You are on page 1of 17

Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga

(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,


प्रभाि) Mala

अगरु - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Karnaroga, 1) Hikka Shvasa: Agaru churna with Madhu
- Tikshna, Laghu, Snigdha Netraroga, Kustha, 2) Kasa: Agaru churna with Madhu
- Katu Kasa, Shvasa, Hikka, 3) Lavana Meha: Kvatha from Patha and Agaru
- Ushna Shotha, Tvak vikara 4) Shotha: Lepa of Chanda and Agaru
--
अग्निमन्थ - Katu, Tikta, Kashaya, Vata-Kapha hara Pandu, Agnimandya, 1) Vasameha: Agnimantha Kashaya
Madhura Vibandha, Jvara, 2) Granthi visarpa: Paste from leaves of
- Laghu, Ruksha Arshas, Adhmana, Agnimantha and Vamsha
- Katu Kasa, Shvasa, 3) Shitapitta, Udara: Churna of Agnimantha with
- Ushna Vatavyadhi, Aruchi, Ghrita, cures within 7 days.
-- Shotha, Rapktapitta

अग्निफेन Niryasa: Niryasa is Niryasa: 1) Daruna: Paste from Ahiphena beeja, Dugdha
- Tikta Kaphahara, Anidra, Atisara, applied over scalp will destroy dandruff.
- Ruksha, Ushna Dhatushoshaka, Shoola, Kasa
- Katu Stambhaka, 2) Atisara: Ahiphena mixed with Kupilu tvak and
- Ushna Svedajanaka Beeja: Madhu.
-- Karshya, Durbalya,
Beeja: Beeja is Pittahara, Daruna
- Madhura, Kashaya Dhatuvardhaka
- Guru
- Madhura
- Sheeta
--
आमलकी - Amlapradhana, Vata-Pitta-Kapha Rasayana, Prameha, 1) Prameha: Fresh Amalaki juice mixed with
Pancharasa (except hara Jvara, Raktapitta, Haridra taken everday
lavana) Panduroga, Kamala, 2) Jvara: Amalaki svarasa with Ghrita & Sharkara
- Ruksha, Laghu, Sara Shukradurbalya, 3) Pandu: Amalaki churna with Madhu
- Madhura Daha, Chardi, 4) Kasa: Amalaki churna boiled with dugdha and
- Sheeta Bhagna, Shopha, taken with Ghrita
-- Keshavikara 5) Vatarakta: Kashaya of Amalaki and Haridra

अपामागग Panchanga: Panchanga is Agnimandya, 1) Raktarsha: Apamarga beeja with rice water
- Tikta, Katu Vata-Kapha hara Adhmana, Arshas, 2) Visuchika: Kalka of Apamarga moola with jala
- Sara, Tikshna Apachi, Chardi, 3) Nadivrna: Oil of Apamarga phala with gomutra
- Ushna Phala is Vatakara Hriruja, Udara, 4) Atyagni: Apamarga beeja
- Katu Udarashoola, Dadru, 5) Shastrakshata (Wound): Kalka of Apamarga
-- Kandu, Shiroroga, patra
Phala: Krimi
- Madhura
- Ruksha
- Madhura
- Sheeta
--
आरग्वध - Madhura, Tikta Vata-Pitta Phala: 1) Prameha: Aragvadha Kashaya for Haridra
- Guru, Snigdha shamaka Jvara, Hridroga, meha
- Madhura Raktapitta, Kustha, 2) Amavata: Aragvadha Patra are fried with
- Sheeta Pitta-Kapha Krimi, Prameha, mustard oil. It is chewed after dinner.
-- samshodhaka Mutrakrcchra, 3) Kalka of Aragvadha Patra and Shleshmataka
because of Gulma, Udara Tvak is mixed with ghrita.
Sramshana
(purgative) Patra: Medoroga
property
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

आर्द्गक - Ardraka: Vata-Kapha hara Ajirna, Agnimandya, 1) Agnimandya: A piece of Ardraka with pinch of
शुण्ठी - Katu Amavata, Chardi, Saindhava Lavana before intake of food.
- Tikshna, Guru Shoola, Shvasa, Kasa, Or Shunthi and Haritaki churna in equal quantity
- Katu Hridroga, Shleepada, with Guda or Saindhava Lavana.
- Ushna Ardraka is Shotha, Anaha, 2) Aruchi: Keeping luke warm ginger juice and
-- contraindicated in: Udara, Vibandha Saindhava Lavan in mouth
Shunthi: Kustha, Pandu, 3) Shitapitta / Agnimandya: Ardraka svarasa with
- Katu Mutrakrcchra, Purana Guda.
- Laghu raktapitta, Jvara, 4) Shirashoola: Nasya of Guda and Shunthi Kalka.
- Madhura Daha, Grishma 5) Visuchika / Chardi: Kvatha from Shunthi and
- Ushna and Sharada Ritu Bilva.
--
अर्ुगन - Kashaya Pitta-Kapha hara Hridroga, Medoroga, 1) Hridroga: Arjuna and Godhuma are mixed
- Laghu, Ruksha Prameha, Trsna, Arti, together and cooked with Taila, Grhita, Guda and
- Katu Medohara, Bhagna, Urakshata, Dugdha.
- Sheeta Asthisandhanaka Kshaya, Raktapitta 2) Shukrameha: Kvatha of Arjuna
- Hridya 3) Tvak roga: Kalka from Arjuna Tvak and Madhu
अकग द्वय Moola: Vata-Kapha hara Moola: Kustha, 1) Tvak Roga: Application of Taila prepared from
- Katu, Tikta Kandu, Visha, Pliha Arka, Manashila and Maricha.
- Laghu, Ruksha, Tikshna vriddhi, Gulma, 2) Vrna: Arka leaves are used to cover the wound
- Katu Arshas, Udara, Krimi 3) Danta Krimi: Latex of Saptaparna and Arka is
- Ushna used to fill teeth.
-- Puspa: Klaibya, Kasa, 4) Urustambha: Arka Churna and Ashvagandha
Ksheera: Kustha, Krimi, Churna are mixed and rubbed over thigh.
- Tikta, Lavana Raktapitta, Gulma,
- Ushna, Snigdha Shotha
- Katu
- Ushna Ksheera: Kustha,
-- Gulma, Udara
Puspa:
- Madhura, Tikta Patra: Tvak roga,
- Laghu Gulma, Arshas,
- Katu Shvasa, Krimi, Pliha
- Ushna vriddhi, Yakrutroga
--
अश्वगन्धः - Tikta, Kashaya Vata-Kapha hara Kshaya, Vatavyadhi, 1) Rasayana: Ashvagandha taken with Dugdha or
- Laghu, Snigdha Shukra vardhaka Klaivya, Shvitra, Ghrita or Taila or Ushnodaka for 15 days, acts as
- Madhura Shotha, Visha, Vrna, Rasayana and increases weight.
- Ushna Kasa, Shopha, Kandu, 2) Shvasa: Kshara of Ashvagandha with Madhu
-- Krimi, Shvasa 3) Nidranasha: Ashvagandha Churna with Sugar
and Ghrita.
अशोक - Kashaya, Tikta Pitta-Kapha hara Pradara, Trsna, Daha, 1) Vatavyadhi: Ashoka Ghrita
- Laghu, Ruksha Krimi, Yonivyapat, 2) Pradara: Ashoka Tvak Kvatha with cold milk
- Katu Vrna, Visharoga, 3) Ashmari / Mutrakrcchra: Ashoka Beeja Churna
- Sheeta Shosha, Apachi, with water
-- Arshas, Vaivarnya,
Gulma, Udarashoola,
Adhmana, Ashmari
अग्निग्निष - Katu, Tikta Pitta-Kapha hara Atisara, Agnimandya, 1) Kasa: Ativisha Kanda Churna with Madhu
- Laghu, Ruksha Ajirna, Jvara, Kasa, 2) Grahani / Ama: Kvatha prepared from
- Katu Chardi, Krimi, Ativisha, Shunthi and Musta
- Ushna Balaroga, Visharoga
- Vishahara
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

