 1994-2003 ve 2004-2013, 1992-2001 ve 2002-2011, 1984-1993 ve 1994-2013, 1983-
1992 ve 1993-2002, 1985-1994 ve 1995-2004, 2000-2009 ve 2010-2019, 1980-1989 ve 1990-
1999’dur. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 818,27 MJ/m2-yıl olarak Uşak’ta
gerçekleşmişken en az değişim ise 30,47 MJ/m2-yıl değeri ile Denizli ilinde gerçekleşmiştir.
Şekil 16. Ege Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
94
Şekil 17’de Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda
yıllık toplam güneş ışınımının değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar,
şekilde verilen iller için sırası ile 1980-1989 ve 1990-1999, 1986-1995 ve 1996-2005, 1993-
2002 ve 2003-2012, 1990-1999 ve 2000-2009, 1990-1999 ve 2000-2009, 1992-2001 ve 2002-
2011, 1995-2004 ve 2005-2014’tür. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 726,70 MJ/m2-yıl
olarak Adıyaman’da gerçekleşmişken en az değişim ise 13 MJ/m2-yıl değeri ile Diyarbakır
ilinde gerçekleşmiştir.
güneşlenme şiddetindeki değişim miktarı
Şekil 18’de İç Anadolu Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık
toplam güneş ışınımının değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar, şekilde
1991-2000, 1990-1999 ve 2000-2009, 1995-2004 ve 2005-2014, 1995-2004 ve 2005-2014,
1986-1995 ve 1996-2005, 1986-1995 ve 1996-2005, 1995-2004 ve 2005-2014, 1983-1992 ve
1993-2002, 1990-1999 ve 2000-2009’dur. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 923,19 MJ/m2-
yıl olarak Sivas’ta gerçekleşmişken en az değişim ise 10,97 MJ/m2-yıl değeri ile Karaman ilinde
gerçekleşmiştir.
95
Şekil 19’de Karadeniz Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık toplam
2016, 1984-1993 ve 1994-2003, 1984-1993 ve 1994-2003, 1995-2004 ve 2005-2014, 1990-
1999 ve 2000-2009, 1985-1994 ve 2005-2014, 2000-2009 ve 2010-2019, 1980-1989 ve 1990-
1999, 1995-2004 ve 2005-2014, 1994-2003 ve 2004-2013, 1986,1995 ve 1996-2005, 1985-
1994 ve 1995-2004’tür. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 956,43 MJ/m2-yıl olarak Sinop
ilinde gerçekleşmişken en az değişim ise 11,15 MJ/m2-yıl değeri ile Tokat ilinde
gerçekleşmiştir.
Şekil 19. Karadeniz Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam güneşlenme
96
Şekil 20’de Marmara Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık toplam
iller için sırası ile 1976-85 ve 1996-2005, 1985-1994 ve 1995-2004, 2000-2009 ve 2010-2019,
2000-2009 ve 2010-2019, 1981-1990 ve 1991-2000, 1980-1989 ve 1990-1999, 1986-1995 ve
1996-2005, 1986-1995 ve 1996-2005, 1994-2003 ve 2004-2013, 1984-1993 ve 2004-2014’tür.
Şekil incelendiğinde en fazla değişim 918,39 MJ/m2-yıl olarak Çanakkale’de gerçekleşmişken
en az değişim ise 17,68 MJ/m2-yıl değeri ile Kocaeli ilinde gerçekleşmiştir.
Şekil 21’de Akdeniz Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık toplam
açık günler sayısındaki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar, şekilde
2010-2019, 1990-1999 ve 2000-2009, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019,
2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019’dur. Şekil incelendiğinde en fazla değişim
1006,88 gün/yıl olarak Hatay’da gerçekleşmişken en az değişim ise 10,49 gün/yıl değeri ile
Adana ilinde gerçekleşmiştir.
97
Şekil 21. Akdeniz Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık günler
sayısındaki değişim miktarı
Şekil 22’de Doğu Anadolu Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık
toplam açık günler sayısındaki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar,
