MARQUARD Rozstanie z filozofia pierwszych zasad Studia filozoficzne . Denigue apud at gloriae symbotum | | | | 0 OFICYNA NAUKOWA ABAL wnnszann 1994 Im utramgue Jortu- im ad omnesKoniec mocy przeznaczenia? Kilka uwag 0 nieuchronnosei tego, czym nie da sie rozporzadzaé 2yjemy w wieku. w ktérym wszystko mozna arobié Najpierw nic robiono niezego, potem robiono troche, Gzis robi sie wszystko. Tam, gdzie sig robi, takée sig wyrauca: gyjemy za- razem W Wieku Wyrzucania. Najpierw nie wyrzucano niezego. péznie} wyrzucano troche, teraz wyrzuca sie wszystko: sq butelki Jednorazowego wzytkts, torebki Jednorazowego uzythu. w ogéle jednarazowe opako- wania i praedmioty jednorazowego uaytku. jest jed- norazowa tresé. jednorazowy swiat. W toktt dalsaych rozwazan préobujg - jak zreszta zazwyczaj — uchwycié Jednorazowa mysl: Jednorazowa mysl to taka, ktéra Zostaje tylko raz pomySlana i spozytkowana. i wiece| sig nic pojawia'. Chwytajac te mys] postepuje krok za krokiem. dzieki tym krokom zaé moje rozwazanie uuklada sig w czescl. Chodzi tu pleé nastepujacych czgscl: 1. Koniec mocy przeznaczenia: Bog: 2. Koniec Boga: dla ludzi preymus tworzenia; 3. Preeznacze! incognito: nlemoznosé rozporzadzania tym, co uprze. dnio dane: 4, Przeznaczenie incognito: Niemoznos panowania nad nastepstwami: 5. Paczatek zlego kort ca. Tyle na temat planu: teraz do reeczy 0 sformulowanie co najmnie} wepslodpoaiedyiaini sa Ganther Pataig | Chetstlan Meter onive mvc prevatatcnena? eo 1. Koniee mocy przeznaczenia: Bog Habent sua fata fata: Same losy inaja swoje losy, Niegdys bowiem byly one ~ jako mojry, Ananke. 2 za- strzedeniami jako Nemezis, dajmonion, Tyche, péénie) jako Heimarmene* i fatum - oficjalnie 1 zdecydowanie josem: potem zas — Jak sie wydaje — przestaly nim byé Droga prowadzi od fatun do faktu, od zrzadzenia do grobienia, Niemlecki wyraz Schicksal" — los ~ jest poiny. pojawia sie w wiekw XVIL. Schicksal oraz jego greckie | lacitiskie poprzedniki slowne” wyrazaja to, co nieuchronnie Konieczne, zrzadzone, fatum: nazywaja to, czego nle mozna wlasnie wybraé, zrobié lub zrobid ina- czej. a co wderza w czlowieka, obezwiadnia go. prze- mognie nad nim zapanowuje. Jest to nie tylko cos nie- oczekiwanego i naglego: clos losu. ale tez wlasnie to. co kagdemu zyciti i na cale 2ycie jest wyznaczone i co miu przypada w udeiale: los, uczestniczenie w Zyciu. Moira laczy si¢ 2 meros: czesciq: nikt nie preezywa wszystkiego, juz chocby dlatego. ge umiera. Zaden tez los — jak sie zdaje ~ nie jest réwny innemu losowk sa wszakze losy, ktére przedywaja wszyscy: np. narodziny i Smieré, Los Igezy: los izoluje. Istileja losy zbiorowe: potop. wszyscy sie topia. [stnicja losy indywidualne: potop. Noe przegywa. Losy naznaczaja: w skrajnym praypadku przez zewnetrzne okaleczenie Inb wewnetr2- he znieprawienie jednostki, ktére ja skazuje na samo- tnosé. badé pragz napietnowanie calego