बाकुची - Tikta, Madhura Pitta-Kapha hara Beeja: 1) Shvitra: Kvatha prepared from Bakuchi, Dhatri
- Ruksha, Sara, Laghu Shvitra, Kustha, and Khadhira sara
- Katu Meha, Jvara, Krimi, 2) Kustha: Udvartana with powder prepared
- Sheeta Shvasa, Kasa, Visha, from Bakuchi and Shunthi
-- Kandu 3) Pravahika: Bakuchi Patra is processed with
Dadhi and Dadima, consumed with Shali and
Phala: Ghrita
Kustha, Kesha vikara,
Tvak roga, Krimi,
Shvasa, Kasa, Shotha

बलाद्वयम् - Madhura Vata-Pitta hara Vatavyadhi, Karshya, 1) Vatavyadhi: Bala Taila


- Snigdha, Guru Dourbalya, Kshaya, 2) Vatarakta: Bala taila for Snana, Bast, Bhojana
- Madhura Raktapitta, 3) Shleepada: Dugdha processed with
A) बला - Sheeta Vatarakta, Baladvayam (Bala and Atibala), to be taken in the
-- Mutratisara, morning
Mutrakrcchra, Jvara

B) अग्निबला - Madhura Vata-Pitta hara Dourbalya, 1) Mutrakrcchra: Kashaya prepared from Atibala
- Snigdha, Laghu, Picchila Vatavyadhi, Moola
- Madhura Vatarakta, Kshata, 2) Raktapradara: Sukshma Churna prepared from
- Sheeta Prameha, Raktapitta, Bala and Atibala taken with Sharkara and Madhu
-- Krimi, Daha, Trsna, 3) Rasayana: Atibala is used as a Rasayana.
Visha, Chardi,
Raktapradara,
Mutrakrcchra

भल्लािक - Katu, Madhura Vata-Kapha hara Arshas, Kustha, 1) Arshas: Takra processed with Bhallataka
- Laghu, Snigdha, Tikshna Grahani, Gulma, 2) Krimi: Bhallataka Taila as Abhyanthara Sneha
- Madhura Shopha, Anaha, or as Basti
- Ushna Jvara, Krimi, 3) Kustha: Ghrita processed with Bhallataka,
-- Agnimandya, Shvitra Triphala and Nimba

भार्ङ्गी - Katu, Tikta, Kashaya Vata-Kapha hara Shvasa, Kasa, Pinasa, 1) Shvasa: Bharngi Kalka prepared with Ghrita
- Ruksha, Laghu Aruchi, Agnimandya, and Madhu should be given for licking.
- Katu Gulma, Shotha, Jvara, 2) Madatyaya (Alcoholism): Decoction prepared
- Ushna Rajayakshma, Vrna, from Bharngi is used to take bath.
-- Krimi, Arshas

भृर्ङ्गरार् - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Kesha vikara, Kustha, 1) Palitya (Hair fall): Taila prepared from
- Laghu, Ruksha Krimi, Shvasa, Kasa, Markava, Madhuka and Dugda is used for Nasya.
- Katu Shotha, Amadosha, 2) Drishti Prasadanartha (to improve vision): Tila
- Ushna Pandu, Dantaroga, Taila and Aksha is processed with Bhringa
-- Netra vikara, Svarasa and Asana Kvatha and used for Nasya.
Hridroga, Visha 3) Suryavarta (Headache): Bhringaraja Rasa
mixed with equal quantity of Goat Milk is kept in
sunlight and should be used for Nasya.
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

ग्निभीिक - Kashaya Tridosha shamaka Kasa, Netra roga, 1) Kasashvasa: Vibhitaka can be used in various
- Ruksha, Laghu Mainly Kapha Kesha vikara, Krimi, forms.
- Madhura shamaka Mukha roga, Shotha, 2) Shotha (Oedema): Lepa of Phalamajja of
- Ushna Visarpa, Mutradosha, Vibhitaka will relieve Daha and Shoola in all kinds
-- Ashmari of Shotha.
3) Drishti Balartha: Nasya with combination of
Tila Taila, Akshataila, Bhringa svarasa and Asana
decoction cooked in iron vessel.
4) Granthi visarpa: Kalka of Vibhitaka Tvak,
applied when warm

बीर्क - Kashaya Vata-Kapha hara Prameha, Kustha, 1) Pramhea / Kustha / Pandu: Kvatha prepared
- Ruksha, Laghu Visarpa, Shvitra, from Salasaradya gana including Bijaka.
- Katu Krimi, Kesha vikara, 2) Raktapitta: Kshara prepared from Bijaka and
- Ushna Raktapitta, Madhuka
-- Medoroga, Galaroga 3) Drishti Balartha: Taila prepared in iron vessel,
from Tila Taila, Aksha Taila, Bhringaraja svarasa
and Bijaka kvatha is used for Nasya.

ग्नबल्व Apakva phala: Vata-Kapha hara Moola: 1) Atisara: Apakva Phala of Bilva
- Kashaya, Tikta Shotha, Shoola, 2) Raktatisara: Apakva Phala of Bilva, Jaggery,
- Laghu, Snigdha Chardi Madhu and Taila
- Katu 3) Chardi: Kvatha of Bilva and Nagara
- Ushna Patra:
-- Prameha, Shotha
Moola:
Same as Apakva phala, Apakva phala:
Except Ruksha instead of Atisara, Agnimandya
snigdha

ब्राह्मी - Tikta, Kashaya, Madhura Tridosha shamaka Unmada, Apasmara, 1) Apasmara / Unmada / Alakshmi / Papa:
- Laghu, Sara Kustha, Kandu, Purana Ghrita processed with Brahmi rasa,
- Madhura Pandu, Shotha, Vacha, Kustha and Shankha puspi.
- Sheeta Prameha, Shvasa, 2) Medhadi Janana (To promote intellect): Drugs
- Medhya Kasa, Jvara, Aruchi like Brahmi, Aindri, Jiraka are tied around Hasta,
Greeva, Murdhna

बृ िग्नि - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Svarabheda, 1) Grahani: Takra processed with Brihati Moola
- Laghu, Ruksha, Tikshna Hridroga, 2) Indralupta: Brihati Phala rasa mixed with
- Katu Agnimandya, Madhu
- Ushna Arochaka, Kustha, 3) Krimi karna: Dhuma with Brihati
-- Jvara, Shoola, Chardi
चन्दनद्वय - Tikta, Madhura Pitta-Kapha hara Daha, Trsna, 1) Raktarshas: Chandana Kashaya or Rasa is
- Ruksha, Laghu Raktapitta, mixed with Shunthi.
- Katu Raktavikara, Kustha, 2) Pittajvara: Chandana Kvatha with Sharkara and
A) श्वेि - Sheeta Visarpa, Krimi, Varna Madhu
चन्दन -- vikara, Jvara, 3) Shukra Meha: Kvatha of Chandana and Arjuna
Visharoga
B) रक्त - Tikta, Madhura Pitta-Kapha hara Trsna, Raktapitta, 1) Bhagna: Combination of Manjishtha Churna,
चन्दन - Guru, Ruksha Jvara, Vrna, Madhuka, Rakta Chandana and Shali mixed with
- Katu Visharoga, Daha, Shatadhouta Ghrita should be applied.
- Sheeta Kasa, Krimi, Chardi, 2) Hikka: Rakta Chandana triturated with stanya
-- Kandu and used for Nasya.
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