şekilde verilen iller için sırası ile 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-
2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 1990-1999 ve 2000-2009, 2000-2009 ve 2010-
2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 1990-
1999 ve 2000-2009, 1990-1999 ve 2000-2009, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-
2019, 1990-1999 ve 2000-2009’dur. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 1225,60 gün/yıl
olarak Bitlis’te gerçekleşmişken en az değişim ise 97,56 gün/yıl değeri ile Elâzığ ilinde
gerçekleşmiştir.
Şekil 22. Doğu Anadolu Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık
günler sayısındaki değişim miktarı
98
Şekil 23’de Ege Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık toplam açık
günler sayısındaki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar, şekilde verilen
2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 2000-2009 ve 2010-2019, 1990-
1999 ve 2000-2009’dur. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 1348,97 gün/yıl olarak
Kütahya’da gerçekleşmişken en az değişim ise 36,13 gün/yıl değeri ile Uşak ilinde
gerçekleşmiştir.
Şekil 23. Ege Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık gün sayısındaki
değişim miktarı
Şekil 24’de Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda
yıllık toplam açık günler sayısındaki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı
yıllar 2000-20009 ve 2010-2019, olup, şekil incelendiğinde en fazla değişimin 1198,7 gün/yıl
olarak Batman’da gerçekleştiği, en az değişimin ise 156,7 gün/yıl değeri ile Adıyaman ilinde
gerçekleştiği görülmüştür.
99
açık gün sayısındaki değişim miktarı
Şekil 25’de İç Anadolu Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık
toplam açık günler sayısındaki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar
sadece Kayseri ili 1990-1999 ve 2000-20009, diğer iller 2000-2009 ve 2010-2019’dur. Şekil
incelendiğinde en fazla değişim 1194,39 gün/yıl olarak Yozgat’ta gerçekleşmişken en az
değişim ise 42,13 gün/yıl değeri ile Ankara ilinde gerçekleşmiştir.
Şekil 25. İç Anadolu Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık gün
Şekil 26’de Karadeniz Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık toplam
açık günler sayısındaki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar Karabük
ili 1970-1979 ve 2000-2009, Trabzon ili 1980-1989 ve 1990-1999, diğer iller ise 2000-2009 ve
100
2010-2019’dur. Şekil incelendiğinde en fazla değişim 860,32 gün/yıl olarak Bayburt’ta
gerçekleşmişken en az değişim ise 16,75 gün/yıl değeri ile Sinop ilinde gerçekleşmiştir.
Şekil 26. Karadeniz Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık gün
Şekil 27’de Marmara Bölgesindeki iller için 2 farklı 10 yıllık periyotlarda yıllık toplam
açık günler sayısındaki değişim miktarı verilmiştir. Verilerin referans alındığı yıllar ise sadece
Balıkesir ili 1970-1979 ve 1980-1989, diğer iller 2000-2009 ve 2010-2019 olup, şekil
incelendiğinde en fazla değişimin 705,70 gün/yıl olarak Bursa’da gerçekleştiği, en az değişimin
ise 95,71 gün/yıl değeri ile Tekirdağ ilinde gerçekleştiği görülmüştür.
Şekil 27. Marmara Bölgesindeki illerin 10’ ar yıllık periyotlar için yıllık toplam açık günler
101
Öneriler
Son 10 yıla bakıldığında ülkemizin hemen hemen her bölgesinde belirgin sıcaklık artışı
vardır bu da küresel iklim değişikliğinin varlığını gösteriyor. Ülke olarak canlı hayatının
varlığının devam ettirilebilmesi için küresel iklim değişikliği ile mücadele etmek zorundayız.
