LÉXICO DE ‘FAMILIA ROMANA’ LLPSI (capitula I-XVII)
GRAMÁTICA SUSTANTIVOS ADJS., PRON. y NUM. VERBOS PARTÍCULAS
CAPITVLVM I fluvius magnus est, sunt in īnsula parvus et oppidum Graecus sed * grammatica ōceanus Rōmānus nōn * singulāris imperium Latīnus quoque * plūrālis -ne? prōvincia multī ubi? ·········· numerus paucī num? littera ūnus (nominativo singular vocābulum y plural) duo capitulum trēs syllaba sex exemplum mīlle pēnsum prīmus secundus tertius quid?
CAPITVLVM II vir antīquus -que
fēmina novus puer cēterī * genetīvus puella meus * masculīnum familia tuus * fēminīnum pater quis?, quae?, quī?, * neutrum māter cuius? fīlius ·········· quot? fīlia (masculino, femenino līberī centum y neutro) servus duae ancilla tria (genitivo) dominus (interrogativos) domina liber titulus pāgina
CAPITVLVM III scaena laetus cantat neque
persōna īrātus pulsat iam mamma probus plōrat cūr? * nōminātīvus improbus rīdet quia * accūsātivus videt ō! * verbum mē, tē vocat hīc eum, eam ·········· venit quī, quae interrogat (nominativo y quem, quam respondet acusativo) dormit (verbos transitivos, 3ª audit pers. sg. y pl.) verberat
CAPITVLVM IV sacculus vacuus habet rūrsus
pecūnia bonus numerat tantum nummus nūllus adest salvē * vocātivus mēnsa suus abest * imperātivus baculum is, eius salūtat * indicātivus quod tacet quattuor accūsat ·········· quīnque pōnit (vocativo) septem sūmit (imperativo singular) octō discēdit novem imperat (numerales cardinales) decem pāret
CAPITVLVM V vīlla pulcher habitat cum
hortus foedus amat sine rosa sōlus carpit ab * ablātivus līlium dēlectat ex is, ea, id nāsus agit etiam ·········· ōstium (pron. is, ea, id) fenestra ātrium (prep. de abl.) impluvium (acusativo y ablativo) aqua (imperativo plural) peristylum cubiculum CAPITVLVM VI via longus portat procul ab (ā) mūrus malus ambulat inter prope porta fessus vehit circum * praepositiō lectīca timet * locātivus duodecim ad saccus intrat ante * āctīvum umerus post * passīvum it, eunt apud amica ·········· amīcus per inimīcus nam (prep. de acus.) equus itaque autem (compl. de lugar, unde? locativo) quō? (voz pasiva) tam quam CAPITVLVM VII oculus fōrmōsus exspectat immō lacrima plēnus tenet nōnne? speculum hic, haec, hoc lacrimat et... et * dativus ōstiārius aperit neque... neque mālum sē claudit sōlum ·········· pirum vertit illīc (dativo) ōsculum terget ē advenit (pron. hic, haec, hoc) inest (prep. in + acus./abl.) dat (imperativo: es, este; adit salvē, salvēte) currit exit CAPITVLVM VIII taberna pecūniōsus vēndit satis gemma gemmātus cōnsistit nimis margarīta medius emit aut * prōnōmen tabernārius quārtus aspicit ·········· ōrnāmentum vīgintī abit ānulus octōgintā accipit (pronombres demos- līnea nōnāgintā ōrnat trativos: is; hic; ille digitus clāmat pr. interrogativo: quis collum alius, alia, aliud mōnstrat pr. relativo: quī; pretium ille, illa, illud ostendit pr. indefinido: alius) sēstertius tantus cōnstat quantus convenit CAPITVLVM IX campus niger bibit procul pāstor albus lūcet suprā canis petit sub ūndēcentum * dēclīnat ovis dūcit dum * dēclīnātiō cibus ipse, ipsa, ipsum iacet ut herba relinquit ·········· rīvus lātrat (3ª declinación m. y f. pānis errat tema en -i y tema en mōns quaerit -cons.) vallis reperit collis ululat (pronombre ipse) arbor bālat silva accurrit lupus impōnit sōl ēst, edunt caelum terra nūbēs umbra vestīgium timor dēns clāmor modus