ग्नचत्रक - Katu Vata-Kapha hara Agnimandya, Ajirna, 1) Kustha: Finely powdered Chitraka is taken with
- Tikshna Grahani, Kustha, Mutra.
- Katu Shotha, Krimi, Kasa, 2) Atisara: Regular use of Chitraka with Takra
- Ushna Arshas, Pandu, prevents diarrhoea.
-- Udara, Kandu
दाग्निम Madhura Dadima: Tridosha shamaka Trsna, Daha, Jvara, 1) Atisara: Ripen fruit of Dadima should be
- Madhura, Kashaya, Mukha dourgandhya, cooked in closed heating. The extracted juice
Amla Agnimandya, Aruchi, from fruit cures all types of Atisara.
- Laghu, Snigdha Hridroga, Atisara, 2) Raktarshas: Decotion prepared from Dadima
- Madhura Krimi Phala Tvak
- Anushna 3) Trsna: Paste prepared from Sharkara and
-- Dadima or Draksha is kept in mouth to reduce
Amla Dadima: dryness and tastelessness assossiated with Trsna.
- Amla
- Laghu, Ruksha
- Amla
- Ushna
--
दे िदारु - Tikta, Katu, Kashaya Vata-Kapha hara Vatavyadhi, 1) Vata Vikara: Internal usage of paste of
- Snighda, Laghu Vibandha, Adhmana, Devadaru and Nagara.
- Katu Shotha, Hikka, 2) Shleepada: External application prepared from
- Ushna Shvasa, Kasa, Jvara, Devadaru and Chitraka every day.
-- Kandu, Prameha
धािकी - Kashaya, Katu Pitta-Kapha hara Atisara, Trsna, Krimi, 1) Balatisara: Combination of Dhataki Puspa,
- Laghu, Ruksha Visarpa, Raktatisara, Sharkara and Laja
- Katu Raktarshas, 2) Pittabhisyanda: Churna of Dhataki and
- Sheeta Raktapitta, Chandan mixed with Stanya is applied as Anjana.
-- Vishavikara,
Pravahika, Vrna
दू िाग - Tikta, Madhura, Kashaya Pitta-Kapha hara Daha, Trsna, 1) Raktarshas: Application of Ghrita processed
- Laghu Raktapitta, Jvara, with Durva and washed hundred – 1.000 times
- Madhura Kushta, Atisara, over Arshas will stop bleeding. Expose to cool air.
- Sheeta Chardi, Shukrakshaya 2) Visarpa: Ghrita processed with Durva svarasa
-- heals wounds due to Visarpa.
एलाद्वय A) A) A) 1) Mutraghata and Mutrakrcchra (Retention of
- Katu, Madhura Vata-Pitta hara Shvasa, Kasa, urine and Dysuria): Amalaki Rasa and Sukshmaila
- Laghu, Ruksha Mutrakrcchra, Churna
A) सूक्ष्मैला
- Madhura B) Aruchi, 2) Timira / Krimi / Pilla: Sukshmaila Churna is
- Sheeta Vata-Kapha hara Mukhadourgandhya, kept in goat’s urine for 3 days and used as
B) स्थूलैला -- Daha, Trsna Anjana.
B)
- Katu B)
- Laghu, Ruksha Shvasa, Kasa, Kandu,
- Katu Hrllasa, Chardi,
- Ushna Aruchi
--
एरण्ड - Madhura, Katu, Kashaya Tridosha shamaka Shoola, Katishoola, 1) Amavata: Eranda Taila
- Tikshna, Guru, Snigdha Basti shoola, 2) Vibandha: Eranda Taila mixed with double
- Madhura Amavata, Shira quantitiy of Triphala Kvatha or Dugdha will
- Ushna shoola, Jvara, Gulma, induce purgation immediately.
-- Anaha, Kustha, 3) Shoola (Abdominal pain): Kvatha prepared
Agnimandya, Udara, from Shunthi, Eranda Moola mixed with Hingu
Mutrakrcchra, Krimi and Sauvarchala Lavana
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

गम्भारी - Tikta, Kashaya, Madhura Tridosha shamaka Shotha, Agnimandya, 1) Atisara: Soup prepared from Gambhari Phala
- Laghu, Ruksha Vibandha, Arshas, mixed with sugar and little Amla.
- Katu Trsna, Daha, Shoola, 2) Vatarakta: Kalka prepared from Gambhari,
- Ushna Jvara, Raktapitta, Madhuka and wheat flour.
-- Vishavikara

गोक्षुर Phala: Tridosha shamaka Mutrakrcchra, 1) Mutrakrcchra: Gruel prepared from Gokshura
- Madhura Ashmari, Shotha, and Kantakari is taken with Guda.
- Guru, Snigdha Prameha, Kasa, Or: Kvatha of Gokshura is mixed with Sharkara
- Madhura Hridroga, Arshas, and Madhu.
- Sheeta Shukra dourbalya 2) Ashmari (Calculus): Churna of Gokshura mixed
-- with Madhu and goat’s milk is given to drink for 7
days.
Moola: Same as Phala, 3) Keshavardhanartha (to promote hair growth):
except Ushna Veerya Puspa of Gokshura and Tila are mixed with equal
quantitiy of Madhu and Ghrita and applied on
scalp.

गु िूची - Tikta, Kashaya Tridosha shamaka Jvara, Vatarakta, 1) Jvara: Guduchi Kvatha, taken when cold
- Guru, Snigdha Prameha, Kustha, 2) Vataja Jvara: Guduchi Svarasa
- Madhura Agnimandya, Trsna, 3) Prameha: Guduchi Svarasa with Madhu
- Ushna Daham, Kasa, Krimi, 4) Trsna: Syrup prepared from Guduchi
-- Chardi, Arshas,
Netravikara, Hridroga

गु ग्गुलु - Tikta, Katu, Madhura, Tridosha shamaka Vatavyadhi, 1) Vatavyadhi: Guggulu taken with Dugdha
Kashaya Amavata, Medoroga, 2) Amavata: Regular usage of Guggulu with
- Tikshna, Sara, Sukshma, Prameha, Durbalya, Gomutra
Snigdha, Laghu, Vishada Agnimandya, Kustha, 3) Vatarakta: Guggulu, Shilajatu and Madhu
- Katu Shopha, Arshas, 4) Urustambha: Guggulu with Gomutra
- Ushna Krimi, Karshya,
-- Vaivarnya

िररर्द्ाद्वय - Tikta, Katu Pitta-Kapha hara Prameha, Shotha, 1) Prameha: Amalaki svarasa with Haridra churna
- Ruksha, Laghu Vaivarnya, Tvak roga, 2) Kaphaja Vatarakta: Haridra Kvatha and Amrita
- Katu Kustha, Kandu, Visha, with Madhu
A) िररर्द्ा
- Ushna Panduroga, Shvasa, 3) Panduroga: Haridra Churna mixed with
-- Arshas, Kamala Triphala, taken with Ghrita and Madhu

B) - Tikta Pitta-Kapha hara Netraroga, 1) Netra roga: Ghrita mixed with Kalka and
दारुिररर्द्ा - Ruksha, Laghu Mukharoga, Karna Kvatha of Haridradvaya applied as Anjana or
- Katu roga, Kandu, taken with Madhu
- Ushna Vishavikara, Kustha, 2) Pishta Meha: Kashaya of Haridradvaya
-- Prameha, Rakta 3) Mutrakrcchra: Svarasa prepared from
dosha, Yakrit vikara, Daruharidra and Amalaki with Madhu
Vaivarnya
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

