Professional Documents
Culture Documents
10 fY%aKsh
i
m%:u uqøKh - 2014
fojk uqøKh - 2015
f;jk uqøKh - 2016
isõjk uqøKh - 2017
miajk uqøKh - 2018
yhjk uqøKh - 2019
y;ajk uqøKh 2020
ISBN 978-955-25-0386-3
ii
iii
wms fjuq tl ujlf. orefjda
tl ksjfiys fjfikd
tl mdge;s tl reêrh fõ
wm lh ;=< ÿjkd
wdkkao iurfldaka
iv
fmrjok
oshqKqfõ ysKsfm; lrd .uka lrkd j;auka f,djg" ks;e;skau wjeis jkqfha
jvd;a kjH jQ wOHdmk l%uhls' tu`.ska ks¾udKh l< hq;af;a ukq.=Koï
imsreKq yd l=i,;dj,ska hqla; ore mrmqrls' tlS W;a;=x. fufyjrg cj n,h
imhñka" úYaùh wNsfhda. i`oyd Èßfhka uqyqK Èh yels isiq mrmqrla ks¾udKh
lsÍu i`oyd iydh ùu wmf.a mru j.lSu jkafka h' bf.kqï wdOdrl iïmdok
ld¾hh fjkqfjka il%Sh f,i ueÈy;a fjñka wm fomd¾;fïka;=j ta fjkqfjka
odhl;ajh ,nd fokafka cd;sfha oreoeßhkaf.a keK myka o,ajd,Sfï W;=ï
wÈgfkks'
v
kshdukh yd wëlaIKh
mS'tka' whs,mafmreu - wOHdmk m%ldYk flduidßia ckrd,a
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
fufyhùu (
ví,sõ' ta' ks¾u,d mshiS,s - wOHdmk m%ldYk flduidßia ^ixj¾Ok&
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
iïnkaëlrKh
tA' tï' wd¾' fla' wêldß - ksfhdacH flduidßia
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
ixialdrl uKav,h
uydpd¾h yÕ==rkafl; ërdkkao ysñ - b;sydi wOHhk wxYh
BA, MA , PhD ^bkaÈhdj& fmardfo‚h úYajúoHd,h
uydpd¾h rdÊ fidaufoaj - mqrdúoHd mYapd;a Wmdê wdh;kh
BA ,MPhil, PhD ^iaùvkh& le,Ksh úYajúoHd,h
uydpd¾h m;auisß lkakka.r - b;sydi wOHhk wxYh
BA, MA Y%S chj¾Okmqr úYajúoHd,h
wdpd¾h wkqId fiakdêrdcd - b;sydi wOHhk wxYh
BA, MPhil,PhD w.aksÈ. úYajúoHd,h
ví,sõ' iuka;s Ysfrdaud,d .=Kj¾Ok - lÓldpd¾h
BA, PGDE,MA cd;sl wOHdmk wdh;kh
f,aLl uKav,h
fla' tia' rxckS - .=re WmfoaYl
BA, MA, PGDE l,dm wOHdmk ld¾hd,h,fydrK
tï. ã. ;s,l,;d - .=re fiajh
BA " PGDE" iS.ví.ví. lkakka.r u.ú, fnd/,a,
ví,sõ. tA. mshiS,s - .=re fiajh
BA, PGDE, M.Ed cd;sl mdi," w,õj
fïß fvdfkagd lkHd fidhqßh - úY%dñl ksfhdacH úÿy,am;s
BA, MA
hQ. t,a. tia. ußlald¾ - .=re WmfoaYl
BA, PGDE l,dm wOHdmk ld¾hd,h" j;af;a.u
hQ. t,a. tï. niS¾ - úY%dñl .=re WmfoaYl
BA, PGDE
NdId ixialdrl
tÉ' mS' iqis,a isßfiak - lÓldpd¾h
ydmsá.ï cd;sl wOHdmk úoHdmSGh" óß.u
Ñ;% yd rEm igyka
pkaøsld kS,ukS chisxy
mß.Kl wlaIr fhdackh iy msgq ieliSu
wkQId jkakskdhl
ví,sõ. biqß uOqIdks
vi
ixialdrl igyk
ir, j ú.%y lrkafka kï b;sydih hkq ñksia mrmqr w;S;fha § l%shd l< wdldrh
ms<sn`o jD;a;dka;h hs' fndfyda úg tys § jeo.;a jkafka fmdÿ iudchla f,i Tjqka
l%shd l< wkaou wjOdkhg .ekSu hs' ñksia iudch úiska ld,h yryd mj;ajd f.k
meñKs fklúO wLKav;d iy tajdfha we;s jQ fjkiaùï lemS fmfkkafka túg h'
b;sydi{fhl=g jeo.;a jk ft;sydisl .uH;d wjfndaO jkafka tu.sks'
b;d jeo.;a
2015 isg l%shd;aul ùu i|yd ilia lrk ,o b;sydih úIh ks¾foaYhg wkqj
fuu fm<fmdf;a mdvï ud,dj ilia lr we;' YsIHYsIHdjkag ;ukaf.a b;sydih
ms<sn`o jeä ±kqula iy we,aula we;s lsÍug yels jk mßÈ rpkd fldg we;s fuu
mdvï ud,dfõ we, wl=ßka olajd ;sfnk foa wÞ< úIh lreKq ;yjqre lsÍug fhdÞ
.;a tAjd jk w;r ta fldgia lgmdvï lsÍu wjYH fkdfõ'
vii
viii
mgqk
ix
6. fM;sydisl ±kqu iy tys m%dfhda.sl wdfoaYkh
6'1 ft;sydisl hq.fha iudc ixúOdkh 78
6'2 kS;sh iy iïm%Þh 80
6'3 uqo,a iy úksuh 83
6'4 ldka;d ksfhdaackh 85
6'5 foaYSh wdydr 86
6'6 mßirh wdrlaId lr .ekSu 89
8. uykqjr rdcOdksh
9. mqkreoh
x
1 b;sydih yeoEÍfï uQ,dY%h
1' idys
idys;H uQ,dY%h
ye`Èkaùu
› ,xldfõ b;sydih yeoEÍug fhdÞ .; yels
b;sydih yeoEÍug uQ,dY%h wjYH fõ' w;S;h idys;H uQ,dY%h" foaYSh idys;H uQ,dY%h yd úfoaYSh
ms<sn| f;dr;=re ,nd .; yels uQ,dY%h úúO idys;H uQ,dY%h jYfhka j¾. follg fjka l<
h' fuu tAllfha § uQ,dY%h y÷kd .ekSu" yels h' wÈka jir fooyilg muK fmr isg
uQ,dY%h f;dr;=re u; b;sydih f.dvkef.k ,dxlslhka úiska .oH yd moH jYfhka jßka
wdldrh iy b;sydih yeoEÍfuka ,eìh yels jr ,shk ,o lD;s foaYSsh idys;H uQ,dY%h f,i
m%fhdack ms<sn| Tng bf.kSug ,efnkq we;' ie,fla' fufia ,dxlslhka úiska u › ,xldj
ms<sn| ,shk ,o .%ka:j,g wu;r j furg
1'1 uQ,dY%h j¾.SlrKh
ms<sn| Wkkaÿjla oelajQ úfoaYslhka úiska o hï
b;sydih hkq w;S; ñksia l%shdldrlï ms<sn| hï lD;s rpkd lrk ,È' ke;fyd;a úfoaYslhka
yÞrk úIhls' wjqreÿ ish oyia .Kka wE; ,shQ lD;sj, ,xldj ms<sn| j o f;dr;=re we;=<;a
ld,fha b;sydih yeoEÍfï § tA tA wjêj, lr ;sfí' fufia úfoaYslhka úiska furg ms<sn|
ñksiqka ,shd ;eබූ foa yd Tjqkaf.a úúO ks¾udK f;dr;=re i|yka lrñka ,shk ,o lD;s úfoaYSh
wmg olakg ,efí' tu f,aLk fyda ks¾udK idys;H uQ,dY%h f,i ye|skafõ'
u.ska w;S; ñksia lghq;= ms<sn| f;dr;=re ,nd
.; yels ksid tAjd uQ,dY%h f,i ye|skafõ' tla foaYSh idys;H uQ,dY%h
tla wjêj,g wÞ< j ,efnk fun÷ uQ,dY%h
› ,xldfõ foaYSh idys;H uQ,dY%h w;r jvd;a
u.ska tA tA ld, jljdkq yd iudc mßirh ms<sn|
mer‚;u lD;sh §mjxih f,i ie,fla' §mjxih
lsis hï wjfndaOhla ,nd .; yels h' fufia
l%sia;= j¾I y;r jk ishjfia § muK rpkd
uQ,dY%hj,ska ,nd .kakd f;dr;=re ;¾ldkql+,j
කරන ලද lD;shls' uyfika rdcH iuh wjidkh
yeoEÍfuka tla tla ld,mßÉfþoj, ck Ôú;h
f;la furg ft;sydisl f;dr;=re yd Ydik
ms<sn| b;sydih f.dvkefÕa'
b;sydih iïnkaO mqj;a §mjxihg we;=<;a fõ'
b;sydih wOHhkh lsÍfï § f;dr;=re ,nd.; tfy;a we;eï ft;sydisl mqj;a §mjxifha olajd
yels uQ,dY%h úYd, m%udKhla we;s neúka tAjd we;af;a b;d fláfhks' mqkrela;s fodaI o fuu
j¾. follg fjka flf¾' lD;sh ;=< olakg ,efí' fï ksid §mjxih ;sìh
§ u wvqmdvq jvd wvq lD;shla jYfhka uydjxih
1' idys;H uQ,dY%h rpkd fldg ;sfí'
2' mqrdúoHd;aul uQ,dY%h
j.=j wxl 1'3 ;uka úiska kqÿgq tfy;a fjk;a wh úiska mjik ,o f;dr;=re u; msysgd Y%S ,xldj ms<sn`o jd¾;d ;enQ
l¾;Djreka iy Tjqkaf.a lD;s
merKs iudc b;sydih yd ckdjdi jHdma;sh f,i ye|skafõ' mqrdK fyda OrK hk kï o
f;areï .ekSug fuu ,sms jeo.;a fõ' l%sia;= mQ¾j tu ldisj,g fhfoa' we;d iy iajia;sl ldis"
fojk ishjfia isg uykqjr rdcH iuh olajd ,laIañ ldis yd wl kï rka ldis j¾.hla o
Ys,df,aLk ,sùu wLKav j mej;=Ks' l%sia;= j¾I furg Ndú; lr we;' fmdf<dkakre rdcH
fojk ishjfika miq j úydrdrduj,g .ïìï ms§u iufha ;U uiai ldis Ndú; flßKs' furgg
úydrdrdu md,kh" rcfha kS;s uyckhdg oekqï wjYH ldis rg ;=< u ksIamdokh lr we;s w;r
§u" nÿ whlsÍu" fjෙ<|du" jerÈlrejkag iudj ldis ksmojQ wÉpq mjd leKSïj,ska yuq ù ;sfí'
§u mqoa.,hkaf.a fiajh we.hSu jeks fkdfhla foaYSh ldisj,g wu;r j frdau ldis" Ök ldiS'
lreKq jd¾;d lr ;eîug Ys,df,aLk msysgqjkq bkaÈhdkq ldis wdÈh;a › ,xldfjka yuq fõ'
,eî h' fï ksid idys;H uQ,dY%hj, i|yka rfÜ wd¾Ól ;;a;ajh" fjf<\u" f,day Ndú;h
fkdjk fndfyda lreKq Ys,d,smsj,ska wkdjrKh wdÈh yeoEÍfï § ldis b;d jeo.;a uQ,dY%hls'
lr .; yels h' merKs ldis ms<sn| j yÞrk úIh kdKl úoHdj
f,i yeÈkafõ'
ldis mqrdK kgnqka
wkqrdOmqr hq.fha isg ,xldfõ ldis Ndú;h
› ,xldfõ fndfyda m%foaYj, merKs f.dvke.s,s"
mej;=Ks' furáka yuqjk merKs;u ldis zlydmKZ
Þ.eí" .,a lKq" jeõ" fmdl=Kq" wdÈ kgnqka
olakg ,efí' w;S;fha furg ck;dj Ôj;a jQ
we;eï ia:dk ;ju;a jk.;
j mj;sk neúka jkdka;r
wdY%s; j jqj o funÿ kgnqka
mj;S' fM;sydisl ia:dk fyda
mqrdúoHd;aul iaudrl f,i
y÷kajkq ,nk fulS kgnqka
furg b;sydih yeoEÍfï
fyd| uQ,dY%hls' merKs
ck;djf.a ks¾udKd;aul
yelshdj";dËKh" f.dvke.s,s
ks¾udKh" fyj;a jdia;=
úoHdj"
4
PdhdrEmh wxl 1'4 m<uq jk úchndyq rc;=ud úiska ,shjk ,o mkdlvqj ;U ikaki' fuh ;udg mlaImd;s;ajh ±lajQ
is;akdreìu nqo,akd kï ks,Odßhdg l<.=K i,lkq msKsi Tyqg msßkuk ,oaols' fuys m<uq jk fma<sfha isg f;jk
fma<sh olajd zziajia;s isßisßj;a wmsßh;a f,da bl=;a .=Kuq,ska W;=r;a uq`M oUÈõys wkale;al=, mdñ,s l< Tldjia roa
mrmqfrka nÜ le;a WiíkÜ w.fufyiqka jQ ,laÈõ fmdf<d fhdfyk mrmqfrka ysñ isßi.fnda úchndyq rcmd jykafiaZZ
hkqfjka ,shd ;sfí¡ l%sia;= j¾Ifhka fÞf<dia jk ishjfia b;sydih ye±Íug fuu f,aLkh jeo.;a uQ,dY%hls'
f,ka ,sms .,af,kaj, lgdru wi, ,shQ ,sms iS.sß Ñ;% WÞyrKhla
jYfhka .; fyd;a
.sß,sms .,a ;,dj, fyda .,al=¿u; ,shQ ,sms
merKs ldka;djkaf.a
geï,sms ilia lr .;a .,al=¨Kq u; ,shQ ,sms we÷ï me<÷ï" wdNrK"
mqjre,sms ilia lr .;a .,amqjre u; ,shQ ,sms fldKav fudaia;r"
wdik,sms u,a wdik fuka ;enQ .,amqjre u; ,shq ,sms rEm,djKH lghq;=
j.=j wxl 1'5 ,shd ;sfnk ia:dkfha iajrEmh mokï lr f.k wNsf,aLk ye`oskaùu i`oyd
jeks wxY ls ysmhla
fhfok jHjydr .ek tu.ska f;dr;=re
,nd .; yels h'
Ys,amSh olaI;dj" mßir ixrlaIK yelshdj" c,
merKs ck;dj úiska ks¾udKh lrk ,o fyda
md,kh jeks úúO wxY ms<sn| ksrjq,a oekqula
mßyrKh lrk ,o fyda oekg b;sßj we;s
,nd .ekSug fuu kgnqka wmg WmldÍ fõ'
foa mqrdjia;= f,i ye|skaúh yels h' furg
Ñ;% uQ¾;s yd mqrdjia;= fl!;=ld.drj," wd.ñl ia:dkj," úúO
wdh;k fyda mqoa.,hka Ndrfha mqrdjia;= mj;S'
merKs Ñ;%" uQ¾;s yd leghï wdÈh wfma ixialD;sl leKSï u.ska o nyq,j mqrdjia;= yuq fõ' merKs
b;sydih fmkakqï flfrk Ôjudk idlaIs fõ' ck;djf.a úúO yelshd" l=i,;d" merKs
w;S; ck;djf.a we÷ï me<÷ï" l,d l=i,;dj" ixialD;sh" ;dËKh" úfoaY in|;d yd Tjqkaf.a
wdNrK mßyrKh" j¾K Ndú;h" wd.ñl Ôjk l%uh wdÈ wxY /ila ms<sn| wjfndaOh ,nd
úYajdi" wdÈ fndfyda wxY ms<sn| f;dr;=re .ekSug mqrd jia;= WmldÍ fõ'
,nd .ekSug Ñ;%" uQ¾;s yd leghï WmldÍ fõ'
5
lreKqj,ska Tng fmkS hkq we;' uQ,dY%h weiqßka
f;dr;=re ,nd f.k b;sydih f.dvke.Sfï §
w;S;h ksjerÈ j oelSug kï tu uQ,dY%h úpdr
nqoaêfhka hq;= j mßYS,kh l< hq;= fõ' idys;H
uQ,dY%h fndfyda úg ft;sydisl isÿùïj,g
jvd miqld,Sk jd¾;d h' tfia u tu .%ka:j,
l¾;Djrekaf.a reÑ wreÑlï uQ,dY%hj,g
we;=¿ úh yels h' mqrdúoHd uQ,dY%h fndfyda
úg ft;sydisl isÿùïj,g iuld,Sk tAjd f,i
ie,fla' fï wkqj idys;H uQ,dY%hj, i|yka
f;dr;=re mqrdúoHd;aul jYfhka ikd: fõ
kï tAjd jvd úYajdiÞhSs f;dr;=re f,i ie,lsh
yels h' lsis hï ft;sydisl isÿùula ms<sn|
b;sydih f.dvke.Sfï § Bg wÞ< j imhd.;
yels ish¨ uQ,dY%h mßYS,kh l< hq;= h' tys
§ ,efnk úúO f;dr;=re úpdr;aul j yÞrd
PdhdrEmh wxl 1'5 Y%S ,xldfõ Ndú; jQ fuu ldish jvd úYajdiÞhs f;dr;=re f;dard fírd f.k
rkska ksujk ,oaols' th ye`oskafjkafka uOHld,Sk rka wÞ< isÿùfï b;sydih f.dvke.sh hq;= h' fï
lyjKqj kñks' fujeks ldis mqrdK ld,fha wd¾Ólh wkqj idys;H uQ,dY%hj, wvq mdvq mqrjd .ekSug
muKla fkdj ;dlaIKh yeoEÍug o bjy,a jk uQ,dY%hls'
fuka u w¨;a f;dr;=re ,nd .ekSug o" idys;H
Y%s ,xldfõ b;sydih f.dvke.Sug fhdod .; lD;sj, i`oyka lreKq ikd: lr .ekSug o
yels úúO uQ,dY%h rdYshla ;sfnk nj by; i`oyka mqrdúoHd;aul uQ,dY%h m%fhdackj;a fõ'
PdhdrEmh wxl 1'6 wkqrdOmqrfha biqreuqKs úydrfha msysá wYaj ysi iy ñksid ±lafjk uq¾;sh' l%sia;= j¾Ifhka y;ajk
ishjfia § ks¾udKh lrkakg we;ehs ie,flk fuu uQ¾;sl¾ufhka w.aks ^wYaj ysi& yd m¾ckH ^ñksia rEmh& hk
foújreka ksrEපිතයැ යි úYajdi flf¾'
6
1'2 b;sydih bf.kSfï jeo.;alu › ,xldfõ fkdfhla m%foaYj, .,aj, fldgd
we;s úúO merKs i,l=Kq olakg ,efí' tfia
b;sydih hkq uQ,dY%h wOHhkh iu. ne§ we;s
olakg ,efnk br y| rEm" jgdfmd;" ÿkak"
úIhhla fuka u l=;=y,fhka hq;=j yeoEßh
yels úIhhls' fï ksid b;sydih yÞrkakd B;,h" ylaf.äh" f.dkal=rh" we;a wäh yd
iajNdjfhka u fmd;am;a lshùug fm<fUhs' úúO i;a;aj rEm wdÈh merKs m%foaYSh udhsï
fmd;am;a lshùfï § ft;sydisl isÿùï ms<sn| fmkajk rEm igyka fõ' ke;fyd;a j¾;udk
úúO lreKq" woyia" yd u;jdo yuqjk neúka ud¾. i,l=Kq fuka tAjd o merKs ikaksfõok
lshjkakd ;=< úpdr nqoaêh ÈhqKq fõ' fï ksid l%uhls' fujeks i,l=Kq yd i|lvmyK" uqr.,a"
Tyq ieu fohla ms<sn| j u ;¾ldkql+, j .,alKq fyda mqrdjia;= we;s fjk;a ia:dkj,
is;Sug fm<fUk w;r tu.ska .eg¨ ksis mßÈ jákd foa ;ekam;a j we;ehs jrojd is;k
f;areï .ekSug o yelshdj ,nhs' .eg¨ ksis mßÈ we;eïyq fkdoekqj;alu ksid fun÷ ;eka ydrd
f;areï .;a úg tAjdg ks¾udKd;aul ms<s;=re úkdY lr;ss' ft;sydisl ia:dkj, fyda mqrd jia;=
fiùug fm<öula we;s lrhs' fï ksid b;sydih u; wl=re ,sùu" rEm we|Su wdÈh;a mqrd jia;=
bf.kSfuka flfkl=f.a fm!reI;ajh j¾Okh úkdYhg fya;= jk w;r rfÜ kS;sh wkqj o
fõ' óg wu;r j b;sydih bf.k .ekSfuka th o`vqjï ,efnk jrols' tneúka mqrdúoHd
my; i|yka m%fhdack w;a fõ' uQ,dY%hj,ska isÿjk fufyh jgyd.;a YsIH
YsIHdjka jYfhka tAjd wdrËd lsÍug Tn
1' ;ud Ôj;a jk iudch yd f,dalh ms<sn|
h:djfndaOh wêIaGdk lr .; hq;= h'
1' fuu mdvfï § Tn úiska bf.k .kq ,enQ úúO uQ,dY%h my; igyfka ±lafjk wdldrhg
fm< .iajkak'
uQ,dY%h uQ,dY%h j¾.h b;sydih f.dvke.Sug
idys;H$ mqrd úoHd;aul ,efnk m%fhdack
(i) §mjxih
(ii) uydjxih
(iii) tÞ fy< Èj
(iv) merl=ïnd isß;
(v) iS.sßh
(vi) iS;djl ygk
(vii) mkdlvqj ;U ikaki
(viii) fgd,ñf.a ,xld is;shu
(ix) j,a,smqrï rka ikaki
(x) ù'´'iS'ldis
2' —b;sydih bf.kSfuka uf.a Ôú;hg .; yels wdo¾Y˜ hk uefhka mqj;a m;lg ,smshla
ilia lrkak'
Èlai`o fikúhd msßfjk ¡- wkqrdOmqr uydúydrhg lr .;af;a h' ish jfhdajDoaO ld,fha mD;=.d,fha ,sianka
wkqnoaO j msßfjka lsysmhla ;sìKs' iqkayd; msßfjk" kqjr jdih lrñka Y%S ,xldfõ § ;uka ,o w;aoelSï
ure.k msßfjk" M,.a. msßfjk hkq ta w;ßka lsysmhls' mokï lrf.k fmd;a lsysmhla rpkd lf<a h' tu fmd;a
Èlai`o fikúhd msßfjk hkq ta msßfjka u~q,a,g wh;aj l%sia;= j¾Ifhka oyy;a jk ishjfia Y%S ,xldfõ b;sydih
;snQ ;j;a msßfjklss' uydjxih rpkd l< uydkdu ysñhka ye±Íug fnfyúka m%fhdackj;a h'
ta msßfjfka jev jdih l< ysñkuls'
*s,smamqia ne,aoshia ^l%s'j' 1632-1672& -¡ *s,smamqia ne,aoshia
*dyshka ysñ ¡- *dyshka (FA-HSIEN) hkq Ök cd;sl (Philippus Baldaeus) ,kafoais cd;sl foaj.e;sjrfhls' Tyq
NslaIQkajykafia kuls' Wkajykafia fn!oaO O¾uh we;=<;a ,kafoais yuqod iu. Y%S ,xldjg meñKSfha h' ,kafoaiSkaf.a
fmd;am;a fidhd Ökfha isg mhska u bkaÈhdjg meñKsfha fmrÈ. bkaoshd fjf<`o iud.ug fiajh lsÍu Tyqf.a
h' *dyshka NslaIQkajykafia ^l%s'j' 399-414& l%sia;= j¾Ifhka rdcldßh úh' ;u rdcldßhg wu;r j Tyq tjl Y%S
mia jk ishjfia § Y%S ,xldjg jevu fldg fojirla ,xldfõ mej;s iudc cSú;h" NdIdj iy ixialD;sh
wkqrdOmqr wNh.sß úydrfha jev jdih l<y' Wkajykafia ms<sn`o jd¾;d ;eî h' tu jd¾;d ,kafoais iy c¾udkq
Ökfha Ika-is m<df;a jqheka.a kï .fï Wm; ,eî h' NdIdfjka m%ldYhg m;a lr ;sfí' ne,aoshiaf.a jd¾;d
Wkajykafia úiska rÑ; .uka úia;rj, tl, Y%S ,xldfõ l%sia;= j¾Ifhka oyy;a jk ishjfia Y%S ,xldfõ b;sydih
mej;s we;eï foa ms<sn`o j o i`oyka h' ye±Íug fnfyúka jeo.;a jk uQ,dY%hls'
yshqx ishex (Hsuan-Tsang) ¡- yshqx ishex ^l%s' j' 602-664& frdn¾Ü fkdlaia (Robert Knox) -¡ frdn¾Ü fkdlaia
Ök cd;sl NslaIQkajykafia kuls' Wkajykafia jkaokd ^l%s'j' 1641-1720& hkq bx.%sis cd;sl keõ lms;dkajrfhls'
lghq;= i`oyd bkaÈhdjg jevu l<y' l%sia;= j¾Ifhka 629 Tyq ;u jih 14 § ish mshd iu. keõ ke.S bkaÈhdjg
§ Ökfhka kslau wd Wkajykafia jir oyihla ;siafia meñKSfha h' l%sia;= j¾I 1658 § m¾ishdj n,d hd;%d
ish jkaokd .ufka ksr; jQy' ta w;r jdrfha Wkajykafia lrñka isá Tjqkaf.a kefõ l=U.i l=Kdgqjla ksid ì`§
úiska wdishdfõ § ;uka ÿgq foa jd¾;d lr ;nKq ,eì‚' hdfï fya;=fjka l%sia;= j¾I 1659 fkdjeïn¾ 19 jk od Y%S
Y%S ,xldjg jevu fkdl< o Wkajykafia bkaÈhdfõ § Y%S ,xldjg md ù wdfõ h' ta wjia:dfõ § frdn¾Ü fkdlaia
,xldj ms<sn`o ;ukag wikakg ,enqKq foa ,shd ;enQy' tu we;=¿ kefõ isá oyih fofkl=f.ka iukaú; msßi
f;dr;=re jqj o l%sia;= j¾Ifhka y;ajk ishjfia furg fojk rdcisxy rcq úiska isrNdrhg .kakd ,oy' wjqreÿ
b;sydih ye±Íug jeo.;a fõ oykjhl ld,hla ;siafia isrlrejl= f,i Y%S ,xldfõ
ld,h .; l< frdn¾Ü fkdlaia wk;=rej .e,ù mek
ßfnhsfrda -¡ fcdwd´ ßfnhsfrda (Joao Ribeiro) mD;=.Sis .sfha h' ukakdrfï wßmamq kï ia:dkhg ,`.d jQ Tyq
cd;slfhls' 1640 ud¾;= udifha § Tyq Y%S ,xldjg meñKsfha t;ekska n;dúhdjg mek .sfha h' l%sia;= j¾Ifhka 1680
mD;=.Sis yuqodjg fiajh lrkq msKsi h' fyf;u wjqreÿ § Tyq kej;;a tx.,ka;hg <Õd úh' fï .uk w;r;=r
oywgla ;siafia Y%S ,xldfõ jdih lrñka mD;=.Sis yuqodjg Tyq úiska Y%S ,xldfõ § ;uka ,;a w;a±lSï mokï fldg
fiajh lrñka isg lms;dkajrfhl= olajd Wiia ùï ysñ f.k fmd;la rpkd lf<a h' An Historical Relation of the
8
Island of Ceylon kï jQ tu lD;sh 1681 § m%ldYhg m;a
úh' Tyq furg .; l< ld,fha § tkï l%sia;= j¾Ifhka
oyy;a jk ishjfia Y%S ,xldfõ mej;s iudch ms<sìUq
lrk Ñ;% iy úia;r tu lD;shg we;=<;a h'
*¾kd´ ä lafjfrdaia (Fernão de Queyroz)¡- lf;da,sl
fcaiqhsÜ ksldhsl mQcljrfhl= jQ lafjfrdaia mD;=.Sis
cd;slfhls' 1688 jif¾ § Y%S ,xldj ms<sn`o Tyq úiska
Temporal and Spiritual Conquest of Ceylon kñka lD;shla
rpkd lrk ,§' Y%S ,xldjg fkdmeñKs lafjfrdaia tu
lD;sh rpkd lf<a Tyq bkaÈhdfõ .; l< ld,fha h'
9
2 Y%S ,xldj ckdjdi ùu
Y%S ,xldfõ .,ahq.hg wh;a idlaIs yuqjk ;eka
ye`Èkaùu fndfydah' thska m<uqjekak r;akmqr iy tys wjg
m%foaYj, msysá ueKsla m;,a h' idudkHfhka
Y%S ,xldj ñksia jdihla njg m;a jQfha óg fmdf<dj uÜgfï isg wä 90 la muK .eUqßka
wjqreÿ tla,laI úismkaoyilg muK by; fuu m;,aj, yuqjk b,a,ï kñka ye`Èkafjk
ld, jljdkqjl § h' bkaÈhdkq id.rh yryd fndr¨ ñY% mia ;Ügqfõ b;d wE; hq.hl úiQ
fuys meñKs kQ;k udkjhd kñka ye`Èkafjk ñksiqka úiska Ndú; lrk ,o .,a fuj,ï iy
fydafudidmshkajre tfia furgg ixl%uKh j`o ù .sh we;eï i;=kaf.a weglen,s ;ekam;aj
jQy' t;eka mgka Tjqyq furg úúO m%foaYj,g ;sfí' ma,hsiafgdiSk N+ wjêfha § mej;s wêl
me;sr hñka ta ta m<d;aj, ;sfnk mßir j¾Id iys; ld,.=Kh ksid l`ÿlr m%foaY fidaod
iajrEmj,g yev .eiqKy' ie,lsh hq;= ;rfï hEfuka yg.;a fndr¨ ;Ügq fufia my;a ìïj,
§¾> ld,hla Tjqka fï rfÜ Ôj;a ùu ksid ;ekam;a úh'
ld,dkqrEm j Tjqkaf.a ixialD;sh o ilia
úh' ixialD;sfha isÿ jQ tu fjkialï mokï Y%S ,xldfõ w¾OY+Ial l,dmfha fmdf<dfõ ueá
fldg f.k Y%S ,xldfõ ukqIH meje;afï iys; je,s milska jeiqKq fndr¨ ;Ügqjla ;sfí'
b;sydih wjê ;=klg fnod ;sfí' ta wjê mqrdúoHd{hska úiska th y`ÿkajd ;sfnkafka
fln`ÿ iajrEmfha tajd oe hs hk ldrKh;a ta brKuvq ieleiau hk kñks' brKuvq ieleiau
wod< ld, jljdkqj, § Tjqka Ôj;a jQ wdldrh ;ekam;a jQfha ma,hsiafgdiSk hq.fha mej;s flá
.ek;a fuu mdvfï § Tng úia;r lr fokq WKqiqï ld,j, § h' fuu fndr¨ ;Ügqfjka o
we;' furg .,ahq.hg wh;a fuj,ï yuq fõ'
2'1 m%d.a ft;sydisl hq.fha ckdjdi úúO foaY.=‚l l,dmj, ckdjdi jHdma;sh
idys;H uQ,dY%h u.ska úia;r flfrk w;S; Y%S ,xldfõ m%Odk mßir l,dm 6 l .,a hq.hg
ld,fha wdrïNhg fmr ;snQ hq.h fmdÿfõ wh;a m%cdj Ôj;a ù ;sfí' fuu mßir l,dm
ye`Èkafjkafka m%d.a ft;sydisl hq.h kñks' kï ^A& w¾O Y+Ial l,dmh ^B& my;rg úh<s
Y%S ,xldfõ m%d.a ft;sydisl hq.hg ixialD;sl l,dmh ^C& my;rg w;rueÈ úh<s l,dmh ^D&
wjê folla wh;a h' thska m<uqjekak §¾> f;;a l,dmh ^E& l`ÿlr úh<s w;rueÈ l,dmh
ld,hla ;siafia mej;s .,a hq.h hs' fojk hq.hg ^F& Y+Ial l,dmh
wh;a jkafka Ydl wdydr u; hemSu fj; jeä
keUqrejla ;snQ iy f,day Ndú;h iy iaÓrjdis fuu mßir l,dm ;SrKh lsÍug m%Odk jYfhka
ckdjdi wdrïN jk ld,mßÉfþoh hs' fï ie,ls,a,g .kq ,nkafka jd¾Isl j¾Idm;k
w;rska .,ahq.h ye`Èkaùug m%d.a ft;sydisl w.hkaj, fjkialï h' j¾Idm;kfha
hq.h hk jHjydrh;a fojk wjêh ye`Èkaùug fjkialï wod< m%foaYj, jdih lrk i;=kag;a
mQ¾j fM;sydisl hq.h hk fhÿu;a Ndú; flf¾' Ydl m%cdjg;a Rcq n,mEula we;s lrhs' tfyhska
tlsfklg fjkia mßir l,dmj,g wkqj¾;kh
ckdjdi jHdma;sh jQ .,a hq.fha jeishkaf.a wdydr mßfNdackfha iy
;dlaIKfha hï hï úúO;d we;s úh' ksoiqkla
Y%S ,xldj ckdjdi lrk ,oafoa wdÈ ld,Sk
f,i my;rg f;;a l,dmfha úiQ .,ahq.fha m%cdj
fydafudaidmshka udkjhd úisks' tlS udkjhd
ish wdydrh i`oyd f.dvìu Ôj;a jk fn,a,ka
furg úúO foaY.=Ksl l,dmj,g wkqj¾;kh
jeä jYfhka fhdod .;ay' úúO fn,a,ka j¾.
fjñka mq`M,a N+f.da,Sh m%foaYhl jHdma; úh'
my;rg f;;a l,dmfha iq,n h' tfy;a fuu
ovhñka iy ;ek ;ek weúo hñka wdydr tl;=
;;a;ajh my;rg úh<s l,dmfha olakg ke;'
lsÍu Tjqkaf.a m%Odk hemSï l%uh úh'
10
F
iqÑh
udf;dg
w,s.,
fmd;dk msÿrka.,
w;a;kf.dv w`Mf,k
ls;=,a., fn,sf,k
E
udkshï.u
rdjkdwe,a,
ngfodUf,k
Èhúkak
mdysshka., fn,a,kane`Ème,eiai
A
ñksyd.,alkao
D
Wvu<,
nQkao,
116
w¨.,af.a
is;shu wxl 2'1 ±kg fidhd f.k ;sfnk Y%S ,xldfõ m%d.afM;sydisl ia:dkj, jHdma;sh ±lafjk is;shu'
(A) w¾O Y=Ial l,dmh (B) my;rg úh<s l,dmh (C) my;rg w;rueÈ úh<s l,dmh (D) f;;a l,dmh (E) l`ÿlr
úh<s w;rueÈ l,dmh ^F& Y+Ial l,dmh
11
Y%S ,xldfõ ±kg fidhdf.k
;sfnk m%d.a ft;sydisl
ia:dk kdudj,sh
12
tu m%foaYj, ovhï lrk ,oafoa uqjd" ;,f.dhd mdyshka., - jir 38 000
wd§ úh<s l,dmSh mßirfha jeä jYfhka Ôj;a
l=reúg ngfodUf,k - jir 28 000
jk i;=ka h'
ls;=,a., fn,sf,k - jir 15 000
ld,jljdkq fn,a,kane`Ème,eiai - jir 12 000
Y%S ,xldfõ ol=Kq m<d;g wh;a yïnkaf;dg w;a;kf.dv w`Mf,k - jir 10 350
Èia;%slalfha m;srdcfj, kï m%foaYfha msysá udkshï.u - jir 7 900
brKuvq ieleiaug wh;a fndr¨ ;Ügqfjka .,a
iS.sßh fmd;dk - jir 5 800
hq.hg wh;a idlaIs fidhd f.k ;sfí' fuu fndr¨
;Ügqj úoHd;aul úYaf,aIKh u.ska Èk ks¾Kh iS.sßh w,s., - jir 5 500
lsÍfï § th ñka fmr jir 125 000 la merKs nj Wvu<, - jir 5 330
;yjqre ù ;sfí' tu Èia;%slalhg u wh;a nQkao, udf;dg - jir 3 800
je,af,a.xf.dv m%foaYfha fmdf<dj u;=msg isg
wä 24 la háka msysá .,afuj,ï iys; fndr¨
;Ügqj ñka fmr jir 80 000 l ld,jljdkqjlg
wh;a h' wdikak jYfhka fuhska fmr jir 125
000 l isg wju ;rñka l%sia;= mQ¾j 1800 olajd
fuu .,ahq.h wLKav j mej;sKs' Y%S ,xldfõ
m<d;a lsysmhlska tu ixialD;sfha §¾>ld,Sk
meje;au ;yjqre lrk Èk jljdkq iaÓr fldg
;sfí'
PdhdrEmh wxl 2.1 l`M;r osia;%slalhg wh;a nq,;aisxy, mdyshka., msysá fuu .,a .=ydj óg wjqreÿ 38 000 by; ld,hl §
m%d.a ft;sydisl udkjhkaf.a jdiia:dkhla j mej;sKs. mdyshka., f,k Y%S ,xldfõ my;rg f;;a l,dmfha cSj;a jQ
m%d.a ft;sydisl ñksiqkaf.a cSú;h ms<sn`o jeo.;a f;dr;=re wkdjrKh lr ;sfí.
