You are on page 1of 148

b;sydih

10 fY%aKsh

wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j

i 
m%:u uqøKh - 2014
fojk uqøKh - 2015
f;jk uqøKh - 2016
isõjk uqøKh - 2017
miajk uqøKh - 2018
yhjk uqøKh - 2019
y;ajk uqøKh 2020

ish¨ u ysñlï weúß‚

ISBN 978-955-25-0386-3

wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j úiska


l=reKE.," jeyer" fld<U mdr" wxl 343 ork ia:dkfhys msysá
pïmsld m%skag¾ia wdh;kfha
uqøKh lrjd m%ldYhg m;a lrk ,È'

Published by : Educational Publications Department


Printed by : Champika Printers, No. 343, Colombo Road, Wehera, Kurunegala

ii 
iii 
wms fjuq tl ujlf. orefjda
tl ksjfiys fjfikd
tl mdge;s tl reêrh fõ
wm lh ;=< ÿjkd

tneúks wms fjuq fidhqre fidhqßfhda


tl f,i tys jefvkd
Ôj;a jk wm fuu ksjfia
fid¢k isáh hq;= fõ

ieug u fu;a lreKd .=fKkS


fj<S iu.s oñkS
rka ñKs uq;= fkd j th u h iem;d
lsis l, fkdu Èrkd

wdkkao iurfldaka

iv 
fmrjok

oshqKqfõ ysKsfm; lrd .uka lrkd j;auka f,djg" ks;e;skau wjeis jkqfha
jvd;a kjH jQ wOHdmk l%uhls' tu`.ska ks¾udKh l< hq;af;a ukq.=Koï
imsreKq yd l=i,;dj,ska hqla; ore mrmqrls' tlS W;a;=x. fufyjrg cj n,h
imhñka" úYaùh wNsfhda. i`oyd Èßfhka uqyqK Èh yels isiq mrmqrla ks¾udKh
lsÍu i`oyd iydh ùu wmf.a mru j.lSu jkafka h' bf.kqï wdOdrl iïmdok
ld¾hh fjkqfjka il%Sh f,i ueÈy;a fjñka wm fomd¾;fïka;=j ta fjkqfjka
odhl;ajh ,nd fokafka cd;sfha oreoeßhkaf.a keK myka o,ajd,Sfï W;=ï
wÈgfkks'

fm<fmd; úfgl oekqï fldaIaGd.drhls' th ;j;a úfgl wm úkaokd;aul


f,djlg o le`ojdf.k hhs' tfiau fï fm<fmd;a wmf.a ;¾l nqoaêh jvjd,kafka
wfkalúO l=i,;d mqnqÿ lrjd.kakg o iqúi,a t<s oyrla fjñks' úÿìfuka
iuq.;a Èkl jqj wmßñ; wdorfhka iaurKh l< yels u;l" fm<fmd;a msgq
w;r oejà Tn iu`.ska w;aje,a ne`o tkq fkdwkqudk h' fï fm<fmd; iu`.u
;j ;j;a oekqï wjldY msß biõ fj; ks;s mshuksñka mßmQ¾K;ajh w;a
lr.ekqug Tn ieu ksr;=rej wem lem úh hq;= h'

ksoyia wOHdmkfha uydk¾> ;Hd.hla fia fï mqia;lh Tn foda;g msßkefï'


fm<fmd;a fjkqfjka rch jeh lr we;s iqúi,a OkialkaOhg w¾:iïmkak
w.hla ,nd Èh yelafla Tng muKs' fuu mdGH .%ka:h ukdj mßYS,kh lrñka
keK .=K msß mqrjeishka ù wkd.; f,dj taldf,dal lrkakg oefha ish¨ ¥
orejka fj; Èßh iúh ,efíjdhs yoj;ska iqn m;ñ'

fm<fmd;a iïmdok ld¾hh fjkqfjka wm%udK jQ iïm;Aodhl;ajhla iemhQ


f,aLl" ixialdrl yd we.hqï uKav, idudðl msßjrg;a wOHdmk m%ldYk
fomd¾;fïka;=fõ ld¾h uKav,fha ieug;a udf.a yomsß m%Kduh mqolrñ'

mS' tka' whs,mafmreu


wOHdmk m%ldYk flduidßia ckrd,a
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
biqremdh
n;a;ruq,a,
2020'06'26

v 
kshdukh yd wëlaIKh
mS'tka' whs,mafmreu - wOHdmk m%ldYk flduidßia ckrd,a
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
fufyhùu (
ví,sõ' ta' ks¾u,d mshiS,s - wOHdmk m%ldYk flduidßia ^ixj¾Ok&
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
iïnkaëlrKh
tA' tï' wd¾' fla' wêldß - ksfhdacH flduidßia
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
ixialdrl uKav,h
uydpd¾h yÕ==rkafl; ërdkkao ysñ - b;sydi wOHhk wxYh
BA, MA , PhD ^bkaÈhdj& fmardfo‚h úYajúoHd,h
uydpd¾h rdÊ fidaufoaj - mqrdúoHd mYapd;a Wmdê wdh;kh
BA ,MPhil, PhD ^iaùvkh& le,Ksh úYajúoHd,h
uydpd¾h m;auisß lkakka.r - b;sydi wOHhk wxYh
BA, MA Y%S chj¾Okmqr úYajúoHd,h
wdpd¾h wkqId fiakdêrdcd - b;sydi wOHhk wxYh
BA, MPhil,PhD w.aksÈ. úYajúoHd,h
ví,sõ' iuka;s Ysfrdaud,d .=Kj¾Ok - lÓldpd¾h
BA, PGDE,MA cd;sl wOHdmk wdh;kh

f,aLl uKav,h
fla' tia' rxckS - .=re WmfoaYl
BA, MA, PGDE l,dm wOHdmk ld¾hd,h,fydrK
tï. ã. ;s,l,;d - .=re fiajh
BA " PGDE" iS.ví.ví. lkakka.r u.ú, fnd/,a,
ví,sõ. tA. mshiS,s - .=re fiajh
BA, PGDE, M.Ed cd;sl mdi," w,õj
fïß fvdfkagd lkHd fidhqßh - úY%dñl ksfhdacH úÿy,am;s
BA, MA
hQ. t,a. tia. ußlald¾ - .=re WmfoaYl
BA, PGDE l,dm wOHdmk ld¾hd,h" j;af;a.u
hQ. t,a. tï. niS¾ - úY%dñl .=re WmfoaYl
BA, PGDE
NdId ixialdrl
tÉ' mS' iqis,a isßfiak - lÓldpd¾h
ydmsá.ï cd;sl wOHdmk úoHdmSGh" óß.u
Ñ;% yd rEm igyka
pkaøsld kS,ukS chisxy
mß.Kl wlaIr fhdackh iy msgq ieliSu
wkQId jkakskdhl
ví,sõ. biqß uOqIdks
vi 
ixialdrl igyk

ir, j ú.%y lrkafka kï b;sydih hkq ñksia mrmqr w;S;fha § l%shd l< wdldrh
ms<sn`o jD;a;dka;h hs' fndfyda úg tys § jeo.;a jkafka fmdÿ iudchla f,i Tjqka
l%shd l< wkaou wjOdkhg .ekSu hs' ñksia iudch úiska ld,h yryd mj;ajd f.k
meñKs fklúO wLKav;d iy tajdfha we;s jQ fjkiaùï lemS fmfkkafka túg h'
b;sydi{fhl=g jeo.;a jk ft;sydisl .uH;d wjfndaO jkafka tu.sks'

mqrdK iudcj, Ôj;a jQ ñksiqka ish meje;au jvd;a iqrlaIs;j;a iu;==,s;j;a


mj;ajd f.k hdug wkq.ukh l< Wmdhud¾." ta msgqmi ;sfnk Ñka;kh" tu.ska
,o ch.%yK iy mrdchka ish,a,la u b;sydih ;=< wka;¾.; h' md,lhskaf.a
foaYmd,k jHdmD;s muKla iuia; b;sydih ksfhdackh fkdlrhs' úh<s l,dmfha
±ä iQ¾h ;dmfhka ±fjñka l¾lY fmd<j iuÕ fmdr nok fyaka f.dúhdf.a mgka
rdcuydud;Hd§ka iy Tjqkag w¾:fhka O¾ufhka wkqYdikd l< fn!oaO NslaIQka
jykafia,d olajd jQ ish¨ msßi furg b;sydih ks¾udKh lr,Sug úúO uÜgïj,ska
odhl jQy' tfyhska mdi,a YsIHhl= b;sydih ;=< ta ish¨ fokdf.a u iyNd.s;ajfha
iajrEmh bf.kSu wjYH h' tu.ska Tyqg fyda wehg iudch fjkqfjka ;ukag l<
yels fiajh ms<sn`o mQ¾j jegySula we;s lr .ekSug wjYH u. mdod .; yels h' fuu
fm<fmd; rpkd lr ;sfnkafka tu ia:djrh uq,a fldg .ksñks'

wm j¾;udkfha § uqyqK fok .eg¨j,g iudklï ;sfnk wNsfhda. fj; w;S;fha


úiQ wfma uq;=kañ;a;ka uqyqK ÿka wdldrh úuid n,d w;S;h u.ska j¾;udkhg lsis
hï w;a±lSula ,nd .; yels h' b;sydifha mj;akd idrO¾uj,ska wdkqNdj ,nk
iudchla myiqfjka ì`o fkdjefÜ' kj wNsfhda. bÈßfha iudchla ÿ¾j, j wvmK
jkafka ft;sydisl Wreuh iy ft;sydisl ú{dkh u.ska iudc foayh ;=< we;s lrk
m%;sYla;sh ÿ¾j, jQ úg h' b;sydih hkq wdkkaockl jD;a;dka;hla f,i ±fha ¥
mq;=ka fj; ixfõ§;djla we;s lsÍfï wNs,dIfhka fuu fm<fmdf;a wka;¾.;h iy
ksudj ilia lrkakg f,aLl uKav,h iy ixialdrljreka úiska jEhï lr ;sfí' tu
W;aidyh id¾:l ù we;ehs hkak wmf.a n,dfmdfrd;a;=j hs'

b;d jeo.;a

2015 isg l%shd;aul ùu i|yd ilia lrk ,o b;sydih úIh ks¾foaYhg wkqj
fuu fm<fmdf;a mdvï ud,dj ilia lr we;' YsIHYsIHdjkag ;ukaf.a b;sydih
ms<sn`o jeä ±kqula iy we,aula we;s lsÍug yels jk mßÈ rpkd fldg we;s fuu
mdvï ud,dfõ we, wl=ßka olajd ;sfnk foa wÞ< úIh lreKq ;yjqre lsÍug fhdÞ
.;a tAjd jk w;r ta fldgia lgmdvï lsÍu wjYH fkdfõ'

vii 
viii 
mgqk

1. b;sydih yeoEÍfï uQ,dY%h



1'1 uQ,dY%h j¾.SlrKh 1
1'2 b;sydih bf.­k‍Sfï jeo.;alu 7
1.3 mqrdúoHd;aul uQ,dY%h wdrlaId lr .ekSu 7

2. Y%S ,xldj ckdjdi ùu



2'1 m%d.a ft;sydisl hq.fha ckdjdi 10
2'2 mQ¾j ft;sydisl hq.fha ckdjdi 19
2'3 uq,a ft;sydisl hq.fha ckdjdi 22

3. Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h úldYkh ùu



3'1 mQ¾j rdcH iuh 31
3.2 rdcH;aj ixl,amh 38
3.3 furg md,kh l< fY%aIaG rcjre 40

4. Y%S ,xldfõ mer‚ iudch



4'1 md,kfha iajrEmh 44
4.2 wd¾Ólh 47
4'3 ixialD;sh 54

5. Y%S ,xldfõ mer‚ úoHdj yd ;dlaIKh



5.1 úoHd;aul woyiaj, uq,a wjia:d 63
5'2 úoHd;aul Ndú;fha mßK;sh 65

ix 
6. fM;sydisl ±kqu iy tys m%dfhda.sl wdfoaYkh

6'1 ft;sydisl hq.fha iudc ixúOdkh 78
6'2 kS;sh iy iïm%Þh 80
6'3 uqo,a iy úksuh 83
6'4 ldka;d ksfhdaackh 85
6'5 foaYSh wdydr 86
6'6 mßirh wdrlaId lr .ekSu 89

7. úh<s l,dmfha mer‚ k.r msßySu yd kj rdcOdks ìys ùu

7'1 kd.ßl cSú;fha miqìu 91


7'2 m<uq jk kd.ÍlrKh 93
7'3 fmdf<dkakrej ì`o jeàu 95
7'4 fojk kd.ÍlrKh 96

8. uykqjr rdcOdksh

8'1 wdrïNh yd jHdma;sh 106


8'2 uykqjr rdcOdksfha mßmd,k ixúOdkh 111
8'3 wd¾Ól l%uh 114
8'4 iudc ixúOdkh 115

9. mqkreoh

9'1 mqkreoh we;s ùug n,mE fya;= 117


9'2 mqkreoh ,xldj flfrys n,mEu 123

10. Y%S ,xldj yd ngysr f,dalh



10'1 mD;=.SiSka wdishdjg meñŒu 126
10'2 mD;=.SiSka meñ‚ wjêfha Y%S ,xldfõ foaYmd,k ;;a;ajh 128
10'3 Y%S ,xldj yd ,kafoaiSska 133

x 
1 b;sydih yeoEÍfï uQ,dY%h
1' idys
idys;H uQ,dY%h
ye`Èkaùu
› ,xldfõ b;sydih yeoEÍug fhdÞ .; yels
b;sydih yeoEÍug uQ,dY%h wjYH fõ' w;S;h idys;H uQ,dY%h" foaYSh idys;H uQ,dY%h yd úfoaYSh
ms<sn| f;dr;=re ,nd .; yels uQ,dY%h úúO idys;H uQ,dY%h jYfhka j¾. follg fjka l<
h' fuu tAllfha § uQ,dY%h y÷kd .ekSu" yels h' wÈka jir fooyilg muK fmr isg
uQ,dY%h f;dr;=re u; b;sydih f.dvkef.k ,dxlslhka úiska .oH yd moH jYfhka jßka
wdldrh iy b;sydih yeoEÍfuka ,eìh yels jr ,shk ,o lD;s foaYSsh idys;H uQ,dY%h f,i
m%fhdack ms<sn| Tng bf.kSug ,efnkq we;' ie,fla' fufia ,dxlslhka úiska u › ,xldj
ms<sn| ,shk ,o .%ka:j,g wu;r j furg
1'1 uQ,dY%h j¾.SlrKh
ms<sn| Wkkaÿjla oelajQ úfoaYslhka úiska o hï
b;sydih hkq w;S; ñksia l%shdldrlï ms<sn| hï lD;s rpkd lrk ,È' ke;fyd;a úfoaYslhka
yÞrk úIhls' wjqreÿ ish oyia .Kka wE; ,shQ lD;sj, ,xldj ms<sn| j o f;dr;=re we;=<;a
ld,fha b;sydih yeoEÍfï § tA tA wjêj, lr ;sfí' fufia úfoaYslhka úiska furg ms<sn|
ñksiqka ,shd ;eබූ foa yd Tjqkaf.a úúO ks¾udK f;dr;=re i|yka lrñka ,shk ,o lD;s úfoaYSh
wmg olakg ,efí' tu f,aLk fyda ks¾udK idys;H uQ,dY%h f,i ye|skafõ'
u.ska w;S; ñksia lghq;= ms<sn| f;dr;=re ,nd
.; yels ksid tAjd uQ,dY%h f,i ye|skafõ' tla foaYSh idys;H uQ,dY%h
tla wjêj,g wÞ< j ,efnk fun÷ uQ,dY%h
› ,xldfõ foaYSh idys;H uQ,dY%h w;r jvd;a
u.ska tA tA ld, jljdkq yd iudc mßirh ms<sn|
mer‚;u lD;sh §mjxih f,i ie,fla' §mjxih
lsis hï wjfndaOhla ,nd .; yels h' fufia
l%sia;= j¾I y;r jk ishjfia § muK rpkd
uQ,dY%hj,ska ,nd .kakd f;dr;=re ;¾ldkql+,j
කරන ලද lD;shls' uyfika rdcH iuh wjidkh
yeoEÍfuka tla tla ld,mßÉfþoj, ck Ôú;h
f;la furg ft;sydisl f;dr;=re yd Ydik
ms<sn| b;sydih f.dvkefÕa'
b;sydih iïnkaO mqj;a §mjxihg we;=<;a fõ'
b;sydih wOHhkh lsÍfï § f;dr;=re ,nd.; tfy;a we;eï ft;sydisl mqj;a §mjxifha olajd
yels uQ,dY%h úYd, m%udKhla we;s neúka tAjd we;af;a b;d fláfhks' mqkrela;s fodaI o fuu
j¾. follg fjka flf¾' lD;sh ;=< olakg ,efí' fï ksid §mjxih ;sìh
§ u wvqmdvq jvd wvq lD;shla jYfhka uydjxih
1' idys;H uQ,dY%h rpkd fldg ;sfí'
2' mqrdúoHd;aul uQ,dY%h

w;S; m%cdj úiska úúO ld, jljdkqj, ,shk


,o .%ka: fyda f,aLk idys;H uQ,dY%h f,i
ie,fla' mqrdúoHd leŒï yd m¾fhaIK u.ska
fidhd .efkk mqrdjia;=" iaudrl" ldis" Ys,d,sms
yd úúO kgnqka wdosh mqrdúoHd;aul uQ,dY%h
f,i ye|skafõ' ó<Õg wms › ,xldfõ b;sydih
yeoEÍug fhdÞ .; yels uQ,dY%h weiqßka by;
lS j¾. fol ms<sn| ;j ÿrg;a lreKq úuid
n,uq' PdhdrEmh 1'1 mqrdK ld,hg wh;a idys;Hh wd.ñl
f;dr;=re yd jxil:d ,sheù ;sfnkafka mqiafld< fmd;aj,
h' §¾> ld,hlg wh;a mqiafld< fmd;a iïm%odhhla Y%S
,xldj i;= j ;sfí'
1
නො�ොමිලේ� බෙ�ද‍ාා� හැැරීම i`oyd h'
uydjxih hkq fldgia lsysmhlska hq;= lD;shls' idys;H lD;s f,i ie,lsh yels ;j;a .%ka:
tys uq,a fldgi wkqrdOmqr Èlai| fifkúhd /ila rpkd ù we;' O¾u .%ka: f,i ie,lsh
msßfjfka úiq uydkdu kï Nslaෂූka jykafia yels fndaêjxih" :Qmjxih" Od;=jxih" mQcdj,sh"
flfkla úiska rpkd lrk ,È. §mjxifha fuka ioaO¾ud,xldrh" jeks lD;s rcrg YsIagdpdr
nqÿka jykafiaf.a
,xld.ukfha isg uQ,dY%h j¾.h WÞyrK
uyfika rdcH iuh
ikafoaY ldjH uhqr ikafoaYh" ;sir ikafoaYh" ie,<sysKs ikafoaYh
wjidkh f;la furg
ft;sydisl f;dr;=re
m%Yia;s ldjHh merl=ïnd isß;
uydjxifha uq,a
fldgig we;=<;a fõ'
ygka ldjH iS;djl ygk" fldkaia;ka;skQ ygk" bx.%Sis ygk
tu fldgi l%sia;=
j¾I mia jk fyda yh
j.=j wxl 1'1 tlsfklg fjkia wka;¾.;hlska hq;a merKs idys;H uQ,dY%h lsysmhla'
jk ishjfia muK
rpkd fldg we;'
uydjxifha uq,a fldgi yd §mjxifha we;eï iufha b;sydih yeoEÍug jeo.;a fõ' furg
f;dr;=re w;r iudk;djla olakg ,efí' fuu Ydik b;sydih ms<sn| ,shù we;s ksldh ix.%yh"
uQ,dY%h fol u rpkd lsÍfï § Bg m%:u ,sheù foaYmd,k f;dr;=re we;=<;a rdcdj,sh jeks
;snQ iSy,ÜGl:d uydjxih" W;a;r úydrÜG lD;s .ïfmd< rdcH iufha isg fldaÜfÜ rdcH
l:d" úkhÜG l:d wdos uq,a .%ka:j, wdNdih ld,h olajd b;sydih yeoEÍfï jeo.;a uQ,dY%h
,eî ;sîu Bg fya;= jkakg we;' fõ' fldaÜfÜ rdcH ld,fha isg uykqjr rdcH
iuh olajd b;sydih yeoEÍfï § ikafoaY ldjH"
uydkdu ysñhka uydjxifha uq,a fldgi m%Yia;s ldjH yd ygka ldjH wdÈh o jeo.;a h'
,sùfuka miq fjk;a l;=jreka úiska jßka j.= wxl 1'1 ys fun÷ uQ,dY%hj,g wh;a WÞyrK
jr tA tA ld,jljdkq ms<sn| f;dr;=re we;=<;a lsysmhla oelafõ'
fldg wLKav lD;shla jYfhka uydjxih
;j;a fldgia lsysmhla jYfhka §¾> lrk ,È' foaYSh idys;H lD;s úúO ld, jljdkqj, rpkd
fï ksid › ,xldfõ b;sydih uydjxih ;=< වූ tAjd jk w;r tA tA lD;s rpkd lsÍug n,mE
wLKav j ,sheù ;sfí' rgl b;sydih wLKav j fya;= o úúO fõ' wkqrdOmqr hq.fha isg fldaÜfÜ
tl u lD;shl ,sheù we;s rgj,a ixLHdj iSñ; rdcH iuh wdrïN jk f;la ld,fha ,sheù
neúka furg b;sydih tl u lD;shl i`oyka j we;s fndfyduhla lD;s wd.ñl wruqKqj,ska
;sîu ,dxlslhkag wdvïnr úh yels lreKls' rpkd jQ tAjd fõ' we;eï idys;H lD;s rpkd
uydjxifha i|yka we;eï ft;sydisl isÿùï වූfha tAjdfha i|yka ft;sydisl isÿùïj,ska
Ys,d,sms yd fjk;a uQ,dY%h u.ska ;yjqre jk Y;j¾I lsysmhlg miq j h' fï ksid b;sydih
neúka th jvd úYajikSh uQ,dY%hla f,i f.dvke.Sug idys;H uQ,dY%h fhdÞ .ekSfï §
ie,fla' my; i|yka lreKq flfrys ie,ls,a, fhduq
lළ hq;= fõ'
uydjxifha uq,a fldgi ,sheù Y;j¾I y;rlg 1' uQ,dY%h rpkd jQ ld,h'
muK miq md,s NdIdfjka rÑ; tu lD;sfha we;eï 2' uQ,dY%fha l;=jrhd'
;eka ;j;a úia;r fldg w¾: újrKh i|yd
3' l;=jrhdf.a wruqKq'
àldjla iïmdokh flßKs' uydjxi àldj f,i
4' uQ,dY%hg lreKq imhd .;a wdldrh'
y÷kajkq tu lD;sh jxi;a:mamldiskS hkqfjka
kï lr we;' fjk;a uQ,dY%hj,ska fkd,efnk fï wkqj idys;H uQ,dY%h mßYS,kfha § úpdr
f;dr;=re /ila tu .%ka:hg we;=<;a j ;sfí' nqoaêfhka lghq;= l< hq;= nj Tng jegfykjd
we;.
furg b;sydifha wkqrdOmqr hq.fha isg uykqjr
rdcH iuh olajd ld,mßÉfþoh ;=< foaYSh
2
úfoaYSh idys;H uQ,dY%h
wkqrdOmqr hq.fha uq,aNd.fha isg u › ,xldj
úfoaY rgj,a iu. fjf<| in`o;d meje;ajQ
neúka bkaÈhdkq id.rfha fjf<`o lghq;=j,
ksr; jQ fndfyda úfoaYslfhda furg ms<sn|
oek isáhy' fï ksid l%sia;= mQ¾j wjêfha mjd
úfoaYslhka ,shQ we;eï lD;sj, › ,xldj ms<sn|
hï hï f;dr;=re we;=<;a lr ;sfí' wE; w;S;fha
isg u ,xldj yd bkaÈhdj w;r fyd| in|;djla
mej;=Ks' fï ksid bkaÈhdfõ we;eï uQ,dY%යj,
o ,xldj ms<sn| f;dr;=re i|yka fõ' ol=Kq
bkaÈhdfõ § rÑ; is,mamdÈldrï" uKsfïlff,hs"
mȾrem;a;= jeks fou< .%ka:j, o ,xldj .ek
f;dr;=re olakg ,efí' l%sia;= j¾I 16 jk
ishjfia § mD;=.SiSska furgg meñKSfuka miq j
› ,xldj ms<sn| fjk u f;dr;=re we;=<;a .%ka:
mjd rpkd lsßug we;eï úfoaYslfhda fm,UqKy'
› ,xldj .ek i|yka úfoaYSh uQ,dY%h foi
rEmh 1'2 .%Sl frdaudkqfjl= jQ laf,daähia fgd,ñ l%sia;=
n,k úg ,xldjg fkdmeñKs fjk;a whf.ka j¾Ifhka 90-168 w;r ld,fha wef,laiekaä%hdfõ cSj;a
wid oek .;a f;dr;=re mokï lrf.k furg jQ N+f.da, Ydia;%{fhls' Tyq úiska Y%S ,xldfõ is;shula
.ek ,shq f,aLlhka fuka u ,xldjg meñK we| ;sfí'
f;dr;=re wOHhkh lr ,shQ f,aLlhka o isák
nj fmfka' Ñ;% uQ¾;s yd mqrdjia;= jYfhka j¾. lsysmhlg
fnÞ oelaúh yels h'
Ök uQ,dY%h mdyshka ysñhkaf.a foaYdgk jd¾;dj ^fn!oaO rdcOdks ms<sn| úia;rh&
wrdì uQ,dY%h bnka n;=;df.a foaYdgk jd¾;dj
mD;=.Sis uQ,dY%h ßfnhsfrdaf.a ,xldj ms<sn| .%ka:h ^ßfnhsfrdaf.a ,xld b;sydih&
´,kao uQ,dY%h *s,smamia ne,aähiaf.a lD;sh ^ne,aähiaf.a ,xld mqrdjD;a;h&
bx.%Sis uQ,dY%h frdnÜ fkdlaiaf.a lD;sh ^tÞ fy<osj&
j.=j wxl 1'2 Y%S ,xldjg meñK fuys we;s ;;= ±ln,d ta ms<sn`o j ;nk ,o jd¾;d iy tajdfha l¾;Djre'
wNsf,aLk
idys;H uQ,dY%hj, m%fhdack
wNsf,aLk hkq .,a ^Ys,d&" ueámqjre" ì;a;s" ;U
1 fM;sydisl ld, wkqms<sfj< ilia lr .ekSug ;yvq" rka ;yvq" oej yd úúO Ndck wdÈfhys ,shd
we;s merKs f,aLk fmdÿfõ ye|skaùug fhfok
2 tla tla wjêj, foaYmd,k" wd¾Ól iudc
mohls' .,a u; ,shd we;s f,aLk ye¢kaùug
ixialD;sl lghq;= ms<sn| f;dr;=re ,nd .ekSug
Ys,df,aLk fyda fi,a,sms hk kduh fhfoa'
3 tla uQ,dY%hla u.ska ,efnk f;dr;=re ;j;a fi,a,sms
uQ,dY%hla u.ska ikd: lr .ekSug Ys,df,aLk fyj;a fi,a,sms ,shd we;s .,aj,
4 rgl úfoaYSh in|;d wOHhkh lsÍug ^úfoaYSh iajrEmh wkqj tAjd f,ka,sms" .sß,sms" geï,sms"
idys;H uQ,dY%h fuys § úfYaIfhka jeo.;a fõ& mqjre,sms yd wdik ,sms wdÈ jYfhka j¾. l<
yels h' furg merKs;u Ys,d f,aLk n%dyaóh ,sms
2' mqrdúoHd;aul uQ,dY%h f,i ye¢kafjk w;r m%Odk jYfhka NslaIqkag
mqrdúoHd;aul uQ,dY%h" wNsf,aLk" ldis" kgnqka" f,ka ms§u jeks foa jd¾;d lr ;eîug tu ,sms
,shd ;sfí'
3
uQ,dY%h j¾.h WÞyrK

weßiafgdag,af.a äuqkafvd lD;sh" fu.ia;sksiaf.a bkaäld lD;sh" Tfkisl%sgiaf.a


.%Sl uQ,dY%h
jd¾;d

ma,skSf.a kepqr,sia ysiafgdaßhd lD;sh" fgd,ñf.a N=f.da, Ydia;% m%fõYh lD;sh"


frdau uQ,dY%h
fgd,ñf.a ,xld is;shu
Ök uQ,dY%h yshqx ishEx NslaIqjf.a foaYdgk jd¾;d lD;sh
mD;=.Sis uQ,dY%h *¾kd´ ã lafjfrdaia msh;=udf.a ,xldj ms<sn| .%ka:h

j.=j wxl 1'3 ;uka úiska kqÿgq tfy;a fjk;a wh úiska mjik ,o f;dr;=re u; msysgd Y%S ,xldj ms<sn`o jd¾;d ;enQ
l¾;Djreka iy Tjqkaf.a lD;s
merKs iudc b;sydih yd ckdjdi jHdma;sh f,i ye|skafõ' mqrdK fyda OrK hk kï o
f;areï .ekSug fuu ,sms jeo.;a fõ' l%sia;= mQ¾j tu ldisj,g fhfoa' we;d iy iajia;sl ldis"
fojk ishjfia isg uykqjr rdcH iuh olajd ,laIañ ldis yd wl kï rka ldis j¾.hla o
Ys,df,aLk ,sùu wLKav j mej;=Ks' l%sia;= j¾I furg Ndú; lr we;' fmdf<dkakre rdcH
fojk ishjfika miq j úydrdrduj,g .ïìï ms§u iufha ;U uiai ldis Ndú; flßKs' furgg
úydrdrdu md,kh" rcfha kS;s uyckhdg oekqï wjYH ldis rg ;=< u ksIamdokh lr we;s w;r
§u" nÿ whlsÍu" fj‍ෙ<|du" jerÈlrejkag iudj ldis ksmojQ wÉpq mjd leKSïj,ska yuq ù ;sfí'
§u mqoa.,hkaf.a fiajh we.hSu jeks fkdfhla foaYSh ldisj,g wu;r j frdau ldis" Ök ldiS'
lreKq jd¾;d lr ;eîug Ys,df,aLk msysgqjkq bkaÈhdkq ldis wdÈh;a › ,xldfjka yuq fõ'
,eî h' fï ksid idys;H uQ,dY%hj, i|yka rfÜ wd¾Ól ;;a;ajh" fjf<\u" f,day Ndú;h
fkdjk fndfyda lreKq Ys,d,smsj,ska wkdjrKh wdÈh yeoEÍfï § ldis b;d jeo.;a uQ,dY%hls'
lr .; yels h' merKs ldis ms<sn| j yÞrk úIh kdKl úoHdj
f,i yeÈkafõ'
ldis mqrdK kgnqka
wkqrdOmqr hq.fha isg ,xldfõ ldis Ndú;h
› ,xldfõ fndfyda m%foaYj, merKs f.dvke.s,s"
mej;=Ks' furáka yuqjk merKs;u ldis zlydmKZ
Þ.eí" .,a lKq" jeõ" fmdl=Kq" wdÈ kgnqka
olakg ,efí' w;S;fha furg ck;dj Ôj;a jQ
we;eï ia:dk ;ju;a jk.;
j mj;sk neúka jkdka;r
wdY%s; j jqj o funÿ kgnqka
mj;S' fM;sydisl ia:dk fyda
mqrdúoHd;aul iaudrl f,i
y÷kajkq ,nk fulS kgnqka
furg b;sydih yeoEÍfï
fyd| uQ,dY%hls' merKs
ck;djf.a ks¾udKd;aul
yelshdj";dËKh" f.dvke.s,s
ks¾udKh" fyj;a jdia;=
úoHdj"

PdhdrEmh wxl 1'3 lS¾;s Y%S


ksYaYxlu,a, rc;=ud úiska lrjk
,o .,afmd; fi,a,smsh' fuh msysgd
;sfnkafka fmdf<dkakrefõ h'

4
PdhdrEmh wxl 1'4 m<uq jk úchndyq rc;=ud úiska ,shjk ,o mkdlvqj ;U ikaki' fuh ;udg mlaImd;s;ajh ±lajQ
is;akdreìu nqo,akd kï ks,Odßhdg l<.=K i,lkq msKsi Tyqg msßkuk ,oaols' fuys m<uq jk fma<sfha isg f;jk
fma<sh olajd zziajia;s isßisßj;a wmsßh;a f,da bl=;a .=Kuq,ska W;=r;a uq`M oUÈõys wkale;al=, mdñ,s l< Tldjia roa
mrmqfrka nÜ le;a WiíkÜ w.fufyiqka jQ ,laÈõ fmdf<d fhdfyk mrmqfrka ysñ isßi.fnda úchndyq rcmd jykafiaZZ
hkqfjka ,shd ;sfí¡ l%sia;= j¾Ifhka fÞf<dia jk ishjfia b;sydih ye±Íug fuu f,aLkh jeo.;a uQ,dY%hls'

wNsf,aLk ,shd we;s udOH WÞyrK


Ys,d ^.,a& ksYaYxlu,a, rcqf.a .,afmd; ,smsh
ì;a;s iS.sß .S
;U ;yvq m<uq jk úchndyq rcqf.a mkdlvqj ;U ikaki
rka ;yvq j,a,smqrï rkam;
oej weïnelafla foajd,fha oej lKqj, ,shQ f,aLk

ueá mqjre W¿ yd .fvd`M u; ,shQ wl=re


Ndck ueá j<x" md;% wdÈfha ,shQ wl=re
j.=j wxl 1'4 wNsf,aLk ,shd we;s tlsfklg fjkia udOH lsysmhla'

f,ka ,sms .,af,kaj, lgdru wi, ,shQ ,sms iS.sß Ñ;% WÞyrKhla
jYfhka .; fyd;a
.sß,sms .,a ;,dj, fyda .,al=¿u; ,shQ ,sms
merKs ldka;djkaf.a
geï,sms ilia lr .;a .,al=¨Kq u; ,shQ ,sms we÷ï me<÷ï" wdNrK"
mqjre,sms ilia lr .;a .,amqjre u; ,shQ ,sms fldKav fudaia;r"
wdik,sms u,a wdik fuka ;enQ .,amqjre u; ,shq ,sms rEm,djKH lghq;=
j.=j wxl 1'5 ,shd ;sfnk ia:dkfha iajrEmh mokï lr f.k wNsf,aLk ye`oskaùu i`oyd
jeks wxY ls ysmhla
fhfok jHjydr .ek tu.ska f;dr;=re
,nd .; yels h'
Ys,amSh olaI;dj" mßir ixrlaIK yelshdj" c,
merKs ck;dj úiska ks¾udKh lrk ,o fyda
md,kh jeks úúO wxY ms<sn| ksrjq,a oekqula
mßyrKh lrk ,o fyda oekg b;sßj we;s
,nd .ekSug fuu kgnqka wmg WmldÍ fõ'
foa mqrdjia;= f,i ye|skaúh yels h' furg
Ñ;% uQ¾;s yd mqrdjia;= fl!;=ld.drj," wd.ñl ia:dkj," úúO
wdh;k fyda mqoa.,hka Ndrfha mqrdjia;= mj;S'
merKs Ñ;%" uQ¾;s yd leghï wdÈh wfma ixialD;sl leKSï u.ska o nyq,j mqrdjia;= yuq fõ' merKs
b;sydih fmkakqï flfrk Ôjudk idlaIs fõ' ck;djf.a úúO yelshd" l=i,;d" merKs
w;S; ck;djf.a we÷ï me<÷ï" l,d l=i,;dj" ixialD;sh" ;dËKh" úfoaY in|;d yd Tjqkaf.a
wdNrK mßyrKh" j¾K Ndú;h" wd.ñl Ôjk l%uh wdÈ wxY /ila ms<sn| wjfndaOh ,nd
úYajdi" wdÈ fndfyda wxY ms<sn| f;dr;=re .ekSug mqrd jia;= WmldÍ fõ'
,nd .ekSug Ñ;%" uQ¾;s yd leghï WmldÍ fõ'
5
lreKqj,ska Tng fmkS hkq we;' uQ,dY%h weiqßka
f;dr;=re ,nd f.k b;sydih f.dvke.Sfï §
w;S;h ksjerÈ j oelSug kï tu uQ,dY%h úpdr
nqoaêfhka hq;= j mßYS,kh l< hq;= fõ' idys;H
uQ,dY%h fndfyda úg ft;sydisl isÿùïj,g
jvd miqld,Sk jd¾;d h' tfia u tu .%ka:j,
l¾;Djrekaf.a reÑ wreÑlï uQ,dY%hj,g
we;=¿ úh yels h' mqrdúoHd uQ,dY%h fndfyda
úg ft;sydisl isÿùïj,g iuld,Sk tAjd f,i
ie,fla' fï wkqj idys;H uQ,dY%hj, i|yka
f;dr;=re mqrdúoHd;aul jYfhka ikd: fõ
kï tAjd jvd úYajdiÞhSs f;dr;=re f,i ie,lsh
yels h' lsis hï ft;sydisl isÿùula ms<sn|
b;sydih f.dvke.Sfï § Bg wÞ< j imhd.;
yels ish¨ uQ,dY%h mßYS,kh l< hq;= h' tys
§ ,efnk úúO f;dr;=re úpdr;aul j yÞrd
PdhdrEmh wxl 1'5 Y%S ,xldfõ Ndú; jQ fuu ldish jvd úYajdiÞhs f;dr;=re f;dard fírd f.k
rkska ksujk ,oaols' th ye`oskafjkafka uOHld,Sk rka wÞ< isÿùfï b;sydih f.dvke.sh hq;= h' fï
lyjKqj kñks' fujeks ldis mqrdK ld,fha wd¾Ólh wkqj idys;H uQ,dY%hj, wvq mdvq mqrjd .ekSug
muKla fkdj ;dlaIKh yeoEÍug o bjy,a jk uQ,dY%hls'
fuka u w¨;a f;dr;=re ,nd .ekSug o" idys;H
Y%s ,xldfõ b;sydih f.dvke.Sug fhdod .; lD;sj, i`oyka lreKq ikd: lr .ekSug o
yels úúO uQ,dY%h rdYshla ;sfnk nj by; i`oyka mqrdúoHd;aul uQ,dY%h m%fhdackj;a fõ'

PdhdrEmh wxl 1'6 wkqrdOmqrfha biqreuqKs úydrfha msysá wYaj ysi iy ñksid ±lafjk uq¾;sh' l%sia;= j¾Ifhka y;ajk
ishjfia § ks¾udKh lrkakg we;ehs ie,flk fuu uQ¾;sl¾ufhka w.aks ^wYaj ysi& yd m¾ckH ^ñksia rEmh& hk
foújreka ksrEපිතයැ යි úYajdi flf¾'

6
1'2 b;sydih bf.kSfï jeo.;alu › ,xldfõ fkdfhla m%foaYj, .,aj, fldgd
we;s úúO merKs i,l=Kq olakg ,efí' tfia
b;sydih hkq uQ,dY%h wOHhkh iu. ne§ we;s
olakg ,efnk br y| rEm" jgdfmd;" ÿkak"
úIhhla fuka u l=;=y,fhka hq;=j yeoEßh
yels úIhhls' fï ksid b;sydih yÞrkakd B;,h" ylaf.äh" f.dkal=rh" we;a wäh yd
iajNdjfhka u fmd;am;a lshùug fm<fUhs' úúO i;a;aj rEm wdÈh merKs m%foaYSh udhsï
fmd;am;a lshùfï § ft;sydisl isÿùï ms<sn| fmkajk rEm igyka fõ' ke;fyd;a j¾;udk
úúO lreKq" woyia" yd u;jdo yuqjk neúka ud¾. i,l=Kq fuka tAjd o merKs ikaksfõok
lshjkakd ;=< úpdr nqoaêh ÈhqKq fõ' fï ksid l%uhls' fujeks i,l=Kq yd i|lvmyK" uqr.,a"
Tyq ieu fohla ms<sn| j u ;¾ldkql+, j .,alKq fyda mqrdjia;= we;s fjk;a ia:dkj,
is;Sug fm<fUk w;r tu.ska .eg¨ ksis mßÈ jákd foa ;ekam;a j we;ehs jrojd is;k
f;areï .ekSug o yelshdj ,nhs' .eg¨ ksis mßÈ we;eïyq fkdoekqj;alu ksid fun÷ ;eka ydrd
f;areï .;a úg tAjdg ks¾udKd;aul ms<s;=re úkdY lr;ss' ft;sydisl ia:dkj, fyda mqrd jia;=
fiùug fm<öula we;s lrhs' fï ksid b;sydih u; wl=re ,sùu" rEm we|Su wdÈh;a mqrd jia;=
bf.kSfuka flfkl=f.a fm!reI;ajh j¾Okh úkdYhg fya;= jk w;r rfÜ kS;sh wkqj o
fõ' óg wu;r j b;sydih bf.k .ekSfuka th o`vqjï ,efnk jrols' tneúka mqrdúoHd
my; i|yka m%fhdack w;a fõ' uQ,dY%hj,ska isÿjk fufyh jgyd.;a YsIH
YsIHdjka jYfhka tAjd wdrËd lsÍug Tn
1' ;ud Ôj;a jk iudch yd f,dalh ms<sn|
h:djfndaOh wêIaGdk lr .; hq;= h'

2' w;S; w;aoelSï u.ska j¾;udkh f;areï f.k


wkd.;h f.dvke.Su
3' rfÜ cd;sl wkkH;dj y÷kd .ekSu
jeo.;a lreKq
4' ukqIH;ajhg wdorh lsÍfuka cd;sl iu.sh
f.dvke.Su 1' b;sydih yeoeÍug bjy,a jk oE
5' wkH ixialD;Skag .re lsÍug mqreÿ ùu ye`oskafjkafka uQ,dY%h hkqfjks'

6' úúO u; bjiSug yqre ùu 2' uQ,dY%h idys;H iy mqrdúoHd;aul


hkqfjka fldgia follg fnosh yels h'
1'3 mqrdúoHd;aul uQ,dY%h wdrlaId lr
.ekSu 3' merKs ld,fha rpkd lrk ,o fmd;am;a
› ,xldjg ysñ §¾> b;sydih;a" w;S; ck.yk wdÈh idys;H uQ,dY%h .Khg wh;a jk w;r
jHdma;sh;a" Y;j¾I .Kkdjla ;=< furg Ôj;a kgnqka ù ;sfnk f.dvke.s,s" fkdfhl=;a
jQ ck ixLHdj;a foi n,k úg mqrdúoHd;aul mqrdjia;= wdÈ oE mqrdúoHd;aul uQ,dY%h h'
uQ,dY%h jYfhka wo wmg b;sß j we;af;a .,a"
f,day" fyda ms<siaiQ ueá jeks l,a mj;skd 4' b;sydih bf.k .ekSfuka merKs ld,fha
wuqøjHj,ska l< ks¾udK muKls' ke;fyd;a cSj;a jQ wfma uq;=kañ;a;ka úúO w;a±lSïj,g
jeõ wuqKq jeks uyd mßudK ks¾udK fõ' rg ;=< uqyqK ÿka wdldrh jgyd .ekSug yels fõ'
isÿjk YS>% kd.Íl ckdjdi jHdma;sh" uxudj;a tu.ska ta yd iudk j¾;udk .eg¨j,g
;ekùu" f.dvke.s,s bÈlsÍu" lDIsld¾ñl lghq;= uqyqK §ug wjYH lrk ±kqu ,nd .ekSug
wdÈh ksid we;eï úg fuu jákd uQ,dY%h úkdY wjldYhla ie,fia'
jk wjia:d ;sfí' ft;sydisl ia:dk" iaudrl 5' rgl b;sydih tu rfÜ cSj;a jk
yd mqrdjia;= wo wmg olakg ,efnkqfha wfma mqrjeishkaf.a wkkH;dj ms<sìUq lrhs'
w;S; mrïmrdj tAjd wdrËd l< ksid h' tneúka
j¾;udk mrïmrdj jYfhka tAjd wdrËd lsÍu
rfÜ ish¨ mqrjeishka i;= j.lSuls'
7
l%shdldrlu

1' fuu mdvfï § Tn úiska bf.k .kq ,enQ úúO uQ,dY%h my; igyfka ±lafjk wdldrhg
fm< .iajkak'
uQ,dY%h uQ,dY%h j¾.h b;sydih f.dvke.Sug
idys;H$ mqrd úoHd;aul ,efnk m%fhdack
(i) §mjxih
(ii) uydjxih
(iii) tÞ fy< Èj
(iv) merl=ïnd isß;
(v) iS.sßh
(vi) iS;djl ygk
(vii) mkdlvqj ;U ikaki
(viii) fgd,ñf.a ,xld is;shu
(ix) j,a,smqrï rka ikaki
(x) ù'´'iS'ldis

2' —b;sydih bf.kSfuka uf.a Ôú;hg .; yels wdo¾Y˜ hk uefhka mqj;a m;lg ,smshla
ilia lrkak'

Èlai`o fikúhd msßfjk ¡- wkqrdOmqr uydúydrhg lr .;af;a h' ish jfhdajDoaO ld,fha mD;=.d,fha ,sianka
wkqnoaO j msßfjka lsysmhla ;sìKs' iqkayd; msßfjk" kqjr jdih lrñka Y%S ,xldfõ § ;uka ,o w;aoelSï
ure.k msßfjk" M,.a. msßfjk hkq ta w;ßka lsysmhls' mokï lrf.k fmd;a lsysmhla rpkd lf<a h' tu fmd;a
Èlai`o fikúhd msßfjk hkq ta msßfjka u~q,a,g wh;aj l%sia;= j¾Ifhka oyy;a jk ishjfia Y%S ,xldfõ b;sydih
;snQ ;j;a msßfjklss' uydjxih rpkd l< uydkdu ysñhka ye±Íug fnfyúka m%fhdackj;a h'
ta msßfjfka jev jdih l< ysñkuls'
*s,smamqia ne,aoshia ^l%s'j' 1632-1672& -¡ *s,smamqia ne,aoshia
*dyshka ysñ ¡- *dyshka (FA-HSIEN) hkq Ök cd;sl (Philippus Baldaeus) ,kafoais cd;sl foaj.e;sjrfhls' Tyq
NslaIQkajykafia kuls' Wkajykafia fn!oaO O¾uh we;=<;a ,kafoais yuqod iu. Y%S ,xldjg meñKSfha h' ,kafoaiSkaf.a
fmd;am;a fidhd Ökfha isg mhska u bkaÈhdjg meñKsfha fmrÈ. bkaoshd fjf<`o iud.ug fiajh lsÍu Tyqf.a
h' *dyshka NslaIQkajykafia ^l%s'j' 399-414& l%sia;= j¾Ifhka rdcldßh úh' ;u rdcldßhg wu;r j Tyq tjl Y%S
mia jk ishjfia § Y%S ,xldjg jevu fldg fojirla ,xldfõ mej;s iudc cSú;h" NdIdj iy ixialD;sh
wkqrdOmqr wNh.sß úydrfha jev jdih l<y' Wkajykafia ms<sn`o jd¾;d ;eî h' tu jd¾;d ,kafoais iy c¾udkq
Ökfha Ika-is m<df;a jqheka.a kï .fï Wm; ,eî h' NdIdfjka m%ldYhg m;a lr ;sfí' ne,aoshiaf.a jd¾;d
Wkajykafia úiska rÑ; .uka úia;rj, tl, Y%S ,xldfõ l%sia;= j¾Ifhka oyy;a jk ishjfia Y%S ,xldfõ b;sydih
mej;s we;eï foa ms<sn`o j o i`oyka h' ye±Íug fnfyúka jeo.;a jk uQ,dY%hls'

yshqx ishex (Hsuan-Tsang) ¡- yshqx ishex ^l%s' j' 602-664& frdn¾Ü fkdlaia (Robert Knox) -¡ frdn¾Ü fkdlaia
Ök cd;sl NslaIQkajykafia kuls' Wkajykafia jkaokd ^l%s'j' 1641-1720& hkq bx.%sis cd;sl keõ lms;dkajrfhls'
lghq;= i`oyd bkaÈhdjg jevu l<y' l%sia;= j¾Ifhka 629 Tyq ;u jih 14 § ish mshd iu. keõ ke.S bkaÈhdjg
§ Ökfhka kslau wd Wkajykafia jir oyihla ;siafia meñKSfha h' l%sia;= j¾I 1658 § m¾ishdj n,d hd;%d
ish jkaokd .ufka ksr; jQy' ta w;r jdrfha Wkajykafia lrñka isá Tjqkaf.a kefõ l=U.i l=Kdgqjla ksid ì`§
úiska wdishdfõ § ;uka ÿgq foa jd¾;d lr ;nKq ,eì‚' hdfï fya;=fjka l%sia;= j¾I 1659 fkdjeïn¾ 19 jk od Y%S
Y%S ,xldjg jevu fkdl< o Wkajykafia bkaÈhdfõ § Y%S ,xldjg md ù wdfõ h' ta wjia:dfõ § frdn¾Ü fkdlaia
,xldj ms<sn`o ;ukag wikakg ,enqKq foa ,shd ;enQy' tu we;=¿ kefõ isá oyih fofkl=f.ka iukaú; msßi
f;dr;=re jqj o l%sia;= j¾Ifhka y;ajk ishjfia furg fojk rdcisxy rcq úiska isrNdrhg .kakd ,oy' wjqreÿ
b;sydih ye±Íug jeo.;a fõ oykjhl ld,hla ;siafia isrlrejl= f,i Y%S ,xldfõ
ld,h .; l< frdn¾Ü fkdlaia wk;=rej .e,ù mek
ßfnhsfrda -¡ fcdwd´ ßfnhsfrda (Joao Ribeiro) mD;=.Sis .sfha h' ukakdrfï wßmamq kï ia:dkhg ,`.d jQ Tyq
cd;slfhls' 1640 ud¾;= udifha § Tyq Y%S ,xldjg meñKsfha t;ekska n;dúhdjg mek .sfha h' l%sia;= j¾Ifhka 1680
mD;=.Sis yuqodjg fiajh lrkq msKsi h' fyf;u wjqreÿ § Tyq kej;;a tx.,ka;hg <Õd úh' fï .uk w;r;=r
oywgla ;siafia Y%S ,xldfõ jdih lrñka mD;=.Sis yuqodjg Tyq úiska Y%S ,xldfõ § ;uka ,;a w;a±lSï mokï fldg
fiajh lrñka isg lms;dkajrfhl= olajd Wiia ùï ysñ f.k fmd;la rpkd lf<a h' An Historical Relation of the
8
Island of Ceylon kï jQ tu lD;sh 1681 § m%ldYhg m;a
úh' Tyq furg .; l< ld,fha § tkï l%sia;= j¾Ifhka
oyy;a jk ishjfia Y%S ,xldfõ mej;s iudch ms<sìUq
lrk Ñ;% iy úia;r tu lD;shg we;=<;a h'
*¾kd´ ä lafjfrdaia (Fernão de Queyroz)¡- lf;da,sl
fcaiqhsÜ ksldhsl mQcljrfhl= jQ lafjfrdaia mD;=.Sis
cd;slfhls' 1688 jif¾ § Y%S ,xldj ms<sn`o Tyq úiska
Temporal and Spiritual Conquest of Ceylon kñka lD;shla
rpkd lrk ,§' Y%S ,xldjg fkdmeñKs lafjfrdaia tu
lD;sh rpkd lf<a Tyq bkaÈhdfõ .; l< ld,fha h'