िरीिकी - Kashaya, Madhura, Tridosha shamaka Vibandha, Shvasa, 1) Parinama Shoola: Haritaki with Guda and
Amla, Katu, Tikta Kasa, Prameha, Sharkara
- Laghu, Ruksha Arshas, Kustha,
- Madhura Netraroga, Shotha, 2) Vatavyadhi: Haritaki with Gomutra
- Ushna Krimi, Chardi, Shoola,
-- Agnimandya, 3) Vibandha: Haritaki with Guda
as a Rasayana
4) Chardi: Haritaki Churna with Madhu

ग्निङ् गु - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Agnimandya, Shoola, 1) Madatyaya: If patient fell unconscious after
- Laghu, Tikshna Gulma, Udara, consumption of alcohol, Sauvarchala Lavana
- Katu Anaha, Krimi, mixed with Hingu and Maricha should be given
- Ushna Hridroga, Kasa, with wine and sour gruel until the patient regains
-- Shvasa, Vibandha, consciousness.
Netraroga, Karna
shoola 2) Karna Shoola: Hingvadi Taila

र्म्बु - Kashaya, Madhura, Pitta-Kapha hara Prameha, Atisara, 1) Chardi: Kvatha from Jambu Patra and Amra.
Amla Aruchi, Sthaulya, After cooling down, take with Madhu.
- Laghu, Ruksha Daha, Shrama, Krimi,
- Katu Shvasa 2) Madhumeha: Sukshma Churna prepared from
- Sheeta Jambu Beeja, 1 tsp every morning.
-- Also Kvatha from Jambu Tvak is helpful.

र्टामाां सी - Tikta, Kashaya, Madhura Tridosha shamaka Manasa vikara, 1) Kustha: Kalka from Mamsi, Maricha, Lavana,
- Laghu, Snigdha Kustha, Daha, Tvak Ranjani, Tagara, Sudha, Soot, Urine, Bile and
- Katu vikara, Visha vikara, Alkali
- Sheeta Visarpa, Nidranasha
-- 2) Keshavardhanartha: Kalka from Mamsi,
Kustha, Krshna Tila, Sariva, Neelotpala, Dudgha
and Madhu applied over scalp.

र्ािीफल - Katu, Tikta, Kashaya Vata-Kapha hara Atisara, Klaibya, 1) Atisara: Jatiphala Kalka applied over umbilicus
- Laghu, Snigdha, Tikshna Agnimandya, Aruchi,
- Katu Vaivarnya, 2) Vyanga (Freckles): Aril of Jatiphala is triturated
- Ushna Mukhadurgandhya, with water and applied over face.
-- Krimi, Kasa, Shvasa,
Chardi, Hridruja, 3) Vipadika (Cracks in foot): Jatiphala Kalka
Prameha,
Kantharoga, Trsna,
Visha roga
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

र्ीरकद्वय - Katu Vata-Kapha hara Agnimandya, Ajirna, 1) Jvara: Shveta Jeeraka Kalka with Guda
- Ruksha, Laghu Atisara,
- Katu Vishamajvara, Chardi, 2) Chardi: Sauvarchala Lavana, Shveta Jeeraka,
A) श्वेि
- Ushna Amlapitta, Aruchi, Sharkara and Maricha mixed with Madhu.
र्ीरक -- Krimi, Netra roga,
Adhmana, Gulma,
Hridroga,
Garbhashaya vikara,
Udarashoola

B) कृष्ण - Katu Vata-Kapha hara Agnimandya, Ajirna, 1) Vishama jvara: Krishna Jeeraka with Guda
र्ीरक - Ruksha, Laghu Jvara, Gulma,
- Katu Adhmana, Atisara, 2) Aruchi: Krishna Jeeraka, Maricha, Shveta
- Ushna Chardi, Netraroga, Jeeraka, Draksha, Vrikshamla and Dadima mixed
-- Garbhashaya vikara, with Sauvarchal Lavana, Guda and Madhu.
Krimi, Vrna

ज्योग्निष्मिी - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Manasika vikara, 1) Sidhma: Jyotishmati Taila is processed with
- Tikshna, Sara, Snigdha Vrana, Visarpa, water mixed with Apamarga Kshara and
- Katu Pandu, Vaivarnya, decanted for 7 times. Massage oil on skin.
- Ushna Agnimandya
-- 2) Udara: Internal use of Jyotishmati Taila mixed
to Dugdha and then Svarjika Alkali and Hingu

कालमेघ - Tikta Pitta-Kapha hara Jvara, Agnimandya, 1) Vishama jvara: 1 part of Kalamegha Churna
- Laghu, Ruksha, Tikshna Yakrit vikara, Kamala, and 1 part of Maricha Churna. 1 gm of this
- Katu Kustha, Krimi, Churna is given internally.
- Ushna Shotha, Visha vikara
-- 2) Madhumeha: Kvatha prepared from whole
plant of Kalamegha, 60-100 ml for a day.

3) Yakrit vikara: Kvatha of Kalamegha

कम्पिल्लक - Katu Vata-Kapha hara Krimi, Ashmari, 1) Krimi: 6 gm of Kampillaka Churna with Guda
- Laghu, Ruksha, Tikshna Prameha, Gulma,
- Katu Pitta saraka Adhmana, udara, 2) Vrna: Oil processed with Kampillaka
- Ushna (laxative) Vibandha, Vrana,
-- Raktavikara 3) Rakta Gulma: Kampillaka Churna mixed with
Sharkara and Madhu

कञ्चनार - Kashaya Pitta-Kapha hara Gandamala, Krimi, 1) Gandamala: Kanchanara Kvatha with Shunthi
- Ruksha, Laghu Kustha, Kasa, Vrana Churna
- Katu vikara, Atisara,
- Sheeta Apachi 2) Masurika: Kanchanara Kvatha with Svarna
- Gandamala hara Makshika
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

कण्टकारी - Tikta, Katu Vata-Kapha hara Shotha, Shvasa, Kasa, 1) Kasa: Kantakari Ghrita or Kantakari Kvatha
- Laghu, Ruksha Jvara, Kantharoga,
- Katu Agnimandya, Ajirna,
- Ushna Krimi, Hridroga,
-- Kustha, Aruchi,
Pinasa,
Parshvashoola, Krimi

कग्नपकच्छू - Madhura, Tikta Tridosha shamaka Klaibya, Durbalya, 1) Vajikarana: Kapikacchu Churna mixed with
- Guru, Snigdha Dushtavrna, Krsha Godhuma, processed with Dugdha, taken with
- Madhura Ghrita.
- Ushna
-- 2) Vatavyadhi-Apabahuka: Kapikacchu Beeja
Svarasa provides Bala.