13
Ôjk rgdj
fuu hq.fha ck;dj ovhï lsÍfuka iy ;ek
;ek weúo wdydrhg .; yels iajdNdúl foa
tl;= lr .ksñka ish Ôúldj mj;ajd f.k
f.dia we;' tfyhska Tjqyq j¾Ifha jeä ld,hla
ixpdrl Ôú;hla f.jQy' j¾Idêl ld,j, §
iajdNdúl .,a.=ydj, Ôj;a jQy'
l,a f.jQy' wdydr fiùfï lghq;= i`oyd tu idOl ,efnkafka my;rg úh<s l,dmfha iy
udkjfhda Èklg lsf,daógr 7 l muK ÿrla f;;a l,dmfha msysá .,a.=ydj,sks' oekg fidhd
weúo .shy' .,a.=ydj, .; lrk ,oafoa ;djld,sl f.k ;sfnk idlaIs wkqj wdydrh i`oyd ovhï
Ôú;hla jQ fyhska we;eï wjia:dj, ;ukaf.a l< i;=ka w;r .jrd" l=`M óyrld" l`M j<yd"
ñh.sh {d;Skaf.a u<isrere .=yd we;=<; j< j,aW!rd" f.dakd" ;s;auqjd" óñkakd" b;a;Ejd"
oeuQy' we;eï wjia:dj, ,S o`vqjl fyda wx ydjd" o`vqf,akd" yïndjd" uq.áhd" Wre,Ejd"
lene,a,l wdOdrfhka ta i`oyd j<la ydrd j`ÿrd" j,sl=l=<d" ynkal=l=<d iy ;,f.dhd o
;sfí' wk;=rej u<isrere ta jf<a ;ekam;a fldg fõ' udxickl Od;= nyq, ñßÈh ud`M j¾. o
li< frdvqj,ska th jid oukq ,eì‚' ls;=,a., w,a,d f.k wdydrhg fhdod f.k ;sfí' my;rg
fn,sf,k we;=<; tf,i ñysoka l< mqoa.,hska f;;a l,dmfha ;sfnk iajdNdúl Èhlä;sj,
12 fofkl=f.a wegiels,s fidhd .eksKs' újD; isák ;s;a;hska wdÈ uiqka fufia w,a,d .;a nj
ia:dkhla jQ fn,a,kane`Ème,eiafia .,a hq.hg fmfka'
wh;a fidfydka ìfuys wegiels,s 30 la ;sìKs' msIagh ,nd .ekSug Ndú; l< Ydl wdydr
mdyshka., .,a.=ydfjka wjê lsysmhlg wh;a w;r j,afo,a iy le,Eflfi,a m%Odk h'
mqoa.,hska 9 fofkl=f.a wegiels,s fldgia ls;=,a., fn,sf,fkka jir 12 500 lg by;
fidhd f.k we;' ld, jljdkqjl § mq¨iaid wdydrhg .kakd ,o
le,Efo,a weg ms<sn`o idlaIs yuq ù ;sfí' óg
wdydr rgdj
wu;r j msIagh nyq, wdydr f,i f.dak," iy
furg .,a hq.fha úiQ ñksiqkaf.a wdydr fln`ÿ ù lgqw," wkqNj lr ;sfí' wdydr mq¨iaid wkqNj
oe hs wjfndaO lr .ekSug bjy,a jk jeäuk;a l< njg idlaIs mÍlaId l< ;eka lsysmhlska u
15
fn,a,ka fufia wdydrh i`oyd f.k ;sfí' ish
wdydrh i`oyd wjYH lrk ¨Kq ,nd .ekSug rg
we;=<; cSj;a jQ m%d.a ft;sydisl jeisfhdaa b;d ÿr
neyer .uka lf<da h' ls;=,a., fn,sf,fkka
fidhd .kakd ,o l<mq fn,a,kaf.a wjfYaI
uqyqÿnv m%foaYj,ska /f.k wd ¨Kq iu. ñY% ù
mej;s tajd nj y`ÿkd f.k ;sfí'
;dlaIKh
fï hq.hg wh;a ;dlaIKh .ek oek .ekSug
;sfnk tl u idOlh .,a fuj,ï h' tfy;a
r;akmqrfha ueKsla m;,aj,ska iy brKuvq
ieleiafuka fidhd f.k ;sfnk .,a fuj,ï
wdY%fhka .,a hq.fha ;dlaIKh .ek iïmq¾K
PdhdrEmh wxl 2'3 Y%S ,xldfõ m%d.a ft;sydisl woyila f.dv ke.Su wmyiq h' Bg fya;=j
ckdjdihlska fidhd.kakd ,o mn`Mjla' fuh if;l=f.a
wiaÓ lene,a,lska ilia lrk ,oaols' m%udKj;a .,a fuj,ï m%udKhla fkd,eîu;a
tajdfha Èkjljdkq ms<sn`o oekg ;sfnk oekqu
fidhd .kq ,en we;' m%udKj;a fkdùu;a ksid h'
f.d`Mfn,a,ka wdydrhg .ekSug m%d.a ft;sydisl furg .,a hq.fha ;dlaIKh ms<sn`oj
jeisfhdaa uy;a reÑhla oelajQy' úfYaIfhka úia;rd;aul oekqula ,nd .ekSug bjy,a jkafka
u my;rg f;;a l,dmfha cSj;ajk mqrdúoHd{hska úiska cHdñ;sl laIqø Ys,dfuj,ï
.iaf.d`Mfn,a,ka iy l<mqj, cSj;a jk hkqfjka y`ÿkajkq ,nk l=vd m%udKfha .,a
PdhdrEmh wxl 2'4 Y%S ,xldfõ m%d.a b;sydih ksfhdackh lrk ñksia wegiels,a,la' fuh fidhd.kakd ,oafoa iS.sßhg
hdnoj msysá fmd;dk .,a .=ydfjks ^PdhdrEmh mqrdúoHd mYapd;a Wmdê wdh;kh wkq.%yfhks&
16
fuj,ï h' fïjd tfia kï lr ;sfnkafka 35-40 muK jkakg we;hs ie,fla'
tajd ksIamdokh lrkakg jEhï l< mqoa.,hska
tlS fuj,ïj,g cHdñ;sl yevhla ,nd §fï wNspdr úê
wruqKska .,am;=re yev .iajd ;sfnk ksid h' .,a hq.fha mej;s wNspdr úê .ek hï ;rulg
fujeks fuj,ula È.ska fikaáógr 4.5 lg jvd fyda meyeÈ,s f;dr;=rla ,efnkafka ta ld,hg
úYd, fkdfõ' jeä jYfhka ;sßjdkd .,a iy wh;a ñkS je<,Sï iïnkaOfhks' jeä wdhdihla
iq`M jYfhka ly`o .,a Ndú; fldg fulS laIqø fh§fuka tjeks lghq;a;lg oerE W;aidyhla
.,a fuj,ï ksIamdokh lr ;sfí' fïjd i;=ka ms<sìUq jk meyeÈ,s wjia:djla nÿ,a,g kqÿre
ovhï lsÍfï isg lemSï" iSÍï" ;e,Sï" yEÍï rdjKdwe,a, .,a.=ydfjka fidhd f.k ;sfí'
jeks foag WÑ; mßÈ ilid we;' óg wu;r j folg fnfok fia isÿre úÈk ,o ñksia ysia
l`M.,a Ndú; fldg ;kk ,o ñá" weUreï.,a ln,la tys l< leKSul § u;= úh' tu ysia
wdÈh o tl, ksmojd ;sfí' lnf,a r¿jg msysgd ;snqKq odr iy msg;g fkrd
;sfnk fldgia .,l W,d uÜgï lr tla me;a;l
ñksiqkaf.a YÍrfha iajNdjh r;= meye;s .=re.,a wdf,am lr ;sfí' r;= meye;s
fuf;la fidhdf.k ;sfnk wegiels,s Y%S .=re.,a wdf,am lrk ,o ñksia wegiels,sj,g
,xldfõ .,a hq.hg wh;a ñksiqkaf.a YÍr wh;a fldgia mdyshka., .,a.=ydfjka o fidhd
iajNdjh fln`ÿ ù oe hs hk ldrKh wjfndaO .eksKs' u<isrer tys fldgia Èrd hk ;=re hï
lr .ekSug bjy,a fjhs' idudkHfhka jevqKq ;ekl j<,d oud miqj wegiels,s f.dv f.k
msßñfhl=f.a Wi fikaáógr 174 ls' jevqKq kej; tajd ;ekam;a l< nj fujeks idlaIsj,ska
meyeÈ,s fõ' l=reúg ngfodUf,fkka fidhd
ldka;djla fikaáógr 166 lg jvd Wia fkdùh'
.;a wegiels,s kud jl=gq lr j<,d ;sìKs' Y%S
Tjqka ish¨ fokdf.a o;a úYd, h' m<,a kdihla
,xldfõ .,ahq.fha Ôj;a jQ ñksiqka iy j¾;udk
iy kslgla Tjqkag ;sìKs' jeäysá msßñfhl=f.a
jeÈ ck;dj w;r ixialD;sluh jYfhka iy
fud<fha úYd,;ajh >k fikaáógr 1600 ls'
ÔjúoHd;aul jYfhka iudk;d /ila ;sfnk
jevqKq .eyekqq whl=f.a th >k fikaáógr
nj m¾fhaIlhska úiska fmkajd § we;'
920 ls' udkj úoHd{hkaf.a woyi wkqj m%d.a
ft;sydisl udkjhdf.a Wmßu wdhq ld,h jir
PdhdrEmh wxl 2'5 inr.uqj m<d;g wh;a r;akmqr Èia;%slalfha fld<Uf.wdr rxpduvu rcfha úoHd, N+ñfha msysá mQ¾j
ft;sydisl hq.fha fidfydka ìula' 2007 j¾Ifha § leKSï fldg u;=lr .kakd ,o fuu iqidk N+ñh óg jir 3350 lg
by; ld,hl § Ndú;hg f.k ;sfí'
17
79°30'0"E 80°0'0"E 80°30'0"E 81°0'0"E 81°30'0"E 82°0'0"E
9°30'0"N
!
!
!
iqÑh
± 9°30'0"N
mrx
.s w
dr e
9°0'0"N 9°0'0"N
! udf;dg
wreú
Th
wdre !
hdk
a
! !
fudaor.
ï wd
re !
u,
!
8°30'0"N 8°30'0"N
aj;
!
=T
!!
h
!
! fmdïmßmamqj
l,
dT
h !
!
`.
!
s.
!
e,
ó !
uy j
8°0'0"N Th ! ! 8°0'0"N
!
!!
! .,afidfydkalk;a;
! bínkalgqj
! há.,afmd;a; !
e
dr
±eÿre Th
sw
! yefjksj,
ok
!
af
uqk
! l,Tgqjdj
7°30'0"N ! ÿïu,iQßh 7°30'0"N
Th !
uy
!
!
! !
! kslj,uq,a,
7°0'0"N le<K 7°0'0"N
s .`.
! y,aÿïuq,a, !!
!
! !! fnr.,
.`. !!
l`M
! !
! !!
6°30'0"N 6°30'0"N
lsß
`È
! rxpduvu !
Th
! !
j,
fõ
! ynr;a;dj
.`.
ks,
aj,d
.`.
6°0'0"N 6°0'0"N
nKav;a;r 0 12.5 25 50
lsf,daóg¾
!
is;shu wxl 2'2 Y%S ,xldfõ mQ¾j ft;sydisl hq.hg wh;a hehs ie,flk uydYs,d iïm%odhg wh;a iqidk N+ñj, jHdma;sh'
18
l%shdldrlu 1
oekg fidhdf.k we;s Y%S ,xldfõ m%d.a
ft;sydisl hq.fha ckdjdi jHdma;sh
is;shul ,l=Kq lr kï lrkak'
20
PdhdrEmh 2'7 oUq,a,g kqÿre bínkalgqj iqidk N+ñfhka yuq jQ Ys,d uxcqid j¾.fha fidfydkls' fuu iqidk .¾Nh ;=<
ñksia NIaudjfYaI iys; ueá nÿka ;eïm;a fldg ;sfí' wkq.%yh uOHu ixialD;sl wruqo,
jkafka Wvrxpduvfï fkajdisl ia:dkfha l< nj hs. uq`M;ekaf.hs ;snQ fjk;a iqkanqka w;r tu
leKSfuka ,o f;dr;=re h. ksjdifha jdih l< mqoa.,hska wdydrh i`oyd
ovhï lrk ,o i;=kaf.a weglgq o b;sß ù ;sìKs.
Wvrxpduvfï § lKsk ,oafoa óg fï weglgq uqjd" .jhd" j,aW!rd iy o`vqf,akd
wjqreÿ 3000 g jvd mer‚ ld,fha bÈ lrk hk i;=kag wh;a tajd fõ' fuu idlaIs u.ska
,oehs úYajdi lrk ksjdihls. tys we;=<; ;sî fmkajd fokafka lDIsld¾ñl Èúfmfj;lg yqre
merKs j<x lgq rdYshla fidhd .eksKs. tajd w;r jqj o i;=ka ovhï lsÍu iïmQ¾Kfhka u w;a
mska;dre l< j<`olg wh;a len,s .Kkdjla yer fkd±uQ nj h'
o úh. iqÿ meye;s miqìul r;= meyefhka bß
fhdod tu j<f`oa msgme;a; iy wäfha hg me;a; ksji ;=< ;sî fidhd .kakd ,o foa w;rg
w,xldr lr ;sfí' bß fhdod ;sfnk iuñ;sl ueá mn`M lsysmhla" ldka;djka weia w`ÿka
wdldrh wkqj tu j<`o ilfmdarej Ndú; fldg ;eîug Ndú; lrk f,day l+rla iy isrer j¾K
;kk ,oaola nj iaÓr h. fujeks u ;j;a .ekaùu i`oyd Ndú; lrk ly iy r;= meye;s
j<`ol fldgia y,aÿïuq,af,a ckdjdihla mej;s .=re.,a folla o tajd WrÉÑ lsÍug fhdod .;a
ia:dkhla leKSfuka o fidhd .eksKs. weUreï .,a folla o we;=<;a h. fuu idlaIs
u.ska fmfkkafka tl, úiQ ldka;djka ;ukaf.a
leKsug ,la l< ksjdifha uq`M;ekaf.hs fuj,ï rE imqj w,xldr lr .ekSug uy;a Wkkaÿjla
lssysmhla ;sìKs. ta w;r .,a fuj,ï iy hlv olajd we;s njhs'
fuj,ï o úh. ta NdKav tl;=fõ jeä m%udKhla
.,a fuj,ï ;sîfuka fmkS hkafka hlv
Ndú;h ta jk úg;a Tjqkag kj w;aoelSulaj ;snQ
21
is;=ju wxl 2'4 l%sia;= mQ¾j 1129 § Wvrxpduvfï bÈlr ;snQ ksjdih ±lafjk Ñ;%hla' fuh leKSfuka u;=lr .kakd ,o
w;a;sjdrfï ie,eiau wkqj ks¾udKh lrk ,oaols'
f;dr;=re .ek hï ;rul fyda ksYaÑ;;djlska mqrd ,nd .ekSu ÿIalr jqj;a uQ,sl ckdjdi úh<s
hq;=j jgyd .ekSug bjy,a jkafka mqrdúoHd;aul l,dmfha jHdma; jQfha tys mfia ;sfnk idrj;a
idlaIs h' nj ksid h. r;=-ÿUqre mi hkqfjka ye`Èkafjk
úh<s l,dmfha jeä m%foaYhl me;sÍ we;s mi
uq,a ft;sydisl hq.h jYfhka ie,flkafka lDIsl¾uhg b;d u iqÿiq jQjls. fuu m%foaYj,g
l%sia;= mQ¾j 450 muK isg l%sia;= j¾Ifhka 300 lDIsld¾ñl lghq;= i`oyd wjYH lrk c,h
jk ;=re ld,mßÉfþoh hs. fuu ld, mßÉfþoh ,efnk ud¾. folla ;sìKs. bka m%Odk jQfha
;=< furg ;snQ ckdjdi jHdma;j mej;sfha fudaiï j¾Idj hs' iajdNdúl .x.d u.ska ,efnk
lskï m%foaYj, oe hs fmkakqï lrk m%Odk c,h o úh<s ld,j, § hï ;rulg m%fhdackj;a
o¾Ylh kï l=vd .ïjeõj, jHdma;sh hs. kgnqka úh. tfy;a .x.d c,h lDIsld¾ñl lghq;=j,g
j .sh tjeks l=vd .ïjeõ oyia .Kkla Y%S fhdod .ekSfï § .x.d yryd wuqKq ne`§u /ia
,xldj mqrd jHdma; j ;sfí. ft;sydisl hq.fha lr .;a c,h wjYH ;ekaj,g f.k hdu i`oyd
ckdjdi nyq;rh jejla flakaø fldg .ksñka we< ud¾. ;ekSu wdÈ foa lsÍug isÿ úh. th
tys wdikakfha u mej;sKs. jeõ neïfï tla Y%uh ld,h yd ;dlaIKh fhoúh hq;= l%shdjla
fl<jrl jejg kqÿre j tjeks .ï msysgd ;snQ ksid jeä keUqrejla oelajQfha jeõ ;ekSfuka
nj mqrdúoHd;aul lafIa;% .fõIKj,ska fidhd c,h /ia lr .ekSu i`oyd hs.
f.k ;sfí.
uq,a ft;sydisl hq.hg wh;a ckdjdi j¾Okh
ckdjdi jHdma;shg n, mE m%Odk idOl jQ wdldrh ms<sn`oj isÿ lr ;sfnk úia;rd;aul
wOHhkj, m%;sM, u.ska fmkakqï lrkafka
mqrdK ckdjdi jHdma;shg n,mE m%Odk
furg ft;sydisl hq.fha uq,sl ckdjdi
idOlhla jQfha N+ fN!;sl miqìu hs. jd¾Isl
me;sfrkafka .x.d ksïkj, fkdj Bg msg;ska
j¾Idm;k w.h, mfia iajNdjh, N+ úIu;dj,
msysá m%foaYj, nj hs. óg n,mE m%Odk fya;=j
iajdNdúl iïm;aj, jHdma;sh, c,jykh wdÈh
jkakg we;af;a .x.d u.ska jd¾Islj f.fkk
fï w;r m%Odk h.
úkdYldÍ .xj;=r md,kh lsÍug iß,k
uq,a ft;sydisl hq.fha § ckdjdi jHdma; jQfha ;dlaIKhla ta jk úg ksmojd fkdue;s ùu h.
Y%S ,xldfõ úh<s foaY.=Khla we;s m%foaYj, h. .x.d yria fldg wuqKq ne`o c,h jeõ lrd
jd¾Isl j¾Idm;kh ñ,sógr 1000--1250 la ,efnk f.k hdfuka .xj;=r md,kh lsÍu wdrïN jQfha
m%foaY úh<s l,dmh f,i;a" ñ,sógr 1000 wvq l%sia;= mq¾j m<uqjk ishjfia w.Nd.fha § fyda
m%foaY Y+Ial l,dmh f,i;a ie,fla. lDIsl¾uh l%sia;= j¾Ifhka m<uqjk ishjfia § úh hq;= h.
i`oyd wjYH lrk c,h m%udKj;a ;rñka j¾Ih ;siaiuydrdu jej bÈ l< b<kd. rcq ^l%s'j 33-43&
23
PdhdrEmh wxl 2'9 wkqrdOmqr merKs we;=`M kqjr isÿlrk ,o leKSulska fidhd.kakd ,o wdh; p;=ri%dldr ìïie,eiaulska
hq;a me,am;lg wh;a j ;snQ lKq j<j,a lsysmhla ^PdhdrEmh mqrdúoHd fomd¾;fïka;=fõ ldreKsl wkq.%yfhks&'
iufha lsß`ÈTh yria fldg wuqKla ne`o ;sfí. uq,dY%hj, y`ÿkajd § ;sfí. uydjxifha i`oyka
l=reKE., Èia;%slalfha msysá .fkalkao úydrfha iqukjdms.du, úydrjdms.du, yqkaoßjdms.du,
iy .,af,k úydrfha ;sfnk .,a.=yd foll lvyjdms.du hk .ï tjeks jeõ .ï h.
fldgd we;s n%dyaó fi,a,smsj, ‘wjrK’ hk
jpkh oelafõ. tys woyi ‘wuqK’ hkak hs. tla .ula ;j;a .ulska fjka jQfha le,E
;Srhlsks. jeõ.ïj,g wu;rj fufia
ckdjdi jHqyh yd iajrEmh tlsfklska iajdëk jQ .ï ms<sn`oj ft;sydisl
jeis c,fhka fmdaIKh jk l=vd jeõ flakaø uQ,dY%hj, flá i`oyka lsÍï we;=<;aj ;sfí.
lr .ksñka .x.dj, msgdr ksïkhg msg;ska jQ fkdfhl=;a jD;a;slhska úiQ we;eï ckdjdi
m%foaYj, jHdma; jQ ckdjdi tlsfklska iajdëk jxil:dj, iy fi,a,smsj, i`oyka fldg
jQ tajd hs. jejla flakaø fldg f.k j¾Okh ;sfnkafka fufia hs.
jQ tjeks ckdjdi jdms.du hkqfjka idys;H 1 liSldr.du - f.dúhka úiQ .ï
24
2 uKsldr.du -
ueKsla .erE fyda ueKsla
lemQ wh Ôj;a jQ .ï
3 f.damd,.du -
f.dm,a,ka úiQ .ï
4 flajÜg.du -
ëjrhska úiQ .ï
5 l=ïNldr.du - j<x
idokakka úiQ .ï
6 jâVlS.du -
jvqjka úiQ .ï
fï yereKq úg ld¾hh
mokï fldg f.k
l%shd;aul jQ ;j;a .ï j¾.
lsysmhla ;sìKs'
PdhdrEmh wxl 2'10 wkqrdOmqr merKs we;=`M kqjr isÿlrk ,o leKSulska fidhdkakd
7 mÜgk.du - jrdh ,o jgl=re ìïie,eiaulska hq;a me,am;lg wh;a j ;snQ lKqj<j,a lsysmhla ^PdhdrEmh
mqrdúoHd fomd¾;fïka;=fõ ldreKsl wkq.%yfhks&'
wdY%s; j ;snQ .ï
8 kshï.ï - fjf<`o .ï úYd, kd.ßl ckdjdi ye`Èkaùug zmqrZ hk moh
9 T<.ï - ck;dj úiska w;yer oeuQ jHdjydr úh' l%sia;= mQ¾j 250 ;rï wE; ld,hl §
jeõ.ï rÑ; n%dyaó fi,a,smshl ‘mqr lu;’ hkqfjka
merKs ckdjdij, úYd,;ajh flf;la ù oe ;k;=re kduhla i`oyka j ;sfí' thska woyia
lr ;sfnkafka k.rfha m%Odk jdia;= Ys,amshd hs'
hs hk ldrKh ms<sn`o j iaÓr ks.ukhlg
m<uq jk úchndyq rc;=udg ^l%s.j' 1055-1110&
meñKSu wmyiq h. th úúO N+f.da,Sh m%foaYj, wh;a mkdlvqj ;U ikakfia wkqrdOmqrh kï
mej;s iajdNdúl iïm;aj, iq,n;dj u; mokï lsÍug fhdod ;sfnkafka ‘kqremqr’ hk jHjydrh
úh. tfy;a oekg isÿlr ;sfnk mqrdúoHd;aul hs'
úu¾Ykj,ska ,eî ;sfnk idlaIs wkqj l=vd
‘klr’ fyj;a k.r hkqfjka ye`ÈkajQ ckdjdi
m%udKfha .ul úYd,;ajh idudkHfhka
úfYaIhla .ek furg mqrdK;u fi,a,smsj,
fylaghdr 0.15 lg jvd jeä fkdù h. uOHu i`oyka h' fuys k.r hkqfjka y`ÿkajd
m%udKfha .%dóh ckdjdihla fylaghdr 2 ;sfnkafka .u;a" mqrh;a w;r jQ ckdjdihls'
lg wdikak m%udKhla jQ w;r úYd, kd.ßl .ïj, ksIamdokh lrk oE fjf<`odu msKsi
ckdjdihla fylaghdr 2 lg jvd úYd, úh. uyd k.r fj; f.k hdu iïnkaëlrKh jQfha
fuu w;rueÈ ckdjdij,sks' tajd m%udKfhka
idudkHfhka .ul mjq,a 5-6 ;a w;r m%udKhla
.ulg jvd u`ola úYd, jQ ckdjdi hs'
jdih l<y' we;eï úYd, m%udKfha .ïj, mjq,a
30 la úiQ nj idys;H uQ,dY%hj, oelafõ' kd.ßl uq,a ft;sydisl hq.hg fmr isg u fuu
ckdjdij, fï ;;a;ajh b`ÿrd u fjkia úh' l%sia;= ckdjdij, ixúOdkh iy mßmd,kh l%uj;a j
j¾Ifhka yh jk ishji jk úg merKs ud.u mej;s nj fmkaùug idlaIs ;sfí' .ula hkq mjq,a
k.rfha iy Bg ;okqnoaO kd.ßl ckdjdij, lsysmhlska ieÿï ,;a tallhls' mjq, hkq .ul
wju ;rñka 35 000 l ck.ykhla úiQ njg o< jeo.;a u idOlhls' mjq,la ksfhdackh lrk ,o
jYfhka .Kkh lr ;sfí' we;eï .ï jeglska .Dym;shd úisks' n%dyaó fi,a,smsj, Tyq y`ÿkajd
wdrlaId lr ;snQ njg idys;H uQ,dY%hj, oelafõ' ;sfnkafka z.ym;sZ hkqfjks' .ul .Dym;Sska
tjeks .ï ye`ÈkajQfha zmßlaÅ;a; .ïZ hkqfjks' lsysm fofkl=f.ka ieÿï ,;a lKavdhula
tjeks wdrlaIdjla fkdue;s .ï zwmßlaÅ; .ïZ fjkqfjka lghq;= l< mqoa.,hd ye`ÈkajQfha
hkqfjka ye`ÈkaúKs' z.ñlZ fyj;a .%dñl hk kñks' tys f;areu .fï
m%Odkshd hkak hs' miqld,hl fulS .ïm%OdkSka
25
79°30'0"E 80°0'0"E 80°30'0"E 81°0'0"E 81°30'0"E 82°0'0"E
±
9°30'0"N 9°30'0"N
iqÑh
! Ys,d f,aLk
.ï jeõ
ifudaÉp f¾Ld
!
9°0'0"N 9°0'0"N
!
!
!
!
!
!
!
! ! !
! !
!
! !
! ! !
! !
!
!
8°30'0"N ! 8°30'0"N
! ! !
! ! !
!
!
! !
! !
! wkqrdOmqrh
. ! ! !
!
! ! !
!
!
! !
!
! !! !
! ! ! !
! !
! !
! !
8°0'0"N ! ! ! ! 8°0'0"N
! !! !
!
!
!
!
!
!
!
! !
. fmdf,dkakrej
!
!
!
! ! !
! ! !
! !
!
! !! !
! !
! ! !
!!
! !
! !! !
!
!! !
! !
! ! ! !! !
! ! !
! !! !
! !
! !
! ! !! !
! ! !
!
! !
!
7°30'0"N !!
!
! ! ! 7°30'0"N
! ! ! !
!!
! ! !
! !
! !
! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
!
! ! ! ! ! !
! !
! !
! !
! !
!
!
!
!
7°0'0"N ! ! ! 7°0'0"N
!
! !
!
! ! ! !
! !
! !
! !
!
!
!
!
! ! !
!! !
!!
! !
! !! ! !
!
! !
!!
6°30'0"N ! ! 6°30'0"N
!
!
!!
ud.u !!
!
!
!
. !
!
!
!
!
!
!
6°0'0"N 6°0'0"N
is;shu wxl 2'3 fuu is;shfï ±lafjkafka Y%S ,xldfõ merKs;u .ïjeõj, yd uq,a ld,Sk Ys,d,smsj, jHdma;sh hs'
.u" jej iy Ys,d f,aLk w;r ióm in|;djla mej;s neúka jeõj, iy fi,a,smsj, jHdma;sh u.ska merKs ckd-
jdij, jHdma;sh ms<sìUq lrhs'
26
ms<sufy,
;Urj
mkafk.uqj
;siai jej
ùrú, jej
;siaiuydrduh fhdaOlKaäh jej
l sß
`È
Th
msgdr ;ekak
w`oe,a,
fldakafj,dk mqiaf;da,uq,a,
lsrskao jrdh
fudaorme,eiai
bkaoshka id.rh
iqÑh
m<uq wÈhrfha ckdjdi
fojk wÈhrfha ckdjdi
;=kajk wÈhrfha ckdjdi
is;shu wxl 2'4 yïnkaf;dg Èia;%slalhg wh;a ;siaiuydrduh wi,ska .,d f.k hk lsß`ÈTh wdY%s; m%foaYfha merKs
ckdjdi jHdma;sh ±lafjk is;shula' ^is;shfï ;s;aj,ska ckdjdi ±lafõ'& fuys .x.dfõ ksïkhg wE;ska ;sfnk ckdjdi
l%sia;= mQ¾j 900--500 ;a w;r ld,hg wh;a fõ' tu ckdjdi tu .x.djg wod< m%foaYfha uq,ska u ìys jQ tajd hs' .x.dj
wdY%s;j msysgd we;s m%foaYfha ckdjdi me;sß ;sfnkafka lsß`ÈTfha jd¾Isl .xj;=r md,kh lsÍug Wmdh ud¾. fh§fuka
miqj h'
27
is;=ju wxl 2'5 fuu Ñ;%fhka ±lafjkafka Y%S ,xldfõ merKs .ul l,ams; iajrEmhls' iajNdjO¾uh iu`. iqyoYS,Sj cSj;a
ùu;a ta ksid u ;u cSjk rgdj ;=< we;s jQ ir, nj;a .%dóh cSú;h ;=< lemS fmfkk ,laIK h'
30
3 Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h úldYkh ùu
rgla md,kh lsÍfï n,h rcqg fyda mreuljrekag lsishï wdldrhl m%foaYSh md,k
/csklg mjrd fokq ,nkafka trfÜ fjfik n,hla ysñj ;snQ nj fmkajd §ug Wmfhda.s
uyckhd úisks' ljfrl=g jqj rgla md,kh lr .; yels fi,a,smshla oUq,a,g kqÿrej msysá
lsÍug fmdÿ uyck;djf.a leue;a; wjYH h' lKav,u kñka ye`Èkafjk m%foaYfha ;sfnk
uyckhdf.a wm%idoh u; md,k n,h ysñ lr fld;a.,alkafoa olakg we;' tu fi,a,smsh
.kakd md,lhskag jeä l,la tfia rg md,kh l%sia;= mQ¾j 250 g wh;a jQjls' tys we;s .,a.=ydjla
lsßug wjia:djla fkd,enqKq nj b;sydih NslaIQka jykafia,d fj; mQcd l< mreulfhl=
wm fj; fmkajd fohs' jeä fofkl=f.a y`ÿkajd § ;sfnkafka —f;dg fndcl˜ hk kñks'
tl`.;dfjka md,lhl= rg md,kh lsÍfï tys f;areu —;S¾:h wkqNj lrkakd˜ hkak hs'
whs;sh ,nd .kakd ksid tjeks md,lhl= ;S¾:h hkqfjka ye`Èkafjkafka f;dgqm< hs'
ye`Èkaùug zuydiïu;Z hk jpkh merKs wkqNj lsÍu hkqfjka merKs ld,fha jHjydr
ld,fha fmrÈ. rgj, Ndú; lr ;sfí' tfia lrk ,oafoa wh nÿ ,nd .ekSu;a foam< N=la;s
ckiïu;fhka md,k n,h ysñ lr .kakd ú`§u;a h' tfia l< yelafla md,k n,hla i;=
rfcl= fyda /cskl úiska md,kh lrk N+ñ ;eke;af;l= yg muKs' lKav,u fi,a,smsfha
m%foaYh;a" tu md,khg iyNd.s jk úúOdldr ±lafjk mreulhd merKs ld,fha ta m%foaYh
ks,Odß msßi;a" ck;dj;a rdcHh hk kñka md,kh l< ;eke;af;l= nj bka meyeÈ,s fõ'
ye`Èkafõ' fn!oaO NslaIQka jykafia,d fj; .=ydjla ilia
lr mQcd lsÍug ;rï yelshdjla Tyq i;= jQfha o
ta ksid u nj jegfya'
31
is;=ju wxl 3'1 .ïj, úiQ .Dym;Ska w;=ßka tla mqoa.,hl= ta .fï m%Odkshd njg m;a úh' Tyq ye`ÈkajQfha .ñl kñks'
tla tla .ï w;r jev lghq;= lsÍfï § iïnkaëlrKh meje;ajQfha .ñlhska yryd h'
mreulhka merKs Y%S ,xldfõ iudch ;=< ìys y`ÿkajd ;sfnkafka .ym;s hk jpkfhks'
jQfha l=uk wdldrhlg ± hs fidhd ne,Sfuka fï iïnkaOfhka jeo.;a jk fi,a,smshla
furg foaYmd,k n,h j¾Okh jQ wdldrh wkqrdOmqrfha fmßhmq,shkal=,u kñka
myiqfjka f;areï .; yels h' tfia f;areï ye`Èkafjk m%foaYfha olskakg we;' iqukf.a
.ekSug kï mqrdK ld,fha mej;s furg .%dóh mjq,g wh;a" f,day jev ish /lshdj f,i l<
iudch iy tys l%shdldÍ;ajh iqmÍlaIdldÍ j .Dym;shl= NslaIQka jykafia,df.a iemmyiqj
ye±ßh hq;= h' fjkqfjka .,a.=ydjla msßisÿ fldg mQcd l<
nj tys i`oyka h' .ul fmdÿ lghq;=j, § tla
.Dym;sfhda tla mjq, ksfhdackh lsÍug bÈßm;a jQfha fulS
.Dym;Ska h' ir, j lsjfyd;a .Dym;Ska hkq
wju ;rñka l%sia;= mQ¾j 900 muK jk úg
mjq,a m%OdkSka h'
furg .%dóh ckdjdi úh<s l,dmfha fndfyda
m%foaYj, me;sÍ f.dia ;sìKs' fï .ï ilia ù .ñlfhda
;snqfKa mjq,a lsysmhlsks' we;eï úg mjq,a 1 isg merKs fi,a,smsj, fuka u wgqjd l:dj, o
30 olajd m%udKhla tajdfha cSj;a jQy' mjq, hk z.%dñlZ fyda z.ñlZ hk kñka y`ÿkajk ,o
woyi §ug merKs ld,fha Ndú; jQfha l=, hk msßila ms<sn`o j i`oyka h' ta merKs .ïj, cSj;a
moh hs' fï iEu mjq,l u m%Odkshd y`ÿkajk jQ .ï m%OdkSka h' merKs .ï mej;sfha tlsfklg
,oafoa —.Dym;s˜ hk kñks' l%sia;= mQ¾j 250 fjka fjka jYfhks' .ula ;j;a .ulska fjka
iy Bg wdikak miqld,Sk fi,a,smsj, Tjqka jQfha mgq le,E ;Srhlsks'
32
fufia fjka ù mej;Su ksid tla tla .ïj, .fï cSj;a jk jvd Okj;a yd n,j;a mqoa.,hd
cSj;a jQ jeishka fuu fjka ùu f;areï .;af;a ta i`oyd m;a lr .ekSug wfma mqrdK .ïjeishka
wfma .u ^;uka úiQ .u& w,a,mq .u ^hdno j lghq;= lr ;sfí' .ñlhska .Dym;ska w;ßka u
msysá .u& iy msg.ï ^wE;ska msysá .ï& hkdÈ m;a jQ flfkl= nj nqoaOf>daI ysñhka úiska
jYfhks' .ï w;r mej;s lghq;=j, § tkï iuka;mdidÈldfõ i`oyka lr ;sfí'
wdjdy-újdy lghq;=" NdKav yqjudre lr .ekSï
fuka u úúO wdrjq,a úi`§u wdÈ foaj, § tla tla .ñlhska bgq l< ld¾hhka w;r ta ta .ïj,
.ï ksfhdackh lsÍug l%shd l< mqoa.,hd .%dñl fmdÿ lghq;=j,g kdhl;ajh §u úfYaIfhka
hk kñka ye`ÈkajQ nj fmfka' tys f;areu .ï jeo.;a úh' .ug wh;a jej kv;a;= lsÍu" bka
kdhlhd hkak hs' c,h fnod yeÍu" bka m%Odk jQ nj fmfka'
.ïj, mej;s wdrjq,a úi`§u wd§ foa we;=`M
.ula ksfhdackh lsÍug kdhlhl= f;dard .kakd fujeks lghq;=j,g kdhl;ajh §u;a Tyq i;= j
,oafoa .Dym;Ska w;ßks' tf,i f;dard .ekSfï ;snQ Okj;a nj;a ksid Tyq jgd lsishï md,k
§ wjOdkh fhduq lrk ,oafoa .Dym;Ska i;= n,hla f.dv ke.=Kq wkaou meyeÈ,s h'
j;afmdfydi;alu ùug bv ;sfí' merKs .ul
cSj;a jQ È<s`ÿ jeisfhl= B<`. lkakfha ,nd fok ta ta .ïj, úiq .ï kdhlhska tlsfkld
fmdfrdkaÿj msg ta .fï úiQ .ñlhdf.ka ù iu. iqyo j lghq;= lsÍu .ï w;r iduh iy
u,a,la Khg b,a,d .;a mqj;la cd;lÜGl:dfõ iycSjkh mj;ajd .ekSug uy;a fia bjy,a úh'
±lafõ' .ñlhska hkq wka whg mjd Wojq l< yïnkaf;dg Èia;%slalhg wh;a is;=,amõfõ msysá
yels ;rug Okj;a jQ msßila nj bka jgyd .; merKs fn!oaO úydrhg wh;a fldrjla., kñka
yels h' ye`Èkafjk m%foaYfha ;sfnk .,a.=ydjl fï
lreK ikd: lr .ekSug bjy,a jk idlaIshla
lKavdhula ksjerÈ wdldrhg yiqrejd .ekSug ;sfí' tu .,a.=ydj msßisÿ fldg NslaIQka
kï tu lKavdhfï fmdÿ úYajdih Èkd .;a jykafia,d fj; mQcd lsÍug mqoa.,hska ;sfofkl=
mqoa.,fhl= Bg kdhl;ajh ,nd Èh hq;= h' .ul iyNd.s ù ;sfí' ta .ñl isj" .ñl iquk iy
.Dym;ska ish¨ fokd tla j .u fjkqfjka .ñl ;sok hs' fudjqka ;sfokd is;=,amõjg
;SrK .ekSu fjkqjg .Dym;skaf.a tl`.;dfjka hdno wi,ajdiS .ïj, kdhlhska jkakg we;'
fujeks .ïkdhlhska ìys ùu furg foaYmd,k
is;shu wxl 3'1 j¾Id c,fhka fmdaIKh jk l=vd n,h j¾Okh ùfï b;d jeo.;a ;SrKd;aul
.ïjeõj,ska l< yels jev fldgi ;jÿrg;a mq`M,a lsÍug wjia:djls'
tu .ïjeõ we< ud¾.j,ska iïnkaO flßKs' tjeks
jeõ moaO;shla ye`Èkaùug Ndú; lrkafka jeõ m%m;kh
hk kuhs' Y%S ,xldfõ úh<s l,dmfha .eñfhda ta i`oyd mreuljre
t,a,x.dj hk jpkh o Ndú; lr;s' fuys ±lafjkafka
yïnkaf;dg Èia;%slalfha msysá tjeks jeõ m%m;khls' merKs ld,fha furg iudcfha foaYmd,k n,h
j¾Okh ùu iïnkaOfhka mreul kñka ye`ÈkajQ
m%N+ka msßila jeo.;a jk nj by; i`oyka lrk
,È' tjeks m%N+ me,eka;shla ìys ùu iy Tjqkag
md,k n,hla ysñ ùu isÿ jqfha flfia ± hs hkak
fidhd ne,Su fuys § jeo.;a h'
PdhdrEmh wxl 3'1 oTq,af,a msysá bínkalgqj iqidk N+ñh l%sia;= mQ¾j 700-450 w;r ld,fha Ndú; l< tlls' fujeks
iqidk N+ñ tl, iudcfha úiQ mreulhska jeks m%N+ka úiska Ndú; l< tajd hs'
34
±lsh yels h' fujeks jeõ moaO;shla ye`Èkaùug ±lafjk lreKq úuis,af,ka mÍlaId lrk úg
zjeõ m%m;khZ hk ku Ndú; fõ' úh<s l,dmfha fmfkkafka fï wjia:dfõ § tlS .ïj, úiQ
jeishka tajd y`ÿkajkafka zt,a,x.djZ hk .ñlhska w;=ßka jvd n,j;a ;eke;a;d tla
kñks' jeõ moaO;s ìys ùu hkq yqfola u l=vd jeõ moaO;shlg wh;a .ï ish,a, ksfhdackh
jeõ lsysmhla tlsfkl iïnkaO ùu muKla u lsÍug lghq;= lr ;sfnk nj hs' fï ;eke;a;d
fkdfõ' ta msgqmi b;d jeo.;a fohla isÿ fjñka ye`ÈkajQfha mreul hk kñks' jeõmoaO;shla
;sìKs' iy Bg wh;a .ï lsysmhl csj;a jQ jeishkaf.a
iqNisoaêh fjkqfjka ;SrK .ekSug n,hla mejÍ
úh<s l,dmfha tlsfklg iajdëk j mej;s l=vd ;snqKq ksid mreulhka tl, iudcfha n,j;a
.ï .ek óg by; i`oyka flßKs' fï iEu .ulg m%N+ka msßila f,i ie,lsKs'
u wh;a l=vd jejla msysá nj o tys § lsheúKs'
jeõ moaO;s ks¾udKh ùfï § isÿ jQfha tjeks úh<s l,dmhg wh;a ;eks;,d N+ñfha fujeks
iajdëk .ïj,g wh;a jeõ lsysmhla c,h .,d jeõmoaO;s ish .Kkla kgnqka j ;sfnkq wo;a
nisk f,i ifudaÉp f¾Ld wkqj tlg iïnkaO ±lsh yels h' thska meyeÈ,s jkafka tajd Ndú;fha
lsÍu hs' tys § ta tla tla .ï kdhlhska w;r mej;s ld,j, § ta iEu jeõ moaO;shlg u
idlÉPd lsÍu;a" iïnkaO lsÍug kshñ; l=vd wh;a mreulfhla isá nj h' fuf,i ìys jQ
jeõ.ïudk lsysmhlg fmdÿ jk mßÈ hï hï mreuljreka ish.Kkla ms<sn`o f;dr;=re merKs
jeo.;a ;SrK .ekSfï wjYH;dj;a mek ke.Su fi,a,smsj, olakg ;sfí' msßñka muKla fkdj
iajdNdúl h' Y%S ,xldfõ merKs;u fi,a,smsj, we;eï wjia:dj, ldka;djka o m%dfoaYSh md,khg
is;=ju wxl 3'2 .ñlhska w;ßka ìys jQ m%OdkSka yeÈkajQfha mreulhska kñks' nÿ wh lr .ekSfï n,h Tjqka i;= j
mej;sKs' miqld,Sk foaYmd,k n,h j¾Okfha jeo.;a wdrïNhla mreuljre u.ska ixfla;j;a flf¾'
35
flf;la o h;a we;eï wjia:dj, Tjqka —rc˜
hk mofhka ;uka y`ÿkajdf.k ;sfí' ud;f,a
Èia;%slalhg wh;a weUq,awfò kñka ye`Èkafjk
m%foaYfha ;sfnk tla;rd merKs fi,a,smshl
zfmdpks rcZ hkqfjka ye`ÈkajQ m%dfoaYsl
md,lfhl= .ek i`oyka fõ' tys woyi m%dÖk
rc fyj;a kef.kysr m%foaYfha rcq hkakhs'
lE.,af,a msysá hgyf,k kï merKs fn!oaO
úydrfha ;sfnk .,a.=ydjl o zÿy;r rcZ kñkaa
i`oyka l< ;j;a tjeks u m%dfoaYsl md,lhl=
.ek wikakg ,efí'
rdcH;ajfha j¾Okh
6'md,kh f.k hdfï § md,lfhda wd,lukaodj - wd,lukaodj hkq Okhg wêm;s l=fõrf.a