9
2 Y%S ,xldj ckdjdi ùu
Y%S ,xldfõ .,ahq.hg wh;a idlaIs yuqjk ;eka
ye`Èkaùu fndfydah' thska m<uqjekak r;akmqr iy tys wjg
m%foaYj, msysá ueKsla m;,a h' idudkHfhka
Y%S ,xldj ñksia jdihla njg m;a jQfha óg fmdf<dj uÜgfï isg wä 90 la muK .eUqßka
wjqreÿ tla,laI úismkaoyilg muK by; fuu m;,aj, yuqjk b,a,ï kñka ye`Èkafjk
ld, jljdkqjl § h' bkaÈhdkq id.rh yryd fndr¨ ñY% mia ;Ügqfõ b;d wE; hq.hl úiQ
fuys meñKs kQ;k udkjhd kñka ye`Èkafjk ñksiqka úiska Ndú; lrk ,o .,a fuj,ï iy
fydafudidmshkajre tfia furgg ixl%uKh j`o ù .sh we;eï i;=kaf.a weglen,s ;ekam;aj
jQy' t;eka mgka Tjqyq furg úúO m%foaYj,g ;sfí' ma,hsiafgdiSk N+ wjêfha § mej;s wêl
me;sr hñka ta ta m<d;aj, ;sfnk mßir j¾Id iys; ld,.=Kh ksid l`ÿlr m%foaY fidaod
iajrEmj,g yev .eiqKy' ie,lsh hq;= ;rfï hEfuka yg.;a fndr¨ ;Ügq fufia my;a ìïj,
§¾> ld,hla Tjqka fï rfÜ Ôj;a ùu ksid ;ekam;a úh'
ld,dkqrEm j Tjqkaf.a ixialD;sh o ilia
úh' ixialD;sfha isÿ jQ tu fjkialï mokï Y%S ,xldfõ w¾OY+Ial l,dmfha fmdf<dfõ ueá
fldg f.k Y%S ,xldfõ ukqIH meje;afï iys; je,s milska jeiqKq fndr¨ ;Ügqjla ;sfí'
b;sydih wjê ;=klg fnod ;sfí' ta wjê mqrdúoHd{hska úiska th y`ÿkajd ;sfnkafka
fln`ÿ iajrEmfha tajd oe hs hk ldrKh;a ta brKuvq ieleiau hk kñks' brKuvq ieleiau
wod< ld, jljdkqj, § Tjqka Ôj;a jQ wdldrh ;ekam;a jQfha ma,hsiafgdiSk hq.fha mej;s flá
.ek;a fuu mdvfï § Tng úia;r lr fokq WKqiqï ld,j, § h' fuu fndr¨ ;Ügqfjka o
we;' furg .,ahq.hg wh;a fuj,ï yuq fõ'
2'1 m%d.a ft;sydisl hq.fha ckdjdi úúO foaY.=‚l l,dmj, ckdjdi jHdma;sh
idys;H uQ,dY%h u.ska úia;r flfrk w;S; Y%S ,xldfõ m%Odk mßir l,dm 6 l .,a hq.hg
ld,fha wdrïNhg fmr ;snQ hq.h fmdÿfõ wh;a m%cdj Ôj;a ù ;sfí' fuu mßir l,dm
ye`Èkafjkafka m%d.a ft;sydisl hq.h kñks' kï ^A& w¾O Y+Ial l,dmh ^B& my;rg úh<s
Y%S ,xldfõ m%d.a ft;sydisl hq.hg ixialD;sl l,dmh ^C& my;rg w;rueÈ úh<s l,dmh ^D&
wjê folla wh;a h' thska m<uqjekak §¾> f;;a l,dmh ^E& l`ÿlr úh<s w;rueÈ l,dmh
ld,hla ;siafia mej;s .,a hq.h hs' fojk hq.hg ^F& Y+Ial l,dmh
wh;a jkafka Ydl wdydr u; hemSu fj; jeä
keUqrejla ;snQ iy f,day Ndú;h iy iaÓrjdis fuu mßir l,dm ;SrKh lsÍug m%Odk jYfhka
ckdjdi wdrïN jk ld,mßÉfþoh hs' fï ie,ls,a,g .kq ,nkafka jd¾Isl j¾Idm;k
w;rska .,ahq.h ye`Èkaùug m%d.a ft;sydisl w.hkaj, fjkialï h' j¾Idm;kfha
hq.h hk jHjydrh;a fojk wjêh ye`Èkaùug fjkialï wod< m%foaYj, jdih lrk i;=kag;a
mQ¾j fM;sydisl hq.h hk fhÿu;a Ndú; flf¾' Ydl m%cdjg;a Rcq n,mEula we;s lrhs' tfyhska
tlsfklg fjkia mßir l,dmj,g wkqj¾;kh
ckdjdi jHdma;sh jQ .,a hq.fha jeishkaf.a wdydr mßfNdackfha iy
;dlaIKfha hï hï úúO;d we;s úh' ksoiqkla
Y%S ,xldj ckdjdi lrk ,oafoa wdÈ ld,Sk
f,i my;rg f;;a l,dmfha úiQ .,ahq.fha m%cdj
fydafudaidmshka udkjhd úisks' tlS udkjhd
ish wdydrh i`oyd f.dvìu Ôj;a jk fn,a,ka
furg úúO foaY.=Ksl l,dmj,g wkqj¾;kh
jeä jYfhka fhdod .;ay' úúO fn,a,ka j¾.
fjñka mq`M,a N+f.da,Sh m%foaYhl jHdma; úh'
my;rg f;;a l,dmfha iq,n h' tfy;a fuu
ovhñka iy ;ek ;ek weúo hñka wdydr tl;=
;;a;ajh my;rg úh<s l,dmfha olakg ke;'
lsÍu Tjqkaf.a m%Odk hemSï l%uh úh'
10
F
iqÑh

leKSï lrk ,o ia:dk

m%d.a ft;sydisl ia:dk

udf;dg

w,s.,
fmd;dk msÿrka.,

w;a;kf.dv w`Mf,k

ls;=,a., fn,sf,k
E
udkshï.u
rdjkdwe,a,
ngfodUf,k
Èhúkak
mdysshka., fn,a,kane`Ème,eiai
A
ñksyd.,alkao
D

Wvu<,
nQkao,
116
w¨.,af.a

is;shu wxl 2'1 ±kg fidhd f.k ;sfnk Y%S ,xldfõ m%d.afM;sydisl ia:dkj, jHdma;sh ±lafjk is;shu'
(A) w¾O Y=Ial l,dmh (B) my;rg úh<s l,dmh (C) my;rg w;rueÈ úh<s l,dmh (D) f;;a l,dmh (E) l`ÿlr
úh<s w;rueÈ l,dmh ^F& Y+Ial l,dmh
11
Y%S ,xldfõ ±kg fidhdf.k
;sfnk m%d.a ft;sydisl
ia:dk kdudj,sh

1 t,s*kaÜmdia 40 uykqjr 79 fn,syq,a Th


2 mqkalß 41 fmardfoKsh 80 Wla.,al,af;dg
3 mrka;ka 42 odks., 81 w¨.,af.a-f;¨,a,
4 brKuvq 43 fyafkaneoao 82 nq;a;,
5 uq,;sõ 44 ks,a., 83 Tlalïmsáh
6 fj,a,kal=,ï 45 ììf,a 84 fmd;=ú,a
7 udkal=,ï 46 .ïfmd, 85 l=vqïì.,
8 uqrelalka 47 ufvd,aisu 86 f,a.u
9 kÉÑhd¾ fj,a,ÉÑ 48 je,suv 87 nUr.ia;,dj
uf,hs 49 mQv`M Th 88 ´lkao
10 ;%sl=Kdu,h 50 kdj,msáh 89 bál,
11 l=Èruf,hs 51 ls;=,a., fn,sf,k 90 l=uk
12 fudaor.ïwdre 52 fn,sf,k we;=, 91 Wvfmd;k
13 ußÉÑlâä 53 wúiaidfõ,a, 92 ñksyd.,alkao
14 ú,am;a;= 54 ìh.u 93 .,af.a
15 wkqrdOmqrh 55 le,Ksh 94 f;¨,a,
16 ikakkal=,a,s 56 fld<U 95 w;a;kf.dv w¿f,k
17 fmdïmßmamq 57 u,ajdk 96 Èhúkak
18 l,dTh 58 .egye;a; 97 lyj;a;
19 jkd;ú,a¨ 59 ngf;dgf,k 98 l=l=f,a.u
20 lkaoldvq 60 ÈUq, 99 nÿr,sh
21 ;%sfldaKuvq 61 ÈlaTh 100 l,jdk
22 w¾kl,a¨ 62 iuk,lkao 101 rlajdk
23 fmdf<dkakrej 63 uiafl,sh 102 w¨.,af.a
24 m,dú 64 fkd¾jQâ 103 w`.=Kfld,me,eiai
25 mq;a;,u 65 kqjrt<sh 104 j,fõ .`.
26 wdKuvqj 66 nKavdrfj, 105 ;siaiuydrduh
27 wd`ä.u 67 rdjKdwe,a, 106 hd,
28 m,a,u 68 fyd¾gka;ekak 107 nQkao,
29 nx.foksh 69 n.jka;,dj 108 yïnkaf;dg
30 y,dj; 70 weye,shf.dv 109 wïn,kaf;dg
31 oUq,a, 71 t,a,dj, 110 je,smgkaú,
32 ;ïuekakd., 72 l=reúg 111 yqx.u
33 msÿrx., 73 ngfodUf,k 112 rkak
34 w,s., 74 l`M .`. 113 ;x.,a,
35 udmd., 75 r;akmqr 114 ud;r
36 fmd;dk 76 me,auvq,a, 115 .d,a,
37 w,fld,jej 77 fn,s.,af.a 116 Wvu<,
38 jEj, 78 fn,a,kane`Ème,eiai
39 l`MÈhfmdl=K

12
tu m%foaYj, ovhï lrk ,oafoa uqjd" ;,f.dhd mdyshka., - jir 38 000
wd§ úh<s l,dmSh mßirfha jeä jYfhka Ôj;a
l=reúg ngfodUf,k - jir 28 000
jk i;=ka h'
ls;=,a., fn,sf,k - jir 15 000
ld,jljdkq fn,a,kane`Ème,eiai - jir 12 000
Y%S ,xldfõ ol=Kq m<d;g wh;a yïnkaf;dg w;a;kf.dv w`Mf,k - jir 10 350
Èia;%slalfha m;srdcfj, kï m%foaYfha msysá udkshï.u - jir 7 900
brKuvq ieleiaug wh;a fndr¨ ;Ügqfjka .,a
iS.sßh fmd;dk - jir 5 800
hq.hg wh;a idlaIs fidhd f.k ;sfí' fuu fndr¨
;Ügqj úoHd;aul úYaf,aIKh u.ska Èk ks¾Kh iS.sßh w,s., - jir 5 500
lsÍfï § th ñka fmr jir 125 000 la merKs nj Wvu<, - jir 5 330
;yjqre ù ;sfí' tu Èia;%slalhg u wh;a nQkao, udf;dg - jir 3 800
je,af,a.xf.dv m%foaYfha fmdf<dj u;=msg isg
wä 24 la háka msysá .,afuj,ï iys; fndr¨
;Ügqj ñka fmr jir 80 000 l ld,jljdkqjlg
wh;a h' wdikak jYfhka fuhska fmr jir 125
000 l isg wju ;rñka l%sia;= mQ¾j 1800 olajd
fuu .,ahq.h wLKav j mej;sKs' Y%S ,xldfõ
m<d;a lsysmhlska tu ixialD;sfha §¾>ld,Sk
meje;au ;yjqre lrk Èk jljdkq iaÓr fldg
;sfí'

PdhdrEmh wxl 2.1 l`M;r osia;%slalhg wh;a nq,;aisxy, mdyshka., msysá fuu .,a .=ydj óg wjqreÿ 38 000 by; ld,hl §
m%d.a ft;sydisl udkjhkaf.a jdiia:dkhla j mej;sKs. mdyshka., f,k Y%S ,xldfõ my;rg f;;a l,dmfha cSj;a jQ
m%d.a ft;sydisl ñksiqkaf.a cSú;h ms<sn`o jeo.;a f;dr;=re wkdjrKh lr ;sfí.
13
Ôjk rgdj
fuu hq.fha ck;dj ovhï lsÍfuka iy ;ek
;ek weúo wdydrhg .; yels iajdNdúl foa
tl;= lr .ksñka ish Ôúldj mj;ajd f.k
f.dia we;' tfyhska Tjqyq j¾Ifha jeä ld,hla
ixpdrl Ôú;hla f.jQy' j¾Idêl ld,j, §
iajdNdúl .,a.=ydj, Ôj;a jQy'

ck.ykh, l=vd lKavdhï f,i ixúOdkh


PdhdrEmh wxl 2.2 Y%S ,xldfõ uOHYs,d hq.hg wh;a ù ;sìKs' idudkHfhka tla lKavdhulg
cHdñ;sl yevfhka hq;a .,afuj,ï lsysmhla. fïjd
ksmojd ;sfnkafka ìïùÿre kñka yeÈkafjk msßisÿ
idudðlfhdaa 15-25 ;a w;r m%udKhla we;=<;a
;sßjdkd .,aj,sks' úh' tjeks lKavdhulg wh;a jQ Wmßu ixLHdj
50 la muK úkehs úYajdi flf¾'
ckdjdij, uQ,sl ,laIK
idudðlhska 5 fofkl=f.ka hq;a mjq,lg cSj;a
Y%S ,xldfõ m%d.a ft;sydisl udkjhd rfÜ ùu i`oyd j¾. ógr 50 l muK m%foaYhla
mj;sk tlsfklg fjkia mßir ;;a;ajj,g m%udKj;a jQ nj fmfka' nKavdrfj, p¾Éys,a
wkqj¾;kh fjñka jHdma; úh' wdydr i`oyd kï ia:dkfhka fidhd .;a .,ahq.hg wh;a
wjYH lrk iajdNdúl iïm;a nyq, m%foaYj, ia:dkfha jmißh j¾. ógr 150ls' tys mqoa.,hska
jdih lsÍug Tjqyq jeä leue;a;la ±lajQy' 25 fofkl= Ôj;a jkakg we;e hs wkqudk flf¾'
my;rg jeis jkdka;r m%foaY" úh<s l,dmSh fn,a,kane`Ème,eiafia .,ahq.hg wh;a m%cdj
jkdka;r" uqyqÿnv l<mq iy ú,a¨ wdY%s; m%foaY" Ôj;a jQ ;ek jmißh j¾. ógr 120 ls' t;ekska
l`ÿlr ;Kìï wd§ ;ekaj, Tjqka jdih lr we;s ñksia wegiels,s 30 la fidhd .eksKs'
nj fidhd f.k ;sfí' c,h myiqfjka ,nd .;
yels ;eka iy .,a fuj,ï ;kd .ekSug wjYH fuu hq.hg wh;a mqoa.,hskaf.a wdydrfha
lrk mdIdK j¾. nyq, m%foaYj, cSj;a ùug iajNdjh ;SrKh jQfha Tjqka cSj;a jk
Tjqyq reÑhla ±lajQy' úh<s ld,.=Khla mj;akd mßirfhka ,nd .; yels j ;snQ iïm;aj,
ld,j, § t<suyka ;ekaj,;a j¾Id iy.; iajNdjh wkqj h' úh<s ld,j, § Tjqyq újD;
ld,j, § iajdNdúl .,a.=ydj,;a Tjqyq cSj;a ia:dkj, ;djld,slj wgjd .;a jdiia:dkj,
jQy' ±kg y`ÿkdf.k ;sfnk tjeks
m%d.a ft;sydisl t<suyka jdiia:dk
iy .,a.=yd jdiia:dk lsysmhla my;
olajd ;sfí'
1' ñksyd.,alkao" nqkao," m;srdcfj,
^fjr<dY%s; t<suyka jdiia:dk&
2' mdyshka.,"ngfÞUf,k" ls;=,a.,
fn,sf,k ^my;rg f;;a l,dmSh
f,ka&
3' iS.sßfha fmd;dk iy w,s.,
^my;rg úh<s l,dmSh f,ka&
4' fn,a,kane¢me,eiai ^f;;a l,dmSh
t<suyka jdiia:dk&
5' nKavdrfj," fyda¾gka;ekak is;=ju wxl 2'1 by; is;=jfï olajd we;s wdldrfha l=vd cHdñ;sldldr
.,a fuj,ï Ndú;fha § tajd ,S o~qjl fyda if;l=f.a weg lene,a,l
^l`ÿlr t<suyka ovhï jdiia:dk& wuqKd ilia lrf.k ;sfí'
14
is;=ju wxl 2'2 ;u mjqf,a idudcslhl= fyda tlg cSj;a jQ {d;shl= ñh.sh miq jdih l< .,a .=ydj ;=< u je<,Su
m%d.a ft;sydisl ckhdf.a isß;la j ;sìKs' miq lf,l weg iels,s f.dvg f.k tajdfha r;= meye;s .=re.,a wdf,am lr lsis
hï hd;=l¾uhla l< njg idlaIs yuqù ;sfí'

l,a f.jQy' wdydr fiùfï lghq;= i`oyd tu idOl ,efnkafka my;rg úh<s l,dmfha iy
udkjfhda Èklg lsf,daógr 7 l muK ÿrla f;;a l,dmfha msysá .,a.=ydj,sks' oekg fidhd
weúo .shy' .,a.=ydj, .; lrk ,oafoa ;djld,sl f.k ;sfnk idlaIs wkqj wdydrh i`oyd ovhï
Ôú;hla jQ fyhska we;eï wjia:dj, ;ukaf.a l< i;=ka w;r .jrd" l=`M óyrld" l`M j<yd"
ñh.sh {d;Skaf.a u<isrere .=yd we;=<; j< j,aW!rd" f.dakd" ;s;auqjd" óñkakd" b;a;Ejd"
oeuQy' we;eï wjia:dj, ,S o`vqjl fyda wx ydjd" o`vqf,akd" yïndjd" uq.áhd" Wre,Ejd"
lene,a,l wdOdrfhka ta i`oyd j<la ydrd j`ÿrd" j,sl=l=<d" ynkal=l=<d iy ;,f.dhd o
;sfí' wk;=rej u<isrere ta jf<a ;ekam;a fldg fõ' udxickl Od;= nyq, ñßÈh ud`M j¾. o
li< frdvqj,ska th jid oukq ,eì‚' ls;=,a., w,a,d f.k wdydrhg fhdod f.k ;sfí' my;rg
fn,sf,k we;=<; tf,i ñysoka l< mqoa.,hska f;;a l,dmfha ;sfnk iajdNdúl Èhlä;sj,
12 fofkl=f.a wegiels,s fidhd .eksKs' újD; isák ;s;a;hska wdÈ uiqka fufia w,a,d .;a nj
ia:dkhla jQ fn,a,kane`Ème,eiafia .,a hq.hg fmfka'
wh;a fidfydka ìfuys wegiels,s 30 la ;sìKs' msIagh ,nd .ekSug Ndú; l< Ydl wdydr
mdyshka., .,a.=ydfjka wjê lsysmhlg wh;a w;r j,afo,a iy le,Eflfi,a m%Odk h'
mqoa.,hska 9 fofkl=f.a wegiels,s fldgia ls;=,a., fn,sf,fkka jir 12 500 lg by;
fidhd f.k we;' ld, jljdkqjl § mq¨iaid wdydrhg .kakd ,o
le,Efo,a weg ms<sn`o idlaIs yuq ù ;sfí' óg
wdydr rgdj
wu;r j msIagh nyq, wdydr f,i f.dak," iy
furg .,a hq.fha úiQ ñksiqkaf.a wdydr fln`ÿ ù lgqw," wkqNj lr ;sfí' wdydr mq¨iaid wkqNj
oe hs wjfndaO lr .ekSug bjy,a jk jeäuk;a l< njg idlaIs mÍlaId l< ;eka lsysmhlska u
15
fn,a,ka fufia wdydrh i`oyd f.k ;sfí' ish
wdydrh i`oyd wjYH lrk ¨Kq ,nd .ekSug rg
we;=<; cSj;a jQ m%d.a ft;sydisl jeisfhdaa b;d ÿr
neyer .uka lf<da h' ls;=,a., fn,sf,fkka
fidhd .kakd ,o l<mq fn,a,kaf.a wjfYaI
uqyqÿnv m%foaYj,ska /f.k wd ¨Kq iu. ñY% ù
mej;s tajd nj y`ÿkd f.k ;sfí'

;dlaIKh
fï hq.hg wh;a ;dlaIKh .ek oek .ekSug
;sfnk tl u idOlh .,a fuj,ï h' tfy;a
r;akmqrfha ueKsla m;,aj,ska iy brKuvq
ieleiafuka fidhd f.k ;sfnk .,a fuj,ï
wdY%fhka .,a hq.fha ;dlaIKh .ek iïmq¾K
PdhdrEmh wxl 2'3 Y%S ,xldfõ m%d.a ft;sydisl woyila f.dv ke.Su wmyiq h' Bg fya;=j
ckdjdihlska fidhd.kakd ,o mn`Mjla' fuh if;l=f.a
wiaÓ lene,a,lska ilia lrk ,oaols' m%udKj;a .,a fuj,ï m%udKhla fkd,eîu;a
tajdfha Èkjljdkq ms<sn`o oekg ;sfnk oekqu
fidhd .kq ,en we;' m%udKj;a fkdùu;a ksid h'

f.d`Mfn,a,ka wdydrhg .ekSug m%d.a ft;sydisl furg .,a hq.fha ;dlaIKh ms<sn`oj
jeisfhdaa uy;a reÑhla oelajQy' úfYaIfhka úia;rd;aul oekqula ,nd .ekSug bjy,a jkafka
u my;rg f;;a l,dmfha cSj;ajk mqrdúoHd{hska úiska cHdñ;sl laIqø Ys,dfuj,ï
.iaf.d`Mfn,a,ka iy l<mqj, cSj;a jk hkqfjka y`ÿkajkq ,nk l=vd m%udKfha .,a

PdhdrEmh wxl 2'4 Y%S ,xldfõ m%d.a b;sydih ksfhdackh lrk ñksia wegiels,a,la' fuh fidhd.kakd ,oafoa iS.sßhg
hdnoj msysá fmd;dk .,a .=ydfjks ^PdhdrEmh mqrdúoHd mYapd;a Wmdê wdh;kh wkq.%yfhks&

16
fuj,ï h' fïjd tfia kï lr ;sfnkafka 35-40 muK jkakg we;hs ie,fla'
tajd ksIamdokh lrkakg jEhï l< mqoa.,hska
tlS fuj,ïj,g cHdñ;sl yevhla ,nd §fï wNspdr úê
wruqKska .,am;=re yev .iajd ;sfnk ksid h' .,a hq.fha mej;s wNspdr úê .ek hï ;rulg
fujeks fuj,ula È.ska fikaáógr 4.5 lg jvd fyda meyeÈ,s f;dr;=rla ,efnkafka ta ld,hg
úYd, fkdfõ' jeä jYfhka ;sßjdkd .,a iy wh;a ñkS je<,Sï iïnkaOfhks' jeä wdhdihla
iq`M jYfhka ly`o .,a Ndú; fldg fulS laIqø fh§fuka tjeks lghq;a;lg oerE W;aidyhla
.,a fuj,ï ksIamdokh lr ;sfí' fïjd i;=ka ms<sìUq jk meyeÈ,s wjia:djla nÿ,a,g kqÿre
ovhï lsÍfï isg lemSï" iSÍï" ;e,Sï" yEÍï rdjKdwe,a, .,a.=ydfjka fidhd f.k ;sfí'
jeks foag WÑ; mßÈ ilid we;' óg wu;r j folg fnfok fia isÿre úÈk ,o ñksia ysia
l`M.,a Ndú; fldg ;kk ,o ñá" weUreï.,a ln,la tys l< leKSul § u;= úh' tu ysia
wdÈh o tl, ksmojd ;sfí' lnf,a r¿jg msysgd ;snqKq odr iy msg;g fkrd
;sfnk fldgia .,l W,d uÜgï lr tla me;a;l
ñksiqkaf.a YÍrfha iajNdjh r;= meye;s .=re.,a wdf,am lr ;sfí' r;= meye;s
fuf;la fidhdf.k ;sfnk wegiels,s Y%S .=re.,a wdf,am lrk ,o ñksia wegiels,sj,g
,xldfõ .,a hq.hg wh;a ñksiqkaf.a YÍr wh;a fldgia mdyshka., .,a.=ydfjka o fidhd
iajNdjh fln`ÿ ù oe hs hk ldrKh wjfndaO .eksKs' u<isrer tys fldgia Èrd hk ;=re hï
lr .ekSug bjy,a fjhs' idudkHfhka jevqKq ;ekl j<,d oud miqj wegiels,s f.dv f.k
msßñfhl=f.a Wi fikaáógr 174 ls' jevqKq kej; tajd ;ekam;a l< nj fujeks idlaIsj,ska
meyeÈ,s fõ' l=reúg ngfodUf,fkka fidhd
ldka;djla fikaáógr 166 lg jvd Wia fkdùh'
.;a wegiels,s kud jl=gq lr j<,d ;sìKs' Y%S
Tjqka ish¨ fokdf.a o;a úYd, h' m<,a kdihla
,xldfõ .,ahq.fha Ôj;a jQ ñksiqka iy j¾;udk
iy kslgla Tjqkag ;sìKs' jeäysá msßñfhl=f.a
jeÈ ck;dj w;r ixialD;sluh jYfhka iy
fud<fha úYd,;ajh >k fikaáógr 1600 ls'
ÔjúoHd;aul jYfhka iudk;d /ila ;sfnk
jevqKq .eyekqq whl=f.a th >k fikaáógr
nj m¾fhaIlhska úiska fmkajd § we;'
920 ls' udkj úoHd{hkaf.a woyi wkqj m%d.a
ft;sydisl udkjhdf.a Wmßu wdhq ld,h jir

PdhdrEmh wxl 2'5 inr.uqj m<d;g wh;a r;akmqr Èia;%slalfha fld<Uf.wdr rxpduvu rcfha úoHd, N+ñfha msysá mQ¾j
ft;sydisl hq.fha fidfydka ìula' 2007 j¾Ifha § leKSï fldg u;=lr .kakd ,o fuu iqidk N+ñh óg jir 3350 lg
by; ld,hl § Ndú;hg f.k ;sfí'
17
79°30'0"E 80°0'0"E 80°30'0"E 81°0'0"E 81°30'0"E 82°0'0"E

9°30'0"N
!
!
!

iqÑh
± 9°30'0"N

leKSï lrk ,o ia:dk

! mQ¾j ft;sydisl ia:dk

mrx
.s w
dr e
9°0'0"N 9°0'0"N
! udf;dg

wreú

Th
wdre !

hdk
a
! !
fudaor.
ï wd
re !
u,

!
8°30'0"N 8°30'0"N
aj;

!
=T

!!
h

!
! fmdïmßmamqj
l,
dT
h !
!

`.
!

s.
!

e,
ó !

uy j
8°0'0"N Th ! ! 8°0'0"N
!
!!
! .,afidfydkalk;a;
! bínkalgqj
! há.,afmd;a; !

e
dr
±eÿre Th

sw
! yefjksj,

ok
!

af
uqk
! l,Tgqjdj
7°30'0"N ! ÿïu,iQßh 7°30'0"N

Th !
uy
!
!

! !
! kslj,uq,a,
7°0'0"N le<K 7°0'0"N
s .`.

! y,aÿïuq,a, !!
!
! !! fnr.,
.`. !!
l`M

! !
! !!

6°30'0"N 6°30'0"N
lsß

! rxpduvu !
Th

! !
j,

! ynr;a;dj
.`.
ks,
aj,d
.`.

6°0'0"N 6°0'0"N
nKav;a;r 0 12.5 25 50
lsf,daóg¾
!

79°30'0"E 80°0'0"E 80°30'0"E 81°0'0"E 81°30'0"E 82°0'0"E

is;shu wxl 2'2 Y%S ,xldfõ mQ¾j ft;sydisl hq.hg wh;a hehs ie,flk uydYs,d iïm%odhg wh;a iqidk N+ñj, jHdma;sh'

18
l%shdldrlu 1
oekg fidhdf.k we;s Y%S ,xldfõ m%d.a
ft;sydisl hq.fha ckdjdi jHdma;sh
is;shul ,l=Kq lr kï lrkak'

2'2 mQ¾j ft;sydisl hq.fha ckdjdi


m%d.a ft;sydisl hq.fha wjidkh;a" ft;sydisl
hq.fha wdrïNh;a w;r ld,mßÉfþoh
ye`Èkafjkafka mQ¾j ft;sydisl hq.h hkqfjks.
;dlaIKsl jYfhka fuh ixl%dka;sl hq.hls. Y%S
,xldfõ mQ¾j ft;sydisl hq.h Bg fmr mej;s
m%d.a ft;sydisl hq.fhka fjka ù fmfkkafka
lreKq lsysmhla mokï fldg f.k h. ms,siaiQ
ueá j<x Ndú;h wdrïN lsrSu;a l%uj;a iqidk
pdß;% úêhla wkq.ukh lsÍu;a hk oE ta w;ßka
PdhdrEmh wxl 2'6 mQ¾j ft;sydisl hq.fha § ñh.sh wh
m%Odk h. m%d.a ft;sydisl hq.fha § mej;s .,a fjkqfjka hd;= l¾u pdß;% meje;aùu i`oyd Ndú; lr
fuj,ï ;dlaIKh fjkqjg hlv f,dayh Ndú; ;sfnk fuu ueá Tre iqidkj, wdodykh lr ;sfnkafka
lsÍu fï ld,fha § werôKs. tfy;a .,a fuj,ï ñksia wegiels,s h' wk;=rej NIaudjfYaI ueá n÷kaj,
nyd tajd ;=< ;ekam;a lr ;sfí' fuu ueá Tre iqidkh
Ndú; lsÍu uq`Mukska u w;yer oeóu isÿ jQfha rxpduvu mQ¾jft;sydisl iqidk N+ñfhka fidhd.kakd
mQ¾j ft;sydisl hq.fha wjika Nd.fha § h. ,oaols'
hlv Ndú;h wdrïN ùu ksid fuu hq.h mq¾j
ft;sydisl hlv hq.h hkqfjka o uq,a hlv hq.h
hkqfjka o ye`Èkafõ' tf,i u iaÒr ckdjdi
bÈ lsÍu" lDIs l¾udka;h weröu ful, olakg
,efnk ;j;a mßj¾;khka h'

mQ¾j ft;sydisl hq.h ìysùu


Y%S ,xldfõ mQ¾j ft;sydisl hq.fha wdrïNh;a
m%d.a ft;sydisl hq.fha wjidkh;a w;r
ixl%dka;sl iuh .ek oekg wmg ;sfnk oekqu
iSñ; h' m%d.a ft;sydisl hq.hg wh;a .,a fuj,ï
;dlaIKh iy ovhu we;=¨j wdydr tl;=
lsÍfï hemSï l%uh hgm;a fjñka ta fjkqjg
Ydl wdydr u; jeä jYfhka mokï ùu iy
f,day Ndú;hg keUqre ùu hk oE ysájk u
isÿ úh yels mßj¾;khla fkdfõ' wfkla w;g

is;=ju wxl 2'3 ueáfhka idok ,o Tre iqidkj, NIAudjfYAI


iys; ueá n`ÿka ;ekam;a lr ;sfí' th b;d mqrdK ld,hl
§ furg jeishka wkq.ukh l< u<jqka i`oyd fjka jQ hd;=
l¾uhls'
19
tjeks mßj¾;khla ckkh lsÍug lsishï m%n, fuu l%uhg wu;r j uydYs,d iïm%odhg u
fya;=jla ;sîu wjYH h' fjk;a rgj, isÿ ù wh;a ;j;a iqidk l%u lsysmhla ms<sn`o idOl
;sfnk tjeks ixialD;sl mßj¾;kj,g fndfyda Y%S ,xldfjka yuq fõ. fuu iqidk l%ufha §
wjia:dj, n,md ;sfnkafka §¾> ld,Sk j NIaudjfYaI iys; l=vd ueá n÷ka úYd, ueá
n,mj;ajk mßÈ we;s jQ foaY.=Ksl úm¾hdi n÷kla ;=< nyd ;ekam;a lr ;sfnkq olakg
fõ' fydf,daiSk hq.h kñka ye`Èkafjk uE; ,efí' tjeks fidfydkaa NrKS iqidk hkqfjka
N+ wjêfha ueo Nd.fha § tkï l%sia;= mQ¾j ye¢kafõ'
7000-4500 w;r ld,jljdkqfõ § iuia;
ol=Kq wdishdkq l,dmhg u n,mEula we;s l< W!j m<df;a y,aÿïuq,a, iy fnr., msysá
foaY.=Ksl úm¾hdihla .ek mqrdúoHd{hska mQ¾j ft;sydisl hq.hg wh;a iqidkN+ñ foll
iy mqrdK foaY.=Kh ms<sn`o úfYaI{hska úiska mqrdúoHd;aul leKSï isÿ fldg ;sfí. wuq
lreKq wkdjrKh fldg ;sfí' tkï" whsia hq.h ueÜfgka ilik ,o Trejl yeve;s fíiul
wjika ùu;a f,dalh WKqiqï ùu;a u.ska lDIs NiaudjfYaI nyd Æ ueá j<x ;ekam;a lsÍu
l¾udka;h i|yd jvd;a iqÿiq mßir ;;a;ajhla tys § wkq.ukh lr we;s l%uh hs. NiaudjfYaI
f.dvkef.kakg úh' tfuka u ck.ykh lemS ;ekam;a lrkakg u;af;ka fuu ueáTre ;=<
fmfkk whqßka j¾Okh jQ w;r t;=<ska kj ñksia wegiels,s wdodykh lr ;sfí. tys §
iudc rgdjla flfrys fhduq ùu isÿ úh' .skakg yiqùu ksid wuqueÜfgka ;kk ,o Tre
uekúka ms<siaiS ;sfí. tajd §¾> ld,hla ;siafia
Y%S ,xldfõ mQ¾j ft;sydisl hq.h ms<sn`o fkdkeiS mj;skakg n, mE fya;=j o th hs.
merKs; u idOl wh;a jkafka ls%ia;= mQ¾j 2400 g
h. oekg lr ;sfnk mqrdúoHd;aul .fõIKj,g ckdjdij, iajNdjh
wkqj fuu hq.hg wh;a idlaIs jvd;a meyeÈ,sj
m%d.a fM;sydisl hq.fha .; l< ovhï Ôúldj
wkdjrKh ù ;sfnkafka inr.uq m<df;a
wjika lr iaÒr ckdjdi yd jdiia:dk f.dvk.d
BidkÈ. fldgfikaa iy W!j m<df;a ksß;È.
.ekSu fï hq.h ;=< isÿ jQ jeo.;a ,laIKhls'
fldgfika h.
iaÓrjdiS;dj (sedentism) hkqfjka ye`Èkafjk
w;S;fha § furg ñh .sh wh fjkqfjka bÈ fuu ,laIKh ms<sìUq lrk m%Odk idlaIsh kï
lr we;s uydYs,d iqidk (Megalithic burials) ta hq.hg wh;a ±kg fidhd f.k ;sfnk ksjdi
Y%S ,xldfõ mQ¾j ft;sydisl hq.fha ixialD;sh wjfYaI hs' 2009 jif¾§ tjeks ksjdihla r;akmqr
yeoEÍug fhdod .; yels m%Odk wx.hls' fun÷ Èia;%slalfha msysá Wvrxpduvu .ïudkfhka
uydYs,d iqidk Y%S ,xldfõ m%foaY /ilska yuq fidhd f.k we;' tu ksjdih ógr 10'20 x 6'80
ù ;sfí' ^is;shu 2'2 n,kak& fuu iqidk j,ska m%udKfhka iy wdh; p;=ri%dldr yevfhka
tla j¾.hla úYd, .,am;=re tla;eka fldg hqla; jQj ls' tys bÈßmi iy miqmi fldgia
p;=ri%dldr yevhlg ilid .,a mqjrejlska ì;a;shlska fjka lr ;sìKs' ksjfia ì;a;s jßÉÑ
wdjrKh lr ;sfí. tys we;=<; ñksia ueáfhka bÈ fldg ;snq w;r jy, b¨la fyda
NiaudjfYaI iys; ueá n÷ka ;ekam;a lr we;' tjeks fohlska fiú,s fldg ;sfnkakg we;'
fïjd Ys,d uxcqid fidfydka (Cist burials)
hkqfjka ye¢kafõ. tjeks fidfydka w;ßka
Ôjk rgdj
uOHu m<d;g wh;a oUq,a,g kqÿre j msysá Y%S ,xldfõ mQ¾j ft;sydisl hq.hg wh;a
bínkalgqj uydYs,d iqidkh;a hdmyqfõ msysá Ôjk rgdj fln`ÿ iajrEmhlska hqla; jQjla
.,afidfydka lk;a; kñka ye`Èkafjk iqidk oe hs iïmQ¾K j jgyd .ekSug m%udKj;a
N+ñh;a" .f,afj,g kqÿrej msysá há.,afmd;af;a idlaIs ;ju;a ,eî ke;. oekg jeä jYfhka
iqidk N+ñh;a ±kg lekSï fldg ;sfí' tajdg lekSï lr ;sfnkafka iqidk N+ñ jk neúka
,eî ;sfnk úµd;aul Èk kS¾K l%s'mQ' 750 - 450 tajdhska fidhd .; yels ta ld,fha idudkH
w;r ld,hg wh;a fõ' ck Ôú;hg wh;a idlaIs iSñ; h. fï ms<sn`oj
hï ;rulska fyda woyila ,nd .ekSug bjy,a

20
PdhdrEmh 2'7 oUq,a,g kqÿre bínkalgqj iqidk N+ñfhka yuq jQ Ys,d uxcqid j¾.fha fidfydkls' fuu iqidk .¾Nh ;=<
ñksia NIaudjfYaI iys; ueá nÿka ;eïm;a fldg ;sfí' wkq.%yh uOHu ixialD;sl wruqo,

jkafka Wvrxpduvfï fkajdisl ia:dkfha l< nj hs. uq`M;ekaf.hs ;snQ fjk;a iqkanqka w;r tu
leKSfuka ,o f;dr;=re h. ksjdifha jdih l< mqoa.,hska wdydrh i`oyd
ovhï lrk ,o i;=kaf.a weglgq o b;sß ù ;sìKs.
Wvrxpduvfï § lKsk ,oafoa óg fï weglgq uqjd" .jhd" j,aW!rd iy o`vqf,akd
wjqreÿ 3000 g jvd mer‚ ld,fha bÈ lrk hk i;=kag wh;a tajd fõ' fuu idlaIs u.ska
,oehs úYajdi lrk ksjdihls. tys we;=<; ;sî fmkajd fokafka lDIsld¾ñl Èúfmfj;lg yqre
merKs j<x lgq rdYshla fidhd .eksKs. tajd w;r jqj o i;=ka ovhï lsÍu iïmQ¾Kfhka u w;a
mska;dre l< j<`olg wh;a len,s .Kkdjla yer fkd±uQ nj h'
o úh. iqÿ meye;s miqìul r;= meyefhka bß
fhdod tu j<f`oa msgme;a; iy wäfha hg me;a; ksji ;=< ;sî fidhd .kakd ,o foa w;rg
w,xldr lr ;sfí' bß fhdod ;sfnk iuñ;sl ueá mn`M lsysmhla" ldka;djka weia w`ÿka
wdldrh wkqj tu j<`o ilfmdarej Ndú; fldg ;eîug Ndú; lrk f,day l+rla iy isrer j¾K
;kk ,oaola nj iaÓr h. fujeks u ;j;a .ekaùu i`oyd Ndú; lrk ly iy r;= meye;s
j<`ol fldgia y,aÿïuq,af,a ckdjdihla mej;s .=re.,a folla o tajd WrÉÑ lsÍug fhdod .;a
ia:dkhla leKSfuka o fidhd .eksKs. weUreï .,a folla o we;=<;a h. fuu idlaIs
u.ska fmfkkafka tl, úiQ ldka;djka ;ukaf.a
leKsug ,la l< ksjdifha uq`M;ekaf.hs fuj,ï rE imqj w,xldr lr .ekSug uy;a Wkkaÿjla
lssysmhla ;sìKs. ta w;r .,a fuj,ï iy hlv olajd we;s njhs'
fuj,ï o úh. ta NdKav tl;=fõ jeä m%udKhla
.,a fuj,ï ;sîfuka fmkS hkafka hlv
Ndú;h ta jk úg;a Tjqkag kj w;aoelSulaj ;snQ
21
is;=ju wxl 2'4 l%sia;= mQ¾j 1129 § Wvrxpduvfï bÈlr ;snQ ksjdih ±lafjk Ñ;%hla' fuh leKSfuka u;=lr .kakd ,o
w;a;sjdrfï ie,eiau wkqj ks¾udKh lrk ,oaols'

;dlaIKh mn`Mjla fidhd f.k ;sfí' tu.ska fmkakqï


m%d.a fM;sydisl wjêfha mej;s .,a wdhqO lrkafka mn`M ksmoùfï ;dlaIKh ta hq.fha
;dlaIKfhkaa flfuka ñ§ f,day ;dlaIKh yd mej;s njhs' mn`Mjla ksmoùug b;d iQlaIu
ueá n÷ka ksmoùfï ;dlaIKh fj; mßj¾;kh ;dlaIKhla wjYH h'
ùu werUqfKa mQ¾j ft;sydisl hq.h kñka
ye`Èkafjk ld,mßÉfþofha § h' f,dayhla f,i l%shdldrlu 2
hlv Ndú; lsÍu wdrïN jq ksid fï hq.fha
jeishkag jvd;a ld¾hlaIu f,i ;ukaf.a Y%S ,xldfõ mQ¾j ft;sydisl hq.fhys
tÈfkod jev lghq;= lr .ekSfï wjia:dj ckdjdi jHdma;sh is;shul ,l=Kq lr
Wod úh' hlv Yla;su;a f,dayhla ksid le,E kï lrkak'
t<sfmfy<s lsÍu" fmdf<dj flàu iy iS iEu wd§
lghq;=j, § tu lghq;= myiq úh' Wvrxpduvfï
merKs ksjdifhka fidhd .kakd ,o mska;dre
2'3 uq,a ft;sydisl hq.fha ckdjdi
lrk ,o ueán`ÿk ta ld,fha mej;s ueáNdKav Y%S ,xldfõ ft;sydisl hq.hg wh;a uq,a
ksmoùfï ;dlaIKfha Wiia ;dlaIKsl m%ñ;sfha wjêfha ckdjdi ms<sn`o j úia;r lrk m%jD;a;s
iajrEmh fmkajd fohs' ksjdi bÈ lsÍu wdrïN ft;sydisl uq,dY%hj, i`oykaj ;sfí. tf,i
jQ fyhska Bg wod< ;dlaIKsl ±kqu l%ufhka úia;r jk ckdjdi msysá ;eka ksYaÑ; j y`ÿkd
j¾Okh úh' úfYaIfhka u .s,d fkdnisk f,i .ekSug tu f;dr;=re m%udKj;a fkdjk uq;a tlS
f.ìu ilia lr .ekSu" fmdf<djg ,ïndldr ckdjdij, iajrEmh fln`ÿ oe hs jgyd .ekSug
jk f,i ì;a;s bÈ lsÍu wd§ foa Bg wh;a h' bka ie,lsh hq;= msájy,la ,efí. furg mqrdK
Wvrxpduvu ksjdifha leKsï lghq;=j, § ueá ckdjdij, jHdma;sh iy tajdg wod< fjk;a
22
PdhdrEmh wxl 2'8 l%sia;= mQ¾j 1129 g Èk kS¾Kh ù ;sfnk Wvrxpduvfï merKs ksjdifhka fidhd.kakd ,o mska;dre
l< ueá n`ÿk' b;d merKs ld,hl isg j<x iE§fï ;dlaIKh Y%S ,xldfõ mej;s nj fuu kso¾Ykh u`.ska uekúka ;yjqre
lrhs' PdhdrEmfha ol=Kq mi ±lafjkafka tu ueá n`ÿk uq,a wjia:dõ mej;s wdldrh ±lafjk Ñ;%hls'

f;dr;=re .ek hï ;rul fyda ksYaÑ;;djlska mqrd ,nd .ekSu ÿIalr jqj;a uQ,sl ckdjdi úh<s
hq;=j jgyd .ekSug bjy,a jkafka mqrdúoHd;aul l,dmfha jHdma; jQfha tys mfia ;sfnk idrj;a
idlaIs h' nj ksid h. r;=-ÿUqre mi hkqfjka ye`Èkafjk
úh<s l,dmfha jeä m%foaYhl me;sÍ we;s mi
uq,a ft;sydisl hq.h jYfhka ie,flkafka lDIsl¾uhg b;d u iqÿiq jQjls. fuu m%foaYj,g
l%sia;= mQ¾j 450 muK isg l%sia;= j¾Ifhka 300 lDIsld¾ñl lghq;= i`oyd wjYH lrk c,h
jk ;=re ld,mßÉfþoh hs. fuu ld, mßÉfþoh ,efnk ud¾. folla ;sìKs. bka m%Odk jQfha
;=< furg ;snQ ckdjdi jHdma;j mej;sfha fudaiï j¾Idj hs' iajdNdúl .x.d u.ska ,efnk
lskï m%foaYj, oe hs fmkakqï lrk m%Odk c,h o úh<s ld,j, § hï ;rulg m%fhdackj;a
o¾Ylh kï l=vd .ïjeõj, jHdma;sh hs. kgnqka úh. tfy;a .x.d c,h lDIsld¾ñl lghq;=j,g
j .sh tjeks l=vd .ïjeõ oyia .Kkla Y%S fhdod .ekSfï § .x.d yryd wuqKq ne`§u /ia
,xldj mqrd jHdma; j ;sfí. ft;sydisl hq.fha lr .;a c,h wjYH ;ekaj,g f.k hdu i`oyd
ckdjdi nyq;rh jejla flakaø fldg .ksñka we< ud¾. ;ekSu wdÈ foa lsÍug isÿ úh. th
tys wdikakfha u mej;sKs. jeõ neïfï tla Y%uh ld,h yd ;dlaIKh fhoúh hq;= l%shdjla
fl<jrl jejg kqÿre j tjeks .ï msysgd ;snQ ksid jeä keUqrejla oelajQfha jeõ ;ekSfuka
nj mqrdúoHd;aul lafIa;% .fõIKj,ska fidhd c,h /ia lr .ekSu i`oyd hs.
f.k ;sfí.
uq,a ft;sydisl hq.hg wh;a ckdjdi j¾Okh
ckdjdi jHdma;shg n, mE m%Odk idOl jQ wdldrh ms<sn`oj isÿ lr ;sfnk úia;rd;aul
wOHhkj, m%;sM, u.ska fmkakqï lrkafka
mqrdK ckdjdi jHdma;shg n,mE m%Odk
furg ft;sydisl hq.fha uq,sl ckdjdi
idOlhla jQfha N+ fN!;sl miqìu hs. jd¾Isl
me;sfrkafka .x.d ksïkj, fkdj Bg msg;ska
j¾Idm;k w.h, mfia iajNdjh, N+ úIu;dj,
msysá m%foaYj, nj hs. óg n,mE m%Odk fya;=j
iajdNdúl iïm;aj, jHdma;sh, c,jykh wdÈh
jkakg we;af;a .x.d u.ska jd¾Islj f.fkk
fï w;r m%Odk h.
úkdYldÍ .xj;=r md,kh lsÍug iß,k
uq,a ft;sydisl hq.fha § ckdjdi jHdma; jQfha ;dlaIKhla ta jk úg ksmojd fkdue;s ùu h.
Y%S ,xldfõ úh<s foaY.=Khla we;s m%foaYj, h. .x.d yria fldg wuqKq ne`o c,h jeõ lrd
jd¾Isl j¾Idm;kh ñ,sógr 1000--1250 la ,efnk f.k hdfuka .xj;=r md,kh lsÍu wdrïN jQfha
m%foaY úh<s l,dmh f,i;a" ñ,sógr 1000 wvq l%sia;= mq¾j m<uqjk ishjfia w.Nd.fha § fyda
m%foaY Y+Ial l,dmh f,i;a ie,fla. lDIsl¾uh l%sia;= j¾Ifhka m<uqjk ishjfia § úh hq;= h.
i`oyd wjYH lrk c,h m%udKj;a ;rñka j¾Ih ;siaiuydrdu jej bÈ l< b<kd. rcq ^l%s'j 33-43&
23
PdhdrEmh wxl 2'9 wkqrdOmqr merKs we;=`M kqjr isÿlrk ,o leKSulska fidhd.kakd ,o wdh; p;=ri%dldr ìïie,eiaulska
hq;a me,am;lg wh;a j ;snQ lKq j<j,a lsysmhla ^PdhdrEmh mqrdúoHd fomd¾;fïka;=fõ ldreKsl wkq.%yfhks&'

iufha lsß`ÈTh yria fldg wuqKla ne`o ;sfí. uq,dY%hj, y`ÿkajd § ;sfí. uydjxifha i`oyka
l=reKE., Èia;%slalfha msysá .fkalkao úydrfha iqukjdms.du, úydrjdms.du, yqkaoßjdms.du,
iy .,af,k úydrfha ;sfnk .,a.=yd foll lvyjdms.du hk .ï tjeks jeõ .ï h.
fldgd we;s n%dyaó fi,a,smsj, ‘wjrK’ hk
jpkh oelafõ. tys woyi ‘wuqK’ hkak hs. tla .ula ;j;a .ulska fjka jQfha le,E
;Srhlsks. jeõ.ïj,g wu;rj fufia
ckdjdi jHqyh yd iajrEmh tlsfklska iajdëk jQ .ï ms<sn`oj ft;sydisl
jeis c,fhka fmdaIKh jk l=vd jeõ flakaø uQ,dY%hj, flá i`oyka lsÍï we;=<;aj ;sfí.
lr .ksñka .x.dj, msgdr ksïkhg msg;ska jQ fkdfhl=;a jD;a;slhska úiQ we;eï ckdjdi
m%foaYj, jHdma; jQ ckdjdi tlsfklska iajdëk jxil:dj, iy fi,a,smsj, i`oyka fldg
jQ tajd hs. jejla flakaø fldg f.k j¾Okh ;sfnkafka fufia hs.
jQ tjeks ckdjdi jdms.du hkqfjka idys;H 1 liSldr.du - f.dúhka úiQ .ï
24
2 uKsldr.du -
ueKsla .erE fyda ueKsla
lemQ wh Ôj;a jQ .ï
3 f.damd,.du -
f.dm,a,ka úiQ .ï
4 flajÜg.du -
ëjrhska úiQ .ï
5 l=ïNldr.du - j<x
idokakka úiQ .ï
6 jâVlS.du -
jvqjka úiQ .ï

fï yereKq úg ld¾hh
mokï fldg f.k
l%shd;aul jQ ;j;a .ï j¾.
lsysmhla ;sìKs'
PdhdrEmh wxl 2'10 wkqrdOmqr merKs we;=`M kqjr isÿlrk ,o leKSulska fidhdkakd
7 mÜgk.du - jrdh ,o jgl=re ìïie,eiaulska hq;a me,am;lg wh;a j ;snQ lKqj<j,a lsysmhla ^PdhdrEmh
mqrdúoHd fomd¾;fïka;=fõ ldreKsl wkq.%yfhks&'
wdY%s; j ;snQ .ï
8 kshï.ï - fjf<`o .ï úYd, kd.ßl ckdjdi ye`Èkaùug zmqrZ hk moh
9 T<.ï - ck;dj úiska w;yer oeuQ jHdjydr úh' l%sia;= mQ¾j 250 ;rï wE; ld,hl §
jeõ.ï rÑ; n%dyaó fi,a,smshl ‘mqr lu;’ hkqfjka
merKs ckdjdij, úYd,;ajh flf;la ù oe ;k;=re kduhla i`oyka j ;sfí' thska woyia
lr ;sfnkafka k.rfha m%Odk jdia;= Ys,amshd hs'
hs hk ldrKh ms<sn`o j iaÓr ks.ukhlg
m<uq jk úchndyq rc;=udg ^l%s.j' 1055-1110&
meñKSu wmyiq h. th úúO N+f.da,Sh m%foaYj, wh;a mkdlvqj ;U ikakfia wkqrdOmqrh kï
mej;s iajdNdúl iïm;aj, iq,n;dj u; mokï lsÍug fhdod ;sfnkafka ‘kqremqr’ hk jHjydrh
úh. tfy;a oekg isÿlr ;sfnk mqrdúoHd;aul hs'
úu¾Ykj,ska ,eî ;sfnk idlaIs wkqj l=vd
‘klr’ fyj;a k.r hkqfjka ye`ÈkajQ ckdjdi
m%udKfha .ul úYd,;ajh idudkHfhka
úfYaIhla .ek furg mqrdK;u fi,a,smsj,
fylaghdr 0.15 lg jvd jeä fkdù h. uOHu i`oyka h' fuys k.r hkqfjka y`ÿkajd
m%udKfha .%dóh ckdjdihla fylaghdr 2 ;sfnkafka .u;a" mqrh;a w;r jQ ckdjdihls'
lg wdikak m%udKhla jQ w;r úYd, kd.ßl .ïj, ksIamdokh lrk oE fjf<`odu msKsi
ckdjdihla fylaghdr 2 lg jvd úYd, úh. uyd k.r fj; f.k hdu iïnkaëlrKh jQfha
fuu w;rueÈ ckdjdij,sks' tajd m%udKfhka
idudkHfhka .ul mjq,a 5-6 ;a w;r m%udKhla
.ulg jvd u`ola úYd, jQ ckdjdi hs'
jdih l<y' we;eï úYd, m%udKfha .ïj, mjq,a
30 la úiQ nj idys;H uQ,dY%hj, oelafõ' kd.ßl uq,a ft;sydisl hq.hg fmr isg u fuu
ckdjdij, fï ;;a;ajh b`ÿrd u fjkia úh' l%sia;= ckdjdij, ixúOdkh iy mßmd,kh l%uj;a j
j¾Ifhka yh jk ishji jk úg merKs ud.u mej;s nj fmkaùug idlaIs ;sfí' .ula hkq mjq,a
k.rfha iy Bg ;okqnoaO kd.ßl ckdjdij, lsysmhlska ieÿï ,;a tallhls' mjq, hkq .ul
wju ;rñka 35 000 l ck.ykhla úiQ njg o< jeo.;a u idOlhls' mjq,la ksfhdackh lrk ,o
jYfhka .Kkh lr ;sfí' we;eï .ï jeglska .Dym;shd úisks' n%dyaó fi,a,smsj, Tyq y`ÿkajd
wdrlaId lr ;snQ njg idys;H uQ,dY%hj, oelafõ' ;sfnkafka z.ym;sZ hkqfjks' .ul .Dym;Sska
tjeks .ï ye`ÈkajQfha zmßlaÅ;a; .ïZ hkqfjks' lsysm fofkl=f.ka ieÿï ,;a lKavdhula
tjeks wdrlaIdjla fkdue;s .ï zwmßlaÅ; .ïZ fjkqfjka lghq;= l< mqoa.,hd ye`ÈkajQfha
hkqfjka ye`ÈkaúKs' z.ñlZ fyj;a .%dñl hk kñks' tys f;areu .fï
m%Odkshd hkak hs' miqld,hl fulS .ïm%OdkSka
25
79°30'0"E 80°0'0"E 80°30'0"E 81°0'0"E 81°30'0"E 82°0'0"E

±
9°30'0"N 9°30'0"N

iqÑh
! Ys,d f,aLk
.ï jeõ
ifudaÉp f¾Ld

!
9°0'0"N 9°0'0"N

!
!
!
!
!
!