ककगट - Kashaya, Tikta Vata-Kapha hara Shvasa, Kasa, Hikka, 1) Shvasa: Gruel prepared with Karkata Shringi
शृर्ङ्गी - Laghu, Ruksha, Guru Aruchi, Trsna, Chardi,
- Katu Rajayakshma, 2) Kasa: Karkata Shringi Churna licked with Taila
- Ushna Atisara, Shopha,
-- Chakshu vikara, 3) Kapha Chardi: Karkata Shringi Churna mixed
Hridroga. Kustha with Musta Churna, taken with Madhu

कपूग र - Tikta, Katu, Madhura Pitta-Kapha hara Daha, Trsna, 1) Mutra Aghata: Karpura Churna mixed with
- Laghu, Tikshna Dourgandhya, goat’s urine or sheep’s urine and introduced into
- Katu Chakshu vikara, urethra.
- Sheeta Shvasa, Visha vikara
-- 2) Shvasa: Pill made from Karpura and Guda

कटु की - Tikta Pitta-Kapha hara Kamala, Yakrit vikara, 1) Stanya Shuddhi: Katuki Kvatha to purify stanya
- Ruksha, Laghu Vibandha, Hridroga,
- Katu Agnimandya, Jvara, 2) Hridroga: Kalka from Katuki and Madhuka is
- Sheeta Vishamajvara, taken with sugar-water in Pittaja Hridroga.
-- Prameha, Shvasa,
Kasa, Daha, Kustha,
Krimi, Arshas, Rakta
vikara

खग्नदर - Tikta, Kashaya Pitta shamaka Kustha, Dantaroga, 1) Kustha: Kadhira for drinking, bathing, etc.
- Laghu, Ruksha Kapha shamaka Kandu, Kasa, Aruchi,
- Katu Medoroga, Prameha, 2) Shvitra: Kadhira Kvatha
- Sheeta Jvara, Shvitra, Ajirna,
- Kusthaghna Krimi, Vaivarnya, 3) Kasa: Kadhira Churna mixed with curd water
Mukharoga, Vrana,
Raktadosha

ग्नकराग्निक्त - Tikta Pitta shamaka Jvara, Kustha, Kandu, 1) Shotha: Kalka prepared from Kiratikta and
- Laghu, Ruksha, Sara Kapha shamnaka Prameha, Shvasa, Shunthi applied over Shotha.
- Katu Kasa, Aruchi, Trsna,
- Sheeta Daha, Krimi, Vrana 2) Stanya Shodhanartha: Kiratikta Kvatha
--
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

कुमारी - Tikta, Madhura Tridosha shamaka Yakrit vikara, Kamala, 1) Kamala: Kumari Svarasa as Nasya
- Snigdha, Picchila Vibandha, 2) Pliha vriddhi: Kumari mixed with Haridra
- Katu Krcchrartava, 3) Vrana (wound, burning sensation,
- Sheeta Mutrakrcchra, inflammation): Kalka prepared from Kumari Rasa
- Bhedana Pandu, Jvara, Netra and Jeeraka.
roga, Arshas, Gulma, 4) Nidra Nasha: Prepare paste from Kumari and
Shotha, Visha vikara, Madhu and apply on feet
Tvak vikara, Kustha,
Krimi, Nidranasha

कुङ् कुम - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Vyanga, Shiroruja, 1) Mutra Aghata: 10 gm of Kumuma is kept in
केसर - Snigdha, Laghu Krimi, Chardi, Visha, honey water over night and then ingested.
- Katu Hikka, Kasa, Kustha, 2) Shiroroga: Ghee processed with Kumkuma and
- Ushna Tvak vikara, Sharkara as Nasya.
-- Mutraghata, 3) Mutra Udavarta: Kumkuma Kvatha with little
Amadosha salt relieves retention of urine.

कुपीलु - Tikta, Katu Vata-Kapha hara Kustha, Kandu, 1) Visuchika: Kupilu, Hingu and Navasagara are
- Ruksha, Laghu, Tikshna Arshas, Agnimandya, fried separately. Then all are mixed and
- Katu nadi dourbalya, triturated with water. Pills are prepared and
- Ushna Klaibya, Atisara, ingested.
-- Visuchika

कुष्ठ - Tikta, katu, Madhura Vata-Kapha hara Kustha, Visarpa, 1) Arumshika: Kustha is roasted on earthen pan,
- Laghu, Ruksha, Tikshna Shukradurbalya, powdered and mixed with oil. If applied cures
- Katu Kasa, Vatarakta, Arumshika.
- Ushna Visha, Shotha, 2) Shira Shoola: Application of paste of Kustha,
-- Shirashoola Eranda and sour gruel.

कुटर् - Tikta, Kashaya, Katu Pitta-Kapha hara Atisara, Pravahika, 1) Atisara: In case of blood mixed diarrhoea one
- Laghu, Ruksha Arshas, Raktapitta, should consume Ghrita cooked with Kutaja and
- Katu Kustha, Amadosha, Barley. Take the gruel only.
- Sheeta Trsna, Krimi, Tvak 2) Raktarshas: Decoction prepared from Kutaja
-- vikara Tvak and Nagara.
लिर्ङ्ग - Katu, Tikta Pitta-Kapha hara Kasa, Shvasa, Hikka, 1) Pipasa: Cloves added to a glass of water if
- Laghu, Snigdha, Tikshna Mukhadourgandhya, taken will relieve Pipasa (thirst) and Utklesha
- Katu Danta shoola, Chardi, (nausea).
- Sheeta Trsna, Agnimandya,
-- Auchi, Svarabheda,
Jvara
लोध्र / रोध्र - Kashaya Pitta-Kapha hara Raktapradara, 1) Mukhadushika (Acne): Kalka prepared from
- Ruksha Shvetapradara, Lodhra and Tuvarika.
- Katu Raktapitta, 2) Pravahika: Intake of curd mixed with Lodhra.
- Sheeta Raktatisara, Shotha,
-- Netra abhishyanda,
Jvara, Aruchi, Visha
मदनफल - Tikta, Madhura, Katu, Vata-Kapha hara Kustha, Shvasa, Jvara, 1) Vamanartha: Best drug to induce Vamana, it
Kashaya Shotha, Anaha, does not cause any compliaction.
- Laghu, Ruksha Pitta Saraka Gulma, Pratishyaya, 2) Jvara: Madan mixed with Pippali or Indrayava
- Katu Vatavyadhi, Kaphaja or Madhuka if administered with hot water will
- Ushna vyadhi induce vomiting to alleviate fever.
- Vamaka
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

मण्डूकपर्णी - Tikta, Kashaya, Madhura Tridosha shamaka Smritidurbalya, 1) Medhya (Intellect promoter): Regular use of
- Laghu, Sara Unmada, Apasmara, Mandukaparni fried with ghee for a month
- Madhura Svarabheda, promotes intellect.
- Sheeta Hriddurbalya, Kustha, 2) Vagvikara: To get a clear voice, one has to take
- Medhya Kandu, Pandu, Mandukaparni, Malura Moola of Amaya,
Prameha, Kasa, Shankhapuspi mixed with Madhu.
Shvasa, Jvara, Visha,
Shotha
मग्निष्ठा - Kashaya, Tikta, Madhura Pitta-Kapha hara Kustha, Tvak roga, 1) Vyanga: Manjistha Moola triturated with
- Guru, Ruksha Visarpa, Vaivarnya, Madhu to prepare a paste, then applied over
- Katu Visha vikara, Vyanga.
- Ushna Yoniroga, Shotha, 2) Prameha: Decoction prepared from Manjistha
-- Karnaruja, Netra and Chandana
roga, Raktatisara, 3) Bhagna: Paste prepared from Manjistha and
Prameha, Vrana, Madhuka triturated with sour gruel, applied on
Arshas, Jvara fracture.
मररच Dried: Vata-Kapha hara Agnimandya, Shoola, 1) Pravahika: Fine powder of Pippali and Maricha
- Katu Krimi, Kasa, Shvasa, 2) Grahani: Powder prepared from Maricha,
- Tikshna, Laghu Hridroga, Vatavyadhi, Chitraka and Sauvarchala Lavana taken with
- Katu Mutrakrcchra Takra.
- Ushna 3) Kasa: Sukshma Churna of Maricha mixed with
-- Ghrita, Madhu, and Sharkara.
Fresh:
- Katu
- Tikshna
- Madhura
- Na-Ati-Ushna
--
मुस्त - Tikta, Kashaya, Katu Pitta-Kapha hara Atisara, Jvara, Aruchi, 1) Atisara: Musta Kvatha with Madhu
- Laghu, Ruksha Daha, Trsna, Krimi 2) Jvara: Kvatha or cold infusion with Musta and
- Katu Parpata.
- Sheeta 3) Madatyaya: Musta Kvatha
--
नागकेशर - Kashaya, Tikta Pitta-Kapha hara Ajirna, Jvara, Kadnu, 1) Raktarshas: Regular use of Nagakeshara,
- Ruksha, Laghu Tvak roga, Atisveda, butter and sugar.
- Katu Chardi, Hrllasa, 2) Hikka: Nagakeshara mixed with sugar, honey,
- Ushna Dourgandhya, sugarcane juice and Madhuka.
-- Kustha, Visarpa, 3) Raktatisara: Nagakeshara Churna
Visha roga, Basti ruja,
Vatarakta, Trsna
ग्ननम्ब - Tikta, Kashaya Pitta-Kapha hara Kustha, Krimi, 1) Tvak roga: Kalka from Nimba and Aragvadha
- Laghu, Ruksha Netraroga, Aruchi, 2) Arumshika: First Raktamokshana, then
- Katu Kasa, Shvasa, Visha, sprinkling of Nimba Kvatha over the head boils
- Sheeta Prameha
--
ग्ननगुग ण्डी - Tikta, Katu, Kashaya Vata-Kapha hara Shoola, Shotha, 1) Vatavyadhi: 1 Karsha (12 gm) of root of
- Laghu, Ruksha Krimi, Vatavyadhi, Nirgundi taken with oil. It is useful in case of
- Katu Kustha, Kadnu, Kasa, Sandhivata, Kativata, Kampavata
- Ushna Kesha vikara, 2) Kaphaja Kasa: Ghrita processed with Svarasa
-- Adhmana, of Nirgundi Patra.
Sandhivata 3) Apasmara: Nirgundi Moola Churna taken
internally is useful in epilepsy.
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