fkdfhl=;a ixl,am wkqj fmkSs isáfhda jdiNjkh msysá ia:dkh f,i idys;H lD;sj, úia;r lr
h' foaj;ajhla wdrEV lr .ekSug fndfyda ;sfí' ta wkqj foúhka .ejfik th W;=rel=re Èjhskg
wh;a iuDoaêu;a k.rj,ska tlla f,i idys;Hfha úia;r
wjia:dj, Tjqyq jEhï l<y'
flf¾'
43
4 Y%S ,xldfõ merKs iudch
mqrdK ld,fha wfma rfÜ úOdhlhla iy
ye`Èkaùu wêlrKhla ;sìKs' jHjia:dodhlh f,i
´kE u ld,hl ´kE u iudchl cSj;a jk jeä l%shd;aul jQfha o úOdhlh hs' jHjia:dodhl
msrsi idudkH ck;dj hs' md,lhska" rcfha uKav,hla f,i fjk u iajdëk wdh;khla
ks,OdÍka" wd.ñl kdhlhska iy fjk;a m%N+ka tl, fkdjQfha tiufha furg mej;sfha
wdÈka ta w;r isák iq`M msßils' b;sydih rdcdKavq l%uhla jQ ksid h' úOdhlh iy
hkq fï ish¨ fokdf.a ls%hdldrlï ms<sìUq jHjia:dodhlh ye`Èkaùug l%sia;= j¾Ifhka
lrk w;S;h hs' lreK tfia jqj o fndfyda kjjk ishjfia ,shejqKq fi,a,smsj, fhdod
ft;sydisl uQ,dY%h jeä wjOdkhlska bÈßm;a ;sfnkafka tla;ekaiñh hk fhÿu hs'
lr ;sfnkafka fojkqj lS iq`M msßig wod< wkqrdOmqr Èia;%slalhg wh;a nqoaOkafkafy,
úia;r hs' tfyhska w;S;fha idudkH ck;dj kï ia:dkfha msysá fi,a,smshl —wm fu;=jdla
ms<sn`o wm okakd f;dr;=re iSñ; h' wfma rfÜ fokd wjqoa ˜ j;aysñhka jykafia jod< —tla;eka
b;sydih jvd fyd`Èka f;areï .ekSug kï iñfhka˜ hkqfjka l< igykla olakg ;sfí'
mqrdK ld,fha úiQ idudkH ck;djf.a cSú;h tys fh§ ;sfnk —tla;ekaiñh˜ hk moh ilia
.ek f;dr;=re bf.k .ekSu wjYH h' fuu ù ;sfnkafka tal wdia:dk iduHh hk mo
mdvfuka fï ish,a, ms<sn`o fndfyda f;dr;=re wdY%fhks' tal wdia:dk hkqfjka ye`Èkafjkafka
±k .ekSug Tng wjia:djla ,efnkq we;' rdc iNdj hs' iduHh hk jpkfhka tl`.;dj
hk f;areu ,efí' túg tla;eka iñh hkq rdc
iNdfõ tl`.;dj hk woyi ,nd fohs' by;ska
i`oyka l< nqoaOkafkfy, fi,a,smsfha msysgqjd
;sfnkafka bvï mQcdjla m%ldYhg m;a lrkq
4'1 md,kfha iajrEmh msKsi h' tu §ukdj msßkukafka rdc iNdfõ
mqrdK ld,fha wm rg md,kh lf<a rcjreka tl`.;dfjka rcq wK l< ksid nj tu ,smsfha
nj ft;sydisl uQ,dY%h úia;r lr ;sfí' i`oyka mdGfhka lshefõ' j;aysñhka jod< hk
tf,i md,kh f.k hdfï § wkq.ukh l< mofhka rcqf.a wd{dj woyia lrhs' j;aysñ hk
rdcH;dka;%sl ms<sfj< l=ula ± hs hk lreK moh rcq ye`Èkaùug fh¥ m¾hdh mohls'
meyeÈ,s lrk b;d jeo.;a f;dr;=re fi,a,smsj,
i`oyka h' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishjig wh;a fi,a,smsj,
i`oyka jk mßÈ rcfha bvï fn!oaO úydr fj;
´kE u rgl md,kh fufyhjk wdh;k ;=kla msßkeófï lghq;a;g meñKs we;eï ks,OdÍka
;sfí' tajd ye`Èkafjkafka jHjia:dodhlh" ksfhdackh lrkafka ziNdjZ kñka ye`ÈkajQ
úOdhlh iy wêlrKh hkqfjks' rch ia:dkhls' wkqrdOmqr Èia;%slalfhka fidhd f.k
hkqfjka woyia lrkafka fuu wdh;k ;=k ;sfnk fi,a,smshl i`oyka jk mßÈ flfr<E.u
hs' jHjia:dodhlh hkq rgl kS;s iïmdokh kï bvu uyskaodrdu kï fufyKs wdrduhg
lrk wdh;kh hs' j¾;udkfha wfma rfÜ msßkeóug ueKska.uqfõ Woh iy kslje,af,a
md¾,sfïka;=j u.ska tu lghq;a; bgq lrkakd fiak kï jQ ks,OdÍka iNdj ksfhdackh lsÍug
fia mqrdK ld,fha th bgq lrk ,oafoa tys meñK ;sfí' ta nj tu fi,a,smsfha olajd
rdciNdj úisks' úOdhlh hkq kS;s l%shd;aul ;sfnkafka
lrk wdh;kh hs' Bg iïnkaO jkafka rcfha
ks,OdÍka h' wêlrKh u.ska kS;s W,a,x>kh zziNdfhka wd ueKska.uq Woys bid kslje,s
ùfuka iudchlg we;s úh yels ydksh j<lajd fikq bidZZ hkqfjks'
rgjeishd fj; hqla;sh mis`o,kq ,nhs'
44
fuys iNdj hk mofhka woyia lr ;sfnkafka
tjl mej;s wêlrKh hs' rch i;= bvï
fjk;a wfhl=g mejÍu kS;suh lghq;a;ls'
tfyhska tys § wêlrKh ksfhdackh lrk
ks,OdÍkaf.a iyNd.s;ajh wjYH lghq;a;ls'
tjeks wjia:dj, § tu ks,OdÍkaf.a rdcldßh
jkakg we;af;a msßkukq ,nk bvfï iSud iy
bvu N+la;s ú`§ug wod< fldkafoais f,aLk.;
lsÍu úh hq;= h'
w¨;ska .sks;nd .;a fyakla y`ÿkajkafka kj±,s u fjka jQ fyakaj, h' ta ld,fha rgg wjYH jQ
fyak kñks' tjeks fyaka b;d ireidr h' frÈ iy yl=re ksmoùug m%udKj;a ;rñka lmq
kj±,sfiak hk fhÿu ioaO¾ur;kdj,sfha o j.dj iy Wla j.dj furg ÈhqKq ù ;sìKs' jegqma
fh§ ;sfí' Y%S ,xldfõ we;eï m<d;aj, kj±,s ,nñka Wla l¾udka;fha fh§ isá lïlrejka
fyak hk fhÿug fjk;a f;areula § ;sfí' .ek jxil:dj, i`oyka j ;ssfí' b;sydifha
l=rlalka" fld,a¨" W`ÿ" uqx" bß`.=" uE" ;Kyd,a" §¾> ld,hla ;siafia rgg wjYH yl=re rg ;=<
wifudao.ï, wuq hk me<Eá kjh o¨ ,d irejg u ksmojd .ekSug wfma uq;=kañ;af;da iu;a jQy'
jejqKq fyaka kj±,s fyaka hkqfjka ye`Èkafjk l%sia;= j¾Ifhka oyih jk ishji jk ;=re
nj bka lshefõ' ld,hla w;yer oud h<s;a furgg iSkS wdkhkh fkdl< nj úoaj;ayq
j.d lsÍu wrUk fyaka ye`Èkaùug zlk;a;Z fmkajd fo;ss'
hk jpkh Ndú; lrkafkdaa wkqrdOmqr m<df;a
.eñfhdaa h' fyaka j.dfõ § wkq.ukh flfrk fyakla fldgkafka ;uka jdih lrk ksjig
idudkH l%uh jQfha jrla fojrla j.d l< fyak ;rula wE; m%foaYhl neúka fyafka wiajekak
bka miq w;yer ±óu hs' ld,hla tfia w;yer ,nd .kakd ;=re f.dúfhda fyafka bÈ lrk
oud ;sîfuka t;ek h<s;a le,Ej yg .kS' tksid ,o me,am;l ;djld,sl j ,e.=ï .ks;s' fyak
merKs fyaka j.dj lsis úfgl;a mßirhg wksis jki;=kaf.ka wdrlaId lr .ekSug fyak jgd
n,mEula we;s fkdlf<a h' bÈ lrk ,S jeg y`ÿkajkafka zo`vqjegZ hk
kñks' fyafka Wia .il bÈ lrk l=vd me,am;
fyakaj, j.d lrk ,o foa w;r W`ÿ" uE" uqx" ye`Èkafjkafka zme,Z kñks' rd;%s ld,hg fyakg
l=rlalka" bß`.=" ;," wuq" wn" ÿre" ;Kyd,a hk meñfKk i;=kaf.ka ;u fyak wdrlaId lr
weg j¾. o lrngq" ;síngq" jïngq" w`Mmqyq,a iy .ekSug f.dúhd /h myka lf<a fuu mef,a h'
jÜglald hk t<j`M j¾. we,a ù j¾. iy w,
j¾. Wla.ia iy lmq o úh' j.d lrk ,oafoa tajdg fyaka j.d lsÍu fjkqfjka we;eï rcjrekaf.a
ld,j, § nÿ wh lr f.k ;sfí' le;s
48
is;=ju wxl 4''1 fyakla hkq b;d iqkaor o¾Ykhls' fyak jk i;=kaf.ka fírd .ekSug rd;%s ld,fha ,e.=ï .ekSug ilia
l< me," fyak jgd bÈ l< o`vqjeg wd§ foa tys olakg ;sfnk iq,n foa h'
wv" flgQ lkn wh hkqfjka fi,a,smsj, ,oafoa jdßud¾. Ndú; lsÍfuks' fudaiï jeis
y`ÿkajd § ;sfnkafka tjeks nÿ j¾. folls' ld,j, § j¾Id c,h jeõj, /ia lr .eksKs'
fmdf<dkakrefõ rc l< ksYaYxl u,a, rc;=ud wk;=rej tajd we< ud¾. Tiafia l=Uqrej,g
^l%s'j 1187 -1196& tu nÿ j¾. fol wfydais l< ,nd §ug lghq;= fhdod ;sìKs' j¾Ihg fojrla
nj trcq úiska lrjk ,o fi,a,smsj, i|yka ù j.d flßKs' ù j.d l< ld, y`ÿkajkafka
fõ' zlkakZ hk kñks' j.d l< lkak fol y`ÿkajk
,oafoa uy lkakh iy h, lkakh hkqfjks' óg
mqrdK ld,fha ck.ykh wêl fkdjQfhka wu;rj ueo lkakh hkqfjka ye`Èkafjk ;j;a
fyaka j.dj ish cSjk wjYH;d i`oyd m%udKj;a lkakhla .ek fi,a,smsj, i`oyka h' h,-uy
jD;a;shla úh' uv f.dú;ekla f,i ù j.dj w;r ;snQ tu lkakfha j.d lsÍu r`od mej;sfha
wdrïN jQfha jeä jk ck.ykhg wjYH lrk c,h iq,n ùu u; h'
wdydr jeäjeäfhka ksmoùug h'
ù j.dj id¾:l j mj;ajd f.k hdu i`oyd úh<s
ù f.dú;ek - fi,a,smsj," ù j.d lrk ,o l,dmfha m%Odk wjYH;dj jQfha m%udKj;a f,i
;eka l=Uqr iy fl; hk jpk foflka y`ÿkajd c,h ,nd .ekSu hs' j¾Id c,h tl;= lr .ekSu;a
§ ;sfí' we;eï úg l=Uqr hkqfjka y`ÿkajkakg iajdNdúl .x.d yria lr we<ud¾. Tiafia c,h
we;af;a ù j.djg Ndú; l< l=vd bv m%udKhla l=Uqre fj; f.k hdu;a tu wjYH;dj imqrd
ùug bv ;sfí' zfl;Z hk jpkh ixialD; .ekSug wkq.ukh l< Wml%u folhs' jeõ
NdIdfõ zlafI;%Z hk jpkfhka ilia jQjls' bka ;ekSfï iïm%odh furg ÈhqKq jqfha c,h /ia
woyia lrk ,oafoa ;rul úYd, l=Uqre hdhj,a h' lr .ekSfï wjYH;djg uqyqK §fï Wml%uhla
fndfyda wjia:dj, ù j.dj mj;ajd f.k hk f,i h' uyd mrdl%undyq rc;=ud ^l%s'j 1153-
49
1186& úiska m%ldY lrk ,o —wyiska jefgk hlv jev l< lïu,alrejka h' Tjqka ye`Èkaùug
tl Èh ì|laj;a m%fhdackhg fkdf.k uqyqog fi,a,smsj, fhdod ;sfnkafka zlnrZ hk ku hs'
hdug bv fkdÈh hq;= h˜ hk m%ldYh u.ska ta lïudr hk jpkh mqrdK isxy, NdIdfjka
c,h wdrlaId lr .ekSfï jeo.;alu md,lhd ,shQ wdldrh hs' hlv ;e`ME lïu,alrejd
úiska ÿgq wdldrh wmg fmkajd fohs' .ïjeishkaag b;d wjYH jeo.;a mqoa.,fhla
úh' tÈfkod f.dú;eka lghq;=j,g wjYH
j¾;udkfha § fuka fkdj merKs hq.fha l=Uqre le;a;" W±,a," k`.=, wdÈ ± Tjqkag ;kd ÿkafka
f.dú;eka lsÍfï § fkdfhl=;a pdß;% isÿ lsÍug lïu,alrejd hs' fmdf<dkakrej Èia;%slalhg
f.dúfhda j. n,d .;ay' iajNdjO¾uh iu. b;d wh;a uq;=.,a, kï ia:dkfha ;sfnk fi,a,smshl
iqyoYS,S f,i lghq;= lrñka ;ukaf.a cSúldj ucacsu kï lïu,alrejl= .ek i`oyka j ;sfí'
lr .ekSug bka ,enqKq msájy, w;suy;a h'
óg wu;r j ;U f,dayfhka ^;nlr& iy
i;a;aj md,kh - f.dú;eka lghq;=j,g wu;r áka f,dayfhka l¾udka; l< Ys,amSyq o tl,
j tl, i;a;aj md,kh o mej;sKs' ta w;r m%Odk isáhy' tl, úiQ rkalrejka ye`Èkaùug merKs
jQfha .j md,kh hs' .jmd,kfha fhÿKq msßia f,aLkj, fhdod ;sfnkafka ;=,dOdr hk
i`oyd u fjka jQ f.damd,.ï .ek fi,a,smsj,;a jpkh hs' we;eï fmd;am;aj, Tjqka iaj¾Kldr
wka idys;H uQ,dY%hj,;a i`oyka h' mY= iïm;a hk kñka o úia;r lr ;sfí' yïnkaf;dg
fyj;a i;=kaf.ka ,nd .kakd ± wdydr i`oyd uy;a Èia;s%lalhg wh;a uKav., kï ia:dkfha
fia bjy,a úh' ó lsß" .sf;,a" fj`vre wd§ foa ta msysá tla;rd fi,a,smshl ;=,or iquk kñka
w;r m%Odk úh' fld<U cd;sl fl!;=ld.drfha y`ÿkajd § ;sfnkafka rkalrefjl= .ek h'
;sfnk y;r jk ldYHm rc;=ud úiska fldgzjk wkqrdOmqr, ud.u wdÈ merKs k.rj, lr ;sfnk
,o fi,a,smshl lsßf.ß hk moh olskakg mqrdúoHd;aul leKSïj,ska fidhd f.k ;sfnk
;sfí' bka woyia lr ;sfnkafka lsß ,nd ueKsla iy w¾O ueKsla j¾.j,ska ksu lrk ,o
.ekSu i`oyd we;s lrk .jhska h' .DysKshla mn`M, uqød wdÈ foa u.ska tl, furg iudcfha
t<foklf.ka lsß fodajkh lrk wdldrh mej;s ueKsla l¾udka;fha iajNdjh ms<sìUq
fmkajk lÈu leghula iS.sßfha msysá kd.mín lrhs' tjeks lghq;=j, kshqla; j isá Ys,amSka
úydrh kñka ye`Èkafjk mqrdK ia;+mfha y`ÿkajk ,oafoa uKslr hk kñks'
Od;=.¾Nfha ;ekam;a lr ;snQ uydfïre .f,a
leghï lr we;' mqrdK ld,fha furg iudcfha mej;s ;j;a
l¾udka;hla jQfha we;ao;a leghï l,dj hs'
.jhska yereKq úg l=l=f<da iy t`Mfjda o uykqjr Èia;%slalhg wh;a fõ.sßh foajd,h
ksfjiaj, we;s lrk ,oy' fmdf<dkakrefõ wi, msysá fi,a,smshl oál iquk kï jQ we;ao;a
ueÈß.sßfha msysgd ;snqKq we;afjfyr mOdk>rfha Ys,amshl= .ek i`oyka h' oál hkq oka;sl hk
frdayf,a frda.Skaf.a wjYH;d i`oyd iajdNdúl j jpkfhka ilia jQjls'
ñh.sh t`Mjkaf.a iy l=l=<kaf.a udxi muKla
fhdod .; hq;= nj ±lafjk i`oykla l%sia;=
tl, úiQ idudkH ck;djg ;ukaf.a
j¾Ifhka kjjk ishjfia rpkd lrk ,o
tÈfkod lghq;= i`oyd jvd;a Wmfhda.s jQfha
fi,a,smshl olakg ;sfí'
ueáNdKav hs' mqrdúoHd;aul leKSïj,ska
4'2'2 l¾udka; w;súYd, m%udKhla tjeks ueáNdKavj,g wh;a
iqkanqka fidhd f.k ;sfí' ueáNdKav iE§u tl,
b;d mqrdK ld,hl isg Y%S ,xldfõ f,day fyd`Èka ixúOdkh jQ l¾udka;hla j mej;sKs'
l¾udka;h b;d ÈhqKq ;;a;ajhl mej;s nj óg ueál¾udka;fha kshe,Ss isá mqoa.,hska .ek
by; mdvïj, § bf.k .ekSug Tng wjia:djla óg wjqreÿ 2250 lg by; ,shejqKq fi,a,smsj,
,eìKs' f,day Ndú; lrñka l¾udka;j, fhÿKq mjd i`oyka h' tl, Tjqka ye`ÈkajQfha l=ïNldr
Ys,amSka .ek hï f;dr;=re uQ,dY%hj, olakg ^l=nlr& hk kñks'
;sfí' fï w;r úfYaIfhka lemS fmfkkafka
50
yïnkaf;dg Èia;%slalfha fjfyrflu kï fjf<`odfï kshqla; jQ msßia tl, y`ÿkajk
ia:dkfha ;sfnk fi,a,smshl z;;jhZ kñka ,oafoa zjKscZ hk kñka fyda zjdmrZ hk kñks'
jpkhla fh§ ;sfí' fuu jpkh ;ka;= jdh jdmr hk jpkh jHdmdßl hk moh merKs
hk fomoh u.ska ilia jQjls' tys f;areu kQ,a isxy, NdIdfjka ,shQ wdldrh hs' merKs iudcfha
lákakd hkak hs' kQ,a leàu frÈ úùug wod< cSj;a jQ Okj;a msßila jQ fulS fjf<kafodaa
lghq;a;ls' b;d merKs ld,hl isg frÈ úùu h' Tjqka úiska fn!oaO NslaIQkajykafia,dg
wfma rfÜ mej;s nj ft;sydisl uQ,dY%hj, jev jdih lsÍu i`oyd .,a.=yd mjd mQcd lr
i`oyka fõ' fjfyrflu fi,a,smsfha i`oyka ;sfí' yïnkaf;dg Èia;%slalhg wh;a uKav.,
jk kQ,alákakka ms<sn`o i`oyka lsÍu ta ld,fha kï ia:dkfha ;sfnk fi,a,smshl iquk kï
mej;s frÈ úùfï l¾udka;h ms<sn`o ksiel fjf<kaol= úiska tf,i mQcd lrk ,o .,a.=ydjla
idlaIshla f,i ie,lsh yels h' .ek i`oyka fõ' fjfyrflu kï ia:dkfhka
fidhd f.k ;sfnk fi,a,smshlg wkqj frÈ
jD;a;sh jYfhka úúO l¾udka;j, kshe,qKq úhd fjf<`odï l< whf.a ixúOdkhla u`.ska
mqoa.,hska .ek f;dr;=re wfma b;sydifha NslaIQkajykafia,dg .=ydjla mQcd lsÍug wod<
i`oyka ùfuka fmfkkafka wfma rfÜ mej;s úia;rh tu fi,a,smsfha i`oyka h'
mqrdK iudch b;d l%uj;a wkaoug ixúOdkh ù
;snqKq nj hs' fï ish¨ Ys,amSyq ta ld,fha iudch fjf<| k.r yd fjf<| .ï wdYs%; j NdKav
fyd`Èka mj;ajd f.k hdug ;ukaf.a oekqfuka fjf<|dï lsÍu i|yd fjf<|fmd<j,a mej;sKs'
iy Y%ufhka b;d w.kd fufyhla bgq l<y' uyd.%dufha isg wkqrdOmqrhg meñ‚ iqrksu,
kï ;eke;af;l= fjf<|fmd<lska iqj| ú,jqka
4'2'3 fjf<`odu - mqrdK ld,fha mej;sfha k.r ñ, § .;a nj idys;H uQ,dY%hj, i|yka fõ'
lsysmhls' ft;sydisl uQ,dY%hj, ±lafjk wkaoug y;r jk Woh ^l%s'j'946-954& rcqf.a fydamsá.u
wkqrdOmqrh iy ud.u ta w;r m%Odk úh' tajd geï ,smsfha i|yka f;dr;=re u.ska mqrdK
ye`Èkaùug —mqr˜ hk moh fhdod ;sfí' tjeks fjf<|fmd<j,a ixúOdkd;aul f,i md,kh jQ
úYd, k.rj, cSj;a jQfha j;afmdfydi;alï wdldrh fmkajd fohs'
we;s wh hs' ta k.rj, foaYSh fuka u úfoaYSh
fjf<kafoda .ejiqKy' wkqrdOmqr k.rfha fï i`oyd ±laúh yels fyd`o u ksoiqk
ol=Kq fodrgqj wi, ld<iquk kñka ye`ÈkajQ fidrfndrjej geï ,smsfha úia;r lr
fjf<`om<la ;sìKs' ;sfnk fydaamsá.u fj<`ofmd<hs' tys md,kh
iïnkaOfhka rc;=ud úiska mekjQ kS;s tu
fjf<`odu merKs ld,fha furg mej;s m%Odk ,smshg we;=<;a h' fj<`ofmd<g meñfKk
cSjk ud¾.hla úh' fjf<`o lghq;= rg we;=<; lr;a;j,ska ñi fj<`ofmd< miqfldg f.k hk
fuka u ráka msg; fjk;a foaY iu. o mej;sKs' lr;a;j,ska nÿ wh lr .ekSu fkdl< hq;= njg
iS.sßfha ngysr c,WoHdkfha ;sfnk tla;rd kS;shla tys i`oyka fõ' ysret<sfhka wdjrKh
fi,a,smshl zwn, jmrZ kñka ye`Èkafjk jk mßÈ uvqjla hg muKla nq,;a fjf<`odï
mqoa.,fhl= .ek i`oyka h' ta wdï, jHdmdr l< hq;= njg kS;shla mkjd ;sfnkafka úh<S
hk jpkh merKs isxy, NdIdfjka ,shd we;s .sh nq,;a uyckhdg úlsKsu md,kh lsÍug h'
wdldrh hs' tf,i y`ÿkajd § ;sfnkafka ishU,d tl, fmdfyd් Èkj, fjf<`odu isÿ jQfha ke;'
fjf<kafols' tu fi,a,smsh óg wjqreÿ 2250 fmdfydh Èkj, fjf<`odï l< whf.ka ov
lg muK by; ld,hl rpkd lrk ,oaols' uqo,a wh lr .kq ,eìKs' fydamsá.u fjf<`omf<a
iq`M msßila yereKq úg fiiq fjf<kafoda iuQy fmdfydh Èkj, fjf<`o lghq;= l< wh ovhla
jYfhka ixúOdkh ù lghq;= l<y' tjeks f,i uyshx.K úydrfha myka ±,aùug f;,a
ixúOdkhla y`ÿkajk ,oafoa zmQ.hZ hk kñks' ,nd Èh hq;= úh'
we;eï ;ekl ta i`oyd zkshuia:dkZ hk jpkh
o fhdod ;sfí' l%sia;= j¾Ifhka tfldf<dia jk ishjfia isg
51
cïnqflda,mÜgk
lÿref.dv
iQlr;s;a:
a
a
a
a
uyd;s;a: m,a,jjxl
a Th
wreú wdre hdk
l,d
uyje,s .`.
Th
W!refj,
uS
Th nu k.r
wl k.r
udÿre Th
;jlsrsh k.r lin k.r
wn k.r
±ÿre Th
s
i,ajf;dg T h mqn k.r
lrU,ka
a
a
a a a
ks,sh k.r
uy Th Ñ; k.r
isj k.r
n;i k.r
w;a;k.¨ Th
le,Ks .`.
.
M .`
l`
l=Uql
ld,;s;a: alka
Th W;s k.r
a a
fnkaf ueKsla .`.
NSu;s;a: ;dg
.`.
ud.u
u,,
lsß
`È T
j,
Th
f;dg`Mf;dg
.`.
fõ
.sx
.`.
f.dGmín;
ks,
aj,
.sïy;s;a:
d.
`.
uydjd¨ld.du foajk.r
kS,j,d;s;a:
52
oy;=kajk ishji olajd furfÜ l%shd;aul jQ merKs f,aLkj, fhdod ;sfnkafka wdpd¾h hk
ol=Kq bkaÈhdkq iïNjhla we;s fjf<`o ixúOdk moh hs' Ys,am b.ekajQ mqoa.,hska muKla fkdj
lsysmhla .ek Y%S ,xldfjka fidhd f.k ;sfnk Ys,am Ydia;%j, ksmqK j isá mqoa.,fhdaa o wdpd¾h
ta ld,hg wh;a fou< fi,a,smsj, i`oykaj hk kñka ye`ÈkaúKs' fuu wdpd¾hjre úúO
;sfí' kdkdfoaiS" j,[a[shd¾" whskakqrej¾ hkq Ys,amj, iu;alï ±lajQy' ta w;r we;=ka yS,E
bka lsysmhls' kdkdfoaiS fjf<`o ixúOdkhg lsÍu b.ekajQ .=rejreka ^yia;s wdpd¾h&" wYajhska
wh;a f,day uqødjla yïnkaf;dáka fidhd f.k msg hdu mqreÿ l< .=rejreka ^wYaj wdpd¾h&" iy
;sfí' ÿkafkka ú§u mqyqKq l< .=rejreka ^ÿkq wdpd¾h&
.ek f;dr;=re fi,a,smsj, i`oyka h'
wkqrdOmqr hq.fha uq,a ld,fha furg ie,lsh
hq;= m%udKhla úfoaYsl fjf<`ÿka isá njg ffjoH jD;a;sh - iudchla fyd`Èka mj;ajd
idlaIs ;sfí' ol=Kq m<df;a msysá fndaj;af;a., f.k hdug kï Bg wh;a jeishka kSsfrda.s j
kï ia:dkfha we;s fi,a,smshl zlfndc uy isàu w;HjYH h' ta i`oyd ffjoHjrekaf.a
mq.shZ hk fhÿu olakg ;sfí' tys i`oyka fiajh b;d jeo.;a fõ' wkqrdOmqr hq.fha
jkafka ldïfndacjrekaf.a uyd fjf<`o uq,a wjêfha furg iudch ffjoH jD;a;sh
ixúOdkhla .ek hs' ldïfndacjre hkq ta uy;a by<ska ms<sf.k ;sfí' ffjoHjreka
ld,fha we*a>ksia:dkh m%foaYfhka fuys meñKs ye`Èkaùug fi,a,smsj, fhdod ;sfnkafka fjc
fjf<`o msßils' hk moh hs' ls%ia;= j¾Ifhka kjjk ishjfia §
we;eï ffjoHjreka uyfjokd kñka y`ÿkajd
w;S;fha isg u wka;¾cd;sl fjf<`o lghq;=j, § ;sfí' tjeks jHjydrhla Ndú; lrk ,oafoa
§ wfma rg jeo.;a jev fldgila bgq lf<a h' m%Odk ffjoHjrhd fyda Y,H ffjoHjreka
Bg n,mE tla m%Odk fya;=jla jQfha Y%%S ,xldj ye`Èkaùug h'
bka§h id.rfha uOH.; j msysgd ;sîu hs' fmr
wmr foÈ. fjf<|dfï yqjudre uOHia:dkhla kS;súYdrofhda - óg wjqreÿ 2000 lg muK fmr
f,i merKs ldලfha § Y%S ,xldj bgq l< ld¾h mej;s kS;sh iïnkaOfhka yi, ±kqula ;snQ
Ndrh iq`M fldg ;elsh fkdyels h' jD;a;slfhda úiQy' fnfyda úg Tjqka hqla;sh
mis`o,Sug rcq g wjYH lrk Wmfoia §ug lghq;=
wkqrdOmqrh k.rhla f,i j¾Okh ùug l< nj fmfka' kS;sh .ek o;a tjeks mqoa.,hska
;=vq ÿka tla ksYaÑ; m%Odk idOlhla jQfha o y`ÿkajk ,oafoa zfjdydrZ hk kñks' th ixialD;
wka;¾cd;sl fjf<`odu hs' ngysßka udf;dg NdIdjg wh;a jHjydr hk jpkfhka ilia
jrdh o kef.kysßka f.dalKaK;s;a: kñka jQjls' ;;ald,Sk iudcfha hqla;s.rel hym;a foa
tl, ye`ÈkajQ j¾;udk ;%sl=Kdu,h jrdh o hehs iïu; jHjydr iïnkaOfhka m%ùK;ajhla
msysáfhah' Bg wu;r j ngysr fjrf<a fuka fuu mqoa.,hskag ysñ j ;sìKs'
u kef.kysr fjrf<a msysá l=vd jrdhj,
l%shdldÍ;ajh o wkqrdOmqrfha kd.ßl ke.Sug úúO Ys,amSka - fklúO l¾udka;j, iy
iDcq n,mEula we;s lf<a h' W;=re fjrf<a l,d;aul jD;a;Skaj, fhÿKq mqoa.,fhdaa merKs
msysá cïnqflda,mÜgk kï l=vd jrdfhka Y%S ld,fha furg iudcfha cSj;a jQy' l,dlrejka
uyd fndaëkajykafia /f.k tau o" kef.kysr w;r keÜgqjka" Ñ;% w`Èkakka iy lúhka ms<sn`o
fjrf<a msysá ,xldmÜgk kñka ye`Èkafjk f;dr;=re uQ,dY%hj, i`oyka fõ' l=reKE.,
l=vd kex.=rï f;dáka Y%S oka;Od;=j /f.k Èia;%slalhg wh;a ueo.u msysá mqrdK úydrhl
fyauud,d iy oka; l=ureka furgg meñKsu o óg wjqreÿ 2200 lg muK by; § fldgjk ,o
Bg ksoiqka h' fi,a,smshl ;siai kñka ye`ÈkajQ keÜgqfjl= .ek
i`oyka fõ' fuu keÜgqjdf.a ìßh mreuljßhl
.=rejre - .=re jD;a;sh o mqrdK ld,fha Y%S ,xldfõ f,i y`ÿkajd § ;sîu fuys § jeo.;a lreKls'
mej;s ;j;a tla jD;a;shls' .=rejre ye`Èkaùug fuhska wmg meyeÈ,s jkafka keàfï jD;a;sh
53
iudcfha jeo.;a ;ekl ,d tl, i,ld ;sfnk 4'3 ixialD;sh
nj hs' is;a;reka ye`Èkaùu i`oyd zÑ;lrZ hk
moh;a z,mkZ hk moh;a Ndú; lr we;' m<uq 4'3'1 wd.u
jk jpkh Ñ;%ldr hk mofhka o fojk
jpkh f,amk hk jpkfhka o ilia ù ;sfí' ls%ia;= mQ¾j f;jk ishjfia § ñys`ÿ uyry;ka
ixialD; NdIdfõ f,amk hk moh Ndú; jykafia fuys jevu fldg nqÿoyu foaYkd
jkafka wdf,amkh hk f;areu §u i`oyd h' lsÍfï mgka wkdÈu;a ld,hla ;siafia wLKav j
j¾K wdf,am lsÍfuka Ñ;% ks¾udKh jk ksid nqÿoyu furg m%Odk wd.u f,i mej;sKs' Bg
is;a;reka ye`Èkaùug f,amk hk moh fhdod wu;r j miq ld,j, yskaÿ wd.ñl woyia
;sfí' yïnkaf;dg Èia;%slalhg wh;a keÜgqlkao iudch ;=< me;sr .sfha úfYaIfhka bkaÈhdkq
kñka ye`Èkafjk ia:dkfha ;sfnk fi,a,smshl iïNjhla we;s fjf<`ÿka iy fjk;a msßia tys
,mk ;siai kue;af;l= .ek i`oyka fõ' isg furgg meñŒu ksid h' ls;=oyu iy bia,dï
O¾uh Y%S ,xldjg y`ÿkajd fokq ,enqfõ nqÿoyu
me;sÍ hdug idfmalaI j b;sydifha b;d uE;
wfma rfÜ b;d Wiia ks¾udKYS,s;ajhlska hq;a
ld,jljdkqjl § h' ta jkdys l%sia;= j¾Ifhka
lúfhda isáhy' Tjqka ye`Èkaùug zlúZ hk moh
yhjk ishjiska miq uOHOrKS m%foaYh iy
u fhdod ;sfí' by;ska i`oyka l< ,mk ;siaif.a
l%sia;= j¾Ifhka oyihjk ishjiska miq ngysr
mq;%hd tu ,smsfha u y`ÿkajd § ;sfnkafka lúfhl=
rgj,a flakaø lr .;a fjf<`odu fmrÈ. rgj,
f,i h' Tyqf.a ku ixch hs'
me;sÍ hdfï tla m%;sM,hla f,isks'
is;=ju wxl 4'2 nqÿoyu furgg y`ÿkajdÿka uq,a ld,fha mgka NslaIQka jykafia,d jev jdih lf<a Wmdil Wmdisldjka
úiska mQcd lrk ,o .,a.=yd wdrduj, h' mkai,a iy úydrdrdu bÈjQfha u|la miq ld,hl § h'
54
f;areu(¡ - m%Odksfhl= jQ
.=ma;f.a mq;%hd jk m%Odks
iquk úiska ^fuu .=ydj& fuys
wdjd jQ o fkd wdjd jQ o i;r
ÈYdfõ ix>hdg mQcd lrk ,È'
.=ydúydr yereKq úg
zmKaKid,dZ kñka ye`Èka jQ
f.dvke.s,s úfYaIhla .ek
uQ,dY%hj, i`oyka h' thska
woyia lrkafka NslaIQka
jykafia,dg jdih lsÍug mka"
b¨la wdÈ foa fiú,s fldg
idok ,o jᐥ ksjdi hs'
l`M.,a iy .fvd`M Ndú;fhka
PdhdrEmh wxl 4'3 ñys÷ ysñhka furgg jevu l< ld,fha u fn!oaO iajdóka úydrdrdu bÈlsÍug fmr
jykafia,d fj; ie±ye;a odhl odhsldjka úiska fujeks iajdNdúl .,a.=yd mQcd NslaIQka jykafia,d jev jdih
lrk ,È' lgdrï fldgd ilia lrk ,o fujeks we;eï .,a.=ydj, tu .,a.=ydj
mQcd l< whf.a kï .ï ±lafjk fi,a,smshla o fldgd ;sfí'
lf<a tjeks ;ekaj, h' j¾;udkfha fn!oaO
ms<sfj;a furg iudch ;=< YS>%fhka me;sr .sfha h' úydr ye`Èkaùug wm úiska Ndú; lrkq ,nk
Èfkka Èk ixLHd;aul jYfhka mq`M,a jk
zmkai,Z hk jpkh iE§ ;sfnkafka fuu
ix> iudchg jev jdih lsÍug iqÿiq wdrdu
zmKaKid,dZ hk jpkh fjkia ùfuks'
fkdue;s jQfhka iajdNdúl .,a.=yd msßisÿ fldg
tajd Wkajykafia,d fj; mQcd lsÍug lghq;= merKs fn!oaO wdrduj, NslaIQka jykafia,d
flßKs' ±kg fidhd f.k we;s mßÈ NslaIqka lsysm fofkla jdih l<y' kdhl iajdóka
jykafia,dg mQcd lrk ,o tjeks .,a.=yd 1600 jykafia hgf;a jev jdih l< NslaIQka
lg jeä m%udKhla rfÜ úúO m<d;aj, olakg jykafia,d y`ÿkajk ,oafoa zwkaf;ajdislZ
;sfí'
NslaIQka f,i h' wkqrdOmqr Èia;%slalhg wh;a
uywe,.uqfõ ;sfnk .,a.=ydjl fldgd we;s
iqÿiq .,a.=ydjla f;dardf.k m<uqj th msßisÿ ,smshl ;siairlaÅ; kï jQ f;rekaf.a wf;jisl
lr" jeis ld,j, § mshiai Èf.a .=ydj ;=<g mqiai kue;afl;= .ek i`oyka h' ta ld,fha
c,h .,d tau je<elaùug lgdrula fldgd miqj kdhl iajdóka jykafia,d y`ÿkajk ,oafoa zf:rZ
tu .=ydj NslaIqka jykafia fj; i`.i;= fldg hk kñks' tfia y`ÿkajk ,o kdhl f;reka
mQcd flßKs' we;eï .,a.=ydj, lgdrug háka jykafia,d iómfha úiQ YsIH NslaIqka jykafia,d
tu .,a.=ydj mQcd l< whf.a úia;r fldgd fi,a,smsj, kï lr ;sfnkafka ziÈúyßhZ hk
;sfnkq ±lsh yels h' ta ld,fha ta i`oyd Ndú; jpkfhks' tys woyi ioaê úydßl hkak hs' tu
lrk ,oafoa n%dyaó wlaIr hs' tu fi,a,sms ,shd mofha f;areu ziómfha jdih lrkakdZ hkq hs'
;sfnkafka isxy, m%dlD; kñka ye`Èkafjk
merKs isxy, NdIdfjks' mdi,a pdßldjg iyNd.s j<.ïnd rcqf.a md,k iufha § ;%smsglh
jk Tng ñyska;f,a" ßá.," fjiai.sßh" iS.sßh .%ka:drEV lrk f;la O¾uh /l f.k meñKsfha
wdÈ ;ekaj, ;sfnk lgdrï iy fi,a,sms fldgk u;l ;nd .ekSfuks' O¾uh b;d mq`M,a neúka
,o tjeks .,a.=yd keröug wjia:djla ,efnkq bka fldgi ne.ska u;lfha ;nd .;a NslaIQka
we;' fuys my; olajd ;sfnkafka ñyska;,fha jykafia,d isáhy' tjekakka y`ÿkajk ,oafoa
tla .,a.=ydjl tfia fldgd we;s fi,a,smshls' zNdKljrekaZ hk kñks' O¾uhg wh;a ta ta
msgl u;lfha ;nd .;a NslaIQka jykafia,d
fi,a,smsh - mreul .=; mq; mreul iquky wod< msglfha kñka ye`ÈkaúKs' ksoiqkla f,i
f,fK w.; wk.; p;=ÈY i.i
55
§> ksldh u;l ;nd .;a NslaIQka jykafia,d
§>NdKl kñka o ixhqla; ksldh u;l ;nd
.;a NslaIQka jykafia,d ixhqla;NdKl kñka o
y÷kajkq ,enQy'
nqÿoyu furg iudcfha uq,anei .;a wjêfha in`o;d wLKav j mej;Su;a fya;=fjka yskaÿ
wkqrdOmqr k.rh iy tys wjg n%dyauK ck wd.ñl woyia furgg .,d wdfõ h' fjf<`odu
lKavdhï jdih l< njg idlaIs ;sfí' Tjqyq i`oyd Y%S ,xldjg meñKs fou< cd;sl fjf<`ÿka
yskaÿ Nla;slfhda h' uydjixfha i`oyka jk .ek furg merKs;u fi,a,smsj, i`oyka h'
fid;aÓid,d kñka tl, ye`ÈkajQ f.dvke.s,s tu f,aLkj, Tjqka y`ÿkajd ;sfnkafka zofuvZ
úfYaIh .ek úia;r lrk uydjxiàldj hk kñks' ta øúv hk jpkh isxy, m%dlD;
n%dyauKhska wd.ñl lghq;= lrk ;eka o tfia NdIdfjka ,shQ wdldrh hs' ls%ia;= j¾Ifhka
y`ÿkajk ,o nj lshhs' tfuka u isúldid,d hk y;a jk ishji jk úg furg m%Odk jrdhka
jpkh úia;r lrk tu lD;sh bka woyia lrk wdY%s; j ie,lsh hq;= ;rfï fou< m%cdjla jdih
,oafoa Ysj ,sx. msysgqjd ;snQ ;eka nj fmkajd l<y' udf;dg jrdhg ióm j bÈ fldg ;sfnk
fohs' Ysj foúhka fjkqfjka lrk tu mQcdj ;srefla;SYajrï yskaÿ fldaú,;a ;%sl=Kdu,fha
yskaÿ Nla;slhka msysá merKs f.dalKaK;s;a: jrdhg iómj bÈ
w;r m%p,s; h' ol=Kq lr ;sfnk fldafKaYajrï fldaú,;a ta ld,fha
bkaÈhdj Y%S ,xldjg tys úiQ fou< ck;djf.a jkaokdudkhg ,la
ióm j msysgd ;sîu;a jQ ;eka h'
forg w;r fjf<`o
l=reihla igyka l< merKs .,a mqjrejla
PdhdrEmh wxl 4'4 wkqrdOmqrfhka fidhd f.k ;sfí' tu
wkqrdOmqrfhka fidhd l=reih wh;a jkafka lf;da,sl ksldhla jQ
f.k ;sfnk .,alKqjl fkiafgdaßhdkqjkag h' miqlf,l m¾ishdj
igyka l< l=reihla'
flakaø fldg f.k j¾Okh jQ fkiafgdaßhdkq
ksldhg wh;a woyia ;sfnk fjf<kafoda fjf<`o
56
cd;slhska furgg meñKs miq ksu
l< tlla nj iuyr úoaj;=kaf.a
u;h hs'
57
PdhdrEmh wxl 4'8 iS.srs m¾j; fnhfo is;=jï lr we;s iS.sß wmairdfjda' fuh l%sia;= j¾Ifhka miajk Y;j¾Ifha §
Y%S ,xldfõ mej;s rdciNd l,dfõ iajNdjh fmkakqï lrhs' fï Ñ;%j,ska ±lafjkafka úcacq,;djka iy fï>,;djka nj
úoaj;=kaf.a woyi hs' bka úÿ,sh iy jeis j,dl=`M ksrEms; h'
ls%ia;= j¾I 751-1258 w;r ld,h ;=< § wdishdfõ wjOdkh fhduq lrk úg tajd ksmoùug wod<
me;sr .sfha h' wka;¾cd;sl fjf<`o lghq;= ;dlaIKh ms<sn`o ±kqu ixúOdkd;aul j ilia
fyd`Èka mj;ajd f.k hdu wjYH jQ fyhska Y%S ù ;snqKq nj iaÓrj fmfka'
,xldfõ md,lhka ta i`oyd ksYaÑ; l%shd ud¾.