rodu. Praykla- dem jest klatwarraucona na Atrydéw lub — by nle méwié Tiisimarmene = prmmicaenie, bagink prewmacaa, pojeete lunwaraone pra Mozalw joiskieh, ojala gies mityratytn Ma Fom,cprayp rel vitor arts Seldeksal. we: Deniseches Wirestael. hesg. von dacub vod, Wilhelm Grimm, Hel 8.. Leip 1893, sap. 2659 0, aon, avluszree nit. Heinamicne WW. Guneted, We Pralys Reatencyelopritie dev Classichen Atertansiniesenseligit. leg. VOR . Wiese, He, 7, Stustgirt 1972, sp. 2803- 45- araykeul Bot Wek tnamvene} [Nein Otte Selaiklery we Resllikom fir Aue mudd Cri Stentunn fad, 7. Aion Tren,a Konze moc prasanacecnicce {tu tylko calkiem serio ~ los owe| rodziny. w ktérej. 2god- hie z ustaleniaml pewnego roztargnionego uczonego, przez cale poktolenia skaza dzledziezna byla bezdziet nosé. Losy wyrdzniaja, mowiac modnie: kreuja tozsa- mosei: czynia to réwniez tain, gdzie nie chodzi ani o nadiniar lask fortuny. ani o wielkie nieszczesne prec- znaczenie. Zreszta trzeba swéj los ujinowaé we wlasne rece, bo wtedy ~ co moiliwe — przeciwuosel nie potraf nas zméc: fatum wymaga dopelnienia przez virlus"; uzeba widzied, .w jaki spossb ida w parze zasluga i szezgscie", oraz wina i nieszczese zrzadzenie losu, Ale zasiuga | wina: one saine moga byé ze swe) strony szezesciem lub nieszczesciem, a wige losem, Takze | w tym prypadku — podobnie jak w przypadku kazdego Jatum ~ chodzi o 2 géry okreslona koniecznosé, to, 2 nikt nie moze mieé wplywu na te czynniki, ktdre de- cyduja o tym, czym kaddy jest ico sig z nim dzieje Wszystko to = w ogéinyin zarysie = jest losei ale wszystko to ~ jak sie wydaje — jest r6wniez przeszloscia, Los nie jest juz up to date: stal sig antykwaryceny: jest powodem przyplywow nostalgii | temtatem finansowa nych przez fundacje sympozjow. Dzis kazly zyje swyin 2yciein samodzielnie: sain jest anyzezyana: sain jest ko bieta: sain jest deiceki We wychowane antyautorytarnie, najlepie) juz od stadiun prenatalne- g0. Ludzie ~ dzigki samookresleniu ~ saint ksztaltuja 1 tworza warunki swego Zycia: los ~ jak sie wydaje - nie mote temu zaradzié, Jest to przejaw nowoczesne} emancypagji od lost: .Ludie ~ pisze Marks ~ sami tw ¥2q swoja historig™; Swiat historii ~ jak powiada pewien Ktore a "Yor, Michiel Landownn, Virus set Fat. ow: we, Pharaiae lund Aastioonnie, E, Reinhart, Mciertlast 1903.8. 13t=1o%, too de Kine Lane ir clas Schicksal. Ww: Wee, Bass Ende eles faves Aunlyropolenische Skizaen. Suatigis! STI. s. 208-214 2 siohaann Wollgnge Gave. Faust H, ¥. 306 [04 ws Werke Hae Ausgabe in 14 Bein. 1. 3, Bitinehi "1976. a. 138 6" pol skich Mumacaentieds brat witcha nosed oe lemmasty heataainen Lanhote thenuparte. is. Diels. 1. 