पलाश - Tikta, Kashaya, Katu Vata-Kapha hara Krimi, Agnimandya, 1) Krimi: Svarasa of Palasha Beeja taken with rice
- Laghu, Snigdha Bhagna, Arshas, water. Or Kala of Palasha Beeja taken with Takra.
- Katu Daha, Vatavyadhi
- Ushna 2) Daha in Jvara: Kalka prepared from Palasha
-- and Nimba with sour gruel reduces Daha in Jvara.

पपग ट - Tikta Pitta-Kapha hara Pittaja - Kaphaja 1) Pittaja Jvara: Parpata alone or mixed with
- Laghu Jvara, Daha, Trsna, Guduchi and Amalaki
- Katu Aruchi, Chardi, Mada,
- Sheeta Bhrama, Glani, 2) Chardi: Cooled decoction of Parpata with
-- Raktapitta Madhu

पषार्ण भेद - Kashaya, Tikta Triodsha shamaka Ashmari, 1) Ashmari and Mutrakrcchra: Dugdha boiled
- Tikshna, Snigdha Mutrakrcchra, with Nala, Ashmabheda, Darbha, Ikshu, Trapusha
- Katu Arshas, Prameha, Beeja, Ervaruka. Taken with Ghrita.
- Sheeta Shoola, Yoniroga,
- Ashmarighna Pliharoga, Daha,
Hridroga, Vrana

पाटल - Tikta, Kashaya Tridosha shamaka Shotha, Shvasahara, 1) Hikka: Hikka Phala and Patala is mixed with
- Laghu, Ruksha Hikka, Trsna, Chardi, Madhu.
- Katu Ashmari
- Ushna 2) Medha Vruddhi: Decoction from Patala and
-- Chitraka mixed with Shatapuspa and Hingu.

3) Ashmari: Alkali prepared from Patala and


Karavira.

ग्नपप्पली - - Katu Vata-Kapha hara Agnimandya, Jvara, 1) Chardi: Pippali consumed with Ghrita, Madhu
ग्नपप्पलीमूल - Tikshna, Laghu Shvasa, Kustha, and Sharkara.
- Madhura Prameha, Arshas,
- Anushna Udarashoola, Gulma, 2) Kasa: Powder of Pippali and Kantakari taken
-- Krimi, Shvasa, with Madhu.
Pliharoga
3) Jvara: Pippali Kvatha with 4 times water.

4) Krimi Roga: Pippali Moola Kvatha taken with


Goat’s urine.

पृ ग्निपर्णी - Madhura, Katu Tridosha shamaka Shukradurbalya, 1) Vatarakta: Goat’s milk processed with
- Laghu, Sara Jvara, Daha, Trsna, Prishniparni, then added with sugar and honey.
- Madhura Kasa, Shvasa,
- Ushna Raktapitta, Vrana 2) Raktatisara: Peya of Prishniparni
--
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

पु ननगिा Rakta Punarnava: Rakta Punarnava: Rakta Punarnava: 1) Shotha: Paste prepared from Punarnava,
- Tikta Pitta-Kapha hara Shopha, Pandu Nagara and Musta. Taken with milk.
- Laghu, Ruksha 2) Ashmari: Milk cooked with Punarnava
- Katu Shveta Punarnava: Shveta Punarnava:
- Sheeta Vata-Kapha hara Shopha, Pandu,
-- Bradna, Kasa, Udara,
Shveta Punarnava: Hridroga, Shoola,
- Katu, Kashaya Visha vikara
- Laghu, Ruksha
- Katu
- Ushna
--
पु ष्करमूल - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Shvasa, Kasa, 1) Parshvashoola / Hikka / Shvasa: Acharya
- Tikshna, Laghu Parshvashoola, Hikka, Charaka specified Pushkaramoola as best
- Katu Shotha, Jvara, Aruchi, remedy.
- Ushna Pandu, Hridroga 2) Hridroga: Give paste of Pushkaramoola with
-- Madhu for licking. It is also helpful in Shvasa,
Kasa, Kshaya, Hikka.
रास्ना - Tikta Vata-Kapha hara Vatavyadhi, Shopha, 1) Vatavyadhi: Rasna Churna or Kvatha
- Guru Shvasa, Kasa, Shoola, 2) Vatarakta: Decoction prepared from Rasna,
- Katu Jvara, Sidhma, Guduchi and Chaturangula is taken with Eranda
- Ushna Agnimandya, Visha Taila.
-- vikara, Amavata 3) Amavata: Decoction prepared from Rasna,
Guduchi, Eranda, Devadaru and Mahaushadha
रसोन - Katu, (Madhura, Lavana, Vata-Kapha hara Karshya, Klaibya, 1) Vatavyadhi: Paste of Rasona is mixed with Tila
Tikta, Kashaya) Agnimandya, Bhagna, Taila
- Tikshna, Snigdha, Guru, Dourbalya, Varnya, 2) Amavata: Decoction of Rasona, Vishva and
Sara Netra roga, Hridroga, NIrgundi
- Katu Jvara, Kukshi Soola, 3) Vishama Jvara: Rasona mixed with oil taken
- Ushna Aruchi, Vibandha, before food.
-- Gulma, Kasa, Shvasa,
Shopha, Arshas,
Kustha, Jantu vikara,
Hikka, Shvitra
रोग्नििक - Tikta, Katu, Kashaya Pitta-Kapha hara Pliha roga, Yakrit 1) Yakrit Plihodara: Pieces of stem of Rohitaka
- Snigdha, Laghu, Sara roga, Kamala, Krimi, are kept in decoction of Abhaya or cow’s urine
- Katu Anaha, Vibandha, for seven days. The extract is taken internally. It
- Sheeta Shoola, Rakta vikara, is useful for Yakritodara, Plihodara, Kamala,
-- Netraroga Meha, Udara, Krimi, etc.
सैरेयक - Tikta, Madhura Vata-Kapha hara Kustha, Kandu, Visha, 1) Vatarakta: Roots of Saireyaka and Jeevanti are
- Snigdha, Laghu Tvak dosha, Shopha, pounded with Goat’s Milk, then mixed with
- Katu Kesha vikara, Ghrita and applied as a paste.
- Ushna Agnimandya, Kasa, 2) Sidhma: First apply of Saireyaka, then apply
-- Trsna, Daha paste of seeds of Mulaka.
साररि - Tikta, Madhura Tridosha shamaka Raktavikara, Kustha, 1) Kustha: Drugs like Vasa, Amalaki, Haritaki,
- Guru, Snigdha Shukradurbalya, Vibhitaki, Brhati, Sevya, Patola, Sariva and Katuki
- Madhura Aruchi, Visha vikara, are used for drinking, bathing and application in
- Sheeta Shvasa, Kasa, Jvara, combination or indivually.
-- Meha, Durgandhya, 2) Visarpa: Decoction of Sariva, Amalaki, Ushira
Trsna, Daha, and Musta is very useful in all kinds of Visarpa.
Raktapitta, Atisara,
Agnimandya,
Kantharoga
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