!
! ! !
! !
!
! !
! ! !
! !
!
!
8°30'0"N ! 8°30'0"N
! ! !
! ! !
!
!
! !
! !
! wkqrdOmqrh
. ! ! !
!
! ! !

!
!
! !
!
! !! !
! ! ! !
! !
! !
! !
8°0'0"N ! ! ! ! 8°0'0"N
! !! !
!
!
!
!
!
!
!
! !
. fmdf,dkakrej
!
!
!
! ! !
! ! !
! !
!
! !! !
! !
! ! !
!!
! !
! !! !
!
!! !
! !
! ! ! !! !
! ! !
! !! !
! !
! !
! ! !! !
! ! !
!
! !
!
7°30'0"N !!
!
! ! ! 7°30'0"N
! ! ! !

!!
! ! !
! !
! !
! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
! ! ! !
! ! !
!
! ! ! ! ! !

! !
! !
! !
! !
!
!
!
!
7°0'0"N ! ! ! 7°0'0"N
!
! !
!
! ! ! !
! !
! !
! !
!

!
!
!
! ! !
!! !
!!
! !

! !! ! !
!
! !
!!
6°30'0"N ! ! 6°30'0"N
!

!
!!
ud.u !!
!
!

!
. !
!
!
!
!

!
!

6°0'0"N 6°0'0"N

79°30'0"E 80°0'0"E 80°30'0"E 81°0'0"E 81°30'0"E 82°0'0"E

is;shu wxl 2'3 fuu is;shfï ±lafjkafka Y%S ,xldfõ merKs;u .ïjeõj, yd uq,a ld,Sk Ys,d,smsj, jHdma;sh hs'
.u" jej iy Ys,d f,aLk w;r ióm in|;djla mej;s neúka jeõj, iy fi,a,smsj, jHdma;sh u.ska merKs ckd-
jdij, jHdma;sh ms<sìUq lrhs'
26
ms<sufy,

;Urj
mkafk.uqj

;siai jej
ùrú, jej
;siaiuydrduh fhdaOlKaäh jej
l sß

Th

msgdr ;ekak

w`oe,a,
fldakafj,dk mqiaf;da,uq,a,

lsrskao jrdh

fudaorme,eiai

bkaoshka id.rh

iqÑh
m<uq wÈhrfha ckdjdi
fojk wÈhrfha ckdjdi
;=kajk wÈhrfha ckdjdi

is;shu wxl 2'4 yïnkaf;dg Èia;%slalhg wh;a ;siaiuydrduh wi,ska .,d f.k hk lsß`ÈTh wdY%s; m%foaYfha merKs
ckdjdi jHdma;sh ±lafjk is;shula' ^is;shfï ;s;aj,ska ckdjdi ±lafõ'& fuys .x.dfõ ksïkhg wE;ska ;sfnk ckdjdi
l%sia;= mQ¾j 900--500 ;a w;r ld,hg wh;a fõ' tu ckdjdi tu .x.djg wod< m%foaYfha uq,ska u ìys jQ tajd hs' .x.dj
wdY%s;j msysgd we;s m%foaYfha ckdjdi me;sß ;sfnkafka lsß`ÈTfha jd¾Isl .xj;=r md,kh lsÍug Wmdh ud¾. fh§fuka
miqj h'
27
is;=ju wxl 2'5 fuu Ñ;%fhka ±lafjkafka Y%S ,xldfõ merKs .ul l,ams; iajrEmhls' iajNdjO¾uh iu`. iqyoYS,Sj cSj;a
ùu;a ta ksid u ;u cSjk rgdj ;=< we;s jQ ir, nj;a .%dóh cSú;h ;=< lemS fmfkk ,laIK h'

oifofkl=f.ka iukaú; jQ uKaav,hla u.ska ye`Èkafjk .ulska o mqrdK ksjdihlg wh;a


.ï lsysmhlska ieÿï ,;a m%foaYhl mßmd,khg i,l=Kq fidhd .ekSug yels úh' tu ksjdifha
iïnkaO .eg¨ úi`§fuys ksr; úh' fi,a,smsj, ìu ilia lr ;sfnkafka fmdf<dj idrd tys
fuu uKav,h y÷kajd § ;sfnkafka zoi.ï u;=msg ueá wdf,am lsÍfuks' tu ksjdih l%sia;=
we;a;kaZ hk jHjydrfhks' ud;f,a Èia;%slalhg j¾Ifhka ;=ka jk ishjfia § Ndú; lrk ,oaola
wh;a oUq,af,a msysá l`MÈhfmdl=K kñka nj úoHd;aulj ikd: lr ;sfí'
ye`Èkafjk merKs fn!oaO úydrfha we;s tla
fi,a,smshl i`oyka lr ;sfnkafka tu úydrfha merKs ld,fha furg mej;s ckdjdij,
odkh imhd .ekSfï lghq;=j, § hï .eg¨jla iajNdjh fln`ÿ o hk ldrKh fuu mdvfï §
we;s jqj fyd;a oi.ï we;a;ka /ia ù tu .eg¨j bf.k .ekSug wjia:djla ,eìKs' b;d mqrdK
úi`Èh hq;= nj hs' ld,hl isg iduQyslj;a úêu;a f,i;a ish
cSú;h yev.iajd .kakg Tjqka iu;a jQ wdldrh
wkqrdOmqrfha lrk ,o leKSïj,ska merKs Tng wdo¾Yhla nj is;g .; hq;= h'
.%dóh ksjdi lsysmhlg wh;a j ;snQ w;a;sjdrï
fy<sorjq úh' tajd jßÉÑ ì;a;sj,ska iy fld< hemSï l%uh
w;= mshiailska iukaú; ;snqKq me,am;a h' ta
.x.djl msgdr ksïkfhka msg; m%foaYj,
w;ßka iuyr tajd jgl=re yevhlska hqla; h'
we;eï ksjdi y;/ia yevfha ìï ie,eiaulska ckdjdi jHdma; ùfï § tajdfha Ôj;a jQ
hqla; h' mqrdúoHd{hskag yuq ù ;sfnkafka tajd jeishka ish hemsï l%uh f,i wkq.ukh lf<a
fyaka f.dú;ek hs. l=rlalka, fufkaß, ;,
;snQ ;ekaj, b;sß j we;s lKq j<j,a muKs'
iy ;Kyd,a jeks lgqir fnda. tajdfha j.d
;siaiuydrdufha j<.ïm;a;=j kñka
28
flßK. flá uq,a moaO;shla iys; kshÕhg
fyd`Èka Tfrd;a;= fok tu fnda. c,h ysÕ ,xldfõ m%d.a b;sydih ye`Èkaùug
msgdr ksïkfhka neyer m%foaYj, j.d lsÍug zuOH Ys,d hq.hZ hk fhÿu o Ndú; fõ'
fhda.H h. uQ,sl .ïjeõ bÈ lsÍug fm<Uùula
we;s jkafka tlS ckdjdij, úiQ ck.ykh 5' miq ld,hl furg úiQ m%d.a ft;sydisl
mq`M,a ùug iudka;r j wdydr ksIamdokh jeä ñksiqka f.dú;ekg yqre jQ njg idlaIs
lsÍug isÿ jQ ksid h. jeäfhka f.dú;eka lsÍug yuq ù ;sfí' ±kg ,eî ;sfnk idOl wkqj
jeämqr c,h wjYH úh. .x.d ksïkj,g msg;ska tu mßj¾;khka l%sia;= mQ¾j 2400 jk úg
wdrïN jk uq,aft;sydisl hq.fha ckdjdi" .x.d iïmQ¾K;ajhlg m;a j ;sìKs'
ksïkh ;=<g wj;S¾K jk wdldrh ms<sn`o b;d
meyeÈ,s ms<sìUqjla lsß`È Th ksïkfha isÿ lr 6' j<x iE§u" iqidk N+ñ Ndú;h iy
;sfnk merKs ckdjdi wOHhkhlska fmkajd § hlv f,dayh Ndú; lsÍu miq ld,fha §
;sfí' ^is;shu wxl 2'4 n,kak&. wdrïN úh' fuu hq.h ye`Èkafjkafka mQ¾j
ft;sydisl hq.h hk kñks'

7' mQ¾j ft;sydisl hq.h jeo.;a


l%shdldrlï 3 ld,mßÉfPaohla jkafka Y%S ,xldfõ
YsIagdpdßl j¾Okhg wod< uq,sl ± tu
Y%S ,xldfõ m%d.a ft;sydisl hq.h$ mQ¾j
hq.fhka wdrïN ùu ksid h' furg ñksiqka
ft;sydisl hq.h$ ft;sydisl hq.h hk
.ïudkj, cSj;a ùu wdrïN lrk ,oafoa
hq.j, ckdjdilrKfha uQ,sl wx.j, we;s
fï iufha § h'
fjkialï fjka fjka jYfhka olajkak'
8' uydjxih i`oyka lrk wdldrhg úch
l=ure we;=`M Tyqf.a msßi furgg meñfKk
jeo.;a lreKq wjêfha Y%S ,xldfõ b;d ixúOdkd;aul
1' Y%S ,xldj ckdjdi jQfha óg wjqreÿ ,laI iudchla mej;sKs'
.Kklg by; § h' tf,i furg uq,a
ckdjdi msysgqjd .kakd ,oafoa wdÈ ld,Sk
fydafuda idmshkajre úisks'
brKuvq ;ekam;=j - uydysuhq.fha isis,a ld,m¾ÉfPaoj,
2' wdÈ ld,Sk fydfuda idmshkajre furg Y%S ,xldjg wêl j¾Id iy.; foaY.=Khla mej;sfhah'
úúO mßir l,dmj,g yev .efiñka cSj;a fï ld,fha§ Wia ia:dk wêl f,i Ldokhg ,la úh'
jQy' tfyhska Y%S ,xldfõ fndfyda m%foaYj, tiufha§ l`ÿlr m%foaYj,ska Ldokhg ,la jQ mdIdK
my;aìïj, ;ekam;a jQfha h' uqyqÿ fjrf<a isg lsf,daógr
Tjqyq jdih l< y' Tjqka lsisÿ jd¾.sl 32la olajd rg we;=<; m%foaYfha tf,i ;ekam;a jQ mia
wkkH;djla ms<sìUq lf<a ke;' ;Srejla olakg ;sfí' fuu mia ;Ügqj ye`Èkafjkafka
brKuvq ;ekam;=j kñks' Bg ta ku Ndú; lsÍug
3' Y%S ,xldfõ uq,a mÈxÑlrejkaf.a fya;=j tu mia;Ügqj m<uqjrg meyeÈ,sj y`ÿkd .kakd
,oafoa brKuvq jej wdY%S; m%foaYfhka jQ ksid h' fuu
ixialD;sh mej;s ld,mßÉfPaoh mia;Ügqfõ m%d.a ft;sydisl ñksiqka úiska Ndú; l< .,a
y`ÿkajkafka m%d.a fM;sydisl hq.h hk fuj,ï wvx.= h'
kñks' ta ld,h ;=< Tjqkaf.a m%Odk cSjk
wdÈ ld,Sk fydafuda idmshka - fydafuda idmshka hkqfjka
l%uh jQfha ovhu iy ;ek ;ek weúo ye`Èkafjkafka kQ;k ñksia mjq,hs' fuu kQ;k ñksia
hñka wdydr /ia lsÍu hs' mjqf,a wdÈ;uhska my, jQfha óg jir mka,laIhlg muK
by; ld,hl§ h' jir 500 000 - 200 000 w;r ld,fha
4' ta ld,fha mej;sfha .,a fuj,ï cSj;a jQ fydafuda idmshka mjqf,a wdos;uhska ye`Èkaùug wdÈ
;dlaIKh hs' ;ukaf.a tÈfkod wjYH;d ld,Sk fydafuda idmshka (Archaic Homo sapiens) hk moh
Ndú; lrhs'
i`oyd Tjqka ;sßjdkd" ly`o wdÈ .,aj,ska
fuj,ï ;kd .ekSug mqreÿ ù isáhy' Y%S
29
laIøq .,a fuj,ï - m%d.a ft;sydisl hq.fha uE; jljdkqj,
§ Ndú;fha mej;s l=vd m%udKfha .,afuj,ï fï kñka
ye`Èkafõ' ;sßjdkd iy ly`o hk mdIdKj,ska ilia
lr f.k ;sfnk laIqø .,a fuj,ula fikaáógr 1 isg
fikaáógr 7 la muK olajd jQ È.lska hqla; h' by;
i`oyka lrk ,o j¾.fha .,lska lvd .kakd ,o m;=rla
uqjy;a uqyqK;la we;s jk mßÈ kej; yev .iajd ,S
lene,a,l fyda if;l=f.a weglene,a,l r`ojd .kakd
tjeks fuj,ulska lemSu" iSÍu" ú§u wd§ foa lr ;sfí'
msgdr ksïkh - ±ä j¾Id ld,j, § .x.d u.ska .xj;=r
;;a;ajhla we;s lrhs' tjka wjia:dj, .x.dfõ bjqre
fomi jQ f.dvìu c,fhka hg fõ' .x.dj fomi .xj;=rg
hg jk m%foaYh tu .x.dfõ msgdr ksïkh f,i ye`Èkafõ'
.xj;=r u.ska /f.k tk frdkauv msgdr ksïkfha
;ekam;a fõ' tfyhska tu m%foaYh b;d ireidr h' msgdr
ksïkh ye`Èkaùug fv,agdj (Delta) hk moho Ndú; fõ'

30
3 Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h úldYkh ùu

ye`Èkaùu 3'1 mQ¾j rdcH iuh


merKs ld,fha § rcjrekaa fndfyda fofkl= by; úia;r lrk ,o ks¾jpkhg wkqj Y%S
úiska o /cskka lsysm fofkl= úiska o furg ,xldfõ b;sydifha rdcHh hk moku j¾Okh
md,kh lrk ,o nj ft;sydisl uQ,dY%h jQfha ;rul miqld,hl § h' ta ms<sn`o fuu
fmkajd fohs' bkaÈhdfjka fuys meñKs úch mdvfï bÈß fldgiaj, úia;r lr ;sfí'
l=ure furg md,kh l< m<uq jk rcq f,i fuys § wjOdkhg f.k ;sfnkafka tfia rdcHhla
tu uQ,dY%hj, úia;r lr ;sfí' Tyq furgg ìys ùug fmr Y%S ,xldfõ rg md,kh lsÍug
meñKsfha l%sia;= mQ¾j yh jk ishjfia § h' wod<j mej;s iajrEmh l=ula ± hs meyeÈ,s lsÍu
h' tu ld,h mQ¾j rdcH iuh kñka ye`Èkafõ'
úch l=ure fuys meñKSug fmr furg ckdjdi
mej;s nj mqrdúoHd;aul idlaIsj,ska ;yjqre mQ¾j rdcH iufha § furg md,kh lsÍug tla
ù ;sfí' l%sia;= mQ¾j 2400 ;rï wE; ld,hl ksYaÑ; md,lhl= isáfha ke;' ta fjkqjg l=vd
isg furg lDIsld¾ñl iudchla ÈhqKq fjñka m%foaYj, ish n,h mj;ajd f.k hk ,oafoa
mej;s nj fnr.," y,aÿïuq,a, wdÈ m%foaYj,ska j;afmdfydi;alï we;s m%N+ka msßila úisks'
fidhd f.k ;sfnk merKs fidfydka furg fi,a,sms ,sùu wdrïN jQ ld,fha § fuu
ìïj,ska ;yjqre ù we;' tjeks iudchlg m%N+jrekaa tu fi,a,smsj, y`ÿkajd § ;sfnkafka
wjq,a úhjq,aj,ska f;dr j mej;Sug kï ta zmreulZ hk kñks' mreul hk jpkh iE§
iudch md,kh ùug lsishï l%uhla ;sìh ;sfnkafka ixialD; NdIdfõ zm%uqLZ hk mofhks'
hq;= h' tfyhska furg iudcfha foaYmd,k tys f;areu zm%OdkZ hkak hs' l=vd m%foaYhla jqj
n,h ÈhqKq ùfï b;sydih úch l=urekaf.a o md,kh lsÍug n,hla ysñ jQfha Tjqka Okj;a
meñKsug fmr jljdkqjlg wh;a h' ùu;a ta ksid u ysñ jQ n,j;alu;a ksid h'

rgla md,kh lsÍfï n,h rcqg fyda mreuljrekag lsishï wdldrhl m%foaYSh md,k
/csklg mjrd fokq ,nkafka trfÜ fjfik n,hla ysñj ;snQ nj fmkajd §ug Wmfhda.s
uyckhd úisks' ljfrl=g jqj rgla md,kh lr .; yels fi,a,smshla oUq,a,g kqÿrej msysá
lsÍug fmdÿ uyck;djf.a leue;a; wjYH h' lKav,u kñka ye`Èkafjk m%foaYfha ;sfnk
uyckhdf.a wm%idoh u; md,k n,h ysñ lr fld;a.,alkafoa olakg we;' tu fi,a,smsh
.kakd md,lhskag jeä l,la tfia rg md,kh l%sia;= mQ¾j 250 g wh;a jQjls' tys we;s .,a.=ydjla
lsßug wjia:djla fkd,enqKq nj b;sydih NslaIQka jykafia,d fj; mQcd l< mreulfhl=
wm fj; fmkajd fohs' jeä fofkl=f.a y`ÿkajd § ;sfnkafka —f;dg fndcl˜ hk kñks'
tl`.;dfjka md,lhl= rg md,kh lsÍfï tys f;areu —;S¾:h wkqNj lrkakd˜ hkak hs'
whs;sh ,nd .kakd ksid tjeks md,lhl= ;S¾:h hkqfjka ye`Èkafjkafka f;dgqm< hs'
ye`Èkaùug zuydiïu;Z hk jpkh merKs wkqNj lsÍu hkqfjka merKs ld,fha jHjydr
ld,fha fmrÈ. rgj, Ndú; lr ;sfí' tfia lrk ,oafoa wh nÿ ,nd .ekSu;a foam< N=la;s
ckiïu;fhka md,k n,h ysñ lr .kakd ú`§u;a h' tfia l< yelafla md,k n,hla i;=
rfcl= fyda /cskl úiska md,kh lrk N+ñ ;eke;af;l= yg muKs' lKav,u fi,a,smsfha
m%foaYh;a" tu md,khg iyNd.s jk úúOdldr ±lafjk mreulhd merKs ld,fha ta m%foaYh
ks,Odß msßi;a" ck;dj;a rdcHh hk kñka md,kh l< ;eke;af;l= nj bka meyeÈ,s fõ'
ye`Èkafõ' fn!oaO NslaIQka jykafia,d fj; .=ydjla ilia
lr mQcd lsÍug ;rï yelshdjla Tyq i;= jQfha o
ta ksid u nj jegfya'

31
is;=ju wxl 3'1 .ïj, úiQ .Dym;Ska w;=ßka tla mqoa.,hl= ta .fï m%Odkshd njg m;a úh' Tyq ye`ÈkajQfha .ñl kñks'
tla tla .ï w;r jev lghq;= lsÍfï § iïnkaëlrKh meje;ajQfha .ñlhska yryd h'

mreulhka merKs Y%S ,xldfõ iudch ;=< ìys y`ÿkajd ;sfnkafka .ym;s hk jpkfhks'
jQfha l=uk wdldrhlg ± hs fidhd ne,Sfuka fï iïnkaOfhka jeo.;a jk fi,a,smshla
furg foaYmd,k n,h j¾Okh jQ wdldrh wkqrdOmqrfha fmßhmq,shkal=,u kñka
myiqfjka f;areï .; yels h' tfia f;areï ye`Èkafjk m%foaYfha olskakg we;' iqukf.a
.ekSug kï mqrdK ld,fha mej;s furg .%dóh mjq,g wh;a" f,day jev ish /lshdj f,i l<
iudch iy tys l%shdldÍ;ajh iqmÍlaIdldÍ j .Dym;shl= NslaIQka jykafia,df.a iemmyiqj
ye±ßh hq;= h' fjkqfjka .,a.=ydjla msßisÿ fldg mQcd l<
nj tys i`oyka h' .ul fmdÿ lghq;=j, § tla
.Dym;sfhda tla mjq, ksfhdackh lsÍug bÈßm;a jQfha fulS
.Dym;Ska h' ir, j lsjfyd;a .Dym;Ska hkq
wju ;rñka l%sia;= mQ¾j 900 muK jk úg
mjq,a m%OdkSka h'
furg .%dóh ckdjdi úh<s l,dmfha fndfyda
m%foaYj, me;sÍ f.dia ;sìKs' fï .ï ilia ù .ñlfhda
;snqfKa mjq,a lsysmhlsks' we;eï úg mjq,a 1 isg merKs fi,a,smsj, fuka u wgqjd l:dj, o
30 olajd m%udKhla tajdfha cSj;a jQy' mjq, hk z.%dñlZ fyda z.ñlZ hk kñka y`ÿkajk ,o
woyi §ug merKs ld,fha Ndú; jQfha l=, hk msßila ms<sn`o j i`oyka h' ta merKs .ïj, cSj;a
moh hs' fï iEu mjq,l u m%Odkshd y`ÿkajk jQ .ï m%OdkSka h' merKs .ï mej;sfha tlsfklg
,oafoa —.Dym;s˜ hk kñks' l%sia;= mQ¾j 250 fjka fjka jYfhks' .ula ;j;a .ulska fjka
iy Bg wdikak miqld,Sk fi,a,smsj, Tjqka jQfha mgq le,E ;Srhlsks'
32
fufia fjka ù mej;Su ksid tla tla .ïj, .fï cSj;a jk jvd Okj;a yd n,j;a mqoa.,hd
cSj;a jQ jeishka fuu fjka ùu f;areï .;af;a ta i`oyd m;a lr .ekSug wfma mqrdK .ïjeishka
wfma .u ^;uka úiQ .u& w,a,mq .u ^hdno j lghq;= lr ;sfí' .ñlhska .Dym;ska w;ßka u
msysá .u& iy msg.ï ^wE;ska msysá .ï& hkdÈ m;a jQ flfkl= nj nqoaOf>daI ysñhka úiska
jYfhks' .ï w;r mej;s lghq;=j, § tkï iuka;mdidÈldfõ i`oyka lr ;sfí'
wdjdy-újdy lghq;=" NdKav yqjudre lr .ekSï
fuka u úúO wdrjq,a úi`§u wdÈ foaj, § tla tla .ñlhska bgq l< ld¾hhka w;r ta ta .ïj,
.ï ksfhdackh lsÍug l%shd l< mqoa.,hd .%dñl fmdÿ lghq;=j,g kdhl;ajh §u úfYaIfhka
hk kñka ye`ÈkajQ nj fmfka' tys f;areu .ï jeo.;a úh' .ug wh;a jej kv;a;= lsÍu" bka
kdhlhd hkak hs' c,h fnod yeÍu" bka m%Odk jQ nj fmfka'
.ïj, mej;s wdrjq,a úi`§u wd§ foa we;=`M
.ula ksfhdackh lsÍug kdhlhl= f;dard .kakd fujeks lghq;=j,g kdhl;ajh §u;a Tyq i;= j
,oafoa .Dym;Ska w;ßks' tf,i f;dard .ekSfï ;snQ Okj;a nj;a ksid Tyq jgd lsishï md,k
§ wjOdkh fhduq lrk ,oafoa .Dym;Ska i;= n,hla f.dv ke.=Kq wkaou meyeÈ,s h'
j;afmdfydi;alu ùug bv ;sfí' merKs .ul
cSj;a jQ È<s`ÿ jeisfhl= B<`. lkakfha ,nd fok ta ta .ïj, úiq .ï kdhlhska tlsfkld
fmdfrdkaÿj msg ta .fï úiQ .ñlhdf.ka ù iu. iqyo j lghq;= lsÍu .ï w;r iduh iy
u,a,la Khg b,a,d .;a mqj;la cd;lÜGl:dfõ iycSjkh mj;ajd .ekSug uy;a fia bjy,a úh'
±lafõ' .ñlhska hkq wka whg mjd Wojq l< yïnkaf;dg Èia;%slalhg wh;a is;=,amõfõ msysá
yels ;rug Okj;a jQ msßila nj bka jgyd .; merKs fn!oaO úydrhg wh;a fldrjla., kñka
yels h' ye`Èkafjk m%foaYfha ;sfnk .,a.=ydjl fï
lreK ikd: lr .ekSug bjy,a jk idlaIshla
lKavdhula ksjerÈ wdldrhg yiqrejd .ekSug ;sfí' tu .,a.=ydj msßisÿ fldg NslaIQka
kï tu lKavdhfï fmdÿ úYajdih Èkd .;a jykafia,d fj; mQcd lsÍug mqoa.,hska ;sfofkl=
mqoa.,fhl= Bg kdhl;ajh ,nd Èh hq;= h' .ul iyNd.s ù ;sfí' ta .ñl isj" .ñl iquk iy
.Dym;ska ish¨ fokd tla j .u fjkqfjka .ñl ;sok hs' fudjqka ;sfokd is;=,amõjg
;SrK .ekSu fjkqjg .Dym;skaf.a tl`.;dfjka hdno wi,ajdiS .ïj, kdhlhska jkakg we;'
fujeks .ïkdhlhska ìys ùu furg foaYmd,k
is;shu wxl 3'1 j¾Id c,fhka fmdaIKh jk l=vd n,h j¾Okh ùfï b;d jeo.;a ;SrKd;aul
.ïjeõj,ska l< yels jev fldgi ;jÿrg;a mq`M,a lsÍug wjia:djls'
tu .ïjeõ we< ud¾.j,ska iïnkaO flßKs' tjeks
jeõ moaO;shla ye`Èkaùug Ndú; lrkafka jeõ m%m;kh
hk kuhs' Y%S ,xldfõ úh<s l,dmfha .eñfhda ta i`oyd mreuljre
t,a,x.dj hk jpkh o Ndú; lr;s' fuys ±lafjkafka
yïnkaf;dg Èia;%slalfha msysá tjeks jeõ m%m;khls' merKs ld,fha furg iudcfha foaYmd,k n,h
j¾Okh ùu iïnkaOfhka mreul kñka ye`ÈkajQ
m%N+ka msßila jeo.;a jk nj by; i`oyka lrk
,È' tjeks m%N+ me,eka;shla ìys ùu iy Tjqkag
md,k n,hla ysñ ùu isÿ jqfha flfia ± hs hkak
fidhd ne,Su fuys § jeo.;a h'

fï lreK .ek fidhd n,d ;sfnk úoaj;=ka ish¨


fokdf.aa u woyi ù ;sfnkafka mreuljrekaf.a
ìys ùu;a, mqrdK ld,fha mej;s jeõ kv;a;=
lsÍu;a w;r in`o;djla ;sfnk nj hs' we;af;ka u
th tfia jQfha flfia o@

l%sia;= mQ¾j 900 muK ld,fha § furg úh<s


l,dmfha ckdjdi me;sr .sfha l=vd jeõ flakaø
33
lr f.k h' fï jeõ fmdaIKh jQfha jeis Èfhks' fyhska Bg iqÿiq m%udKj;a c, m%udKhla r`ojd
idudkHfhka .ul cSj;a jQ mjq,a 10-15 ;a w;r .ekSu w;HjYH úh' fujeks wjYH;d bÈßfha
m%udKhlg Tjqkaf.a tÈfkod cSjk wjYH;d msßuid Woa.;jk ÿIalr;dj,g jrla fojrla fkdj
.ekSug tjeks jeõj, ;snQ c,h flá ld,hlg lsysm jrla uqyqK ÿka wfma mqrdK .ïjeisfhda
m%udKj;a úh' jd¾Islj t<efUk úh<s ld,j, § tu wNsfhda.hg uqyqK §u i`oyd id¾:l l%uhla
fï jeõ is`§ .sfha h' tjeks wjia:dj, tu jeõ wkq.ukh l<y' ta ;ks j mj;sk jejla
wdY%s; j csj;a jQ ck;dj uy;a wiSre;dj,g uqyqK fjkqjg iómj ;sfnk jeõ lsysmhla we<
ÿka nj wo;a úh<s l,dmfha merKs jeõ wdY%s; j ud¾.j,ska iïnkaO fldg jeõ moaO;shla iE§u
cSj;ajk ck;dj uqyqK fok w;a±lSïj,ska meyeÈ,s hs' tys wruqKq folla ;sìKs' m<uq jekak N+ñhl
fõ' by<ska msysá jejla jeis Èfhka msreKq úg bka
neyerg .,d hk c,h my<ska we;s jejg yrjd
l=vd jeõj,g j¾Id ld,fha § mqrjd .kakd c,h c,h ixrlaIKh lr .ekSu hs' fojekak jeõ
m%udKj;a fkdùfï .eg¨jg uqyqK §ug isÿ jQfha folla w;r we< ud¾.fha ksrka;rfhka c,h
úh<s ld,.=K ;;a;ajh ksid muKla u fkdfõ' .,d hdug i,iajd we< fomi N+ñfha f;;ukh
ld,hla hdfï § .ïj, ck.ykh by< hEu ksid by< ±óu hs' tfia f;;ukh by< kexùfuka
o mßfNdackh i`oyd jeä c, m%udKhla wjYH úh' tu m%foaYj, myiqfjka fnda. j.d l< yels
by< hk ck.ykhlg jeäfhka wdydr ksmoùu úh' mqrdK ld,fha fuf,i ilia lrk ,o
wjYH jQ ksid jeä N+ñ m%udKhla j.d l< hq;= jeõmoaO;s úh<s l,dmfha kgnqka j ;sfnkq wo;a

PdhdrEmh wxl 3'1 oTq,af,a msysá bínkalgqj iqidk N+ñh l%sia;= mQ¾j 700-450 w;r ld,fha Ndú; l< tlls' fujeks
iqidk N+ñ tl, iudcfha úiQ mreulhska jeks m%N+ka úiska Ndú; l< tajd hs'

34
±lsh yels h' fujeks jeõ moaO;shla ye`Èkaùug ±lafjk lreKq úuis,af,ka mÍlaId lrk úg
zjeõ m%m;khZ hk ku Ndú; fõ' úh<s l,dmfha fmfkkafka fï wjia:dfõ § tlS .ïj, úiQ
jeishka tajd y`ÿkajkafka zt,a,x.djZ hk .ñlhska w;=ßka jvd n,j;a ;eke;a;d tla
kñks' jeõ moaO;s ìys ùu hkq yqfola u l=vd jeõ moaO;shlg wh;a .ï ish,a, ksfhdackh
jeõ lsysmhla tlsfkl iïnkaO ùu muKla u lsÍug lghq;= lr ;sfnk nj hs' fï ;eke;a;d
fkdfõ' ta msgqmi b;d jeo.;a fohla isÿ fjñka ye`ÈkajQfha mreul hk kñks' jeõmoaO;shla
;sìKs' iy Bg wh;a .ï lsysmhl csj;a jQ jeishkaf.a
iqNisoaêh fjkqfjka ;SrK .ekSug n,hla mejÍ
úh<s l,dmfha tlsfklg iajdëk j mej;s l=vd ;snqKq ksid mreulhka tl, iudcfha n,j;a
.ï .ek óg by; i`oyka flßKs' fï iEu .ulg m%N+ka msßila f,i ie,lsKs'
u wh;a l=vd jejla msysá nj o tys § lsheúKs'
jeõ moaO;s ks¾udKh ùfï § isÿ jQfha tjeks úh<s l,dmhg wh;a ;eks;,d N+ñfha fujeks
iajdëk .ïj,g wh;a jeõ lsysmhla c,h .,d jeõmoaO;s ish .Kkla kgnqka j ;sfnkq wo;a
nisk f,i ifudaÉp f¾Ld wkqj tlg iïnkaO ±lsh yels h' thska meyeÈ,s jkafka tajd Ndú;fha
lsÍu hs' tys § ta tla tla .ï kdhlhska w;r mej;s ld,j, § ta iEu jeõ moaO;shlg u
idlÉPd lsÍu;a" iïnkaO lsÍug kshñ; l=vd wh;a mreulfhla isá nj h' fuf,i ìys jQ
jeõ.ïudk lsysmhlg fmdÿ jk mßÈ hï hï mreuljreka ish.Kkla ms<sn`o f;dr;=re merKs
jeo.;a ;SrK .ekSfï wjYH;dj;a mek ke.Su fi,a,smsj, olakg ;sfí' msßñka muKla fkdj
iajdNdúl h' Y%S ,xldfõ merKs;u fi,a,smsj, we;eï wjia:dj, ldka;djka o m%dfoaYSh md,khg

is;=ju wxl 3'2 .ñlhska w;ßka ìys jQ m%OdkSka yeÈkajQfha mreulhska kñks' nÿ wh lr .ekSfï n,h Tjqka i;= j
mej;sKs' miqld,Sk foaYmd,k n,h j¾Okfha jeo.;a wdrïNhla mreuljre u.ska ixfla;j;a flf¾'
35
flf;la o h;a we;eï wjia:dj, Tjqka —rc˜
hk mofhka ;uka y`ÿkajdf.k ;sfí' ud;f,a
Èia;%slalhg wh;a weUq,awfò kñka ye`Èkafjk
m%foaYfha ;sfnk tla;rd merKs fi,a,smshl
zfmdpks rcZ hkqfjka ye`ÈkajQ m%dfoaYsl
md,lfhl= .ek i`oyka fõ' tys woyi m%dÖk
rc fyj;a kef.kysr m%foaYfha rcq hkakhs'
lE.,af,a msysá hgyf,k kï merKs fn!oaO
úydrfha ;sfnk .,a.=ydjl o zÿy;r rcZ kñkaa
i`oyka l< ;j;a tjeks u m%dfoaYsl md,lhl=
.ek wikakg ,efí'

zrcZ hk mofhka i;=gq lrkakd hk woyi ,efí'


ck;djf.a iqNisoaêh .ek wk,ia j lghq;=
fldg Tjqka i;=gg m;a lrkakd ye`Èkaùug rc
hk moh fhdod ;sfí' mreuljreka tfia l%shd
l< ksid miq lf,l Tjqka ye`Èkaùug tjeks
jHjydrhla Ndú; lr ;sfí' miq ld,fha Y%S
,xldj md,kh l< wNS; rcjreka mrïmrdjla
ìys ùug ;=vqÿka tys wdrïNh ilia jkafka
fujeks miqìul h'

rdcH;ajfha j¾Okh

rdcH;ajfha j¾Okh hkq úflakaø.; j ;snQ


n,h uOH.; ùu hs'

foaYmd,k n,h uOH.; ùu hkq rg tlafiai;a


lsÍu hk woyig iudk fõ' ñka woyia jkafka
n,h tla mqoa.,fhl=f.a wKil hg;g m;a ùuhs'
n,h uOH.; ùfuka rdcHh hk hdka;%Kh
PdhdrEmh wxl 3'2 bínkalgqj iqidk N+ñfhka fidhd ks¾udKh fõ' tys md,k m%Odkshd rcq jk w;r
.kakd ,o fuu ud,h l%sia;= mQ¾j 700-450 w;r ld,hg
wh;a jQjls' mn`M ud,hla jQ fuys olakg ;sfnk we;eï
Tyqf.a md,khg hg;a jQ ksYaÑ; N+ñ m%foaYhla
mn`M wdkhkh lrk ,o tajd hs' j¾Okh jk m%N+kaf.a ilia fõ'
cSú;fha iqÅ; uqÈ; iajrEmh ñka ms<sìUq fõ'
ft;sydisl uQ,dY%hj, úia;r lr ;sfnk mßÈ
yjq,a ù ;sfí' tjeks ldka;djka y`ÿkajk ,oafoa furg md,kh l< m%:u rcq mKavqldNh hs'
mreul¨ kñks' iuia;hla f,i .;a úg ta ish¨ uydjxifha i`oyka úia;rh wkqj t rcq"
fokd úh<s l,dmfha ckdjdi me;sÍ ;snQ m%foaYj,
l=vd N+ñ tall md,kh l< mqoa.,fhda h' fï 1' m%foaYSh md,lhska lsysm fofkl= ^ududjreka&
wkqj Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,fha úldYkh yd igka lr ta m%foaY w;am;a lr .ksñka rc
wdrïN jQfha fn§ .sh l%uhla f,i h' tjeks njg m;a úh'
l%uhla ye`Èkaùug jvd iqÿiq jHjydrh jkafka
2' ish md,k uOHia:dkh f,i wkqrdOmqrh
úuOH.; md,kh hkak hs'
f;dard f.k wkqrdOmqr k.rh f.dvke.S h'
fï wdldrhg furg m%foaYSh md,kh f.k
3' ;ukaf.a oi fjks rdc j¾Ifha § Èjhsfka .%du
.sh mreuljrekaf.a n,h j¾Okh jQ wdldrh
iSud igyka lsÍu isÿ lf<a h'
36
foajdkïmsh;siai rdcH iuh jk úg foaYmd,k fuhska meyeÈ,s fõ' tjl bkaÈhdj md,kh
n,h uOH.; ùfï wjYH;dj ;j ÿrg;a j¾Okh l< m%;dmj;a wêrdcfhl= jQ wfYdal rc;=ud
úh' tA i|yd m%Odk fya;=jla f,i tjl bkaÈhdkq úiska tjk ,o mxp ll=O NdKav Ndú; fldg
id.rfha j¾Okh fjñka ;snQ fjf<|du fmkajd foajdkïmsh;siai rc;=ud kej; wNsfIal ùu,
Èh yels h' kef.kysr iy ngysr rgj,a hd wfYdal rc;=ud úiska Ndú; lrk ,o fojkmsh
lrñka bkaÈhdkq id.rh yryd jeà ;snqKq uqyqÿ hk wNsOdkh Ndú;hg .ekSu yd ñys`ÿ udysñhka
nqÿoyu /f.k furgg jevu lsÍu hk lreKq
bkaÈhdkq id.r l,dmfha rgj,a w;r tjl
mreul
j¾Okh fjñka mej;s in`o;dj, iajrEmh
fmkakqï lrhs'
mreul mreul úuOH.; j mej;s Y%S ,xldfõ foaYmd,k
umqreuqld n,h tla ksYaÑ; mqoa.,hl= fj; fhduq ùfï
mreul mreul l%shdj,sfha ;j;a tla kshuqfjl= f,i ÿgq.euqKq
rcq y÷kajdÈh yels h' t;=ud ta i`oyd tjl isá
mreuljrekaf.a iyfhda.h ,nd .;af;a h' fï
mreul nj meyeÈ,s lsÍug m%udKj;a WodyrK trcqf.a
md,k ld,hg wh;a fi,a,smsj, olskakg ;sfí'
úuOH.; md,k n,h nqla;s ú`Èñka isá mreuljreka
uOH.; md,khg iïnkaO lr .ekSfuka flakaøSh rg tlai;a lsÍu ms<sn`o ÿgq.euqKq rcqf.a
rdcH md,khla we;s lsÍug ÿgq.euqKq rcq iu;a úh' jevlghq;=j,g iyNd.s jQ fikam;sjre tjeks
;k;=re ,eîug fmr mreuljreka f,i lghq;=
l< y' fõ`Miquk" Mqiaifoaj" f:rmq;a;dNh iy
fjf<`o ud¾.fha ueo msysá rgla ùu yd Y%S ,xldj kkaÈñ;% hk fikam;sjreka mreulhska f,i
i;=j ;snQ ueKsla" we;=ka iy l=`Mnvq fjf<÷kaf.a fi,a,smsj, y`ÿkajd § ;sfí' tjeks fi,a,sms
is;a weo.;a fjf<`o NdKav njg m;a j ;sîu lsysmhla is;=,amõfõ msysá .,a.=ydj, olakg
ksid o cd;Hka;r fjf<÷kaf.a wjOdkhg Y%S we;' ÿgq.euqqKq rcq úiska úúO olaI;d ;sfnk
,xldj fhduq úh' ke.S tk fuu cd;Hka;r tjeks mreuljrekaf.a iydh ,nd f.k tf;la
fjf<`odug iïnkaO ùfï § iajdëk rgla f,i úuOH.; j ;snQ foaYmd,k n,h uOH.;
lghq;= lsÍfï wjYH;dj mek ke.sKs' fï i`oyd lf<a h' n,h úuOH.; j mej;s wjêfha §
uq`M rg u talSh md,khlg k;= ùfï wjYH;dj mreul ;;a;ajfha isá m%dfoaYsl m%N+ kdhlfhda
ta jk úg m%n, j isá we;eï m%foaYSsh md,lhskag n,h uOH.; jQ miq rcfha úúO ;k;=re
jegyS ;sìKs' Y%S uydfndaêka jykafia frdamKh orkakka njg m;a jQy' mreul Mqiaifoaj
lrk wjia:dfõ foajdkïmsh;siai rcq l;r.u mreul fõ`Miquk mreul f:rmq;a;dNh wdÈka
iy pkaok.u laI;%shkag ta i`oyd wdrdOkd l< miqlf,l fiakdm;s mreul Mqiaifoaj" fiakdm;s
nj uydjxifha i`oyka h' tmuKla fkdj Y%S
uydfndaêka jykafiaf.a YdLd Èjhsfka úúO
m%foaYj, frdamKh lsÍug trcq l%shd l<
nj o wms oksuq' ish¨ u m%foaYSh md,lhska
w;r iqyo;dj f.dvke.Sfï wjYH;dj
foajdkïmsh;siai rc;=ud l,amkd l< nj
PdhdrEmh wxl 3'3 fuu PdhdrEmfha ±lafjkafka
merKs ld,fha Ndú;hg .kakd ,o ueá uqød
lsysmhls' fidhd.kakd ,o wjia:dfõ tajdfha lsisjla
igyka j fkd;sìKs' fujeks uqød Ndú; lr ;sfnkafka
rcfha ks,OdÍka úisks' fuu uqød ;=k fidhd.kakd ,oa-
foa ;siaiuydrdufha merKs kd.ßl f.dvke.s,a, mej;s
;ekska h'
37
mreul fõ`Miquk iy mreul f:rmq;a;dNh
hkqfjka jHjydr lrk wdldrh iuld,Sk
fi,a,smsj, olakg ;sfí' tfuka u mreul
;k;=r ±rE NdKavd.dßlhska" whleñhka" iy
.nvd md,ljreka .ek o fi,a,smsj, i`oyka h'
idys;H uQ,dY%h wkqj o osjhsk u tla fiai;a l<
m%:u md,lhd f,i y÷kajd we;af;a ÿgq.euqKq
rc;=ud h'

fuf,i merKs Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h


uOH.; lsÍu i`oyd ÿgq.euqKq rc;=ud idOkSh
mshjrla ;eî h' Nd;sldNh rcqf.a md,k ld,fha
§ Y%S ,dxlsl ;dkdm;sjrfhl= frdauhg f.dia
ùÿre mn`M /f.k wd nj uQ,dY%hj, i`oyka h'

foaYmd,k n,h uOH.; ùu ;jÿrg;a id¾:l


;;a;ajhlg mßj¾;kh lrkq ,enqfõ jiN
rc;=ud úisks' t;=udf.a md,k ld,fha § iuia;
Y%S ,xldj u tla tallhla f,i l%shd;aul úh'
jiN rc;=ud úiska msysgqjk ,o fi,a,sms furg
mq`M,a m%foaYhl me;sÍ ;sfí' tfuka u mßmd,k
Èia;%slal ^wdia:dk& fjka fldg ta tla tla
Èia;%slal md,kh lsÍug weu;sjreka m;a lsÍu PdhdrEmh wxl 3'5 rejkaje,siEhg uyd mQcdjla
o isÿ jQfha furcqf.a md,k ld,fha § h' jiN l< Nd;sldNh rc;=udf.a ms<srej' fuu m%;sudj
rc;=udf.a ld,fha § hdmkh m%foaYh md,kh ±kg;a rejkaje,siEfha u`Mfõ olakg ;sfí'
lrk ,oafoa t;=ud úiska m;a lrk ,o iDIs.sß
kï weu;sjrhd úiska nj j,a,smqrï rkamf;a ,shd
3'2 rdcH;aj ixl,amh
;sfí' ta ld,fha hdmkh w¾Ooaùmh ye`ÈkajQfha
foaYmd,k n,h uOH.; ùfï § my< jk
kd.§mh ^klÈj& hkqfjks'
uyrcq b;d n,j;a mqoa.,fhls' tfyhska rcq
ish ck;dj bÈßfha fmkS isàug jEhï lr
iajdëk rgla f,i f,dalh yuqfõ fmkS isákakg ;sfnkafka n,iïmkak iajrEmhlsks' rg wd¾Ól
Y%S ,xldjg yels jQfha fuf,i foaYmd,k n,h jYfhka ÈhqKq lsÍu" rgjeishdg wdrlaIdj
uOH.; ùu ksid h' iemhSu" rgjeishdf.a wdOHd;añl ixj¾Okh
f.dvkexùu wdÈ foa ;ukaf.ka rgjeishdg bgq
úh hq;= hq;=lï f,i md,lfhda l,amkd l<y'
mri;=re Wjÿre wjia:dj, § wdrlaIdj i,id §u
jeõ wuqKq bÈ lr wd¾Ól ixj¾Okh lsÍu iy
fjfyr úydr bÈ lrñka ck;djf.a wOHd;auh
fmdaIKh lsÍu óg WodyrK fõ' t<dr"
ksYaYxlu,a, wdÈ úfoaY iïNjhla we;s rcjreka
mjd by; lS wdldrhg lghq;= lsÍfuka ck;d
úYajdih f.dv k.d .;a wdldrhg b;sydih
idlaIs orhs'
PdhdrEmh wxl 3'4 ;siaiuydrdufha merKs ud.u k.rh mej;s
;ekska fidhd .kakd ,o ueá uqødjla' reyqfKa rdclShhka úiska
Ndú; lrk ,o ixfla; lsysmhla fuu uqødfõ i,l=Kq lr ;sfí
38
rcjrekaf.a l%shdl,dmh iy fmkS isàug .;ay' úfYaIfhka u ksYaYxlu,a, rc;=ud ish
W;aidy l< iajrEmh wkqj rdcH;ajh ms<sn`o fi,a,smsj, ;uka y`ÿkajd .ekSug ld,sx.
úúO ixl,am f.dvke.S we;' ta wkqj foaj;aj, pl%j¾;S iajdóka jykafia hk moh Ndú;
fndaaêi;aj, m¾j;rdc, ùr;aj iy pl%j¾;S jeks lf<a h'
ixl,am rcjrekag wdfrdamKh úh'
rdcH;ajh ms<sn`o úúO jHjydr olakg ;snqK o
ta iEu ixl,amhla u rcqf.a Wiia nj ye`.ùug
md,kh lsÍfï § rcq foúfhl= f,i fyda
Ndú; lrk ,o tajd h' md,lhd jgd tjeks
fndaêi;a;ajfhl= f,i fmkS isàu iq,n j ±lsh
W;=ï njla ks¾udKh ùfï § md,lhd wdo¾Yj;a
yels h' oUq¨ úydrfha m¾j;hl we;s fi,a,smsh
ùu ck;djf.a n,dfmdfrd;a;=j úh' bka tfia
msysgjQ l+glKaK wNh rc;=ud tys ;uka y`ÿkajd
l%shd lsÍug md,lhdg o n,mEula we;s ùu
§ ;sfnkafka kf¾Yajr ^krbfir& hk kñks'
iajdNdúl h' Od¾ñl rdcH md,khlg wjYH
tys f;areu krhskag BYaajr foúhka hkak hs'
ixl,amSh moku ks¾udKh jQfha tf,i h'