8. KIW. Warsinven 1664s. 125, Konic mocy prsutonsceen ee? a wezesny fichteanista. mianowiete Novalis’ ~ jest .faktu- ra. W dobie wspélezesnej jest to namacaltic Jawne ayjeny w Swiecle istnicjacych { prayszlyeh artelaktow, 10. €0 jest, jest zrobione: to zag, czego sie jessese nie zrobilo. Jest juz, lub wirdtee bedzie. wykonaine, Te czym nie mozna rozporzadzac, do czego zadne spraw stwvo nile ina dastepu, preestalo istniee: to. co nie daje Sig odinienié. Juz ~ chyba ~ wyczerpalo swe sily. lex dobieg! kresu. Dotyezy to réwniez nowoczesiiyc ne. iniastek lost; najwyraénie} traca na atrakeyjnodel na zee pro lub contra. Determinizmei nikt sig jud chyba tle etnocjonuje. Spenglerowskie rozrdznlenie -zasady przycaynowosci i idel preeznaczentia™ Jest - jak sig voy, Gale ~ brzestarzalg subtelnosciq i niczenii nie siudy, Pecagogiczno-psychologieany ajenseuitzin™ jest ~ jak sie wydaie. 1 podkresiam: jak sig wydlaje ~ stanowiskion Spozniouyin. Szondiego Schicksatsanalyse" byla 2as we hajlepszyin praypaditi ~ potyezka w lazie odwrotu, Na femat losu nie preychodzi nam nic wigce} do glows oza tytn. #¢ — bez lub ze .studium wstepnymn saben, Zowania: lesu™! ~ saint go tworeymy. Pannjaca opinia bowie ~ panujaea w tym sensie, 2 katdy. hto wystes Pie precciw nie). mialby a priori obowiazeh preedstes Wienla dowodu, a ponadto zweécone pracciwke soho bizypuszczenie, 4 reece jest watpliwa inoralnie lub nic do auiesienia ~ ta pantijaca opinia zatem jest tales Wszystko Jest wykonaine, wszystko pozostaje do dys, pozyeji. wszystko mozna i nalezy zmienie. zinlana cog seen Ne Des Alyce eatin (1708/1700), Sete, Bie race Peketrich von Ihutentenys, Ise. von Paul Rieko wore ‘tnd Samuel, Bal 3, W. Kobiluinaniet, Stuthenet “1660. sas pisenkl Shendit, Der Uotenguny less Aberdeen {BTL Oe Minchin 1972, 3, 152 1 aie In fs Gees eek, Venema edie mal etuny 2a eM er peda Bbtusnse ITU Staheah TOT ne LAvald Sond, setackestsvmmtyse {load}, Sebweine ne Basel “1048, . 41 {igi Sonnemann, Newatne: Authopotegie, Vorsatien suns beavage thn Schickaty, Hest 1960,n Koniee mucy precxnacenta? Jest zawsze ulepszeniem. Emancypacyjna Mlozofia dzie- jéw proklamuje to en gros, psychoanaliza za odkrywa = patreac na jednostki i grupy - en detail. Tomasz Mann - take on, juz on -w swej drugie) pod wegledem pi¢knosci mowie na czesé Freuda przypomina Freudo- wskie sformulowanic. ze .dawca wszystkich rzeczy da- nych mieszka w nas samych”, oraz cytuje adante Jun- @. w Ktérym ten .demaskuje «preydarzanie sig Jako robienie"; nawet to, co w nas rzekomno uderza jako traf, jest nicjawnle naszym wlasnym dzielem, zamasko wanym artefaktem. Los to nicswiadome sprawstwo. ‘Tym samym chybia - jak sig wydaje - pretendowanic pojecia losu i jego wariantéw do statusu powaznej ka- tegorii rzeezywistosci. W kaidym razie tam. gezie nie do- konano progresywnych porzadkéw. pozostaly tylko poroz rzucane szczatki losu jako kamienie obrazy: po ezesci 2 wabikiem kuriozainosei: jako .zlosliwosé rzvezy mar twych” i .atrakcyjnosé tego, co wzgledne™: po ezesct wspélbremiace zlein wspéiezesnyeh dziej6w lub swiato- wosciq: jako .wiara w