सपग गन्ध - Tikta Vata-Kapha hara Nidranasha, 1) Sarpa Visha: 1-2 Tola (10-20 gm) of
- Ruksha Vedanayukta Vikara, Sarpagandha Churna is triturated with water and
- Katu Visha vikara, Jvara, administered.
- Ushna Krimi, Vrana,
-- Unmada
शालपर्णी - Madhura, Tikta Vata-Pitta hara Shotha, Shvasa, Kasa, 1) Hridgata Vata: In case of cardiac pain, milk
- Guru, Snigdha Jvara, Chardi, Atisara, processed with Shalaparni is very effective.
- Madhura Krimi, Arshas, 2) Ardhavabhedaka (Hemicrania): Local
- Sheeta Prameha, Durbalya, application of paste prepared from Shalaparni.
-- Klaibya, used as 3) Vatarakta: Shaliparni and Prishniparni are
Rasayana pounded with milk and administered.
शल्लकी Shallaki: Pitta-Kapha hara Shallaki: Atisara, 1) Vrana: Powder of Shallaki fruit is applied over
- Kashaya, Tikta, Madhura Raktapitta, Kustha, Vrana and then bandaged.
- Laghu, Ruksha Vrana 2) Shvasa: Fumigation with Shallaki, Guggulu,
- Katu Phala: Kustha, Aruchi Padmaka and Ghrita.
- Sheeta Kundara: Jvara,
-- Atisara, Yoniroga,
Niryasa: Atisveda,
- Madhura, Tikta Bhutagraha,
- Tikshna, Snigdha Mukharoga,
- Katu Sandhishoola
- Sheeta
--
शाल्मली Shalmali: Vata-Pitta hara Shalmali: 1) Pravahika: Basti of Shalmali boiled with milk
- Madhura Raktapitta, Durbalya, and mixed with ghee.
- Laghu, Snigdha, Picchila Shukrakshayam, 2) Vyanga: Powder prepared from sharp thorns
- Madhura Karshya of Shalmali triturated with milk applied over
- Sheeta face. It removes freckles and face becomes
-- Mocharasa: smooth lustrous.
Mocharasa: Atisara, Raktatisara, 3) Gudagata Raktapitta: Milk processed with
- Kashaya Raktapitta, Durbalya, Mocharasa.
- Laghu, Snigdha, Picchila Daha, Vaivarnya
- Katu
- Sheeta
--
शांखपु ष्पी - Kashaya, Katu, Tikta Vata-Pitta hara Manasika vikara, 1) Medhya Rasayana: Ghee processed with juice
- Snigdha, Picchila, Guru, Unmada, Apasmara, of Shankhapushpi.
Sara Durbalya, Kustha, 2) Unmada: Puranaghrita processed with juice of
- Madhura Krimi, Visha vikara, Brahmi, powder of Vacha and Kustha, paste of
- Sheeta Kasa, Svarabheda Shankhapuspi helps in alleviating insanity and
- Medhya epilepsy.
शिािरी - Madhura, Tikta Vata-Pitta hara Stanyakshaya, 1) Rasayana: Ghrita and Shatavari Kvatha taken
- Guru, Snigdha Vatavyadhi, Grahani, with Sharkara.
- Madhura Shotha, Gulma, 2) Svarabheda: Powder of Shatavari taken with
- Sheeta Shukradurbalya, Madhu and Ghrita.
-- Manasika roga,
Hridroga
ग्नशग्रु - Katu Vata-Kapha hara Netraroga, Visha 1) Shirashoola: Nasya with juice of leaves of
- Ruksha, Tikshna, Sara, vikara, Shotha, Krimi, Shigru mixed with Jaggery.
Laghu Kustha, Aruchi, 2) Krimi: Decoction of Shigru and Vidanga mixed
- Katu Agnimandya, Shoola with Madhu.
- Ushna
--
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

ग्नशरीष - Kashaya, Tikta, Madhura Pitta-Kapha hara Visha vikara, Shotha, 1) Visha: Shirisha is regared as best drug in
- Laghu, Ruksha, Tikshna Shvasa, Kasa, Kustha, poisonous conditions.
- Katu Kandu, Visarpa,
- Anushna Tvakdosha, Vaivarnya 2) Hikka / Shvasa: Juice of Shirisha flowers is
- Vishaghna mixed with Pippali and Madhu.

3) Krimi: Juice of Shirisha and Kinihi mixed with


Madhu.

श्योनाक - Tikta, Kashaya, Katu, Vata-Kapha hara Shotha, Agnimandya, 1) Atisara: Juice of Shyonaka extracted by closed
Madhura Ajirna, Aruchi, heating.
- Laghu, Ruksha Atisara, Jvara,
- Katu Hridroga, Ruja 2) Udara: Taila processed with Agnimantha,
- Ushna Shyonaka, Alkali of Palasha, Kadali and Apamarga
-- should be given separately.

िालीसपत्र - Katu, Tikta, Madhura Tridosha shamaka Shvasa, Kasa, Hikka, 1) Kasa: Powder of Talisa mixed with juice of
- Snigdha, Guru hridroga, Chardi, Vasa leaves. This combination alleviated Kasa
- Madhura Aruchi, Mukharoga, and is useful in all respiratory disorders.
- Ushna Agnimandya, Gulma
-- 2) Aruchi: Tablets prepared from powder of
Talisa, Karpura and Sugarcandy.

ग्निल - Madhura, Kashaya, Vata hara Vatavyadhi, Shoola, 1) Vatavyadhi: Purana Ghrita is processed with
Tikta, Katu Amavata, Kesha Tila Taila and Sarshapa.
- Guru, Snigdha vikara, Danta vikara,
- Katu Agnimandya, Stanya 2) Vrana: Paste of Tila mixed with Ghrita and
- Ushna kshaya, Artava Madhu applied over wound promotes healing.
-- vikara, Atisara, Vrana
3) Danta durbalya: Gargling with milk boiled by
adding Tila and Yashtimadhu strengthens teeth.

ग्नत्रिृि् - Katu, Tikta Tridosha shamaka Vibandha, Shotha, 1) Arshas: Trivrut Churna is mixed with Triphala
- Laghu, Ruksha, Tikshna Jvara, Udara roga, Kvatha.
- Katu Krimi, Pliha roga,
- Ushna Pandu, Kustha, 2) Kamala: Triphala Kvatha is mixed with Trivrut
- Virechana Kandu, Vrana, as Churna.
Virechaka Dravya
3) Jvara: Trivrut Churna taken with Sharkara.