.;a nj l%sia;= j¾I kj jk ishjfia cSj;a jQ fuu mdvfï by; wjia:djl § i`oyka l<
w,a-n,iQß kï wrdì cd;sl b;sydi{hd i`oyka wkaoug wfma rfÜ merKs;u fi,a,smsj, wpßh
lr ;sfí' hk mofhka y`ÿkajk ,o msßi .=rejreka h' ta
.=rejreka úiska W.kajk ,o foa ms<sn`oj Tjqka
y`ÿkajd § we;s ;ekaj, u i`oyka h' we;euqka
4'3'3 wOHdmkh Okq wpßh hkqfjka o ;j;a wh y;s wpßh iy
±kqu ,nd .ekSug iy oekqu m;< lsÍug wi wpßh hkqfjka o y`ÿkajd § ;sfí' Tjqka
wod< jk ixúOdkd;aul l%ufõohla b;d ms<sfj<ska ÿkq ú§fï Ys,amh" we;=ka yeisrùu iy
mqrdK ld,hl isg furg mej;sKs' uq,a wYajhska yeisrùu ms<sn`o Ys,am b.ekajQ .=rejreka
wjia:dfõ § mrïmrdfjka mrïmrdjg ta ±kqu h'
yqjudre jQfha wNHdi lsÍu iy wid ±k .ekSu
u.ska nj fmfka' óg wjqreÿ 4400 lg by; nqÿoyu furg iudcfha uq,anei .ekSfuka
ld,jljdkqjl § mgka ;eka lsysmhl bÈ lrk wk;=rej m%Odk wOHdmk uOHia:dk njg m;a
,o ueá Tre fidfydka" tajd ;=< NIaudjfYaI jQfha fn!oaO úydrdrdu hs' tajdfha jev úiq úh;a
;ekam;a l< ueá NdKav wdÈ foaj, olakg NslaIQka jykafia,d isxy," md,s" ixialD;" m%dlD;
wdÈ NdIdj, muKla fkdj nqÿoyu ms<sn`o j
;sfnk ffY,sfha iy ksudfõ iudklï foi
o yi, ±kqulska hq;= úh' mqrdK ld,hl isg
58
furg uq,a fmf,a ග=rejreka f,i lghq;= lf<daa .f,a ,shd we;s lúh
Wkajykafia,d hs'
wmßñf; f,dlys - nqO ifu k;s
w:dk mru ÿ,fn - ijkqf; mf;
merKs ld,fha § wkqrdOmqrfha mej;s uydúydrh
iy wNh.sßh hk fn!oaO uOHia:dk wd.ñl wkq;fr if; - uy irfK
ia:dk fuka u wOHdmk wdh;k f,i o f,dlpl nqO ku ihnq - fu.,ys úyf¾
ls%hd;aul úh' úfoaYsl NslaIQka jykafia,d mjd kl Wjrc ku - nqO irK .f;
fuu wdh;kj, bf.k .ekSug jevu l<y' ñpÈál ìÈh - hyu. mrhk N=f;
;%smsgl O¾uhg jeä úia;r iys; wgqjd rpkd
l< nqoaOf>daI ysñ tf,i uydúydrfha wOHhk tys mßj¾;kh
lghq;= l< úfoaYsl NslaIQka jykafia kuls' wmßñ; fuf,dj - nqÿka iu irKla ke;
t ysñ ieu;ekh - t iu jkq ÿ,n fohls
wOHdmkh ,nd §u;a wOHdmkh ,nd .ekSu;a
iïnkaOfhka wfma merKS iudch ;=< mej;sfha
f.!rjkSSh ye`.Suls' f,dafldamldrfha i`oyka uyd irKls - lsisjl=g fkdfofjks
jk my; i`oyka lúh Bg lÈu ksoiqkls' ;udu ish,a o;a tysñ - f,djgu weils
rE isß fhdjqka .=K- keK ish,af,ka fkd wvq ñiosgqlu w;er - hyu. hkq ßisj
ù uq;a fï .f,a úydfrÈ - nqÿirK je<`o .;s kd.
Wmrc f;u
fkd of;d;a is,am i; - iqj`o ke;s lE, u,
wkqrdOmqr hq.fha rpkd jQ lú 600 lg wdikak
iu fõ
m%udKhla iS.sßfha legm;a mjqf¾ wo;a olskakg
;sfí' ta lúj, wdiajdockl .=Kh b;d by< h'
tu lúfhka lshfjkafka hfula rEmfhka"
fh!jk .=Kfhka iy {dkfhka hqla; jqj;a Tyq mqrdK ld,fha wfma rfÜ úiQ lúfhda nqÿoyñka
fyda weh hï Ys,am Ydia;%hla fkdokafka kï ,o yslaóu;a iajNdjO¾uh iu. ksrka;rfhka
iqj`o fkdue;s lE, u,lg iudk jk njhs' lghq;= lsÍfuka ,nd .;a w;a±lSu;a mokï fldg
f.k ldjHlrKfha ksr; jQy' tfyhska f,dalfha
4'3'4 idys;Hh iy ridiajdoh mj;sk wks;H;dj fndfyda lúj,g f;audj ù
;sfí' wkqrdOmqr wNh.sß úydr N+ñfhka fidhd
rcrg YsIagdpdr iuhg wh;a idys;H lD;s f.k ;sfnk" l%sia;= j¾Ifhka kujk ishjig
foi ne,Sfï § tAjd md,s" ixialD; yd isxy, wh;a fi,a,smshl tjeks is;a.kakd iq¨ lúhla
hk NdIdj,ska ,sh ù we;s nj fmfka' §m ,shd ;sfí' tu lúfha fhdod ;sfnk Wmud wdÈh
jxYh"wNsOdkmam§msld" idrmaG§mkS hk lD;s b;du;a ixfõ§ ishqï fi!kao¾hd;aul ye`.Sula
md,sfhka ,sh ù we;s lD;s i|yd WÞyrK fõ' wikakd ;=< cks; lrùug iu;a h' cSú;h
cdklSyrKh" nd,djfndaOh" wkqreoaOi;lh" ,eõ.skaklg yiq jQ jrd u,la fia wiaÓr he hs
ixialD; NdIdfjka rÑ; lD;s lsysmhls' tys lshd ;sfí'
ishnia,lr" ii|dj;" uqjfoõÞj; isxy,
NdIdfjka rÑ; lD;s i|yd WÞyrK fõ' my; ±lafjk iS.sß l=regq .Sh lshjd tys
f;areu jgyd f.k ridiajdoh lsÍfuka merKs
lúfhl= úiska óg jir 2000 lg muK by; Y%S ,dxlslhskaf.a fi!kao¾hd;aul is;sú,s
,shk ,o lúhla lsßkao mkaif,a ;sfnk .,a fln`ÿ ± hs Tng myiqfjka jgyd .; yels jkq
m¾j;hl fldgd ;sfí' th ßoauhlg lsheúh we;'
yels ksi`±iaa lúhls' ta lúh;a tys isxy,
mßj¾;kh;a my; ±lafjk mßÈ h'
59
úcq rlafnda meúcacka ,S fu .S l,flda,dy, lr .ekSug W;aidy ord ke;'
fkf,ka ù msßm; nqoaOYdikfha meúÈ j isá fou< cd;sl
k<, flfy msáys yqK NslaIQka jykafia flfkl= .ek i`oykla
wkqrdOmqrfha wNh.sß úydrfhka fidhd .kakd
,o fi,a,smshl i`oyka h' tu fi,a,smsh l%sia;=
u,ou .eke úisr
j¾I m<uqjk ishjfia muK rpkd lrk ,oaols'
ìhm;a je wm fnh`o ke.sfh wkH cd;Ska foi iel uqiq f,i olskakg mqrdK
ld,fha furg jeishka mqreÿ ù isáfha ke;'
ta fjkqjg wkH cd;Ska iu. iqyo f,i cSj;a
mßj¾;kh
ùug Tjqyq lghq;= l<y' fou< cd;sl mqreIfhl=
jÊr w.a.fndaê mැúoaod úiska iuÕ újdy jQ isxy, ldka;djl .ek wïmdr
Èia;%slalfhka fidhd .kakd ,o b;d merKs
,shQ .Sh hs
fi,a,smshl i`oykaj ;sfí' merKs ld,fha
fï m¾j;h k.sk úg fou< cd;sl mjq,a lsysmhla mÈxÑ j isá ùÈhla
iq<`.ska wmg ndOd we;s úh wkqrdOmqrfhka fidhd .ekSug o mqrdúoHd{fhda
k<f,ys jQ fliafrdo iu;a jQy'
iq<Õ ksid msgg jeáKs
bkaÈhdkq id.rh wjg l,dmfha msysá fkdfhla
f.f,ys me<`o isá u,aud,h o úisr .sfhah rgj,ska meñKs fjf<`o ckhd Y%S ,xldfõ merKs
wms bka ìhg m;a jQfhuq' k.rj, jdih l<y' tfia jqj o ta w;ßka
jeäukla msßila meñKsfha ol=Kq bkaÈhdfjka
§¾>ld,Sk j f.dú;eka lghq;=j,;a i;a;aj nj fmfka' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishji jk
md,kfha;a fh§ isàu ksid wfma uq;=kañ;a;kag úg furg rdciNdfõ zfou< wêldÍZ kñka
iajNdj O¾uh iu. ióm j lghq;= lsÍfï ye`ÈkajQ úfYaI ;k;=rla ;sìKs' Tyqf.a ld¾hh
wjia:dj Wod úh' tfyhska iajNdj O¾ufha jQfha wkqrdOmqrh iy ta wjg jdih l< fou<
;sfnk iqkaor nj;a wks;H nj;a hk ,laIK ckhdf.a Y=NidOk lghq;= fidhd ne,Su úh
fol ms<sn`o ir, tfy;a .eUqre jegySula Tjqka hq;= h' fofu<a wêldÍ md`äroa kue;af;l=
ms<sn`o fld<U cd;sl fl!;=ld.drfha ;sfnk
i;= j ;sìKs' nqÿoyfï b.ekaùï ksid ta woyia
y;r jk ldYHm rc;=udf.a fi,a,smshl i`oyka
;j ÿrg;a ÈhqKq ùfuka Wiia ksrdñI .=Kfhka
fõ' fjf<`ÿka yereKq úg fï fou< m%cdj
hq;a ri{;djla merKs iudch ;=< j¾Okh úh' w;r jeä fofkla wfma rfÜ hqo yuqodfõ
4'3'5 jd¾.sl iycSjkh fiajh l< l=,S Ngfhda fj;s' tf,i ol=Kq
bkaÈhdkq l=,S fyajdhskaf.a iyh me;+ merKs;u
b;d u wE; ld,hl isg wfma rfÜ k.rj, Y%S ,dxlsl md,lhska kï b<kd. rcq ^l%s'j 33-
úúO ixialD;Skag wh;a ck;dj jdih l< njg 43& iy wNhkd. rcq h' ^l%s'j 231-240&' flar,
idlaIs ;sfí' fï rfÜ cSj;a jQ iajfoaYsl isxy, foaYfhka meñKs Tjqka y`ÿkajk ,oafoa zw.ïmä
ck;dj yereKq úg fjf<`odug fuys meñKs fiakdjZ hkqfjks' m<uq jk úchndyq rc;=ud
fjk;a wd.ï weoyQ fjk;a ixialD;Skag wh;a o<od ud,s.fha wdrlaIdj fõff,hslaldr
ck lKavdhï kd.ßl m%cdj w;r isá nj yuqodjlg Ndr lrk ,o nj Ys,d,smsj, ±lafõ'
fi,a,sms u.ska fmkajd fohs' ol=Kq bkaÈhdfjka fõff,hslaldr hkq flar<fhka fuys meñKs
fuys meñKs fou< fjf<kafodaa" .%Sla iy w.ïmä msßils'
ueisfvdakshka m%foaYj,ska meñKS wfhdakshkajre"
l%sia;= j¾Ifhka tfldf<dia jk iy fodf<diajk
we*a>ksia:dka m%foaYfhka meñKs ldïfndacjre"
ishjiaj, § furg fjf<`o lghq;=j,g iyNd.s j
u,hdkq w¾Ooaùmfhka meñKs cdjljre ta w;r isá zkdkdfoaiSkaZ hkqfjka y`ÿkajk ,o fjf<`o
jQy' lKavdhu ol=Kq bkaÈhdkq iïNjhlska hq;a
tlS cd;Ska w;r fldmuK úúO;ajhla mej;sh msßils' Tjqkag wh;a j ;snQ f,dalv uqødjla
o ljr wjia:djl§j;a Tjqka tlsfkld iu. yïnkaf;dáka fidhd f.k ;sfí' kdkdfoaiSka
60
hkqfjka y`ÿkajk ,o ta fjf<`o msßig wh;a
f¾.= uqrm<la .ek i`oyka jk ,S,dj;S /cskf.a
ld,fha ,shjk ,o fi,a,smshla wkqrdOmqrfhka l%shdldrlu 2
fidhd f.k ;sfí' fuu msßia b;d iduldó f,i Y%S ,xldfõ mer‚ iudch weiqßka flá
;u jev lghq;= lrf.k .sh nj;a Tjqkaf.a
m%Yak yd ms<s;=re fmd;la ilia lrkak'
wdrlaIdj iy Y=NidOkhg tjl md,lhskaf.ka
fkdu`o iyhla ,enqKq nj;a ft;sydisl jd¾;d
wkqj fmfka'
61
mOdk>r - fï kñka ye`Èkafjkafka merKs ld,fha §
fn!oaO NslaIQka jykafia,d .eUqre Ndjkdj, fh§u i`oyd
.sfha h' Y%S ,xldj ¥m;la ùu;a b;d wE; ld,hl Ndú; lr ;sfnk f.dvke.s,s úfYaIhls' yd;aami Èh
isg bkaÈhdkq id.rfha fjf<`o lghq;=j,g w.,lska iukaú; f.dvke.s,s folla l=vd md,ulska
iïnkaO fldg mOdk>r bÈ lr ;sfí' jiN rc;=ud
il%Sh f,i iyNd.s ùu;a hk lreKq mokï úiska msysgqjk ,o fmßñhïl=,ï fi,a,smsfha iqoiaik
fldg f.k fjk;a wd.ñl woyia furg kï mOdk>rhla .ek i`oyka ù ;sfí' fujeks mOdk>r
jHdma; úh' ßá.," udkdlkao" wkqrdOmqr hk ia:dkj, ±lsh yels h'
mOdk>r ye`Èkaùug oaú;aj fõÈld f.dvke.s,s hk fhÿu
8' wkH ixialD;Skag wh;a ck lKavdhï iu. o Ndú; fõ'
iqyoYS,S j cSj;a ùu wfma rfÜ b;sydih ;=<
lemS fmfkk ,laIKhls' mQ.h - ixialD; NdIdfõ mQ. hk jpkfhka woyia lrkafka
iNdj fyda lsishï msßilf.ka iukaú; uKav,h hs' Y%S
,xldfõ merKs fi,a,smsj, mQ. hk jpkh fjf<`ÿkaf.a
iNd ye`Èkaùug fhdod ;sfí' mQ. hk jpkhg iudkj
kshuia:dk ^kshu;k& hk moh o fi,a,smsj, fh§ ;sfí'
62
5 Y%S ,xldfõ merKs úoHdj iy ;dlaIKh
ye`Èkaùu th tfia jkafka o hkak fidhd ne,Su wjYH
kï ljfrl=g jqj o kej; fidhd n,d ;yjqre
úoHdj hkq iajNdjO¾ufha l%shdldÍ;ajhg lr .; yels h' úoHdfõ iajrEmh th hs'
n,mj;ajk uQ,O¾u f;areï .ekSu iy iajNdjO¾ufha uQ,O¾u ksjerÈ j wjfndaO lr
th w¾: olajd .ekSu hs' th w;aoelSu uQ,a .ekSu;a tajd fidhd n,d ;yjqre lr .ekSu;a
fldg .;a l%shdj,shls' úoHdj hk w¾:fhka úoHd;aul j lghq;= lsÍfï § wkq.ukh lrk
idlÉPd fkdjQj;a mqrdK iudc fndfydauhl idudkH ms<sfj; hs' mrSlaId lsÍfuka wk;=rej
iajNdjO¾ufha uQ,O¾u f;areï f.k tajd ish tfia wjfndaO lr .kakd iajNdjO¾ufha
tÈfkod Ôú;fha Ndú;hg fhdod f.k ;sfí' uQ,O¾u fhdod .ksñka m%dfhda.sl j jev lghq;=
Y%S ,xldfõ ft;sydisl iudch ;=< o úoHd;aul lsÍug wjYH jkafka ;dlaIKh hs' iajNdj
woyia Ndú;fha mej;sKs' fuu mdvfï § tjeks O¾ufha mj;sk úúO wdldrfha Yla;s úkdY l<
woyiaj, iajrEmh iy tajd jHjydßl f,i fkdyels nj;a tfy;a tajd fjk;a Yla;s njg
Ndú; l< wdldrh .ek meyeÈ,s lsÍu;a tu.ska mßj¾;kh l< yels nj;a fN!;sl úoHdfõ
wmf.a ft;sydisl Wreufha mj;sk úoHd;aul i`oyka uQ,O¾uhls' ta wkqj úoHq;a Yla;sh pd,l
iajrEmh wjOdrKh lsÍu;a wfmalaId lrhs' Yla;sh njg mßj¾;kh fldg úÿ,s mxldjla
ks¾udKh lsÍu ;dlaIKsl wdfoaYkhls'
5'1 úoHd;aul woyiaj, uq,a wjia:d iajNdjO¾ufha mj;sk uQ,O¾u f;areï f.k
b;d mqrdK ld,hl isg Y%S ,xldfõ jeishka tajd wdfoaY lsÍug merKs Y%S ,xldfõ jeishka
l< ± y`ÿkd .ekSfuka tajdg miqìï j mej;s lghq;= l< nj ms<sìUq jk we;eï ksoiqka
Ñka;kh fln÷ ± hs meyeÈ,s lr .; yels h' m%d.aft;sydisl hq.hg wh;a h' jir 28 000 lg
úuis,af,ka mÍlaId lrk úg tjeks we;eï muK fmr ld,hlg by; § ìïùÿre kñka
lghq;= úoHd;aul j l,amkd lsÍfuka isÿ lr ye`Èkafjk úksúo fmfkk ;sßjdkd .,aj,ska
we;s nj meyeÈ,s fõ' iajNdjO¾uh iu. lghq;= ksu l< iuñ;sl .,afuj,ï ±ä mdIdK yev
lsÍfï § Bg wh;a uQ,O¾u ms<sn`o ±kqïj;a ùu .eiaùug tl, mej;s ixúOdkd;aul ;dlaIKfha
wjYH h' l=vd fidfydka .enla bÈ lsÍfï iajrEmh fmkajd fohs' fjr fhdod n,hla
mgka ±jeka; jdßud¾. moaO;s f.dvkexùu fh§fuka .,am;=re .,jd f.k fuj,ï ;ekSfï
olajd lghq;= id¾:l jkafka tajd §¾>ld,Sk j fuu ;dlaIKh ye`Èkaùug mSvk Y,alkh hk
mj;ajd .ekSug wjYH iajNdjO¾ufha uQ,O¾u moh Ndú; fõ'
ksjerÈj wjfndaO lr .;a úg h' Y%S ,xldfõ
mej;s úoHd;aul woyiaj, iy tajd l%shdjg jHjydßl úoHdfõ uq,a wjia:d m%d.a ft;sydisl
kexùu i`oyd wkq.ukh l< ;dlaIKsl hq.fha isg ms<sìUq jk w;r th lsishï mßK;
m%fõYj, iajrEmh fuu fldgfia § idlÉPd ;;a;ajhlg m;a jQfha bka wk;=rej Wod jQ
lsÍug kshñ; h' mQ¾j ft;sydisl hq.fha § h' tu hq.fha mej;s
úoHd;aul woyiaj, iajrEmh ms<sìUq jk wjia:d
hula by<g úis l< úg th fmdf<djg jefgkq lsysmhla my; úia;r lr ;sfí'
wms ±l we;af;uq' th iajNdjO¾uhg wh;a
.;s,laIKhls' tu .;s,laIKhg n,mj;ajk ueá Tre wdldrfha merKs iqidk
uQ,O¾uhla ;sfí' úoHd{hska th y`ÿkajkafka ueá Tre iqidk .¾N bÈ lr ;sfnkafka ñh
.=re;ajdl¾IKh hk kñks' fmdf<dfõ hï .sh wh wdÞykh lsÍu i|yd h' wuq ueá fhdÞ
iSudjla ;=< ish¨ foa wdl¾IKh lr.kakd .ksñka" úYd, fíiul fyda Trejl yevfhka
nj úoHd{hska mÍlaIK u.ska Tmamq lr ;sfí' tajd ks¾udKh lr we;' jvd;a WÑ; ueá j¾.h
63
f;dard .ekSu;a .¾Nfha ì;a;s wju Wilska yd Y%S ,xldfõ ksjdi bÈlsÍu ms<sn`o meyeÈ,s idlaIs
thg iß,k >klulska o ì;a;s fmdf<djg wmg fmfkkafka mQ¾j ft;sydisl hq.fha § h'
,ïndldr j ne£u ;=<ska o fidfydka ì;a;sj, l%sia;= mQ¾j 1129 § muK bÈ l< tjeks ksjil
iunr;dj /l .ekSug tAjd bÈ l< wh kgnqka yuq ù we;' tu ksjdih msysgd ;sfnkafka
l,amkd lr ;sfí' fidfydka .¾Nfha muKla r;akmqr Èia;%slalhg wh;a Wvrxpduvu kñka
fkdj Wvrxpduvñka yuq jQ ksjdifha o ì;a;s ye`Èkafjk .ïudkhl h' fmdf<dj u; .,alen,s
,ïndldr j f.dvk.d we;' w;=rd iúu;a fldg ta u; ueá w;=rd tu ksjfia
f.ìu bÈ lr ;sìKs' tys ì;a;s f.dv k.k
hïlsis jia;=jla tf,i fmdf<djg ,ïndldr ,oafoa jßÉÑ ueáj,ska nj ;yjqre jQfha ms,siaiS
ùfuka tu jia;=j u.ska fmdf<dj u; we;s .sh jßÉÑ ueá len,s fidhd f.k ;sfnk ksid
lrk mSvkh ksIal%Sh jk nj fN!;sl úoHd;aul h' ta ksjfia bÈßmi iy msgqmi jYfhka fldgia
uQ,O¾uhls' wo;a ì;a;s ne`§fï § fmof¾rejka folla fjka lsÍug ksji ueÈka ì;a;shla bÈ
,Uhla Ndú; lrkq Tn oel we;' lr ;sìKs' tys iú lr ;snQ ±juh fodr W`Mjiai
tfuka u wuq ueáfhka ;kd.;a iqidk .¾N iú l< isÿre, leKSsfï § fidhd f.k ;sfí'
mq¨iaid úh<d fkd.;a; o wegiels,a, wdÞykh fuf,i w;a;sjdrula u; ì;a;s f.dv k.d ta
lsÍfï § .skakg yiq ùu ksid uekúka ms,siaiS u; jy,la iú lr ld,hla mj;sk f,i ksjila
;sfí' bÈ lsÍug ;dlaIKsl ±kqula wjYH h'
Ndjhg thska msgqjy,la ,efí' fhdaO jefõ jeõ r<mkdj - jejla c,fhka msÍ ;sfnk úg
neïu ie;mqï y;la muK È. jk w;r Wi wä tys u;=msg ;rx. we;s fõ' th tfia jkafka
y;<sia y;rls' lD;%Su j idok ,o tjeks mia iq<`. iy c,fha we;sjk p,s;h ksid h' fuu
neïulg jej msreKq miq tys /iafjk c, l`o ;rx.j,ska we;s jk n,h ksid jeõ neïu
u.ska we;s lrk mSvkh ord isàug kï jeõ Ldokh ùfï wk;=r j<lajd,Sug bÈ lr ;sfnk
neïu fl;rï Yla;su;a úh hq;= o hk lreK jHqyh ye`Èkafjkafka r<mkdj hk kñks' jeõ
Tng jegfykq we;' neïfï we;=<; nEjqfï .,a we;sÍfuka r<mkdj
;kd ;sfí' c,fha ;rx. l%shdldÍ;ajfha n,h
jeõ neïfï ia:dhs;dj wdrlaId lr .ekSug kï wjfndaO lr .ekSu iy th je<elaùug l%uhla
tys ±ä nj w;HjYH lreKls' fï ;;a;ajh iïmdokh lsÍu wfma uq;=kañ;a;ka úoHd;aulj
mj;ajd .ekSug jeõ neïu ;kk wjia:dfõ Bg is;Sfï m%;sM,hls'
l%udkql+, l%ufõohla wdfoaY lr ;sfí' fuu
;dlaIKfha iajrEmh wjfndaO lr .ekSug fidfrdõj - úYd, m%udKfha jmißhl úyso
mqrdúoHd{hska úiska iS.sß uyjefõ jeõ neïu mj;akd jeõj,ska msg;g c,h uqod yeÍu w;sYh
leKSï fldg mÍlaId lrk ,È' fuys § olakg mfriaiï iys; j isÿ l< hq;= ld¾hhls' jejl
,enqfKa jeõ neïu ilia lr ;sfnkafka mia c,h msÍ mj;akd m%foaYh jHdma; ùug iudka;rj
;Ügq lsysmhlska nj hs' ueá ;Ügqjla" mia tys c,h r`ojd f.k isák jeõ neïu o Wiska
;Ügqjla" fndr¨ ;Ügqjla iy lsßueá ;Ügqjla jeä fõ' túg tu jefõ msÍ ;sfnk c, lf`oa
jYfhka tlsfkl u; tlsfkl w;=rd b;d ;Èka Wi o by< hhs' c, lf`oa Wi by< hdu ksid
;<d .ekSfuka tys jeõ neïu bÈ lr ;sìKs' wêl mSvkhla ks¾udKh fõ' tjeks mSvkhla
j¾;udkfha mjd uydud¾. wdÈ foa ;ekSfï § iys; ;eklska c,h msg;g uqod yeÍfï § w;sYh
.s,d neiSu j<lajd,Sug mia ;Ügq ;Èka ;,kq Tn l,amkdldß úh hq;af;a tu.ska uy;a úkdYldÍ
±l we;' wo tjekakla lsÍug kQ;k hka;%iQ;% m%;sM, we;s ùug iEu wjia:djl § u bvlv
we;;a ta ld,fha tjekakla bgq lr .ekSug ;sfnk ksid h'
fhdod .kakg we;af;a i;=ka h' rejkaje,siEfha wfma rfÜ mqrdK ld,fha jdih l< bxcsfkarejka
w;a;sjdru ilia lsÍfï § tf,i mia ;e<Sug fï .ek b;d fyd`Èka l,amkd l< nj fmfka'
w,ska fhdod .;a nj ft;sydisl uQ,dY%hj, úYd, jeõj,ska mfriaifuka c,h msg;g
i`oyka h' .ekSug Tjqka úiska ksIamdokh lrk ,o
66
jHqyh ye`Èkafjkafka zfidfrdõjZ kñks' úYd, /ia lr .ekSu;a tfia /ia lr .;a c,h jeõ
.,am;=re Wmfhda.s lr .ksñka jeõ neïfï fj; f.k hdu;a b;d wE; ld,hl isg c,
ksYaÑ; Wi uÜgul fidfrdõj iú lr ;sfí' l<ukdlrKhg wod< j wfma rfÜ mej;s
y;r jk uyskao rcq úiska lrjk ,o fjiai.sßh ;dlaIKhls' l%sia;=mQ¾j fojk ishjig wh;a
fi,a,smsfha zfudfyd,a k`.dZ hk mo fol olakg fi,a,smshl wäl hk kñka y`ÿkajk ,o
;sfí' bka lshefjkafka fidfrdõfõ c,h ks,Odßhl= .ek i`oyka fõ' Tyq we< ud¾. bÈ
md,kh lrk oKav ilia fldg hkak hs' jeõ lsÍu iïnkaOfhka lghq;= l< wfhls'
neïfï c,h msÍ mj;sk m%foaYfhka wdrïN j
jeõ neïu háka fyda th úksúo hk wdldrhg mqrdK ld,fha bÈ l< ±jeka; we< ud¾.hla
iajdNdúl .,am;=re Ndú; lr fidfrdõ bÈ lr jkafka uyje,s .fÕaa w;= .x.djla jQ wUka.Õ
we;' thska c,h uqod yeÍug Ndú; lrk ,oafoa yria lr bÈ l< we<yer we< hs' fï u.ska
isria w;g fidfrdõjg iïnkaO lr ;snQ .,a ñkafkaßh" .sß;f,a" ljqvq,a, yd lkaa;f,a hk
l=¨kls' th wE;auE;a lsÍfuka wjYH ;rñka jeõj,g c,h f.k .sfha h' ñksfma m%foaYfha
c,h msg;g uqod yeÍug yels úh' fujeks .,a § uyje,s .Õ yria lr neïula ne| c,h
l==¨kq ye`Èkaùug fhdod ;sfnkafka zÈhleg fmdf<dkakrej f;la f.k hdug tl, ;j;a
mykZ hk fhÿu hs' fjiai.sßh fi,a,smsfha we< ud¾.hla bÈ lr ;sìKs'
tla ;ekl zi;¾ ßhkla ÈhÜ ys`ojq Èhleg fn!oaO úydrdrduj, úiQ NslaIQka jykafia,df.a
mykaZ hkqfjka fhÿula olakg ;sfí' c,h m%fhdackh i`oyd bÈ lrk ,o fmdl=Kq mqrdK
md,kh lsÍug fidfrdõjlg iïnkaO lr ;snQ ld,fha wfma rfÜ mej;s c, l<ukdlrKhg
.,a l=¨kla ßhka y;rl Wiska hq;a nj thska wod< ;j;a wxYhls' l=Ügï fmdl=K" l=udr
lshefõ' fmdl=K" fk`Mï fmdl=K" we;a fmdl=K wdÈ
ìfidafldgqj hkු fidfrdõfjහි ම එක් අංගයකි ks¾udK óg ksoiqka h'
thska woyia lrk ,oafoa jefjka c,h msg;g .,d fm!oa.,sl c, mrsyrKfha § c,fha kshñ;
tk .,ska ;ekQ wdh; p;=ri%dldr wjldYh hs' m%ñ;sh iy isis,kh wdrlaId lr .ekSu i`oyd
th by<ska neÆ úg Èiajkafka fldgqjla f,i mqrdK ld,fha § wfma rfÜ kshñ; ;dlaIKhla
h' Wia neïula iys; jeõj, fidfrdõ tllg ;sìKs' úfYaIfhka u wkqrdOmqrh wdÈ úh<s
jvd jeä m%udKhla iú lr ;sfí' tys wruqK l,dmSh m%foaYj, mdkSh c,fha lsjq,a iy.;
tla tla uÜgïj, § c,h uqod yeÍfuka wju iajNdjhla wka;¾.; fõ' tfyhska mdkSh c,fha
mSvk ;;a;ajhla hgf;a c,h msg;g /f.k kshñ; m%ñ;sh wdrlaId lr .ekSug wjYH lrk
taug bka wjldY ie,fik ksid h' jejl ;dlaIKh ksmojd .ekSug fm<öu iajdNdúl h'
neïfï my< u uÜgfï msysgqjd ;sfnkafka mdkSh c,h ,nd .ekSug wjYH lrk <sx iE§fï
uv fidfrdõj h' j¾Id ld,hlska miq j jefõ § l%udkql+, úêl%uhla wkq.ukh lsÍu fï
tla/ia jk frdkauv bj;a lsÍug bjy,a lr i`oyd wkq.ukh lr ;sfnk m%Odk ms<sfj;ls'
.kakd ,oafoa uv fidfrdõj kñka ye`Èkafjk úYd, m%udKfha ueá n`ÿka lsysmhla <s`o ;=<g
tu jHqyh hs' niaijd tys ì;a;s wdjrKh lsÍu isÿ lr ;sfí'
fidfrdõjla bÈ lsÍug;a th mßyrKh lsßug;a fujeks <sx y`ÿkajkafka W!rdleg <sx kñks'
úoHd;aul ±kqula wjYH h' úfYaIfhka u Bg fujeks W!rdleg <sx úh<s l,dmfha ia:dk
wod< jkafka c,fha yeisÍu fyd`Èka f;areï lsysmhlska fidhd f.k ;sfí'
f.k ;sìu hs' c,h i;= tu .=Kh ye`oskaùug iS.sßfha c, u,a -iS.sßfha c, u,a ngysr WoHdkfha
c,fha .uH;dj hk moh jHjydr lrkq ,nhs' olakg ;sfnk úYsIag;u ks¾udKhls' ngysr
wfma rfÜ merKs úoHdj hk f;audj hgf;a c, WoHdkh yryd iS.sß m¾j;h fj; úysfok
fidfrdõ .ek bf.k .ekSu jeo.;a jkafka ta msúiqï udjf;a fomi ks¾udKh lr ;sfnk c,
ksid h' u,a .Kk y;rls' c, u,a y;rla ks¾udKh
lsÍug fya;=j tajdhska by<g k.sk c, lf`oa
we<ud¾. - .x.d yrialr wuqKq ne`o c,h
67
Wfiys hï fjkila we;s lsÍfï wjYH;dj hs' f.dvke.s,s ;ekSu b;d merKs ld,hl isg furg
fuu c, u,a ilid ;sfnk l%uh b;d ir, jQ;a mej;s nj tu idlaIsj,ska fmfka' wkqrdOmqrfha
ld¾hlaIu jQ;a tlls' wä 600 lg wdikak jk bÈ fldg ;sfnk fÊ;jkdrduh" wNh.sßh iy
Wil isg ldKq moaO;shla yryd ;eks;,djg rejkaje,s iEh wdÈ uyd ia;+m iy f,dajduydmdh
.,d tk c,h ysájk u yria fldg ie,lsh wdÈ uy,a lsysmhlska hq;a f.dvke.s,s bÈ lsÍug
hq;= ;rfï mSvkhla we;s lsÍfuka c,h by<g b;d ÈhqKq úoHd;aul ±kqula iy tu ±kqu l%shdjg
tiùu tys § wkq.ukh lr ;sfnk uQ,O¾uh kexùug wod< ;dlaIKh ms<sn`o mqyqKqjla wjYH
hs' tfia mSvkh we;sjk ;ek ldKqfõ by<ska h' ksoiqkla f,i ;Èka fudaiï j¾Idj ,efnk
jD;a;dlr yevhlg isÿre úÈk ,o .,a m;=rla Y%S ,xldfõ W;=reueo úh<s l,dmfha wkqrdOmqr
iú lsÍfuka pu;aldrckl f,i c,h by<g jeks m%foaYhl bÈ fldg ;sfnk rejkaje,s iEh
ú§ug ilialr ;sfí' iajdNdúl j ckkh iy fjk;a ia;+mj,g ´kE u wjia:djl § wl=Kq
jk mSvkh ksid by<g tifjk c, lf`oa Wi ier je§fï yelshdjla ;sfí' tfy;a b;sydifha
fjkia lsÍu i`oyd fhdod f.k ;sfnk Wml%uh lsisÿ wjia:djl tu ia;+m tjeks wk;=rlg ,la
jkafka mSvkh WmÈk ;ekg by<ska ;sfnk .,a jQ njg ft;sydisl fyda mqrdúoHd;aul idlaIs
m;=f¾ úo ;sfnk isÿrej, úIalïNh fjkia fidhd f.k ke;' Bg fya;=j tjeks wk;=rej,ska
lsßu hs' úIalïNh wvq isÿfrka jeä mSvkhla tu f.dvke.s,s wdrlaId lr .ekSug wjYH
ksoyia jk ksid c, l`o jeä Wilg tifjk lrk úoHd;aul wdfoaYk fh§ug merKs ld,fha
w;r úIalïNh jeä isÿfrka Bg jvd wvq Wilg bxcsfkarejka úiska lghq;= iïmdokh lr ;sîu
c, l`o by<g tifõ' iS.sß m¾j;fha by< isg hs' wl=Kq ier yg .kafka m%;súreoaO úoHq;a
my<g c,h .,df.k meñKsfï § Bg uqiq jk wdfrdamKj,ska iukaú; j,dl=`M tlsfkl w;r
frdkauv iajdNdúl .=re;aj n,fhka my<g ls`od úÿ,sh yqjudre ùfï § nj fN!;sl úoHdfõ
neiSug c,h jeä ÿrla wvq neiaulska hq;=j .,d W.kajk kshuhls' tjeks wêl ierlska hq;a
hdug yels jk mßÈ iS.sßfha c, WoHdkfha ldKq úÿ,s Odrdjla fmdf<djg meñfKkafka úÿ,s
moaO;sh o`.rdldr j ilia lr ;sfí' ldKqj, ikakdhl;djlska hq;a Wie;s jia;=jla yryd h'
;eka lsysmhlska bj;a l< yels .,am;=re fhdod tf,i úÿ,sh .uka lsÍfï § wod< jia;=j ms,siaiS
;sfnkafka j¾Id ld,fhka miq ldKq m;af,a úkdYhg ,la fõ' fuu l%shdj,sh ms<sn`o jeäÿr
tl;= jk frdkauv bj;a lsÍug h' uyjeis weo úia;r úoHdj mdvfï § Tng bf.k .ekSug
jefgk ld,j, iS.sßfha c,u,a l%shd;aul jk wjia:djla ,efnkq we;'
wdldrh wo;a flfkl=g ±lsh yels h'
wl=Kq ierj,ska wdrlaId ùug j¾;udkfha
5'2'2 jdia;= úoHdj we;eï ksfjiaj, mjd wl=Kq ikakdhlhla
fhdod ;sfí' rejkaje,s iEh bÈ lsÍfï § o wl=Kq
mer‚ jdia;= úoHdj ms<sno wx. /ila wkqrdOmqrh ikakdhlhla fh§ug th bÈ l< bxcsfkarejka
yd fmdf<dkakrej rdcOdksj, kgnqka mßlaId wu;l lf<a ke;' ft;sydisl uq,dY%hj, tu
lsÍfï § wmg yuq fõ' tu.ska tl, isá úúO WmlrKh y`ÿkajd § ;sfnkafka zjc% pqïngZ hk
Ys,amSka úYsIag jdia;= úoHd;aul ks¾udK lr kñka h' jc% hkqfjka jHjydr lrkafka wl=Kq
we;s nj wmg fmkajd fohs' thska b;d úYsIag;u fyj;a iajdNdúl j ckkh jk úÿ,s ierhg hs'
ks¾udK lsysmhla fuys § Tng wOHhkh l< pqïng hk jpkh iE§ ;sfnkafka pqïnl hk
yels h' mofhks' tys w¾:h ldkaou hkak hs' ldkaou
.Dy ks¾udK - wkqrdOmqr yd fmdf<dkakrej hk isxy, fhÿfuka we§ tAu fyda we,Su hk
hq.j,ska yuq jQ jdia;= úoHdjg wh;a fn!oaO woyi ,efí' wl=Kq ier weo .ekSug rejkaje,s
f.dvke.s,s" Þ.eí" fndaê>r" ms<su f.j,a" úydr iEh uqÿfka iú fldg ;snQ jHqyhg zjc% pqïngZ
f.j,a" wdrdu" Þk Yd,d" Ndjkd l=á rdc ud,s.d" hkqfjka fh§u fnfyúka WÑ; h' wl=Kqj,ska
n,fldgq" fnfy;a Yd,d wdÈ .Dy ks¾udK ±lsh cks; jk úoHq;h ye`Èkafjkafka iaÓ;s úoHq;h
yels h' hk kñks' th fN!;sl úoHdfõ b.ekafjk
fohls'
68
PdhdrEmh wxl 5'2 wkqrdOmqrfha isg úysfok uydud¾. moaO;shla tl, ;sìKs' wkqrdOmqrh yryd .,d nisk u,aj;=Th
yryd .uka lsÍug tl, uydud¾. bxcsfkarefjda l`ඵ.,ska md,ï ;ekQy' md,ï ;ekSfï uQ,sl úoHd;aul isoaOdka; Tjqka
±k isá nj bka meyeÈ,s fjhs' fï tf,i ;ekQ .,a md,ula kgnqka j ;ju;a iq/lS ;sfnk wkaou hs'
rejkaje,s iEfha w;a;sjdru - rejkaje,s iEh kjkS; kï ueá j¾.h wdf,am lrKq ,eì‚'
bÈ lrk ,oafoa ÿgq.euqKq rc;=ud úisks' th ta wk;=rej ridhk Èhrhlska Èh lr .kakd
ld,h jk úg Y%S ,xldfõ bÈ fldg ;snQ úYd,;u ,o Èjq,a ue,sshï ;jrk ,o f,day ±,la ta u;
ia;+mh hs' merKs ld,fha bÈ l< f.dvke.s,a,la w;=rjkq ,eì‚' ta u; ;, f;,aj,ska f;uk
ms<sn`o iEfyk ;rfï §¾> úia;rhla ,sheù ,o r;aaisßh,a .,a w;=rjkq ,eì‚'
;sfnkafka rejkaje,s iEh iïnkaOfhks'
úfYaIfhka u fuu iqúi,a ia;+mfha w;a;sjdru fuu úia;rhg wjOdkh fhduq lrk úg
ilia l< wdldrh ms<sn`o úÑ;% jQ;a úia;rd;aul wjfndaO jkafka rejkaje,s iEfha w;a;sjdru
jQ;a meyeÈ,s lsÍula ft;sydisl uQ,dY%hj, kQ;k fldkal%SÜ ;dlaIKhg iudk l%ufõohla
olakg ;sfí' ta úia;rhg wkqj m<uq j tu wkqqj ilia lr ;sfnk nj hs' tjeks Yla;su;a
ia;+mh bÈ lsÍug kshñ; ia:dkfha ßhka y;la mokula Bg fhdod ;sfnkafka ta u; bÈ lrk
.eUqrg fmdf<dj idrd ;sfí' wk;=rej iúu;a ±jeka; .fvd`M ia;+mfha nr §¾> ld,hla ;siafia
ñksiqka ,jd yqKq.,a f.kajd tu j<g oud tajd fkdkeiS ord isàu wjYH ksid h' óg wjqreÿ
len,s fldg c,h j;a fldg yï im;a;= me<`ojQ fooyia foiShlg muK by; ld,hl § úYd,
we;=ka fhdod md.d uÜgï lr ;sfí' bka miq ta f.dvke.s,a,la bÈ lsÍfï § wfma bxcsfkarejka
.,a w;rg fj`vre ueá kñka ye`Èkafjk ueá l,amkd l< wdldrh;a ta wkqj l%shd l<
j¾.hla w;=rd iúu;a flßKs' miqj tu .,a wdldrh;a Bg wod< úoHd;aul is;sú,a,;a fuu