przeznaczenie” .sprzysi¢zonych wspélnot lost” Iub jako to, co wlasnie Jest a la mode szykowne w réénych eleganckich sferach «radical chic» Ogéinie jednak obowigauje zasada: w wyniku 2wycieskie- go pochodu optyki modliwosei zinleniania 1 wytwarzania (Machens} rzeczywistosé traci charakter fatum. Z tych wiee przyczyn fatum emigrujé do schroniska dia losu: do sztuki. Los staje si¢ Kategoria preydatna westetyce tragedil®. Wydajny jest Wallenstein: .ww twé} Phyo Mann, Freel rd ie Zukunft (1886), we Werke. Sein hod eden sar Lituantue, Kent ne Ptosoptie, Bd 2, Pranktuel/M 1960, s. 222. 221; por. s. 219-291 Friedrich Theador Visehe schaft (1879), Stutigaet-Leipaig-erh Scholz, Der Zufall, ene Vorforin des des feligvon), Statigart 1924. Fee Wott. Rati chic w/t Mu Maw bet der Wohlfuhresbenerte (1979). Hambairg 1972, swlsiee x, 3 0 Pe ecpmvsenetywne w fyi hontehseckes Pricrieh Wilken Joseph Schelling. Philosaphisele Briefe fibee Dogunatisnns amc Kritiisras| ‘Auch Biuer, Biv Retsebakernn ‘Wien 1891, 5. 24 m2 W. von. hefeals (Die Avrietungskeralt Koniee moey prorznnexenta? cy esl oa guiaedy tego lou". Neo pn : Ze ojaly sie dramaty sents wokot apdatsch tear Vance (Ahnu oe tage les, Los te es prem ak leant: te praypomng Gosthege masks tat tae od siebie nie uda ci sie uciec™”; lub Hélderlina: An die Parzen. Huperons Stickststed,'s wee Bee Reman’ Dae Sohcksal seat den fobel bel al gieth: Foe beraehebel aloes ieee stich réwno". Praybiera te? postaé quasi-muzyczna “Ore pita los do bran More te noe as dneeasie nabais etrego posmnae pete soe syiion lose" prcchotei do open F'Potga te do operet Mose. milose jor evege en eae Ksalamaeht Wie: popeinans lad sakes te patomiast w Wykladach o esteiyce. tlum, Janusz Grabowski | Adem Hamburg *1961. " J '® Friedrich Schillge. Die Piccolomint (1799), Il, 6. w: Stimtliche Wien 11934), 5. 434 n, Por. na temat eréwnanta poptzez los | rwnosel Jes destinées humaines (1808), t. 1, Paris *1818, s. 29: -Rodzaj lu. eo do redzaju sq soble réwal’ 7 eTKonice oer pre wiscie ~ .potega niebios” (Himmelsmachth: ale - Strau8 tu, Bayon eygariski tam — .potega losu” moglaby tez Ujsé, i to nie tylko 2 uwagi na rytm: los okazuje sig bowiem szezegélnie szlagierotwérezy. Zaden dostawea hitéw nile obywa sie bez losu: Z Love Story laczy sig «melodia losu; 248 .Mezezyzna wraca do domu... gwiaz- dom opowiedziat swéj los... stal nad otchlania ezasu... szc2escie i b6l juz mu zsyla los": Spiewa na Polydorze = Prey! da fy, co aamnlaat wiinyé w gwiandy. wie eraz w gwiazdki. To plodny. interesujacy temat: Helmarmene ed Zenona do Heino. Podsumowulae = na- wet jesli sq to tylko aluzje i gdyby mozna sig spieraé, czy wszystko sig tu zgadza ~ wiadomo, co chee powie- dzieé: Uchodzae 2 odfatalizowane) raeczywistoscl. ktéra ofiejainie staje sig czym$ roblonym, los chron! sie w sfere tego co estetyczne. w banat { trywianosé, a na koniec w banalna i trywialna