िुलसी - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Shvasa, Kasa, Hikka, 1) Vishama Jvara: Tilasi Svarasa taken with
- Laghu, Ruksha Parshva shoola, Maricha Churna.
- Katu Hridroga,
- Ushna Agnimandya, Kustha, 2) Kasa: Black Tulasi Svarasa taken with Madhu
-- Krimi, alleviates Kaphaja Kasa.
Mukhadurgandhya,
Aruchi, Chardi, Jvara, 3) Sheetapitta: Application of Tulasi Svarasa
Visha vikara
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

त्वक् - Katu, Tikta, Madhura Vata-Kapha hara Kasa, Shvasa, 1) Kasa: Powder of Tvak, Ela, Pippali, Kshira and
- Laghu, Tikshna Pratishyaya, Pinasa, Sharkara mixed in successively double quantity
- Katu Chardi, Trsna, and taken with Madhu and Ghrita. It is also
- Ushna Agnimandya, useful in Asthma, Chest pain and to improve
-- Mukharoga, Jantu voice.
vikara, Aruchi, 2) Paittika Shiroroga: Paste of Tvak, Patra and
Kandu, Arshas, Sharkara should be mixed with rice water and
Shirashoola used as a Avapida Nasya (Snuff). It alleviates
headache due to Pitta Dosha.

उशीर - Tikta, Madhura Vata-Pitta hara Trsna, Daha, Jvara, 1) Jvara: Ushira is one of the ingredients of
- Laghu, Snigdha Chardi, Shadanga Paniya which is an effective remedy of
- Madhura Mutrakrcchra, Jvara.
- Sheeta Kustha, Visarpa, 2) Chardi: Ushira and Balaka with rice water.
-- Prameha,
Durgandhya,
Atisveda, Raktapitta

िचा - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Unmada, Apasmara, 1) Apasmara: Vacha Churna taken with Madhu.
- Laghu, Tikshna Sthoulya, Murcha, 2) Shotha: Paste of Vacha and Sarshapa.
- Katu Agnimandya, Ajirna, 3) Shooryavarta: Paste of Vacha and Magadhi is
- Ushna Arshas, Krimi, mixed with Madhu and used as Avapidana Nasya.
- Medhya Udarashoola, Jvara,
Adhmana, Vibandha,
Mukharoga,
Svarasada, Atisara,
Mutradosha

िारािीकन्द - Madhura, Tikta, Katu Tridosha shamaka Shukradurbalya, 1) Rasayana: Fresh tubers of Varahi are taken
- Snigdha, Laghu Durbalya, Vaivarnya, with milk.
- Katu Svarabheda, Kustha, 2) Nadi Vrana: Churna of Varahi Tuber is mixed
- Ushna Prameha, Krimi, with Taila and applied on the sinus.
-- Hridroga, as a
Rasayana

िरूर्ण - Kashaya, Tikta, Madhura Vata-Kapha hara Ashmari, 1) Ashmari: Prepare decoction of Varuna Moola
- Laghu, Ruksha Mutrakrcchra, Basti Tvak, then add the paste of Moola Tvak.
- Katu Shoola, Jvara, Krimi, 2) Gandamala: Decoction prepared from Moola
- Ushna Agnimandya, Tvak of Varuna is taken with Madhu.
- Ashmaribhedaka Vidradhi, Hridroga,
Rakta vikara

िास - Tikta, Kashaya Pitta-Kapha hara Raktapitta, Shvasa, 1) Raktapitta: Juice or decoction from leaves of
- Ruksha, Laghu Kasa, Svarabheda, Vasa, taken along with Madhu or Sharkara.
- Katu Hridroga, Trsna, Considered as best drug for Raktapitta.
- Sheeta Jvara, Chardi, 2) Jvara: Juice of Vasa Patra, taken with Madhu
-- Prameha, Kustha, and Sharkara relieves Jvara originated from Pitta
Aruchi, Kamala, and Kapha. It is also useful in Raktapitta and
Vaivarnya Kamala.
3) Kasa: Cold infusion of Vasa.
Dravya Rasa Panchaka Action on Rogaghnata Amayika Prayoga
(रस, गुण, विपाक, िीर्य , Dosha, Dhatu,
प्रभाि) Mala

ित्सनाभ - Katu, TIkta, Kashaya Tridosha shamaka Jvara, Shotha, 1) Jirna Jvara: Churna prepared from Lodhra,
- Ruksha, Tikshna, Laghu, Agnimandya, Chandana, Sadgrantha, Vatsanabha is taken with
Vikasi, Sukshma, Vyayavi Vedanayukta vikara, Sharkara, Ghrita, Madhu and Dugdha.
- Katu Kasa 2) Rasayana: Vatsanabha is regarded as one of
- Ushna the Rasayana Dravya.
-- Chikitsa:
Patient should be
Toxic symptoms: Indriyadourbalya. kept warm. Gastric
Tingling sensation followd Pulse become lavage with tannic
by numbess of lips, slow and irregular. acid or postassium
mouth, tongue and At first breathing permanganate
pharynx. Salivation, pain is rapid but solution. Heart and
in the stomach, vomiting. becomes slow. respiration support
Tingling and numbness Death due to with hypodermic
extend over whole body. fibrillation or injections.
Sweating. Impending respiratory Artificial respiration
paralysis. Giddiness. paralysis. and oxygen supply if
necessary.

ग्नििर्ङ्ग - Katu, Kashaya Vata-Kapha hara Krimi, Agnimandya, 1) Krimi: Vidanga can be used for food and
- Laghu, Ruksha, Tikshna Ajirna, Udarashoola, drinks, bath, fumigation and for application;
- Katu Adhmana, Vibandha, same as Kadhira.
- Ushna Aruchi, Medoroga, 2) Kustha: Powder of Vidanga, Amalaki, Haritaki,
- Krimighna Prameha, Vaivarnya, Vibhitaki and Pippali should be taken with
Kustha Madhu. It is useful in Kustha, Krimi, Meha.
3) Rasayana: Vidanga Churna with Ghrita and
Madhu.

ग्निदारी - Madhura Vata-Pitta hara Karshya, Durbalya, 1) Vajikaranartha: Powder of Vidari is triturated
- Guru, Snigdha Shukrakshaya, with juice of Vidari and has to be taken with
- Madhura Stanyakshaya, Ghrita and Madhu.
- Sheeta Mutrakrcchra, Daha, 2) Mutrakrcchra: Vidari is cooked with Ghrita and
-- Vaivarnya, Jvara, Dugdha. It helps in Mutrakrcchra and Vaivarnya.
Svarabheda 3) Visarpa: External application of powders of
Shatavari and Vidari mixed with washed Ghrita.

यष्टीमधु - Madhura Vata-Pitta hara Durbalya, Klaibya, 1) Svarabheda: Intake of rice milk processed with
- Guru, Snigdha Khalitya, Palitya, Yashtimadhu.
- Madhura Shvasa, Kasa, 2) Hikka: Avapidaka Nasya with mixture of
- Sheeta Svarabheda, Visha Yashtimadhu and Madhu.
-- vikara, Aruchi, Trsna, 3) Pandu: Powder or decoction of Madhuka
Daha, Vaivarnya, taken with Madhu.
Shirashoola

यिानी - Katu, Tikta Vata-Kapha hara Udarashoola, 1) Arshas: Intake of powder of Yavani, Nagara,
- Laghu, Ruksha, Tikshna Agnimandya, Ajirna, Patha, juice of Dadima, Guda, Takra and
- Katu Udararoga, Anaha, Saindhava Lavana.
- Ushna Gulma, Krimi, 2) Gulma: Takra mixed with powder of Yavani
-- Hridroga, Chardi, and Saindhava Lavana is very useful in Gulma. It
Visha also acts as appetizer and carminative.

You might also like