uyfika rc;=ud jeõ wuqKq ;kjd wd¾Ólhg l<


rdcH Wreuh
fufyh ksid t;=ud ñkafkaßh foúhka f,i
mQckSh;ajhg ,la úh' j¾;udkfha o uyfika
foúhkag fjka jQ foajd, úh<s l,dmfha olakg merKs Y%S ,xldfõ rdcH Wreuh ,enqKq wdldrh
;sfí' úuid ne,Sfï § th ifydaorhdf.ka ifydaorhdg
fyda mshdf.ka miq mq;dg fyda ysñ jQ nj fmkS hhs'
m<uq jk ldYHm rc;=ud l=fõr f,i fmkS
isáfha h' trcq ye`Èkaùug fi,a,smshl zw,lmh foajdkïmsh;siai rcqf.a wNdjfhka miq Tyqf.a
uyrcZ hk fhÿu Ndú; lr ;sfí' thska woyia fidfydhqfrda rclug m;a jQy' ÿgq.euqKq
lrk ,oafoa wd,lukaodêm;s uyrcq hkak hs' rcqg miq j n,hg m;a jQfha Tyqf.a fidhqre
wd,lukaodj hkq Okhg wêm;s f,i ie,flk ioaOd;siai h' ifydaorhdf.ka ifydaorhdg
l=fõrf.a jdiNjk hs' wd,lukaodj hkq rclu ysñ ùfï § fndfyda ÿrg rcqg nd,
m¾j;hla nj idys;H uQ,dY%hj, i`oyka fõ' fidhqrka w;ßka jeäuy,a u fidhqrdg n,h ysñ
m¾j;rdc hk ixl,amfhka fmks isàu merKs ù we;' tfia fkdjqKq wjia:dj, § .egqï mej;s
ld,fha wdishdfõ md,lhka wkq.ukh l< nj b;sydih foi ne,Sfï § fmkS hhs'
ms<sfj;ls'
mshdf.ka mq;dg rclu Wreu ùu olakg ,efnk
rcq fndaêi;a;ajfhl= f,i fmks isàu o óg iq,n isÿùuls' ldjka;s;siai rcqf.ka miq
wod< ;j;a wdldrhls' rcq ish ck;djf.a ys;iqj ÿgq.euqKqg rclu ysñ úh' jiN rcqf.a wejEfuka
msKsi idOdrK hqla;s.rel ±yeñ md,khla Tyq mq;a jxlkdisl;siaig o rclu ysñ úh'
mj;ajd f.k hdug j.lSfuka ne`§ isák nj tla fufia mshdf.ka mq;dg rclu ysñ ùu Y%S ,dxflah
w;lska thska fmkakqï l< w;r ;j;a w;lska b;sydih mqrd olakg ,efnk w;r th rcqf.a
ck;dj rcq flfrys úYajdih yd f.!rjh ±laúh jeäuy,a mq;%hdyg ke;skï w.ìijf.a jeäu,a
hq;= wdldrh;a thska ms<sìUq flßKs' mq;%hd yg Wreu úh' tfia fkdjQ wjia:dj,
§ .egqï we;s jQ njg b;sydifha idlaIs we;'
furg rcjreka úiska wkqolakd ,o ;j;a ldYHm rcq ;u mshd jQ Od;=fiak rcqf.ka rdcHh
woyila jQfha pl%j¾;S ixl,amh hs' pl%j¾;S meyer.;a nj wm okakd lreKls' rcqg tfia
hkq iuia; f,dalhg u wêm;s hk f;areu lsÍug isÿ jQfha Od;=fiak rcqf.a w.ìijf.a
,nd fok ixl,amhls' ixialD; NdIdjg wh;a mq;d jQ uq.,ka l=ure rdcH;ajfha kshu ysñlre
tu moh isxy, NdIdfõ § jHjydr jkafka jQ neúks' ldYHm l=uref.a uj Od;=fiak rcqf.a
ilaú;s hkqfjks' l%sia;= j¾Ifhka kjjk iy fojk ìijls'
oy jk ishjiaj, § furg we;eï md,lfhdaa
fuu fhÿu ish wkkH;dj ms<sìUq lsÍug fhdod
39
óg wu;r j rcqf.a ìijf.a fidhqrdg yd rcqf.a f.k hdug uy;a msájy,la ,eìKs' bka jvd;a
fidhqßhf.a mq;%hdg rclu ysñ jQ wjia:d o we;' m%fhdackh ,enqfKa rfÜ fmdÿ uyck;djg h'
tfia jQfha by; lS wdldrhg kshu ysñlrejl=
fkdjQ wjia:dj, h'
3'3 furg md,kh l< fY%aIaG rcjre
rdcH ;ka;%h Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h j¾Okh ùu
foaYmd,k n,h úuOH.; j mej;s wjêfha È.=ld,hla ;siafia isÿ fjñka ;snQ iudc- wd¾Ól
mreuljreka j isá fndfyda fokd taldnoaO l%shdj,shl n,mEug ,la fjñka isÿ jQ wdldrh
lr rdcHh f.dvke.=Kq fyhska rcq ish¨ fuf;la idlÉPd l< lreKqj,ska Tng meyeÈ,s
mreuljrekaf.a m%Oානිhd f,i lghq;= jkakg we;' úfYaIfhka u l%sia;= mQ¾j m<uq jk
lf<a h' tfyhska rcq ye`Èkaùug uydmreul ishjfia w.Nd.h jk úg bkaÈhdkq id.rfha
fyj;a umqreuqld hk moh Ndú; úh' n,h l%shd;aul fjñka mej;s wka;¾cd;sl fjf<`o
uOH.; ùug fmr wjêfha § we;eï n,j;a lghq;=j,ska kshñ; m%;s,dN ysñ lr .ekSug
mreuljreka rc hk jHjydrh Ndú; l< whqre kï fn§ .sh md,khlg jvd ld¾hlaIu
fuhg fmr i`oyka flßKs' tfy;a foaYmd,k jkafka uOH.; md,khla nj wjfndaO lr
n,h uOH.; jQ miq rfÜ md,lhd ye`Èkaùug .;a md,lfhda ta i`oyd wjYH lghq;= iïmdokh
Ndú; lrk ,oafoa uyrc hk moh hs' l<y' Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h j¾Okh
ùug iudka;r j md,lhska úiska wkq.ukh
l< m%;sm;a;s iy Tjqkaf.a odhl;ajh furg
Y%S% ,xldfõ foaYmd,k n,h uOH.; ùfuka miq
md,kh l< rcjre lsysm fofkl= weiqfrka
f.dvke.=Kq rdcH mßmd,k ieleiaug wh;a jQ
fuu fldgfia § idlÉPd lsÍug kshñ; h'
ks,Odßka ;ka;%fha jHqyh fln`ÿ ù ±hs furg
merKs;u fi,a,sms weiqfrka ;rula ÿrg f;areï
.; yels h' ÿgq.euqKq rc;=ud
ft;sydisl uQ,dY%h u.ska úia;rd;aul f,i
uyrc ^umqreuqld& yqjd olajk ÿgq.euqKq rc;=ud furg foaYmd,k
n,h ksis whqßka ixúOdkh lsÍug b;d jeo.;a
uyweu;s ^uyu;& fufyhla bgq l< md,lfhls' t;=udf.a ld,h
jk úg YS>%fhka ÈhqKq fjñka ;snQ bkaÈhdkq
weu;sjre ^wfu;& + fiakdm;sjre ^fYkm;s& id.rfha fjf<`o lghq;= ksid ire wdodhula
Wmojk ,o udf;dg wka;¾cd;sl jrdh tjl
NdKavd.dßl ^nv.ßl& wkqrdOmqrfha n,h ysñ lr f.k isá t<dr kï
md,lhdf.a wKilska uqod f.k rg tlai;a
fNdackYd,d wêldÍ ^n;.=& lsÍfï wjYH;dj jgyd .ekSug t;=ud iu;a
úh' ish mshd jQ ldjka;siai uyrc;=udf.a wjjdo
j;aisß;a iy pdß;% ms<sn`o wêldÍ ^fld;=re.E kd&
wkqYdikd iy ie,iqï wkqj lghq;= lrñka ta
k.r mßmd,l ^k.r.=;sl& i`oyd ÿgq.euqKq l=ure l%shd l< wdldrh furg
foaYmd,k b;sydifha jeo.;a ikaêia:dkhls'
kd.ßl jdia;=úoHd{ ^k.r jqäl& ¬ wYaj wxYfha furg b;sydifha m%:u ixúOdkd;au; igka
m%Odks ^wi wfol&¬ we;a wxYfha m%Odks ^y;s wfol& jHdmdrhg kdhl;ajh fok ,oafoa t;=ud úisks'
¬kdgH wxYfha m%Odks ^kg wfol&¬ ldis wÉpq ;ud úiska t<dr rcqg tfrys j lrk igk
.eiSfï wxY m%Odks ^rem wfol& ¬ fjf<`o lghq;= yqfola u ;udf.a fm!oa.,sl rciem msKsi
Ndr m%Odks ^mk wfol& ¬ rdcH f,ALkd.dr m%Odks lrkakla fkdj th fn!oaO Ydikfha hym;
^lkfmäl& Wfoid isÿ lrkakla nj m%ldYhg m;a lsÍfuka
md,lhd rg fjkqfjka fmdÿ wruqKla uq,a
fï wdldrfha ks,OdÍ ;ka;%hla u.ska md,kh lr .ksñka foaYmd,k l%shdj,shlg t<fUk
40
wdldrh fmkajd fohs' igk ksud ùfuka miqj lghq;a;la i`oyd ysájk u keUqre ùug fya;=j
mrdchg m;a ish m%;su,a,jhdf.a fidfydkg ol=Kq bkaÈhdfõ l%sIaK .x.d ksïkfha we;s jQ
ksis f.!rjdpdr meje;aùug wK lsÍfuka ish wdydr ysÕhla fya;=fjka furg ksmojk OdkH
rdc;dka;%sl nj m< lsÍug t;=ud lghq;= lf<a h' i`oyd úYd, b,a¨ula we;s ùu hs' jyd kj c,dY
bÈ lsÍug rcfha uqo,a jeh lsÍug jiN rc;=ud
fuu mdvfï rdcH;ajh j¾Okh fldgfia §
úiska .kakd ,o ;SrKh tjl mek ke.=Kq
meyeÈ,s l< wkaoug ta jk úg;a úuOH.; j mej;s
wka;¾cd;sl l,dmSh wjYH;djlg uqyqK §u
m%dfoaYsl n,h ysñ lr.;a mreuljreka taldnoaO
i`oyd .;a idOkSh jQ;a ÿrolakd jQ;a ;SrKhls'
lr .ekSug iu;a ùu ÿgq.euqKq rcq úiska furg
foaYmd,k n,h j¾Okh ùfï l%shdj,shg ±lajQ furg fn!oaO fjfyrúydr m%;sixialrKh
jeo.;a u odhl;ajh hs' wjidkfha rfÜ uyrcq i`oyd jiN rc;=ud úiska l%shd l< wdldrh wka
f,i wNsfIal ,enQ t;=udg uy;a n,hla ysñ úh' lsisÿ md,lfhl=f.a l%shdl,dmhg fkdfofjks
;ud fl;rï n,iïmkak jqj o md,lhd f,i h' fn!oaO úydrj, ÈrE ;eka m%;sixialrKh
;udf.a j.lSu ck;djf.a Y=Nisoaêh ie,iSu i`oyd;a NslaIQka jykafia,df.a isõmih imhd
nj jgyd .ekSug t;=ud iu;a jQ nj ck;dj .ekSug;a trcq úiska úydrj,g fok ,o §ukd
fj; ±la jQ iykYS,S wdl,amh u.ska ms<sìUq fõ' i`oyka fi,a,sms rdYshla ;sfí'
rejkaje,s uydiEh bÈ lrk ld,h ;=< tys i;r
fodrgqfõ okaie,a mej;aùu;a, ia;+mh bÈ lsÍug rfÜ foaYSh wdodhu jeä lr .ekSug wjYH lrk
iyNd.s jk ish¨ fokdg jegqma f.ùug kshu moku ilia fldg ta ,efnk wdodhu Ndú;
lsÍu;a Bg ksoiqkls' ÿgq.euqKq rc;=ud ms<sn`o fldg rfÜ jdßud¾. ÈhqKq lsÍug;a tu.ska rfÜ
w.h l< hq;af;a t;=ud furg nqÿoyu fjkqfjka ck;djf.a cSú;h hym;a lsÍug;a jiN rc;=ud
bgq l< fiajh ksid muKla u fkdfõ' úiska .kakd ,o ;SrK wdo¾Yj;a nj jgyd .;
úuOH.;j mej;s Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h hq;= h'
jvd;a Yla;su;a mokul ixúOdkh lsÍug uq,a
ù lghq;= lsÍu o ta rc;=udf.a l%shdl,dmfhka m<uq jk úchndyq rc;=ud
biau;= ù fmfkk ;j;a úfYaI ,laIKhls' furg b;sydihg wh;a ;j;a fY%aIaG md,lhl=
jiN rc;=ud f,i lemS fmfkkafka m<uq jk úchndyq
rc;=ud hs' ol=Kq bkaÈhdkq fpda< rcjrekaf.a
,ïnl¾K jxifha wdrïNl md,lhd jQ jiN n,h j¾Okh ù wk;=rej Y%S ,xldj §¾>
rc;=ud furg md,lhska w;r ;j;a lemS ld,hla fpda< md,khg k;=j ;snQ wjêhl
fmfkk pß;hls' rfÜ wNHka;r md,kh úêu;a b;du;a isys kqjKska hq;= j ie,iqï iy.;
f,i ixúOdkh lsÍug t;=ud úiska wkq.ukh wdldrhlg ix.%du jHdmdrhlska fpda< n,h
lrk ,o l%shdms<sfj; wdo¾Yj;a h' t;=ud ue~ meje;aùug ta rc;=ud l%shd lf<a h'
úiska Èjhsfka fkdfhla m%foaYj, msysgqjk ,o
fi,a,sms úYd, m%udKhla ;sfí' tajdfha i`oyka l=vd ld,fha § lS¾;s kñka ye`ÈkajQ trc;=ud
lr ;sfnk f;dr;=rej,g wkqj ta rc;=ud furg reyqK m%foaYhg f.dia tys ye§ jeäKs' lS¾;s
m<d;a fnod mßmd,kh úêu;a lsÍug W;aidy l=urekag;a Tyqf.a fouõmshka we;=`M rdclSh
lf<a h' tfuka u rcfha nÿ wh lsÍu jvd;a mjq,g;a tys § /ljrKh imhk ,oafoa
l%uj;a jQfha o furcqf.a md,k ld,fha § nj reyqfKa jdih l< rcfha ks,Odßfhls' Tyq
t;=ud úiska msysgqjk ,o fi,a,smsj,ska meyeÈ,s kñka is;akdreìu nqo,a kd fõ' Tyq wdrlaIl
fõ' ks,Odßfhls' nqo,a kd úiska rdclSh mjq,g ,nd
fok ,o /ljrKfha iajNdjh ms<sn`o lÈu
m<uq jrg fï rfÜ úYd, m%udKfha jeõ bÈ lsÍug úia;rhla m<uq jk úchndyq rc;=ud úiska
mqfrda.dó jQfha jiN rc;=ud nj ft;sydisl ,shjk ,o mkdlvqj ;U ikakfia we;=<;a h'
uQ,dY%hj, i`oyka f;dr;=rej,ska wkdjrKh
fõ' trcq úYd, m%udKfha jeõ tfldf<dila bÈ n,j;a fpda< md,lhskag úreoaO j lghq;=
lr jQ nj jxil:dj, úia;r lr ;sfí' fujeks
41
lsÍug m<uq jk úchndyq rc;=ud úiska .kakd
,o ish¨ mshjr rfÜ iuia; N+ñfha meje;au
wdrlaId lr .ekSu Wfoid wkq.ukh lrk ,o l%shdldrlï 1
idOkSh ms<sfj;ls' lsishï rgl N+ñfha ksoyi my; i|yka kïj,ska ye¢kajQ mqoa.,hska
iy wLKav;dj hk ixl,am y`ÿkajkq ,nkafka ljqreka±hs úia;r lrkak
fN!ñl wLKav;dj hk kñks' lsishï md,lhl=
úiska rgl fN!ñl wLKav;dj wdrlaId lsÍu 1' .Dym;s
rgjeishka fjkqfjka Tyq úiska bgq l< hq;= j 2' .ñl
;sfnk m%Odk j.lSuls' 3' mreul
4' rc
igka jHdmdrhla uÕska fpda< md,lhska mrod
rg kej;;a tla fiai;a l< úchndyq rc;=ud l%shdldrlï 2
wk;=rej rg ixj¾Okh lsÍug uy;a fjfyila
±Í h' fpda< md,k iufha § ksis whqßka kv;a;= wkqrdOmqr yd fmdf<dkakre hq.j, rg
fkdjQ fn!oaO fjfyr úydr m%;sixialrKh lsÍug md,kh l< lemS fmfkk rcjre ms<sn`o
t;=ud jyd lghq;= lf<a h' rfÜ wd¾Ólh iúu;a flá igykla ,shkak'
lsÍug trc;=ud b;d jeo.;a mshjrla wkq.ukh
lf<ah' ta wkqrdOmqrh fjkqjg fmdf<dkakrej
jeo.;a lreKq
ish md,k uOHia:dkh njg m;a lr .ekSu
hs' fujeks mshjrla .ekSug t;=ud fm<UqfKa 1'uq,a wjêj, Y%S ,xldfõ foaYmd,k n,h
ta jk úg;a tf;la bkaÈhdkq id.rfha ngysr mej;sfha úuOH.; iajrEmhlsks' m%foaYSh j
m%foaY uQ,sl fldg f.k mej;s wka;¾cd;sl n,j;a j isá foaYSh m%N+ka úiska md,k n,h
fjf<`odu kef.kysr bkaÈhdkq id.r l,dmhg fufyhjk ,È'
udre ùu ksid h' tu mßj¾;kh Y%S ,xldjg jvd
jeo.;a jkafka bkaÈhdkq id.rfha kef.kysr 2'.ï uÜgñka md,k lghq;=j,g iyNd.s
fldgi iuÕ myiqfjka iïnkaO;d meje;aúh jQjka .ñlhska f,i o" .ï lsysmhlska
yels wdldrhg mßmd,kh ixúOdkh lr ilia jQ jvd mq`M,a m%foaYhla md,kh l<
.ekSu hs' úchndyq rc;=udg fmr úiQ md,lhska mqoa.,hska mreulhska f,i o ye`ÈkaúKs'
lsysm fofkl= fï iïnkaOfhka wjOdkh .ñlhska ksfhdackh lrk ,oafoa .ul msysá
fhduq fldg ;snQK o ta iïnkaOfhka m%dfhda.sl f.j,a lsysmhlg wêm;s j isá .Dym;ska
f,i l%shd lrk ,oafoa úchndyq rc;=ud úisks' h' tjekakka ye`Èkaùug Ndú; lrk ,oafoa
fmdf<dkakrej md,k uOHia:dkh jYfhka .ym;s hk moh hs'
f;dard .ekSug n,mE tla m%Odk fya;=jla f,i 3' ckdjdi j¾Okh ùu;a Bg iu.dó j
fmfkkafka f.dalKaK;s;a: hkqfjka tl, iudcfha úúO wjYH;d mek ke.Su;a ta wkqj
ye`ÈkajQ j¾;udk ;%sl=Kdu, jrdh bkaÈhdkq cSjk ;r.ldÍ;ajh we;s ùu;a hk lreKq
id.rfha kef.kysr fldgig uqyqK ,d msysgd fya;= fldg f.k iudchla ;=< we;s jk
;sîu;a tu jrdfha fjf<`o lghq;= md,kh lsÍu .egqï iy fjk;a jHdl+,;d md,kh lsÍug
jvd myiqjkafka fmdf<dkakrefõ isg md,kh wjYH lrk n,h fufyhùug foaYmd,k
lsÍfuka nj md,lhska jgyd .ekSu h' ixia:d wjYH h' Y%S ,ldfõ merKs iudch
m<uq jk úchndyq rc;=ud md,lfhl= jYfhka ;=< foaYmd,k n,h j¾Okh jkafka o tjeks
l%shd l< wdldrh fmdf<dkakre hq.fha b;sydih wjYH;d mokï lr f.k h'
flfrys uy;a n,mEula we;s lf<a h' miq lf,l
4'úuOH.; j mej;s furg foaYmd,kh
hqfrdamSh cd;Ska úiska furgg n,mEï t,a,
uOH.; lsÍfï jHdmdrh wdrïN lrk ,oafoaa
lrk ;=re Y%S ,xldfõ iaffjÍ;ajh wrdlaId jQfha
ÿgq.euqKq rc;=ud úisks' foaYmd,k wruqKla
tl, rcjrekaf.a nqoaê uysufha iy m%;dmj;a
Wfoid m<uq jrg furg b;sydifha
woyiaj, m%;sM,hla jYfhks'
42
ÿgq.euqKq rc;=ud wdrïN l< tu lghq;a; mxpll=O NdKav-mxpll=O NdKav hkqfjka ye`Èkafjkafka
mßyrKh lsÍfï § fi!Nd.Hh Wod lrkq we;ehs
mßK;shg m;ajkafka ,ïnl¾K jxYsl jiN ie,flk NdKav myls' Bg j,aúoqkdj" ñrsjeä i`.,"
rc;=udf.a md,k iufha § h' u.=,alvqj" fiai; iy k<,a máh wh;a fõ' mxpll=O
NdKav Ndú; lr ;sfnkafka rcqka ish wNsfIal W;aijj,
5'foaYmd,k n,h flakaø.; ùu hkq rfÜ § h' bkaÈhdfõ wfYdal rc;=ud úiska tjk ,o mxpll=O
NdKav fhdod f.k foajdïmsh;siai rc;=ud fojk jrg;a
md,kh tla md,lhl=f.a wKil hg;g m;a wNsfIal ,enQ nj uydjxifha i`oyka h'
ùu hs' tys § rfÜ mßmd,kh mj;ajd f.k
hdu i`oyd ksYaÑ; rdcH ks,OdÍka uKav,hla fojkmsh wNsOdkh - "foúhkag m%sh jQ" hk w¾:h we;s
ks¾udKh fõ' rcq we;=¿ tu uKav,h iy fojkmsh ^foajdkïm%sh& wNsOdkh Ndú; lrk ,oafoa
Tjqka úiska mkjkq ,nk kS;SÍ;sj,g;a tajd m%;dmj;a bkaÈhdkq wêrdcfhl= jQ wfYdal rc;=ud úisks'
ta rc;=udg iuld,Sk wjÈfha furg md,kh l< ;siai rcq
l%shd;aul lrk wdh;kj,g;a zrchZ hk o tu wNsOdkh Ndú; lrñka foajdkïmsh;siai hkqfjka
jHjydrh fhfoa' ish ku Ndú; lf<a h'

6'md,kh f.k hdfï § md,lfhda wd,lukaodj - wd,lukaodj hkq Okhg wêm;s l=fõrf.a
fkdfhl=;a ixl,am wkqj fmkSs isáfhda jdiNjkh msysá ia:dkh f,i idys;H lD;sj, úia;r lr
h' foaj;ajhla wdrEV lr .ekSug fndfyda ;sfí' ta wkqj foúhka .ejfik th W;=rel=re Èjhskg
wh;a iuDoaêu;a k.rj,ska tlla f,i idys;Hfha úia;r
wjia:dj, Tjqyq jEhï l<y'
flf¾'

43
4 Y%S ,xldfõ merKs iudch
mqrdK ld,fha wfma rfÜ úOdhlhla iy
ye`Èkaùu wêlrKhla ;sìKs' jHjia:dodhlh f,i
´kE u ld,hl ´kE u iudchl cSj;a jk jeä l%shd;aul jQfha o úOdhlh hs' jHjia:dodhl
msrsi idudkH ck;dj hs' md,lhska" rcfha uKav,hla f,i fjk u iajdëk wdh;khla
ks,OdÍka" wd.ñl kdhlhska iy fjk;a m%N+ka tl, fkdjQfha tiufha furg mej;sfha
wdÈka ta w;r isák iq`M msßils' b;sydih rdcdKavq l%uhla jQ ksid h' úOdhlh iy
hkq fï ish¨ fokdf.a ls%hdldrlï ms<sìUq jHjia:dodhlh ye`Èkaùug l%sia;= j¾Ifhka
lrk w;S;h hs' lreK tfia jqj o fndfyda kjjk ishjfia ,shejqKq fi,a,smsj, fhdod
ft;sydisl uQ,dY%h jeä wjOdkhlska bÈßm;a ;sfnkafka tla;ekaiñh hk fhÿu hs'
lr ;sfnkafka fojkqj lS iq`M msßig wod< wkqrdOmqr Èia;%slalhg wh;a nqoaOkafkafy,
úia;r hs' tfyhska w;S;fha idudkH ck;dj kï ia:dkfha msysá fi,a,smshl —wm fu;=jdla
ms<sn`o wm okakd f;dr;=re iSñ; h' wfma rfÜ fokd wjqoa ˜ j;aysñhka jykafia jod< —tla;eka
b;sydih jvd fyd`Èka f;areï .ekSug kï iñfhka˜ hkqfjka l< igykla olakg ;sfí'
mqrdK ld,fha úiQ idudkH ck;djf.a cSú;h tys fh§ ;sfnk —tla;ekaiñh˜ hk moh ilia
.ek f;dr;=re bf.k .ekSu wjYH h' fuu ù ;sfnkafka tal wdia:dk iduHh hk mo
mdvfuka fï ish,a, ms<sn`o fndfyda f;dr;=re wdY%fhks' tal wdia:dk hkqfjka ye`Èkafjkafka
±k .ekSug Tng wjia:djla ,efnkq we;' rdc iNdj hs' iduHh hk jpkfhka tl`.;dj
hk f;areu ,efí' túg tla;eka iñh hkq rdc
iNdfõ tl`.;dj hk woyi ,nd fohs' by;ska
i`oyka l< nqoaOkafkfy, fi,a,smsfha msysgqjd
;sfnkafka bvï mQcdjla m%ldYhg m;a lrkq
4'1 md,kfha iajrEmh msKsi h' tu §ukdj msßkukafka rdc iNdfõ
mqrdK ld,fha wm rg md,kh lf<a rcjreka tl`.;dfjka rcq wK l< ksid nj tu ,smsfha
nj ft;sydisl uQ,dY%h úia;r lr ;sfí' i`oyka mdGfhka lshefõ' j;aysñhka jod< hk
tf,i md,kh f.k hdfï § wkq.ukh l< mofhka rcqf.a wd{dj woyia lrhs' j;aysñ hk
rdcH;dka;%sl ms<sfj< l=ula ± hs hk lreK moh rcq ye`Èkaùug fh¥ m¾hdh mohls'
meyeÈ,s lrk b;d jeo.;a f;dr;=re fi,a,smsj,
i`oyka h' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishjig wh;a fi,a,smsj,
i`oyka jk mßÈ rcfha bvï fn!oaO úydr fj;
´kE u rgl md,kh fufyhjk wdh;k ;=kla msßkeófï lghq;a;g meñKs we;eï ks,OdÍka
;sfí' tajd ye`Èkafjkafka jHjia:dodhlh" ksfhdackh lrkafka ziNdjZ kñka ye`ÈkajQ
úOdhlh iy wêlrKh hkqfjks' rch ia:dkhls' wkqrdOmqr Èia;%slalfhka fidhd f.k
hkqfjka woyia lrkafka fuu wdh;k ;=k ;sfnk fi,a,smshl i`oyka jk mßÈ flfr<E.u
hs' jHjia:dodhlh hkq rgl kS;s iïmdokh kï bvu uyskaodrdu kï fufyKs wdrduhg
lrk wdh;kh hs' j¾;udkfha wfma rfÜ msßkeóug ueKska.uqfõ Woh iy kslje,af,a
md¾,sfïka;=j u.ska tu lghq;a; bgq lrkakd fiak kï jQ ks,OdÍka iNdj ksfhdackh lsÍug
fia mqrdK ld,fha th bgq lrk ,oafoa tys meñK ;sfí' ta nj tu fi,a,smsfha olajd
rdciNdj úisks' úOdhlh hkq kS;s l%shd;aul ;sfnkafka
lrk wdh;kh hs' Bg iïnkaO jkafka rcfha
ks,OdÍka h' wêlrKh u.ska kS;s W,a,x>kh zziNdfhka wd ueKska.uq Woys bid kslje,s
ùfuka iudchlg we;s úh yels ydksh j<lajd fikq bidZZ hkqfjks'
rgjeishd fj; hqla;sh mis`o,kq ,nhs'

44
fuys iNdj hk mofhka woyia lr ;sfnkafka
tjl mej;s wêlrKh hs' rch i;= bvï
fjk;a wfhl=g mejÍu kS;suh lghq;a;ls'
tfyhska tys § wêlrKh ksfhdackh lrk
ks,OdÍkaf.a iyNd.s;ajh wjYH lghq;a;ls'
tjeks wjia:dj, § tu ks,OdÍkaf.a rdcldßh
jkakg we;af;a msßkukq ,nk bvfï iSud iy
bvu N+la;s ú`§ug wod< fldkafoais f,aLk.;
lsÍu úh hq;= h'

iNdj hk jpkh fkdfhfok ;eka


lsysmhl zuyf,aZ hk moh olakg ;sfí' th
uydf,aLl hk moh merKs isxy, NdIdfjka
,shk ,o wdldrh hs' th uyf,alï hk jpkfha
f;areug iudk h' rcfha f,alïjrekaf.a
rdcldßh ish¨ rcfha lghq;= f,aLk.; lsÍu
iy tu f,aLk wdrlaId lr .ekSug wjYH
lrk lghq;= iïmdokh lsÍu h' fujeks
uyf,alïjrfhl= .ek ueÈß.sßfhka fidhd
f.k ;sfnk fi,a,smshl i`oyka h' ta ld,fha
ueÈß.sßfha msysgd ;snQ we;afjfyr kñka ye`ÈkajQ
mOdk>rhlg fojk fiak rc;=udf.a wKska
msßkuk ,o bvï mQcd lr tys kS;suh lghq;= bgq
lsÍug ldYHm kue;s uyf,alïjrhd ^uyf,a
liand& tys meñKs nj tu fi,a,smsfha i`oyka h'
wkqrdOmqrh w.k.rh f,i mej;s hq.fha § rfÜ
md,k flakaøia:dkh jQfha o th hs' rcq w.k.rfha
isg rg md,kh lf<a h' j¾;udk ld,fha fuka
ikaksfõokh iy .ukd.ukh myiq fkdjQ ta
ld,fha wkqrdOmqrfhka wE; m<d;aj, md,k
lghq;= wkqrdOmqrfha isg fufyhùu wmyiq
lreKla nj meyeÈ,s h' fï fya;=j ksid m<d;a
md,kh i`oyd rchg iïnkaO fjk u mßmd,k
tall ;snQ nj meyeÈ,s lr .ekSug bjy,a jk
idOl idys;H uQ,dY%hj, olakg ;sfí' fï
i`oyd fmkajd Èh yels ksoiqkla jkafka jiN
rc;=udf.a md,k ld,fha § rpkd lrk ,o
j,a,smqrï rkam;a f,aLkh hs' tu f,aLkfha
i`oyka lr ;sfnkafka jiN rc;=udf.a md,k
iufha kd.§mh md,kh l< iDIs.sß kï

PdhdrEmh wxl 4'1 l%sia;= j¾Ifhka 9 jk ishjfia § rpkd lrk ,o


fi,a,smshl ±lafjk ixfla; lsysmhla' fuys jgdm;l i,l=K u`.ska
rdclSh;ajh yÕjk fixflda,h o je,la fuka i,l=K u`.ska yxihd
o ksrEms; h' yxihd i,l=Kq lrkafka fok ,o §ukdfõ mú;%;ajhhs'
by<ska u we;s wvi`o ,l=fKka fuu §ukdj br y`o mj;akd ;dla l,a
mj;sk nj o n,a,d yd lmqgd ixfla;h u`.ska fuu §ukdjg ndOd
l<jqka u;= wd;aufha tjeks i;=ka j bmefok nj;a y`.jhs'
45
weue;shd tys mshx.=l;siai kï úydrh bÈ l< .eìks uõjrekaf.a wjYH;d i`oyd ud;D ksjdi bÈ
nj hs' fuu i`oyk u`.ska meyeÈ,s j fmkajd lsßug m<uq jk Wm;siai rc;=ud ^l%s'j' 365-406&
fokafka m%;Hka; m%foaY md,kh lsÍug uOHu ls%shd lf<a h' tjeks Yd,d y`ÿkajd § ;sfnkafka
rcfha ksfhdacs;hska m;a fldg ;snQ wdldrh hs' zmijka;skdu id,dZ hk kñks' m%iQ;sh i`oyd
bÈ l< Yd,d hkq tys woyi hs' fi,a,smsj,
óg wu;r j Bg;a jvd my< uÜgfï mßmd,k tjeks f.dvke.s,s ;sôßf.a hkqfjka kï fldg
lghq;= fufyhùug iajdëk uKav, ta ta ;sfí' b;d merKs ld,hl isg furg ud;D
m%foaYj, ;sìKs' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ksjdi bÈ lsÍfï iïm%odh mej;sKs' mKavqldNh
ishjfia mej;s tjeks m%foaYSh uÜgfï mßmd,k
rcqf.a ld,fha wkqrdOmqrfha fid;aÓid,d kñka
uKav, fi,a,smsj, y`ÿkajd § ;sfnkafka zoi.ï
y`ÿkajk ,o f.dvke.s,s úfYaIhla ;sìKs'
we;a;ka‍‍ ' hkqfjks' .ï oyhla ksfhdackh jk
fid;aÓid,d hk ku n%dyauKhska ish wd.ñl
mßÈ tajdfha m%OdkSkaf.ka iukaú; tu uKav,h
lghq;= mj;ajk ,o ;eka ye`Èkaùug;a ud;D
iq`M mßudKfha mßmd,k lghq;=j, iyNd.s ù
ksjdi ye`Èkaùug;a Ndú; l< nj wgqjd .%ka:j,
;sfí' ud;f,a Èia;%slalhg wh;a merKs fn!oaO
úia;r lr ;sfí'
úydrhla jQ l`MÈhfmdl=fKa ;sfnk fi,a,smshl
tu úydrhg odkh mQcd lsÍfï § hï .eg¨ldß wfma rg md,kh l< nqoaêu;a rcjre ;ukaf.a
;;a;ajhla mek ke.=K fyd;a oi.ï we;a;ka wi,ajeis rgj,a iu. fuka u we;eï wjia:dj,
/ia ù th úi`od Èh hq;= nj i`oyka lr ;sfí' ÿre rgj,a iuÕ o b;d iqyoYS,S in`o;djlska
lghq;= l<y' ld,fhka ld,hg tu in`o;d
mßmd,kfha § rfÜ ck;djf.a iqNisoaêh m;d
l%shd;aul jQ m%foaY fjkia jQ w;r bkaÈhdj
lghq;= lsÍug md,lfhda lghq;= l<y' wd.ñl
we;=`M fjk;a wdishd;sl rgj,a iy wrdìh
ia:dkj,g §ukd msßkeóu muKla fkdj
iu. b;sydifha wE; ld,hl isg o iuyr
idudkH ck;djf.a hym; fjkqfjka o Tjqyq
hqfrdamd rdcH iu. uE; ishjiaj, o in`o;d
l%shd l<y' úfYaIfhka u ck;djg w;HjYH
mej;sKs' ,ïnl¾K jxYhg wh;a Y%S ,xldfõ
ldrKhla jk fmdÿ fi!LH myiqlï k.d
lS¾;su;a md,lfhl= jQ m<uq jk .cndyq
isgqùug md,lfhda ksn`o j ish wjOdkh fhduq
rc;=ud ^l%s'j' 114-136& m;a;sks foajd,hla újD;
l<y' zfjcacid,dZ hk moh merKs idys;H
lsÍfï W;aijhlg iyNd.s ùu i`oyd ol=Kq
uQ,dY%hj, i`oyka h' thska woyia lrk ,oafoa
bkaÈhdfõ fÉr rdcHhg meñKs nj trfÜ
frday,a h' zfjcZ hkqfjka y`ÿkajk ,o ffjoHjre
fi,a,smsj, i`oyka h'
.ek l%sia;= mQ¾j fojk ishji ;rï wE;
ld,hlg wh;a fi,a,smsj, i`oyka fõ' nqoaOodi iuyr úg fuu rdcH pdßldfõ wruqK jkakg
rc;=ud ^l%s'j 340-368& frday,a bÈ lsÍug uy;a we;af;a forg w;r rdcH ;dka;%sl iqyo;dj
fjfyila ±rE md,lfhls' miajk uyskao rc;=ud kxjd,Su úh yels h'
^l%s'j' 982-1029& tjl Y%S ,xldfõ fkdfhla
m<d;aj, msysgqjd ;snQ frday,aj,g wjYH ish¨ Nd;sldNh rc;=ud ^l%s'mQ 22 l%s'j 7& úiska
foa ,nd §ug lghq;= lf<a h' y;rjk ldYHm frdaudkql foaYhg ;dkdm;s ks,OdÍka hjk
rc;=udf.a ^l%s'j' 898 -914& md,k ld,fha § ,o njg i`oykla uydjxihg we;=<;a h' fuys
wkqrdOmqr iy tys wjg m%foaYj, oreKq WK frdaudkql foaYh hkqfjka y÷kajd ;sfnkafka
frda.hla me;sr .sfha h' tjl mej;s idudkH frdauh hs' rejkaje,s iEhg mQcdjla meje;aùug
frday,aj, ;sfnk myiqlï hgf;a tu WK wjYH jQ ùÿre mn`M /f.k tau tu ¥; fufyjf¾
frda.h je<÷Kq frda.skag m%;sldr lsÍu wmyiq wruqK úh'
nj jgyd .;a rc;=ud ta i`oyd úfYaI frday,la
bÈ l< nj;a ft;sydisl uQ,dY%hj, ioyka h' ta l%sia;= j¾Ifhka wg jk yd kjjk ishjiaj, oS
i`oyd zWmi.a.frda.kdiZ hk fhÿu uQ,dY%hj, furg md,lfhdaa Ökh iu. ióm in`o;djla
oelafõ' f.dv k.d .;ay' ta ld,h ;=< Ökhg furáka
;dkdm;sjre msg;a j .sfhda h' yh jk w.a.fndaê
rcqf.a md,k ld,fha § fuu in`o;d jvd;a
46
Yla;su;a ù ;sìKs' tiufha § úis j;djla Y%S lsÍu;a Tjqkaf.a iqNidOkh ie,iSu;a uõìfï
,xldfjka Ökhg rdcH ;dka;%sl ¥; .uka iqrlaIs;;dj iy rgjeishdf.a wkd.; ÑrcSjkh
fhÈKs' fjf<`odfï id¾:l;ajh Ökh iu. Wfoid N=ñfha wLKav;ajh wdrlaId lsÍu;a h' Bg
f.dv k.d .;a in`o;dj, uQ,sl miqìu jQ w;r iudka;r j ;ukaf.a wi,ajdiS rgj,a iu. iqyo
bka ixialD;sl n,mEula o we;s lf<a h' j wjfndaOfhka lghq;= lsÍug o Tõyq ÿrolakd
{dkhlska hq;= j l%shd l< nj o fmfka'
Y%S ,xldj ish wi,ajdiS rgj,a iu. meje;ajQ
in`o;d ms<sìUq jk ;j;a wdldrhla ta rgj,a
4'2 wd¾Òlh
iu. we;s lr .;a újdy in|;d u.ska ms<sìUq
fjhs' úfYaIfhka u bkaÈhdfõ m%n, rdcH f,i rfÜ fndfyda msßila cSj;a jQfha .ïj, h' ta
mej;s ld,sx. iy mdKavH foaY iu. furg .ïj, jeishkaf.a cSú; j¾;udkhg idfmalaI j
md,lhska we;s lr .;a újdy in`o;d .ek b;d ir, wdldrhg yev .eiS ;sìKs' fndfyda
f;dr;=re jxil:dj, olakg ;sfí' m<uq jk fokdf.a cSjk jD;a;sh jQfha f.dú;ek hs'
úchndyq rc;=ud ^l%s'j1070 - 1110& ;sf,daliqkaoÍ we;euqka fyaka f.dú;ekaj, fhÿK w;r fiiq
kï jQ ld,sx. jxYsl l=udßldj újdy lr .;a wh l=Uqre f.dú;ekaj, ksr; jQy' cSj;a ùu
w;r trcqf.a fidfydhqßh jq ñ;a;d l=ußh újdy i`oyd i;=ka we;s lsÍu mej;sKs' Bg wu;r j
jQfha mdKavH foaYfha l=ufrl= iu. h' {d;s fkdfhla jD;a;Skaj, fhÿKq msßia Tjqkag u
in`o;d yryd foaYmd,k n,h ia:djr j mj;ajd fjka jQ .ïj, cSj;a jQy'
f.k hdu fujeks újdy iïnkaO;dj, uQ,sl
4'2'1 f.dú;ek
wruqK jQ nj fmfka'
Y%S ,xldfõ merKs iudcfha jdih l< fndfyda
NdId- wd.ï w;ska fjkia jqj o ;ukaf.a wi,ajdiS
.eñhkaf.a m%Odk cSjk jD;a;sh jQfha f.dú;ek
rgj, m%cdj foi úYajdijka; f,i lghq;= lsÍu
hs' i;=ka we;s lsÍu fyj;a mY= md,kh o
wfma merKs md,lhskaf.a úfoaY m%;sm;a;sh ;=<
f.dú;eka lghq;=j,g u ;okqnoaO j mj;ajd
;snQ lemS fmfkk ,laIKhls' m<uq jk úchndyq
f.k .sh lghq;a;ls' f.dú;eka lghq;= wdldr
rc;=ud úiska fmdf<dkakrefõ msysá o<od
follg isÿ flßKs' bka m<uq jekak fyaka
ud,s.fha wdrlaIdj i`oyd fõff,laldr yuqodj
f.dú;ek hs' fojekak uv f.dú;ek fyj;a
m;a lsÍu thg lÈu ksoiqkls' fõff,laldr
l=Uqre f.dú;ekhs' fï w;ßka jvd;a merKs fyaka
yuqodj hkq ol=Kq bkaÈhdfjka fuys meñKs
f.dú;ek nj ft;sydisl iy mqrdúoHd;aul
jegqmg fiajh lrk wdrlaIl fiakdjls'
uQ,dY%h u.ska ;yjqre lrhs' nq;airK kï
l%sia;= j¾Ifhka oy jk ishjiska miq idys;H lD;sfha fifyka hkqfjka o isxy,
ld,fha § wfma rcjre wrdì rgj,a iu. Wïu.a. cd;lfha fiaka hkqfjka o fi,a,smsj,
b;d iqyo in`o;djla f.dv k.d .;ay' wrdì zmsáìïZ hkqfjka o y`ÿkajd § ;sfnkafka merKs
fjf<`ÿkaf.a uQ,sl;ajfhka tjl bkaÈhdkq ld,fha ;snQ fyaka h'
id.rfha l%shd;aul j mej;s fjf<`o lghq;=j,g
fyaka f.dú;ek - fyaka f.dú;ek hkq f.dv
Y%S ,xldfõ odhl;ajh ia:djr f,i mj;ajd
f.dú;ekls' ;ukag wjYH m%udKfha OdkH
f.k hdu tys wruqK jQ nj fmfka' l%sia;=
iy t<j`M jjd .ekSug m%udKj;a ;rfï bvï
j¾Ifhka kjjk ishjfiA cSj;a jQ wrdì cd;sl
fldgila uyle,Ejlska fjka fldg f.k
b;sydi`{hl= jQ w,a-n,iQß i`oyka lrk wkaoug
th lmd .sks ;eîfuka fyakla ilia lr .kq
tiufha r;=leg Èjhsfka ^fï kñka y`ÿkajk
,efí' fuys § úYd, .ia lmd fkd±óug j.
,oafoa Y%S ,xldj hs& rcq bia,dóh rcq iu. ;E.s
n,d .efka' uQ,sl jYfhka t<sfmfy<s lr .;a
yqjudre lr .;af;a h'
le,E fldgi .sks;eîug fmr ish¨ i;=kag bka
idrdxY jYfhka oelajqj fyd;a mqrdK ld,fha bj;a jk f,i Yío k.d lE .eiSu isÿ lrkafka
furg mej;s md,kfha uQ,sl wruqK jQfha fyak wh;a f.dúhd úisks'
rgjeishd w;r iduldó iycSjkhla we;s
47
PdhdrEmh wxl 4'2 ilia lr fnda. isgqùug fmr kj±<s fyakl o¾Ykhla

w¨;ska .sks;nd .;a fyakla y`ÿkajkafka kj±,s u fjka jQ fyakaj, h' ta ld,fha rgg wjYH jQ
fyak kñks' tjeks fyaka b;d ireidr h' frÈ iy yl=re ksmoùug m%udKj;a ;rñka lmq
kj±,sfiak hk fhÿu ioaO¾ur;kdj,sfha o j.dj iy Wla j.dj furg ÈhqKq ù ;sìKs' jegqma
fh§ ;sfí' Y%S ,xldfõ we;eï m<d;aj, kj±,s ,nñka Wla l¾udka;fha fh§ isá lïlrejka
fyak hk fhÿug fjk;a f;areula § ;sfí' .ek jxil:dj, i`oyka j ;ssfí' b;sydifha
l=rlalka" fld,a¨" W`ÿ" uqx" bß`.=" uE" ;Kyd,a" §¾> ld,hla ;siafia rgg wjYH yl=re rg ;=<
wifudao.ï, wuq hk me<Eá kjh o¨ ,d irejg u ksmojd .ekSug wfma uq;=kañ;af;da iu;a jQy'
jejqKq fyaka kj±,s fyaka hkqfjka ye`Èkafjk l%sia;= j¾Ifhka oyih jk ishji jk ;=re
nj bka lshefõ' ld,hla w;yer oud h<s;a furgg iSkS wdkhkh fkdl< nj úoaj;ayq
j.d lsÍu wrUk fyaka ye`Èkaùug zlk;a;Z fmkajd fo;ss'
hk jpkh Ndú; lrkafkdaa wkqrdOmqr m<df;a
.eñfhdaa h' fyaka j.dfõ § wkq.ukh flfrk fyakla fldgkafka ;uka jdih lrk ksjig
idudkH l%uh jQfha jrla fojrla j.d l< fyak ;rula wE; m%foaYhl neúka fyafka wiajekak
bka miq w;yer ±óu hs' ld,hla tfia w;yer ,nd .kakd ;=re f.dúfhda fyafka bÈ lrk
oud ;sîfuka t;ek h<s;a le,Ej yg .kS' tksid ,o me,am;l ;djld,sl j ,e.=ï .ks;s' fyak
merKs fyaka j.dj lsis úfgl;a mßirhg wksis jki;=kaf.ka wdrlaId lr .ekSug fyak jgd
n,mEula we;s fkdlf<a h' bÈ lrk ,S jeg y`ÿkajkafka zo`vqjegZ hk
kñks' fyafka Wia .il bÈ lrk l=vd me,am;
fyakaj, j.d lrk ,o foa w;r W`ÿ" uE" uqx" ye`Èkafjkafka zme,Z kñks' rd;%s ld,hg fyakg
l=rlalka" bß`.=" ;," wuq" wn" ÿre" ;Kyd,a hk meñfKk i;=kaf.ka ;u fyak wdrlaId lr
weg j¾. o lrngq" ;síngq" jïngq" w`Mmqyq,a iy .ekSug f.dúhd /h myka lf<a fuu mef,a h'
jÜglald hk t<j`M j¾. we,a ù j¾. iy w,
j¾. Wla.ia iy lmq o úh' j.d lrk ,oafoa tajdg fyaka j.d lsÍu fjkqfjka we;eï rcjrekaf.a
ld,j, § nÿ wh lr f.k ;sfí' le;s
48
is;=ju wxl 4''1 fyakla hkq b;d iqkaor o¾Ykhls' fyak jk i;=kaf.ka fírd .ekSug rd;%s ld,fha ,e.=ï .ekSug ilia
l< me," fyak jgd bÈ l< o`vqjeg wd§ foa tys olakg ;sfnk iq,n foa h'

wv" flgQ lkn wh hkqfjka fi,a,smsj, ,oafoa jdßud¾. Ndú; lsÍfuks' fudaiï jeis
y`ÿkajd § ;sfnkafka tjeks nÿ j¾. folls' ld,j, § j¾Id c,h jeõj, /ia lr .eksKs'
fmdf<dkakrefõ rc l< ksYaYxl u,a, rc;=ud wk;=rej tajd we< ud¾. Tiafia l=Uqrej,g
^l%s'j 1187 -1196& tu nÿ j¾. fol wfydais l< ,nd §ug lghq;= fhdod ;sìKs' j¾Ihg fojrla
nj trcq úiska lrjk ,o fi,a,smsj, i|yka ù j.d flßKs' ù j.d l< ld, y`ÿkajkafka
fõ' zlkakZ hk kñks' j.d l< lkak fol y`ÿkajk
,oafoa uy lkakh iy h, lkakh hkqfjks' óg
mqrdK ld,fha ck.ykh wêl fkdjQfhka wu;rj ueo lkakh hkqfjka ye`Èkafjk ;j;a
fyaka j.dj ish cSjk wjYH;d i`oyd m%udKj;a lkakhla .ek fi,a,smsj, i`oyka h' h,-uy
jD;a;shla úh' uv f.dú;ekla f,i ù j.dj w;r ;snQ tu lkakfha j.d lsÍu r`od mej;sfha
wdrïN jQfha jeä jk ck.ykhg wjYH lrk c,h iq,n ùu u; h'
wdydr jeäjeäfhka ksmoùug h'
ù j.dj id¾:l j mj;ajd f.k hdu i`oyd úh<s
ù f.dú;ek - fi,a,smsj," ù j.d lrk ,o l,dmfha m%Odk wjYH;dj jQfha m%udKj;a f,i
;eka l=Uqr iy fl; hk jpk foflka y`ÿkajd c,h ,nd .ekSu hs' j¾Id c,h tl;= lr .ekSu;a
§ ;sfí' we;eï úg l=Uqr hkqfjka y`ÿkajkakg iajdNdúl .x.d yria lr we<ud¾. Tiafia c,h
we;af;a ù j.djg Ndú; l< l=vd bv m%udKhla l=Uqre fj; f.k hdu;a tu wjYH;dj imqrd
ùug bv ;sfí' zfl;Z hk jpkh ixialD; .ekSug wkq.ukh l< Wml%u folhs' jeõ
NdIdfõ zlafI;%Z hk jpkfhka ilia jQjls' bka ;ekSfï iïm%odh furg ÈhqKq jqfha c,h /ia
woyia lrk ,oafoa ;rul úYd, l=Uqre hdhj,a h' lr .ekSfï wjYH;djg uqyqK §fï Wml%uhla
fndfyda wjia:dj, ù j.dj mj;ajd f.k hk f,i h' uyd mrdl%undyq rc;=ud ^l%s'j 1153-
49
1186& úiska m%ldY lrk ,o —wyiska jefgk hlv jev l< lïu,alrejka h' Tjqka ye`Èkaùug
tl Èh ì|laj;a m%fhdackhg fkdf.k uqyqog fi,a,smsj, fhdod ;sfnkafka zlnrZ hk ku hs'
hdug bv fkdÈh hq;= h˜ hk m%ldYh u.ska ta lïudr hk jpkh mqrdK isxy, NdIdfjka
c,h wdrlaId lr .ekSfï jeo.;alu md,lhd ,shQ wdldrh hs' hlv ;e`ME lïu,alrejd
úiska ÿgq wdldrh wmg fmkajd fohs' .ïjeishkaag b;d wjYH jeo.;a mqoa.,fhla
úh' tÈfkod f.dú;eka lghq;=j,g wjYH
j¾;udkfha § fuka fkdj merKs hq.fha l=Uqre le;a;" W±,a," k`.=, wdÈ ± Tjqkag ;kd ÿkafka
f.dú;eka lsÍfï § fkdfhl=;a pdß;% isÿ lsÍug lïu,alrejd hs' fmdf<dkakrej Èia;%slalhg
f.dúfhda j. n,d .;ay' iajNdjO¾uh iu. b;d wh;a uq;=.,a, kï ia:dkfha ;sfnk fi,a,smshl
iqyoYS,S f,i lghq;= lrñka ;ukaf.a cSúldj ucacsu kï lïu,alrejl= .ek i`oyka j ;sfí'
lr .ekSug bka ,enqKq msájy, w;suy;a h'
óg wu;r j ;U f,dayfhka ^;nlr& iy
i;a;aj md,kh - f.dú;eka lghq;=j,g wu;r áka f,dayfhka l¾udka; l< Ys,amSyq o tl,
j tl, i;a;aj md,kh o mej;sKs' ta w;r m%Odk isáhy' tl, úiQ rkalrejka ye`Èkaùug merKs
jQfha .j md,kh hs' .jmd,kfha fhÿKq msßia f,aLkj, fhdod ;sfnkafka ;=,dOdr hk
i`oyd u fjka jQ f.damd,.ï .ek fi,a,smsj,;a jpkh hs' we;eï fmd;am;aj, Tjqka iaj¾Kldr
wka idys;H uQ,dY%hj,;a i`oyka h' mY= iïm;a hk kñka o úia;r lr ;sfí' yïnkaf;dg
fyj;a i;=kaf.ka ,nd .kakd ± wdydr i`oyd uy;a Èia;s%lalhg wh;a uKav., kï ia:dkfha
fia bjy,a úh' ó lsß" .sf;,a" fj`vre wd§ foa ta msysá tla;rd fi,a,smshl ;=,or iquk kñka
w;r m%Odk úh' fld<U cd;sl fl!;=ld.drfha y`ÿkajd § ;sfnkafka rkalrefjl= .ek h'
;sfnk y;r jk ldYHm rc;=ud úiska fldgzjk wkqrdOmqr, ud.u wdÈ merKs k.rj, lr ;sfnk
,o fi,a,smshl lsßf.ß hk moh olskakg mqrdúoHd;aul leKSïj,ska fidhd f.k ;sfnk
;sfí' bka woyia lr ;sfnkafka lsß ,nd ueKsla iy w¾O ueKsla j¾.j,ska ksu lrk ,o
.ekSu i`oyd we;s lrk .jhska h' .DysKshla mn`M, uqød wdÈ foa u.ska tl, furg iudcfha
t<foklf.ka lsß fodajkh lrk wdldrh mej;s ueKsla l¾udka;fha iajNdjh ms<sìUq
fmkajk lÈu leghula iS.sßfha msysá kd.mín lrhs' tjeks lghq;=j, kshqla; j isá Ys,amSka
úydrh kñka ye`Èkafjk mqrdK ia;+mfha y`ÿkajk ,oafoa uKslr hk kñks'
Od;=.¾Nfha ;ekam;a lr ;snQ uydfïre .f,a
leghï lr we;' mqrdK ld,fha furg iudcfha mej;s ;j;a
l¾udka;hla jQfha we;ao;a leghï l,dj hs'
.jhska yereKq úg l=l=f<da iy t`Mfjda o uykqjr Èia;%slalhg wh;a fõ.sßh foajd,h
ksfjiaj, we;s lrk ,oy' fmdf<dkakrefõ wi, msysá fi,a,smshl oál iquk kï jQ we;ao;a
ueÈß.sßfha msysgd ;snqKq we;afjfyr mOdk>rfha Ys,amshl= .ek i`oyka h' oál hkq oka;sl hk
frdayf,a frda.Skaf.a wjYH;d i`oyd iajdNdúl j jpkfhka ilia jQjls'
ñh.sh t`Mjkaf.a iy l=l=<kaf.a udxi muKla
fhdod .; hq;= nj ±lafjk i`oykla l%sia;=
tl, úiQ idudkH ck;djg ;ukaf.a
j¾Ifhka kjjk ishjfia rpkd lrk ,o
tÈfkod lghq;= i`oyd jvd;a Wmfhda.s jQfha
fi,a,smshl olakg ;sfí'
ueáNdKav hs' mqrdúoHd;aul leKSïj,ska
4'2'2 l¾udka; w;súYd, m%udKhla tjeks ueáNdKavj,g wh;a
iqkanqka fidhd f.k ;sfí' ueáNdKav iE§u tl,
b;d mqrdK ld,hl isg Y%S ,xldfõ f,day fyd`Èka ixúOdkh jQ l¾udka;hla j mej;sKs'
l¾udka;h b;d ÈhqKq ;;a;ajhl mej;s nj óg ueál¾udka;fha kshe,Ss isá mqoa.,hska .ek
by; mdvïj, § bf.k .ekSug Tng wjia:djla óg wjqreÿ 2250 lg by; ,shejqKq fi,a,smsj,
,eìKs' f,day Ndú; lrñka l¾udka;j, fhÿKq mjd i`oyka h' tl, Tjqka ye`ÈkajQfha l=ïNldr
Ys,amSka .ek hï f;dr;=re uQ,dY%hj, olakg ^l=nlr& hk kñks'
;sfí' fï w;r úfYaIfhka lemS fmfkkafka