;Ügqj u; kej;;a .,a ;Ügqjla o ta u; fndr¨ ksoiqk u.ska ms<sìUq fõ'
;Ügqjla o fndr¨ ;Ügqj u; m<s`.= .,a ;Ügqjla o
w;=rejkq ,eì‚' bka miqj ta .,a ;Ügqj u;
69
PdhdrEmh wxl 5'1 hlv WKq lsÍfï ;dlaIKh b;d merKs ld,hl isá wfma rfÜ Ys,amSka m%.=K lr ;snQ ;dlaIKhls' tf,i
hlv WKq lsÍug Ndú; l< hlv Wÿka rdYshla mqrdúoHd{hska úiska wkdjrKh lr f.k ;sfí' fuu PdhdrEmfha jïmi
±lafjkafka inr.uq m<d;g wh;a iuk< jej m%foaYfhka fidhd .kakd ,o tjeks kgnqka j .sh merKs hlv Wÿkls' th
iajdNdúl iq<x n,fhka l%shd;aul lr ;sfí' ol=Kqmi PdhdrEmfha ±lafjkafka mqrdúoHd{hska úiska tjeks Wÿkla w¨;ska
idod we;s wkaou hs ^PdhdrEmfha whs;sh cs,shka cqf,*a i;= h&'
5'2'4 foaYSh oekqu mE, hk ññ Ndú; úh' lÍi tll l=Uqrla hkq
ù lßihla jemsßh yels ;ekls' lÍi 1la wuqKq
uekSu iy .Kkh - merKs ld,hl mgka 4lg iudk h' wuqKla hkq j¾;udk wlalr
iajNdj O¾ufha mj;sk uQ,O¾u .ek wjfndaO 2lg iudk N+ñ m%foaYhls' fuf,i .=Kdldr
lr .ekSfuka Bg wod< ±kqula wfma merKs in`o;djla ñkqïj, ;sîu Wiia .Ks;dkql+,
iudch ;=< mej;sfha h' lsishï iudchla ;=< ,laIKhls' fuys § wjOdkhg .; hq;= lreK
úoHd;aul ±kqula mj;sk nj fmkakqï lrk tla jkafka wjldYh uekSu i`oyd furg me/kakka
o¾Ylhla jkafka iajNdj O¾uhg wh;a fN!;sl úiska fhdod f.k ;sfnkafka mßudj uekSug
;;a;aj uek .ekSug iu;a l%ufõohla mej;Su wod< tall ùu hs' fï i`oyd my; ±lafjk pl%h
h' wfma merKs ññ Bg ksoiqka f,i bÈßm;a l< foi wjOdkh fhduq lrkak'
yels h'
,dy 40 } mE, 1
wjldYh uekSu
wjldYh uek .ekSug wfma me/kakkag wjYH mE< 12 } l=reKs 12
jූfha f.dú;eka i`oyd bvï Ndú; lsÍfï § h' l=reKs 44 } wuqKq 1
tfyhska ta i`oyd iqÿiq ññ ilia lr .kakd ,oafoa
f.dú;ek wdY%fhks' tys § lsrsh" wuqK" lÍih" wuqKq 1 } lrSi 0¡25
73
mrudKq 36 = wKq 1
wKq 36 = ;cacdß 1
;cacdß 36 = r:f¾Kq 1
r:f¾Kq 36 = ,slaL 1
,slaL 7 = WL 1
WlaL 7 = OKaKudi 1
OKaKudi 7 = wdx.=, 1
wdx.=, 12 = úh;a 1
nr uekSu
nr uekSsug o tl, úêu;a tall
;sìKs' úfYaIfhka u fjf<`o
lghq;=j, § hï hï fjf<`o
NdKavj, nr ksjerÈj uek .ekSug
PdhdrEmh wxl 5'6 inr.uq m<d;g wh;a m,af,aneoafoa .,amdh kï .fï wjYH úh' fjf<`o lghq;=j, §
;ekl ;sî fidhd .kakd ,o merKs foajd,hl kgnqka' fuh fmdf<da uÜgfï
isg wä 4l muK .eUqßka je<,S ;sìKs' lsßuvq hd.h meje;ajQ ;ekla f,i jHdc nr lsreï isÿ lsÍu kS;s
y`ÿkd f.k ;sfnk fuu ia:dkh l%sia;= j¾Ifhka fojk ishjig wh;a jQjls' úfrdaë lghq;a;la f,i ie,lsKs'
wkqrdOmqr Èia;%slalhg wh;a ÿkquv,dlkao kñka fidrfndrjej geï ,smsfha i`oyka
ye`Èkafjk ia:dkfhka fidhd f.k ;sfnk jk wdldrhg rch úiska wkqu; fkdlrk ,o
Nd;sldNh rcq úiska ,shjk ,o fi,a,smshl ;rdÈ mä lsreï- ñkqï i`oyd Ndú; lsÍu ;ykï
tu m%foaYfha msysgd ;snQ od.enlg tla lÍihla lghq;a;ls' mqrdK ld,fha Y%S ,xldfõ Ndú; jQ
ne.ska mQcd lrk ,o bvï úia;rhla i`oyka nr uekSfï ñkqï l%uj, iajrEmh my; ±lafjk
fõ' wkqrdOmqr fydßú, m%foaYfhka yuq jQ pl%h weiqfrka f;areï .kak'
l+glKaKdNh rcqg wh;a fi,a,smshl ta m%foaYfha ùy 4 = .=kacd 1
tl, msysgd ;snQ ;siai kï úydrhlg lÍi wgl .=kacd 2 = udil 1
bvula mQcd l< nj ±lafõ' udil 2'5 = wl 1
wl 8 = OrK 1
È. uek .ekSug o merKs ld,fha l%uj;a ññ
OrK 5 = iaj¾K 1
moaO;shla Ndú;fha mej;sKs' tys l=vd u tallh
iaj¾K 2 = m, 1
jQfha mrudKqj hs' th b;d l=vd ñïuls' flá
ÿr uekSsug wdx.=,h iy úh; hk ññ Ndú;fha fuf,i ñkqu Ndú; lsÍfï § tajd igyka
mej;sKs' úh;la hkq w`.,a 9 ls' f.dvke.s,s bÈ lsÍug wxl wjYH jk nj wms fyd`Èka oksuq'
lsÍfï § iy ms<su fk<Sfï § l=vd ññ Ndú;h j¾;udkfha wm Ndú; lrkafka wrdì cd;slhska
w;HjYH úh' È. ÿr uekSug fhdod .kakd úiska y`ÿkajd fok ,o wxl hs'
,oafoa .õj" fhdÿk iy Win hk ñkqï h'
ksYaYxlu,a, rc;=ud m%Odk udj;aj, .õfjka tfyhska tajd wrdì b,lalï hkqfjka ye`Èka fõ'
.õjg .,a lKq isgqùug ksfhda. lf<a h' th tfy;a wfma rfÜ merKs wxl l%uhla ;sìKs'
j¾;udk lsf,daógr lKqj,g iudk h' tu tfla isg oyi olajd jQ mrdifha wxl merKs
.,a lKq y`ÿkajk ,oafoa .djq; lKq hk kñks' fi,a,smsj, olskakg ;sfí' tajd ,shd we;af;a
tjeks .djq; lKq folla ol=Kq m<d;g wh;a flfia ± hs 5'1 rEm igyfkA olajd ;sfí'
lgq.y.,af.a iy je,s.;a; hk m%foaYj,ska
fidhd f.k ;sfí' fuu ññ l%uh merKs
ld,fha fmrÈ. rgj, fmdÿfõ Ndú; l< tlla ld,h uekSu
nj fmfka' tys mj;sk .Ks;dkql+, nj my; ld,h .Kkh lsÍu lDIsl¾uh u; mokï jQ
±lajd we;s pl%h weiqfrka wjfndaO lr .kak' iudchlg b;d jeo.;a wjYH;djls' fnda.
74
wdfõKsl j mej;s l%uh Ndú; úh'
jemsÍu iy wiajekak fk<Su wdÈ ± kshñ; ±È.u we;a myk - m<uq jk mrdl%undyq
ld,hg wkqj l< hq;= h' ld,h uekSsu b;d rc;=ud ^l%s'j' 1153-1186& bmÿKq ia:dkh f,i
iQlaIau j l< hq;= ld¾hhls' ld,h uekSug wfma ie,flk mqxL.du kï ;ek j¾;udkfha
me/kakka Ndú; l< l%uh f;areï .ekSug ye`Èkafjkafka ±È.u hkqfjks' th msysgd
m%udKj;a idlaIs uQ,dY%hj, olakg ;sfí' È.= ;sfnkafka lE.,a, Èia;%slalfha h' ta rc;=udf.a
ld,hla uek .ekSug j¾Ih hk woyi Ndú; W;am;a;sh isys.kajkq msKsi tys ia;+mhla bÈ
úh' th pkaøhdf.a .uk wkqj mokï jQ udi lr ;sfí' th ye`Èkafjkafka ±È.u iQ;s>r
l%uhlg ilia jQjls' wudjl Èk isg mif<diajl ffp;Hh hkqfjks' 1951 jif¾ § fuu ia;+mh
Èk olajd Èk mif<dila o mif<diajla Èk isg mqrdúoHd{hska úiska leKSug ,la lrk ,È' tu
kej; wudjl Èk olajd Èk mif<dila o we;=`M ia;+mfha Od;= .¾Nfha ;sî f,dalvfhka idok
Èk ;syl ld,h udih f,i ie,lsKs' fuu ,o mykla fidhd .ekSug Tjqyq iu;a jQy' fuu
fldgia fol ms<sfj<ska mqrmlaIh iy wjmlaIh myk wef;l= u; ys`o isák ñksia rEm follska
hkqfjka ye`Èkaú‚' Èk ;syl udi kï lsÍu iukaú; h' we;d ish fyd`vfhka Wla .ila ord
i`oyd ÿre;=" kjï" ueÈka wdÈ jYfhka fmrÈ.g isà' fuys ;sfnk wmQ¾j;ajh kï mykg wjYH
75
l%shdldrlï 2
1' wfma wdÈ uq;=ka ñ;a;kaf.a úoHd;aul
±kqu iy ;dlaIK l=i,;dj hk uefhka
rpkdjla ,shkak'
jeo.;a lreKq
1' úoHdj iy ;dlaIKh hk fomofhka
woyia flfrkafka iajNdj O¾ufha mj;sk
uQ,O¾u f;areï .ekSu;a ta wkqj l%shdlsÍug
wjYH Wmdhud¾. ks¾udKh lsÍu;a h'
PdhdrEmh wxl 5'4 fuu f,dalv we;amyk fidhd .kakd ,oa-
foa lE.,a, Èia;%slalhg wh;a ±È.u fldgfjfyfrks' myfka 2' wjldYh" ld,h iy mod¾:h uek .ekSug
f;,a mqrjkq ,nkafka we;a rEmfha l=i ;=<g h' myfka f;,a
wvq ùfï § kej; Bg f;,a msÍug iaÓ;sl c,úoHd uQ,O¾uh wjYH lrk ññ wfma me/kakka úiska
fhdod f.k ;sfí' fN!;sl úoHdjg wh;a uQ,O¾u .ek wfma ksmojd ;sìKs'
merKs Ys,amSkag ;snQ ±kqfï uysuh bka úoyd oelafõ'
3' úoHd;aul uQ,O¾u m%dfhda.sl f,i
f;,a we;df.a Worfha .nvd fldg ta i;df.a wdfoaYkh lr ;ukaf.a jev lghq;= myiq
,sx.h yryd mykg f;,a jEiaiSug i,iajd ;sîu lr .ekSug wfma uq;=kañ;af;da l%shd l< y'
hs' myfka f;,a ±ù wvqfj;a u wkdhdifhka
u we;df.a Worfha ;sfnk f;,a mykg .,d 4' ngysr rgj, ÈhqKq jQ kQ;k úoH-
ths' fuys § wkq.ukh lr ;sfnkafka úoHd;aul dj b;d u m%fhdack jkakd fia u fmrÈ.
uQ,O¾uhls' th wh;a jkafka wp, c,úoHdjg rgj, jeishka ksmojQ úoHdj o tf,i u
h' fuys f;,a md,kh ùu iajhxlS%h j isÿ fõ' m%fhdackj;a h' ksoiqkla f,i Ökfha mej;s
ixlS¾K fN!;sl úoHd;aul uQ,O¾u ms<sn`o merKs úoHd;aul woyia uq`M uy;a f,dalhg
±kqu merKs Y%S ,dxlsl bxcsfkarejka i;= j tl, u n,mEfõ h' Y%S ,xldfõ ksmojk ,o
mej;s nj ikd: lsÍug ±È.u iQ;s>r ffp;Hfha ìfidafldgqfõ ;dlaIKh ol=Kq wdishdjg
f,dalv we;a myk lÈu kso¾Ykhls' me;sr .sfha h'
76
iS.srs c, WoHdkh - iS.sß m¾j;fha ngysr fldgfia ;sfnk
kgnqkaj,ska ms<sìUq flfrkafka iS.sßfha c, WoHdkh
hs' iuñ;sl ie,eiaulg wkqj ks¾udKh lrk ,o fuu
WoHdkfha tla mfil olakg ;sfnk foa ta wdldrhg u
wfkla mi o bÈ lr ;sfí' tys ngysr fl<jr msysgd
;sfnk fldgi y`ÿkajd § ;sfnkafka l=vd c, WoHdkh
hk woyi fok laIqø c, WoHdkh hk kñks' iS.sßfha
WoHdkfha iuia; ngysr fldgi c, WoHdkh hk kñka
ye`Èkaùug fya;=j tys Èhfmdl=Kq" ÈhldKq' o¾YkSh
c,u,a wd§ foa bÈ lr ;snQ ksid h'
77
6 ft;sydisl oekqu iy tys m%dfhda.sl wdfoaYkh
wia:djr jQ úg tys mj;sk kS;sh wdpdrO¾u iy
ye`Èkaùu
idïm%odhsl we.ehqï úkdY fõ. túg ta iudch
´kE u iudchla iu;=,s; j mj;skafka oekqu iduldó núka f;dr ùug mgka .kS.
mdol fldg f.k hs' fulS oekqu tu iudch
wh;a iajdNdúl mßirhg iy Bg wkql+, ft;sydisl hq.fha § Y%S ,xldj md,kh l<
j Ôj;a ùfï § ks¾udKh jk ixialD;shg nqoaêu;a ld¾hY+r md,lfhda wfma rfÜ iudch
wod< jk mrsÈ f.dv kef.a' tfyhska f,dal uekúka ixúOdkh lr .ekSug ksr;=re j
jHdma; iudcj, tlsfklg fjkia oekqï u lemfjñka l%shd l<y' iudc ixúOdkhl
moaO;s olakg ;sfí' ta iEu oekqï moaO;shla olakg ;sfnk m%Odk ,laIKhla jkafka mqoa.,
u th wh;a iudcfha ksIamdok ld¾hlaIu;dj iïnkaO;dj,g wkqms<sfj<la ;sîu hs. th
iy ;srir meje;au ;yjqre lrhs' lsis hï ye`¢kafjkafka OQrdj,sh hkqfjks. iudchla
iudchla uÕska ;kkq ,nk oekqu ms<sn`o ;=< iudc Oqrdj,shla ;sfí. th by< isg my<g
jHqyhg úúOdldrfha me;slv wh;a úh yels h' n,h .,d hk jHqyhla kï Bg isria Oqrdj,shla
ish iudch ixúOdkh lr .ekSug wjYH hehs lshkq ,efí. rcq weue;sjre fjk;a
lrk we.hqï" wd¾Ól yqjudrelï úêu;a lr rcfha ks,OdÍka jYfhka by< isg my<g
.ekSug wjYH lrk m%dfhda.sl mshjr we.ehqï wkqms<sfj<lg ilia ùu Bg ksoiqkls.
yd úYajdi hk oE bka iuyrls' ft;sydisl
iudchla u.ska ksmojk ,o tjeks oekqï iudka;r n,fhka hq;a jHqy o iudcj, ;sfí. úúO
jHqy j¾;udk iudchlg jqj o w;aoelSula wdh;kj, by< m%OdkSka tl iudk uÜgul ,d
,nd fohs' ixialD;sl Wreuh hkqfjka ie,fla. tjeks ieleiaula ye`Èkafjkafka ;sria
ye`Èkafjkafka th hs' Y%S ,xldfõ ft;sydisl Oqrdj,sh hkqfjks. weue;sjre, fiakdm;sjre,
ixialD;sl Wreuhg wh;a f;dard .;a ixl,am NdKavd.dßljre wd§yq ta wdldrhg iudk n,;,
yhla ms<sn`o j YsIHhd ;=< ixfõ§;djla we;s we;s wh hs. merKs ld,fha § Y%S ,xldfõ mej;s
lsÍfuka ft;sydisl iú{dkhla ;sfnk iudc ixúOdkfha iajrEmh meyeÈ,s lsrSu i`oyd
mqrjeisfhl= ks¾udKh lsÍfï uQ,sl moku igyk wxl 6'1 Ndú; lrkak'
ilia lsÍfï wfmalaIdfjka fuu mdvu f.dkq fuu iudc Oqrdj,sfha by<ska u isákafka
fldg ;sfí' ta ixl,am yhg Y%S ,xldfõ rcq hs. rcq fndai;a .=Kfhka hqla; úh hq;=
merKs iudc ixúOdkh" kS;sh iy iïm%odh" nj;a rclug mrïmrdfjka ysñlu ,eìh hq;=
uqo,a iy úksuh" mrsirh iq/lSu" ldka;d nj;a ms<s.eksKs. fï ksid rcq W;a;Í;r h. Tyq
ksfhdackh iy foaYSh wdydr hk ud;Dld rgjeishdg BYajrfhl= nj oelafjk krbfir
we;=<;a fõ. hk moh oUq¨ úydrfha ;sfnk l+glKaK;siai
rcqg wh;a fi,a,smshl fldgd ;sfnk whqre ;=ka
6'1 ft;sydisl hq.fha iudc ixúOdkh jk mrsÉfþofha úia;r lr we;'
iudc ixúOdkh (Social organization) hkq lsis rcqg ióm j lghq;= lf<da rdclSh ks,OdÍyq h.
hï iudchla ;srir f,i mj;ajd f.k hdug kjjk ishjfia rpkd lrk ,o fi,a,smsj,
bjy,a jk tlS iudcfha fjfik mqoa.,hska iy fujeks ks,OdÍka ye`Èkaùug roafld,a iïore
lKavdhï w;r mj;sk iïnkaO;dj, iajrEmh hk fhÿu Ndú; lr ;sfí. tys f;areu rdcl=,
hs' th iudc úoHd;aul ixl,amhls' ´kE u iajdñore hkakhs. uykqjr hq.h jk úg ro<
fohla id¾:l jkafka th ixúOdkd;aul jQ hk jpkh iEfokafka fuu fhÿfuks' ^rdcl=,>
úg hs. iudchla jqj o tfia h. iudc ixúOdkh roafld,aa > rfod,aa > ro,&.
78
rcq
idudkH rcq
rcqgg wh;a
wh;a oovhlalrejka
vhlla rejkiya iy
Ys,amSka bvï tf`âreka
bvï j.dj.d tf`âreka
l<
l<
f.dúfhda
f.dúfhda
odihska
igyk wxl 6'1 ft;sydisl hq.fha § Y%S ,xldfõ mej;s iudc ixúOdkh fmkakqï lrk igykla
^Wmqgd .ekSu uydpd¾h fiakl nKavdrkdhl 2013 jif¾ § m< l< rpkhlsks&'
ksoyi Tjqkag fkd;sìKs' j¾. follg wh;a Tjqka ksrka;rfhka W;aidy .;af;a ta ksid h'
odifhda tl, isáhy' mdrïmßl j odihka
f,i .; l< wh bka tla lKavdhuls' Tjqka
ye`ÈkajQfha wkajhd;odi hk kñks' l=,shg ,nd 6'2 kS;sh iy iïm%odh
.; yels odifhda o tl, úiq y' OklalS;odi iudchla hym;a f,i mj;ajd f.k hEug iudch
hkq tjekakka ye`Èkaùug fhÿ moh hs' úiska iïu; lr .kq ,nk fmdÿ ms<s.ekSï b;d
jeo.;a h' kS;s njg m;ajkafka tfia iïu; lr
fuu iudc ixúOdkhg wh;a jQ tlsfkl .kakd fmdÿ ms<s.ekSï h' iudchla u`.ska iaÓr
lKavdhï w;r hym;a iïnkaO;djla mj;ajd lr .kakd tjeks fmdÿ iïu; wdldr follska
f.k hEug;a" Y=Nisoaêh wdrlaId ùug;a wjYH mj;shs' ta w;ßka iuyr tajd ,sÅ; kS;s moaO;s
oE rcq w;ska bgq úh' iudcfha wkqms<sfj< f.dv h' fiiq iudc ms<s.ekSï iïm%odhdkql+,j mej;
ke.S ;sfnk tla tla wdh;k w;r ;sfnk ne`§u f.k ths'
wdrlaId lr .ekSfuka iudchla ì`o jeàug
fkd § /l .; yels nj wfma rg md,kh l< iudcfha hym; Wfoid ñksiqkaf.a iudc úfrdaë
nqoaêu;a rcjre oek isáhy' fuu ixl,amh yeisÍï kS;s iy iïm%odh u`.ska md,kh flf¾'
ye`Èkaùug j¾;udkfha Ndú; flfrkafka iudcfha hym;a nj wdrlaId lsÍug b;d mqrdK
iudc taldnoaO;dj (Social cohesion) hk ld,hl isg wfma keKj;a md,lfhda kS;sh iy
jHjydrh hs' Od¾ñl f,i md,kh f.k hEug iïm%odh wkqj lghq;= l<y'
80
kS;s iïmdokh lsÍug tlS kS;s l%shd;aul lsÍu wh lsÍug hs' nÿ jYfhka rchg f.úh hq;=
iy m%dfhda.sl Ndú;fha § tu kS;s kshdukh jQfha ksIamdokfhka yfhka tlls'
lsÍug wfma rcjre ukd wjfndaOhlska l%shd
lf<da h' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishjfia § nÿ kS;sh hgf;a wh l< m%Odk nÿ j¾. kï"
furg md,kh lf<a udkjïu kï rc fm<m;g • olm;s ^ixialD;( Wolm%dma;s& - jeõj, c,h
wh;a lS¾;su;a rdc mrïmrdjls' ta rcqka úiska Ndú; lrkakkaf.ka wh l< noao
fldgjk ,o fi,a,smsj, ta ld,fha kS;sh yd
iïnkaO j mej;s wdh;k .ek i`oyka h' tu • fndclm;s ^ixialD;( fNdaclm%dma;s& - rcqg
,smsj, zjod<Z iy ziNdjZ hk jpk fol .ek wh;a bvïj, j.d lsÍu fjkqfjka f.jk
lshefõ' kS;suh lghq;a;l § jodf<hska iy ,o noao
iNdfhka wd ks,OdÍka Bg ueÈy;a jQ nj tajdfha
lshd ;sfí' fuys zjod<Z hk mofhka woyia lrk • u;ruðnl ^ixialD;( ud;%slu;aiHNd.& we<
,oafoa jHjia:dodhlh hs' rgl kS;s iïmdokh ud¾.j, u;aiHhska we,a,Su fjkqfjka rch
lrkafka jHjia:dodhlh hs' tkï md¾,sfïka;=j wh l< noao
hs' merKs ld,fha § bka woyia lrk ,oafoa rdc
iuyr wjia:dj, rch NdKav f,i nÿ wh lr
iNdj hs'
.;af;a h' wiajekak f,i .kakd f.ä oyhlg
tu fi,a,smsj, iNdj hkqfjka woyia lr tla f.ähla nÿ f,i rchg f.úh hq;= nj
;sfnkafka wêlrKh hs' rgl mekjQ kS;s kjjk ishjig wh;a fi,a,smshl i`oyka h'
l%shd;aul lrkafka wêlrKh hs' merKs ld,fha
lDIsld¾ñl lghq;=j,ska yereKq úg ;j;a wxY
§ wfma rfÜ l%uj;a wêlrK l%uhla mej;s nj
lsysmhlg nÿ kS;sh wod< j ;sìKs' úfoaYj,ska
fjk;a fi,a,smsj,ska o ;yjqre ù ;sfí'
NdKav wdkhkh lsÍfï § jrdhj, § tl,
ck;dj w;r kS;s kshdukh lrkq ,nkafka f¾.=nÿ wh lr .ekssKs' yïnkaf;dg Èia;%slalhg
wdrlaIl ks,OdÍka úisks' Tjqka l%shd;aul wh;a wïn,kaf;dg f.dvjdfha msysá merKs
lrkafka úOdhlfha n,;, hs' kjjk ishjfia fn!oaO úydrhl we;s l%sia;= j¾Ifhka m<uq
fi,a,smsj, zfïldmam¾Z hk mofhka y`ÿkajd jk ishjig wh;a fi,a,smshl tu úydrh wi,
;sfnkafka tjeks ks,OdÍka h' th fou< tl, msysgd ;snqKq jrdhlska wh l< f¾.= nÿ tu
NdIdfõ zffuldmam¾Z hk mofhka ilia jQjls' úydrhg mQcd l< nj i`oyka lr ;sfí'
tys f;areu wdrlaIl ks,Odßhd hkak hs' tjeks fï wdldrhg mkjd ;snQ nÿ kS;s W,a,x>kh
ks,OdÍka ye`Èkaùug oKavkdhl hk moh o l<jqkag muKla fkdj iudc idOdrKh /l
Ndú; úh' m<uq jk úchndyq rc;=udg i;=re .ekSug mkjd ;snQ fjk;a kS;s jqj o lv l<
lror mej;s iufha wdrlaIdj ,nd fok ,oafoa whg o~qjï lsÍug tl, Widú moaO;shla
is;akdreìï nqoaOkdhl kï jQ oKavkdhlfhl= l%shd;aul úh' tjeks uydêlrKhla ms<sn`o
nj úchndyq rc;=ud úiska ,shjk ,o mkdlvqj i`oykla m<uq jk .cndyq rcq úiska is;=,amõfõ
;U ikakfia i`oyka fldg ;sfí' msysgqjd ;sfnk fi,a,smshl oelafõ' ta m%foaYfha
mej;s uyd úksYaph Yd,dfjka ,efnk ov uqo,a
wfma rfÜ b;sydifha merKs;u hq.hg wh;a
^uyúkspys ,nkl já;s& rcq úiska is;=,amõj
kS;s fln`ÿ iajrEmhlska mej;sfha oe hs
úydrfha jev jdih lrk NslaIQka jykafia,df.a
úia;rd;aul jYfhka oek .ekSug wjYH lrk
isõmih imhd .ekSug mQcd l< nj tu ,smsfha
idlaIs ÿ¾,N h' tfy;a wju ;rñka tajdfha
úia;r fldg we;'
iajrEmh fln`ÿ ù oe hs jgyd .ekSug merKs
fi,a,smsj,ska hï u`. fmkaùula ,efí' fï mßirfha ;sfnk iajdNdúl fkdb`ÿ,a .=Kh
w;=ßka l%sia;= j¾Ifhka m<uq jk iy fojk wdrlaId lr .ekSug wfma nqoaêu;a rcjre
ishjiaj, § rpkd lrk ,o furg fi,a,smsj, ksrka;rfhka u l%shd l<y' tfyhska iajdNdúl
i`oyka jk kS;s wod< jkafka jeõ mßmd,kh mßirhg wh;a i;=ka" .yfld<" c,h iy mi
iy rcfha bvï mßyrKh lsÍug iïnkaO nÿ wd§ oE wdrlaId lr .ekSug wjYH lrk kS;s Í;s
81
PdhdrEmh wxl 6'2 Y%S ,xldfõ Ndú; jQ merKs;u ldishla' fuu ldis j¾.h y`ÿkajkafka yiatnQ ldis hkqfjks' tajd
ksmojk ,oafoa bkaÈhdfõ § h' fjf<`ÿka úiska tu ldis furgg f.k tk ,È'
mekùug Tjqyq Wkkaÿ jQy' Woh rc;=ud ^l%s'j' 946-954& úiska msysgqjk
,oaols' rc;=ud uyshx.K úydrhg .uka lrk
ksis ld,hg iS iEu fkdlrk mqoa.,hskag wjia:dfõ fydamsá.uqj kï ia:dkfha ;snQ rcfha
l<x myl ovhla kshu lsÍu iïnkaO kS;shla fjf<`om<lg meñK tys isÿ fjñka mej;s
l%sia;= j¾Ifhka kj jk ishjig wh;a wlghq;= lsysmhla j<lajñka mkjk ,o kS;S
fldKavjÜgjdka geï ,smsfha i`oyka h' jeis tu fi,a,smsfha úia;r lr ;sfí' tu fi,a,smsfha
ld,fha iSiEfuka mi fidaod hdug ,lajk ksid i`oyka kS;s lsysmhla my; oelafõ'
fuu kS;sh mkjd ;sfí'
• fydamsá.u fjf<`om< iSudfõ fjf<`odï
lDIsld¾ñl lghq;= uekúka mj;ajd f.k hEug
lrk whf.ka muKla nÿ wh l< hq;= jk
wod< m%;sm;a;s wdrlaId lr .ekSug md,lhska
w;r fjf<`om< miqfldg hkakjqkaf.ka nÿ
úiska fkdfhl=;a kS;sÍ;s mekùug lghq;=
wh fkdl< hq;= nj
lr ;sfí' wkqrdOmqr fjiai.sßfha ;sfnk
fi,a,smshl fï wdldrfha kS;shla olakg we;' • ks,OdÍkag fkdfmkajd tu fjf<`omf<a
tys lshd ;sfnkafka jeõj,ska f.dú;eka lrk NdKav úl=Kk whf.ka fo.=Khla nÿ wh
l=Uqrej, isyskeá" ù" ñi" uqx weg jemsÍu fkdl< l< hq;= nj
hq;= nj hs' fuu ,smsh y;r jk uyskao rc;=udg
wh;a tlls' • rcfha ks,OdrSka úiska m%ñ;s.; fkdlrk
fjf<`odu merKs iudcfha mej;s jeo.;a jD;a;Ska ,o uoáh nr ^;rdÈ mä& fhdod fjf<`odï
w;=ßka tlls' rg we;=<; mej;s fjf<`odu fkdl< hq;= nj
uekúka mj;ajd f.k hEu i`oyd wjYH lrk • nq,;a iy mqjla úlsŒu ta i`oyd ilia lrk
kS;sÍ;s iïmdokh lsÍug wfma nqoaêu;a rcjre ,o u~qj, muKla ;nd fjf<`odï l< hq;=
j.n,d .;ay' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishjfia § nj
furg mej;s tjeks kS;sj, iajrEmh fln`ÿ oe hs
jgyd .ekSug wmg bjy,a jk m%Odk uQ,dY%hla • fmdfydh Èkj, fjf<`odï l< whf.ka
jkafka nÿ,a, geï ,smsh hs' fuh fidrfndrjej ovhla jYfhka f;,a noaola ,nd .; hq;= nj
geï ,smsh hkqfjka o ye`Èkafjhs' th y;rjk
82
PdhdrEmh wxl 6'3 w,shd iy iajia;sl ldish hkqfjka y`e¢kafjk fuu ldish o merKs ld,fha Y%S ,xldfõ Ndú; jQjls
fidrfndr jej geï ,smsfha oelafjk kS;SÍ;s .ekSu i`oyd j.lSu tl, mjrk ,oafoa tu
.ek wjfndaOhla ,nd .ekSfuka tu geï,smsh wmrdOlrejka wh;a .ïjeishkag h' wmrdOlre
msysg jQ wjêfha furg mej;s wNHka;r w,a,d .kakd ;=re Tyq Ôj;a jQ .fï jeishka
fjf<`odug wod< isú,a kS;sfha iajrEmh fln`ÿ úiska rchg noaola f.úh hq;= úh' th ye`ÈkajQfha
jQfha oe hs jgyd .; yels h' z.DyoKavZ hk kñks'
lsisÿ if;l= fkdueßh hq;= njg uq,a jrg o`vqju hkq jro l< ;eke;a;dg ,nd fokakla
kS;shla mkjk ,oafoa wuKav .dñKS wNh rcq jqjo tu.ska wdo¾Yhla f.k iudcfha fjfik
^l%s'j' 19-29& úisks' th ye`ÈkajQfha zud>d; kS;shZ fiiq ck;dj jrog fkdfm<ôh hq;= nj bka
kñks' ó yrl=ka" t< yrl=ka iy t`Mjka >d;kh wjOdrKh lrk ,§' th wmg wh;a kS;shg
lrkakkag urK o`vqju mekùfï kS;shla y;r miqìï jQ o¾Ykh hs' j¾;udkfha Y%S ,xldfõ
jk ñys`ÿ rcq ^l%s'j' 956-972& úiska lrjk ,o Ndú; jkafka frdau-,kafoais kS;sh hs' th
ñyska;,d mqjre ,smsfha i`oyka h' ksYaYxlu,a, fndfyda miq ld,hl § wfma rgg y`ÿkajd fok
rc;=ud ^l%s'j' 1187-1196& úiska c,dYj, Ôj;a jk ,oaols'
mlaISka fkdueßh hq;= njg kS;shla mkjk ,§'
6'3 uqo,a iy úksuh
wmrdO kS;sh iïnkaOfhka o wfma rcjre
úksuh hkqfjka fuys § woyia flfrkafka
oeä j lghq;= l<y' fï iïnkaOfhka ie,lsh
wd¾Óluh wruqKlska hqla; j lrkq ,nk
hq;= ;rfï mq`M,a úia;r wmg yuqjkafka y;r
yqjudre l%shdj,sh hs' wd¾Ól lghq;=j, §
jk ñys`ÿ rcq ^l%s'j' 956-972& úiska lrjk ,o
merKs;u hq.fha § furg Ndú; jQfha NdKav
fõje,aleáh fi,a,smsfha h' fidrlï lsÍu" ñkS
yqjudre l%uh nj ft;sydisl uQ,dY%hj,
ueÍu wdÈ jroj,a i`oyd Èh hq;= o`vqjï tys úia;r
oelafjk f;dr;=re wkqj fmfka' mqrdúoHd;aul
fldg ;sfí' ñkSS ueÍug o`vqju t,a,d ueÍu
leKSïj,ska fidhd f.k ;sfnk ueáfhka
hs' wkai;= yrla fidrlï fldg wiqjqjfyd;a
ksu l< jD;a;dlr ljp we;eï úg wd¾Ól
fidrd.;a i;=ka fidhd whs;slrejkag ndr §
lghq;=j, § úksuh i`oyd Ndú; flfrkakg
yrl=kaf.a YÍrj, ;nd ;sfnk uqødj r;a fldg
we;ehs mqrdúoHd{fhda l,amkd lr;s'
fidrlï l< whf.a k<f,a ;eìh hq;= nj tys
lshd ;sfí' ie`.ù isák wmrdOlrejka w,a,d furg ldis Ndú;h wdrïN jkafka l%sia;=
83
mQ¾j 250 § muK h' tajd W;=re bkaÈhdfõ isg jk fyda kjjk ishjig wh;a h' l,| hkq
fjf<`ÿka úiska furgg f.k tkq ,enQ ߧldis nr uekSfï tallhls' fjiai.sßfhka fidhd
úfYaIhls' mqrd úoHd{hska tajd y`ÿkajkafka .;a l%sia;= j¾Ifhka oy jk ishjig wh;a
zyiatnQ ldisZ hk kñks' jD;a;dldr" p;=ri%dldr fi,a,smshl wkqrdOmqrfha ta ld,fha msysgd ;snQ
iy wdh; p;=ri%dldr hk yevj,ska hq;a fuu ùrdxl=r kñka ye`ÈkajQ mkai,l jdih l<
ldis u; úúO ixfla; fldgd ;sfí' tu ldis NslaIQka jykafia,dg y;r jk ldYHm rc;=ud
furgg meñKsfha bkaÈhdfõ isg fuys meñKs ^l%s'j' 898-914& úiska rka l,x 200 la mQcd l< nj
fjf<`ÿkaf.a ud¾.fhks' m%ldYhg m;a fldg we;'
merKs fi,a,smsj, zlydmKZ hkqfjka o idys;H Y%S ,xldfõ fkdfhla m<d;aj,ska úfoaYSh
lD;sj, zlyjKqZ kñka o y`ÿkajd ;sfnkafka iïNjhla ;sfnk ldis o yuq fõ' fï w;r
fuu yiatnq ldish hs' fuu moh ie§ ;sfnkafka jvd;a iq,n frdauldis h' úfoaYSh ldis furg
ixialD; NdIdfõ tk l¾IdmK hk mofhks' Ndú; jQfha o tajdfha f,day nrg wod< jákdlu
ie,ls,a,g .ekSfuks' oekg fidhd f.k
l%sia;= mQ¾j m<uq jk ishjfia w.Nd.fha § fyda ;sfnk fndfydauhla frdauldis ;Uj,ska idok
l%sia;= j¾Ifhka m<uq jk ishjfia uq,a Nd.fha § ,o tajd hs' mqrdK ld,fha § wfma rfÜ ;snqKq
fyda furg iajdëk ldishla ksmojQ njg idlaIs jrdhj, ;Sre nÿ wh flrsKs' úfoaYslhska
;sfí' mqrdúoHd;aul leKSïj,ska fidhd f.k ;ukaf.a fjf<`o NdKav furgg /f.k tk úg
;sfnk w,sfhl=f.a iy iajia;slhl rElï olajd nÿ f.jk ,oafoa ;ukaf.a rfÜ uqo,sks' tys §
;sfnk ldish Bg ksoiqkls' wk;=rej úúO ldisj, f,day nr ie,ls,a,g f.k ;sfí' frdau
rcjreka ;ukaf.a md,k ld, ;=< ldis ksl=;a lr ldis yereKq úg merKs Ök ldis" wrdì ldis
;sfí' ldis wÉpq .eiSfï lghq;a; Ndr j fjk u iy ì%;dkH ldis o Y%S ,xldfõ Ndú; úh' wm
ks,OdÍfhla isáfha h' Tyq y`ÿkajk ,oafoa zrEm ±l ;sfnk V.O.C hk bx.%Sis wl=re iys; ldis
wOHlaIZ kñks' l%sia;= mQ¾j fojk ishjig
wh;a fi,a,smsj, ta
ku ,shd ;sfnkafka
zremolZ f,i h' by;
olajd ;sfnkafka ^wxl
6'2& furg Ndú;fha
mej;s merKs ldishls'
ft;sydisl hq.fha
§ furg úksuh
lghq;=j, § ldis
fjkqjg f,day nr
o jákdlula f,i
Ndú; ù ;sfí'
wkqrdOmqrfha msysá
wNh.sß úydrfha
leKSï lghq;=j, §
rka f,day lene,a,la
fidhd .eksKs' tu
f,day lene,a, u;
zrka foúis l<`o
hsZ hkqfjka ,shd
;sìKs' ta wlaIr PdhdrEmh wxl 6'4 fuu j¾Kj;a mn`t fidhd .kakd ,oafoa merKs ud.u k.rfhks' fujeks
l%sia;= j¾Ifhka wg mn`Mj,ska ilia lrk ,o wdNrK me<`§ug tl, ldka;dfjda uy;a fia reÑ lrk ,o nj
fujeks mqrdjia;= uÕsska lÈug meyeÈ,s fõ'
84
fmrÈ. bka§h fjf<`o iud.u kñka ye`ÈkajQ Tjqka i;= j.lSula nj iyiaij;a:qmamlrKh
,xfoais fjf<| iud.ug wh;a tajd hs' kï uQ,dY%fha i`oyka h' id,sh l=uref.a ìß`o jQ
wfYdalud,d ÿgq.euqKq rcqf.a ud<s.fha § rij;a
mqrdK ld,fha Y%S ,xldj ish wd¾Ól lghq;=j, f,i wdydr ms<sfh, fldg ldf.a;a is;a Èkd .;a
§ jvd;a ld¾hlaIu ùug wjYH lrk Ndú;h nj ioaO¾ud,xldrfha úia;r fõ' iQmYdia;%fha
m%dfhda.sl j wdfoaY lr .;a wdldrh fuhska olaI ldka;djka ye`ÈkajQfha zuOqmdÑldZ hk
meyeÈ,s fõ' úfYaI f.!rj kdufhka nj Oïmshdwgqjd
.egmofha olajd ;sfí' we;eï wjia:dj, ta
6'4 ldka;d ksfhdackh i`oyd uOqry;a;rid hk ku o fhdod ;sfí' tys
merKs ld,fha § Y%S ,xldfõ iudch ldka;dj .ek f;areu ñysß w;a.=Khla we;a;S hkak hs'
f.!rjfhka l,amkd l< w;r Wiia wkaoñka
rdclSh mjq,aj, yereKq úg idudkH iudch
ie,lS h' ta ms<sn`o lreKq idys;H uQ,dY%hj,ska
;=< o ldka;djkag kdhl;ajh ysñ lr .ekSug
fuka u mqrdúoHd;aul idlaIsj,ska o ;yjqre fõ'
ndOdjla mej;sfha ke;' l%sia;= mQ¾j fojk
rdcH md,kh i`oyd mjd ldka;djkag wjia:dj
ishjfia § muK furg m%foaYSh md,khg
,nd §fuka wfma rfÜ merKs iudch Tjqka fj;
iïnkaO j mreul kñka ye`ÈkajQ kdhlfhda
;enQ úYajdih iy f.!rjh ms<sìUq lrhs' pQ,iSj,S
msßila isáhy' wkqrdOmqr Èia;%slalhg wh;a
foaù kñka ye`ÈkajQ uy /ðkla ms<sn`o i`oyka
n%dyauKhd.u kï ia:dkfhka fidhd f.k
jk fi,a,smshla ,dyq., msysá ks,a.sß iEh kñka
;sfnk tla;rd fi,a,smshl mreul¨ iukd
ye`Èkafjk merKs ia;+mh wi,ska fidhd f.k
kï ldka;djla .ek i`oyka h' weh mreul
;sfí' ,S,dj;S /ðk f;jrla furg md,kh l<d
kÈl kue;a;df.a ìß`o f,i tys i`oyka h'
h'
fuys mreul¨ hkq mreul hk mofha ia;%S,sx.