Bunun için de fosil yakıt tüketimini azaltmak, mümkünse sıfıra indirmek ve karbon salınımını
minimize etmek gerekmektedir. Fosil kökenli enerji kaynakları yerine; güneş enerjisi ve rüzgâr
enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanmak için gerekli teşvikler uygulanmalıdır.
Bu sayede küresel ısınmaya olumlu katkılar sağlanacağı beklenebilir. Bölgelerin
yenilenebilirlik potansiyelleri incelenerek, ilgili kaynakların yeterli olması durumunda bu
kaynaklara öncelik verilmesi gerekmektedir.
102
KAYNAKLAR
Akın, G., 2006. Küresel Isınma Nedenleri ve Sonuçları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-
Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46 (2), 29-43.
Aksay, C. S., Ketenoğlu, O., Kurt, L., 2005. Küresel Isınma ve İklim Değişikliği. Selçuk
Üniversitesi Fen Fakültesi Dergisi, 1 (25), 29-42
Alashan, S., 2020. Bingöl İli Rüzgâr Potansiyeli ve İklim Değişikliğinin Etkisi. Doğal Afetler
ve Çevre Dergisi, 1 (1), 157-168.
Aykır, D., 2017. Türkiye’de Ekstrem Sıcaklık İndislerinin Eğimlerinde Şehirleşmenin Etkisi.
Türk Coğrafya Dergisi, (69), 47-57.
Bozyurt, O., Özdemir, M.A., 2017. Arktik Salınımın Yıllar Arası Gösterdiği Eğilimler İle
Türkiye’de Minimum Ortalama Sıcaklık Değerleri Üzerindeki Etkileri. Afyon Kocatepe
Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (1), 123-135.
Bozyurt, O., Özdemir, M.A., 2019. Afyonkarahisar Şehirsel Alanında Meteorolojik
Farklılıklar. Social Sciences Studies Journal, 5 (35), 2477-2499.
Ceyhunlu, A. I., Aydın, F., 2020. Yenilikçe Şen Trend Yöntemi İle Sakarya’nın Meteorolojik
Verilerinin Eğim Analizi. İklim Değişikliği ve Çevre Dergisi, 5 (2), 1-7.
Çanka Kılıç, F., 2015. Güneş Enerjisi Türkiye’deki Son Durumu ve Üretim Teknolojileri.
Mühendis ve Makine Dergisi, 56 (671), 28-40.
Çeribaşı, G., 2018. Batı Karadeniz Havzasının Yağış Verilerinin Yenilikçi Şen Yöntemi İle
Analizi. Akademik Platform Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi, 6 (3), 168-173.
Doğan, S., Tüzer, M., 2011. Küresel İklim Değişikliği ve Potansiyel Etkileri. Cumhuriyet
Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11 (1), 21-34.
Erdoğan Sağlam, N., Düzgüneş, E., Balık, İ., 2008. Küresel Isınma ve İklim Değişikliği. Ege
Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 25 (1), 89-94.
Erlat, E., 1996. Türkiye’de Günlük Yağışların Şiddeti Üzerine Bir İnceleme. Ege Coğrafya
Dergisi, 9 (1), 159-184.
Fant, C., Adam Schlosser C., Strzepek K., 2016. The Impact of Climate Change on Wind and
Solar Resources in Southern Africa. Elsevier Journal, 161, 556-564.
Günal, N., 2013. Türkiye’de İklimin Doğal Bitki Örtüsü Üzerindeki Etkileri. Çevrimiçi
Tematik Türkoloji Dergisi, (1), 1-22.
Güner, E.D., Turan, E.S., 2017. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Küresel İklim Değişikliği
Üzerine Etkisi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 3 (1), 48-55.
Haskök, A.Ş., 2005. Türkiye’nin Mevcut Enerji Kaynaklarının Durum Değerlendirmesi.
Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osman Gazi Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü,
Eskişehir
İnce, K., Çelik, S., Erpul, G., 2019. Türkiye’de Rüzgâr Erozyonu Toprak Duyarlılık
Değişkenlerinin Ulusal Ölçekte Belirlenmesi ve Haritalanması. Ege Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Dergisi, 56 (1), 121-130.
Kanat, Z., Keskin, A., 2018. İklim Değişikliği Üzerine Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi.
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi cilt, 49 (1), 67-77.