50
yïnkaf;dg Èia;%slalfha fjfyrflu kï fjf<`odfï kshqla; jQ msßia tl, y`ÿkajk
ia:dkfha ;sfnk fi,a,smshl z;;jhZ kñka ,oafoa zjKscZ hk kñka fyda zjdmrZ hk kñks'
jpkhla fh§ ;sfí' fuu jpkh ;ka;= jdh jdmr hk jpkh jHdmdßl hk moh merKs
hk fomoh u.ska ilia jQjls' tys f;areu kQ,a isxy, NdIdfjka ,shQ wdldrh hs' merKs iudcfha
lákakd hkak hs' kQ,a leàu frÈ úùug wod< cSj;a jQ Okj;a msßila jQ fulS fjf<kafodaa
lghq;a;ls' b;d merKs ld,hl isg frÈ úùu h' Tjqka úiska fn!oaO NslaIQkajykafia,dg
wfma rfÜ mej;s nj ft;sydisl uQ,dY%hj, jev jdih lsÍu i`oyd .,a.=yd mjd mQcd lr
i`oyka fõ' fjfyrflu fi,a,smsfha i`oyka ;sfí' yïnkaf;dg Èia;%slalhg wh;a uKav.,
jk kQ,alákakka ms<sn`o i`oyka lsÍu ta ld,fha kï ia:dkfha ;sfnk fi,a,smshl iquk kï
mej;s frÈ úùfï l¾udka;h ms<sn`o ksiel fjf<kaol= úiska tf,i mQcd lrk ,o .,a.=ydjla
idlaIshla f,i ie,lsh yels h' .ek i`oyka fõ' fjfyrflu kï ia:dkfhka
fidhd f.k ;sfnk fi,a,smshlg wkqj frÈ
jD;a;sh jYfhka úúO l¾udka;j, kshe,qKq úhd fjf<`odï l< whf.a ixúOdkhla u`.ska
mqoa.,hska .ek f;dr;=re wfma b;sydifha NslaIQkajykafia,dg .=ydjla mQcd lsÍug wod<
i`oyka ùfuka fmfkkafka wfma rfÜ mej;s úia;rh tu fi,a,smsfha i`oyka h'
mqrdK iudch b;d l%uj;a wkaoug ixúOdkh ù
;snqKq nj hs' fï ish¨ Ys,amSyq ta ld,fha iudch fjf<| k.r yd fjf<| .ï wdYs%; j NdKav
fyd`Èka mj;ajd f.k hdug ;ukaf.a oekqfuka fjf<|dï lsÍu i|yd fjf<|fmd<j,a mej;sKs'
iy Y%ufhka b;d w.kd fufyhla bgq l<y' uyd.%dufha isg wkqrdOmqrhg meñ‚ iqrksu,
kï ;eke;af;l= fjf<|fmd<lska iqj| ú,jqka
4'2'3 fjf<`odu - mqrdK ld,fha mej;sfha k.r ñ, § .;a nj idys;H uQ,dY%hj, i|yka fõ'
lsysmhls' ft;sydisl uQ,dY%hj, ±lafjk wkaoug y;r jk Woh ^l%s'j'946-954& rcqf.a fydamsá.u
wkqrdOmqrh iy ud.u ta w;r m%Odk úh' tajd geï ,smsfha i|yka f;dr;=re u.ska mqrdK
ye`Èkaùug —mqr˜ hk moh fhdod ;sfí' tjeks fjf<|fmd<j,a ixúOdkd;aul f,i md,kh jQ
úYd, k.rj, cSj;a jQfha j;afmdfydi;alï wdldrh fmkajd fohs'
we;s wh hs' ta k.rj, foaYSh fuka u úfoaYSh
fjf<kafoda .ejiqKy' wkqrdOmqr k.rfha fï i`oyd ±laúh yels fyd`o u ksoiqk
ol=Kq fodrgqj wi, ld<iquk kñka ye`ÈkajQ fidrfndrjej geï ,smsfha úia;r lr
fjf<`om<la ;sìKs' ;sfnk fydaamsá.u fj<`ofmd<hs' tys md,kh
iïnkaOfhka rc;=ud úiska mekjQ kS;s tu
fjf<`odu merKs ld,fha furg mej;s m%Odk ,smshg we;=<;a h' fj<`ofmd<g meñfKk
cSjk ud¾.hla úh' fjf<`o lghq;= rg we;=<; lr;a;j,ska ñi fj<`ofmd< miqfldg f.k hk
fuka u ráka msg; fjk;a foaY iu. o mej;sKs' lr;a;j,ska nÿ wh lr .ekSu fkdl< hq;= njg
iS.sßfha ngysr c,WoHdkfha ;sfnk tla;rd kS;shla tys i`oyka fõ' ysret<sfhka wdjrKh
fi,a,smshl zwn, jmrZ kñka ye`Èkafjk jk mßÈ uvqjla hg muKla nq,;a fjf<`odï
mqoa.,fhl= .ek i`oyka h' ta wdï, jHdmdr l< hq;= njg kS;shla mkjd ;sfnkafka úh<S
hk jpkh merKs isxy, NdIdfjka ,shd we;s .sh nq,;a uyckhdg úlsKsu md,kh lsÍug h'
wdldrh hs' tf,i y`ÿkajd § ;sfnkafka ishU,d tl, fmdfyd් Èkj, fjf<`odu isÿ jQfha ke;'
fjf<kafols' tu fi,a,smsh óg wjqreÿ 2250 fmdfydh Èkj, fjf<`odï l< whf.ka ov
lg muK by; ld,hl rpkd lrk ,oaols' uqo,a wh lr .kq ,eìKs' fydamsá.u fjf<`omf<a
iq`M msßila yereKq úg fiiq fjf<kafoda iuQy fmdfydh Èkj, fjf<`o lghq;= l< wh ovhla
jYfhka ixúOdkh ù lghq;= l<y' tjeks f,i uyshx.K úydrfha myka ±,aùug f;,a
ixúOdkhla y`ÿkajk ,oafoa zmQ.hZ hk kñks' ,nd Èh hq;= úh'
we;eï ;ekl ta i`oyd zkshuia:dkZ hk jpkh
o fhdod ;sfí' l%sia;= j¾Ifhka tfldf<dia jk ishjfia isg

51
cïnqflda,mÜgk
lÿref.dv
iQlr;s;a:

a
a
a

a
uyd;s;a: m,a,jjxl
a Th
wreú wdre hdk

u.k a kl k.r f.dalKaK;s;a:


a

l,d

uyje,s .`.
Th
W!refj,
uS

Th nu k.r
wl k.r
udÿre Th
;jlsrsh k.r lin k.r
wn k.r
±ÿre Th
s
i,ajf;dg T h mqn k.r
lrU,ka
a

a
a a a
ks,sh k.r
uy Th Ñ; k.r
isj k.r
n;i k.r
w;a;k.¨ Th

le,Ks .`.

.
M .`
l`

l=Uql
ld,;s;a: alka
Th W;s k.r
a a
fnkaf ueKsla .`.
NSu;s;a: ;dg
.`.
ud.u
u,,

lsß
`È T
j,

Th

f;dg`Mf;dg
.`.

.sx
.`.

f.dGmín;
ks,
aj,

.sïy;s;a:
d.
`.

uydjd¨ld.du foajk.r
kS,j,d;s;a:

is;shu 4'1 merKs fjf<| k.r iy jrdhhka

52
oy;=kajk ishji olajd furfÜ l%shd;aul jQ merKs f,aLkj, fhdod ;sfnkafka wdpd¾h hk
ol=Kq bkaÈhdkq iïNjhla we;s fjf<`o ixúOdk moh hs' Ys,am b.ekajQ mqoa.,hska muKla fkdj
lsysmhla .ek Y%S ,xldfjka fidhd f.k ;sfnk Ys,am Ydia;%j, ksmqK j isá mqoa.,fhdaa o wdpd¾h
ta ld,hg wh;a fou< fi,a,smsj, i`oykaj hk kñka ye`ÈkaúKs' fuu wdpd¾hjre úúO
;sfí' kdkdfoaiS" j,[a[shd¾" whskakqrej¾ hkq Ys,amj, iu;alï ±lajQy' ta w;r we;=ka yS,E
bka lsysmhls' kdkdfoaiS fjf<`o ixúOdkhg lsÍu b.ekajQ .=rejreka ^yia;s wdpd¾h&" wYajhska
wh;a f,day uqødjla yïnkaf;dáka fidhd f.k msg hdu mqreÿ l< .=rejreka ^wYaj wdpd¾h&" iy
;sfí' ÿkafkka ú§u mqyqKq l< .=rejreka ^ÿkq wdpd¾h&
.ek f;dr;=re fi,a,smsj, i`oyka h'
wkqrdOmqr hq.fha uq,a ld,fha furg ie,lsh
hq;= m%udKhla úfoaYsl fjf<`ÿka isá njg ffjoH jD;a;sh - iudchla fyd`Èka mj;ajd
idlaIs ;sfí' ol=Kq m<df;a msysá fndaj;af;a., f.k hdug kï Bg wh;a jeishka kSsfrda.s j
kï ia:dkfha we;s fi,a,smshl zlfndc uy isàu w;HjYH h' ta i`oyd ffjoHjrekaf.a
mq.shZ hk fhÿu olakg ;sfí' tys i`oyka fiajh b;d jeo.;a fõ' wkqrdOmqr hq.fha
jkafka ldïfndacjrekaf.a uyd fjf<`o uq,a wjêfha furg iudch ffjoH jD;a;sh
ixúOdkhla .ek hs' ldïfndacjre hkq ta uy;a by<ska ms<sf.k ;sfí' ffjoHjreka
ld,fha we*a>ksia:dkh m%foaYfhka fuys meñKs ye`Èkaùug fi,a,smsj, fhdod ;sfnkafka fjc
fjf<`o msßils' hk moh hs' ls%ia;= j¾Ifhka kjjk ishjfia §
we;eï ffjoHjreka uyfjokd kñka y`ÿkajd
w;S;fha isg u wka;¾cd;sl fjf<`o lghq;=j, § ;sfí' tjeks jHjydrhla Ndú; lrk ,oafoa
§ wfma rg jeo.;a jev fldgila bgq lf<a h' m%Odk ffjoHjrhd fyda Y,H ffjoHjreka
Bg n,mE tla m%Odk fya;=jla jQfha Y%%S ,xldj ye`Èkaùug h'
bka§h id.rfha uOH.; j msysgd ;sîu hs' fmr
wmr foÈ. fjf<|dfï yqjudre uOHia:dkhla kS;súYdrofhda - óg wjqreÿ 2000 lg muK fmr
f,i merKs ldලfha § Y%S ,xldj bgq l< ld¾h mej;s kS;sh iïnkaOfhka yi, ±kqula ;snQ
Ndrh iq`M fldg ;elsh fkdyels h' jD;a;slfhda úiQy' fnfyda úg Tjqka hqla;sh
mis`o,Sug rcq g wjYH lrk Wmfoia §ug lghq;=
wkqrdOmqrh k.rhla f,i j¾Okh ùug l< nj fmfka' kS;sh .ek o;a tjeks mqoa.,hska
;=vq ÿka tla ksYaÑ; m%Odk idOlhla jQfha o y`ÿkajk ,oafoa zfjdydrZ hk kñks' th ixialD;
wka;¾cd;sl fjf<`odu hs' ngysßka udf;dg NdIdjg wh;a jHjydr hk jpkfhka ilia
jrdh o kef.kysßka f.dalKaK;s;a: kñka jQjls' ;;ald,Sk iudcfha hqla;s.rel hym;a foa
tl, ye`ÈkajQ j¾;udk ;%sl=Kdu,h jrdh o hehs iïu; jHjydr iïnkaOfhka m%ùK;ajhla
msysáfhah' Bg wu;r j ngysr fjrf<a fuka fuu mqoa.,hskag ysñ j ;sìKs'
u kef.kysr fjrf<a msysá l=vd jrdhj,
l%shdldÍ;ajh o wkqrdOmqrfha kd.ßl ke.Sug úúO Ys,amSka - fklúO l¾udka;j, iy
iDcq n,mEula we;s lf<a h' W;=re fjrf<a l,d;aul jD;a;Skaj, fhÿKq mqoa.,fhdaa merKs
msysá cïnqflda,mÜgk kï l=vd jrdfhka Y%S ld,fha furg iudcfha cSj;a jQy' l,dlrejka
uyd fndaëkajykafia /f.k tau o" kef.kysr w;r keÜgqjka" Ñ;% w`Èkakka iy lúhka ms<sn`o
fjrf<a msysá ,xldmÜgk kñka ye`Èkafjk f;dr;=re uQ,dY%hj, i`oyka fõ' l=reKE.,
l=vd kex.=rï f;dáka Y%S oka;Od;=j /f.k Èia;%slalhg wh;a ueo.u msysá mqrdK úydrhl
fyauud,d iy oka; l=ureka furgg meñKsu o óg wjqreÿ 2200 lg muK by; § fldgjk ,o
Bg ksoiqka h' fi,a,smshl ;siai kñka ye`ÈkajQ keÜgqfjl= .ek
i`oyka fõ' fuu keÜgqjdf.a ìßh mreuljßhl
.=rejre - .=re jD;a;sh o mqrdK ld,fha Y%S ,xldfõ f,i y`ÿkajd § ;sîu fuys § jeo.;a lreKls'
mej;s ;j;a tla jD;a;shls' .=rejre ye`Èkaùug fuhska wmg meyeÈ,s jkafka keàfï jD;a;sh
53
iudcfha jeo.;a ;ekl ,d tl, i,ld ;sfnk 4'3 ixialD;sh
nj hs' is;a;reka ye`Èkaùu i`oyd zÑ;lrZ hk
moh;a z,mkZ hk moh;a Ndú; lr we;' m<uq 4'3'1 wd.u
jk jpkh Ñ;%ldr hk mofhka o fojk
jpkh f,amk hk jpkfhka o ilia ù ;sfí' ls%ia;= mQ¾j f;jk ishjfia § ñys`ÿ uyry;ka
ixialD; NdIdfõ f,amk hk moh Ndú; jykafia fuys jevu fldg nqÿoyu foaYkd
jkafka wdf,amkh hk f;areu §u i`oyd h' lsÍfï mgka wkdÈu;a ld,hla ;siafia wLKav j
j¾K wdf,am lsÍfuka Ñ;% ks¾udKh jk ksid nqÿoyu furg m%Odk wd.u f,i mej;sKs' Bg
is;a;reka ye`Èkaùug f,amk hk moh fhdod wu;r j miq ld,j, yskaÿ wd.ñl woyia
;sfí' yïnkaf;dg Èia;%slalhg wh;a keÜgqlkao iudch ;=< me;sr .sfha úfYaIfhka bkaÈhdkq
kñka ye`Èkafjk ia:dkfha ;sfnk fi,a,smshl iïNjhla we;s fjf<`ÿka iy fjk;a msßia tys
,mk ;siai kue;af;l= .ek i`oyka fõ' isg furgg meñŒu ksid h' ls;=oyu iy bia,dï
O¾uh Y%S ,xldjg y`ÿkajd fokq ,enqfõ nqÿoyu
me;sÍ hdug idfmalaI j b;sydifha b;d uE;
wfma rfÜ b;d Wiia ks¾udKYS,s;ajhlska hq;a
ld,jljdkqjl § h' ta jkdys l%sia;= j¾Ifhka
lúfhda isáhy' Tjqka ye`Èkaùug zlúZ hk moh
yhjk ishjiska miq uOHOrKS m%foaYh iy
u fhdod ;sfí' by;ska i`oyka l< ,mk ;siaif.a
l%sia;= j¾Ifhka oyihjk ishjiska miq ngysr
mq;%hd tu ,smsfha u y`ÿkajd § ;sfnkafka lúfhl=
rgj,a flakaø lr .;a fjf<`odu fmrÈ. rgj,
f,i h' Tyqf.a ku ixch hs'
me;sÍ hdfï tla m%;sM,hla f,isks'

ñys`ÿ uyry;kajykafia m%uqL wkq.dñlhska


lKavdhu furgg jevu lrùfuka miq fkdfnda
l,lska nqÿoyu iy Bg ;okqnoaO mqomQcd

is;=ju wxl 4'2 nqÿoyu furgg y`ÿkajdÿka uq,a ld,fha mgka NslaIQka jykafia,d jev jdih lf<a Wmdil Wmdisldjka
úiska mQcd lrk ,o .,a.=yd wdrduj, h' mkai,a iy úydrdrdu bÈjQfha u|la miq ld,hl § h'
54
f;areu(¡ - m%Odksfhl= jQ
.=ma;f.a mq;%hd jk m%Odks
iquk úiska ^fuu .=ydj& fuys
wdjd jQ o fkd wdjd jQ o i;r
ÈYdfõ ix>hdg mQcd lrk ,È'

.=ydúydr yereKq úg
zmKaKid,dZ kñka ye`Èka jQ
f.dvke.s,s úfYaIhla .ek
uQ,dY%hj, i`oyka h' thska
woyia lrkafka NslaIQka
jykafia,dg jdih lsÍug mka"
b¨la wdÈ foa fiú,s fldg
idok ,o jᐥ ksjdi hs'
l`M.,a iy .fvd`M Ndú;fhka
PdhdrEmh wxl 4'3 ñys÷ ysñhka furgg jevu l< ld,fha u fn!oaO iajdóka úydrdrdu bÈlsÍug fmr
jykafia,d fj; ie±ye;a odhl odhsldjka úiska fujeks iajdNdúl .,a.=yd mQcd NslaIQka jykafia,d jev jdih
lrk ,È' lgdrï fldgd ilia lrk ,o fujeks we;eï .,a.=ydj, tu .,a.=ydj
mQcd l< whf.a kï .ï ±lafjk fi,a,smshla o fldgd ;sfí'
lf<a tjeks ;ekaj, h' j¾;udkfha fn!oaO
ms<sfj;a furg iudch ;=< YS>%fhka me;sr .sfha h' úydr ye`Èkaùug wm úiska Ndú; lrkq ,nk
Èfkka Èk ixLHd;aul jYfhka mq`M,a jk
zmkai,Z hk jpkh iE§ ;sfnkafka fuu
ix> iudchg jev jdih lsÍug iqÿiq wdrdu
zmKaKid,dZ hk jpkh fjkia ùfuks'
fkdue;s jQfhka iajdNdúl .,a.=yd msßisÿ fldg
tajd Wkajykafia,d fj; mQcd lsÍug lghq;= merKs fn!oaO wdrduj, NslaIQka jykafia,d
flßKs' ±kg fidhd f.k we;s mßÈ NslaIqka lsysm fofkla jdih l<y' kdhl iajdóka
jykafia,dg mQcd lrk ,o tjeks .,a.=yd 1600 jykafia hgf;a jev jdih l< NslaIQka
lg jeä m%udKhla rfÜ úúO m<d;aj, olakg jykafia,d y`ÿkajk ,oafoa zwkaf;ajdislZ
;sfí'
NslaIQka f,i h' wkqrdOmqr Èia;%slalhg wh;a
uywe,.uqfõ ;sfnk .,a.=ydjl fldgd we;s
iqÿiq .,a.=ydjla f;dardf.k m<uqj th msßisÿ ,smshl ;siairlaÅ; kï jQ f;rekaf.a wf;jisl
lr" jeis ld,j, § mshiai Èf.a .=ydj ;=<g mqiai kue;afl;= .ek i`oyka h' ta ld,fha
c,h .,d tau je<elaùug lgdrula fldgd miqj kdhl iajdóka jykafia,d y`ÿkajk ,oafoa zf:rZ
tu .=ydj NslaIqka jykafia fj; i`.i;= fldg hk kñks' tfia y`ÿkajk ,o kdhl f;reka
mQcd flßKs' we;eï .,a.=ydj, lgdrug háka jykafia,d iómfha úiQ YsIH NslaIqka jykafia,d
tu .,a.=ydj mQcd l< whf.a úia;r fldgd fi,a,smsj, kï lr ;sfnkafka ziÈúyßhZ hk
;sfnkq ±lsh yels h' ta ld,fha ta i`oyd Ndú; jpkfhks' tys woyi ioaê úydßl hkak hs' tu
lrk ,oafoa n%dyaó wlaIr hs' tu fi,a,sms ,shd mofha f;areu ziómfha jdih lrkakdZ hkq hs'
;sfnkafka isxy, m%dlD; kñka ye`Èkafjk
merKs isxy, NdIdfjks' mdi,a pdßldjg iyNd.s j<.ïnd rcqf.a md,k iufha § ;%smsglh
jk Tng ñyska;f,a" ßá.," fjiai.sßh" iS.sßh .%ka:drEV lrk f;la O¾uh /l f.k meñKsfha
wdÈ ;ekaj, ;sfnk lgdrï iy fi,a,sms fldgk u;l ;nd .ekSfuks' O¾uh b;d mq`M,a neúka
,o tjeks .,a.=yd keröug wjia:djla ,efnkq bka fldgi ne.ska u;lfha ;nd .;a NslaIQka
we;' fuys my; olajd ;sfnkafka ñyska;,fha jykafia,d isáhy' tjekakka y`ÿkajk ,oafoa
tla .,a.=ydjl tfia fldgd we;s fi,a,smshls' zNdKljrekaZ hk kñks' O¾uhg wh;a ta ta
msgl u;lfha ;nd .;a NslaIQka jykafia,d
fi,a,smsh - mreul .=; mq; mreul iquky wod< msglfha kñka ye`ÈkaúKs' ksoiqkla f,i
f,fK w.; wk.; p;=ÈY i.i
55
§> ksldh u;l ;nd .;a NslaIQka jykafia,d
§>NdKl kñka o ixhqla; ksldh u;l ;nd
.;a NslaIQka jykafia,d ixhqla;NdKl kñka o
y÷kajkq ,enQy'

NslaIQka jykafia,dg jia jeiSug wdrdOkd lsÍu


iy lÀk W;aij mej;aùu tl, fn!oaO ck;dj
w;r mej;s f.!rjkSh isß;ls' l=reKE.,
Èia;%slalhg wh;a ye,U., kñka ye`Èkafjk
ia:dkfha ;sfnk fi,a,smshl zjijislZ hk
moh fh§ ;sfí' tys f;areu jiaidjdisl fyj;a
jia jik ,o hkak hs' tu Èia;%slalhg u wh;a
fld;,lSôhdfõ ;sfnk ;j;a fi,a,smshl
zjijisl iyGlZ hk fhÿu olakg we;'
jiaidjdisl idgl hk fomoh isxy, m%dlD;
NdIdfjka ,shd ;sfnkafka tf,i h' bka woyia
lrkafka lÀk Öjrh hs' W;a;sh kï jQ f;reka
jykafia flfkl=f.a {d;Ska úiska lÀk Öjrhla
mQcd l< nj tys lshd ;sfí' fuu fi,a,sms fol
u óg wjqreÿ 2200 lg by; ld,hlg wh;a h'
rEmh wxl 4'5 wrdì cd;slhskag wh;a merKs fidfydka
.,l fldgd ;sfnk fi,a,smshla' tys ±lafjkafka lshq*sla
4'3'2 fjk;a wd.ï wrdì wlaIrj,ska ,shQ ,smshls'

nqÿoyu furg iudcfha uq,anei .;a wjêfha in`o;d wLKav j mej;Su;a fya;=fjka yskaÿ
wkqrdOmqr k.rh iy tys wjg n%dyauK ck wd.ñl woyia furgg .,d wdfõ h' fjf<`odu
lKavdhï jdih l< njg idlaIs ;sfí' Tjqyq i`oyd Y%S ,xldjg meñKs fou< cd;sl fjf<`ÿka
yskaÿ Nla;slfhda h' uydjixfha i`oyka jk .ek furg merKs;u fi,a,smsj, i`oyka h'
fid;aÓid,d kñka tl, ye`ÈkajQ f.dvke.s,s tu f,aLkj, Tjqka y`ÿkajd ;sfnkafka zofuvZ
úfYaIh .ek úia;r lrk uydjxiàldj hk kñks' ta øúv hk jpkh isxy, m%dlD;
n%dyauKhska wd.ñl lghq;= lrk ;eka o tfia NdIdfjka ,shQ wdldrh hs' ls%ia;= j¾Ifhka
y`ÿkajk ,o nj lshhs' tfuka u isúldid,d hk y;a jk ishji jk úg furg m%Odk jrdhka
jpkh úia;r lrk tu lD;sh bka woyia lrk wdY%s; j ie,lsh hq;= ;rfï fou< m%cdjla jdih
,oafoa Ysj ,sx. msysgqjd ;snQ ;eka nj fmkajd l<y' udf;dg jrdhg ióm j bÈ fldg ;sfnk
fohs' Ysj foúhka fjkqfjka lrk tu mQcdj ;srefla;SYajrï yskaÿ fldaú,;a ;%sl=Kdu,fha
yskaÿ Nla;slhka msysá merKs f.dalKaK;s;a: jrdhg iómj bÈ
w;r m%p,s; h' ol=Kq lr ;sfnk fldafKaYajrï fldaú,;a ta ld,fha
bkaÈhdj Y%S ,xldjg tys úiQ fou< ck;djf.a jkaokdudkhg ,la
ióm j msysgd ;sîu;a jQ ;eka h'
forg w;r fjf<`o
l=reihla igyka l< merKs .,a mqjrejla
PdhdrEmh wxl 4'4 wkqrdOmqrfhka fidhd f.k ;sfí' tu
wkqrdOmqrfhka fidhd l=reih wh;a jkafka lf;da,sl ksldhla jQ
f.k ;sfnk .,alKqjl fkiafgdaßhdkqjkag h' miqlf,l m¾ishdj
igyka l< l=reihla'
flakaø fldg f.k j¾Okh jQ fkiafgdaßhdkq
ksldhg wh;a woyia ;sfnk fjf<kafoda fjf<`o
56
cd;slhska furgg meñKs miq ksu
l< tlla nj iuyr úoaj;=kaf.a
u;h hs'

l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishjiska


miqld,fha bia,dï wd.ug wh;a
woyia Y%S ,xldfõ mej;s nj
fmkaùug idlaIs ;sfí' ±kg fidhd
f.k ;sfnk merKs;u wrdì
N+f.da, úoHd .%ka:h jQ ls;í-
w,a-uia,slajd,a-uud,sla lD;sfha
zirkaäíZ hkqfjka Y%S ,xldj
.ek i`oyka lr ;sfí' irkaäí
hkq isxy,oaùm hk jpkh wrdì
cd;slhska úiska WÉpdrKh l<
wdldrh hs' fuu lD;sh rpkd
PdhdrEmh wxl 4'6 fmdf<dkakrefõ msysá merKs Ysj foajd,hla
lrk ,oafoa l%sia;= j¾I 845 § fyda
ta wdikak ld,hl § h' wrdìh;a
ud¾. yryd Y%S ,xldjg o meñKsfhda h' ls%ia;=
j¾I miajk ishjig wh;a foaYdglfhl= jQ Y%S ,xldj;a w;r merKs ld,hl mgka b;d iqyo
fldiafudia bkaäfldmaf,agia o wkqrdOmqrfha in`o;djla f.dvkef.ñka ;sìKs' yqfola u th
úiQ m¾ishdkq cd;sl fjf<`ÿka lKavdhula .ek fjf<`o in`o;dj, iajrEmh blaujQjls' bia,dï
i`oyka lr ;sfí' wd.ñl kdhl Y=oaO jQ uqyïu;a;=uka cSjudk
ld,fha Wkajykafiaf.a O¾uh l=ula ± hs iel
wkqrdOmqrfhka fidhd .kakd ,o fkiafgdaßhdkq yer ±k .kq msKsi irkaäíys lKavdhula
l=reih igyka lrk ,o .,a mqjrej mD;=.Sis wrdìhg meñKs nj bíka Yyaßh¾ kue;af;l=
úiska l%sia;= j¾Ifhka 953
§ rpkd lrk ,o wcdhsí-
w,a-yskaoa kï lD;sfha
i`oyka lr ;sfí' ne.avEâ
k.rh flakaø fldg
f.k wíndiSoajrekaf.a
uQ,sl;ajfhka wdrïN jQ
uqia,sï jdKsc wdêm;Hh

PdhdrEmh wxl 4'7 iS.sß


legm;a mjqf¾ ,shd we;s l=regq
.Shla' fuys wlaIr l%sia;= j¾I
wg jk fyda kjjk ishjig
wh;a h' th wdrïN jkafka
zfldKK;,añ ,SñZ hk fomof-
hks' tys wre; uu fldKK;,a
fjñ' ud úiska fuh ,shk ,È
hkak hs'

57
PdhdrEmh wxl 4'8 iS.srs m¾j; fnhfo is;=jï lr we;s iS.sß wmairdfjda' fuh l%sia;= j¾Ifhka miajk Y;j¾Ifha §
Y%S ,xldfõ mej;s rdciNd l,dfõ iajNdjh fmkakqï lrhs' fï Ñ;%j,ska ±lafjkafka úcacq,;djka iy fï>,;djka nj
úoaj;=kaf.a woyi hs' bka úÿ,sh iy jeis j,dl=`M ksrEms; h'

ls%ia;= j¾I 751-1258 w;r ld,h ;=< § wdishdfõ wjOdkh fhduq lrk úg tajd ksmoùug wod<
me;sr .sfha h' wka;¾cd;sl fjf<`o lghq;= ;dlaIKh ms<sn`o ±kqu ixúOdkd;aul j ilia
fyd`Èka mj;ajd f.k hdu wjYH jQ fyhska Y%S ù ;snqKq nj iaÓrj fmfka'
,xldfõ md,lhka ta i`oyd ksYaÑ; l%shd ud¾.
.;a nj l%sia;= j¾I kj jk ishjfia cSj;a jQ fuu mdvfï by; wjia:djl § i`oyka l<
w,a-n,iQß kï wrdì cd;sl b;sydi{hd i`oyka wkaoug wfma rfÜ merKs;u fi,a,smsj, wpßh
lr ;sfí' hk mofhka y`ÿkajk ,o msßi .=rejreka h' ta
.=rejreka úiska W.kajk ,o foa ms<sn`oj Tjqka
y`ÿkajd § we;s ;ekaj, u i`oyka h' we;euqka
4'3'3 wOHdmkh Okq wpßh hkqfjka o ;j;a wh y;s wpßh iy
±kqu ,nd .ekSug iy oekqu m;< lsÍug wi wpßh hkqfjka o y`ÿkajd § ;sfí' Tjqka
wod< jk ixúOdkd;aul l%ufõohla b;d ms<sfj<ska ÿkq ú§fï Ys,amh" we;=ka yeisrùu iy
mqrdK ld,hl isg furg mej;sKs' uq,a wYajhska yeisrùu ms<sn`o Ys,am b.ekajQ .=rejreka
wjia:dfõ § mrïmrdfjka mrïmrdjg ta ±kqu h'
yqjudre jQfha wNHdi lsÍu iy wid ±k .ekSu
u.ska nj fmfka' óg wjqreÿ 4400 lg by; nqÿoyu furg iudcfha uq,anei .ekSfuka
ld,jljdkqjl § mgka ;eka lsysmhl bÈ lrk wk;=rej m%Odk wOHdmk uOHia:dk njg m;a
,o ueá Tre fidfydka" tajd ;=< NIaudjfYaI jQfha fn!oaO úydrdrdu hs' tajdfha jev úiq úh;a
;ekam;a l< ueá NdKav wdÈ foaj, olakg NslaIQka jykafia,d isxy," md,s" ixialD;" m%dlD;
wdÈ NdIdj, muKla fkdj nqÿoyu ms<sn`o j
;sfnk ffY,sfha iy ksudfõ iudklï foi
o yi, ±kqulska hq;= úh' mqrdK ld,hl isg
58
furg uq,a fmf,a ග=rejreka f,i lghq;= lf<daa .f,a ,shd we;s lúh
Wkajykafia,d hs'
wmßñf; f,dlys - nqO ifu k;s
w:dk mru ÿ,fn - ijkqf; mf;
merKs ld,fha § wkqrdOmqrfha mej;s uydúydrh
iy wNh.sßh hk fn!oaO uOHia:dk wd.ñl wkq;fr if; - uy irfK
ia:dk fuka u wOHdmk wdh;k f,i o f,dlpl nqO ku ihnq - fu.,ys úyf¾
ls%hd;aul úh' úfoaYsl NslaIQka jykafia,d mjd kl Wjrc ku - nqO irK .f;
fuu wdh;kj, bf.k .ekSug jevu l<y' ñpÈál ìÈh - hyu. mrhk N=f;
;%smsgl O¾uhg jeä úia;r iys; wgqjd rpkd
l< nqoaOf>daI ysñ tf,i uydúydrfha wOHhk tys mßj¾;kh
lghq;= l< úfoaYsl NslaIQka jykafia kuls' wmßñ; fuf,dj - nqÿka iu irKla ke;
t ysñ ieu;ekh - t iu jkq ÿ,n fohls
wOHdmkh ,nd §u;a wOHdmkh ,nd .ekSu;a
iïnkaOfhka wfma merKS iudch ;=< mej;sfha
f.!rjkSSh ye`.Suls' f,dafldamldrfha i`oyka uyd irKls - lsisjl=g fkdfofjks
jk my; i`oyka lúh Bg lÈu ksoiqkls' ;udu ish,a o;a tysñ - f,djgu weils

rE isß fhdjqka .=K- keK ish,af,ka fkd wvq ñiosgqlu w;er - hyu. hkq ßisj
ù uq;a fï .f,a úydfrÈ - nqÿirK je<`o .;s kd.
Wmrc f;u
fkd of;d;a is,am i; - iqj`o ke;s lE, u,
wkqrdOmqr hq.fha rpkd jQ lú 600 lg wdikak
iu fõ
m%udKhla iS.sßfha legm;a mjqf¾ wo;a olskakg
;sfí' ta lúj, wdiajdockl .=Kh b;d by< h'
tu lúfhka lshfjkafka hfula rEmfhka"
fh!jk .=Kfhka iy {dkfhka hqla; jqj;a Tyq mqrdK ld,fha wfma rfÜ úiQ lúfhda nqÿoyñka
fyda weh hï Ys,am Ydia;%hla fkdokafka kï ,o yslaóu;a iajNdjO¾uh iu. ksrka;rfhka
iqj`o fkdue;s lE, u,lg iudk jk njhs' lghq;= lsÍfuka ,nd .;a w;a±lSu;a mokï fldg
f.k ldjHlrKfha ksr; jQy' tfyhska f,dalfha
4'3'4 idys;Hh iy ridiajdoh mj;sk wks;H;dj fndfyda lúj,g f;audj ù
;sfí' wkqrdOmqr wNh.sß úydr N+ñfhka fidhd
rcrg YsIagdpdr iuhg wh;a idys;H lD;s f.k ;sfnk" l%sia;= j¾Ifhka kujk ishjig
foi ne,Sfï § tAjd md,s" ixialD; yd isxy, wh;a fi,a,smshl tjeks is;a.kakd iq¨ lúhla
hk NdIdj,ska ,sh ù we;s nj fmfka' §m ,shd ;sfí' tu lúfha fhdod ;sfnk Wmud wdÈh
jxYh"wNsOdkmam§msld" idrmaG§mkS hk lD;s b;du;a ixfõ§ ishqï fi!kao¾hd;aul ye`.Sula
md,sfhka ,sh ù we;s lD;s i|yd WÞyrK fõ' wikakd ;=< cks; lrùug iu;a h' cSú;h
cdklSyrKh" nd,djfndaOh" wkqreoaOi;lh" ,eõ.skaklg yiq jQ jrd u,la fia wiaÓr he hs
ixialD; NdIdfjka rÑ; lD;s lsysmhls' tys lshd ;sfí'
ishnia,lr" ii|dj;" uqjfoõÞj; isxy,
NdIdfjka rÑ; lD;s i|yd WÞyrK fõ' my; ±lafjk iS.sß l=regq .Sh lshjd tys
f;areu jgyd f.k ridiajdoh lsÍfuka merKs
lúfhl= úiska óg jir 2000 lg muK by; Y%S ,dxlslhskaf.a fi!kao¾hd;aul is;sú,s
,shk ,o lúhla lsßkao mkaif,a ;sfnk .,a fln`ÿ ± hs Tng myiqfjka jgyd .; yels jkq
m¾j;hl fldgd ;sfí' th ßoauhlg lsheúh we;'
yels ksi`±iaa lúhls' ta lúh;a tys isxy,
mßj¾;kh;a my; ±lafjk mßÈ h'

59
úcq rlafnda meúcacka ,S fu .S l,flda,dy, lr .ekSug W;aidy ord ke;'
fkf,ka ù msßm; nqoaOYdikfha meúÈ j isá fou< cd;sl
k<, flfy msáys yqK NslaIQka jykafia flfkl= .ek i`oykla
wkqrdOmqrfha wNh.sß úydrfhka fidhd .kakd
,o fi,a,smshl i`oyka h' tu fi,a,smsh l%sia;=
u,ou .eke úisr
j¾I m<uqjk ishjfia muK rpkd lrk ,oaols'
ìhm;a je wm fnh`o ke.sfh wkH cd;Ska foi iel uqiq f,i olskakg mqrdK
ld,fha furg jeishka mqreÿ ù isáfha ke;'
ta fjkqjg wkH cd;Ska iu. iqyo f,i cSj;a
mßj¾;kh
ùug Tjqyq lghq;= l<y' fou< cd;sl mqreIfhl=
jÊr w.a.fndaê mැúoaod úiska iuÕ újdy jQ isxy, ldka;djl .ek wïmdr
Èia;%slalfhka fidhd .kakd ,o b;d merKs
,shQ .Sh hs
fi,a,smshl i`oykaj ;sfí' merKs ld,fha
fï m¾j;h k.sk úg fou< cd;sl mjq,a lsysmhla mÈxÑ j isá ùÈhla
iq<`.ska wmg ndOd we;s úh wkqrdOmqrfhka fidhd .ekSug o mqrdúoHd{fhda
k<f,ys jQ fliafrdo iu;a jQy'
iq<Õ ksid msgg jeáKs
bkaÈhdkq id.rh wjg l,dmfha msysá fkdfhla
f.f,ys me<`o isá u,aud,h o úisr .sfhah rgj,ska meñKs fjf<`o ckhd Y%S ,xldfõ merKs
wms bka ìhg m;a jQfhuq' k.rj, jdih l<y' tfia jqj o ta w;ßka
jeäukla msßila meñKsfha ol=Kq bkaÈhdfjka
§¾>ld,Sk j f.dú;eka lghq;=j,;a i;a;aj nj fmfka' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishji jk
md,kfha;a fh§ isàu ksid wfma uq;=kañ;a;kag úg furg rdciNdfõ zfou< wêldÍZ kñka
iajNdj O¾uh iu. ióm j lghq;= lsÍfï ye`ÈkajQ úfYaI ;k;=rla ;sìKs' Tyqf.a ld¾hh
wjia:dj Wod úh' tfyhska iajNdj O¾ufha jQfha wkqrdOmqrh iy ta wjg jdih l< fou<
;sfnk iqkaor nj;a wks;H nj;a hk ,laIK ckhdf.a Y=NidOk lghq;= fidhd ne,Su úh
fol ms<sn`o ir, tfy;a .eUqre jegySula Tjqka hq;= h' fofu<a wêldÍ md`äroa kue;af;l=
ms<sn`o fld<U cd;sl fl!;=ld.drfha ;sfnk
i;= j ;sìKs' nqÿoyfï b.ekaùï ksid ta woyia
y;r jk ldYHm rc;=udf.a fi,a,smshl i`oyka
;j ÿrg;a ÈhqKq ùfuka Wiia ksrdñI .=Kfhka
fõ' fjf<`ÿka yereKq úg fï fou< m%cdj
hq;a ri{;djla merKs iudch ;=< j¾Okh úh' w;r jeä fofkla wfma rfÜ hqo yuqodfõ
4'3'5 jd¾.sl iycSjkh fiajh l< l=,S Ngfhda fj;s' tf,i ol=Kq
bkaÈhdkq l=,S fyajdhskaf.a iyh me;+ merKs;u
b;d u wE; ld,hl isg wfma rfÜ k.rj, Y%S ,dxlsl md,lhska kï b<kd. rcq ^l%s'j 33-
úúO ixialD;Skag wh;a ck;dj jdih l< njg 43& iy wNhkd. rcq h' ^l%s'j 231-240&' flar,
idlaIs ;sfí' fï rfÜ cSj;a jQ iajfoaYsl isxy, foaYfhka meñKs Tjqka y`ÿkajk ,oafoa zw.ïmä
ck;dj yereKq úg fjf<`odug fuys meñKs fiakdjZ hkqfjks' m<uq jk úchndyq rc;=ud
fjk;a wd.ï weoyQ fjk;a ixialD;Skag wh;a o<od ud,s.fha wdrlaIdj fõff,hslaldr
ck lKavdhï kd.ßl m%cdj w;r isá nj yuqodjlg Ndr lrk ,o nj Ys,d,smsj, ±lafõ'
fi,a,sms u.ska fmkajd fohs' ol=Kq bkaÈhdfjka fõff,hslaldr hkq flar<fhka fuys meñKs
fuys meñKs fou< fjf<kafodaa" .%Sla iy w.ïmä msßils'
ueisfvdakshka m%foaYj,ska meñKS wfhdakshkajre"
l%sia;= j¾Ifhka tfldf<dia jk iy fodf<diajk
we*a>ksia:dka m%foaYfhka meñKs ldïfndacjre"
ishjiaj, § furg fjf<`o lghq;=j,g iyNd.s j
u,hdkq w¾Ooaùmfhka meñKs cdjljre ta w;r isá zkdkdfoaiSkaZ hkqfjka y`ÿkajk ,o fjf<`o
jQy' lKavdhu ol=Kq bkaÈhdkq iïNjhlska hq;a
tlS cd;Ska w;r fldmuK úúO;ajhla mej;sh msßils' Tjqkag wh;a j ;snQ f,dalv uqødjla
o ljr wjia:djl§j;a Tjqka tlsfkld iu. yïnkaf;dáka fidhd f.k ;sfí' kdkdfoaiSka
60
hkqfjka y`ÿkajk ,o ta fjf<`o msßig wh;a
f¾.= uqrm<la .ek i`oyka jk ,S,dj;S /cskf.a
ld,fha ,shjk ,o fi,a,smshla wkqrdOmqrfhka l%shdldrlu 2
fidhd f.k ;sfí' fuu msßia b;d iduldó f,i Y%S ,xldfõ mer‚ iudch weiqßka flá
;u jev lghq;= lrf.k .sh nj;a Tjqkaf.a
m%Yak yd ms<s;=re fmd;la ilia lrkak'
wdrlaIdj iy Y=NidOkhg tjl md,lhskaf.ka
fkdu`o iyhla ,enqKq nj;a ft;sydisl jd¾;d
wkqj fmfka'

fou< cd;slhska iu. muKla fkdj bia,ාï


wd.u woyk wrdì cd;slhska iu. o b;d iqyo j jeo.;a lreKq
jev lghq;= lrf.k hdug wfma rfÜ jeisfhda
1' mqrdK ld,fha Y%S ,xldfõ md,k lghq;=
mqreÿ ù isáh y' nqÿka jykafiaf.a iam¾Yfhka
úOdhlh" jHjia:dodhlh iy wêlrKh
mQcdjg ,la jQ Y%S mdoh furg fn!oaO jeishkaf.a
hkqfjka wdh;k ;=kla u.ska l%shd;aul úh'
mQckSh uqÿkau,a lvls' l%sia;= j¾Ifhka kjjk
rcq iy rcq fjkqfjka l%shd l< rcfha ks,OdÍka
ishjfia mgka iuk, lkao uqia,sï ne;su;=kaf.a
o jkaokdjg ,la jQfha th zwdoïf.a lkaoZ hk úOdhlhg wh;a jQ w;r rdc iNdj idlÉPd
úYajdih mokï fldg f.k h' l%sia;= j¾Ifhka ud¾.fhka ;SrK .;af;a h'
850 § iqf,hsudka kue;s foaY .fõIlhl= 2' l,d;=rlska wjia:djl yereKq úg wka iEu
fuka u fjf<kafol= jQ ;eke;af;l= Y%S mdoh wjia:djl § u wfma merKs md,lfhda kuHYS,S
jkaokd lsÍug meñKs nj i`oyka h' ta lsisÿ úfoaY m%;sm;a;shla wkq.ukh l<y'
;eke;af;l=g furg jeishkaf.ka fyda rcfhka
3' wfma merKs iudcfha úúO jD;a;Skays
lsisÿ ndOdjla we;s fkdúKs'
kshe¨Kqq mqoa.,fhda cSj;a jQy' iudch jvd;a
merKs ld,fha úiq furg md,lhska fuka u ld¾hlaIu lsÍug;a tu.ska jeishkaf.a cSú;h
rgjeishd o ksrka;rfhka l,amkd lf<a rfÜ jvd;a myiq lrùug;a Tjqyq iEu fofkla u
ÈhqKqj fjkqfjka ish¨ fokd iuÕ iycSjkfhka iudchg uy;a fufyjrla bgq lf<da h'
lghq;= l< yelafla flfia o hk ldrKh hs'
4' b;d mqrdK ld,hl isg f.dú;ek iy
rfÜ tlai;a nj iy fn!oaOd.fï ÑriaÓ;sh"
wdrlaIdj fj; wNsfhda. t,a, fkdjk iEu mY=md,kh furg nyq;r jeishkaf.a m%Odk
wjia:djl § u ta iycSjkh fyd`Èka wdrlaId cSjfkdamdh ud¾.h f,i mej;sKS'
ù mej;sKs' wkH cd;Ska iy wkH wd.ï bjid 5' merKs Y%S ,dxlslfhda b;d Wiia uÜgfï
ord .ekSug furg jdih l< isxy, fn!oaO l,d;aul fi!kao¾hhla iy idys;H
ck;dj iEu wjia:djl u l%shd l< wdldrh ridiajdohla flfrys keUqrejla ;sfnk msßila
iEu ld,hlg u wdo¾Yj;a nj ks;r isys l< f,i lghq;= l<y' Tjqkaf.a ks¾udK l=i,;dj
hq;= h' iy m%;sNd {dkh b;d by< uÜgul mej;s nj
ikd: lr fmkaùug idlaIs ;sfí'
6' merKs ld,fha furg mej;s nqÿoyu
.eUqre o¾Ykhla f,i fuka u uyckhdf.a
Nla;sh iy Y%oaOdj ms<sìUq lrk fkdfhl=;a
l%shdldrlïj,ska o hqla; j mej;sKs' tl,
l%shdldrlu 1 fn!oaO iajdóka jykafia,d iy uyck;dj
w;r b;d ióm iqyo f.!rjdkaú; in`o;djla
Y%S ,xldfõ mer‚ iudcfha md,k mej;sKs'
ixúOdkh" wd.u" idys;H hk lafIa;%
we;=<;a jk mrsos mqj;am;lg ,smshla 7' nqÿoyu yereKq úg ld,fhka ld,hg fjk;a
ilia lrkak' wd.ñl woyia o furg iudch ;=< me;sÍ