fmdÿfõ .;a l, merKs ld,fha furg iudcfha iajrEmh hs' tjl ldka;djka o m%dfoaYSh md,k
úiQ ldka;dj oeä iudc ne`§ïj,ska mSvdjg m;a lghq;=j, kshe,S isá nj ikd: lsÍug tu
kqjQjd h' Tjqkag ksoyfia lghq;= lsÍug ndOdjla fi,a,smsh lÈu idlaIshls' fn!oaO NslaIqka
jQ nj fmkajk idlaIs idys;H uQ,dY%hj, olakg jykafia,d Wfoid .,a f,ka mQcd lsÍug fmruqK
ke;' ;ukaf.a iajdñhd ÿre rgl fjf<`o .;a Wmdisldjkaf.a kï tfia mQcd lrk ,o
lghq;=j, kshe,SS jir ;=klska kej; meñfKk .,af,kaj, fldgd ;sfí' wkqrdOmqr Èia;%slalhg
;=re yqol,dj ld,h .; l< ldka;djla ms<sn`o wh;a fldlawefí kï ia:dkfhka fidhd .kakd
úia;r rijdyskS kñka ye`Èkafjk merKs ,o l%sia;= j¾Ifhka fojk ishjig wh;a m¾j;
idys;H lD;sfha i`oyka fõ' ldka;djl úfYaI ,smshl ;,;d ,laIaó kï jQ ldka;djl .ek
f.!rjdorhg m;a jQfha uõjreka f,i Tjqka i`oyka h' Nd;sh;siai rcqf.a ld,fha § weh
bisÆ j.lSu ksid hs' jrla NslaIqka jykafia,d ;ukaf.a mjq, i;= foam<j,ska fldgila fn!oaO
úydruydfoaúh wu;d m%ldY fldg isáfha Tn úydrhlg mQcd l< nj i`oyka h' ;uka i;=
fmr mska l< neúka uy;a hi biqre yd iem Okh úhoï fldg Ydiksl lghq;= lrf.k
iïm;a ,nd isák nj hs' Bg ms<s;=re ÿka úydr hdug tl, úiQ ldka;djkag ksoyi ;sìKs'
uydfoaúh" ¥jre iy mq;=ka ke;s Ôú;h l=uk wfma rfÜ merKs ld,fha § úiQ ldka;djka ms<sn`o
iemla oe hs NslaIQka jykafia,df.ka fmr<d idys;H uQ,dY%hj,ska bÈßm;a flfrk fujeks
m%Yak l< nj rijdysksfha i`oyka h' woyia ;yjqre lsÍug wjYH idlaIs mqrdúoHd;aul
újdy ùu ldka;djl úiska l< hq;= iudc leKSïj,ska o fidhd f.k ;sfí' l%sia;=
fufyjrla f,i ms<s.eksKs' jhi wjqreÿ oyih mQ¾j 1129 ;rï wE; ld,hl § ldka;djl úiska
blau jQ úg újdyh i`oyd wehg iqÿiqlï ;ukaf.a weia msydgq j¾K .ekaùu i`oyd Ndú;
,eìKs' újdyhg iqÿiqlï ,nk ;=re ldka;djl lrk ,o f,day l+rla r;akmqr Èia;%slalhg wh;a
;ukaf.a fouõmshkaf.a /ljrKh hgf;a ld,h Wvrxpduvu kñka ye`Èkafjk ia:dkfha merKs
.; l< hq;= úh' fouõmshka úiska ;ukaf.a ksjdihlska yuq úh' tmuKla fkdj hul ;Èka
ÈhKsh iQm Ydia;%fhys ksmqK lrjkq ,eîu W,k ,o r;= iy ly meye;s .=re.,a len,s
85
lsysmhla o ueá mn`Mjla o tys ;sìKs' Tjqka fuu mqreÿ ù isáfha h'
.=re.,a Ndú; fldg ;sfnkafka ;ukaf.a iu
j¾Kj;a lrkq i`oyd hs' óg wjqreÿ ;=kaoyilg 6'5 foaYSh wdydr
fmr wjêhl § wfma rfÜ Ôj;a jQ ldka;djka
b;d mqrdK ld,hl isg fï rfÜ jeisfhdaa
tf,i ish rE imqj .ek Wkkaÿ ùug ld,h
foaYSh j jefjk oE wdydrhg .;ay' wjqreÿ
ñvx.= l< nj thska ms<sìUq fjhs' ldka;djkaf.a
10500 lg fmr ls;=,a., fn,s f,fka jdih l<
wdNrKj,g wh;a fkdfhl=;a oE mqrdúoHd;aul
furg m%d.aft;sydisl jeisfhda ish wdydrhg .;a
leKSïj,ska fy<sorõ ù we;' l%sia;= mQ¾j 700-450
j,afo,a iy weáflfi,a ms<sn`o idlaIs fidhd
w;r ld,jljdkqjlg wh;a merKs fidfydkla
f.k ;sfí'
oUq,a,g kqÿre bínkalgqfõ msysgd ;sfí' tys
leKsïj, § b;d u is;a.kakd iq,q f., ud,hla ft;sydisl hq.fha § wdydrh i`oyd nyq, j
fidhd .eksKs' ta ud,h iE§ug Ndú; lr ;sfnk Ndú; jQ OdkH j¾. jQfha ù iy l=rlalka h' óg
iuyr mn`M bkaÈhdfjka wdkhkh lrk ,o wu;r j W`ÿ" uqx" ;," uE" wuq" fufkaß" fldx.="
tajd hs' jre" hj wdÈ oE o wdydrhg .eksK' Y%S ,xldfõ
ft;sydisl lD;sj, merKs ld,fha § ñksiqka
mqrdK ld,fha § furg úiQ ldka;dj ujl f,i
úiska wdydrhg .kakd ,o OdkH j¾. 7 la .ek
o fidfydhqßhl f,i o iudcfha f.!rjhg
i`oyka fõ' tajd kï id,s" ùys" leoEi" jrl"
,la jQjd h' weh lsisjl=f.a ;dvk mSvkj,g
lx.=" ¥u iy hj hkdÈh hs'
,la fjñka wiykldÍ f,i cSj;a jQ njg idOl
ke;' wfma iudch b;sydifha fndfyda wE; lS¾;s Y%S fï>j¾KdNh rcq ^l%s'j' 301-328& úiska
ld,hl isg ldka;djkaf.a ksoyig .re lsrSug lrjk ,o f;daKs., fi,a,smsfha ù" W`ÿ" uqx iy
;, .ek i`oykafõ' l%sia;= j¾Ifhka
12 jk ishji jk úg Y%S ,xldfõ
m%N+jreka w;r ckm%sh j mej;s
wdydrhla jQfha iqj`o .sf;,ska msiQ
fudkr uia iy we,a yd,ska ie¥
n;a nj ioaO¾ur;kdj,sfha i`oyka
fõ'
86
PdhdrEmh wxl 6'6 mrsirh ms<sn`oj wfma uq;=kañ;a;ka ;=< uy;a wjOdkhla ;sìKs' yels iEu wjia:djl u mßirh iq/l
.ekSug Tjqyq lghq;= l<y' mßirfha ;sfnk cSjudk nj fmkajk fuu Ñ;%h oykujk ishjfia § le,Ks úydrfha
w`Èk ,oaols'
87
merKs fmd;aj, y`ÿkajd § ;sfí' w;=remila ÿkaf;,a iy .sf;,a h' iq`M jYfhka fmd,af;,a
f,i ;, wkqNj lr we;' NslaIQka jykafia Ndú;fha ;sìKs'
flfkl= yg w;=remila f,i ;, mQcd lsÍula
.ek i`oykla f;daKs., fi,a,smsfha we;=<;a h' lsrs mrsfNdackh idudkH .eñhka w;r mjd
;s, ix.=,sld hkqfjka ye`oskajQ wdydrhla .ek ;sìKs' kjjk ishjig wh;a fi,a,smsj,
oïmshdwgqjd .egmofha i`oyka fõ' th ;,.=,s lsßf.ß kñka y`ÿkajd ;sfnkafka .ïj, isá
úh yels hs' lsßfokqka h' §lsß hk jpkh o tu f,aLkj,
fhdod ;sfnk fyhska uqojk ,o lsß wkqNjh o
OdkH j¾.j,g wu;r j w, j¾. o merKs isß;la j mej;sKs' ish ÈhKsh újdy ù ksjiska
hq.fha wdydrj, jeo.;a ;ekla f.k ;sìKs' kslafuk wjia:dfõ zudf.a ÿjKshg lsß lkakg
je,a w," l=l=<," lgq w," fld`v," n;, wdÈ irla ndkl=;a ÿkukd fõoehsZ hkqfjka mshl=
w, j¾. .ek merKs idys;H lD;sj, i`oyka h' wik wdldrh mQcdj,sfha i`oyka h'
fid`v, hk moh ioaO¾ud,xldrfha oelafõ'
le`o j¾. wkqNj lsÍu wfma rfÜ b;d mqrdK
tl, Ndú; l< t<j`M w;r jegfld`M" ;ïm,d" ld,hl isg isß;la j mej;sKs' th Èrjd .ekSug
jerKsh o¨" lr fld<" ¨Kqú, fld<" ,nq" mqyq,a" myiq hym;a wdydrhls' le`o hk jpkh fjkqjg
lrngq" lelsß" ;síngq" fk<Uq w," uqrex.d wdÈ wfma merKs fmd;am;aj, wUq" yUq ldä hk jpk
foa úh' z,nq" mqyq,a" fid`v," jegfld`M" wd§ jQ o fhdod ;sfnkq oelsh yels h' iy,a j;=frka
ish¨ u ,sh cd;Syq lgq we;s relhZ hkqfjka ;ïnd ¨Kq ñY% lr .;a úg th Èh le`o kñka
lrk úia;rhla ioaO¾ur;kdj,sfha oelafõ' ye`Èkaú‚' iy,a tla fldgilg j;=r fldgia
yhla fhdod frda.Skag idok le`o ye`ÈkajQfha
neÿï" ue,a¨ï iy fydoao hk l%uj,g wu;r j hjd.= kñks' W`Mle`o kñka o y`ÿkajd we;s fuu
t<j`M msiSu wdldr ;=klg isÿ flßKs' ta wdku" le`o j¾.h wm oeka y`ÿkajkafka ¨Kq le`o
weUq, iy kshU,dj hkqfjks' Èhdre fkdjQ hkqfjks' úúO frda.dndO i`oyd fnfy;a j¾.
w;ska f.k wkqNj l< yels moug ilia lr ñY% fldg le`o j¾. ms<sfh, flßKs' b;d rij;a
.;a jHxck kshU,dj hkqfjka ye`Èkaú‚' f,i ilik ,o ri W`Mle`o kñka jHjydr jQ
jHxck rij;a lsÍug l=`Mnvq j¾. fh§u le`o j¾.hla .ek ioaO¾ur;akdj,sfha i`oyka
merKs ld,fha o Y%S ,xldfõ Ndú; úh' tjeks h' c,h uqiq fkdfldg lsfrka msi ómeKs iy
foa y`ÿkajk ,oafoa lgql NdKav hk kñks' .sf;,a fhdod th ksjqKq miq fodvï hqI lj,ï
j¾;udkfha ldka;djka l=`Mnvq hk jpkh fldg th ilid .eksKs' merKs ld,fha furg
fjkqjg fmdÿfõ Ndú; lrkafka ;=kmy hk úiQ ck;dj Èkfha uq,a u wdydrh f,i le`o
jpkh hs' ta jpkfhka woyia lrkafka hï mdkh lf<da h' fnfy;a .=K we;s fld<j¾.
úfYaIs; øjH ;=kla iy ;j;a j¾. myls' fhdod ilik ,o tjeks le`o j¾. y`ÿkajk
uq,ska lS ;=ka j¾.h kï ¨Kq ÿre iy ñßia ,oafoa weUq,ayUq fyda weUq,a le`o hk kñks'
h' fiiq miaj¾.hg wh;a jQfha iqÿÿre l`Mÿre i;a;aj wdydr mßfNdackh o tl, mej;sfha
fld;a;u,a,s wn iy W`Myd,a h' iuyr m%foaYj, h' f.dvìu fjfik i;=kaf.a uia fuka u
wn iy W`Myd,a fjkqjg wifudao.ï iy ud`M j¾. o wdydrhg .ekSug merKs ld,fha
i;l=mam Ndú; lr ;sfí' fï yereKq úg wdydr jeisfhda mqreÿ j isáfhda h' jeõj, isg l=Uqre
ri .ekaùug weUq,a j¾. fhdod .eksK' foys" lrd úysfok l=vd we< ud¾.j, ud`M we,a,Su
fodvï" f.drld" kiakdrï" .vdfoys ta i`oyd fjkqfjka rch wh l< noaola tl, ye`ÈkajQfha
f.k ;sfí' merKs fmd;am;aj, lrfíôh kñka ud;%sl u;aiH Nd.h hk kñks' fuys § ud;%sl
y`ÿkajd § ;sfnkafka lrmsxpd hs' hkqfjka y`ÿkajd ;sfnkafka l=vd we< ud¾. hs'
wdydr msiSug fhdod .kakd f;,a fmdÿfõ merKs ld,fha Y%S ,dxlslhsfhda ;ukaf.a wdydrh
ye`ÈkajQfha lk f;,a kñks' tys woyi lEug .ek fyd`Èka ie,ls,su;a jQy' f.dú;eka lghq;=
.kakd f;,a hkak hs' ta w;r m%Odk jQfha iy i;a;aj md,k lghq;=j, § kSfrda.S Yla;su;a
88
YÍrhla mj;ajd .ekSu wjYH jQ fyhska wdydrh wh;a kS;s Í;s wfma merKS fi,a,smsj, olakg
iy kSfrda.sNdjh .ek Tjqka ish wjOdkh fhduq ;sfí' fï lreKq ish,a, iudf,dapkh lrk úg
l< nj fmfka' Tjqyq lsisÿ f,ilg lD;%su wdydr fmfkkafka mßirh wdrlaId lr .ekSug merKs
mßfNdackh fkdl<y' iajNdjO¾ufha mj;sk ld,fha wm i;= j ixúOdkd;aul jevms<sfj<la
foa muKla tajdfha mj;sk fmdaIK .=Khg ;snQ nj hs'
ydkshla fkdjk f,i ilid f.k wdydrhg
.ekSug Tjqyq mqreÿ ù isáfhda h' th j¾;udkfha fuf;la fuu mdvfï idlÉPdjg ,la l< foa
cSj;a jk wm ldg;a fyd`o wdo¾Yhls' u`.ska Tn wjfndaO lr .; hq;af;a w;S;fha
wfma rfÜ cSj;a jQfha f.!rjdkaú; mqrjeishka
nj h' jir oyia .Kkla ;siafia wLKav j fï
6'6 mßirh wdrlaId lr .ekSu
rg ckdjdi l< Tjqka f,dalfha fjk;a lsisÿ
iudchla tys jdih lrk idudcslhskag ys;lr ck fldgilg fkdfofjks jk wkaoñka cSj;a
wdldrhg mj;ajd f.k hdug kï tu iudch ùug ish cSjk w;aoelSï wkqidrfhka f.dv
ia:dk.; j ;sfnk iajdNdúl mßirh wdrlaId k.d .;a ±kqu wdfoaY l< wdldrh Tn wdo¾Yhg
lr .; hq;= h' iajdNdúl mßirh úkdY .; hq;= h'
lsÍfuka fkdfhl=;a m%Yakj,g uqyqK §ug wmg
isÿ fõ' .iaje,a lmd ±ófuka c,h ysÕ ùfï
l%shdldrlu
wk;=r we;s fõ' mi fidaod hdu ksid ksire
njg m;a ùfuka njfnda. M,odj wvq fõ' fï 1' iudc OQrdj,sfha tlsfkl lKavdhïj,g
ish,af,ys u wys;lr m%;sM, ú`o ord .; hq;af;a mej;s ld¾hNdrh hym;a iudchla
wm úiska u h' f.dvke.Sug odhl jQ wdldrh meyeÈ,s
lrkak'
mßirh wdrlaId lr .ekSfï jeo.;alu
ksrka;rfhka isysm;a l< merKs ld,fha úiQ 2' merKs iudc ixúOdkfhka j¾;udkhg
wfma md,lhka ta i`oyd kS;s Í;s mkjkakg mjd .; yels wdo¾Y fmkajd fokak'
Wkkaÿ ù we;' y;r jk ñys`ÿ rc;=ud úiska
msysgqjk ,o wkqrdOmqr mqjre ,smsfha Wia f.dvìï 3' merKs kS;sh yd iïm%odh hym;a iudchla
bvïj, le,E fkdlemsh hq;= njg ksfhda. lr f.dvke.Sug bjy,a jQ wdldrh meyeÈ,s
we;' Wiaìïj, ;sfnk iajdNdúl jkdka;r lmd lrkak'
ìu fy,Sfuka mdxY= Ldokh;a tu.ska kdh hEï 4' w;S;fha wkq.ukh l< mßir ixrCIK
wdos wk;=re we;s ùu;a isÿ úh yels h' wfkla l%u j¾;udkhg wod< lr.; yels wdldrh
w;g iajdNdúl c, W,am;a is§ hEug o th fmkajd fokak'
iDcq fya;=jls' ;=ka jk Woh rcq ^l%s'j' 935-938&
úiska msysgqjk ,o fi,a,smshla wkqrdOmqrfha 5' f,v frda.j,g f.dÿre ùu j<lajd
nqoaOkafkfy, kñka ye`Èkafjk ia:dkfha .ekSug w;S; wdydr rgdjkaf.ka ,nd .;
msysgqjd ;sfí' tu fi,a,smsfha tla ;ekl zj,a yels wdo¾Y fmkajd fokak'
j, o`vqm;a fkdlmkq bidZ hkqfjka i`oyka
mdGhla ;sfí' thska woyia lrkafka o le,Ej, 6' merKs iudch ì| fkdjeà wdrCId ùug
.iafld<ka fkdlemsh hq;= nj hs' mia jk iudc Oqrdj,sfha tla tla lKavdhï w;r
ldYHm rcq úiska msysgqjk ,o fldKavjÜgjdka mej;s hym;a iïnkaO;d fmkajd fokak'
geï,smsfha i`oyka lreKq wkqj .iafld<ka
l<ukdlrKfha § rch úiska mkjd ;sfnk
kS;s Í;sj,g wkql+, j l%shd lrk f,i rcfha
ks,OdÍkag Wmfoia § ;sfí'
90
7 úh<s l,dmfha mer‚ k.r msßySu yd kj rdcOdks
ìys ùu
f.dvke.S ;snqKq nj muKla fkdfõ' k.rhl
ye`Èkaùu cSj;a ùug wjYH lrk cSjk ;;a;ajhla ;sfnk
W;=reueo úh<s l,dmhg wh;a j ;snQ ck.ykhla ks¾udKh ù ;sîu hs'
merKs wkqrdOmqr k.rh;a ol=Kq úh<s fï rfÜ cSj;a jQ m%d.a ft;sydisl m%cdj ish
l,dmhg wh;a j ;snQ ud.u k.rh;a ixpdrl ovhï cSú;h w;yer ta fjkqjg
§¾> ld,hla ;siafia wisßu;a mqrjr f,i f.dú;ek m%Odk fldg .;a cSú;hlg yqre ùu
l%shd;aul j mej;sKs' tu k.r ìys ùug wod< fmkakqï lrk idlaIs l%sia;= mQ¾j 2400 ;rï
miqìu .ek ft;sydisl uQ,dY%h úia;r lr wE;lg wh;a jk nj fojk mdvfï § bf.k
;sfí' ksoiqkla f,i olajkafka kï wkqrdO .ekSug Tng wjia:djla ,eìKs' f.dú;ekg
.%duh f,i l,la mej;s ;ek wkqrdOmqrh mqreÿ ùu ksid ta ld,fha iudcfha we;s jQ m%Odk
kñka ye`Èkafjk k.rh njg mßj¾;kh fjkialula jQfha ia:srjdiS;dj we;s ùu h'
lsÍug mKavqldNh rcq iu;a jQ nj uydjxih iaÓrjdiS;dj hkq tla ;ekl È.= ld,hla cSj;a
i`oyka lrhs' l,ska mej;s .ula k.rhla ùu hs' fï rfÜ merKs;u .ï ìys ùug uQ,sl
f,i j¾Okh ùu .ek ft;sydisl uQ,dY%hj, jQfha fï ldrKh hs'
oelajkafka b;d ksjerÈ woyils' we;a;
jYfhka u k.rhla f,i j¾Okh jkafka fï uQ,sl .ïj, úiQjka ish cSjfkdamdh f,i
.%dóh ckdjdihls' f.dú;ek;a" i;a;aj md,kh;a lr f.k .sh
msßils' óg iu.dó j ovhï lsÍu o mej;sKs'
.%dóh ckdjdihla kd.ßl ckdjdihla f.dú;ek iy i;a;aj md,kh ksid Tjqkaf.a
olajd j¾Okh ùu b;d §¾>ld,Sk jQ;a tÈfkod wdydr iqrlaIs;;dj ;yjqre úh' ksh`.h"
l%udkql+, jQ;a l%shdj,shls' tys § isÿ jkafka .xj;=r" i;=ka w;r me;sr hk jix.; frda.
ñksiqkaf.a cSjk ffY,sh .%dóh iajrEmhl wdÈ iajNdjO¾uh u.ska we;s lrk Wjÿrej,
isg kd.ßl iajrEmhla f;la fjkiaùïj,g n,mEug yiq fkdjkakg fuu jD;a;Ska
,la ùu hs' tfia isÿùu §¾>ld,Sk l%shdj,shl fofla ksr; j isá ñksiqkaf.a cSú;h iduldó
m%;sM,hls' tla w;lska tu l%shdj,sh i`oyd iycSjkhlska hqla; úh'
rg wNHka;rfha we;sjk wd¾Ól ÈhqKqj
iDcq j u n,mj;ajhs' wfkla w;ska úfoaY §¾>ld,Sk j f.dú;eka lghq;=j, fh§fuka ta
rgj,a iu`. we;s lr .kakd fjf<`o in`o;d ta ckdjdij, jdih l< mqoa.,hska w;r tla
o tu l%shdj,sh i`oyd ;SrKd;aul n,mEula meyeÈ,s fjkialula we;s jk ,l=Kq my<
we;s lrhs' fuu mdvu u.sska Y%S ,xldfõ fjñka ;sìKs' th f.dú;eka l< bvïj,
merKs k.r ìys ùu iy tajd wjk;shg hdu iajNdjh" f.dú;eka lghq;= l<ukdlrKfha §
ms<sn`o lreKq úia;r flf¾' tla tla mqoa.,hd úiska ±lajk ,o ksmqK;dj
wdÈ lreKq /ila u; mokï úh'
7'1 kd.ßl cSú;fha miqìu
c,h uekúka ,efnk ire mila iys;
Y%S ,xldfõ m<uq jk kd.ÍlrKh ms<sìUq jkafka bvï j, f.dú;eka l< f.dùkag fyd`o
W;=reueo úh<s l,dmhg wh;a wkqrdOmqrh wiajekakla ysñ jQ w;r t;rï ire fkdjk
iy ol=Kq yd .sksfldk È. Y%S ,xldfõ msysá bvï j.d l< whg we;eï úg j¾Ih mqrd
merKs ud.u k.rfhks' l%sia;= mQ¾j 450 muK cSj;aùug ;rïj;a wiajekakla ,nd .; fkdyels
jk úg fuu k.r fol j¾Okh ùfï uQ,sl úh' wiajekak ire jQ mqoa.,hskag j¾Ih mqrd
,laIK my< ù ;sìKs' thska woyia lrkafka m%fhdack .ekSfuka
k.rhlg wjYH lrk mjqre" Èh w.,a" ùÈ wdÈh
91
ie,iqu wxl 7'1 merKs wkqrdOmqr k.rfha ie,eiau olajk igykla
miqj b;sÍ ùug ;rï w;sf¾l OdkH m%udKhla Wojq l< yels w;sßla; ysñhd .ek;a woyila
OdkH wgqj, ;sìKs' fuu b;sß jk fldgi thska wmg ,efí'
ye`Èkafjkafka ksIamdok w;sßla;h hk úfYaI
jpkfhks' iudchla ;=< ksIamdok w;sßla;hla by; ±lafjk uQ,dY%fha úia;r jk w;sßla;
we;s ùu iy tu.ska w;sßla; ysñhka msßila ìys ysñhd .ï kdhlfhl= nj olajd ;sîfuka wm
ùu hkq tlS iudch ;=< úYd, mßj¾;khla we;s úiska jgyd .; hq;= tla jeo.;a ldrKhla
lrjk iq,q ;;a;ajhls' fuf,i w;sßla; ysñhka ;sfí' tkï Tyqg kdhl moúh ysñ ùug n,mE
furg mqrdK iudcfha jdih l< nj fmkajd m%Odk fya;=j Tyq wd¾Ól jYfhka iuDoaêu;a
§ug iqÿiq tla WodyrKhla cd;l wÜGl:dfõ mqoa.,fhl= ùu hs' zmreulZ iy zn;Z hkqfjka
olakg ;sfí' tys i`oyka lr we;s wkaoug tla y`ÿkajd we;s ;j;a ta wdldrfha u m%dfoaYsl
lkakhlska kshñ; wiajekak fkd,eîfuka kdhlhska .ek fi,a,smsj, f;dr;=re i`oyka h'
wdydr ys`. jQ .eñfhla ta .fï .ï kdhlhd mreuljreka ms<sn`o úia;rhla f;jk mdvfï §
yuq ù B <`. lkakfha § kej; wdmiq fok bÈßm;a lr ;sfí'
fmdfrdkaÿj u; ù u,a,la Tyqf.ka b,a,d .kS' wd¾Ól yelshd mokï lr f.k fuf,i
cd;lÜG l:dfõ i`oyka fuu mqj; wfma rfÜ Okj;=ka iy ÿmam;=ka f,i iudch fn§
merKs iudch ;=< isÿ fjñka ;snQ fmr lS iudc hdu ye¢kafjkafka iudc ia;rdhkh ìys ùu
fjki ±lafjk lÈu b`.shls' tla me;a;lska hkqfjks' k.r we;s ùug mokï jQ tla jeo.;a
f.dú;eka lghq;= wvd< ùu ksid ÿmam;a jQ l%shdj,shla f,i ie,lsh yelafla fuf,i
.eñhd .ek;a Tyq jeks whg wd¾Ól jYfhka iudch ia;rj,g fjka ùu hs'
92
7'2 m<uq jk kd.ÍlrKh
l%sia;= mQ¾j 450 muK jk
úg wfma rfÜ iudch ;=<
iudc ia;rdhkh hï ÿrlg
iïmQ¾K;ajhlg m;a j ;sìKs'
ta ld,h jk úg ksIamdok
w;sßla;hg ysñlï lS m%foaYSh
m%N+ka úYd, msßila úh<s l,dmh
mqrd me;sÍ isá nj uq,ald,Sk
fi,a,smsj,ska ;yjqre fõ' ±kg
y`ÿkd f.k ;sfnk fi,a,smsj,
mreul hk jpkfhka y`ÿkajd
we;s mqoa.,hska .Kk úYd,
ixLHdjls' fï m%N+jre mjq,a
jYfhka ixúOdkh ù isáfhda
h' fuu m%N+ mjq,a ;u ;ukaf.a
mjq,aj,g wh;a lS¾;sh mj;ajd
f.k hdu i`oyd fhdod .;a
tla Wml%uhla jQfha ;ukaf.a
n, uysuh fmkajkq jia
úfoaYj,ska wdkhkh lrk ,o
NdKav mßyrKhg fm,öu hs'
wkqrdOmqrh iy ;siaiuydrduh
wd§ mqrdK k.rj, lr ;sfnk
leKSïj, § úfoaYj,ska
wdkhkh lrk ,o ueá NdKav
mn`M wdÈ foa fidhd f.k ;sfí'
fujeks foa yqjudre jkafka
úfoaYSh fjf<`odug iïnkaO
ùfï m%;sM,hla f,i hs'
.ïjeis f.dúhka úiska ksmojk ,o wdydr kef.kysr fldgig flakaø.; fjñka mej;sKs'
j,ska iy i;a;aj ksIamdokj,ska iajhxfmdaIKh fï fjki u.ska we;s lrk m%;s,dN Y%S ,xldjg
ùu;a f,day l¾udka;h jdß ;dlaIKh we;=¿ ysñlr .ekSug kï kef.kysr fjrf<a msysá
fjk;a l¾udka;j, §¾> ld,hla ld¾hlaIu jrdhj,a il%sh lsÍu;a ta jrdhj,a yryd rg
f,i kshe,SSu;a fya;=fldg f.k jir 1400 lg ;=<g we§ tk wdodhu md,kh lsÍug;a ta ia:dk
wdikak ld,hla wkqrdOmqrh Èjhsfka w.k.rh yryd meñfKk úúOdldr mqoa.,hskaf.ka rfÜ
f,i l%shd;aul j mej;sKs' ol=Kq m<df;a msysá wdrlaIdjg we;s úh yels ;¾ck j<ld .ekSug;a
ud.u k.rh o ta m<df;a ixialD;sl ÈhqKqj md,kh i`oyd tu fjr< ;Srhg jvd iómia:
ms<sìUq lrk legm;la njg m;a úh' k.rhla mdol lr .ekSfï wjYH;dj;a wfma
l%sia;= j¾Ifhka yh jk ishjiska miq ¥ro¾YS md,lfhda wjfndaO lr f.k isáhy' m<uq
bkaÈhdkq id.rh yryd l%shd;aul fjñka mej;s jk úchndyq rc;=ud m<uqjrg fmdf<dkakrej
wka;¾cd;sl fjf<`odu wrdì fjf<`ÿka w;g ish md,k uOHia:dkh f,i f;dard .ekSug
m;a úh' bkaÈhdkq id.r fjf<`o lghq;=j, fuu ;;a;ajh iDcq f,i u n,mEula we;s l<
tf;la mej;s N+f.da,Sh wjOdkh jQ bkaÈhdkq nj fmfka'
id.rfha ngysr fldgi ;j ÿrg;a mq`M,a lrñka
Bg w.aksÈ. wdishdj iy ol=Kq Ökh o wE`od úchndyq rcqf.ka wk;=rej rc meñKs
.ekss‚' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishjiska miq j m<uq jk mrdl%undyq rc;=udf.a iufha mej;s
bkaÈhdkq id.rfha fjf<`odu bkaÈhdkq id.rfha iudc jgmsgdj iy úfoaY iïnkaO;d mÍlaIdfjka
94
úuik úg kj w.aksÈ.
wdishd;sl fjf<`o in`o;d
ta jljdkqfõ Y%S ,xldfõ
foaYmd,ksl" wd.ñl iy
wd¾Ól lghq;= fj; l=uk
wkaofï n,mEula we;s lf<a
o hk ldrKh meyeÈ,s
fjhs' uydjxih i`oyka
lrk wkaoug m<uq jk
úchndyq rcqf.ka miq j rc
meñKs lsysm fofkla nqreuh
iy ldïfndac hk
wdishd;sl rgj, rdclSh
ldka;djka újdy lr .;ay'
fmdf<dkakre hq.h f,i
.efkk ld,mßÉfPaoh ;=<
furg ks¾udKh jQ l,d
lD;sj," tkï ksoiqkla
f,i nqoaO m%;sud iy we;eï
jdia;= úoHd;aul ks¾udKj,
w.aksÈ. wdishd;sl ,laIK
uekúka biau;= ù ;sfí'
fmdf<dkakrej .,a
úydrfha nqoaO m%;sud iy
fmdf<dkakrefõ i;auy,a
m%didoh kñka ye`Èkafjk
f.dvke.s,a, Bg .e<fmk
fyd`o u ksoiqka folls'
l=reKE.,
l=reKE., rdcOdksh msysgjQ m%:u md,lhd
by; lS mßÈ fojk N=jfklndyq rcq fõ'
t;=udf.a rdcH ld,h j¾I 1293 isg jir
9 l muK ld,hla hehs ms<s.efka' fojk
N+jfklndyq rcqf.a wNdjfhka miqj
Tyqf.a mq;a mrdl%undyq l=udrhd l=reKE.,
rcúh' furg b;sydifha y;r jk jrg
yuqjk mrdl%undyq rcq Tyq neúka t;=ud
isõjk mrdl%undyq rcq f,i ye¢kafõ'
ie,iqu wxl 7'4 merKs l=reKE., k.rfha ie,eiau olajk igykla irfcda;sudff, kï øúv ldjHfha i|yka
99
mßÈ j¾I 1302 § fyf;u rclug m;aj we;' .ïfmd< rdcH iufha rclu Wreu jQfha mshdf.
ka mq;dg fyda ifydaorhdf.ka ifydaorhdg
l=reKE., rdcH iufha § nqÿ oyfï Wkak;shg rclu ,enqKq mer‚ l%uhg fkdj ududf.ka
fuka u wOHdmksl yd Ydia;%Sh wxYhg úYd, miq nEkdg fyj;a ysgmq rcqf.a ifydaoßhlf.a
fiajhla isÿ j we;' tf;la md,s NdIdfjka mej;s mqf;l=g h' fuh mshdf.ka mq;dg rdcHh Wreu
mkaish mkia cd;l fmd; isxy,g mßj¾;kh ùfï mS;D uQ,sl Wreuhg jvd uõ md¾Yajfhka
lsÍu fï hq.fha isÿ jQ lemS fmfkk fiajhls' rdcH Wreu ùfï ud;D uQ,sl Wreu l%uhls'
o<od isß;" isxy, fndaê jxih" wkd.; jxih yd
o<od mQcdj,sh jeks .%ka: fï ld,fha § rpkd
.ïfmd< rdcH iufha § bnka n;=;d kï
ù we;' y;r jk mrdl%undyq rcqg miq j f;jk
wrdì ixpdrlfhl= ,xldjg meñK ;uka weiQ
N=jfklndyq fyj;a jkaks N=jfklndyq iy
ÿgq foa j¾;d lr ;eîu jeo.;a lreKls' j¾I
isõ jk úchndyq fyj;a ijq`M úchnd hkqfjka
1344 § hdmkhg meñ‚ bnka n;=;d tys md,lhd
rcjre fofofkla ms<sfj<ska l=reKE., md,k
jQ wd¾h pl%j¾;sf.ka Wmldr ,nd f.k Y%S mdo
lghq;= f.k .sh nj i|yka fõ' fuu rcjrekaf.a
jkaokdjg f.dia we;' iqÿ wef;l= ;ndf.k isá
lghq;= ms<sn| jeä úia;r wkdjrKh ù ke;'
w,fldakd¾ kï iajdëk md,lfhl= .ek n;=;d
tfy;a ;=kajk N=jfklndyq rcq úiska l=reKE.,
i|yka lrhs' tlS w,fldakd¾ hkq w,.lafldakdr
jej ;kjk ,± hs ckm%jdoj, i|yka fõ'
mrmqf¾ wfhls'
.ïfmd< rdcOdksh
.ïfmd< f;jk úl%undyq rcqf.a md,k
j¾I 1341 § isõ jk N=jfklndyq rc;=ud ld,h jk úg W;=f¾ isá wd¾hpl%j¾;sf.a
úiska .ïfmd< rdcOdksh msysgqjk ,È' fuu ks,Odßka .ïfmd< rdcHhg meñK we;eï
rcq l=reKE., wjika md,lhd jQ ijq`M m%foaYj,ska nÿ wh l< nj i|yka fõ' fuh
úchndyq rcqf.a mqf;l= hehs ms<s.efka' isõ jk .ïfmd< rdcHfha iajdëk;ajhg le<,la jQjd
N=jfklndyq rcqg ;j;a ifydaorfhla isá w;r fuka u wd¾Ólhg o myrla úh' fï ksid rcqf.a
miajk mrdl%undyq rcq f,i ye¢kafjk fyf;u m%Odk wud;Hjrhd jQ ksYaYxl w,flaYajr
iuld,Sk j ±È.u rdcOdkshla f.dvk.df.k fldaÜfÜ n,fldgqjla ;kd yuqÞj /ia lr
md,k lghq;=j, ksr; úh' .ïfmd< rdcH wd¾hpl%j¾;s rcqf.a nÿ ks,Odßkag o~qjï
iuh wdrïN jk úg ±È.ug wu;r j ;j;a muqKqjd ;sfí' fuhska lsmqKq wd¾h pl%j¾;s
rdcOdks folla ìys j ;snq‚' wd¾h pl%j¾;S .ïfmd< rdcH wdl%uKh l< úg w,flaYajrf.a
rc fm<m; hgf;a hdmk rdcOdksh msysgqjd yuqÞj úiska tlS yuqÞj mrdchg m;a lrk ,§'
;snQ w;r w,flaYajr mrmqr úiska rhs.u fjku ksYaYxl w,flaYajr wkq.ukh l< l%shdud¾.
rdcOdkshla mj;ajdf.k hk ,È' fï ksid ksid .ïfmd< rdcH Yla;su;a jqj;a miqld,h
.ïfmd< rdcOdkshg fndfyda wNsfhda.j,g jk úg w,flaYajr mjq, w;ru u;fNao we;s jQ
uqyqK §ug isÿ úh' nj fmfka'
.ïfmd< rdcH iufha ±lsh yels úfYaI
,laIK lsysmhls' .ïfmd< rc mrmqr iu. .ïfmd< rdcHfha wjidk ld,fha Ök
in|;d f.dvk.d f.k isá lemS fmfkk m%N+ wdl%uKhla furgg t,a, úh' Ökfha hqxf,da
mjq,a folla isàu tla ,laIKhls' .ïfmd< kue;s wêrdchd úiska tjk ,o fpka fyda
isá fiakd,xldêldr fikúr;a mjq, bka fikúhd j¾I 1405" 1409 yd 1411 hk jirj,
tlls' fiakdê,xldr fikú ±È.u mrdl%undyq ,xldjg f.dvnei we;' fyf;u 1409 § furgg
rcqf.a ifydaoßhla újdy lrf.k isá w;r III meñ‚ úg rhs.u isá ùr w,flaYajr kï
úl%undyq kñka .ïfmd< miq j rc jQfha tu md,lhd fpka fyda fikúhd ksis mßÈ ms<sf.k
fom,f.a mqf;ls' rhs.u isá w,flaYajr mjq, ke;' fï ksid fyf;u ;ud f.kd mqo m~qre
by; lS fojk m%N+ mjq, fõ' fuu mjqf,a lemS fojqkaor foajd,hg mqÞ Ök" m¾ishdkq yd fou<
fmfkk ;eke;a;d ksYaYxl w,flaYajr fõ' NdIdj,ska Ys,d ,smshla o msysgqjd wdmiq f.dia
100
hdmkh
iqÑh
úh,s l,dmSh rdcOdks uOHia:dk
mßmd,k fn§ï
rcrg
udhdrg
u,hrg
wreú
wdre reyqKqrg
u,
aj;
=T
h
`.
s.
e,
uy j
ó
Th
±eÿre Th
Th
uy
le<Ks
.`.
l`M .`.