CAPITVLVM X asinus ferus capere cum
leō vīvus volāre quod bēstia mortuus natāre enim * īnfīnītīvus homō perterritus movēre ergō fera crassus facere ·········· avis vīvere tenuis (3ª declinación m. f. y piscis spīrāre n.: temas en nasal y aquila nēmō parere temas en dental) āēr lūdere āla canere (infinitivo) pēs audēre (acus.+ infinitivo con cauda occultāre verbos de percepción) petasus ascendere deus sustinēre (cum temporal, quod mercātor cadere causal) nūntius potest, possunt mare vult, volunt flūmen necesse est anima pulmō animal nīdus rāmus folium ōvum pullus pila vōx lectus
CAPITVLVM XI corpus hūmānus fluere bene
membrum stultus sānāre male bracchium ruber sedēre modo (3ª declinación: crūs sānus stāre super manus aeger tangere īnfrā neutros) caput arcessere dē noster (vbo. posse + infinitivo) auris iubēre atque (acus.+ infinitivo con ōs revenīre nec verbos de ‘decir’, capillus aegrōtāre ‘pensar’, ‘sentir’) frōns dīcere gena spectāre cerebrum dolēre labrum appōnere lingua sentīre pectus horrēre cor palpitāre sanguis putāre vēna gaudēre color dētergēre iecur posse venter viscera medicus pōculum culter
CAPITVLVM XII frāter barbarus ferre contrā
soror altus pugnāre ac nōmen lātus incolere * adiectīvum praenōmen armātus dīvidere * comparātīvus cognōmen oppugnāre tristīs avunculus metuere ·········· brevis mīles mīlitāre gravis (4ª declinación) scūtum dēfendere levis gladius iacere (adjetivos: 1ª y 2ª fortis pīlum expugnāre decl.; adj. 3ª decl.) arma vester fugere (comparativo) arcus mīlia sagitta (dat. posesivo + esse) pugnus hasta pedes eques pars fīnis patria hostis bellum exercitus dux castra passus fossa vāllum equitātus impetus metus versus
CAPITVLVM XIII annus postrēmus nōmināre vel
mēnsis dīmidius illūstrāre tunc diēs aequus incipere nunc * superlātīvus saeculum clārus operīre igitur tempus tōtus velle item faciēs obscūrus quandō? ·········· erat, erant māne exiguus (5ª declinación) vesper calidus (superlativo) nox frīgidus initium indēclīnābilis (imperfecto de esse) hōra ūndecim (numerales cardinales y merīdiēs trīgintā ordinales) lūna sexāgintā stēlla (calendario romano) lūx ducentī trecentī (abl. y acus. de tiempo) fōrma quīntus kalendae (nom. + infinitivo con īdūs sextus dīcitur) septimus nōnae octāvus aequinoctium nōnus aestās decimus hiems ūndecimus vēr duodecimus autumnus imber nix lacus glaciēs urbs
CAPITVLVM XIV gallus apertus cubāre quōmodo
vestīmentum clausus vigilāre hodiē tunica sordidus valēre adhūc * participium toga pūrus excitāre prīmum calceus nūdus surgere deinde ·········· parentēs togātus afferre praeter (5ª declinación: rēs) tabula dexter lavāre an stilus sinister mergere valē (participio de presente: rēgula omnis solēre -ns, -ntis) rēs frīgēre uterque (pronombres: uter?, neuter poscere neuter, alter, uterque) alter vestīre uter? induere mihi, mēcum gerere tibi, tēcum inquit sēcum nihil
CAPITVLVM XV lūdus sevērus pūnīre nōndum
magister tacitus cōnsīdere statim discipulus vērus exclāmāre tum (personas verbales en virga posterior dēsinere quid? activa) sella īnferior redīre domī iānua prior reddere antequam (pronombres vērum recitāre at personales) ego tergum tū licēre sī (conjunciones: sī, malum nōs sum, es, est nisi nisi, antequam) lectulus vōs sumus, estis, sunt