Karaca, C., 2012. Güneş ve Rüzgâr Enerjisinden Elektrik Enerjisi Üretimi Sistemi Tasarımı,
Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Kaya, F., 2017. Coğrafi Potansiyelleri Temelinde Türkiye Jeopolitiği ve Dünya. Ağrı İbrahim
Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 1-14.
Kaya, K., Şenel, M. C., Koç, E., 2018. Dünyada ve Türkiye’de Yenilenebilir Enerji
Kaynaklarının Değerlendirilmesi. Technological Applied Sciences, 13(3), 219-234.
Kırtıloğlu, Y., 2011. Doğu Anadolu Bölgesindeki İklim Değişikliğine Bağlı Yenilenebilir
Enerji Potansiyellerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
103
Koçaslan, G., 2006. Türkiye’nin Enerji Kaynakları ve Alternatif Bir Kaynak Olarak Rüzgâr
Enerjisinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Köse, R., Sönmez, Özgür, M.A., 2003. Dumlupınar Üniversitesi Kampüs Alanında Rüzgâr
Enerjisi Potansiyelinin Araştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Enstitü Dergisi, (5), 187-
196.
Kum, E. D., Sönmez, M.E., Karabaş, M., 2019. Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Küresel
İklim Değişikliği Üzerine Etkisi, Çoğrafya Dergisi, (39), 61-72.
Külekçi, Ö.C., 2009. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Arasında Jeotermal Enerjinin Yeri ve
Türkiye Açısından Önemi. Ankara Üniversitesi Çevre Bilim Dergisi, 1(2), 83-91.
Nişancı, A., 2007. İklim Değişikliği, Küresel Isınma ve Sonuçları, I. Türkiye İklim Değişikliği
Kongresi, Tikdek 2007, 11-13 Nisans, 2007, İTÜ, İstanbul, 84-92
Oğuz, K., Pekin, M. A., 2015. Meteorolojik Koşulların Hava Kirliliği Üzerine Etkilerinin
İncelenmesi. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara
Oğuz, M., Akkurt. Ş., 2017. Kayseri İlinin Yenilenebilir Enerji Potansiyeli, Niğde Ömer Halis
Demir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 6 (2), 362-374.
Özgür, E.M., 2001. Türkiye Coğrafyası. Hilmi Usta Matbaacılık, 205 s, Ankara.
Sensoy, S., Demircan, M., Ulupınar, Y., Balta, İ., Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü,
P.O.Box: 401, Ankara, Türkiye.
Sukhatme, S. P. and Nayak, J. K., 2017. Solar Energy. McGraw Hill Education, İndia.
Turan, E.S., 2018. Türkiye’nin İklim Değişikliğine Bağlı Kuraklık Durumu. Artvin Çoruh
üniversitesi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4 (1), 63-69.
Türkeş, M., 1995. Türkiye’de Yıllık Ortalama Hava Sıcaklıklarındaki Değişimlerin ve
Eğilimlerin İklim Değişikliği Açısından Analizi. Çevre ve Mühendislik Dergisi, (9), 9-
15.
Türkeş, M., 2012. Türkiye’de Öngörülen İklim Değişikliği, Kuraklık ve Çölleşme. Ankara
Üniversitesi Çevre Bilim Dergisi, 4 (2), 1-32.
Yılmaz, E. A., Can Öziç, H., 2018. Türkiye’nin Yenilenebilir Enerji Potansiyeli ve Gelecek
Hedefleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 8 (3), 525- 535.
Yılmaz, E., 2016. Türkiye Üzerinde 21. Yüzyılda Rüzgâr Hızı ve Rüzgâr Enerjisi
Potansiyelinin İncelenmesi ve Wasp Modeli İle Seçili Bölge İçin Sonuçlarının
Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul.
Yılmaz, M., 2012. Türkiye’nin Enerji Potansiyeli ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının
Elektrik Enerjisi Üretimi Açısından Önemi, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi,
4 (2), 33-54.
104
ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler
Adı Soyadı: Sedat AKYÜZ
Doğum tarihi: 11 Şubat 1993
Doğum Yeri: Aşkale/Erzurum
Medeni Hali: Bekâr
Uyruğu: T.C.
E-mail:
Eğitim
Lise: Aşkale Endüstri Meslek Lisesi (2009)
Lisans: Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi (2018)
Yabancı Dil Bilgisi
İngilizce: İyi
105