101
we=;' tu ,smsh .d,af,a ;%sNdId ,smsh kñka • rfÜ wOHdmksl yd idys;H
ye¢kafõ' wk;=rej 1411 § úYd, yuqÞjla iu. lghq;=j, ÈhqKqjg úYd, fiajhla
kej; furgg meñ‚ fpka fyda fikúhd isÿ lsÍu
ùr w,flaYajrf.a yuqÞj iu. igka fldg
ùr w,flaYajr we;=`M msßila isrlrejka f,i yh jk mrdl%undyq rcqf.ka miq rdcHh Wreu
w,a,df.k wdmiq .sfha h' ùug mqf;la fkdisá neúka t;=udf.a wNdjfhka
miq j rcqf.a Èh‚h jQ W,l=vh foaúhf.a mq;d
.ïfmd< rdcH iufha bÈ l< f.dvke.s,s chndyq hk kñka rclug m;a flß‚' tfy;a
lsysmhla ;ju;a b;sß j we;s w;r isõ jk t;=udf.a rdcH ld,h b;d flá tlla úh'
N+jfklndyq rcq úiska lrjk ,o ,xld;s,l yh jk mrdl%undyq rcq hdmkh hg;a lsÍfuka
úydrh yd .v,dfo‚ úydrh tA w;r lemS miq tu m%foaY md,khg fhdojd isá imqu,a
fmfka' l=urd yuqÞjla /f.k meñK fldaÜfÜ w.kqjr
jg,d chndyq rcq Ôú;laIhg m;a fldg n,h
fldaÜfÜ rdcOdksh w,a,d .;af;a h' j¾I 1469 § fyf;u yh jk
N=jfklndyq kñka rc úh' Tyqf.a md,kh wdrïN
.ïfmd< rdcH iufha § ksYaYxl w,flaYajr jQ ld,fha § u miafhdÿka rg isxy, fmr<sh fyda
weu;sjrhd fldaÜfÜ Yla;su;a n,fldgqjla bÈ isxy, ixf. kñka y÷kajk le/,a,la we;s úh'
lr jQ nj by; i|yka flß‚' tfy;a fldaÜfÜ N+jfklndyq rcqf.a fufyhùu u; wïnq¨.,
rdcOdksh msysgqjk ,oafoa yh jk mrdl%undyq l=udrhd úiska fï le/,a, uev mj;ajk ,§'
rc;=ud úisks' t;=udf.a mshd chuy,Ek w;a wvx.=jg m;a lel=,kao, isßj¾Ok m;srdc
keue;af;ls' uj iqfka;%d foaúh hs' .ïfmd<
we;=`M ler,s kdhlhkag miq j rcqf.a iudj
rdcH wjidk ld,fha mej;s i;=re Wjÿre ksid
,enq‚' tA i|yd msysgqjQ wNhÞk Ys,d ,smsh ±È.u
mrdl%undyq l=urdg ryis.; j we;s ±ä ùug
fi,a,smsh f,i ye¢kafõ'
isÿ úh' fuys § ùÞ.u uyd ia:úrhka jykafia
l=urdg wjYH /ljrKh i,id § we;' wk;=rej
ùÞ.u ysñhkaf.a wkq.%yfhka j¾I 1412 § yh jk N=jfklndyq rcqf.a wNdjfhka
mrdl%undyq l=ure rhs.u n,hg meñKsfha h' miq t;=udf.a mqf; la jk mKaä; mrdl%undyq
jir ;=klg miq j t;=ud jvd;a wdrlaIdldÍ n,hg meñ‚fha h' y;a jk mrdl%undyq f,i
ia:dkhla f,i m%lgj mej;s fldaÜfÜg meñK ye¢kafjk t;=udf.a rdcH ld,h o È.= tlla
j¾I 1415 § ;u wNsfIal W;aijh meje;aù h' fkdù h' i;r fldar<h m%foaYfha md,k
t;eka isg j¾I 1467 olajd È.= ld,hla t;=ud lghq;= Ndr j isá wïnq¨., l=udrhd meñK
furg md,kh lf<a h' yh jk mrdl%undyq mKaä; mrdl%undyq n,fhka my fldg wgjk
rc;=ud bgq l< fiajfha lemS fmfkk lreKq ùr mrdl%undyq kñka rc úh' t;=ud n,hg
fufia h' meñ‚fha j¾I 1490 § muK hehs ms<s.efka'
tu rcqf.a md,k ld,fha § fyj;a j¾I 1505 §
• jkaks m%foaY fldaÜfÜ rdcHhg hg;a mD;=.SiSyq furgg meñ‚hy'
lsÍu
hdmkh iy jkakshd¾jre
• imqu,a l=udrhd hgf;a yuqÞj hjd
hdmkh ch .ekSu
l%s'j' oy;=ka jk ishjfia rcrg YsIagdpdrh
• Wvrg iduka; md,lhd jQ fcda;sh ì|jeàfuka miq hdmk m%foaYh wdYs%; j ìys jQ
isgqjrhd we;s l< le/,a, uev md,k tAllh hdmk rdcOdksh f,i ye¢kafõ'
meje;aùu fuu rdcOdksfha wdrïNh yd b;sydih ms<sn|
iuld,Sk uQ,dY%h fkdue;s w;r tys b;sydih
• fldaÜfÜ rdcOdksh hgf;a rg tlai;a yeoEÍug we;s jvd;a m%lg lD;sh hd,amdk
fldg wd¾Ól jYfhka rg iuDoaêu;a
lsÍu ffjmj udff, kï .%ka:h fõ' tfy;a th 18
102
jk ishjfia § muK rpkd jQ tlls' Bg wu;r j Wvrg rdcOdks iufha § kef.kysr m%foaYfha
ffl,dh udff, iy fYa.rdYfYalr udff, jkaksjreka isá njg f;dr;=re ;sfí' tfy;a
jeks fou< .%ka: o fuys§ jeo.;a fõ' Tjqka Wvrg rcqf.a n,hg hg;a jQ msßils'
l`ÿ
Wvj;a; l`ÿjeáh
fnda.ïnr jej
l=Uqre
.egfò g l=Uqre
uyje,s .`.g
yka;dk l`ÿjeáh
ie,iqu wxl 8'1 merKs uykqjr k.rfha ie,eiau ±lafjk is;shula' T- o<od ud,s.h A- u`.=,a uvqj N- kd: foajd,h
P- m;a;sks foajd,h V- úIaKq foajd,h K- l;r.u foajd,h AV- wia.sß úydrh AW- wêldrï j,õj MV- u,aj;a; úydrh
S- ia;+mh B- fndaëkajykafia KV- l=udremafma ùÈh BR- rcqf.a yuqod fiakdxl ksjiak KP- rc ud,s.h
Wv/áhkaf.a iydh ,nd .;a fldkmamq nKavdr 1' kS;Hkql+, rdcH Wreuhla fkdùu
mD;=.SiSkag tfrys j Wvrg n,h w,a,df.k
m<uq jk úu,O¾uiQßh kñka rclug m;a úh' 2' Wvrg rdcOdksh mD;=.Sis .%yKfhka fírd
.; hq;= ùu
fldkmamq nKavdrf.a fuu ks¾NS; l%shdld,dmh
ksid Wvrg rdcOdksh ;=< mD;=.Sis md,khla 3' Wvrg rdcHh iS;djl n,mEfuka uqÞ.; hq;=
we;s ùu je<l=‚' ùu
4' mßydkshg m;a nqÿ iiqk k.d isgqúh hq;= ùu'
m<uq jk úu,O¾uiQßh rcq ^1592-1604&
5' uykqjr rdcOdksfha wd¾Ól lghq;= ÈhqKq
huisxy nKavdrf.ka miq Wvrg rc njg m;a m<uq l< hq;= ùu
jk úu,O¾uiQßh rcq ùriqkaor nKavdrf.a mq;d
úh' fu;=ud Wvrg kj rdcjxYhl wdrïNlhd • úu,O¾uiQßh rcq Wvrg ish kS;Hkql+,
fõ' m<uq jk úu,O¾uiQßh rcq n,hg m;a ùu;a whs;sh ;yjqre lr .ekSg mshjr lSmhla
iu. uqyqK ÿka wNsfhda. lsysmhla úh' wkq.ukh lf<a h'
1' Wvrg rdcOdksfha kS;Hkql+, Wreuh ysñ jQ
l=iqudik foaúh újdy fldg f.k rdcH;ajh
107
;yjqre lr .ekSu
2' frdaudkq lf;da,sl wd.u w;yer nqÿ oyu
je,| .ekSu
3' úu,O¾uiQßh kñka fn!oaO kula ,nd
.ekSu
4' fo,a.uq úydrfha i`.jd ;snQ oka; Od;=j
uykqjrg jevu lrùu
iufha uykqjr rdcOdksfha n,h jHdma; j ;snQ wjfndaOhla fkdùu ÿ¾j,;djla úh' fuys
m%foaYh /l .ekSug fu;=ud iu;a úh' m%;sM,h jQfha Wvrg m%N+ msßia ;j ÿrg;a ish
n,h j¾Okh lr .ekSu hs'
fojk úu,O¾uiQßh rcqf.a ld,h jk
úg Wvrg rdcOdksfha WmiïmÞj kej;;a fu;=ud o ish mshd fuka ol=Kq bkaÈhdkq
l=udßldjla irK mdjd .;af;a h' fuu
mßydkshg m;a j ;snq‚' tksid kej; nqreu
újdyfhka rcqg orejka fkdùh' tys m%;sM,h
foaYfhka furgg WmiïmÞj f.k tAug fu;=ud jQfhA ol=Kq bkaoshdkq iïm%Þhg wkqj hñka
mshjr f.k we;' tA i`oyd Tyqg ,kafoaiSka ìijf.a ifydaorhdg rclu Wreu ùu hs'
Wmldr l< njg f;dr;=re ;sfí' fu;=ud o<od
kdhlal¾ rdc jxYh
ud,s.dj m%;sixialrKh l< njo ±lafõ' l%sia;=
j¾I 1707 § fojk úu,O¾uiQßh rcq urKhg Y%S úch rdcisxy rcq ^l%s'j 1739 - 1747&
m;a úh'
Y%S ùrmrdl%u kf¾kaøisxy rcq
Y%S ùr mrdl%u kf¾kaøisxy rcq ^l%s'j'1707-1739& Wreulrefjl= fkd;nd u j¾I 1739 § ñh .sfha h'
tys § ol=Kq bkaÈhdkq iïm%Þhg wkqj ìijf.a
fojk úu,O¾uiQßh rcqf.a mq;a Y%S ùr ifydaorhd jQ Y%S úch rdcisxy l=ure uykqjr
mrdl%u kf¾kaøisxy 1707 § Wvrg rc njg m;a rdcOdksfha rclug m;a úh' fu;=udf.ka
úh' fu;=udg mßmd,k lghq;= ms<sn| j ukd werô kj rdc jxYh kdhlal¾ jxYh hkqfjka
110
y÷kajkq ,efí' Y%S úch rdcisxy rcq uqyqK ÿka w;r hym;a in|;d ì| jegq‚' fï ksid
m%Odk wNsfhda.h jQfha Wvrg rdc iNdfõ ro, fomlaIh w;r igka lsysmhla we;s úh'
m%OdkSkaf.a n,h j¾Okh ù ;sîu h' fuu tu .egqï ksu jQfha j¾I 1766 § rc;=ud
;;a;ajh iukh lr .ekSu i|yd Tyq kdhlal¾ yd ,kafoaiSka w;r idu .súiqula w;aika
mrïmrdfõ ×;Skag Wvrg rdc iNdfõ ;k;=re lsÍfuks' lS¾;s Y%S rdcisxy rcq o Wvrg
,nd ÿkafka h' isxydikhg Wreulrefjl= fkd;nd j¾I
1781 § ñh .sfha h'
nqÿ oyu je,| f.k È.= l,la NslaIQka
weiqf¾ ye§ jevqKq fu;=ud je,súg irKxlr rdcdêrdcisxy rcq ^l%s'j'1781 - 1798&
ysñhkaf.a Wmfoia mßÈ nqreufhka WmiïmÞj
furgg f.k tAug lghq;= l<;a tu jHdhduh lS¾;s Y%S rdcisxy rcqf.ka miq Tyqf.a ifydaorhd
id¾:l fkdù h' rdcdêrdcisxy kñka Wvrg rc njg m;aúh'
fï jk úg Wvrg ro, m%N+jreka yd kdhlal¾
Y%S úch rdcisxy rcq ol=Kq bkaÈhdkq l=udßhla jxYsl rcjreka w;r jQ u; fNao j¾Okh fjñka
irK mdjd .;a kuq;a orejka fkdisá neúka ;snq‚'
rdcH Wreulrejl= fkd;nd u j¾I 1747 § ñh
.sfhah' fuu rdcH iufha § isÿ jQ jeo.;a isÿ ùula jQfha
l%sia;= j¾I 1796 § bx.%SiSka ,xldfõ fjr<nv
lS¾;s Y%S rdcisxy rcq ^l%s'j' 1747-1781& m%foaY w,a,d .ekSuhs' rdcdêrdcisxy rcq o
wkqm%dma;slfhl= fkd;nd u j¾I 1798 § ñh
Y%S úch rdcisxy rcqf.a urKfhka miqj .sfha h'
t;=udf.a ìijf.a fidfydhqre jQ lS¾;s Y%S rdcisxy
j¾I 1747 § Wvrg rdcOdksfha rcq njg m;a úh' Y%s úl%u rdcisxy rcq ^l%s'j'1798-1815&
n,hg m;a jk úg lS¾;s Y%S rdcisxy rcq jhi
wjqreÿ 16 ;rï <dnd, úfha miq jQ ksid t;=udf.a rdcdêrdcisxy rcqf.a wNdjfhka miq j
mshd jQ kf¾kmamd kdhlal¾ md,k lghq;=j,g tjlg uy wÈldrï ms<su;,õfõf.a wjYH;dj
weÕs,s .eiQ nj jd¾;d fõ' mßÈ lkakidñ l=urd Y%S úl%u rdcisxy kñka
j¾I 1798 § rclug m;a flre‚' fuu rcq
lS¾;s Y%S rdcisxy rcq n,hg meñ‚ l%ufhka ;u kdhlal¾ ×;Skaf.a nig wjk;
ld,h jk úg furg nqoaO Ydikh fnfyúka ùu ksid Wvrg ro, msßia yd rcq w;r in|;dj
mßydkshg m;a j ;snq‚' fï ksid je,súg ì| jegq‚' j¾I 1803 § bx.%SiSka Wvrg wdl%uKh
irKxlr ysñhkaf.a Wmfoia mßÈ rg mqrd fn!oaO l< kuq;a Wv/áhkaf.a iydfhka bx.%Sis yuqÞj
m%fndaOhla we;s lsÍug fï rcq l%shd lf<ah' tA mrdch lsÍug rcq iu;a úh' tfy;a fuu rcqf.a
i|yd rcq wkq.ukh l< mshjr lsysmhla my; md,k ld,fha wjika jir lsysmfha rcq b;d
±lafõ' lDDr wkaoñka lghq;= lsÍu ksid uyck;dj yd
rcq w;r in|;dj msßyq‚' fï ksid WmdhYS,S j
• rcq ishï foaYhg ¥;hka hjd Wmd,s ysñhka lghq;= l< bx.%SiSyq 1815 fmnrjdß udifha §
m%uqL NslaIQka furgg jevujd j¾I 1753 § Wvrg rdcOdkshg yuqÞj hjd rcq w;awvx.=jg
h<ss WmiïmÞj msysgqùu' tu.ska j¾;udk .;ay' 1815 ud¾;= fojk Èk Wvrg ro,hka yd
ishï ksldfha wdrïNh isÿ úh' bx.%SiSka w;r we;s jQ Wvrg .súiqu mßÈ tu
• Wvrg yd my; rg m%foaYj, meje;s rdcOdksh bx.%SiSkag hg;a úh' bx.%Sis w;awvx.=fõ
úydrdrdu m%;sixialrKh lrùu isá Y%S úl%u rdcisxy rcq Tjqka úiska fj,af,darhg
msgqjy,a lrk ,È'
• je,súg irKxlr ysñhkag ix>rdc ;k;=r
msßkud fn!oaO m%fndaOhla we;s lsÍug rcq 8'2 uykqjr rdcOdksfha mßmd,k ixúOdkh
tu ysñhkag iyh ,nd §u uykqjr rdcOdksfha mßmd,k ;ka;%fha
• j¾I 1760 - 1765 ld,fha Wvrg yd ,kafoaiSka by< u mqoa.,hd jQfha rc;=ud h' rc;=udf.a
111
iydhg wêldrïjre fofofkl= isá w;r uy wÈldrï yd fojk wêldrï f,i ye¢ka jQ
foaYmd,k jYfhka Tjqka fojeks jQfha rc;=udg wÈldrï ;k;=re folla mej;=‚' uy wÈldrï
mu‚' rdcHfha jeo.;a lghq;= idlÉPd lsÍug m,af,.ïmy wÈldrï f,i;a" fojk wÈldrï
rdc iNdjla mej;=‚' rcqf.a m%Odk;ajfhka Wv.ïmy wÈldrï f,i;a ye¢kaúK'
/ia jQ fuu iNdjg wÈldrïjre" Èidfõjre"
uy f,alï" tA tA noafo f,alï,d iyNd.s jQy' wÈldrïjrekaf.a wd× fyda m‚úv m%foaYSh
rdcOdksfha mßmd,k lghq;= wxY lsysmhlg ks,OdÍka lrd f.k .sh msßi lgqmq,af,a
fnÞ ;snq‚' rcqf.a iDcq md,kh hgf;a mej;s m‚úvlrejka f,i ye¢kaúK' ߧ ú,a,la ±uQ
uy jdi, fiajh" rcqf.a wëlaIKfhka m%Odk by< fldk keuQ fõje,la Tjqkaf.a ks, i,l=K
wêldrïjreka yryd l%shd;aul jQ rgjiu kï úh'
m%foaYSh md,k ixúOdkh" uynoao fyj;a tA tA uyjdi, fyj;a ud,s.dj i;= ks,OdÍka
wxY m%OdkSka hgf;a mej;s noafo ixúOdkh yd
úydr foajd,.ï md,kh m%Odk mßmd,k wxY rc ;k;=f¾ .dïNSr;ajh /lf.k
úh' rcjdi, lghq;= mj;ajdf.k hdu fï ks,OdÍkag
Ndr úh' rcjdi, msßiaj,g wdydr mdk ieliSu"
rcqf.a n,h
rcjdi,g frÈ ms<s" wdNrK .Dy NdKav iemhSu
• rfÜ by< u n,h ysñ ;eke;a;d rc;=ud h' wdÈh;a fudjqkag wh;a rdcldß úh' rcqf.a Rcq
wëlaIKh hgf;a fuu msßi md,kh flß‚'
• rfÜ iduh mj;ajdf.k hEu yd wdrlaIdj
ie,iSu rcqf.a m%Odk ld¾hhka fõ' uy jdi, tA tA ld¾hdxY Ndr j ks,fujre yd
uqykaÈrïjre úYd, msßila rdcldß lghq;=j,
• iïm%Þh yd fmr isß;g wkqj rcq lghq;= l< ksr; j we;' .ckdhl ks,fï fyj;a we;=kaf.a
hq;= úh' lghq;= Ndr ;eke;a;d" uyf,alï" uy .nvd
• rfÜ by< u wêlrKh rcq jQ w;r ks,fu" Èhjvk ks,fu" y`M jvk ks,fu" n;a
jerÈlrefjl=g urŒh oKavkh mekùfï jvk ks,fu" wia mka;sfh uqykaÈrï" lúldr
n,h rcqg ;sn‚
q ' uvqfj uqykaÈrï jeks wh uyjdi, ks,OdÍkag
• rfÜ ish¨ foaYmd,k lghq;"= wd¾Ól lghq;= WÞyrK fõ'
yd mßmd,k lghq;= rcqf.a uQ,l s ;ajfhka
s d;aul úh'
l%h rgjiu fyj;a m%foaY md,kh
112
noafo ixúOdkh úydr foajd, md,k lghq;=
foaYmd,k jYfhka mej;s m%foaYSh ixúOdk fï hgf;a úydrdrdu md,k lghq;=
cd,hg wu;r j Èidj ;=< isá Ys,amSka fyda l=, uykdhl yd wkqkdhl ysñjrekaf.a
Tjqkaf.a ld¾h wkqj fjk u ixúOdkh fldg uQ,sl;ajfhka l%shd;aul úh' o<od ud,s.dfõ
;snq‚' uq,a ld,fha noafo ixúOdkh fjk u lghq;= Èhjvk ks,fu;=ud uÕska l%shd;aul
l%shd;aul jQj;a Wvrg rdcHfha wjidk ld,fha flß‚' úydr yd foajd, kv;a;=j mqo mQcd
th Èidj hgf;a l%shd;aul úh' fuu ixúOdk ixúOdkhg yd fmryer lghq;=j,g .ïjr ,enQ
jHqyhg WÞyrK my; ±lafõ' rdcldß Y%uh iemhQ msßia isáhy'
ye| noao ^frÈ úùu& • we;eï kvq weiSfï n,h jQfha rcqg mu‚'
l=uka;%K kvq
tl, jerÈlrejkag ,nd ÿka o~qqjï fufia ±laúh yel'
113
PdhdrEmh wxl 8'3 uykqjr hq.fha mej;s meÿre úùfï l¾udka;h bÈßhg f.k .sh oykjjk ishjig wh;a Ys,amSka
mjq,la
8'3 wd¾Ól l%uh
uykqjr rdcOdks iufhys jQfha lDIsld¾ñl w¾: l%uhls'
• l÷lr m%foaY nyq, jQ neúka ù f.dú;ek l< yels m%foaY iSñ; úh'
• mer‚ rcrg yd reyqK hk m%foaYhkag wh;a mßmd,k fldgia Wvrgg wh;a jqj o jdßud¾.
l%u mßydkshg m;a j ;snQ ksid f.dú;ek iSñ; úh'
• l÷lr m%foaYhkays l÷ nEjqï Tiafia ilia flreKq fy,aj," l=Uqrej, ù f.dú;ek isÿ flre‚'
• l=rlalka" wuq" fufkaß" bßÕ= jeks OdkH j¾. yd w, n;, tAjdfha j.d flßK'
• f.j;= wdYs%; j fldia" fo,a" .ïñßia" idÈlald" lrouqx.=" mqjla" t<j`M" m,;=re j.d lrk ,È'
• lDIsld¾ñl lghq;= i|yd;a lsß ,nd .ekSu i|yd;a i;a;aj md,kh isÿ lrk ,È'
114
8'4 iudc ixúOdkh uykqjr hq.fha md,lfhda
• rfÜ ish¨ bvïj, Wreulrejd rcq njg fiakdïu; úl%undyq rcq ^l%s'j' 1469-1511&
ms<s.ekSula úh' chùr nKavdr rcq ^l%s'j' 1511-1551&
• uykqjr rdcOdksfha bvï" whs;sh yd nqla;sh lr,a,shoafoa nKavdr rcq ^l%s'j' 1551-1581&
mokï lrf.k fldgia lSmhlg fnÿ‚' m<uq jk rdcisxy rcq ^l%s'j' 1581-1591&
m<uq jk úu,O¾uiQßh rcq ^l%s'j' 1592-1604&
.nvd.u- rc jdi, m%fhdackh i|yd fjka
jQ bvï fikr;a rcq ^l%s'j' 1604-1635&
fojk rdcisxy rcq ^l%s'j' 1635-1687&
kskao.ï- ro, m%OdkSka l< fiajh fjkqfjka
fojk úu,O¾uiQßh rcq ^l%s'j' 1687-1707&
m%Þkh l< bvï
Y%S ùr mrdl%u kf¾kaøisxy rcq ^l%s'j' 1707-1739&
úydr.ï- úydrdrdu idod mQcd l< bvï Y%S úch rdcisxy rcq ^l%s'j' 1739-1747&
foajd,.u - foajd, i|yd mQcd l< bvï lS¾;s Y%S rdcisxy rcq ^l%s'j' 1747-1781&
rdcdêrdcisxy rcq ^l%s'j' 1781-1798&
mrfõKs.u ^kskao.u& - .ï jeishka Y%S úl%u rdcisxy rcq ^l%s'j' 1798-1815&
mrïmrd.; j nqla;s ú¢ bvï
rg jeishkaf.a fiajd l%uh rdcldßh kñka 1' uykqjr rdcOdksfha md,lhka fY%aIaG jQ
ye¢kaú‚' wdldrh WodyrK iys; j meyeÈ,s lrkak'
2' uykqjr rdcOdksfha mßmd,k ixúOdkh
• uykqjr rdcOdksfha mej;sfha .%dóh
iudc wd¾Ól ld¾hCIu;djg odhl jQ
iudchls'
wldrh fmkajkak'
.u iajhxfmdaIs; tlla úh' 3' uykqjr hq.fha iudc ixúOdkh ms<sn|
mqj;am;lg ,smshla ilia lrkak'
tys iudc iïnkaO;d l=, l%uh u; mokï
úh'
tA tA l=,hg fjka jQ wd¾Ól lghq;= olakg jeo.;a lreKq
úh'
1' uykqjr hq.h Y%S ,xldõ wjika rdcOdks
wdjdy újdy lghq;= l=,h mokï lrf.k iuh hs' ta ld,h ;=< md,lhskag mD;=.Sis"
isÿ flßK' ,kafoais iy bx.%SiS hk f;je±reï hqfrdamSh
§. újdyh" ìkak újdyh yd tl f.hs lEu cd;Ska iu. lghq;= lrkakg isÿ úh'
hkqfjka újdy l%u ;=kls'
2' fï ld,h ;=< wfma rcjre rfÜ tlai;aNdjh
Wvrg .eñ iudcfha ish¨ lghq;= w;a;ï /l.ekSug uy;a fjfyila orñka WmdhYS,S
l%uhg isÿ úh'
f,i lghq;= l<y'
mjq, m%Odk iudc tAllh úh'
3' tl, iudch úúO jD;a;Sh lKavdhï wkqj
.=K.rel nj iudcfha m%lg ,laIKh úh' ixúOdkh ù ;sìKs'
mkai, .eñ Èúh yd ne÷Kq uOHia:dkh úh'
115
4' uykqjr rdcOdksh md,kh l< we;eï
rcjre kdhlal¾ kñka ye`Èkafjk ol=Kq
bkaÈhdkq jxYhlg wh;a jQy'
116
9 mqkreoh
lghq;=j, ksr; j isáhy' tfy;a l%s'j' 1453 §
ye`Èkaùu fuu k.rh bia,dï Nla;sl ;=¾ls cd;slhkag
hg;a ùu ksid frdaudkq lf;da,sl wd.u weoyQ
mqkreoh hk jpkfha f;areu h<s bm§u
W.;=kag ;j ÿrg;a tu k.rfha Ôj;a ùug
hkak hs' l%sia;= j¾I ody;r jk ishjfia isg
wmyiq úh' fï ksid tu W.;a;= .%Sl -frdau
odih jk ishji olajd hqfrdamfha l,d;aul yd
fmd;am;a /f.k fiiq hqfrdamd rgj,g m,d
úoHd;aul lafIa;%j, isÿ jQ mq`M,a mßj¾;kh
f.dia .%Sl yd ,;ska NdId wOHhkh tu hqfrdamd
ye¢kaùu i|yd b;sydi{fhda mqkreoh hk
k.rj, m%p,s; l<y' tys m%;sM, jYfhka .%Sl -
jpkh fhdo;s'
frdau ixialD;sj, h<s msì§ula we;s úh'
mer‚ .%Sl frdau YsIagdpdr mej;s iuh hqfrdamd
b;sydifha mqrd;k hq.h f,i ie,fla' l%sia;= • fjf<|du ÈhqKq ùu yd kj Okj;=ka
j¾I 5 jk ishjfia frdau YsIagdpdrh ì| msßila ìys ùu
jeàfuka miq .;jQ jir oyil muK ld,h
l%sia;= j¾I fodf<dia jk ishjfia isg fmrÈ.