produkcje estetyezna: w nerTa historia depotenclalizaci lost, ktra sly koicy w ten sposdb. zaczyna sig - jesli sig nic myly ~ od antyfatalizmu chrzeseljatistwa. Tam, gd Sni of cowie Kosciola wystepuja w swych pisinach contra fa. tum” 4 .eontra mathematicos” ~ a wige pracelw astvolo- go, wesonym przepontadacson nt, pinszoplno, 1m problemen staje sig wolnosé woll: gjeowie wnosza, Spreeciw wobec Jatum Jako wykigtu In ethos, Ruecay- wisty problem zasadniczy jest wszakée taki: Fatu jest koniurencyjne wobec wszechmocy Boga. My, chrzesci- janie, pisze Tacjan, -eyiupyerys rojey cevorepot, wyHo- simy sie ponad Heiinarmene i zamiast blednych gwiazd znamy ike Jedynego Pana, Ktary nigdy nie bladat * Trreddy Quinn), Bit Maun kefert hein, Text und Musik von 78 por. art. Falun, w: Revllexikon Jor Anite und Christentarn et Ta an. Oratio ad Grecost 9.5: nie mogy Uataj unin 5 Kontee moey pravznucente? 8 wszechmocnego Boga. Nawet wrébel nie spadnie z da- chu, Jesli on tego nie zechee. Ponad i pooa wazelkim drobiazgiem jest on zarazem wszechwladnym i wazech. wiedzacym stemikiem, poniewae jest absolutna odpo. Wiedzia na absolutne pytanie o poceatek: Diaczego w ogsle cos Jest. a nie racze) nic? To, co od Boga rozne = €0 nie moze Istnieé samo z siebie ~ to. co kontyn. gentne ~ istnicje dlatego. ze Bég tego chee, poniewas on je 2 niczego poczyna i robi, tzn. stwarza i utrzymuje Je per coneursum Dei et per creationem eontinuam. To, co wezesnie) bylo bezsilnyn pytaniein do losu ~ dla, czego spotyka to wiasnic mnie, nas, jego. ja, ich? Pytaniem tak zwanego dzis .panowania nad kontyn: Beneja"™ ~ zostaje bibliinie i chraeseijatisko oraz teolo. gicanic 1 metafizycznic przelicytowane przez absolutne Pytanie © poczaiek, na ktdre Béy stanowi absolutng edpowiedé: wszechmocny Stwérea ~ i nikt poca nimn — fob! wszystko § weaystitim kieruje, To powolanie sig na Boga ~ na kontyngentny charakter stworzenia i wszech. moe Boda ~ kladzie kres karierze fatum: jedyny wezech. mocny Bog jest koticem losu.’ Nowoczesny swiat nato. Inlast ~ jak sie wydaje — tylko realizuje ten juz w istecte wezesniej ustanowiony koniee lost 2. Koniee Boga: dla ludzi praymus iworzenia Bog - Bég Biblit: Bég Abrahama. Izaaka j Jakuba. Bog. Ktéry stal sig Bogie filozoféw 1 uczonych, ten Bog jest Koricem losu. Co ma oznaczaé ~ jesli to prawda ~ Koniee Boga? Korsec Boga ~ tym sformulowaniem po- woluje sig na wrazenie, ktére, Jak sig adaje, Jest w dutze} edlauyzuaea: wezvchmocna opatranosé Bog pracstije bye wiedy hexachs fata, glyz Jes ono uvezeine 1 lalszywe lub niewinieer, okresienic Boskie) optranosei: nowovarsng wyklalie due Reaene Guarani, Woinose, Iasies, fos, thu. sanuise Bronowice, wr ones gasdw nowozutnyeh. Suit 1 oxen, thm, Zofia Wiolkowa, Meree Turgyic, J. Bronowicg. Znak, Krakow 1969. 8. 419-42 Por. main, Hermann Litbbe. Portschi ule Ortentisrungeprob fon, eetwurg 1973, zavasiczea 8.176 teoniee uney precanmezenia’? 