61
mOdk>r - fï kñka ye`Èkafjkafka merKs ld,fha §
fn!oaO NslaIQka jykafia,d .eUqre Ndjkdj, fh§u i`oyd
.sfha h' Y%S ,xldj ¥m;la ùu;a b;d wE; ld,hl Ndú; lr ;sfnk f.dvke.s,s úfYaIhls' yd;aami Èh
isg bkaÈhdkq id.rfha fjf<`o lghq;=j,g w.,lska iukaú; f.dvke.s,s folla l=vd md,ulska
iïnkaO fldg mOdk>r bÈ lr ;sfí' jiN rc;=ud
il%Sh f,i iyNd.s ùu;a hk lreKq mokï úiska msysgqjk ,o fmßñhïl=,ï fi,a,smsfha iqoiaik
fldg f.k fjk;a wd.ñl woyia furg kï mOdk>rhla .ek i`oyka ù ;sfí' fujeks mOdk>r
jHdma; úh' ßá.," udkdlkao" wkqrdOmqr hk ia:dkj, ±lsh yels h'
mOdk>r ye`Èkaùug oaú;aj fõÈld f.dvke.s,s hk fhÿu
8' wkH ixialD;Skag wh;a ck lKavdhï iu. o Ndú; fõ'
iqyoYS,S j cSj;a ùu wfma rfÜ b;sydih ;=<
lemS fmfkk ,laIKhls' mQ.h - ixialD; NdIdfõ mQ. hk jpkfhka woyia lrkafka
iNdj fyda lsishï msßilf.ka iukaú; uKav,h hs' Y%S
,xldfõ merKs fi,a,smsj, mQ. hk jpkh fjf<`ÿkaf.a
iNd ye`Èkaùug fhdod ;sfí' mQ. hk jpkhg iudkj
kshuia:dk ^kshu;k& hk moh o fi,a,smsj, fh§ ;sfí'

lshq*sla wrdì wlaIr - lshq*sla hk jpkfhka woyia lr


;sfnkafka úúO wrdì wl=rej, uq,a u iajrEmh hs' tu
wlaIr ffY,sh j¾Okh jQfha l%sia;= j¾Ifhka y;a jk
ishjfia § brdlfha l+*d k.rh flakaø lr .ksñks'
bia,dï Nla;slhskaf.a wd.ñl .%ka:h f,i ie,flk
Y+oaO jQ l=rdkh msgm;a lsÍug Ndú; lrk ,oafoa o lshq*sla
wrdì wlaIrhs' fuu wlaIrj,ska ,shk ,o fidfydka.,a
lsysmhla Y%S ,xldfjka o fidhd f.k ;sfí'

62
5 Y%S ,xldfõ merKs úoHdj iy ;dlaIKh
ye`Èkaùu th tfia jkafka o hkak fidhd ne,Su wjYH
kï ljfrl=g jqj o kej; fidhd n,d ;yjqre
úoHdj hkq iajNdjO¾ufha l%shdldÍ;ajhg lr .; yels h' úoHdfõ iajrEmh th hs'
n,mj;ajk uQ,O¾u f;areï .ekSu iy iajNdjO¾ufha uQ,O¾u ksjerÈ j wjfndaO lr
th w¾: olajd .ekSu hs' th w;aoelSu uQ,a .ekSu;a tajd fidhd n,d ;yjqre lr .ekSu;a
fldg .;a l%shdj,shls' úoHdj hk w¾:fhka úoHd;aul j lghq;= lsÍfï § wkq.ukh lrk
idlÉPd fkdjQj;a mqrdK iudc fndfydauhl idudkH ms<sfj; hs' mrSlaId lsÍfuka wk;=rej
iajNdjO¾ufha uQ,O¾u f;areï f.k tajd ish tfia wjfndaO lr .kakd iajNdjO¾ufha
tÈfkod Ôú;fha Ndú;hg fhdod f.k ;sfí' uQ,O¾u fhdod .ksñka m%dfhda.sl j jev lghq;=
Y%S ,xldfõ ft;sydisl iudch ;=< o úoHd;aul lsÍug wjYH jkafka ;dlaIKh hs' iajNdj
woyia Ndú;fha mej;sKs' fuu mdvfï § tjeks O¾ufha mj;sk úúO wdldrfha Yla;s úkdY l<
woyiaj, iajrEmh iy tajd jHjydßl f,i fkdyels nj;a tfy;a tajd fjk;a Yla;s njg
Ndú; l< wdldrh .ek meyeÈ,s lsÍu;a tu.ska mßj¾;kh l< yels nj;a fN!;sl úoHdfõ
wmf.a ft;sydisl Wreufha mj;sk úoHd;aul i`oyka uQ,O¾uhls' ta wkqj úoHq;a Yla;sh pd,l
iajrEmh wjOdrKh lsÍu;a wfmalaId lrhs' Yla;sh njg mßj¾;kh fldg úÿ,s mxldjla
ks¾udKh lsÍu ;dlaIKsl wdfoaYkhls'
5'1 úoHd;aul woyiaj, uq,a wjia:d iajNdjO¾ufha mj;sk uQ,O¾u f;areï f.k
b;d mqrdK ld,hl isg Y%S ,xldfõ jeishka tajd wdfoaY lsÍug merKs Y%S ,xldfõ jeishka
l< ± y`ÿkd .ekSfuka tajdg miqìï j mej;s lghq;= l< nj ms<sìUq jk we;eï ksoiqka
Ñka;kh fln÷ ± hs meyeÈ,s lr .; yels h' m%d.aft;sydisl hq.hg wh;a h' jir 28 000 lg
úuis,af,ka mÍlaId lrk úg tjeks we;eï muK fmr ld,hlg by; § ìïùÿre kñka
lghq;= úoHd;aul j l,amkd lsÍfuka isÿ lr ye`Èkafjk úksúo fmfkk ;sßjdkd .,aj,ska
we;s nj meyeÈ,s fõ' iajNdjO¾uh iu. lghq;= ksu l< iuñ;sl .,afuj,ï ±ä mdIdK yev
lsÍfï § Bg wh;a uQ,O¾u ms<sn`o ±kqïj;a ùu .eiaùug tl, mej;s ixúOdkd;aul ;dlaIKfha
wjYH h' l=vd fidfydka .enla bÈ lsÍfï iajrEmh fmkajd fohs' fjr fhdod n,hla
mgka ±jeka; jdßud¾. moaO;s f.dvkexùu fh§fuka .,am;=re .,jd f.k fuj,ï ;ekSfï
olajd lghq;= id¾:l jkafka tajd §¾>ld,Sk j fuu ;dlaIKh ye`Èkaùug mSvk Y,alkh hk
mj;ajd .ekSug wjYH iajNdjO¾ufha uQ,O¾u moh Ndú; fõ'
ksjerÈj wjfndaO lr .;a úg h' Y%S ,xldfõ
mej;s úoHd;aul woyiaj, iy tajd l%shdjg jHjydßl úoHdfõ uq,a wjia:d m%d.a ft;sydisl
kexùu i`oyd wkq.ukh l< ;dlaIKsl hq.fha isg ms<sìUq jk w;r th lsishï mßK;
m%fõYj, iajrEmh fuu fldgfia § idlÉPd ;;a;ajhlg m;a jQfha bka wk;=rej Wod jQ
lsÍug kshñ; h' mQ¾j ft;sydisl hq.fha § h' tu hq.fha mej;s
úoHd;aul woyiaj, iajrEmh ms<sìUq jk wjia:d
hula by<g úis l< úg th fmdf<djg jefgkq lsysmhla my; úia;r lr ;sfí'
wms ±l we;af;uq' th iajNdjO¾uhg wh;a
.;s,laIKhls' tu .;s,laIKhg n,mj;ajk ueá Tre wdldrfha merKs iqidk
uQ,O¾uhla ;sfí' úoHd{hska th y`ÿkajkafka ueá Tre iqidk .¾N bÈ lr ;sfnkafka ñh
.=re;ajdl¾IKh hk kñks' fmdf<dfõ hï .sh wh wdÞykh lsÍu i|yd h' wuq ueá fhdÞ
iSudjla ;=< ish¨ foa wdl¾IKh lr.kakd .ksñka" úYd, fíiul fyda Trejl yevfhka
nj úoHd{hska mÍlaIK u.ska Tmamq lr ;sfí' tajd ks¾udKh lr we;' jvd;a WÑ; ueá j¾.h
63
f;dard .ekSu;a .¾Nfha ì;a;s wju Wilska yd Y%S ,xldfõ ksjdi bÈlsÍu ms<sn`o meyeÈ,s idlaIs
thg iß,k >klulska o ì;a;s fmdf<djg wmg fmfkkafka mQ¾j ft;sydisl hq.fha § h'
,ïndldr j ne£u ;=<ska o fidfydka ì;a;sj, l%sia;= mQ¾j 1129 § muK bÈ l< tjeks ksjil
iunr;dj /l .ekSug tAjd bÈ l< wh kgnqka yuq ù we;' tu ksjdih msysgd ;sfnkafka
l,amkd lr ;sfí' fidfydka .¾Nfha muKla r;akmqr Èia;%slalhg wh;a Wvrxpduvu kñka
fkdj Wvrxpduvñka yuq jQ ksjdifha o ì;a;s ye`Èkafjk .ïudkhl h' fmdf<dj u; .,alen,s
,ïndldr j f.dvk.d we;' w;=rd iúu;a fldg ta u; ueá w;=rd tu ksjfia
f.ìu bÈ lr ;sìKs' tys ì;a;s f.dv k.k
hïlsis jia;=jla tf,i fmdf<djg ,ïndldr ,oafoa jßÉÑ ueáj,ska nj ;yjqre jQfha ms,siaiS
ùfuka tu jia;=j u.ska fmdf<dj u; we;s .sh jßÉÑ ueá len,s fidhd f.k ;sfnk ksid
lrk mSvkh ksIal%Sh jk nj fN!;sl úoHd;aul h' ta ksjfia bÈßmi iy msgqmi jYfhka fldgia
uQ,O¾uhls' wo;a ì;a;s ne`§fï § fmof¾rejka folla fjka lsÍug ksji ueÈka ì;a;shla bÈ
,Uhla Ndú; lrkq Tn oel we;' lr ;sìKs' tys iú lr ;snQ ±juh fodr W`Mjiai
tfuka u wuq ueáfhka ;kd.;a iqidk .¾N iú l< isÿre, leKSsfï § fidhd f.k ;sfí'
mq¨iaid úh<d fkd.;a; o wegiels,a, wdÞykh fuf,i w;a;sjdrula u; ì;a;s f.dv k.d ta
lsÍfï § .skakg yiq ùu ksid uekúka ms,siaiS u; jy,la iú lr ld,hla mj;sk f,i ksjila
;sfí' bÈ lsÍug ;dlaIKsl ±kqula wjYH h'

l%sia;= mQ¾j 1350 § bÈ lrk ,o tjeks fidfydka ueá n`ÿka ;ekSu


.¾Nhl wegiels,s ms,siaiSfï § we;=<g jdhqj b;d mqrdK ld,hl isg ueá n`ÿka ;ekSfï
,nd .ekSu i`oyd ueá k<hla iú lr ;sìKs' ;dlaIKh wfma rfÜ mej;sKs' Bg wod< meyeÈ,s
oykh i`oyd Tlaiscka jdhqj wjYH nj kQ;k idlaIs fmfkkakg ;sfnkafka mQ¾j ft;sydisl
úoHdj u.ska meyeÈ,s lrk ,oafoa oywgjk hq.fha§ h' ta ld,fha ilfmdarej kñka
ishji ;rï uE; ld,hl § h' tfy;a óg wjqreÿ ye`Èkafjk ir, hka;%h ueá n`ÿka ;ekSug
;=kaoyia foish mkylg by; ld,jljdkqjl Ndú; lr ;sfí' ilfmdarej hkq lrleùug
furg jeisfhda tu uQ,O¾uh wjfndaO lr yels jD;a;dldr ,E,a,ls' b;d Wiia ksudjlska
f.k isáfhda h' ^fuu ueá Tre iqidk .¾N hq;a ueá n`ÿka iE§ug kï b;d fyd`Èka ueá
ms<sn| jeäÿr f;dr;=re ckdjdi mdvu hgf;a moï lr ilia lr .; hq;= h' Ndckhla iE§ug
meyeÈ,s lr we;'& iqÿiq ueá j¾. fidhd .ekSu" tajd moï lr
.ekSu" ms,siaiSug Wÿkla ;kd .ekSu" kshñ;
ksjdi bÈ lsÍfï ;dlaIKh W!IAK;ajhg n`ÿk mq¨iaid .ekSu wd§ m%dfhda.sl
mshjr lsysmhla ms<sn`o ukd ±kqula Bg wjYH h'
fn,a,kane`osme,eiai wdÈ t<suyka ia:dkj, úiQ
mQ¾j ft;sydisl hq.hg wh;a tla;rd ueá n`ÿka
m%d.a ft;sydisl ñksiqka hï wdldrhl me,am;a
úfYaIhla msg; r;= meyefhka iy we;=<; l`M
;kd f.k cSj;a jkakg we;e hs mqrdúoHd{hska
meyefhka hqla; jk mßÈ ksujd ;sfí' tjeks
úiska wkqudk lrk uq;a ta ms<sn`o lsisÿ idlaIshla
n`ÿka ye`Èkaùug ld,rla; j¾K ueá n`ÿka
fuf;la fidhd f.k ke;' tfia jqj o ;uka
hk jHjydrh fhfoa' W`ÿkl mq¨iaid .ekSug
cSj;a ùug f;dard .kakd ;ek ;ukag iqÿiq
fmr ueá n`ÿklg oyhshd mqrjd th hál=re
mßÈ ilia lr .ekSug m%d.a ft;sydisl udkjhd
lr Wÿfka kud ;eîfuka wk;=rej mq`Miaid
iu;alula olajd we;s nj ls;=,a., fn,sf,k
.ekSfuka tu n`ÿfka we;=<; l`M meyeh;a msg;
leKSfuka fidhd f.k ;sfnk .,aneïulg
r;= meyeh;a we;s fõ' tys we;=<; l`M meyehlg
wh;a fldgia j,ska ikd: fõ' .iaj, fld<w;=
mßj¾;kh jkafka oyhshd msß ;sîfuka oykhg
Wmfhda.s lr .ksñka idok ,o me<e,a,la
wjYH lrk Tlaiscka jdhqj hyñka fkd,efnk
jeks wdjrKhla r`ojd ;eîug iúh ,nd fok
ksid h' fuu ;dlaIKh Ndú; lr ueá n`ÿka
wdOdrlhla f,i th m%fhdackhg .kakg we;ehs
ms,siaiSfï l%uh l%sia;= j¾I 300 ka miq w;=reoyka
úYajdi flf¾'
úh' óg wu;r j ueá n`ÿk ms,siaiSfuka miq tys
64
u;=msg Tm±óu" j¾K .ekaùu wdÈ foa uekúka .; yels h'
lsÍug wjYH lrk ;dlaIKh tl, mej;sKs' fï
uyjeõ ;ekSu - wfma rfÜ ft;sydisl hq.hg
i`oyd jk fyd`o u ksoiqk Wvrxpduvfï merKs
wh;a tla úYsIag lghq;a;la jkafka uyjeõ
ksjdifhka fidhd .kakd ,o j¾Kdf,ams; ueá
;ekSu hs' lDIsld¾ñl lghq;= id¾:l lr .ekSu"
n`ÿk hs' tys iqÿmeye;s miqìul ;eô,s meyefhka
.xj;=r md,kh lsÍu" kd.ßl ck;djf.a fjk;a
hq;a bß mska;dre lr ;sìKs' j¾K i`oyd Ndú;
wjYH;d iïmQ¾K lsÍu wdÈ nyqúO lreKq mokï
lr ;sfnkafka iajdNdúl j fmdf<dfõ olakg
lr f.k uyjeõ bÈ úh' úYd, m%udKfha jeõ
;sfnk r;= meye;s .=re.,a h' tu ueá n`ÿk
;ekSu b;d ixlS¾K úoHd;aul ±kqula iys;
iE§ug fmr ueá c,fha Èh fldg l=vd wxY=
;dlaIKsl W;aidyhls' wkqrdOmqr hq.fha oS bos
wj,ïnkh ùug i,iajd b;d msßisÿ frdkauv
lrk ,o my; olajd we;s tjeks jeõ lsysmhl
jeks tu ueá wxY= Ndú;fhka n`ÿk ;kd ;sfí'
úYd,;ajh wjfndaO lr .ekSfuka tjeks jeõ
fuh j¾;udk Wiia j¾.fha ms`.ka Ndck
;ekSug;a c,fhka msreKq miq tu jeõ kv;a;=
ie§ug ueá ilia lrk wdldrhg fndfyda
lsrSug;a fl;rï by< úoHd;aul ±kqula wjYH
fihska iudk h' mqrdK ld,fha wfma rfÜ cSj;a
jkafka o hk ldrKh Tng myiqfjka wjfndaO
jQ jeishka w;r nyq, j Ndú; jQfha ueá n`ÿka
jkq we;'
j¾. ksid jvd;a Wiia f,i tAjd ksmoùug
wjYH ;dlaIKh mQ¾j ft;sydisl hq.fha mgka ljqvq,a, jej ^fylaghdr 2537&
ÈhqKq úh'
ñkafkaßh jej ^fylaghdr 2550&

l%shdldrlu 1 yqre¨ jej ^fylaghdr 2125&

jHjydßl úoHdfõ uq,a wjia:d mdvu l,d jej ^fylaghdr 2125&


weiqßka wfma wdÈ uq;=ka ñ;a;kaf.a moúh jej ^fylaghdr 2357&
úoHd;aul ±kqu yd ;dlaI‚l l=i,;dj
hk ud;Dldj hgf;a mqj;am;lg ,smshla fujeks úYd, m%udKfha jeõ ;ekSfï § ie,ls,a,
ilia lrkak' fhduq l< hq;= m%Odk;u ldrKh jkafka tys
/iajk úYd, c, Odß;dj u.ska we;s lrk
mSvkh md,kh lr f.k th §¾> ld,hla r`ojd
5'2 úoHd;aul Ndú;fha mßK;sh ;nd .ekSu iy m%fhdackh i`oyd c,h msg;g
.ekSfï § we;s jk w;sYh úkdYldÍ mSvkh
5'2'1 c, l<ukdlrKh u.ska we;s lrk n,h md,kh lr.ekSu;a h'
wfma rfÜ merKs;u ckdjdi me;sÍ ;snqfKa jeõ neïu - m<uq jk ldrKh úYd,
úh<ss l,dmfha jQ ksid tys úiQ ck;djg uqyqK c,Odß;djla r`ojd f.k isàug kï jefõ
§ug isÿ jQ m%Odk;u wNsfhda.h jQfha f.dú;eka neïu b;d Yla;su;a wdldrhg bÈlsÍu wjYH
lghq;=j,g iy ;ukaf.a tÈfkod cSjk h' tjekakla m%dfhda.sl j isÿ lsÍfï § jvd
wjYH;dj,g m%udKj;a ;rñka c,h /ia lr jeo.;a jkafka jeõ neïu bÈ lsÍfuka miq j
.ekSu hs' jeõ" fmdl=Kq iy we<ud¾. ;ekSfï .s,d fkdneiSug wjYH lrk lghq;= iïmdokh
wjYH;dj we;s jQfha fuu ;;a;ajh mokï lr lsÍu hs' fï i`oyd wfma merKs jdß bxcsfkarejka
.ekSfuks' c,h /ialr .ekSu i`oyd wkq.ukh úiska wkq.ukh lr ;sfnkafka fmdf<fõ hï
l< ljr Wml%uhla jqj o ye`Èkaùug fhÈh hq;= ;ekl msysá .,la ;sfí kï ta ;ek f;dard
jvd;a iqÿiq jpkh c, l<ukdlrKh hkak hs' f.k jeõ neïu bÈ lsÍu hs' iajdNdúl j msysá
wfma rfÜ merKs ld,fha cSj;a jQ úoHd{hskaf.a l`ÿ folla w;r ;ekl ;sfnk tjeks .,la
iy bxcsfkarejkaf.a úiañ; ±kqfï iajNdjh c, fidhd f.k ta u; bÈ lrk jeõ neïu fomiska
l<ukdlrKh i`oyd Tjqka úiska lr ;sfnk l÷ folg hd lrkq ,efí' iajdNdúl l`ÿj,g
lghq;= foi úuis,su;a j ne,Sfuka wjfndaO lr iïnkaO lr ;sîu ksid jeõ neïfï Yla;su;a
65
PdhdrEmh wxl 5'3 j¾;udk udÿreTh c,dYfha fõ,af,a fidfrdõj bÈ lsÍug iqÿiq ;ekla úfoaYsl bxcsfkarejreka úiska
mÍlaId fldg y`ÿkd.;a ;ek wfma merKs bxcsfkarejka úiska Bg wjqreÿ ish .Kklg by; ld,hl § fidfrdõjla bÈ
lr ;sìKs' fï tu merKs fidfrdõj kgnqka ù ;sî u;=lr .;a miq wjia:djhs'

Ndjhg thska msgqjy,la ,efí' fhdaO jefõ jeõ r<mkdj - jejla c,fhka msÍ ;sfnk úg
neïu ie;mqï y;la muK È. jk w;r Wi wä tys u;=msg ;rx. we;s fõ' th tfia jkafka
y;<sia y;rls' lD;%Su j idok ,o tjeks mia iq<`. iy c,fha we;sjk p,s;h ksid h' fuu
neïulg jej msreKq miq tys /iafjk c, l`o ;rx.j,ska we;s jk n,h ksid jeõ neïu
u.ska we;s lrk mSvkh ord isàug kï jeõ Ldokh ùfï wk;=r j<lajd,Sug bÈ lr ;sfnk
neïu fl;rï Yla;su;a úh hq;= o hk lreK jHqyh ye`Èkafjkafka r<mkdj hk kñks' jeõ
Tng jegfykq we;' neïfï we;=<; nEjqfï .,a we;sÍfuka r<mkdj
;kd ;sfí' c,fha ;rx. l%shdldÍ;ajfha n,h
jeõ neïfï ia:dhs;dj wdrlaId lr .ekSug kï wjfndaO lr .ekSu iy th je<elaùug l%uhla
tys ±ä nj w;HjYH lreKls' fï ;;a;ajh iïmdokh lsÍu wfma uq;=kañ;a;ka úoHd;aulj
mj;ajd .ekSug jeõ neïu ;kk wjia:dfõ Bg is;Sfï m%;sM,hls'
l%udkql+, l%ufõohla wdfoaY lr ;sfí' fuu
;dlaIKfha iajrEmh wjfndaO lr .ekSug fidfrdõj - úYd, m%udKfha jmißhl úyso
mqrdúoHd{hska úiska iS.sß uyjefõ jeõ neïu mj;akd jeõj,ska msg;g c,h uqod yeÍu w;sYh
leKSï fldg mÍlaId lrk ,È' fuys § olakg mfriaiï iys; j isÿ l< hq;= ld¾hhls' jejl
,enqfKa jeõ neïu ilia lr ;sfnkafka mia c,h msÍ mj;akd m%foaYh jHdma; ùug iudka;rj
;Ügq lsysmhlska nj hs' ueá ;Ügqjla" mia tys c,h r`ojd f.k isák jeõ neïu o Wiska
;Ügqjla" fndr¨ ;Ügqjla iy lsßueá ;Ügqjla jeä fõ' túg tu jefõ msÍ ;sfnk c, lf`oa
jYfhka tlsfkl u; tlsfkl w;=rd b;d ;Èka Wi o by< hhs' c, lf`oa Wi by< hdu ksid
;<d .ekSfuka tys jeõ neïu bÈ lr ;sìKs' wêl mSvkhla ks¾udKh fõ' tjeks mSvkhla
j¾;udkfha mjd uydud¾. wdÈ foa ;ekSfï § iys; ;eklska c,h msg;g uqod yeÍfï § w;sYh
.s,d neiSu j<lajd,Sug mia ;Ügq ;Èka ;,kq Tn l,amkdldß úh hq;af;a tu.ska uy;a úkdYldÍ
±l we;' wo tjekakla lsÍug kQ;k hka;%iQ;% m%;sM, we;s ùug iEu wjia:djl § u bvlv
we;;a ta ld,fha tjekakla bgq lr .ekSug ;sfnk ksid h'
fhdod .kakg we;af;a i;=ka h' rejkaje,siEfha wfma rfÜ mqrdK ld,fha jdih l< bxcsfkarejka
w;a;sjdru ilia lsÍfï § tf,i mia ;e<Sug fï .ek b;d fyd`Èka l,amkd l< nj fmfka'
w,ska fhdod .;a nj ft;sydisl uQ,dY%hj, úYd, jeõj,ska mfriaifuka c,h msg;g
i`oyka h' .ekSug Tjqka úiska ksIamdokh lrk ,o
66
jHqyh ye`Èkafjkafka zfidfrdõjZ kñks' úYd, /ia lr .ekSu;a tfia /ia lr .;a c,h jeõ
.,am;=re Wmfhda.s lr .ksñka jeõ neïfï fj; f.k hdu;a b;d wE; ld,hl isg c,
ksYaÑ; Wi uÜgul fidfrdõj iú lr ;sfí' l<ukdlrKhg wod< j wfma rfÜ mej;s
y;r jk uyskao rcq úiska lrjk ,o fjiai.sßh ;dlaIKhls' l%sia;=mQ¾j fojk ishjig wh;a
fi,a,smsfha zfudfyd,a k`.dZ hk mo fol olakg fi,a,smshl wäl hk kñka y`ÿkajk ,o
;sfí' bka lshefjkafka fidfrdõfõ c,h ks,Odßhl= .ek i`oyka fõ' Tyq we< ud¾. bÈ
md,kh lrk oKav ilia fldg hkak hs' jeõ lsÍu iïnkaOfhka lghq;= l< wfhls'
neïfï c,h msÍ mj;sk m%foaYfhka wdrïN j
jeõ neïu háka fyda th úksúo hk wdldrhg mqrdK ld,fha bÈ l< ±jeka; we< ud¾.hla
iajdNdúl .,am;=re Ndú; lr fidfrdõ bÈ lr jkafka uyje,s .fÕaa w;= .x.djla jQ wUka.Õ
we;' thska c,h uqod yeÍug Ndú; lrk ,oafoa yria lr bÈ l< we<yer we< hs' fï u.ska
isria w;g fidfrdõjg iïnkaO lr ;snQ .,a ñkafkaßh" .sß;f,a" ljqvq,a, yd lkaa;f,a hk
l=¨kls' th wE;auE;a lsÍfuka wjYH ;rñka jeõj,g c,h f.k .sfha h' ñksfma m%foaYfha
c,h msg;g uqod yeÍug yels úh' fujeks .,a § uyje,s .Õ yria lr neïula ne| c,h
l==¨kq ye`Èkaùug fhdod ;sfnkafka zÈhleg fmdf<dkakrej f;la f.k hdug tl, ;j;a
mykZ hk fhÿu hs' fjiai.sßh fi,a,smsfha we< ud¾.hla bÈ lr ;sìKs'
tla ;ekl zi;¾ ßhkla ÈhÜ ys`ojq Èhleg fn!oaO úydrdrduj, úiQ NslaIQka jykafia,df.a
mykaZ hkqfjka fhÿula olakg ;sfí' c,h m%fhdackh i`oyd bÈ lrk ,o fmdl=Kq mqrdK
md,kh lsÍug fidfrdõjlg iïnkaO lr ;snQ ld,fha wfma rfÜ mej;s c, l<ukdlrKhg
.,a l=¨kla ßhka y;rl Wiska hq;a nj thska wod< ;j;a wxYhls' l=Ügï fmdl=K" l=udr
lshefõ' fmdl=K" fk`Mï fmdl=K" we;a fmdl=K wdÈ
ìfidafldgqj hkු fidfrdõfjහි ම එක් අංගයකි ks¾udK óg ksoiqka h'
thska woyia lrk ,oafoa jefjka c,h msg;g .,d fm!oa.,sl c, mrsyrKfha § c,fha kshñ;
tk .,ska ;ekQ wdh; p;=ri%dldr wjldYh hs' m%ñ;sh iy isis,kh wdrlaId lr .ekSu i`oyd
th by<ska neÆ úg Èiajkafka fldgqjla f,i mqrdK ld,fha § wfma rfÜ kshñ; ;dlaIKhla
h' Wia neïula iys; jeõj, fidfrdõ tllg ;sìKs' úfYaIfhka u wkqrdOmqrh wdÈ úh<s
jvd jeä m%udKhla iú lr ;sfí' tys wruqK l,dmSh m%foaYj, mdkSh c,fha lsjq,a iy.;
tla tla uÜgïj, § c,h uqod yeÍfuka wju iajNdjhla wka;¾.; fõ' tfyhska mdkSh c,fha
mSvk ;;a;ajhla hgf;a c,h msg;g /f.k kshñ; m%ñ;sh wdrlaId lr .ekSug wjYH lrk
taug bka wjldY ie,fik ksid h' jejl ;dlaIKh ksmojd .ekSug fm<öu iajdNdúl h'
neïfï my< u uÜgfï msysgqjd ;sfnkafka mdkSh c,h ,nd .ekSug wjYH lrk <sx iE§fï
uv fidfrdõj h' j¾Id ld,hlska miq j jefõ § l%udkql+, úêl%uhla wkq.ukh lsÍu fï
tla/ia jk frdkauv bj;a lsÍug bjy,a lr i`oyd wkq.ukh lr ;sfnk m%Odk ms<sfj;ls'
.kakd ,oafoa uv fidfrdõj kñka ye`Èkafjk úYd, m%udKfha ueá n`ÿka lsysmhla <s`o ;=<g
tu jHqyh hs' niaijd tys ì;a;s wdjrKh lsÍu isÿ lr ;sfí'
fidfrdõjla bÈ lsÍug;a th mßyrKh lsßug;a fujeks <sx y`ÿkajkafka W!rdleg <sx kñks'
úoHd;aul ±kqula wjYH h' úfYaIfhka u Bg fujeks W!rdleg <sx úh<s l,dmfha ia:dk
wod< jkafka c,fha yeisÍu fyd`Èka f;areï lsysmhlska fidhd f.k ;sfí'
f.k ;sìu hs' c,h i;= tu .=Kh ye`oskaùug iS.sßfha c, u,a -iS.sßfha c, u,a ngysr WoHdkfha
c,fha .uH;dj hk moh jHjydr lrkq ,nhs' olakg ;sfnk úYsIag;u ks¾udKhls' ngysr
wfma rfÜ merKs úoHdj hk f;audj hgf;a c, WoHdkh yryd iS.sß m¾j;h fj; úysfok
fidfrdõ .ek bf.k .ekSu jeo.;a jkafka ta msúiqï udjf;a fomi ks¾udKh lr ;sfnk c,
ksid h' u,a .Kk y;rls' c, u,a y;rla ks¾udKh
lsÍug fya;=j tajdhska by<g k.sk c, lf`oa
we<ud¾. - .x.d yrialr wuqKq ne`o c,h
67
Wfiys hï fjkila we;s lsÍfï wjYH;dj hs' f.dvke.s,s ;ekSu b;d merKs ld,hl isg furg
fuu c, u,a ilid ;sfnk l%uh b;d ir, jQ;a mej;s nj tu idlaIsj,ska fmfka' wkqrdOmqrfha
ld¾hlaIu jQ;a tlls' wä 600 lg wdikak jk bÈ fldg ;sfnk fÊ;jkdrduh" wNh.sßh iy
Wil isg ldKq moaO;shla yryd ;eks;,djg rejkaje,s iEh wdÈ uyd ia;+m iy f,dajduydmdh
.,d tk c,h ysájk u yria fldg ie,lsh wdÈ uy,a lsysmhlska hq;a f.dvke.s,s bÈ lsÍug
hq;= ;rfï mSvkhla we;s lsÍfuka c,h by<g b;d ÈhqKq úoHd;aul ±kqula iy tu ±kqu l%shdjg
tiùu tys § wkq.ukh lr ;sfnk uQ,O¾uh kexùug wod< ;dlaIKh ms<sn`o mqyqKqjla wjYH
hs' tfia mSvkh we;sjk ;ek ldKqfõ by<ska h' ksoiqkla f,i ;Èka fudaiï j¾Idj ,efnk
jD;a;dlr yevhlg isÿre úÈk ,o .,a m;=rla Y%S ,xldfõ W;=reueo úh<s l,dmfha wkqrdOmqr
iú lsÍfuka pu;aldrckl f,i c,h by<g jeks m%foaYhl bÈ fldg ;sfnk rejkaje,s iEh
ú§ug ilialr ;sfí' iajdNdúl j ckkh iy fjk;a ia;+mj,g ´kE u wjia:djl § wl=Kq
jk mSvkh ksid by<g tifjk c, lf`oa Wi ier je§fï yelshdjla ;sfí' tfy;a b;sydifha
fjkia lsÍu i`oyd fhdod f.k ;sfnk Wml%uh lsisÿ wjia:djl tu ia;+m tjeks wk;=rlg ,la
jkafka mSvkh WmÈk ;ekg by<ska ;sfnk .,a jQ njg ft;sydisl fyda mqrdúoHd;aul idlaIs
m;=f¾ úo ;sfnk isÿrej, úIalïNh fjkia fidhd f.k ke;' Bg fya;=j tjeks wk;=rej,ska
lsßu hs' úIalïNh wvq isÿfrka jeä mSvkhla tu f.dvke.s,s wdrlaId lr .ekSug wjYH
ksoyia jk ksid c, l`o jeä Wilg tifjk lrk úoHd;aul wdfoaYk fh§ug merKs ld,fha
w;r úIalïNh jeä isÿfrka Bg jvd wvq Wilg bxcsfkarejka úiska lghq;= iïmdokh lr ;sîu
c, l`o by<g tifõ' iS.sß m¾j;fha by< isg hs' wl=Kq ier yg .kafka m%;súreoaO úoHq;a
my<g c,h .,df.k meñKsfï § Bg uqiq jk wdfrdamKj,ska iukaú; j,dl=`M tlsfkl w;r
frdkauv iajdNdúl .=re;aj n,fhka my<g ls`od úÿ,sh yqjudre ùfï § nj fN!;sl úoHdfõ
neiSug c,h jeä ÿrla wvq neiaulska hq;=j .,d W.kajk kshuhls' tjeks wêl ierlska hq;a
hdug yels jk mßÈ iS.sßfha c, WoHdkfha ldKq úÿ,s Odrdjla fmdf<djg meñfKkafka úÿ,s
moaO;sh o`.rdldr j ilia lr ;sfí' ldKqj, ikakdhl;djlska hq;a Wie;s jia;=jla yryd h'
;eka lsysmhlska bj;a l< yels .,am;=re fhdod tf,i úÿ,sh .uka lsÍfï § wod< jia;=j ms,siaiS
;sfnkafka j¾Id ld,fhka miq ldKq m;af,a úkdYhg ,la fõ' fuu l%shdj,sh ms<sn`o jeäÿr
tl;= jk frdkauv bj;a lsÍug h' uyjeis weo úia;r úoHdj mdvfï § Tng bf.k .ekSug
jefgk ld,j, iS.sßfha c,u,a l%shd;aul jk wjia:djla ,efnkq we;'
wdldrh wo;a flfkl=g ±lsh yels h'
wl=Kq ierj,ska wdrlaId ùug j¾;udkfha
5'2'2 jdia;= úoHdj we;eï ksfjiaj, mjd wl=Kq ikakdhlhla
fhdod ;sfí' rejkaje,s iEh bÈ lsÍfï § o wl=Kq
mer‚ jdia;= úoHdj ms<sno wx. /ila wkqrdOmqrh ikakdhlhla fh§ug th bÈ l< bxcsfkarejka
yd fmdf<dkakrej rdcOdksj, kgnqka mßlaId wu;l lf<a ke;' ft;sydisl uq,dY%hj, tu
lsÍfï § wmg yuq fõ' tu.ska tl, isá úúO WmlrKh y`ÿkajd § ;sfnkafka zjc% pqïngZ hk
Ys,amSka úYsIag jdia;= úoHd;aul ks¾udK lr kñka h' jc% hkqfjka jHjydr lrkafka wl=Kq
we;s nj wmg fmkajd fohs' thska b;d úYsIag;u fyj;a iajdNdúl j ckkh jk úÿ,s ierhg hs'
ks¾udK lsysmhla fuys § Tng wOHhkh l< pqïng hk jpkh iE§ ;sfnkafka pqïnl hk
yels h' mofhks' tys w¾:h ldkaou hkak hs' ldkaou
.Dy ks¾udK - wkqrdOmqr yd fmdf<dkakrej hk isxy, fhÿfuka we§ tAu fyda we,Su hk
hq.j,ska yuq jQ jdia;= úoHdjg wh;a fn!oaO woyi ,efí' wl=Kq ier weo .ekSug rejkaje,s
f.dvke.s,s" Þ.eí" fndaê>r" ms<su f.j,a" úydr iEh uqÿfka iú fldg ;snQ jHqyhg zjc% pqïngZ
f.j,a" wdrdu" Þk Yd,d" Ndjkd l=á rdc ud,s.d" hkqfjka fh§u fnfyúka WÑ; h' wl=Kqj,ska
n,fldgq" fnfy;a Yd,d wdÈ .Dy ks¾udK ±lsh cks; jk úoHq;h ye`Èkafjkafka iaÓ;s úoHq;h
yels h' hk kñks' th fN!;sl úoHdfõ b.ekafjk
fohls'
68
PdhdrEmh wxl 5'2 wkqrdOmqrfha isg úysfok uydud¾. moaO;shla tl, ;sìKs' wkqrdOmqrh yryd .,d nisk u,aj;=Th
yryd .uka lsÍug tl, uydud¾. bxcsfkarefjda l`ඵ.,ska md,ï ;ekQy' md,ï ;ekSfï uQ,sl úoHd;aul isoaOdka; Tjqka
±k isá nj bka meyeÈ,s fjhs' fï tf,i ;ekQ .,a md,ula kgnqka j ;ju;a iq/lS ;sfnk wkaou hs'

rejkaje,s iEfha w;a;sjdru - rejkaje,s iEh kjkS; kï ueá j¾.h wdf,am lrKq ,eì‚'
bÈ lrk ,oafoa ÿgq.euqKq rc;=ud úisks' th ta wk;=rej ridhk Èhrhlska Èh lr .kakd
ld,h jk úg Y%S ,xldfõ bÈ fldg ;snQ úYd,;u ,o Èjq,a ue,sshï ;jrk ,o f,day ±,la ta u;
ia;+mh hs' merKs ld,fha bÈ l< f.dvke.s,a,la w;=rjkq ,eì‚' ta u; ;, f;,aj,ska f;uk
ms<sn`o iEfyk ;rfï §¾> úia;rhla ,sheù ,o r;aaisßh,a .,a w;=rjkq ,eì‚'
;sfnkafka rejkaje,s iEh iïnkaOfhks'
úfYaIfhka u fuu iqúi,a ia;+mfha w;a;sjdru fuu úia;rhg wjOdkh fhduq lrk úg
ilia l< wdldrh ms<sn`o úÑ;% jQ;a úia;rd;aul wjfndaO jkafka rejkaje,s iEfha w;a;sjdru
jQ;a meyeÈ,s lsÍula ft;sydisl uQ,dY%hj, kQ;k fldkal%SÜ ;dlaIKhg iudk l%ufõohla
olakg ;sfí' ta úia;rhg wkqj m<uq j tu wkqqj ilia lr ;sfnk nj hs' tjeks Yla;su;a
ia;+mh bÈ lsÍug kshñ; ia:dkfha ßhka y;la mokula Bg fhdod ;sfnkafka ta u; bÈ lrk
.eUqrg fmdf<dj idrd ;sfí' wk;=rej iúu;a ±jeka; .fvd`M ia;+mfha nr §¾> ld,hla ;siafia
ñksiqka ,jd yqKq.,a f.kajd tu j<g oud tajd fkdkeiS ord isàu wjYH ksid h' óg wjqreÿ
len,s fldg c,h j;a fldg yï im;a;= me<`ojQ fooyia foiShlg muK by; ld,hl § úYd,
we;=ka fhdod md.d uÜgï lr ;sfí' bka miq ta f.dvke.s,a,la bÈ lsÍfï § wfma bxcsfkarejka
.,a w;rg fj`vre ueá kñka ye`Èkafjk ueá l,amkd l< wdldrh;a ta wkqj l%shd l<
j¾.hla w;=rd iúu;a flßKs' miqj tu .,a wdldrh;a Bg wod< úoHd;aul is;sú,a,;a fuu
;Ügqj u; kej;;a .,a ;Ügqjla o ta u; fndr¨ ksoiqk u.ska ms<sìUq fõ'
;Ügqjla o fndr¨ ;Ügqj u; m<s`.= .,a ;Ügqjla o
w;=rejkq ,eì‚' bka miqj ta .,a ;Ügqj u;
69
PdhdrEmh wxl 5'1 hlv WKq lsÍfï ;dlaIKh b;d merKs ld,hl isá wfma rfÜ Ys,amSka m%.=K lr ;snQ ;dlaIKhls' tf,i
hlv WKq lsÍug Ndú; l< hlv Wÿka rdYshla mqrdúoHd{hska úiska wkdjrKh lr f.k ;sfí' fuu PdhdrEmfha jïmi
±lafjkafka inr.uq m<d;g wh;a iuk< jej m%foaYfhka fidhd .kakd ,o tjeks kgnqka j .sh merKs hlv Wÿkls' th
iajdNdúl iq<x n,fhka l%shd;aul lr ;sfí' ol=Kqmi PdhdrEmfha ±lafjkafka mqrdúoHd{hska úiska tjeks Wÿkla w¨;ska
idod we;s wkaou hs ^PdhdrEmfha whs;sh cs,shka cqf,*a i;= h&'

k.r ks¾udKh yd WoHdk ks¾udKh - tajdfha fiajh lrk ,o ffjoHjreka ms<sn`oj


f.dvke.s,s iE§u iy WoHdk w,xlrKh fi,a,smsj, i`oyka jk oE fuu fmdf;aa ñka
iïnkaOfhka b;d by< ±kqula wfma merKs fmr i`oyka flßKs'
iudch ;=< mej;sKs' fï i`oyd ±laúh hq;= wfma rfÜ isá we;eï md,lfhda o ffjoH Ydia;%h
fyd`o u kso¾Ykh iS.srsfha kd.ßl ie,eiau uekúka m%.=K l< wh jQy' fkdjk wjia:dj,
iy tys ;sfnk WoHdk ixlS¾Kh hs' iS.sßh hkq § ffjoH Ydia;%h mq`M,a lsÍug ish fkdu o
l%sia;= j¾Ifhka miajk ishjfia § bÈ lrk ,o wkq.%dyl;ajh ,nd ÿkay' 1982 jif¾ § óg wod<
úYsIag kd.ßl uOHia:dkhls' w;súYd, yqol,d b;d jeo.;a mqrdúoHd;aul idlaIs fidhd .ekSug
m¾j;hla flakaø lr f.k th f.dv k.d ;sfí' mqrdúoHd{fhda iu;a jQy' ta fmdf<dkakrefõ
iS.sß m¾j;h tys wjg ;eks;,dfõ isg ógr 200 msysá wd,dyk msßfjk kñka ye`Èkafjk merKs
l Wilska hqla; h' ud,s.hl kgnqka olakg kgnqka iys; N+ñh leKSug ,la lsÍfï § h' tys
;sfnk m¾j;fha uqÿfka jmißh fylaghdr § tu ia:dkfha mej;s merKs frday,l kgnqka
;=klg wdikak h' m¾j;h flakaø lr f.k u;= flßKs'
msysgd ;sfnk kef.kysr iy ngysr rdclSh
m%fõY ms<sfj<ska fylaghdr 40 iy 90 hk
wä 147'5 la È.e;s wä 109'2 m<,e;s frday,a
m%udKj,ska hqla; h' fuu kd.ßl ixlS¾Kh
f.dvke.s,a,la tys ;sìKs' ta ;=< ;sî fidhd
jgd tys wdrlaIdj msKsi bÈ lr ;sfnk .fvd`M
.kakd ,o foa w;r ixlS¾K Y,Hl¾u i`oyd
m%dldrj, È. lsf,daógr 10 lg wdikak h' óg
Ndú;lrk fuj,ï o úh' ta mqrdjia;= u`.ska wfma
wu;r j iS.sß m¾j;h jgd Èfjk mßÈ ilia
merKs ffjoH Ydia;%h fl;rï ÈhqKq ;;a;ajhl
lr ;sfnk Èh w.,aj, uq`M È. lssf,dañgr 8
mej;sfha o hk ldrKh fmkajd fohs'
ls' fï ish¨ ± bÈ lr ;sfnkafka úêu;a f,i
ie,iqï lrk ,o .Ks;dkql+, wdlD;shlg h'
fuhg wu;r j ffjoH fmd;a" fnfy;a Tre"
ikSmdrlaIdj" iajia:;dj yd ffjoH l%uh - ffjoHjre i|yd .ïìï fjka lsÍu" Tiq Whka
ffjoH Ydia;%h ms<sn`o ie,lsh hq;= ;rfï §¾> we;s lsÍu ms<sn| f;dr;=re wkdjrKh ù we;'
b;sydihla Y%S ,xldj i;= j ;sfí' mKavqldNh
rcqf.a md,k ld,fha § wkqrdOmqrfha bÈ fldg ±kg fYaI j we;s leisls<s jeisls<s kgnqqkaj,ska
;snQ ud;D ksjdi ^isúld id,d& .ek uydjxifha merkakka ;=< wmøjH l<ukdlrKh ms<sn|
i`oyka fõ' ÿgq.euqKq rc;=ud úiska frday,a oy ukd wjfndaOhla ;snQ nj fmkS hhs'
wgla bÈ lrk ,o nj jxil:dj, i`oyka h'
70
f.dvke.s,s ks¾udKfha § tAjd
mßyrKh lrkakkaf.a iajia:;dj
ms<sn| wjOdkh fhduq l< nj
meyeÈ,s fõ'

mqrdK hlv ksiaidrK ;dlaIKh


b;d mqrdK ld,hl isg wfma
uq;=kañ;af;da hlv ksiaidrKh
lsÍfï ;dlaIKh fyd`Èka ±k isáhy'
W!j m<d;g wh;a fnr.,ska fidhd
f.k we;s l%sia;= mQ¾j 2400 g Èk
ks¾Kh lr ;sfnk fifydka .enl
;sî hfndr lene,a,la fidhd .ekSug
mqrdúoHd{fhda iu;a jQy' th ta
ld,fha hlv WKq l< nj fmkajk
idlaIshls'
Y%S ,xldfõ hlv ksiaidrKh lsÍfï
merKs ;dlaIKh fln`ÿ ± hs jgyd
.ekSug bjy,a jk m%Odk wjia:d
folla ;sfí' thska m<uq jekak
inr.uq m<d;g wh;a n,xf.dv
iuk< jej m%foaYfhka fidhd .kakd
,o merKs hlv W÷ka h' fojekak
uOHu m<d;g wh;a iS.sßhg kqÿre
w,fld< jej foys.y we<lkao kï
m%foaYfhka fidhd .kakd ,o merKs
hlv W÷ka h' iajdNdúl mßirfha
mj;sk hlv nyq, .,aj,ska hlv
f,dayh fjka lr .ekSug kï tajd
wêl W!IaK;ajhlg r;a l< hq;=
h' hlv WKqjkafka W!IaK;ajh
ie,iqu wxl 5'1 fmdf<dkakrefõ wd,dyk msßfjk frdayf,a ìï ie,eiau'
fuu frday, m<uq jk mrdl%undyq rcqf.a ld,fha mgka l%shd;aul j mej;shls fi,aishia wxYl 1538 § h' fuf,i
wêl W!IAK;ajhla ,nd .ekSug
rdc ud,s.dj, mdúÉÑ lrk ,o jeisls<s yd kï b;d u ld¾hlaIu ;dlaIKhla
leisls<s moaO;sh b;d .eUqre j<lg wm øjH msg ;sîu wjYH h' iuk< jej hlv ksiaidrKh
lsÍug ilia lr we;' mßirhg ydks fkdjk lr ;sfnkafka l%sia;= mQ¾j f;jk ishjfia § h'
whqßka wmøjH msg lsÍug tA wkqj lghq;= l< ta i`oyd fhdod f.k ;sfnk Wÿka ±,aùug Ndú;
nj fmkS hhs' fmdf<dkakrefõ kgnqkaj,ska lr we;af;a iajdNdúl iq<x n,h hs' l`ÿ uqyqK;l
wmú;% c,h .,d hdug ieliQ ldKq moaO;shla bÈ lr ;sfnk fuu W÷ka l`ÿ w;ßka .,d tk
o yuq ù we;' tfuka u kdk fmdl=Kqj, o iq<x u.ska meh 12 lg wdikak fõ,djla fkdksù
úfYaI k< ud¾. yryd wmøjH neyer lsÍug ±,aù ;sfí' wog;a jif¾ fudaiïiq<x ld,hg
lghq;= lr we;' wd,dyk msßfjk ms<sn| ijia hdufha tu m%foaYfha yryd yuk iq<x miq
uydjxYfha tk f;dr;=rej, tys f.dvke.s,s od myka jk ;=re wLKav j yud hhs' hlv iys;
m%මdKhg .e<fmk f,i jeisls<s y;la idÞ iajdNdúl .,a len,s fldgd ueáfhka ilia
we;s nj i|yka fõ' tA wkqj fy< jdia;= úoHd l< W÷kaj,g oud ta u;g w`.=re o tlafldg
71
lïu,a l¾udka;fha o úYd, ÈhqKqjla
jQ nj fuu hq.j,g wh;a ±kg yuq ù
we;s úúO wdhqO" wdrlaIl Wmdx. yd
ffY,Sh WmlrK wkqj fmfka'