hqfrdamfha uOH;k hq.h f,i yeoskafjhs'
yd wmrÈ. rgj,a w;r fjf<| yd jd‚c
uOH;k hq.h wjidk ld,fha § mer‚ .%Sl
lghq;=j, ÈhqKqjla we;s úh' fï ksid jekSish"
frdau YsIagdpdrj, mej;s idys;Hh" l,dj
ðfkdajd jeks fjf<| k.r msysá b;d,sfhys"
yd o¾Ykh ms<sn| kej; fidhd ne,Sfï
fjf<|du ksIamdokh yd nexl= lghq;=j,ska uqo,a
m%n, Wkkaÿjla hqfrdamh ;=< we;s úh' tys
Wmhd.;a kj Okj;a;= msßila ìys jQy' fuu
m%;sM,hla jYfhka .%Sl frdau YsIagdpdrj,
Okj;=ka mer‚ jevjiï ro,hka u; hemqKq
mej;s mer‚ l,d ffY,Ska kej; Ndú;hg
msßila fkdjQ fyhska l,d;aul lghq;= flfrys
.ekSu;a" idys;H yd o¾Ykh .eUqßka yeoEÍug
wjOdkh fhduq lsÍug wjYH ksoyia ukila
hqfrdamShhka fm<öu;a ksid hqfrdamd iudcfha
fuka u tAjdg wkq.%yh ±laúh yels Ok n,hla
mq`M,a mßj¾;khla isÿ úh' tu.ska by; lS
o Tjqkag ;snq‚' b;d,sfhys tl, l=vd rdcOdks
mer‚ YsIagdpdr kej; mK ,enqfõ h hk
/ila mej;s fyhska tAjdfha ìys jQ Okj;a;=
w¾:fhka mqkreoh hk jpkh Ndú; flf¾'
l,d;aul lghq;=j,g wkq.%yh ±laùug bÈßm;a
mqkreo iufha hqfrdamfha iEu lafIa;%hlu
jQy' mqkreoh b;d,sfhka wdrïN ùug th m%n,
mdfya we;s jQ fjkialï ksid uOH;k hq.h
fya;=jla úh' b;d,sfha maf,darkaia k.rfha
wNdjhg hdug;a hqfrdamd b;sydifha kQ;k
Ôj;a jQ fuäis ^medici& kï Okj;a mjq, tys
hq.h wdrïN ùug;a lreKq ie,iq‚'
l,d;aul lghq;=j,g w; ys; ÿka Okj;=kag
WÞyrKhls'
9'1 mqkreoh we;s ùug n,mE fya;= • nqoaê m%fndaOh
• fldkaia;ka;sfkdam,a k.rh ;=¾ls frdau YsIagdpdrfha mßydksfhka miq wd.ñl
cd;slhkag hg;a ùu wdh;k uq,a lrf.k mej;s wOHdmk l%uh ;=<
m%Odk úIh jQfha foaj O¾uh" o¾Ykh" kS;sh
uOH;k hq.fha wjidk Nd.fha b;d ÈhqKq jeks úIh lsysmhla mu‚' tfy;a fodf<dia jk
fjf<| k.rhla jQ fldkaia;ka;sfkdam,h ishjfika miq j ìys jQ kj wOHdmk wdh;kj,
hqfrdamd W.;=kaf.a wjOdkh Èkd.;a tlla úh' mer‚ idys;H" kdgH" Yío úoHdj" b;sydih
fldkaia;ka;sfkdam,a k.rfha ;snQ mqia;ld,j, jeks kj úIhka b.ekaùug lghq;= l< fyhska
.%Sl frdau idys;H fmd;m; ;ekam;a j ;snQ w;r mqkreo iuh jk úg kj W.;a;= msßila ìys
.%Sl yd frdau W.;a;= fndfyda msßila tys wOHhk jQy' hqfrdamd cd;Ska ;=< nqoaê m%fndaOhg n,mE
117
PdhdrEmh wxl 9'1 r*dfh,a úiska isiaghska foõueÿf¾ is;=jï lr ;sfnk foaj orejka fofofkl= ±lafjk Ñ;%hla
;j;a fya;=jla jQfha uqøK l¾udka;h hs' j¾I fcdaka jhsla,sma" fndysñhdfõ fcdaka yia" m%xYfha
1454 § .=gkan¾.a uqøK hka;%h ksmoùu;a iuÕ brdiauia yd c¾uksfha udáka Æ;¾ jeks wh tn÷
b;d,sfha m%foaY /il uqøKd, wdrïN úh' fï úfõpk l< wh w;r lemS fmfka'
hgf;a fmd;a m;a iq,n ùu;a .%Sl frdau fmd;a
m;a uqøKfhka ksl=;a ùu;a ksid th idys;Hh" hqfrdamfha fjkia ùug mqkreoh n,mE
kdgH l,dj wdÈh flfrys m%n, Wkkaÿjla we;s wdldrh
ùug fya;= úh'
hqfrdamfha fuf;la wd .uka u. fjkia lsÍug
m,a,sfha wdêm;Hh úfõpkh ùu mqkreoh uy;a fia n,mEfõh' th Ydia;%Sh"
foaYmd,k" wd¾Ól yd úoHd;aul wdÈ iEu
uOH;k hq.h jk úg mdma jykafia iy l%sia;shdks wxYhl u fjkila lsÍug iu;a úh'
m,a,sh i;=j uy;a n,hla mej;=‚' fï ksid
wd.u ñksia Ôú;fha fndfyda wxY flfrys úYd, Ydia;%Sh mqkreoh
n,mEula we;s lr ;snq‚' lf;da,sl iNdfõ
we;eï mQcljre wd.ñl me;a;g jvd f,!lsl Ydia;%Sh mqkreoh jYfhka ie,flkafka
me;a;g nr jQ Èú meje;aulg yqre ù isáhy' myf<dia jk ishjfia hqfrdamfha NdIdj" idys;H
mqkreo iufha ke.S wd Ñka;k m%fndaOfha yd l,d Ys,am tkï Ñ;% l,dj" m%;sud l,dj" .Dy
m%;sM, jYfhka lf;da,sl iNdfõ we;eï ks¾udK Ys,amh wdÈ wxYhkays we;s jQ m%fndaOh hs'
ÿ¾j,;d úfõpkhg ,la úh' tx.,ka;fha
118
NdIdj yd idys;Hfha
mqk¾Ôjkh
uOH;k hq.fha §
hqfrdamd rgj, Ndú;
jQfha f.da;%sl NdId h'
wd.ñl lghq;=j, § yd
kS;sh yeoEÍfï § hï
m%udKhlg ,;ska NdIdj
Ndú; úh' .%Sl NdIdj
u< NdIdjl ;;a;ajhg
weo jeà ;snq‚' tfy;a
mqkreo iufha § .%Sl yd
,;ska NdIdfjka ,shjqKq
fmd;a m;a mßYS,kh jeä
ùu ksid tu NdIdj,
kfjdaohla we;s úh' fuh
Ydia;S%h mqkreofhys §
isÿ jQ jeo.;a fohls'
tfuka u ,;ska yd
.%Sl NdId bf.kSu
ú,dis;djla f,i
ie,lSug o mgka
.ekqqKs' fï ksid tf;la
Ndú; jQ m%foaYSh NdId
wNdjhg .sfha h'
119
l,d Ys,am
uhsl,a wdkacsf,da o ful, isá olaI Ñ;%
mqkreo iufha l,d Ys,am lafIa;%fha we;s jQ Ys,amsfhl= fukau uQ¾;s yd .Dy ks¾udK
fjkialï Ys,amsfhls' Tyq isiaghska foajia:dkfha isú,sfï
uOH;k hq.fha ish¨ Ys,amSka ixúOdkh ù isáfha we| we;s is;=jï Ñ;% l,dfõ úYsIag;ajh úoyd
fY%a‚ jYfhks' fï ksid ful, ìys jQ ks¾udK olajhs' wjidk úksYaph kï Ñ;%h yd isiaghska
fY%A‚j, kñka ye¢kaú h' tfuka u l,d Ys,am ukaÈrfha u we| we;s wdoïf.a Ñ;%h o Tyqf.a
wd.ug keUqre ùu o úfYaI ,laIKhls' l,d Ñ;% w;r jeo.;a fõ'
lD;sj,g wkq.%y ±laùfï Yla;sh m,a,shg muKla
;sîu;a" uOHld,Sk Ñka;kh wd.ñl b.ekaùï m%;sud l,dj
mokï fldg f.dv ke.S ;sîu;a fuhg fya;=j
úh' fï ksid l,dlrejkag ;u Yla;shg wkqj l,d Ys,am w;r fk<sSfï l,djg o mqkreo
iajdëk j ks¾udK lsÍug bvla fkd;snq‚' tfy;a iufha jeo.;a ;ekla ysñ úh' lsß.reçka m%;sud
mqkreo iufha fï ish,a, fjkia úh' l,dlrejkag fk<Su ful, lemS fmfkk ,laIKhls' uhsl,a
wkq.%y ±laùug f,!lsl ri úkaokh w.h lrk wdkacsf,da" mqkreo iufha isá w.% .KH m%;sud
Okj;a;= bÈßm;a jQy' mqkreo iufha w.h lrk Ys,amsfhla úh' fuäis mjqf,a f,dfrkafida fuäis
,o mqoa.,jdofha m%;sM,hla jYfhka l,dlrefjda ksrEmKh lrk m%;sudj fudyq lsß.reçka fk<d
iajdëk j ;u olaI;d biau;= lrñka ks¾udK ìys ;sfí' msfhgd m%;sudj o fudafiiaf.a m%;sudj o
lsÍug mgka .;ay' tf;la fY%a‚j, kñka ye¢kajQ Þú;af.a m%;sudj o Tyqf.a fiiq ks¾udK w;r
l,d lD;s tAjd ks¾udKh l< l;_Dkaf.a kñka lemS fmfka'
t<s ±laùug lghq;= flß‚' fï ksid wd.ñl
.Dy ks¾udK Ys,amh
is;=ú,sj,g uq,a ;ek §u fjkqjg fm!oa.,sl;ajh
biau;= flfrk f,!lsl ri úkaokhg uq,a ;ek mqkreo iufha .Dy ks¾udK Ys,amfha o jeo.;a
ÿka l,d lD;s rdYshla ìys úh' fjkialï we;s úh' uOH;k hq.fha .Dy
ks¾udK Ys,amfha úfYaI ,laIKh jQfha W,a
Ñ;% l,dj fla;= wdldr yevfhka hq;a wdrelal=" Wia jy,
l,d Ys,am w;ßka mqkreo iufha b;d mq`M,a yd msróv yevfha l=¨kq h' tA fjkqjg mqkreo
fjkilg ,la jQfha Ñ;% l,dj hs' b;d,sfha iufha frdau .Dy ks¾udK Ys,amh wkqj jgl=re
maf,darkaia k.rh kj Ñ;% l,djla ìys l< wdrelal=" Wia l=¨kq yd w¾O f.da,dldr YsLr
uOHia:dkhla úh' f,!lsl ri úkaokh i|yd .Dy ks¾udK l,dfõ m%Odk ,laIK njg
iajdNdúl;ajhg uq,a;ek § ks¾udK ìys lsÍu ksid m;a úh' frdaujreka wkq.ukh lrñka ful,
ful, Ñ;% yd uQ¾;sj, ksrej;a yd wv ksrej;a rEm iqfLdamfNda.S ukaÈr ;ekSu o isÿ flß‚'
olakg ,efí' fuf;la wd.ñl jYfhka jeo.;a jQ
mqoa.,hka tkï l%sia;=ia jykafia" lkHd ußh ;=ñh .Dy ks¾udK Ys,amh uekúka ms<sìUq lrk
jeks wh Ñ;%j,g jia;= úIh úh' tfy;a mqkreo f.dvke.s,s w;r frdaufha Ydka; mS;r neis,sld
iufha Okj;=kaf.a rEm Ñ;%hg ke.Su ±lsh yels foajia:dkh yd maf,darkaia ys wdik foõueÿr
h' ful, isá Ñ;% Ys,amSka w;ßka ,shkdfvda lemS fmfka' uhsl,a wdkacf,da" ,shkdfvda
vdúkaÑ" uhsl,a wdkacf,da" r*dh,a" uefilaIsfhda" vdúkaÑ" r*dh,a mqkreo iufha isá olaI .Dy
fndÜá fp,a,s wd§yq jeo.;a wh fj;s" ks¾udK Ys,amSkag WÞyrK fõ'
,shkdfvda vdúkaÑ Ñ;% Ys,amsfhl= fuka u
;j;a lafIa;% .Kkdjl m%ùKfhla o úh' Tyq úoHd;aul ÈhqKqj
lúfhla ix.S;{fhla úoHd{fhla yd m%dfhda.sl mqkreo iufha jeo.;a ,laIKhla jQfha úoHdj
bxðfkarefjla o úh' fudyqf.a fudkd,sid yd ÈhqKq ùu hs' .%Sl frdau fmd;am;aj, wdNdih ,o
ls%ia;=ia jykafiaf.a wka;su fNdack ix.%y jeks W.;a;= tla úIhlg muKla iSud fkdù úúO
Ñ;% úYaj l,d lD;s f,i wog;a ckm%sh;ajhla lafIa;% ms<sn| j úoHd;aul j fidhd ne,Sug
Wiq,hs'
120
PdhdrEmh wxl 9'3 hqfrdamSh mqkreofhka we;s jQ fjkialï lafI;% .Kkdjla fj; n, meje;aú h' jdia;= úoHdj iy
uQ¾;s l,dj bka tla lafI;%hls' fuu PdhdrEmfhka ±lafjkafka mqkreo iufha ffY,shg wkqj m%xYfha bÈ lrk ,o
fkajdisl f.dvke.s,a,ls'
fm<UqKy' mDÓúh" br" y|" ;rld wdÈ iEu c¾uka cd;sl fcdyekaia flma,¾
fohla ms<sn| j u Tjqyq ksßlaIKh l<y' tys
m%;sM,hla jYfhka úYajh ms<sn| j kj u; fldm¾kslia bÈßm;a l< woyia ;yjqre fldg
bÈßm;a úh' tfia u úoHdfõ ÈhqKqjla o we;s tAjd ;jÿrg;a bÈßhg f.k hñka fi!r.%y
úh' uKav,fha .%yf,dal iQ¾hhd jfÜ b,smaidldr j
.uka .kakd nj fidhd .;af;a h'
úYajh ms<sn|j bÈßm;a jQ kj u;
fmda,ka; cd;sl ksl,ia fldm¾kslia b;d,s cd;sl .e,S,sfhda .e,s,s
mDÓúh f.da,dldr nj;a wfkl=;a .%yhka iQ¾hhd ÿr olakh ksmoù h' thska wdldY jia;=
jfÜ mßN%uKh jk nj;a fidhd .;af;ah' ksßlaIKh lr pkaø wdjdg, n%yiam;s .%yhdf.a
úoHdjg jQ buy;a fiajh ksid Tyq kQ;k ;drld Wm.%yhka we;s nj fidhd .;af;a h' Tyq w;ayÞ
úoHdfõ mshd f,i ye¢kafõ' ne,Sfï mshd f,i ye¢kafõ'
122
;=¾ls wêrdcH hg;g m;a úh'
tA ksid wdishd;sl NdKav ,nd .ekSu i|yd mqkreofha f.da,Sh m%jK;dj
fmr È.g <Õd úh yels kj uqyqÿ ud¾. fiùug
hqfrdamshfhda fm<UqKy' mqkreoh uq,ska u wdrïN jQfha b;d,sfha
maf,darkaia k.rfhks' wk;=rej th b;d,sfha
kj uqyqÿ ud¾. fidhd hdfï .uk id¾:l lr fiiq m%foaYj,g jHdma; ù miq j hqfrdamh mqrd
.ekSug iqÿiq mßirhla o hqfrdamfha fï jk úg me;sre‚' mqkreo iufha we;s jQ foaY .fõIK
ilia fjñka ;snq‚' tkï" ksid hqfrdamShfhda kj rgj,a fidhd hdug mgka
.;ay' tys m%% ;sM, jYfhka wdishd" wm%sld yd
• kdúl .ukaj, iqrlaIs; j fh§ug yels weußld uyoaùmj, hqfrdamd n, jHdma;shla we;s
ud,sud hka;%h" W;=re ;re udmlh ksmoùu úh' 16 jk ishjfia isg Y;j¾I y;ryudrla
muK fulS uyoaùmj, we;eï rgj,a hqfrdamfha
• mqkreofha § f,dalh f.da,dldr nj fidhd úúO cd;Skag wh;a hg;a úð; njg m;aj ;snq‚'
.ekSu fï ksid foaYmd,k jYfhka fuka u fjf<|du
yd iudcSh ixialD;sl jYfhka o hqfrdamh yd
• fgd,ñf.a f,dal is;shu u.ska f,dalh fiiq f,dalh w;r in|;d f.dvke.=‚' fuu
ms<sn| ksis wjfndaOhla ,eîu in|;d ksid uqøK l¾udka;h f,dj mqrd
me;sre‚' fuu.ska hqfrdamfha Ñka;kh yd
• cd;sl rdcHhka fuu .uka i|yd wkq.%y idys;H fiiq rgj,;a jHdma; úh' hg;a úð;j,
±laùu Okj;=kaf.a ¥ orejka wOHdmk lghq;= i|yd
hqfrdamhg hdu;a fï i|yd fya;= úh' hqfrdamShfhda
foaY .fõIKh i|yd uq,ska u Wkkaÿ jQfha id.r ;u hg;a úð;j, ;u ;uka weoyQ wd.u m%pdrh
no rgj,a folla jQ mD;=.d,h yd iamd[a[h hs' l<y' tfia u foajia:dk yd f.dvke.s,s bÈlsÍu
mD;=.d,fha fykaß l=udrhd ^kdúl fykaß& foaY uÕska hqfrdamfha tjlg m%p,s; jQ jdia;= úoHdj"
.fõIK lghq;=j,g úYd, wkq.%yhla ,nd l,d Ys,am fiiq rgj,g;a ,enq‚' hqfrdamh
ÿkafka h' yd f,dalfha rgj,a w;r we;sjQ in|;d ksid
hqfrdamSh ;dlaIKh yd úoHd;aul ±kqu wdÈh;a
mD;=.d,fha isg fmrÈ.g <Õd ùu i|yd uqyqÿ f,dj mqrd me;sß‚' fuu.ska mqkreoh f.da,Sh
ud¾.hla fiùfï fhÿKq n¾f;da,ñhqvhia m%jK;djla njg m;a úh'
wm%sldfõ ol=Kq ;=vqjg meñK tys § l=Kdgqjlg
yiq ùu ksid thg l=Kdgq ;=vqj kñka kï 9'2 mqkreoh ,xldj flfrys n,mEu
;nd wdmiq ish rg n,d hd;%d lf<a h' miq j
mD;=.d,fha rcq úiska th Y=N me;Sfï ;=vqj f,i
kï lrk ,È' hqfrdamfha we;s jQ mqkreofha n,mEu furgg
,enqfKa Èjhskg meñ‚ mD;=.Sis" ,kafoais yd
n¾f;da,ñhqvhia .sh .uka u. Tiafia .uka bx.%Sis cd;slhska uÕsks' fuu cd;Ska ,xldfõ
l< jiafldao .dud bkaÈhdfõ le,slÜ jrdhg uqyqÿnv m%foaYj, n,h ±rE ld,fhys Wvrg
<Õd úh' fuh hqfrdamshhka m%:ufhka wdishdjg fjk u iajdëk rdcHhla mej;s fyhska furg
meñŒug fidhd .;a kj uqyqÿ ud¾.h hs' iudcfha mq`M,a fjkila we;s lsÍug Tjqkag
yelshdj fkd,enq‚' tfy;a j¾I 1815 § Wvrg
iamd[a[fha m¾äkkaâ yd bifn,d /ðkf.a rdcOdksh ì%;dkHhkag hg;a ùfuka miq j
wkq.%yh hgf;a l%siafgdam¾ fld,ïniag ngysr j¾I 1948 olajd ,xldj ì%;dkH hg;a úð;hla
bkaÈhd ¥m;a fidhd .ekSug yels úh' weußf.da jYfhka mej;s fyhska tu ld,h ;=< furg
fjia mQIs weußldj ^kj f,dalh& fidhd .;af;a h' foaYmd,k lafIa;%fhys muKla fkdj wd¾Ól yd
m¾äkkaâ ue.,ka-ms,smSkh o lefí ifydaorfhda iudc" ixialD;sl jYfhka o mq`M,a fjkialï
-lekvdj o fidhd .;ay' /ila isÿ úh'
123
foaYmd,k fjkialï bx.%SiSka úiska l%shd;aul lrk ,o wd¾Ól
m%;sixialrK ksid ,xldfõ wdkhk wmkhk
19 jk ishji jk úg mqkreoh" wd.ñl
wd¾Ólhla ìys úh' fï ksid wdydr øjH mjd
m%;sixialrK" uqøK Ys,amfha ÈhqKqj" Okjdofha
,xldjg wdkhkh flß‚' óg wu;r j uqo,a
ke.Su yd ld¾ñl úma,jh wdÈh fya;= fldgf.k
Ndú;h m%p,s; ùu" ÿïßh ud¾. yd uyd ud¾.
hqfrdamh ;=< mq`M,a Ñka;k fjkila we;s j
moaO;shla we;s ùu' fld<U" .d,a," ;%sl=Kdu,h
;snq‚' fï wkqj ì%;dkH md,k iuh ;=< furg
jeks fjf<| k.r ìys ùu iy kj Ofkdamdhk
isÿ jQ fjkialï tu kj Ñka;kfha n,mEu ksid
ud¾.j,ska uqo,a Wmhd .;a uOHu mka;shla
isÿ jQ nj ie,lsh yels h' Wvrg rdcOdksh hg;a
ìys ùu wd¾Ól jYfhka furg isÿ jQ ;j;a
jk f;la idïm%Þhsl rdcdKavq wdKavq l%uhla
fjkialïj,g WÞyrK fõ'
furg mej;sh;a ,xldj hg;a úð;hla njg m;a
ùfuka miq tu md,k l%uh wjika úh' bx.%SiSka
úiska y÷kajd fok ,o wdKavq m%;sixialrK iudc ixialD;sl fjkialï
ksid miq ld,Sk j md¾,sfïka;= wdKavq l%uhla uqøK l¾udka;h ,xldjg y÷kajd §u mqkreofha
furgg ,enq‚' ì%;dkH md,k ld,h ;=< tf;la n,mEu furgg ,enqKq ;j;a wjia:djls'
furg mej;s m%foaYSh md,k l%uh o fjkilg uqøK l¾udka;h furgg y÷kajd fok ,oafoa
,la úh' Wvrg rdcOdks iufha isá wêldrïjre" ,kafoaiSka úiska jqj;a th jvd;a m%p,s; jQfha
Èidfjjreka" fudfydÜgd,jre" yd fldard<jreka ì%;dkH md,k iufha § h' uqøK l¾udka;fha
jeks idïm%Þhsl ks,Odß mka;sh fjkqjg w¨;a ÈhqKqj;a iuÕ fmd;am;a" iÕrd yd mqj;am;a
md,k l%uhg .e<fmk kj ks,Odß mka;shla wdÈh m%ldYhg m;a ùu ksid iudcfha ±kqïj;a
fuka u mßmd,k wdh;k moaO;shla o ìys úh' Ndjh by< .sfha h' tu.ska hqfrdamd Ñka;kh;a
tfia u furg mej;s mer‚ kS;s Í;s moaO;sh o idys;Hh;a furgg ,enq‚' ì%;dkH md,k
wNdjhg .sfha h' ,kafoaiSkaf.a md,k ld,fha iufha § we;eï ,dxlslhka hqfrdamd rgj,g
frdau ,kafoais kS;sh furgg y÷kajd § ;snq‚' f.dia wOHdmkh ,nd furgg meñŒu;a ngysr
ì%;dkH md,k ld,fha § iuld,Sk hqfrdamSh Ñka;kh furgg ,enqKq ud¾.hls'
kS;s uQ,O¾uj,g wkql+, kS;s Í;s moaO;shla o
hqla;sh mis|,Sfï wêlrK moaO;shla o furg ,xldjg hqfrdamShhka meñ‚fha hqfrdamfha
ia:dms; úh' l%sia;shdksfha tlai;alu ì| jegqKq wjêhl §
h' j¾I 1517 § hqfrdamfha isÿ jQ wd.ñl úma,jh
wd¾Ól fjkialï thg fya;= úh' mD;=.Sis cd;slfhda furg uqyqÿnv
m%foaYj, frdaudkq lf;da,sl wd.u jHdma; l<
uOH;k hq.fha § hqfrdamd fjf<|
w;r ,kafoaiSyq ;uka weoyQ frmrudÿ Nla;sh
lghq;=j, § lemS fmkqK jekSish" ðfkdajd"
furg m%p,s; l<y' fuuÕska hqfrdamfha mej;s
fldkaia;ka;sfkdam,a jeks uOHOrŒ uqyqo wdYs%;
wd.ñl ksldhka furg me;sre‚' ,kafoais
k.r fjkqjg mqkreo iufhka miq j mD;=.d,h"
md,k ld,fha § fuka u ì%;dkH md,k
iamd[a[h" m%xYh" ´,kaoh yd tx.,ka;h jeks
iufha § furg l%shd;aul l< wOHdmk lghq;=
w;a,dka;sla id.rh wdY%s; rgj,g jeo.;a ;ekla
ksid ngysr wOHdmk l%uh furg m%p,s;
,enq‚'
úh' tfia u hqfrdamShhka ,xldj ;=< bÈl<
hqfrdamShhka furgg meñŒu;a iuÕ ,xldj foajia:dk yd fjk;a f.dvke.s,s wdÈfhka
yd hqfrdamh w;r iDcq fjf<| in|;d wdrïN hqfrdamfha mej;s jdia;= úoHdj furgg ,enq‚'
úh' fjf<|du b,lal lr .ksñka ,kafoaiSka
furg l=re÷ j.d l< w;r ì%;dkHfhda fldams"
fldfldajd" isxfldakd" f;a yd rn¾ jeks fjf<|
fnda. j.d l<y' hqfrdamShhka hgf;a furg
jdŒc wd¾Ól rgdjlg yqreùu ksid tf;la
mej;s .%dóh iajhxfmdaIs; w¾: l%uh ì| jegqKs'
124
l%shdldrlu
hqfrdamfha we;s jQ mqkreoh Y%S ,xldfõ
foaYmd,ksl" wd¾Ól" ixialD;sl wxY
flfrys n,mE wdldrh meyeÈ,s lrkak'
jeo.;a lreKq
1' hqfrdmfha 14 jk yd 16 jk ishjia w;r
ld,h ;=< l,d;Aul yd úoHd;aul wxYj,
isÿ jQ mq`M,a mßj¾;kh mqkreoh f,i
ye`Èkaúh yels h'
2' hqfrdamfha mqkreoh wdrïN ùug ;=vq ÿka
fya;= /ila mj;S'
3' mqkreoh uq,ska u wdrïN jQfha b;d,sfha
maf,drkaia k.rfhks'
4' mqkreo iufha l,d;aul yd úoHd;aul
lafIa;%j, we;s jQ mßj¾;kh ksid ñksia
Ñka;kfha fjkila we;s úh'
5' mqkreo iufha kj fjf<`o ud¾. fidhd
hdu ksid hqfrdamh yd fiiq f,dalh w;r
kj in`o;d f.dvke.=Ks'
125
10 Y%S ,xldj yd ngysr f,dalh
132
.ïìïj,g myr foñka Wv/áhkag w,dN ydks h,a n,d rcqf.a kdhl;ajh hgf;a Wvrg yuqÞj
lsÍfï m%;sm;a;shla mD;=.SiSska úiska wkq.ukh mD;=.SiSyq jg lළy' .kafkdarefõ § fomlaIh
lrk ,È' úu,O¾uiQßh rcqf.ka miq Wvrg w;r oreKq igkla isÿ úh' Wv/áhka iqmqreÿ
n,hg m;a jQ fikr;a rcq fï ksid 1617 § f,i t,a, l< m%ydr ksid mD;=.SiSyq fuu
mD;=.SiSka iu. idu .súiqulg t<UqKs' tfy;a igkska o wka; mrdchla ,enQy' igk fufyh
th ksis mßÈ l%shd;aul jQfha ke;' jQ Èfhdaf.da o fuf,da mjd Ôú;laIhg m;a úh'
fuys§ úkdY fkdù b;sß jQ mD;=.SiSka ixLHdj
rkafoKsj, igk
.ek úúO jd¾;d ;sfí' tA yeu tll u i|yka
furg mD;=.Sis lms;dka ckrd,ajrfhl= jYfhka .Kk ishhlg jvd wvq h' tfia u Wvrg w,a,d
lghq;= l< fldkaia;ka;Skq o id W!j m%foaYh .ekSug mD;=.SiSka fufyh jQ wjika wdl%uKh
yryd Wvrg wdl%uKh lsÍu ksid rkafoKsj, o th úh'
igk we;s úh' j¾I 1630 cQ,s udifha §
Wvrg n,h ,nd .ekSug mD;=.SiSka t,a, l<
600 l muK mD;=.Sis Ng msßila iy ;j;a 4500
ish¨ wdl%uK wid¾:l ùug fuka u Wvrg
l muK l=,S yuqÞjla iys; j fldkaia;ka;Skq
rdcOdksh ;j ÿrg;a wdrlaId ùug n,mE fya;=
o idf.a kdhl;ajfhka fuu wdl%uKh isÿ
lsysmhla ;sfí' tA w;r"
úh' mD;=.SiSyq fuys § nÿ,a, k.rh w,a,df.k
th úkdY lr ±uQy' Wvrg fikr;a rcq ;u
• Wvrg ck;dj yeu úg u rcqg iydh §u
yuqÞj;a iu. nÿ,a,g meñK mD;=.SiSskag tfrys
m%ydrh wdrïN lr we;' fikr;a rcqf.a mqf;l= • mD;=.SiSska fjkqfjka igka lsÍug .sh my;
jq uyd wia:dk l=ure ^miq j fojk rdcisxy /áhka Wvrg § rcqg tl;= ùu
rcq& Wvrg yuqÞjg kdhl;ajh iemhS h' Wvrg
yuqÞ mD;=.SiSka jg l< úg mD;=.SiSkaf.a iyhg • Wv/áhkaf.a igka Wml%u yd rcjrekaf.a
f.dia isá my;rg uqo,sjre rcqg tl;= jQy' fï Wmdh fl!Y,Hh
ksid Yla;su;a jQ Wvrg yuqÞj t,a, l< m%ydr • Wvrg rdcOdksfha iajdNdúl msysàu hk
fya;=fjka wirK jQ mD;=.SiSyq je,a,jdh wi, lreKq jvd;a jeo.;a úh'
rkafoKsj,g miq neiaiy' tys § mD;=.SiSka jg
fldg Wv/áhka t,a, l< m%ydr ksid mD;=.SiSka
10'3 Y%S ,xldj yd ,kafoaiSka
350 la muK Ôú;laIhg m;a úh' ;j;a msßila
Wv/áhka úiska w;a wvx.=jg .kakd ,oy' ,kafoaiSkaf.a uõ rg ´,kaoh fõ' mD;=.SiSska
lms;dka ckrd,a fldkaia;ka;Skq o id mjd fuys wdishdjg meñK Y;j¾Ihla muK .; jk
§ urKhg m;a úh' fuu wdl%uKh mD;=.SiSka úg Tjqka meñfKk uqyqÿ ud¾. fy<ss lr.;a
yÈisfha t,a, l< tlla fkdj jir folla ,kafoaiSyq wdishdjg meñŒug mgka .;ay' uq,a
muK ie,iqï fldg l,ah,a n,d isÿ l< tlls' ld,fha § ´,kaofha ;snQ úúO fjf<| iud.ï
tfy;a Wv/áhkaf.a Wmdh fl!Y,Hh yuqfõ wdishdjg meñ‚ fyhska ´,kao fjf<| iud.ï
mD;=.Sis ie,iqï ish,a, ì| jegq‚' w;r u ;r.hla we;s ùu ksid fmrÈ. Yla;su;a
n,hla f.dvke.Sug ,kafoaiSkag yelshdj
.kafkdarej igk fkd,enq‚' fï ksid 1602 § ,kafoais fjf<|
j¾I 1638 ud¾;= udifha § tjlg furg iud.ï lsysmhla tl;= fldg fmrÈ. ´,kao
mD;=.Sis lms;dka ckrd,a Èfhdaf.da o fuf,da fjf<| iud.u fyj;a voc iud.u msysgqjkq
úiska kej; jrla Wvrg wdluKh lrk ,È' ,eì‚' t;eka isg ,kafoaiSka fjkqfjka
oyil muK mD;=.Sis Ng msßila iy ;j;a wdishdfõ foaYmd,k lghq;= yd fjf<| lghq;=
oyia .Kkl l=,S yuqÞjla iys; j .uka .;a fufyhjk ,oafoa voc iud.u úisks' fjf<|
mD;=.SiSyq jeä wmyiqjlska f;dr j uykqjr iud.ul uQ,sl wruqKq ,dN bmhSu fyhska
k.rhg we;=`M jQy' fikr;a rcqf.ka miq n,hg ,kafoaiSka wishdjg meñŒfï m%Odk wruqKq
meñK isá fojk rdcisxy rcq fï wjia:dfõ § wd¾Ól jdis ,nd .ekSu nj meyeÈ,s fõ'
WmdhYS,S j k.rfhka wE;a úh' wk;=rej l,a wdishdjg meñ‚ ,kafoaiSyq cdjd ¥mf;a n;dúh
133
ls ñ
134
uQ,ia:dkh lrf.k fmrÈ. ;u n,h m;=rejd 4' mD;=.SiSkaf.ka w,a,d .kakd ,o n,fldgq j,
yeÍug mgka .;ay' ,kafoaiSka wdishdjg meñK rcq woyia lrkafka kï ,kafoais yuqÞj k;r
jeä l,a hdug fmr" b;d fyd| j¾.fha l=re÷ yd lrùug tlÕ ùu
.ïñßia jeks fjf<| øjH iys; ,xldj flfrys
Tjqkaf.a wjOdkh fhduq úh' mD;=.Sis hqoaOj,ska j¾I 1638 § uvl<mqj n,fldgqj hg;a lsÍfï
mSvd úÈñka isá Wvrg rcjreka ,kafoaiSka iu. isg mD;=.SiSka furáka fkrmd yeÍu i|yd ;j;a
in|;d f.dvk.d .ekSug leue;af;ka isàu jir 20 la .; úh' fï ld,fha § mD;=.SiSka
ksid furgg meñK ,xldj ms<sn| ;j ÿrg;a i;=j ;snQ ;%sl=Kdu,h" ó.uqj" .d,a," l`M;r"
f;dr;=re ±k .ekSug ,kafoaiSkag yelshdj fld<U" ukakdru yd hdmkh we;=`M n,fldgq
,eì‚' Wvrg yuqÞj yd ,kafoaiSka úiska w,a,d .kakd
,§' fufia 1658 jk úg mD;=.SiSka ,xldfjka
j¾I 1602 § ,kafoais ¥;fhl= jQ fcdßia fkrmd yeÍug yelshdj ,enq‚' rcq yd ,kafoaiSka
jEka iams,an¾cka ,xldjg meñK m<uqjk w;r w;aika l< .súiqu wkqj mD;=.SiSkaf.ka
úu,O¾uiQßh rcq yuq úh' Bg miq isn,a o j¾Ü w,a,d .;a n,fldgqj, ,kafoais yuqÞj k;r
kï ;j;a ¥;fhla meñ‚fha h' tfy;a fï ¥; lrùu rcqf.a leue;a; mßÈ isÿ úh hq;= j ;snq‚'
.uka j,ska id¾:l m%;sM, fkd,enq‚' ,kafoaiSka tfy;a tu j.ka;sh wu;l l< ,kafoaiSsyq úúO
yd Wvrg md,lhka w;r M,ÞhS in|;d wdrïN fya;= bÈßm;a lrñka ;ukag jdisÞhl m%foaYj,
jQfha fojk rdcisxy rcqf.a ld,fha § h' mD;=.SiSka n,fldgq rcqg Ndr §fuka je<l=Ky' fï ksid
ksrka;rfhka Wvrg iu. hqoaO lsÍu ksid Tjqka fojk rdcisxy rcq yd ,kafoaiSka w;r fyd| ys;
furáka m,jd yeÍu fojk rdcisxy rcqf.a m`Mÿ úh'
wruqK úh' tA i|yd m%udKj;a kdúl n,hla
rcqg fkd;snqKq neúka fyf;u ,kafoaiSkaf.a foවන rdcisxy rcq ,kafoaiSka furgg
iydh ,nd .ekSug lghq;= lf<a h' leojd .;af;a wruqKq folla bgqlr .ekSfï
fojk rdcisxy rcq yd ,kafoaiSka w;r isÿ jQ wfmalaIdfjks'
,sms yqjudre ùï yd ¥; .ukaj, m%;sM, jYfhka 1' ,kafoais wdOdr ,nd f.k mD;=.SiSka ,xldfjka
mD;=.SiSka furáka fkrmSu i|yd rcqg iydh fkrmSu
,nd §ug ,kafoaiSyq leu;s jQy' ,kafoais kdúl 2' mD;=.SiSka hgf;a ;snQ m%foaY Wvrgg wE|df.k
yuqÞ wKfok ks,Odß fjiag¾j,aâ yd ,xld iajdëk yd ksoyia ,xldjla ìys lsÍu
¥;hka w;r we;s jQ tlÕ;dj mßÈ 1638 j¾Ifha
§ fomlaIh tl;= ù uvl<mqfõ mD;=.Sis fuu wruqKq foflka m%:u wruqK bgq lr
n,fldgqjg myr ÿkay' tfy;a n,j;a igkla .ekSug rcq iu;a jqj;a mD;=.SiSkaf.ka ksoyia
isÿ ùug fmr tu n,fldgqfõ isá mD;=.SiSyq jQ fndfyda m%foaYj, ,kafoais n,h me;sÍu ksid
hg;a jQy' fï ksid uy;a i;=gg m;a jQ fojk fojk wruqK bgq lr .; fkdyels úh' fï
rdcisxy rcq ,kafoaiSka iu. .súiqula w;aika ksid rcq ,kafoaiSkag myr foñka Tjqkag ,nd
lf<a h' .; yels m%foaY ixLHdj wju lsÍfï Wmdhla
Èh;a lf<a h' rcqf.a fuu Wmdh ksid 1658 jk
1638 Wvrg ,kafoais .súiqfï uQ,sl lreKq úg ,kafoaiSkag ,nd .; yels jQfha ,xldfõ
1' mD;=.SiSka furáka m,jd yerSug Wvrg rcqg mD;=.SiSka i;= jQ N+ñhg jvd wvq N+ñ m%udKhls'
iydh §ug ,kafoaiSka tlÕ ùu
fojk rdcisxy rcq hkq m<uq jk úu,O¾uiQßh
2' ,kafoaiSkag jeh jk uqo,a fjf<| øjH ^l==reÿ" rcqg miq Wvrg rdcOdkshg kj jeo.;alula ,nd
.ïñßia" ó" bá wdÈh& u.ska f.ùug rcq tlÕ ÿka wfhls' ,kafoaiSka iu. ,sms .kqfokq j, §
ùu ;ud ,xldfõ wêrdchd njg rcq m%ldY lf<ah'
3' we;=ka yer Wvrg fiiq fjf<| øjH ,nd ,kafoaiSka o tn÷ ,sms .Kqfokqj, § rcq
.ekSu ms<sn| tAldêldÍ whs;sh ,kafoaiSkag —;%sisxy,dëYajr˜ hehs kdñl j fyda ms<sf.k
,eîu ;snq‚' rcq ,kafoaiSkag ,sms ,shk úg —ug fiajh
135
PdhdrEmh 10'2 Wvrg kdhlhska ,xfoaiska yuqù'
lrk ys;j;a ,kafoais cd;sh˜ jeks mdG fh¥ w;r III. WmiïmÞj f.k tAu jeks rcqf.a
,kafoaiSyq o rcqg ,sms ,shk úg —Tn jykafiaf.a wd.ñl lghq;=j,g wjYH keõ imhd
iqjp lSlre fiajl˜ jeks mo fhdÞ .;ay' j¾I §u
1665-1668 ld,fha ,kafoaiSyq m%ydr ud,djla Èh;a
lr Wvrgg wh;a m%foaY lsysmhla w;alr .;ay' fojk úu,O¾uiQßh rcqg" úch
tfy;a 1670-1675 ld,fha § fojk rdcisxy rcq rdcisxy rcqg yd lS¾;s Y%S rdcisxy rcqg
t,a, l< m%ydr ud,djla ksid ,kafoaiSkag wh;a fun÷ lghq;=j,g ,kafoaiSyq keõ
m%foaY /ila Tjqkag wysñ úh' fï ksid Wv/áhka imhd ÿkay'
iu. igkaj,g hdu ;u úkdYhg fya;= jk nj
f;areï .;a ,kafoaiSyq 1670 miq Y;j¾Ihla ;rï • Wmßu wd¾Ól jdis ,nd .ekSfï ,kafoais
ld,hla Wvrg iu. .eàïj,ska je<lS isàug m%;sm;a;s'
W;aiy l<y'
I. Wvrg rcq fjk;a úfoaYslhka iu.
• Wvrg rdcH iïnkaO ,kafoaiSkaf.a fjf<| in|;d meje;aùu ,kafoaiSyq
m%;sm;a;sfha lemS fmfkk ,laIK yels ;rï wjysr l<y'
I. ,kafoais fjf<| iud.ug mdvq isÿ II. rcq iu. u; .egqï we;s jQ úg Wvrg
jk .egqïj,ska je<lS Wvrg iu. yd my;rg w;r lvj;a jid ±óu'
iduldó j lghq;= lsÍug ,kafoaiSka
W;aidy ±Íu III. my; rg we;eï m%foaYj, ù j.dj
ÈhqKq lsÍug ,kafoaiSka lghq;= lsÍu'
II. Wvrg rcqf.a fyd| ys; Èkd .ekSug fuu.ska úfoaYj,ska iy,a wdkhkhg
rcqg ;E.s fnda. ,nd §u" rcq yuq ùug hk úhou wju lr .ekSug ,kafoaiSyq
¥; msßia heùu" rcq iu. ,sms yqjudre wfmalaId l<y'
lr.ekSu" fuu lghq;= u.ska rcqf.a
fyd| ys; Èkd f.k Wvrg jefjk IV. l=re÷ j.d lrùu yd l=re÷ j.dj
l=re÷ ;uka fj;g ,nd .ekSu wdrlaId lsÍuට lghq;= lsÍu' l=re÷
,kafoaiSkaf.a wfmalaIdj úh' fjf<|dfuka ,kafoaiSkag úYd,
136
,dNhla ,nd .; yels ksid fuu Wvrg idïm%odhsl fjf<`odug o fuu.ska
m%;sm;a;s l%shd;aul l<y myr jeÿKs' ,xldfõ ,kafoaiSka i;= j
mej;s m%foaYj, ,kafoaiSkag we;s whs;sh
V. ,kafoaiSkag ,dN ,eìh yels Wla .súiqfuka ms<s.ekqKs' .súiqfï we;=<;a ;j;a
j.dj" fldams" lmq wdÈh j.d lrùug j.ka;s /ilska u jdis w;ajQfha ,kafoaiSkag h'
l%shd lsÍu fï ksid .súiqfï fldkafoais ,sys,a lr .ekSug
Wv/áhka ,kafoaiSka iu. idlÉPd meje;ajQ
Wvrg rdcH yd ,kafoaiSka w;r .egqï we;s kuq;a ,kafoaiSyq thg tl`. fkdjQy' wjidkfha
ùu th m%dfhda.sl jYfhka l%shd;aul fkdjk ;ekg
m;a lsÍug Wv/áfhda lghq;= l<y'
lS¾;s Y%S rdcisxy rcqf.a ld,h jk úg tf;la
,kafoais md,kfhka mSvdjg m;a j isá
my; /áfhda ;uka fjkqfjka ueÈy;a jk f,i
Wvrg rcqf.ka b,a,d isáhy' j¾I 1760 wjidk
Nd.fha ó.uqj yd ud;r jeks m%foaYj, ,kafoais l%shdldrlu
úfrdaë ler,s we;s úh' rcq .,f.dv wêldrï
hgf;a my;rg m%foaYhg yuqodjla tjQ w;r tu 1' fldaÜfÜ iy hdmkh rdcH mD;=.SiSska i;=
yuqodfjda laIKsl m%ydr lsysmhla t,a,fldg ùug tla fya;=jla jQfha tu rdcHj, mej;s
lgqjk fldgqj" ud;r fldgqj we;=`M ia:dk wNHka;r .egqï h' rgl wiu.sh tu rfÜ
lsysmhla hg;a l<y' miq j ,kafoaiSsyq fuu úkdYhg fya;= jk nj fï weiqßka meyeÈ,s
ia:dk kej; w,a,d .;ay' lrkak'
j¾I 1764 § ,kafoaiSyq nerka jekaa tla
2' mD;=.SiSka Y%S ,xldjg meñKs wjêfha
wdKavqldrjrhdf.a fufyhùu u; fiakdxl 6 la
,xldfõ foaYmd,k ;;a;ajh úia;r lrkak'
fhdod .ksñka Wvrg wdl%uKh l<y' tfy;a fï
fiakdxl yfhka tllgj;a uykqjrg <`.d ùug
bv fkd,enqKs' iqmqreÿ m%ydr u`.ska Wv/áfhda
fï fiakdxl mrdch l<y' jeo.;a lreKq
j¾I 1765 § ,kafoaiSsyq kej; jrla Wvrg 1' wd¾Ól jdis ,nd .ekSu" wd.u m%pdrh
wdl%uKh l<y' Wv/áhkaf.a m%ydrj,g uqyqK lsÍu jeks wruqKq we;sj hqfrdamShhka uq,skau
foñka fujr ,kafoaiSyq uykqjrg we;=`M ùug wdishdjg meñKsh;a l,ska l,g hqfrdamfha
iu;a jQy' lS¾;s Y%S rdcisxy rcq iduhla we;s we;s jQ fjkialï iu`. Tjqkaf.a wruqKq
lr .ekSug leue;a; ±lajQ fyhska ,kafoaiSyq fjkia úh'
;ukag jdisodhl fldkafoais ud,djla bÈßm;a 2' mD;=.SiSka furgg meñfKk úg
l<y' tfy;a ,kafoaiSka bÈßm;a l< widOdrK foaYmd,k tlai;alula fkd;sîu Tjqkaf.a
fldkafoais ms<s.ekSug rcq wlue;s úh' fï ksid n, jHdma;shg Wmldß úh'
k.rh fld,a, lE ,kafoaiSyq udihlg jeä
3' fldaÜfÜ md,lhd jQ O¾umd, rcq mD;=.SiSkag
l,la tys .; l<y' tfy;a wdydr ys`.h" f,v
ys;j;a j lghq;= lsÍu ksid tu rdcOdksh
frda. yd jeis iuh wdrïN ùu ksid ,kafoaaiSyq
;=< uq,ska u mD;=.Sis n,h me;sreKs'
uykqjr w;yer kej; fld<Ug meñKshy'
4' 16 jk ishji ;=< iS;djl rdcOdksfha
,kafoaiSkaf.a wdl%uK" ;¾ck yd jir lsysmhla md,lfhda m%n, mD;=.Sis úfrා්ê igkl ksr;
we§ .sh hqoaOj,ska mSvd ú£u ksid j¾I 1766 jQy'
§ lS¾;s Y%S rdcisxy rcq ,kafoaiSka iu. idu
.súiqula w;aika lf<ah' 1766 .súiqu ksid
Wvrg rdcOdkshg fjr<nv ;Ssrhla wysñ úh'
137
5' Wvrg rdcOdksh ;=< mD;=.Sis n,h me;sr Lakdusnghe S., 1994. 'Oil Lamp'. Sacred Images of Sri
ùfï m%h;akh ksid Wv/áhka iy mD;=.Siska Lanka. Sydney: The Art Gallery of New South Wales
w;r igka lSmhla isÿ úh'
Paranavitana S., 1970. Inscriptions of Ceylon.
6' Wvrg rdcOdksfha md,lfhda mD;=.SiSka Brahmi Inscriptions, Part I. Colombo: Department of
Archaeological Survey
mkakd ±óu i|yd ,kafoaiSkaf.a iyh ,nd
.;ay' Paranavitana S., 1983. Inscriptions of Ceylon. Later
Brahmi Inscriptions. Colombo: Department of
7' Wvrg rcjreka iy ,kafoaiSka w;r úúO Archaeological Survey.
.egqï we;s úh'
Premathilake R., 2003. Late quaternary Palaeoecological
event Stratigraphy in the Horton Plains, Central Sri Lanka
with contribution to the recent pollen flora. Stockholm:
Department of Physical Geology
138