76 woluje si¢ tutaj réwniez na banyehs a loge. dd ; ree ens al ty nate Po -Bog umarl**, Prayezyna Smierci Boga - ee Ne: des, undo tur (Shoo ij Be sha resi w ten sposéb wolnosé robienia i wolnosé ku ae TE prey Nth, in. ws Wiebe mio Ham Leopold wana (906. 1907, = 1 pale race Zevratuesstet sa, Wansee {906= 1607. =. 13K: Code, Tk rar Zama ec le tsi ll ng ta. Waka Bera, Keak ree 20 mie ype Io al canton prays Bog 2a lace Oeing Hanon: Mec ned Rech et has eon Ag we “Phitawophisches slahrinich” 82 (1973), 8. 29: por. s. 28-31 Konice mocy prreanaczenve? ” terphilosophie; w obliczu korupeji stworzenia Schellin giariska filozofezna idea z okresu Wellalter, .idea kontrakeji Boga” jest obietnica - tak sadzi Habermas teodycei: do tego, ze .éwiat wymknal sie Bogu z rak. Swiat. ktérego historia” wlasnie z tej przyczyny ,zostala przekazana sodwrotnosci Boga». tj. uspolecznione} ludz- koset", do tego dochodzi ~ méwi Habermas, twierdzac, te méwi to Schelling ~ przez .wycofanic sie Boga w glab siebic” | .w przeszlosé; przez to wycofanie sie Bég za. wierza historig ludzkiej wolnosei: jego dymisja czynl go, by tak rec, inicjatorem lewicy Heglowskie} | postednim protektorem takée jeszeze Ktytyczne} Teoril. To samo — Jak mi sig wycaje ~ mana mysli germanistyczno.teolo- gicena socjolo#ka Dorothee Sélle: Ateistycznie wierzac w Boga” je) .teologia po smierei Boga” traltuje o ustapieniu Boga: traktuje © .Bogu bezsilnyin w swiecie”, Bogtt _po- trzcbujacym pomocy” najpierw ze strony Chrystusa, kiGry reprezentuje ,niieobecnego Boga’, a potem ze strony Inde Ktotzy jako namiestniey tego -namiestnika” — na to prze. lez wychodai ~ sami dzialaja w miejsce Boga". Suniere Boga zmusza ludl, by sami tworzyli swoje rzecay. Tale méwi ~ i teraz wytnienie metafizyka, ktéry weale nic chee nim byé ~ preethumaczony na je2yl teologi) Heidegger Kiedy bycie - .bycie” zas to pseudonim Boga ~ uchyla sig od bycia w dzigjach, wydaje Swiat metatizyezne) logiee uprzedmiotowienia. woli mocy, technice; poniewaz bycie

You might also like

• List o Humanizmie Heidegger

  

  Document52 pages

  List o Humanizmie Heidegger

  Piotr

  100% (1)
• Wirpsza Witold - Nowy Podręcznik Wydajnego Zażywania Narkotyków

  

  Document56 pages

  Wirpsza Witold - Nowy Podręcznik Wydajnego Zażywania Narkotyków

  Piotr

  No ratings yet
• Dworkin Odwrotna Dyskryminacja

  

  Document1 page

  Dworkin Odwrotna Dyskryminacja

  Piotr

  No ratings yet
• • Magazines
  • Podcasts
  • Sheet music
• E. Cassirer, Esej o Człowieku

  

  Document24 pages

  E. Cassirer, Esej o Człowieku

  Piotr

  No ratings yet
• P. Ricoeur, Religia, Ateizm, Wiara

  

  Document15 pages

  P. Ricoeur, Religia, Ateizm, Wiara

  Piotr

  No ratings yet
• J. P. Sartre, Szkic o Teorii Emocji

  

  Document21 pages

  J. P. Sartre, Szkic o Teorii Emocji

  Piotr

  No ratings yet