5'2'3 foaYSh j;aisß;a


nqÿoyu ck;dj w;r m%p,s;j ;snqK
o lDIsld¾ñl wjYH;d i`oyd tl,
ck;dj fjk;a hd;=l¾ñl mQcd fj;
o keUqre ù isáhy' úúO m%dfoaYsl
foújreka fjkqfjka lrk mqo mQcd ta
w;r m%Odk h' ta yereKq úg tÈfkod
.eg¨ úi`od .ekSug flïmyka l%u
hkqfjka ye`Èkafjk ir, úê l%uhla o
PdhdrEmh wxl 5'5 fmdf<dkakrefõ wd,dyk msßfjk frdayf,a leKsï wkq.ukh flßKs' fuys § idudkHfhka
lghq;=j, § frday,a f.dvke.s,sj, kgnqka w;r ;sî fidhd .kakd ,o
f,dayuh l;=re lsysmhla' fïjd frdayf,a ie;alï i`oyd Ndú; lrk ,o isÿ lrkq ,nkafka ó f;,a ;,f;,a
tajd hs' wdÈ lsishï f;,a j¾.hlska mykla
fyda myka lsysmhla o,ajd lsishï
ijia ld,fha .sks ±,aùfuka miq iajdNdúl iq<x mQcdjla mej;්ùu hs' j.dj,g we;sjk
n,fhka miq Èk w¨hu f;la weú,S bka hlv lDñ Wjÿre j<lajd .ekSu yrl=kag je<f|k
fjka fõ' iuk< jej hlv ksiaidrKh lsÍug we;eï frda. ksjdrKh lsÍug wfma me/kafkda
Ndú; lr ;sfnkafka ,sfudkhsÜ iy fyughsÜ flïmyka l%u wkq.ukh l< y'
hk ridhk úoHd;aul kïj,ska y`ÿkajk .,a
j¾. hs' fuu Wÿka ±,aùu i`oyd fhdod f.k merKs ld,fha foúhka Wfoid lrk ,o mqomQcd
;sfnkafka zurxZ kñka ye`Èkafjk .ia mq`Miaid iïnkaOfhka b;d jeo.;a fohla fidhd .ekSug
,nd .kakd w`.=re h' wo;a ta m<df;a fuu .ia 2009 j¾Ifha § mqrdúoHd{fhda iu;a jQy' r;akmqr
jeù ;sfí' fuu .ia j¾.h ye`Èkaùug zhlvurxZ Èia;%slalhg wh;a .,amdh kï m%foaYfha leKSï
hk jpkh o Ndú; flf¾' l< Tjqkag merKs foajd,hl kgnqka fidhd
.; yels úh' wä 6 l muK úIalïNhla we;s
foys.y we<lkao m%foaYfha hlv Wÿka ±,aùug jD;a;dldr yevhlg ueá j<x hál=re fldg
wjYH lrk iq<x n,h ,nd f.k ;sfnkafka kud ;snQ tys we;=<; wjldYfha .sksf.dvl
uhskyul wdOdrfhks' l%sia;= mQ¾j 180 isg i,l=Kq b;sß ù ;sìKs' .sksf.dv wi, .jhl=f.a
l%sia;= j¾I 200 muK olajd ld,h ;=< tys hlv ylalla o ueá fld;,hl fldgia o b;sß ù
ksiaidrKh isÿ lr ;sfí' ;sfnkq ±lsh yels úh' ta ish,a, wdjrKh lrk
mßÈ f.dv k.d ;snQ uvqjlg wh;a lKqj<j,a o
iq`M l¾udka; - óSg wu;r j iq`M l¾udka;
u;= lr .ekSug mqrdúoHd{fhda iu;a jQ y' miqj
hgf;a úúO wdNrK ieliSu" ueá l¾udka;h"
lrk ,o úYaf,aIKj, § fmkS .sh ldrKh
ue‚la yd lïu,a l¾udka;h mej;s‚'
jQfha th lsßuvq Ydka;sl¾uh meje;aùug Ndú;
úúO wdNrK ieliSfï ;dlaIKh ms<sn| fyd| lrk ,o ;ekla nj hs' lsßuvq Ydka;sl¾uh
u WÞyrKhla f,i fca;jk leKSïj,ska yuq mj;ajkafka .jhskaf.a wdrlaIdj i`oyd hs'
jQ rka wdNrKh .; yels h' th ù weghl úoHd;aul Èkks¾K wkqj tu foajd,h l%sia;=
m%udKfha ;e,a,l fldgils' tys u,a leghï 21 j¾Ifhka ;=kajk ishjig wh;a nj ;yjqre úh'
la ;sî we;' th kQ;k rkalrejdg wNsfhda.hla .jhskaf.a wdrlaIdj m;d lsßuvq Ydka;sl¾uh
jkq we;' tfuka u wNh.sß lekSfï § fidhd meje;aùu wo;a inr.uq m<df;a iy W!j m<df;a
.kakd ,o j¾Kd,sma; W`Mj,ska furg ueá olakg ;sfnk lghq;a;ls'
l¾udka;fha ÈhqKqj lÈug fmkakqï lrhs'
72
is;=ju wxl 5'7 .,amdfhka fidhd .kakd ,o merKs foajd,h uq,a wjia:dfõ § mj;skakg we;s wdldrh ms<sìUq jk
wkaoug is;a;frl= úiska we`o ;sfnk Ñ;%hla

5'2'4 foaYSh oekqu mE, hk ññ Ndú; úh' lÍi tll l=Uqrla hkq
ù lßihla jemsßh yels ;ekls' lÍi 1la wuqKq
uekSu iy .Kkh - merKs ld,hl mgka 4lg iudk h' wuqKla hkq j¾;udk wlalr
iajNdj O¾ufha mj;sk uQ,O¾u .ek wjfndaO 2lg iudk N+ñ m%foaYhls' fuf,i .=Kdldr
lr .ekSfuka Bg wod< ±kqula wfma merKs in`o;djla ñkqïj, ;sîu Wiia .Ks;dkql+,
iudch ;=< mej;sfha h' lsishï iudchla ;=< ,laIKhls' fuys § wjOdkhg .; hq;= lreK
úoHd;aul ±kqula mj;sk nj fmkakqï lrk tla jkafka wjldYh uekSu i`oyd furg me/kakka
o¾Ylhla jkafka iajNdj O¾uhg wh;a fN!;sl úiska fhdod f.k ;sfnkafka mßudj uekSug
;;a;aj uek .ekSug iu;a l%ufõohla mej;Su wod< tall ùu hs' fï i`oyd my; ±lafjk pl%h
h' wfma merKs ññ Bg ksoiqka f,i bÈßm;a l< foi wjOdkh fhduq lrkak'
yels h'
,dy 40 } mE, 1
wjldYh uekSu
wjldYh uek .ekSug wfma me/kakkag wjYH mE< 12 } l=reKs 12
jූfha f.dú;eka i`oyd bvï Ndú; lsÍfï § h' l=reKs 44 } wuqKq 1
tfyhska ta i`oyd iqÿiq ññ ilia lr .kakd ,oafoa
f.dú;ek wdY%fhks' tys § lsrsh" wuqK" lÍih" wuqKq 1 } lrSi 0¡25
73
mrudKq 36 = wKq 1
wKq 36 = ;cacdß 1
;cacdß 36 = r:f¾Kq 1
r:f¾Kq 36 = ,slaL 1
,slaL 7 = WL 1
WlaL 7 = OKaKudi 1
OKaKudi 7 = wdx.=, 1
wdx.=, 12 = úh;a 1
nr uekSu
nr uekSsug o tl, úêu;a tall
;sìKs' úfYaIfhka u fjf<`o
lghq;=j, § hï hï fjf<`o
NdKavj, nr ksjerÈj uek .ekSug
PdhdrEmh wxl 5'6 inr.uq m<d;g wh;a m,af,aneoafoa .,amdh kï .fï wjYH úh' fjf<`o lghq;=j, §
;ekl ;sî fidhd .kakd ,o merKs foajd,hl kgnqka' fuh fmdf<da uÜgfï
isg wä 4l muK .eUqßka je<,S ;sìKs' lsßuvq hd.h meje;ajQ ;ekla f,i jHdc nr lsreï isÿ lsÍu kS;s
y`ÿkd f.k ;sfnk fuu ia:dkh l%sia;= j¾Ifhka fojk ishjig wh;a jQjls' úfrdaë lghq;a;la f,i ie,lsKs'
wkqrdOmqr Èia;%slalhg wh;a ÿkquv,dlkao kñka fidrfndrjej geï ,smsfha i`oyka
ye`Èkafjk ia:dkfhka fidhd f.k ;sfnk jk wdldrhg rch úiska wkqu; fkdlrk ,o
Nd;sldNh rcq úiska ,shjk ,o fi,a,smshl ;rdÈ mä lsreï- ñkqï i`oyd Ndú; lsÍu ;ykï
tu m%foaYfha msysgd ;snQ od.enlg tla lÍihla lghq;a;ls' mqrdK ld,fha Y%S ,xldfõ Ndú; jQ
ne.ska mQcd lrk ,o bvï úia;rhla i`oyka nr uekSfï ñkqï l%uj, iajrEmh my; ±lafjk
fõ' wkqrdOmqr fydßú, m%foaYfhka yuq jQ pl%h weiqfrka f;areï .kak'
l+glKaKdNh rcqg wh;a fi,a,smshl ta m%foaYfha ùy 4 = .=kacd 1
tl, msysgd ;snQ ;siai kï úydrhlg lÍi wgl .=kacd 2 = udil 1
bvula mQcd l< nj ±lafõ' udil 2'5 = wl 1
wl 8 = OrK 1
È. uek .ekSug o merKs ld,fha l%uj;a ññ
OrK 5 = iaj¾K 1
moaO;shla Ndú;fha mej;sKs' tys l=vd u tallh
iaj¾K 2 = m, 1
jQfha mrudKqj hs' th b;d l=vd ñïuls' flá
ÿr uekSsug wdx.=,h iy úh; hk ññ Ndú;fha fuf,i ñkqu Ndú; lsÍfï § tajd igyka
mej;sKs' úh;la hkq w`.,a 9 ls' f.dvke.s,s bÈ lsÍug wxl wjYH jk nj wms fyd`Èka oksuq'
lsÍfï § iy ms<su fk<Sfï § l=vd ññ Ndú;h j¾;udkfha wm Ndú; lrkafka wrdì cd;slhska
w;HjYH úh' È. ÿr uekSug fhdod .kakd úiska y`ÿkajd fok ,o wxl hs'
,oafoa .õj" fhdÿk iy Win hk ñkqï h'
ksYaYxlu,a, rc;=ud m%Odk udj;aj, .õfjka tfyhska tajd wrdì b,lalï hkqfjka ye`Èka fõ'
.õjg .,a lKq isgqùug ksfhda. lf<a h' th tfy;a wfma rfÜ merKs wxl l%uhla ;sìKs'
j¾;udk lsf,daógr lKqj,g iudk h' tu tfla isg oyi olajd jQ mrdifha wxl merKs
.,a lKq y`ÿkajk ,oafoa .djq; lKq hk kñks' fi,a,smsj, olskakg ;sfí' tajd ,shd we;af;a
tjeks .djq; lKq folla ol=Kq m<d;g wh;a flfia ± hs 5'1 rEm igyfkA olajd ;sfí'
lgq.y.,af.a iy je,s.;a; hk m%foaYj,ska
fidhd f.k ;sfí' fuu ññ l%uh merKs
ld,fha fmrÈ. rgj, fmdÿfõ Ndú; l< tlla ld,h uekSu
nj fmfka' tys mj;sk .Ks;dkql+, nj my; ld,h .Kkh lsÍu lDIsl¾uh u; mokï jQ
±lajd we;s pl%h weiqfrka wjfndaO lr .kak' iudchlg b;d jeo.;a wjYH;djls' fnda.
74
wdfõKsl j mej;s l%uh Ndú; úh'

udi fod<il ld,h ye`Èkaùug


zjiZ hk moh fyda zyjcrZ hk moh
fi,a,smsj, fhdod ;sfí' zjiZ hk moh
ixialD; NdIdfõ zj¾IZ hk fhÿfuka
o zyjcrZ hk moh ixialD; NdIdfõ
zixj;airZ hk fhÿfuka o ilia úh'
j¾;udkfha Ndú; jk zwjqreÿZ hk
jpkh iEfokafka mqrdK ld,fha tfia
fhÿKq yjcr hk mofhks' ^yjcr >
yjqreÿ > wjqreÿ&' Èkh hk woyi
ye`Èkaùug tl, Ndú; lr ;sfnkafka
z;sÓhZ hk moh hs' l+glKaK wNh rcq
úiska j¾;udk wïmdr Èia;%slalhg wh;a
rc., kï ia:dkfha msysgqjd ;sfnk
fi,a,smshl z;;Z hk jpkh fhdod
;sfí' bka woyia lrkafka ;SÓh hkak hs'
Èkhla iE§ ;sfnkafka uqyq¾;j,sks' wm
Ndú; lrk zfudfyd;Z hk jpkh ie§
;sfnkafka fulS uqyq¾; hk jpkfhks'

ññ iy wxl Ndú; lsÍu i`oyd úoHd;aul


f,i l,amkd lsÍu wjYH h' f,dalfha
mj;sk ixlS¾K .;s ,laIK tu.ska
wjfndaO lr .ekSug wfma uq;=kañ;a;ka
tf,i l,amkd lr we;s nj by; i`oyka
l< lreKqj,ska wjfndaO lr .; yels h'
tjeks ñks; ixl,am wdOdr fldg f.k
mqrdK ld,fha úiQ ,dxlslhska i;= j
igyk wxl 5'1 Y%S ,xldfõ b;d merKs fi,a,smsj, olakg ;sfnk ;snQ úoHd;aul w;a±lSï lsysmhla fuu
ixLHd rEm lsysmhla' mdvfï úia;r lr ;sfí'

jemsÍu iy wiajekak fk<Su wdÈ ± kshñ; ±È.u we;a myk - m<uq jk mrdl%undyq
ld,hg wkqj l< hq;= h' ld,h uekSsu b;d rc;=ud ^l%s'j' 1153-1186& bmÿKq ia:dkh f,i
iQlaIau j l< hq;= ld¾hhls' ld,h uekSug wfma ie,flk mqxL.du kï ;ek j¾;udkfha
me/kakka Ndú; l< l%uh f;areï .ekSug ye`Èkafjkafka ±È.u hkqfjks' th msysgd
m%udKj;a idlaIs uQ,dY%hj, olakg ;sfí' È.= ;sfnkafka lE.,a, Èia;%slalfha h' ta rc;=udf.a
ld,hla uek .ekSug j¾Ih hk woyi Ndú; W;am;a;sh isys.kajkq msKsi tys ia;+mhla bÈ
úh' th pkaøhdf.a .uk wkqj mokï jQ udi lr ;sfí' th ye`Èkafjkafka ±È.u iQ;s>r
l%uhlg ilia jQjls' wudjl Èk isg mif<diajl ffp;Hh hkqfjks' 1951 jif¾ § fuu ia;+mh
Èk olajd Èk mif<dila o mif<diajla Èk isg mqrdúoHd{hska úiska leKSug ,la lrk ,È' tu
kej; wudjl Èk olajd Èk mif<dila o we;=`M ia;+mfha Od;= .¾Nfha ;sî f,dalvfhka idok
Èk ;syl ld,h udih f,i ie,lsKs' fuu ,o mykla fidhd .ekSug Tjqyq iu;a jQy' fuu
fldgia fol ms<sfj<ska mqrmlaIh iy wjmlaIh myk wef;l= u; ys`o isák ñksia rEm follska
hkqfjka ye`Èkaú‚' Èk ;syl udi kï lsÍu iukaú; h' we;d ish fyd`vfhka Wla .ila ord
i`oyd ÿre;=" kjï" ueÈka wdÈ jYfhka fmrÈ.g isà' fuys ;sfnk wmQ¾j;ajh kï mykg wjYH
75
l%shdldrlï 2
1' wfma wdÈ uq;=ka ñ;a;kaf.a úoHd;aul
±kqu iy ;dlaIK l=i,;dj hk uefhka
rpkdjla ,shkak'

2' mQ¾j ft;sydisl hq.fha Ndú; l< úoHdj


yd ;dCIKfhka foaYSh wkkH;dj ms<sìUq
jk wjia:d WodyrK weiqfrka meyeÈ,s
lrkak'

jeo.;a lreKq
1' úoHdj iy ;dlaIKh hk fomofhka
woyia flfrkafka iajNdj O¾ufha mj;sk
uQ,O¾u f;areï .ekSu;a ta wkqj l%shdlsÍug
wjYH Wmdhud¾. ks¾udKh lsÍu;a h'
PdhdrEmh wxl 5'4 fuu f,dalv we;amyk fidhd .kakd ,oa-
foa lE.,a, Èia;%slalhg wh;a ±È.u fldgfjfyfrks' myfka 2' wjldYh" ld,h iy mod¾:h uek .ekSug
f;,a mqrjkq ,nkafka we;a rEmfha l=i ;=<g h' myfka f;,a
wvq ùfï § kej; Bg f;,a msÍug iaÓ;sl c,úoHd uQ,O¾uh wjYH lrk ññ wfma me/kakka úiska
fhdod f.k ;sfí' fN!;sl úoHdjg wh;a uQ,O¾u .ek wfma ksmojd ;sìKs'
merKs Ys,amSkag ;snQ ±kqfï uysuh bka úoyd oelafõ'
3' úoHd;aul uQ,O¾u m%dfhda.sl f,i
f;,a we;df.a Worfha .nvd fldg ta i;df.a wdfoaYkh lr ;ukaf.a jev lghq;= myiq
,sx.h yryd mykg f;,a jEiaiSug i,iajd ;sîu lr .ekSug wfma uq;=kañ;af;da l%shd l< y'
hs' myfka f;,a ±ù wvqfj;a u wkdhdifhka
u we;df.a Worfha ;sfnk f;,a mykg .,d 4' ngysr rgj, ÈhqKq jQ kQ;k úoH-
ths' fuys § wkq.ukh lr ;sfnkafka úoHd;aul dj b;d u m%fhdack jkakd fia u fmrÈ.
uQ,O¾uhls' th wh;a jkafka wp, c,úoHdjg rgj, jeishka ksmojQ úoHdj o tf,i u
h' fuys f;,a md,kh ùu iajhxlS%h j isÿ fõ' m%fhdackj;a h' ksoiqkla f,i Ökfha mej;s
ixlS¾K fN!;sl úoHd;aul uQ,O¾u ms<sn`o merKs úoHd;aul woyia uq`M uy;a f,dalhg
±kqu merKs Y%S ,dxlsl bxcsfkarejka i;= j tl, u n,mEfõ h' Y%S ,xldfõ ksmojk ,o
mej;s nj ikd: lsÍug ±È.u iQ;s>r ffp;Hfha ìfidafldgqfõ ;dlaIKh ol=Kq wdishdjg
f,dalv we;a myk lÈu kso¾Ykhls' me;sr .sfha h'

5' wfma .eñhka w;r mj;sk hd;=l¾ñl


j;aisß;a Tjqkaf.a cSjk .eg¨ úi`od .ekSug
Tjqka úiska u ksmojd .kakd ,o ;j;a ±kqï
moaO;shls'

76
iS.srs c, WoHdkh - iS.sß m¾j;fha ngysr fldgfia ;sfnk
kgnqkaj,ska ms<sìUq flfrkafka iS.sßfha c, WoHdkh
hs' iuñ;sl ie,eiaulg wkqj ks¾udKh lrk ,o fuu
WoHdkfha tla mfil olakg ;sfnk foa ta wdldrhg u
wfkla mi o bÈ lr ;sfí' tys ngysr fl<jr msysgd
;sfnk fldgi y`ÿkajd § ;sfnkafka l=vd c, WoHdkh
hk woyi fok laIqø c, WoHdkh hk kñks' iS.sßfha
WoHdkfha iuia; ngysr fldgi c, WoHdkh hk kñka
ye`Èkaùug fya;=j tys Èhfmdl=Kq" ÈhldKq' o¾YkSh
c,u,a wd§ foa bÈ lr ;snQ ksid h'

lsßuvq hd.h - fï kñka ye`Èkafjkafka .jhskaf.a


wdrlaIdj;a fmdÿfõ f.dú;eka lghq;=j, id¾:l nj m;d
isÿ flfrk Ydka;sl¾uhls' th ux.r kï jQ iajfoaYsl
foúflfkl= uq,afldg f.k isÿ lrkakls' fuu
Ydka;sl¾uh inr.uq m<d;g wdfõKsl jQjls'

ÈhlegmyK - merKs jeõj, c,h msg;g .ekSu i`oyd


ilia fldg ;sfnk fidfrdõjg iïnkaO .,ska l<
lKqjls' fuu .,alKqj fi,ùfuka fidfrdõfõ c,h
msg;g uqod yef¾' we;eï úYd, jeõj, fujeks .,alKq
lsysmhla fidfrdõjg iïnkaO lr ;snQ nj fi,a,smsj,
i`oyka fõ'

77
6 ft;sydisl oekqu iy tys m%dfhda.sl wdfoaYkh
wia:djr jQ úg tys mj;sk kS;sh wdpdrO¾u iy
ye`Èkaùu
idïm%odhsl we.ehqï úkdY fõ. túg ta iudch
´kE u iudchla iu;=,s; j mj;skafka oekqu iduldó núka f;dr ùug mgka .kS.
mdol fldg f.k hs' fulS oekqu tu iudch
wh;a iajdNdúl mßirhg iy Bg wkql+, ft;sydisl hq.fha § Y%S ,xldj md,kh l<
j Ôj;a ùfï § ks¾udKh jk ixialD;shg nqoaêu;a ld¾hY+r md,lfhda wfma rfÜ iudch
wod< jk mrsÈ f.dv kef.a' tfyhska f,dal uekúka ixúOdkh lr .ekSug ksr;=re j
jHdma; iudcj, tlsfklg fjkia oekqï u lemfjñka l%shd l<y' iudc ixúOdkhl
moaO;s olakg ;sfí' ta iEu oekqï moaO;shla olakg ;sfnk m%Odk ,laIKhla jkafka mqoa.,
u th wh;a iudcfha ksIamdok ld¾hlaIu;dj iïnkaO;dj,g wkqms<sfj<la ;sîu hs. th
iy ;srir meje;au ;yjqre lrhs' lsis hï ye`¢kafjkafka OQrdj,sh hkqfjks. iudchla
iudchla uÕska ;kkq ,nk oekqu ms<sn`o ;=< iudc Oqrdj,shla ;sfí. th by< isg my<g
jHqyhg úúOdldrfha me;slv wh;a úh yels h' n,h .,d hk jHqyhla kï Bg isria Oqrdj,shla
ish iudch ixúOdkh lr .ekSug wjYH hehs lshkq ,efí. rcq weue;sjre fjk;a
lrk we.hqï" wd¾Ól yqjudrelï úêu;a lr rcfha ks,OdÍka jYfhka by< isg my<g
.ekSug wjYH lrk m%dfhda.sl mshjr we.ehqï wkqms<sfj<lg ilia ùu Bg ksoiqkls.
yd úYajdi hk oE bka iuyrls' ft;sydisl
iudchla u.ska ksmojk ,o tjeks oekqï iudka;r n,fhka hq;a jHqy o iudcj, ;sfí. úúO
jHqy j¾;udk iudchlg jqj o w;aoelSula wdh;kj, by< m%OdkSka tl iudk uÜgul ,d
,nd fohs' ixialD;sl Wreuh hkqfjka ie,fla. tjeks ieleiaula ye`Èkafjkafka ;sria
ye`Èkafjkafka th hs' Y%S ,xldfõ ft;sydisl Oqrdj,sh hkqfjks. weue;sjre, fiakdm;sjre,
ixialD;sl Wreuhg wh;a f;dard .;a ixl,am NdKavd.dßljre wd§yq ta wdldrhg iudk n,;,
yhla ms<sn`o j YsIHhd ;=< ixfõ§;djla we;s we;s wh hs. merKs ld,fha § Y%S ,xldfõ mej;s
lsÍfuka ft;sydisl iú{dkhla ;sfnk iudc ixúOdkfha iajrEmh meyeÈ,s lsrSu i`oyd
mqrjeisfhl= ks¾udKh lsÍfï uQ,sl moku igyk wxl 6'1 Ndú; lrkak'
ilia lsÍfï wfmalaIdfjka fuu mdvu f.dkq fuu iudc Oqrdj,sfha by<ska u isákafka
fldg ;sfí' ta ixl,am yhg Y%S ,xldfõ rcq hs. rcq fndai;a .=Kfhka hqla; úh hq;=
merKs iudc ixúOdkh" kS;sh iy iïm%odh" nj;a rclug mrïmrdfjka ysñlu ,eìh hq;=
uqo,a iy úksuh" mrsirh iq/lSu" ldka;d nj;a ms<s.eksKs. fï ksid rcq W;a;Í;r h. Tyq
ksfhdackh iy foaYSh wdydr hk ud;Dld rgjeishdg BYajrfhl= nj oelafjk krbfir
we;=<;a fõ. hk moh oUq¨ úydrfha ;sfnk l+glKaK;siai
rcqg wh;a fi,a,smshl fldgd ;sfnk whqre ;=ka
6'1 ft;sydisl hq.fha iudc ixúOdkh jk mrsÉfþofha úia;r lr we;'
iudc ixúOdkh (Social organization) hkq lsis rcqg ióm j lghq;= lf<da rdclSh ks,OdÍyq h.
hï iudchla ;srir f,i mj;ajd f.k hdug kjjk ishjfia rpkd lrk ,o fi,a,smsj,
bjy,a jk tlS iudcfha fjfik mqoa.,hska iy fujeks ks,OdÍka ye`Èkaùug roafld,a iïore
lKavdhï w;r mj;sk iïnkaO;dj, iajrEmh hk fhÿu Ndú; lr ;sfí. tys f;areu rdcl=,
hs' th iudc úoHd;aul ixl,amhls' ´kE u iajdñore hkakhs. uykqjr hq.h jk úg ro<
fohla id¾:l jkafka th ixúOdkd;aul jQ hk jpkh iEfokafka fuu fhÿfuks' ^rdcl=,>
úg hs. iudchla jqj o tfia h. iudc ixúOdkh roafld,aa > rfod,aa > ro,&.
78
rcq

.sys m%N+ka fn!oaO


ix>r;akh
rcfha ks,OdÍka ksIamdokh N=la;s
ú`Èkafkda
fj<`ÿka
fj<`o
fY%aKs
kdhlhska w;rueÈ
w;rueÈ
lKavdhï
w;rueÈ w;rueÈ
by, a w;rueÈ lKavdhï w;rueÈ
uÜgfï
lKavdhï
lKavdhï lKavdhï
lKavdhï iDcqju
Ys,amSka
ksIamdokhg
kdúlhska iïnkaO jkafkda

idudkH rcq
rcqgg wh;a
wh;a oovhlalrejka
vhlla rejkiya iy
Ys,amSka bvï tf`âreka
bvï j.dj.d tf`âreka
l<
l<
f.dúfhda
f.dúfhda

odihska
igyk wxl 6'1 ft;sydisl hq.fha § Y%S ,xldfõ mej;s iudc ixúOdkh fmkakqï lrk igykla
^Wmqgd .ekSu uydpd¾h fiakl nKavdrkdhl 2013 jif¾ § m< l< rpkhlsks&'

uyd ix>r;akh rchg wkqYdikd lrñka lïu,alrefjdaa" ëjrfhda iy fjk;a lghq;=j,


iudc Oqrdj,sfha by< ia:dkhl jev jod<y' kshe¨Kq mqoa.,fhda fï w;r isáhy' uq`M uy;a
we;eï wjia:dj, § Wkajykafia,d rfÜ md,k iudch u kv;a;= jQfha fï msßia w;r isá
lghq;=j,g o iyNd.s jQy' l%sia;= j¾I m<uq f.dúhka úiska ksmojk wdydrj,sks'
jk iy fojk ishjiaj, § jeõj,ska nÿ wh
lr .ekSfï n,h fn!oaO úydrj,g mjrd §ug rfÜ idudkH ck;dj iy by< uÜgfï m%N+ka
rcjre lgqh;= l<y' w;r iïnkaO;dj mej;sfha idudkH fjf<kaoka
idudkH rcfha ks,OdÍka wdÈ w;rueÈ msßia
Okj;a fjf<`o m%OdkSka" kdúl lghq;=j, yryd h' jßka jr .ïj, ixpdrh l< rcfha
fhÿKq lmams;a;ka" ffjoHjreka" .=rejre wා§yq idudkH ks,OdÍka .ek fi,a,smsj, i`oyka ù
fndfyda l,l isg iudcfha m%N+ka f,i ie,lk ;sfí' tjeks ixpdrj, § idudkH .ïjeishka
,oy' ta lsisÿ flfkla f.dú;eka lghq;=j, ;ukaf.a .eg¨ Tjqkag oekqqï ÿka w;r tlS
fyda i;a;aj md,k lghq;=j, ksr; fkdjQy' ks,OdÍka tu f;dr;=re rcfha by< ks,OdÍka
yryd rcqg oekajQy'
fulS m%N+jrekaf.a uÜgug my<ska isáfha rfÜ
idudkH ck;dj hs' fi,a,smsj, Tjqka y`ÿkajd iudcfha my< u uÜgfï isáfhdaa odifhda h' Tjqka
§ ;sfnkafka zl=ãkaZ hk kñks' f.dúfhda" i;= ld¾hh jQfha fkdfhl=;a jev lghq;=j,
tf`âre" j<x idokafkdaa" ueKsla lmkafkda" fh§u h' iudcfha fjk;a mqoa.,hskag ;snQ
79
PdhdrEmh wxl 6'1 Y%S ,xldfõ rcjre ;uka úiska fjfyr úydrj,g fok ,o §ukd iy kS;sh ms<sn`o wod<jk foa
.,aj, ,shd ;eîug lghq;= l<y' bka woyia lrk ,oafoa tu f,aLkj, §¾>ld,Sk meje;auhs'

ksoyi Tjqkag fkd;sìKs' j¾. follg wh;a Tjqka ksrka;rfhka W;aidy .;af;a ta ksid h'
odifhda tl, isáhy' mdrïmßl j odihka
f,i .; l< wh bka tla lKavdhuls' Tjqka
ye`ÈkajQfha wkajhd;odi hk kñks' l=,shg ,nd 6'2 kS;sh iy iïm%odh
.; yels odifhda o tl, úiq y' OklalS;odi iudchla hym;a f,i mj;ajd f.k hEug iudch
hkq tjekakka ye`Èkaùug fhÿ moh hs' úiska iïu; lr .kq ,nk fmdÿ ms<s.ekSï b;d
jeo.;a h' kS;s njg m;ajkafka tfia iïu; lr
fuu iudc ixúOdkhg wh;a jQ tlsfkl .kakd fmdÿ ms<s.ekSï h' iudchla u`.ska iaÓr
lKavdhï w;r hym;a iïnkaO;djla mj;ajd lr .kakd tjeks fmdÿ iïu; wdldr follska
f.k hEug;a" Y=Nisoaêh wdrlaId ùug;a wjYH mj;shs' ta w;ßka iuyr tajd ,sÅ; kS;s moaO;s
oE rcq w;ska bgq úh' iudcfha wkqms<sfj< f.dv h' fiiq iudc ms<s.ekSï iïm%odhdkql+,j mej;
ke.S ;sfnk tla tla wdh;k w;r ;sfnk ne`§u f.k ths'
wdrlaId lr .ekSfuka iudchla ì`o jeàug
fkd § /l .; yels nj wfma rg md,kh l< iudcfha hym; Wfoid ñksiqkaf.a iudc úfrdaë
nqoaêu;a rcjre oek isáhy' fuu ixl,amh yeisÍï kS;s iy iïm%odh u`.ska md,kh flf¾'
ye`Èkaùug j¾;udkfha Ndú; flfrkafka iudcfha hym;a nj wdrlaId lsÍug b;d mqrdK
iudc taldnoaO;dj (Social cohesion) hk ld,hl isg wfma keKj;a md,lfhda kS;sh iy
jHjydrh hs' Od¾ñl f,i md,kh f.k hEug iïm%odh wkqj lghq;= l<y'

80
kS;s iïmdokh lsÍug tlS kS;s l%shd;aul lsÍu wh lsÍug hs' nÿ jYfhka rchg f.úh hq;=
iy m%dfhda.sl Ndú;fha § tu kS;s kshdukh jQfha ksIamdokfhka yfhka tlls'
lsÍug wfma rcjre ukd wjfndaOhlska l%shd
lf<da h' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishjfia § nÿ kS;sh hgf;a wh l< m%Odk nÿ j¾. kï"
furg md,kh lf<a udkjïu kï rc fm<m;g • olm;s ^ixialD;( Wolm%dma;s& - jeõj, c,h
wh;a lS¾;su;a rdc mrïmrdjls' ta rcqka úiska Ndú; lrkakkaf.ka wh l< noao
fldgjk ,o fi,a,smsj, ta ld,fha kS;sh yd
iïnkaO j mej;s wdh;k .ek i`oyka h' tu • fndclm;s ^ixialD;( fNdaclm%dma;s& - rcqg
,smsj, zjod<Z iy ziNdjZ hk jpk fol .ek wh;a bvïj, j.d lsÍu fjkqfjka f.jk
lshefõ' kS;suh lghq;a;l § jodf<hska iy ,o noao
iNdfhka wd ks,OdÍka Bg ueÈy;a jQ nj tajdfha
lshd ;sfí' fuys zjod<Z hk mofhka woyia lrk • u;ruðnl ^ixialD;( ud;%slu;aiHNd.& we<
,oafoa jHjia:dodhlh hs' rgl kS;s iïmdokh ud¾.j, u;aiHhska we,a,Su fjkqfjka rch
lrkafka jHjia:dodhlh hs' tkï md¾,sfïka;=j wh l< noao
hs' merKs ld,fha § bka woyia lrk ,oafoa rdc
iuyr wjia:dj, rch NdKav f,i nÿ wh lr
iNdj hs'
.;af;a h' wiajekak f,i .kakd f.ä oyhlg
tu fi,a,smsj, iNdj hkqfjka woyia lr tla f.ähla nÿ f,i rchg f.úh hq;= nj
;sfnkafka wêlrKh hs' rgl mekjQ kS;s kjjk ishjig wh;a fi,a,smshl i`oyka h'
l%shd;aul lrkafka wêlrKh hs' merKs ld,fha
lDIsld¾ñl lghq;=j,ska yereKq úg ;j;a wxY
§ wfma rfÜ l%uj;a wêlrK l%uhla mej;s nj
lsysmhlg nÿ kS;sh wod< j ;sìKs' úfoaYj,ska
fjk;a fi,a,smsj,ska o ;yjqre ù ;sfí'
NdKav wdkhkh lsÍfï § jrdhj, § tl,
ck;dj w;r kS;s kshdukh lrkq ,nkafka f¾.=nÿ wh lr .ekssKs' yïnkaf;dg Èia;%slalhg
wdrlaIl ks,OdÍka úisks' Tjqka l%shd;aul wh;a wïn,kaf;dg f.dvjdfha msysá merKs
lrkafka úOdhlfha n,;, hs' kjjk ishjfia fn!oaO úydrhl we;s l%sia;= j¾Ifhka m<uq
fi,a,smsj, zfïldmam¾Z hk mofhka y`ÿkajd jk ishjig wh;a fi,a,smshl tu úydrh wi,
;sfnkafka tjeks ks,OdÍka h' th fou< tl, msysgd ;snqKq jrdhlska wh l< f¾.= nÿ tu
NdIdfõ zffuldmam¾Z hk mofhka ilia jQjls' úydrhg mQcd l< nj i`oyka lr ;sfí'
tys f;areu wdrlaIl ks,Odßhd hkak hs' tjeks fï wdldrhg mkjd ;snQ nÿ kS;s W,a,x>kh
ks,OdÍka ye`Èkaùug oKavkdhl hk moh o l<jqkag muKla fkdj iudc idOdrKh /l
Ndú; úh' m<uq jk úchndyq rc;=udg i;=re .ekSug mkjd ;snQ fjk;a kS;s jqj o lv l<
lror mej;s iufha wdrlaIdj ,nd fok ,oafoa whg o~qjï lsÍug tl, Widú moaO;shla
is;akdreìï nqoaOkdhl kï jQ oKavkdhlfhl= l%shd;aul úh' tjeks uydêlrKhla ms<sn`o
nj úchndyq rc;=ud úiska ,shjk ,o mkdlvqj i`oykla m<uq jk .cndyq rcq úiska is;=,amõfõ
;U ikakfia i`oyka fldg ;sfí' msysgqjd ;sfnk fi,a,smshl oelafõ' ta m%foaYfha
mej;s uyd úksYaph Yd,dfjka ,efnk ov uqo,a
wfma rfÜ b;sydifha merKs;u hq.hg wh;a
^uyúkspys ,nkl já;s& rcq úiska is;=,amõj
kS;s fln`ÿ iajrEmhlska mej;sfha oe hs
úydrfha jev jdih lrk NslaIQka jykafia,df.a
úia;rd;aul jYfhka oek .ekSug wjYH lrk
isõmih imhd .ekSug mQcd l< nj tu ,smsfha
idlaIs ÿ¾,N h' tfy;a wju ;rñka tajdfha
úia;r fldg we;'
iajrEmh fln`ÿ ù oe hs jgyd .ekSug merKs
fi,a,smsj,ska hï u`. fmkaùula ,efí' fï mßirfha ;sfnk iajdNdúl fkdb`ÿ,a .=Kh
w;=ßka l%sia;= j¾Ifhka m<uq jk iy fojk wdrlaId lr .ekSug wfma nqoaêu;a rcjre
ishjiaj, § rpkd lrk ,o furg fi,a,smsj, ksrka;rfhka u l%shd l<y' tfyhska iajdNdúl
i`oyka jk kS;s wod< jkafka jeõ mßmd,kh mßirhg wh;a i;=ka" .yfld<" c,h iy mi
iy rcfha bvï mßyrKh lsÍug iïnkaO nÿ wd§ oE wdrlaId lr .ekSug wjYH lrk kS;s Í;s
81
PdhdrEmh wxl 6'2 Y%S ,xldfõ Ndú; jQ merKs;u ldishla' fuu ldis j¾.h y`ÿkajkafka yiatnQ ldis hkqfjks' tajd
ksmojk ,oafoa bkaÈhdfõ § h' fjf<`ÿka úiska tu ldis furgg f.k tk ,È'

mekùug Tjqyq Wkkaÿ jQy' Woh rc;=ud ^l%s'j' 946-954& úiska msysgqjk
,oaols' rc;=ud uyshx.K úydrhg .uka lrk
ksis ld,hg iS iEu fkdlrk mqoa.,hskag wjia:dfõ fydamsá.uqj kï ia:dkfha ;snQ rcfha
l<x myl ovhla kshu lsÍu iïnkaO kS;shla fjf<`om<lg meñK tys isÿ fjñka mej;s
l%sia;= j¾Ifhka kj jk ishjig wh;a wlghq;= lsysmhla j<lajñka mkjk ,o kS;S
fldKavjÜgjdka geï ,smsfha i`oyka h' jeis tu fi,a,smsfha úia;r lr ;sfí' tu fi,a,smsfha
ld,fha iSiEfuka mi fidaod hdug ,lajk ksid i`oyka kS;s lsysmhla my; oelafõ'
fuu kS;sh mkjd ;sfí'
• fydamsá.u fjf<`om< iSudfõ fjf<`odï
lDIsld¾ñl lghq;= uekúka mj;ajd f.k hEug
lrk whf.ka muKla nÿ wh l< hq;= jk
wod< m%;sm;a;s wdrlaId lr .ekSug md,lhska
w;r fjf<`om< miqfldg hkakjqkaf.ka nÿ
úiska fkdfhl=;a kS;sÍ;s mekùug lghq;=
wh fkdl< hq;= nj
lr ;sfí' wkqrdOmqr fjiai.sßfha ;sfnk
fi,a,smshl fï wdldrfha kS;shla olakg we;' • ks,OdÍkag fkdfmkajd tu fjf<`omf<a
tys lshd ;sfnkafka jeõj,ska f.dú;eka lrk NdKav úl=Kk whf.ka fo.=Khla nÿ wh
l=Uqrej, isyskeá" ù" ñi" uqx weg jemsÍu fkdl< l< hq;= nj
hq;= nj hs' fuu ,smsh y;r jk uyskao rc;=udg
wh;a tlls' • rcfha ks,OdrSka úiska m%ñ;s.; fkdlrk
fjf<`odu merKs iudcfha mej;s jeo.;a jD;a;Ska ,o uoáh nr ^;rdÈ mä& fhdod fjf<`odï
w;=ßka tlls' rg we;=<; mej;s fjf<`odu fkdl< hq;= nj
uekúka mj;ajd f.k hEu i`oyd wjYH lrk • nq,;a iy mqjla úlsŒu ta i`oyd ilia lrk
kS;sÍ;s iïmdokh lsÍug wfma nqoaêu;a rcjre ,o u~qj, muKla ;nd fjf<`odï l< hq;=
j.n,d .;ay' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishjfia § nj
furg mej;s tjeks kS;sj, iajrEmh fln`ÿ oe hs
jgyd .ekSug wmg bjy,a jk m%Odk uQ,dY%hla • fmdfydh Èkj, fjf<`odï l< whf.ka
jkafka nÿ,a, geï ,smsh hs' fuh fidrfndrjej ovhla jYfhka f;,a noaola ,nd .; hq;= nj
geï ,smsh hkqfjka o ye`Èkafjhs' th y;rjk
82
PdhdrEmh wxl 6'3 w,shd iy iajia;sl ldish hkqfjka y`e¢kafjk fuu ldish o merKs ld,fha Y%S ,xldfõ Ndú; jQjls

fidrfndr jej geï ,smsfha oelafjk kS;SÍ;s .ekSu i`oyd j.lSu tl, mjrk ,oafoa tu
.ek wjfndaOhla ,nd .ekSfuka tu geï,smsh wmrdOlrejka wh;a .ïjeishkag h' wmrdOlre
msysg jQ wjêfha furg mej;s wNHka;r w,a,d .kakd ;=re Tyq Ôj;a jQ .fï jeishka
fjf<`odug wod< isú,a kS;sfha iajrEmh fln`ÿ úiska rchg noaola f.úh hq;= úh' th ye`ÈkajQfha
jQfha oe hs jgyd .; yels h' z.DyoKavZ hk kñks'

lsisÿ if;l= fkdueßh hq;= njg uq,a jrg o`vqju hkq jro l< ;eke;a;dg ,nd fokakla
kS;shla mkjk ,oafoa wuKav .dñKS wNh rcq jqjo tu.ska wdo¾Yhla f.k iudcfha fjfik
^l%s'j' 19-29& úisks' th ye`ÈkajQfha zud>d; kS;shZ fiiq ck;dj jrog fkdfm<ôh hq;= nj bka
kñks' ó yrl=ka" t< yrl=ka iy t`Mjka >d;kh wjOdrKh lrk ,§' th wmg wh;a kS;shg
lrkakkag urK o`vqju mekùfï kS;shla y;r miqìï jQ o¾Ykh hs' j¾;udkfha Y%S ,xldfõ
jk ñys`ÿ rcq ^l%s'j' 956-972& úiska lrjk ,o Ndú; jkafka frdau-,kafoais kS;sh hs' th
ñyska;,d mqjre ,smsfha i`oyka h' ksYaYxlu,a, fndfyda miq ld,hl § wfma rgg y`ÿkajd fok
rc;=ud ^l%s'j' 1187-1196& úiska c,dYj, Ôj;a jk ,oaols'
mlaISka fkdueßh hq;= njg kS;shla mkjk ,§'
6'3 uqo,a iy úksuh
wmrdO kS;sh iïnkaOfhka o wfma rcjre
úksuh hkqfjka fuys § woyia flfrkafka
oeä j lghq;= l<y' fï iïnkaOfhka ie,lsh
wd¾Óluh wruqKlska hqla; j lrkq ,nk
hq;= ;rfï mq`M,a úia;r wmg yuqjkafka y;r
yqjudre l%shdj,sh hs' wd¾Ól lghq;=j, §
jk ñys`ÿ rcq ^l%s'j' 956-972& úiska lrjk ,o
merKs;u hq.fha § furg Ndú; jQfha NdKav
fõje,aleáh fi,a,smsfha h' fidrlï lsÍu" ñkS
yqjudre l%uh nj ft;sydisl uQ,dY%hj,
ueÍu wdÈ jroj,a i`oyd Èh hq;= o`vqjï tys úia;r
oelafjk f;dr;=re wkqj fmfka' mqrdúoHd;aul
fldg ;sfí' ñkSS ueÍug o`vqju t,a,d ueÍu
leKSïj,ska fidhd f.k ;sfnk ueáfhka
hs' wkai;= yrla fidrlï fldg wiqjqjfyd;a
ksu l< jD;a;dlr ljp we;eï úg wd¾Ól
fidrd.;a i;=ka fidhd whs;slrejkag ndr §
lghq;=j, § úksuh i`oyd Ndú; flfrkakg
yrl=kaf.a YÍrj, ;nd ;sfnk uqødj r;a fldg
we;ehs mqrdúoHd{fhda l,amkd lr;s'
fidrlï l< whf.a k<f,a ;eìh hq;= nj tys
lshd ;sfí' ie`.ù isák wmrdOlrejka w,a,d furg ldis Ndú;h wdrïN jkafka l%sia;=
83
mQ¾j 250 § muK h' tajd W;=re bkaÈhdfõ isg jk fyda kjjk ishjig wh;a h' l,| hkq
fjf<`ÿka úiska furgg f.k tkq ,enQ ߧldis nr uekSfï tallhls' fjiai.sßfhka fidhd
úfYaIhls' mqrd úoHd{hska tajd y`ÿkajkafka .;a l%sia;= j¾Ifhka oy jk ishjig wh;a
zyiatnQ ldisZ hk kñks' jD;a;dldr" p;=ri%dldr fi,a,smshl wkqrdOmqrfha ta ld,fha msysgd ;snQ
iy wdh; p;=ri%dldr hk yevj,ska hq;a fuu ùrdxl=r kñka ye`ÈkajQ mkai,l jdih l<
ldis u; úúO ixfla; fldgd ;sfí' tu ldis NslaIQka jykafia,dg y;r jk ldYHm rc;=ud
furgg meñKsfha bkaÈhdfõ isg fuys meñKs ^l%s'j' 898-914& úiska rka l,x 200 la mQcd l< nj
fjf<`ÿkaf.a ud¾.fhks' m%ldYhg m;a fldg we;'

merKs fi,a,smsj, zlydmKZ hkqfjka o idys;H Y%S ,xldfõ fkdfhla m<d;aj,ska úfoaYSh
lD;sj, zlyjKqZ kñka o y`ÿkajd ;sfnkafka iïNjhla ;sfnk ldis o yuq fõ' fï w;r
fuu yiatnq ldish hs' fuu moh ie§ ;sfnkafka jvd;a iq,n frdauldis h' úfoaYSh ldis furg
ixialD; NdIdfõ tk l¾IdmK hk mofhks' Ndú; jQfha o tajdfha f,day nrg wod< jákdlu
ie,ls,a,g .ekSfuks' oekg fidhd f.k
l%sia;= mQ¾j m<uq jk ishjfia w.Nd.fha § fyda ;sfnk fndfydauhla frdauldis ;Uj,ska idok
l%sia;= j¾Ifhka m<uq jk ishjfia uq,a Nd.fha § ,o tajd hs' mqrdK ld,fha § wfma rfÜ ;snqKq
fyda furg iajdëk ldishla ksmojQ njg idlaIs jrdhj, ;Sre nÿ wh flrsKs' úfoaYslhska
;sfí' mqrdúoHd;aul leKSïj,ska fidhd f.k ;ukaf.a fjf<`o NdKav furgg /f.k tk úg
;sfnk w,sfhl=f.a iy iajia;slhl rElï olajd nÿ f.jk ,oafoa ;ukaf.a rfÜ uqo,sks' tys §
;sfnk ldish Bg ksoiqkls' wk;=rej úúO ldisj, f,day nr ie,ls,a,g f.k ;sfí' frdau
rcjreka ;ukaf.a md,k ld, ;=< ldis ksl=;a lr ldis yereKq úg merKs Ök ldis" wrdì ldis
;sfí' ldis wÉpq .eiSfï lghq;a; Ndr j fjk u iy ì%;dkH ldis o Y%S ,xldfõ Ndú; úh' wm
ks,OdÍfhla isáfha h' Tyq y`ÿkajk ,oafoa zrEm ±l ;sfnk V.O.C hk bx.%Sis wl=re iys; ldis
wOHlaIZ kñks' l%sia;= mQ¾j fojk ishjig
wh;a fi,a,smsj, ta
ku ,shd ;sfnkafka
zremolZ f,i h' by;
olajd ;sfnkafka ^wxl
6'2& furg Ndú;fha
mej;s merKs ldishls'
ft;sydisl hq.fha
§ furg úksuh
lghq;=j, § ldis
fjkqjg f,day nr
o jákdlula f,i
Ndú; ù ;sfí'
wkqrdOmqrfha msysá
wNh.sß úydrfha
leKSï lghq;=j, §
rka f,day lene,a,la
fidhd .eksKs' tu
f,day lene,a, u;
zrka foúis l<`o
hsZ hkqfjka ,shd
;sìKs' ta wlaIr PdhdrEmh wxl 6'4 fuu j¾Kj;a mn`t fidhd .kakd ,oafoa merKs ud.u k.rfhks' fujeks
l%sia;= j¾Ifhka wg mn`Mj,ska ilia lrk ,o wdNrK me<`§ug tl, ldka;dfjda uy;a fia reÑ lrk ,o nj
fujeks mqrdjia;= uÕsska lÈug meyeÈ,s fõ'