656172

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

656172

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRKİYE’DE İKLİM DEĞİŞİMİNİN GÜNEŞ VE

Yüksek Lisans Tezi

TÜRKİYE’DE İKLİM DEĞİŞİMİNİN GÜNEŞ VE RÜZGÂR POTANSİYELLERİNE

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman: Prof. Dr. Kadir BAKIRCI

Sedat AKYÜZ tarafından hazırlanan “Türkiye’de İklim Değişiminin Güneş ve Rüzgâr

Jüri Başkanı: Prof. Dr. Kenan YAKUT

Danışman: Prof. Dr. Kadir BAKIRCI

Jüri Üyesi: Doç. Dr. EYÜPHAN MANAY

Erzurum Teknik Üniversitesi

Enstitü Yönetim Kurulunun

Bu tezin Atatürk Üniversitesi Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’nin ilgili

Prof. Dr. Mehmet KARAKAN

Tez Bölümleri Tezin Benzerlik Oranı (%) Maksimum Oran (%)

Tez Yazarı (Öğrenci) Tez Danışmanı

YÜKSEK LİSANS TEZİ

INVESTIGATION OF THE EFFECT OF CLIMATE ON CHANGE TO SOLAR AND

KABUL VE ONAY TUTANAĞI ............................................................................................... i

Şekil 1. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama rüzgâr hızları ................................................ 16

Türkiye’de son yıllarda uygulanan yanlış yerleşim politikaları ve akarsu havzalarındaki

Küresel ısınmanın ve iklim değişikliğinin yeryüzündeki yaşamı tehdit eden en büyük

1975 yıllarında iklimle uğraşan bilim insanları yaptıkları çalışmaların neticesinde

Çeşitli insan aktivitelerinden dolayı ve sanayi devriminden bu yana sera gazlarının

Köse ve Özgür (2003) çalışmalarında Dumlupınar Üniversitesi Merkez Kampüs

Haskök (2005) çalışmasında, Türkiye’nin enerji tasarrufu için gerekli önlemlerinin

Koçaslan (2006) çalışmasında, Türkiye’deki enerji kaynakları, kullanılabilir rezervleri

Sensoy vd (2008) yaptıkları çalışmalarında, Türkiye’nin iklimini, hava durumu, rüzgâr

Külekçi (2009) çalışmasında, enerji kavramı, enerji çeşitleri ve jeotermal enerjinin

Doğan ve Tüzer (2011) çalışmalarında, küresel iklim değişikliğinin, küresel ve bölgesel

Kırtıloğlu (2011) çalışmasında Doğu Anadolu Bölgesinde küresel ısınmanın iklim

Muhammet ve Pekin (2015) çalışmalarında, Ankara (Keçiören) ilinde görülen hava

Charles et al (2016) çalışmasında bir model oluşturarak Güney Afrika’da iklim

Yılmaz (2016) çalışmasında, Türkiye ve çevresinde küresel iklim modeli MPI-ESM-

Aykır (2017) çalışmasında, Türkiye, subtropik kuşaktaki Akdeniz havzasında

Güner ve Turan (2017) çalışmalarında, Nüfusun artışı, ülkenin sanayileşme hızı ve

Kaya (2017) çalışmasında, Türkiye’nin jeopolitik önemi ve coğrafyasından bahsetmiş

Oğuz ve Akkurt (2017) çalışmalarında, Kayseri ilinde bulunan yenilenebilir enerji

Çeribaşı (2018) çalışmasında, iklim değişikliğinin Batı Karadeniz Havzasındaki etkisini

Alashan (2020) çalışmasında, Bingöl ilinin ortalama rüzgâr hızlarını ve günümüzde

Ceyhunlu ve Aydın (2020) çalışmalarında, küresel ısınmanın sonucunda ortaya çıkan

Akdeniz Bölgesi: Konum olarak baktığımızda Anadolu’nun güneyinde Akdeniz kıyısı

Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Güneydoğu Torosların güneyinden Suriye sınırına kadar

Karadeniz Bölgesi: Gürcistan, Doğu Anadolu, İç Anadolu, Marmara Bölgesi ve adını

Orta Anadolu Bölgesi’nde, kısmen de bu bölgeye komşu İç Batı Anadolu Bölümü’nde

Marmara İklimi: Marmara Denizi çevresinde, Akdeniz ikliminin özelliklerinden

Karadeniz İklimi: Karadeniz ve Marmara bölgelerinin Karadeniz kıyıları boyunca, bu

Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğünden alınan meteorolojik verilere göre

Aylık Ortalama Rüzgâr Hızı

Şekil 1. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama rüzgâr hızları

Şekil 2. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama 100 cm toprak sıcaklıkları

Günlük Toplam Güneşlenme Şiddetinin Aylık Ortalamaları

Şekil 5. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama açık gün sayıları

Şekil 6. Türkiye’deki illere göre aylık ortalama sıcaklık değerleri

Tablo 6. Aylık ortalama sıcaklığın illere göre yüzde değişim oranları

You might also like