84
fmrÈ. bka§h fjf<`o iud.u kñka ye`ÈkajQ Tjqka i;= j.lSula nj iyiaij;a:qmamlrKh
,xfoais fjf<| iud.ug wh;a tajd hs' kï uQ,dY%fha i`oyka h' id,sh l=uref.a ìß`o jQ
wfYdalud,d ÿgq.euqKq rcqf.a ud<s.fha § rij;a
mqrdK ld,fha Y%S ,xldj ish wd¾Ól lghq;=j, f,i wdydr ms<sfh, fldg ldf.a;a is;a Èkd .;a
§ jvd;a ld¾hlaIu ùug wjYH lrk Ndú;h nj ioaO¾ud,xldrfha úia;r fõ' iQmYdia;%fha
m%dfhda.sl j wdfoaY lr .;a wdldrh fuhska olaI ldka;djka ye`ÈkajQfha zuOqmdÑldZ hk
meyeÈ,s fõ' úfYaI f.!rj kdufhka nj Oïmshdwgqjd
.egmofha olajd ;sfí' we;eï wjia:dj, ta
6'4 ldka;d ksfhdackh i`oyd uOqry;a;rid hk ku o fhdod ;sfí' tys
merKs ld,fha § Y%S ,xldfõ iudch ldka;dj .ek f;areu ñysß w;a.=Khla we;a;S hkak hs'
f.!rjfhka l,amkd l< w;r Wiia wkaoñka
rdclSh mjq,aj, yereKq úg idudkH iudch
ie,lS h' ta ms<sn`o lreKq idys;H uQ,dY%hj,ska
;=< o ldka;djkag kdhl;ajh ysñ lr .ekSug
fuka u mqrdúoHd;aul idlaIsj,ska o ;yjqre fõ'
ndOdjla mej;sfha ke;' l%sia;= mQ¾j fojk
rdcH md,kh i`oyd mjd ldka;djkag wjia:dj
ishjfia § muK furg m%foaYSh md,khg
,nd §fuka wfma rfÜ merKs iudch Tjqka fj;
iïnkaO j mreul kñka ye`ÈkajQ kdhlfhda
;enQ úYajdih iy f.!rjh ms<sìUq lrhs' pQ,iSj,S
msßila isáhy' wkqrdOmqr Èia;%slalhg wh;a
foaù kñka ye`ÈkajQ uy /ðkla ms<sn`o i`oyka
n%dyauKhd.u kï ia:dkfhka fidhd f.k
jk fi,a,smshla ,dyq., msysá ks,a.sß iEh kñka
;sfnk tla;rd fi,a,smshl mreul¨ iukd
ye`Èkafjk merKs ia;+mh wi,ska fidhd f.k
kï ldka;djla .ek i`oyka h' weh mreul
;sfí' ,S,dj;S /ðk f;jrla furg md,kh l<d
kÈl kue;a;df.a ìß`o f,i tys i`oyka h'
h'
fuys mreul¨ hkq mreul hk mofha ia;%S,sx.
fmdÿfõ .;a l, merKs ld,fha furg iudcfha iajrEmh hs' tjl ldka;djka o m%dfoaYSh md,k
úiQ ldka;dj oeä iudc ne`§ïj,ska mSvdjg m;a lghq;=j, kshe,S isá nj ikd: lsÍug tu
kqjQjd h' Tjqkag ksoyfia lghq;= lsÍug ndOdjla fi,a,smsh lÈu idlaIshls' fn!oaO NslaIqka
jQ nj fmkajk idlaIs idys;H uQ,dY%hj, olakg jykafia,d Wfoid .,a f,ka mQcd lsÍug fmruqK
ke;' ;ukaf.a iajdñhd ÿre rgl fjf<`o .;a Wmdisldjkaf.a kï tfia mQcd lrk ,o
lghq;=j, kshe,SS jir ;=klska kej; meñfKk .,af,kaj, fldgd ;sfí' wkqrdOmqr Èia;%slalhg
;=re yqol,dj ld,h .; l< ldka;djla ms<sn`o wh;a fldlawefí kï ia:dkfhka fidhd .kakd
úia;r rijdyskS kñka ye`Èkafjk merKs ,o l%sia;= j¾Ifhka fojk ishjig wh;a m¾j;
idys;H lD;sfha i`oyka fõ' ldka;djl úfYaI ,smshl ;,;d ,laIaó kï jQ ldka;djl .ek
f.!rjdorhg m;a jQfha uõjreka f,i Tjqka i`oyka h' Nd;sh;siai rcqf.a ld,fha § weh
bisÆ j.lSu ksid hs' jrla NslaIqka jykafia,d ;ukaf.a mjq, i;= foam<j,ska fldgila fn!oaO
úydruydfoaúh wu;d m%ldY fldg isáfha Tn úydrhlg mQcd l< nj i`oyka h' ;uka i;=
fmr mska l< neúka uy;a hi biqre yd iem Okh úhoï fldg Ydiksl lghq;= lrf.k
iïm;a ,nd isák nj hs' Bg ms<s;=re ÿka úydr hdug tl, úiQ ldka;djkag ksoyi ;sìKs'
uydfoaúh" ¥jre iy mq;=ka ke;s Ôú;h l=uk wfma rfÜ merKs ld,fha § úiQ ldka;djka ms<sn`o
iemla oe hs NslaIQka jykafia,df.ka fmr<d idys;H uQ,dY%hj,ska bÈßm;a flfrk fujeks
m%Yak l< nj rijdysksfha i`oyka h' woyia ;yjqre lsÍug wjYH idlaIs mqrdúoHd;aul
újdy ùu ldka;djl úiska l< hq;= iudc leKSïj,ska o fidhd f.k ;sfí' l%sia;=
fufyjrla f,i ms<s.eksKs' jhi wjqreÿ oyih mQ¾j 1129 ;rï wE; ld,hl § ldka;djl úiska
blau jQ úg újdyh i`oyd wehg iqÿiqlï ;ukaf.a weia msydgq j¾K .ekaùu i`oyd Ndú;
,eìKs' újdyhg iqÿiqlï ,nk ;=re ldka;djl lrk ,o f,day l+rla r;akmqr Èia;%slalhg wh;a
;ukaf.a fouõmshkaf.a /ljrKh hgf;a ld,h Wvrxpduvu kñka ye`Èkafjk ia:dkfha merKs
.; l< hq;= úh' fouõmshka úiska ;ukaf.a ksjdihlska yuq úh' tmuKla fkdj hul ;Èka
ÈhKsh iQm Ydia;%fhys ksmqK lrjkq ,eîu W,k ,o r;= iy ly meye;s .=re.,a len,s
85
lsysmhla o ueá mn`Mjla o tys ;sìKs' Tjqka fuu mqreÿ ù isáfha h'
.=re.,a Ndú; fldg ;sfnkafka ;ukaf.a iu
j¾Kj;a lrkq i`oyd hs' óg wjqreÿ ;=kaoyilg 6'5 foaYSh wdydr
fmr wjêhl § wfma rfÜ Ôj;a jQ ldka;djka
b;d mqrdK ld,hl isg fï rfÜ jeisfhdaa
tf,i ish rE imqj .ek Wkkaÿ ùug ld,h
foaYSh j jefjk oE wdydrhg .;ay' wjqreÿ
ñvx.= l< nj thska ms<sìUq fjhs' ldka;djkaf.a
10500 lg fmr ls;=,a., fn,s f,fka jdih l<
wdNrKj,g wh;a fkdfhl=;a oE mqrdúoHd;aul
furg m%d.aft;sydisl jeisfhda ish wdydrhg .;a
leKSïj,ska fy<sorõ ù we;' l%sia;= mQ¾j 700-450
j,afo,a iy weáflfi,a ms<sn`o idlaIs fidhd
w;r ld,jljdkqjlg wh;a merKs fidfydkla
f.k ;sfí'
oUq,a,g kqÿre bínkalgqfõ msysgd ;sfí' tys
leKsïj, § b;d u is;a.kakd iq,q f., ud,hla ft;sydisl hq.fha § wdydrh i`oyd nyq, j
fidhd .eksKs' ta ud,h iE§ug Ndú; lr ;sfnk Ndú; jQ OdkH j¾. jQfha ù iy l=rlalka h' óg
iuyr mn`M bkaÈhdfjka wdkhkh lrk ,o wu;r j W`ÿ" uqx" ;," uE" wuq" fufkaß" fldx.="
tajd hs' jre" hj wdÈ oE o wdydrhg .eksK' Y%S ,xldfõ
ft;sydisl lD;sj, merKs ld,fha § ñksiqka
mqrdK ld,fha § furg úiQ ldka;dj ujl f,i
úiska wdydrhg .kakd ,o OdkH j¾. 7 la .ek
o fidfydhqßhl f,i o iudcfha f.!rjhg
i`oyka fõ' tajd kï id,s" ùys" leoEi" jrl"
,la jQjd h' weh lsisjl=f.a ;dvk mSvkj,g
lx.=" ¥u iy hj hkdÈh hs'
,la fjñka wiykldÍ f,i cSj;a jQ njg idOl
ke;' wfma iudch b;sydifha fndfyda wE; lS¾;s Y%S fï>j¾KdNh rcq ^l%s'j' 301-328& úiska
ld,hl isg ldka;djkaf.a ksoyig .re lsrSug lrjk ,o f;daKs., fi,a,smsfha ù" W`ÿ" uqx iy
;, .ek i`oykafõ' l%sia;= j¾Ifhka
12 jk ishji jk úg Y%S ,xldfõ
m%N+jreka w;r ckm%sh j mej;s
wdydrhla jQfha iqj`o .sf;,ska msiQ
fudkr uia iy we,a yd,ska ie¥
n;a nj ioaO¾ur;kdj,sfha i`oyka
fõ'

tiufha ÿ.S ckhd w;r iq,n j


mej;s wdydrhla jQfha m,d ud`Mj"
ldä weUq, iy ksjqvq ydf,a n;a
h' iy,a msá m,a lr idod .kakd
weUq,la ldä weUq, kñka y`e¢kafõ'
merKS Y%S ,dxlslhska w;r le`o j¾.
mdkh lsÍu isß;la j mej;sKs'
le`o hk jpkh fjkqjg merKs
fmd;aj, fhdod ;sfnkafka hd.=
fyda yïnq hk jpkhs'

OdkH j¾. neo l=vq fldg idod


.kakd wdydrhla w;aiqKq kñka

PdhdrEmh wxl 6''5 m%KS; wdydr nqÈk


msßila ±lafjk ls%ia;= j¾Ifhka oykjjk
ishjfia § w¢k ,o Ñ;%hla' fuh
uq,a.sß., úydrfha olakg ;sfnkakls'

86
PdhdrEmh wxl 6'6 mrsirh ms<sn`oj wfma uq;=kañ;a;ka ;=< uy;a wjOdkhla ;sìKs' yels iEu wjia:djl u mßirh iq/l
.ekSug Tjqyq lghq;= l<y' mßirfha ;sfnk cSjudk nj fmkajk fuu Ñ;%h oykujk ishjfia § le,Ks úydrfha
w`Èk ,oaols'

87
merKs fmd;aj, y`ÿkajd § ;sfí' w;=remila ÿkaf;,a iy .sf;,a h' iq`M jYfhka fmd,af;,a
f,i ;, wkqNj lr we;' NslaIQka jykafia Ndú;fha ;sìKs'
flfkl= yg w;=remila f,i ;, mQcd lsÍula
.ek i`oykla f;daKs., fi,a,smsfha we;=<;a h' lsrs mrsfNdackh idudkH .eñhka w;r mjd
;s, ix.=,sld hkqfjka ye`oskajQ wdydrhla .ek ;sìKs' kjjk ishjig wh;a fi,a,smsj,
oïmshdwgqjd .egmofha i`oyka fõ' th ;,.=,s lsßf.ß kñka y`ÿkajd ;sfnkafka .ïj, isá
úh yels hs' lsßfokqka h' §lsß hk jpkh o tu f,aLkj,
fhdod ;sfnk fyhska uqojk ,o lsß wkqNjh o
OdkH j¾.j,g wu;r j w, j¾. o merKs isß;la j mej;sKs' ish ÈhKsh újdy ù ksjiska
hq.fha wdydrj, jeo.;a ;ekla f.k ;sìKs' kslafuk wjia:dfõ zudf.a ÿjKshg lsß lkakg
je,a w," l=l=<," lgq w," fld`v," n;, wdÈ irla ndkl=;a ÿkukd fõoehsZ hkqfjka mshl=
w, j¾. .ek merKs idys;H lD;sj, i`oyka h' wik wdldrh mQcdj,sfha i`oyka h'
fid`v, hk moh ioaO¾ud,xldrfha oelafõ'
le`o j¾. wkqNj lsÍu wfma rfÜ b;d mqrdK
tl, Ndú; l< t<j`M w;r jegfld`M" ;ïm,d" ld,hl isg isß;la j mej;sKs' th Èrjd .ekSug
jerKsh o¨" lr fld<" ¨Kqú, fld<" ,nq" mqyq,a" myiq hym;a wdydrhls' le`o hk jpkh fjkqjg
lrngq" lelsß" ;síngq" fk<Uq w," uqrex.d wdÈ wfma merKs fmd;am;aj, wUq" yUq ldä hk jpk
foa úh' z,nq" mqyq,a" fid`v," jegfld`M" wd§ jQ o fhdod ;sfnkq oelsh yels h' iy,a j;=frka
ish¨ u ,sh cd;Syq lgq we;s relhZ hkqfjka ;ïnd ¨Kq ñY% lr .;a úg th Èh le`o kñka
lrk úia;rhla ioaO¾ur;kdj,sfha oelafõ' ye`Èkaú‚' iy,a tla fldgilg j;=r fldgia
yhla fhdod frda.Skag idok le`o ye`ÈkajQfha
neÿï" ue,a¨ï iy fydoao hk l%uj,g wu;r j hjd.= kñks' W`Mle`o kñka o y`ÿkajd we;s fuu
t<j`M msiSu wdldr ;=klg isÿ flßKs' ta wdku" le`o j¾.h wm oeka y`ÿkajkafka ¨Kq le`o
weUq, iy kshU,dj hkqfjks' Èhdre fkdjQ hkqfjks' úúO frda.dndO i`oyd fnfy;a j¾.
w;ska f.k wkqNj l< yels moug ilia lr ñY% fldg le`o j¾. ms<sfh, flßKs' b;d rij;a
.;a jHxck kshU,dj hkqfjka ye`Èkaú‚' f,i ilik ,o ri W`Mle`o kñka jHjydr jQ
jHxck rij;a lsÍug l=`Mnvq j¾. fh§u le`o j¾.hla .ek ioaO¾ur;akdj,sfha i`oyka
merKs ld,fha o Y%S ,xldfõ Ndú; úh' tjeks h' c,h uqiq fkdfldg lsfrka msi ómeKs iy
foa y`ÿkajk ,oafoa lgql NdKav hk kñks' .sf;,a fhdod th ksjqKq miq fodvï hqI lj,ï
j¾;udkfha ldka;djka l=`Mnvq hk jpkh fldg th ilid .eksKs' merKs ld,fha furg
fjkqjg fmdÿfõ Ndú; lrkafka ;=kmy hk úiQ ck;dj Èkfha uq,a u wdydrh f,i le`o
jpkh hs' ta jpkfhka woyia lrkafka hï mdkh lf<da h' fnfy;a .=K we;s fld<j¾.
úfYaIs; øjH ;=kla iy ;j;a j¾. myls' fhdod ilik ,o tjeks le`o j¾. y`ÿkajk
uq,ska lS ;=ka j¾.h kï ¨Kq ÿre iy ñßia ,oafoa weUq,ayUq fyda weUq,a le`o hk kñks'
h' fiiq miaj¾.hg wh;a jQfha iqÿÿre l`Mÿre i;a;aj wdydr mßfNdackh o tl, mej;sfha
fld;a;u,a,s wn iy W`Myd,a h' iuyr m%foaYj, h' f.dvìu fjfik i;=kaf.a uia fuka u
wn iy W`Myd,a fjkqjg wifudao.ï iy ud`M j¾. o wdydrhg .ekSug merKs ld,fha
i;l=mam Ndú; lr ;sfí' fï yereKq úg wdydr jeisfhda mqreÿ j isáfhda h' jeõj, isg l=Uqre
ri .ekaùug weUq,a j¾. fhdod .eksK' foys" lrd úysfok l=vd we< ud¾.j, ud`M we,a,Su
fodvï" f.drld" kiakdrï" .vdfoys ta i`oyd fjkqfjka rch wh l< noaola tl, ye`ÈkajQfha
f.k ;sfí' merKs fmd;am;aj, lrfíôh kñka ud;%sl u;aiH Nd.h hk kñks' fuys § ud;%sl
y`ÿkajd § ;sfnkafka lrmsxpd hs' hkqfjka y`ÿkajd ;sfnkafka l=vd we< ud¾. hs'
wdydr msiSug fhdod .kakd f;,a fmdÿfõ merKs ld,fha Y%S ,dxlslhsfhda ;ukaf.a wdydrh
ye`ÈkajQfha lk f;,a kñks' tys woyi lEug .ek fyd`Èka ie,ls,su;a jQy' f.dú;eka lghq;=
.kakd f;,a hkak hs' ta w;r m%Odk jQfha iy i;a;aj md,k lghq;=j, § kSfrda.S Yla;su;a
88
YÍrhla mj;ajd .ekSu wjYH jQ fyhska wdydrh wh;a kS;s Í;s wfma merKS fi,a,smsj, olakg
iy kSfrda.sNdjh .ek Tjqka ish wjOdkh fhduq ;sfí' fï lreKq ish,a, iudf,dapkh lrk úg
l< nj fmfka' Tjqyq lsisÿ f,ilg lD;%su wdydr fmfkkafka mßirh wdrlaId lr .ekSug merKs
mßfNdackh fkdl<y' iajNdjO¾ufha mj;sk ld,fha wm i;= j ixúOdkd;aul jevms<sfj<la
foa muKla tajdfha mj;sk fmdaIK .=Khg ;snQ nj hs'
ydkshla fkdjk f,i ilid f.k wdydrhg
.ekSug Tjqyq mqreÿ ù isáfhda h' th j¾;udkfha fuf;la fuu mdvfï idlÉPdjg ,la l< foa
cSj;a jk wm ldg;a fyd`o wdo¾Yhls' u`.ska Tn wjfndaO lr .; hq;af;a w;S;fha
wfma rfÜ cSj;a jQfha f.!rjdkaú; mqrjeishka
nj h' jir oyia .Kkla ;siafia wLKav j fï
6'6 mßirh wdrlaId lr .ekSu
rg ckdjdi l< Tjqka f,dalfha fjk;a lsisÿ
iudchla tys jdih lrk idudcslhskag ys;lr ck fldgilg fkdfofjks jk wkaoñka cSj;a
wdldrhg mj;ajd f.k hdug kï tu iudch ùug ish cSjk w;aoelSï wkqidrfhka f.dv
ia:dk.; j ;sfnk iajdNdúl mßirh wdrlaId k.d .;a ±kqu wdfoaY l< wdldrh Tn wdo¾Yhg
lr .; hq;= h' iajdNdúl mßirh úkdY .; hq;= h'
lsÍfuka fkdfhl=;a m%Yakj,g uqyqK §ug wmg
isÿ fõ' .iaje,a lmd ±ófuka c,h ysÕ ùfï
l%shdldrlu
wk;=r we;s fõ' mi fidaod hdu ksid ksire
njg m;a ùfuka njfnda. M,odj wvq fõ' fï 1' iudc OQrdj,sfha tlsfkl lKavdhïj,g
ish,af,ys u wys;lr m%;sM, ú`o ord .; hq;af;a mej;s ld¾hNdrh hym;a iudchla
wm úiska u h' f.dvke.Sug odhl jQ wdldrh meyeÈ,s
lrkak'
mßirh wdrlaId lr .ekSfï jeo.;alu
ksrka;rfhka isysm;a l< merKs ld,fha úiQ 2' merKs iudc ixúOdkfhka j¾;udkhg
wfma md,lhka ta i`oyd kS;s Í;s mkjkakg mjd .; yels wdo¾Y fmkajd fokak'
Wkkaÿ ù we;' y;r jk ñys`ÿ rc;=ud úiska
msysgqjk ,o wkqrdOmqr mqjre ,smsfha Wia f.dvìï 3' merKs kS;sh yd iïm%odh hym;a iudchla
bvïj, le,E fkdlemsh hq;= njg ksfhda. lr f.dvke.Sug bjy,a jQ wdldrh meyeÈ,s
we;' Wiaìïj, ;sfnk iajdNdúl jkdka;r lmd lrkak'
ìu fy,Sfuka mdxY= Ldokh;a tu.ska kdh hEï 4' w;S;fha wkq.ukh l< mßir ixrCIK
wdos wk;=re we;s ùu;a isÿ úh yels h' wfkla l%u j¾;udkhg wod< lr.; yels wdldrh
w;g iajdNdúl c, W,am;a is§ hEug o th fmkajd fokak'
iDcq fya;=jls' ;=ka jk Woh rcq ^l%s'j' 935-938&
úiska msysgqjk ,o fi,a,smshla wkqrdOmqrfha 5' f,v frda.j,g f.dÿre ùu j<lajd
nqoaOkafkfy, kñka ye`Èkafjk ia:dkfha .ekSug w;S; wdydr rgdjkaf.ka ,nd .;
msysgqjd ;sfí' tu fi,a,smsfha tla ;ekl zj,a yels wdo¾Y fmkajd fokak'
j, o`vqm;a fkdlmkq bidZ hkqfjka i`oyka
mdGhla ;sfí' thska woyia lrkafka o le,Ej, 6' merKs iudch ì| fkdjeà wdrCId ùug
.iafld<ka fkdlemsh hq;= nj hs' mia jk iudc Oqrdj,sfha tla tla lKavdhï w;r
ldYHm rcq úiska msysgqjk ,o fldKavjÜgjdka mej;s hym;a iïnkaO;d fmkajd fokak'
geï,smsfha i`oyka lreKq wkqj .iafld<ka
l<ukdlrKfha § rch úiska mkjd ;sfnk
kS;s Í;sj,g wkql+, j l%shd lrk f,i rcfha
ks,OdÍkag Wmfoia § ;sfí'

iajdNdúl mßirfha cSj;a jk i;=ka wdrlaId


lr .ekSu" mi wdrlaId lr .ekSu wdÈ foag
89
kd.ÍlrKh - .ula k.rhla njg mßj¾;kh ùfï
l%shdj,sh ye`ÈkAùug kd.ÍlrKh hk jpkh Ndú; fõ'
jeo.;a lreKq th ixlS¾K l%shdj,shls' k.rhlg idfmalaIj .ula hkq
1'wfma mqrdK iudch úêu;a wdldrhg ir, ckdjdihls' iSñ; cklKavdhula m%udKfhka l=vd
wjldYhlg f.dkq ùfuka .ula ilia fõ' {d;S;ajh u;
ixúOdkh ù ;sìKs' by< isg my<g n,h .,d f.dv kef.k mjq,a in`o;d tys m%Odkh' k.rhla hkq
hk wdldrhg ilia ù ;sîu ksid iudcfha ie,lsh hq;= ;rfï úYd, ck.ykhlska hq;a ckdjdihls'
tlsfkldg wh;a j.lSï uekúka bgq lsÍug tys fjfik ck;dj Tjqfkdjqka w;r in`o;d mj;ajkafka
jD;a;ShNdjh mokï lr f.kh' .ula k.rhla njg m;a
bka fm<Uùula we;s lf<a h' jkafka .fï ksIamdok yelshdj jeä ù Okm;Ska ìys jQ
úgh' Okj;a msßia cSj;a jk ckdjdij, olakg ;sfnk
2' kS;sh iy idOdrKh iudcfha hy meje;au lemS fmfkk ,laIK jkafka foaYsh yd úfoaYSh fjf<`o
fjkqfjka l%shd;aul lsÍug merKs ld,fha lghq;=j,g iïnkaO ùu" Ys,am m%d.=kH;dj" md,k
furg úiQ md,lfhda l%shd l<y' kS;sh ms<sn`o jHqyhla ;sîu" wlaIr moaO;shla Ndú; lsÍu hkdÈh hs'
ukd jegySula fndfyda mqrdK ld,hl isg wfma iudc ia;rdhkh - lsishï iudchl cSj;ajk mqoa.,hska
uq;=kañ;a;ka i;= j mej;s w;r kS;s.rel j w;r j;afmdfydi;alï wkqj we;s jk fjkialï iudc
lghq;= lsÍug Tjqyq fm<ö isáfhda h' ia;rdhkh kñka ir,j meyeÈ,s l< yelsh' ks¾Ok
mka;sh" uOHu mka;sh" Okm;s mka;sh hkqfjka iudcfha
3'wd¾Ól lghq;= ld¾hlaIu j yeisrùug Y%S jHjydr jkafka tf,i ia;r f,i fnÿKq fldgia h'
,xldfõ me/kakka hqyqiq¨ j lghq;= lr
;sfí' wd¾Ól yqjudre udOHhla f,i f,day
ldis Ndú;h Tjqka úiska wdrïN lrk ,È'
f,day ldis wÉpq .eiSfï § wjYH lrk
m%ñ;sh mj;ajd f.k hdu i`oyd rEmol kñka
ye`ÈkajQ úfYaI ks,Odrsfhla o tl, isáfha h'

4'ldka;djf.a f.!rjh iy wehf.a wkkH;dj


.ek .eUqre wjOdkhla mqrdK Y%S ,dxlsl
iudch ;=< mej;sfha h' weh i;= fkdfhl=;a
.=K ,laIK ksid ldka;dj iudcfha
f.!rjdorhg m;a jQjd h' rg md,kh lsÍu
i`oyd o ldka;djka f;dard .ekSug wfma
merKs iudch lghq;= lr ;sfí'

5'Wiia YsIagdpdrhla ;ekSug ;rï wfma


uq;=kañ;a;ka Yla;su;a kSfrda.s msßila njg
m;a jQfha Tjqkaf.a wdydr mqreÿ fi!LH
iïmkak j uekúka ixúOdkh ù ;snQ ksid h'
foaYSh W!rejlska ilid .;a tu wdydr kSfrda.s
Èúhla f.ùug wo jqj o Ndú; l< yels h'

6'wfma uq;=ka ñ;a;ka f.dúhka jQ fyhska Tjqyq


iajdNdúl mßirh iu. iqyo in`o;djla
mj;ajd .;ay' .yfld<" i;d isõmdjqka úkdY
lsÍu fjkqjg mßirhg ys;lr wkaoug tajd
iu. .kqfokq lsÍug wjYH kS;s Í;s mjd
tl, ;sìKs'

90
7 úh<s l,dmfha mer‚ k.r msßySu yd kj rdcOdks
ìys ùu
f.dvke.S ;snqKq nj muKla fkdfõ' k.rhl
ye`Èkaùu cSj;a ùug wjYH lrk cSjk ;;a;ajhla ;sfnk
W;=reueo úh<s l,dmhg wh;a j ;snQ ck.ykhla ks¾udKh ù ;sîu hs'
merKs wkqrdOmqr k.rh;a ol=Kq úh<s fï rfÜ cSj;a jQ m%d.a ft;sydisl m%cdj ish
l,dmhg wh;a j ;snQ ud.u k.rh;a ixpdrl ovhï cSú;h w;yer ta fjkqjg
§¾> ld,hla ;siafia wisßu;a mqrjr f,i f.dú;ek m%Odk fldg .;a cSú;hlg yqre ùu
l%shd;aul j mej;sKs' tu k.r ìys ùug wod< fmkakqï lrk idlaIs l%sia;= mQ¾j 2400 ;rï
miqìu .ek ft;sydisl uQ,dY%h úia;r lr wE;lg wh;a jk nj fojk mdvfï § bf.k
;sfí' ksoiqkla f,i olajkafka kï wkqrdO .ekSug Tng wjia:djla ,eìKs' f.dú;ekg
.%duh f,i l,la mej;s ;ek wkqrdOmqrh mqreÿ ùu ksid ta ld,fha iudcfha we;s jQ m%Odk
kñka ye`Èkafjk k.rh njg mßj¾;kh fjkialula jQfha ia:srjdiS;dj we;s ùu h'
lsÍug mKavqldNh rcq iu;a jQ nj uydjxih iaÓrjdiS;dj hkq tla ;ekl È.= ld,hla cSj;a
i`oyka lrhs' l,ska mej;s .ula k.rhla ùu hs' fï rfÜ merKs;u .ï ìys ùug uQ,sl
f,i j¾Okh ùu .ek ft;sydisl uQ,dY%hj, jQfha fï ldrKh hs'
oelajkafka b;d ksjerÈ woyils' we;a;
jYfhka u k.rhla f,i j¾Okh jkafka fï uQ,sl .ïj, úiQjka ish cSjfkdamdh f,i
.%dóh ckdjdihls' f.dú;ek;a" i;a;aj md,kh;a lr f.k .sh
msßils' óg iu.dó j ovhï lsÍu o mej;sKs'
.%dóh ckdjdihla kd.ßl ckdjdihla f.dú;ek iy i;a;aj md,kh ksid Tjqkaf.a
olajd j¾Okh ùu b;d §¾>ld,Sk jQ;a tÈfkod wdydr iqrlaIs;;dj ;yjqre úh' ksh`.h"
l%udkql+, jQ;a l%shdj,shls' tys § isÿ jkafka .xj;=r" i;=ka w;r me;sr hk jix.; frda.
ñksiqkaf.a cSjk ffY,sh .%dóh iajrEmhl wdÈ iajNdjO¾uh u.ska we;s lrk Wjÿrej,
isg kd.ßl iajrEmhla f;la fjkiaùïj,g n,mEug yiq fkdjkakg fuu jD;a;Ska
,la ùu hs' tfia isÿùu §¾>ld,Sk l%shdj,shl fofla ksr; j isá ñksiqkaf.a cSú;h iduldó
m%;sM,hls' tla w;lska tu l%shdj,sh i`oyd iycSjkhlska hqla; úh'
rg wNHka;rfha we;sjk wd¾Ól ÈhqKqj
iDcq j u n,mj;ajhs' wfkla w;ska úfoaY §¾>ld,Sk j f.dú;eka lghq;=j, fh§fuka ta
rgj,a iu`. we;s lr .kakd fjf<`o in`o;d ta ckdjdij, jdih l< mqoa.,hska w;r tla
o tu l%shdj,sh i`oyd ;SrKd;aul n,mEula meyeÈ,s fjkialula we;s jk ,l=Kq my<
we;s lrhs' fuu mdvu u.sska Y%S ,xldfõ fjñka ;sìKs' th f.dú;eka l< bvïj,
merKs k.r ìys ùu iy tajd wjk;shg hdu iajNdjh" f.dú;eka lghq;= l<ukdlrKfha §
ms<sn`o lreKq úia;r flf¾' tla tla mqoa.,hd úiska ±lajk ,o ksmqK;dj
wdÈ lreKq /ila u; mokï úh'
7'1 kd.ßl cSú;fha miqìu
c,h uekúka ,efnk ire mila iys;
Y%S ,xldfõ m<uq jk kd.ÍlrKh ms<sìUq jkafka bvï j, f.dú;eka l< f.dùkag fyd`o
W;=reueo úh<s l,dmhg wh;a wkqrdOmqrh wiajekakla ysñ jQ w;r t;rï ire fkdjk
iy ol=Kq yd .sksfldk È. Y%S ,xldfõ msysá bvï j.d l< whg we;eï úg j¾Ih mqrd
merKs ud.u k.rfhks' l%sia;= mQ¾j 450 muK cSj;aùug ;rïj;a wiajekakla ,nd .; fkdyels
jk úg fuu k.r fol j¾Okh ùfï uQ,sl úh' wiajekak ire jQ mqoa.,hskag j¾Ih mqrd
,laIK my< ù ;sìKs' thska woyia lrkafka m%fhdack .ekSfuka
k.rhlg wjYH lrk mjqre" Èh w.,a" ùÈ wdÈh
91
ie,iqu wxl 7'1 merKs wkqrdOmqr k.rfha ie,eiau olajk igykla

miqj b;sÍ ùug ;rï w;sf¾l OdkH m%udKhla Wojq l< yels w;sßla; ysñhd .ek;a woyila
OdkH wgqj, ;sìKs' fuu b;sß jk fldgi thska wmg ,efí'
ye`Èkafjkafka ksIamdok w;sßla;h hk úfYaI
jpkfhks' iudchla ;=< ksIamdok w;sßla;hla by; ±lafjk uQ,dY%fha úia;r jk w;sßla;
we;s ùu iy tu.ska w;sßla; ysñhka msßila ìys ysñhd .ï kdhlfhl= nj olajd ;sîfuka wm
ùu hkq tlS iudch ;=< úYd, mßj¾;khla we;s úiska jgyd .; hq;= tla jeo.;a ldrKhla
lrjk iq,q ;;a;ajhls' fuf,i w;sßla; ysñhka ;sfí' tkï Tyqg kdhl moúh ysñ ùug n,mE
furg mqrdK iudcfha jdih l< nj fmkajd m%Odk fya;=j Tyq wd¾Ól jYfhka iuDoaêu;a
§ug iqÿiq tla WodyrKhla cd;l wÜGl:dfõ mqoa.,fhl= ùu hs' zmreulZ iy zn;Z hkqfjka
olakg ;sfí' tys i`oyka lr we;s wkaoug tla y`ÿkajd we;s ;j;a ta wdldrfha u m%dfoaYsl
lkakhlska kshñ; wiajekak fkd,eîfuka kdhlhska .ek fi,a,smsj, f;dr;=re i`oyka h'
wdydr ys`. jQ .eñfhla ta .fï .ï kdhlhd mreuljreka ms<sn`o úia;rhla f;jk mdvfï §
yuq ù B <`. lkakfha § kej; wdmiq fok bÈßm;a lr ;sfí'
fmdfrdkaÿj u; ù u,a,la Tyqf.ka b,a,d .kS' wd¾Ól yelshd mokï lr f.k fuf,i
cd;lÜG l:dfõ i`oyka fuu mqj; wfma rfÜ Okj;=ka iy ÿmam;=ka f,i iudch fn§
merKs iudch ;=< isÿ fjñka ;snQ fmr lS iudc hdu ye¢kafjkafka iudc ia;rdhkh ìys ùu
fjki ±lafjk lÈu b`.shls' tla me;a;lska hkqfjks' k.r we;s ùug mokï jQ tla jeo.;a
f.dú;eka lghq;= wvd< ùu ksid ÿmam;a jQ l%shdj,shla f,i ie,lsh yelafla fuf,i
.eñhd .ek;a Tyq jeks whg wd¾Ól jYfhka iudch ia;rj,g fjka ùu hs'
92
7'2 m<uq jk kd.ÍlrKh
l%sia;= mQ¾j 450 muK jk
úg wfma rfÜ iudch ;=<
iudc ia;rdhkh hï ÿrlg
iïmQ¾K;ajhlg m;a j ;sìKs'
ta ld,h jk úg ksIamdok
w;sßla;hg ysñlï lS m%foaYSh
m%N+ka úYd, msßila úh<s l,dmh
mqrd me;sÍ isá nj uq,ald,Sk
fi,a,smsj,ska ;yjqre fõ' ±kg
y`ÿkd f.k ;sfnk fi,a,smsj,
mreul hk jpkfhka y`ÿkajd
we;s mqoa.,hska .Kk úYd,
ixLHdjls' fï m%N+jre mjq,a
jYfhka ixúOdkh ù isáfhda
h' fuu m%N+ mjq,a ;u ;ukaf.a
mjq,aj,g wh;a lS¾;sh mj;ajd
f.k hdu i`oyd fhdod .;a
tla Wml%uhla jQfha ;ukaf.a
n, uysuh fmkajkq jia
úfoaYj,ska wdkhkh lrk ,o
NdKav mßyrKhg fm,öu hs'
wkqrdOmqrh iy ;siaiuydrduh
wd§ mqrdK k.rj, lr ;sfnk
leKSïj, § úfoaYj,ska
wdkhkh lrk ,o ueá NdKav
mn`M wdÈ foa fidhd f.k ;sfí'
fujeks foa yqjudre jkafka
úfoaYSh fjf<`odug iïnkaO
ùfï m%;sM,hla f,i hs'

bkaÈhdkq id.rfha tjl


l%shd;aul j mej;s wka;¾cd;sl
fjf<`o lghq;=j,g il%sh
f,i iyNd.s ùu ksid
úYd, Okhla rg ;=<g .,d ie,iqu wxl 7'2 merKs fmdf<dkakrej k.rfha ie,eiau olajk igykla
wdfõ h' ksIamdok w;sßla;fha
ysñlrejka jQ iq`M;r msßig
fiiq ndysr m%Yak fkdjQfhka
;ukaf.a cSú;h iqfLdamfNda.S f,i mj;ajd wd.ñl f.dvke.s,s" fi!kao¾hd;aul WoHdk"
f.k hdug wjldYh ,eìKs' rg ;=<g .,d tk wdrlaIl m%dldr iy c,dYj,ska iukaú; tjeks
wdodhu mßmd,kh lsÍug wjYH fyhska md,k ckdjdihla k.rhla hkqfjka ye`Èkafjhs'
hdka;%Khl wjYH;dj we;s úh' w;sßla; ysñlu merKs wkqrdOmqr k.rh tjeks ie,iqï iy.;
ksid iudcfha m%N+;ajh ysñlr .;a msßia uekúka ksudjlska hqla; j mej;s nj mKavqldNh rcq ta
ie,iqï lrk ,o ckdjdihlg f.dkq jQy' ùÈ" k.rh ie,iqï l< wdldrh ms<sn`o j uydjxih
fjf<`om<j,a" hd;=l¾u i`oyd wjYH lrk úia;rfhka ikd: fõ'
93
PdhdrEmh wxl 7'1 kgnqka j j,aje§ ;sfnk :Qmdrdu ia;+mh' wkqrdOmqr k.rh ì`o jeàfuka miq fujeks iaudrl
ish,a, u kgnqka njg m;a úh' fuu PdhdrEmh uE; ld,fha m%;sixialrKj,g fmr .kakd ,oaols.

.ïjeis f.dúhka úiska ksmojk ,o wdydr kef.kysr fldgig flakaø.; fjñka mej;sKs'
j,ska iy i;a;aj ksIamdokj,ska iajhxfmdaIKh fï fjki u.ska we;s lrk m%;s,dN Y%S ,xldjg
ùu;a f,day l¾udka;h jdß ;dlaIKh we;=¿ ysñlr .ekSug kï kef.kysr fjrf<a msysá
fjk;a l¾udka;j, §¾> ld,hla ld¾hlaIu jrdhj,a il%sh lsÍu;a ta jrdhj,a yryd rg
f,i kshe,SSu;a fya;=fldg f.k jir 1400 lg ;=<g we§ tk wdodhu md,kh lsÍug;a ta ia:dk
wdikak ld,hla wkqrdOmqrh Èjhsfka w.k.rh yryd meñfKk úúOdldr mqoa.,hskaf.ka rfÜ
f,i l%shd;aul j mej;sKs' ol=Kq m<df;a msysá wdrlaIdjg we;s úh yels ;¾ck j<ld .ekSug;a
ud.u k.rh o ta m<df;a ixialD;sl ÈhqKqj md,kh i`oyd tu fjr< ;Srhg jvd iómia:
ms<sìUq lrk legm;la njg m;a úh' k.rhla mdol lr .ekSfï wjYH;dj;a wfma
l%sia;= j¾Ifhka yh jk ishjiska miq ¥ro¾YS md,lfhda wjfndaO lr f.k isáhy' m<uq
bkaÈhdkq id.rh yryd l%shd;aul fjñka mej;s jk úchndyq rc;=ud m<uqjrg fmdf<dkakrej
wka;¾cd;sl fjf<`odu wrdì fjf<`ÿka w;g ish md,k uOHia:dkh f,i f;dard .ekSug
m;a úh' bkaÈhdkq id.r fjf<`o lghq;=j, fuu ;;a;ajh iDcq f,i u n,mEula we;s l<
tf;la mej;s N+f.da,Sh wjOdkh jQ bkaÈhdkq nj fmfka'
id.rfha ngysr fldgi ;j ÿrg;a mq`M,a lrñka
Bg w.aksÈ. wdishdj iy ol=Kq Ökh o wE`od úchndyq rcqf.ka wk;=rej rc meñKs
.ekss‚' l%sia;= j¾Ifhka kjjk ishjiska miq j m<uq jk mrdl%undyq rc;=udf.a iufha mej;s
bkaÈhdkq id.rfha fjf<`odu bkaÈhdkq id.rfha iudc jgmsgdj iy úfoaY iïnkaO;d mÍlaIdfjka
94
úuik úg kj w.aksÈ.
wdishd;sl fjf<`o in`o;d
ta jljdkqfõ Y%S ,xldfõ
foaYmd,ksl" wd.ñl iy
wd¾Ól lghq;= fj; l=uk
wkaofï n,mEula we;s lf<a
o hk ldrKh meyeÈ,s
fjhs' uydjxih i`oyka
lrk wkaoug m<uq jk
úchndyq rcqf.ka miq j rc
meñKs lsysm fofkla nqreuh
iy ldïfndac hk
wdishd;sl rgj, rdclSh
ldka;djka újdy lr .;ay'
fmdf<dkakre hq.h f,i
.efkk ld,mßÉfPaoh ;=<
furg ks¾udKh jQ l,d
lD;sj," tkï ksoiqkla
f,i nqoaO m%;sud iy we;eï
jdia;= úoHd;aul ks¾udKj,
w.aksÈ. wdishd;sl ,laIK
uekúka biau;= ù ;sfí'
fmdf<dkakrej .,a
úydrfha nqoaO m%;sud iy
fmdf<dkakrefõ i;auy,a
m%didoh kñka ye`Èkafjk
f.dvke.s,a, Bg .e<fmk
fyd`o u ksoiqka folls'

7'3 fmdf<dkakrej ì`o


jeàu PdhdrEmh wxl 7'2 fmdf<dkakrefõ ,xld;s,lh uE; ld,fha m%;sixialrKj,g
fmr mej;s wdldrh' fmdf<dkakrej k.rh ì`ojeàfuka miq j fujeks iaudrl
wkqrdOmqr rdcOdksfha j,aìys úh '
wjika md,lhd jQ mia jk
iuDoaêu;a hq.hla WÞ lf<a h' tfy;a m<uq jk
ñys÷ rcqf.a ld,fha § fpda,
mrdl%undyq rc;=udf.a wNdjfhka miq j Woa.;
wdl%uK t,a, ù tu rdcOdksh ì| jegqKq w;r
jQ foaYmd,k jHdl+,;d ksid fmdf<dkakre
wk;=rej m<uq jk úchndyq rc;=ud fpda,hkaf.
rdcOdksh l%ufhka mßydksh lrd .uka l< nj
ka rg ksoyia lr f.k fmdf<dkakrej
fmfka' m<uq jk mrdl%undyq rc;=udf.ka miq j
w.kqjr njg m;a lr .ksñka rg tla fiai;a
jir 9 l ;rï ld,hla Yla;su;a md,khla f.k
lf<a h' m<uq jk úchndyq rcqf.a wNdjfhka
hk ,oafoa ksYaYxlu,a, rc;=ud mu‚' fufia
miq j Woa.; jQ wNHka;r .eg¨ ksid mej;s
fmdf<dkakre rdcOdksh l%ufhka mßydksh lrd
foaYmd,k jHdl+,;d wjika lr kej; jrla
hdug yd wjidkfha th ì| jeàug ;=vq ÿka
rg tlafiai;a lrk ,oafoa m<uq jk mrdl%undyq
fya;= lsysmhla ;sfí'
rc;=ud úisks' t;=ud fmdf<dkakrej w.kqjr
;j ÿrg;a ixj¾Okh fldg rg mqrd jeõ 1' ÿ¾j, md,lhka n,hg m;a ùu'
wuqKq m%;sixialrKh lrjd kej; jrla furg m<uq jk mrdl%undyq rcqf.a wNdjh isÿ jQ j¾I
95
1186 isg fmdf<dkakre rdcOdksh ì| jegqKq j¾I fkd;snq‚' tys m%;sM, jYfhka fmdf<dkakre
1215 olajd 29 jir ;=< md,lhka 12 fofkl= k.rh yd rcrg m%foaY /ila ud>f.a yuqÞj
muK jßka jr n,hg m;a j we;' fï w;ßka hg;g m;a úh' ud>f.a wdl%uKh ksid isÿ jQ
ksYaYxlu,a, rcqf.a jir 9 l md,k ld,h úkdYh;a" Woa.; jQ m%;sM,;a i,ld n,k úg
th fmdf<dkakrej w.kqjr flfrys muKla
yereKq úg fiiq ish¨ fokdf.a rdcH ld,h b;d
fkdj jir tlaoyia mkaishhlg fkd wvq rcrg
flá ld,j,g iSud úh' fuhska fmfkkafka tu YsIagdrpdrfhys brKu flfrys o m%n, n,mEula
md,lhkag foaYmd,k ia:djr;ajhla f.dvk.d we;s l< nj fmfka'
.ekSug fkdyels jQ njhs' th fmdf<dkakre
hq.fha mßydkshg fya;= úh' fuu wdl%uKh ksid isÿ jQ úkdYh úia;r
flfrk uydjxi mdGhla fufiah'
2' ld,sx. yd mdKavH jxYslhka w;r n,
wr.,h • —^wdl%u‚lfhda ''''''& ñksiqka ne| oud
jO fldg Okh meyerf.k È<skaoka l<y'
m<uq jk úchndyq rcqf.a wNdjfhka miq j furg m%;sud ì| fyÆy" ffp;H úkdY l<y" úydr
isá ld,sx. jxYslhka yd mdKavH jxYslhka w;r fld,a,lEy" Wmdilhkag myr ÿkay" orejkag
n, wr., W;aikak úh' fï ksid ld,sx. jxYhg ;e¿Ey'˜ fufia i;=re yuqÞj wkq.ukh l<
ys;j;a msßia tu jxYhg wh;a md,lhka n,hg úkdYldÍ lghq;= ksid rcrg ck;djf.a Ôú;
m;a lsÍug l%shd l< w;r mdKavH jxYslfhda yd foam< wdrlaIdj ke;s úh'
;ukag ys;j;a kdhlhka n,hg m;a lsÍug
fjfyiqKy' fuys m%;sM, jYfhka ld,sx. Woa.; jQ m%;sM,h jQfha mSvdjg m;a NslaIQka
jxYslhka tu jxYhg wh;a ksYaYxlu,a, rcqf.a jykafia,d we;=`M fiiq ck;dj wdrlaIdj m;d
wNdjfhka miq j t;=udf.a nEkd ^ifydaoßhf.a reyqKg" u,h rgg ^l÷lrhg& fyda udhd rgg
mq;d& jQ fpdav.x. ifydaorhd jQ iydiu,a," ixl%uKh ùu hs' fï ksid rcrg fndfyda m%foaY
ìij jQ l,HdKj;SS jeks wh jßka jr n,hg ck Y+kH úh' uOH.; md,kfhka .s,syqKq we;eï
m;a fldg we;' mdKAvH jxYslfhda m<uq jk fmfoia jkaks m%foaY njg m;a úh' oyia .Kka
mrdl%undyq rcqf.a ìß| jQ ,S,dj;S ìij ;=kajrla ck;dj Èkm;d jkaokdudk l< rejkaje,s iEh"
n,hg m;a l<y' fufia ld,sx. - mdKavH n, wNh.sßh" fÊ;jkh jeks isoaOia:dk l%ufhka
wr.,h rdcOdksfha mßydkshg fya;= úh' j,a ìys úh' rcrg m%foaYfha ckdlS¾Kj mej;s
k.r fndfyduhla kgnqka njg m;a úh'
3' wd¾Ól mßydksh
ksYaYxlu,a, rcqf.a wNdjfhka mer‚ k.r mßydkshg fya;=
miq j ÿ¾j, md,lhka n,hg m;a ùu;a" • i;=re wdl%uK'
Tjqkag foaYmd,k ia:djr;ajhla f.dvk.d
• uOH.; md,kh ì| jeàu'
.ekSug fkdyels ùu;a ksid tl, mej;s jeõ
wuqKq moaO;sh ksis mßÈ kv;a;= fkdl< nj • wdrlaIdj ke;s ùu'
fmfka' foaYmd,k jHdl+,;d mej;s fuu ld, • fjf<|du yd .ukd.uk lghq;=
mßÉfþofha § m%foaYSh mßmd,kh o ÿ¾j, wvmK ùu'
jkakg we;' tu.ska lDIsld¾ñl mßydksh;a"
fjf<|du wvmK ùu;a isÿ ù wd¾Ól msÍySulg • ck;dj fjk;a m%foaYj,g ixl%uKh
u. mEÿKs' ùu'

4' ld,sx. ud>f.a wdl%uKh 7'4 fojk kd.ÍlrKh


fmdf<dkakre rdcOdksh ì| jeàug n,mE úh<s l,dmfha mej;s k.r tajdfha mej;s
wdikak;u fya;=j jQfha ld,sx. ud>f.a iuDoaêfhka msßySug m;a ùu;a iu. fkdfnda
wdl%uKhhs' ud> úYd, yuqÞjla iys; j j¾I l,lska úh<s l,dmfhka msg; úfYaIfhka ksß;
1215 § furg wdl%uKh lrk úg rfÜ mej;s È. m%foaYj, ;j;a k.r lsysmhla mek kef.kq
ÿ¾j, foaYmd,k jd;djrKh ksid wdl%u‚l ±lsh yels h' fuu k.r ìysùu ;j;a kd.ÍlrK
yuqÞjg uqyqK §fï yelshdjla ,dxlslhkag l%shdj,shl m%;sM,hls' foaYmd,k n,h
96
úuOH.; ùu ksid md,k uOHia:dk lsysmhla wdrlaId lr .ekSfï wruqK ñi bka Tíng
iuld,Sk j l%shd;aul ùu" kj jrdhj,a j¾Okh f.dia i;=rd u¾okh fldg rg tlafiai;a lsÍfï
ùu" idys;Hfha lemS fmfkk mqk¾cSjkhla woyila ta lsisjl= ;=< fkdjQ nj fmfka' tjeks
we;s ùfuka kj nqoaê m%fndaOhla ms<sìUq ùu woyila fmr±ß lr f.k lghq;= l< mqoa.,fhl=
hk fuu l%shdj,sh fojk kd.ÍlrKhla f,i f,i fmfkkafka tjl oUfoKsfha jdih l<
ye`Èkaùug m%udKj;a mokula imhhs' kj ;=ka jk úchndyq kue;s m%N+jrhd hs' fyf;u
fjf<`o iïnkaO;d cd,hla ks¾udKh ùu;a l%sia;= j¾Ifhka 1232-1236 w;r ld,jljdkqfõ
tu.ska jdKsc lghq;=j, mq`M,a ùula olakg § oUfoKsh ish md,k uOHia:dkh lr .ksñka
,eîu o fï ld,fha we;s jQ kd.ßl j¾Okh md,kh f.k .sfha h' ta ld,h ;=< oUfoKsh
iïnkaOfhka ie,ls,a,g .; hq;= ;j;a jeo.;a k.rhlg wjYH lrk wxf.damdx.j,ska
m%jK;djls' iukaú; j j¾Okh úh'

fojk kd.ÍlrK l%shdj,sfha § ìys jQ k.r Bg


j¾I 1232 § oUfoKs rdcOdksh msysgqjk ,oafoa
fmr hq.fha mej;s uyd k.r iu. ikaikaokh
f;jk úchndyq rc;=ud úisks' rcrg mer‚ rc
lrk úg fmfkk m%Odk úfYaI;dj jkafka
mjq,g fu;=udf.a ;snQ in|;dj l=ula ± hs meyeÈ,s
fojk kd.ÍlrKh hgf;a j¾Okh jQ
ke;' fï rcq uq,a ld,fha § jkaks kdhlfhl=
k.rj, ie,iqï fmr mej;s cHdñ;sl ie,iqï
jYfhka lghq;= l< nj uQ,dY%h j, i|yka fõ'
wdlD;sfhka ñ§ ksoyia iajrEmhlg mßj¾;kh
jkaks hkq rcrg YsIagdpdrh ì| jeàfuka miq
jQ nj hs' mßudKh w;ska i,lk úg jqj o
ìys jQ m%foaYSh md,k tAll úfYaIhls' fï wkqj
tajd wkqrdOmqrh" fmdf<dkakrej fuka uyd
úchndyq rcq o uq,a wjêfha m%foaYSh md,lfhl=
mßudK iajrEmhla fmkakqï fkdlrhs' fuu
jYfhka isg l%ufhka n,hla f.dvk.d f.k
fjkig fya;=j fojk kd.ÍlrKfhka miq
udhd rg isá i;=rka m,jdyer oUfo‚h
n,h úuOH.; j mej;Su úh yels hehs úoaj;ayq
rdcH uOHia:dkh f,i f.dvke.+ nj fmfka'
fmkajd fo;s'
fmdf<dkakrej i;=rkag hg;a ùu;a iu.
oka; Od;=j yd md;% Od;=j wdrlaId l< NslaIQka
oUfoKsh jykafia,d tu mQckSh jia;= fld;au,hg f.k
f.dia iÕjd ;nd tAjd wdrlaId l<y' fï nj
j¾I 1215 § fmdf<dkakre rdcOdksh ì| jeàfï ±k.;a ;=ka jk úchndyq rc;=ud tlS mQckSh
isg j¾I 1232 § oUfo‚ rdcOdksh msysgqjk jia;= oUfo‚ rdcHhg jevujd fn,s., o<Þ
f;la ld, mßÉfþoh furg b;sydifha wjq,a ue÷rla lrjd tAjd tys ;ekam;a lrùh' o<Þj ysñ
úhjq,a iys; wjêhls' rfÜ w.kqjr i;=rka ùu kS;Hkql+, rdcH;ajh ,eîula f,i ck;dj
w;g m;a j ;snQ fuu ÿIalr ld, mßÉfþofha § ie,l+ neúka rcqf.a tu ls%hdfjka oUfo‚
we;eï iajfoaYSh kdhlhka wdrlaIs; ia:dkj, rdcOdkshg ;j jeo.;alula ,enq‚' oUfo‚fha
ÿ¾. msysgqjdf.k Ydikh;a rg;a i;=rkaf.ka úchiqkaordrduh ;ekùu" le,‚ úydrh
/l .;a nj uydjxifha i|yka fõ' hdmyqj l÷ m%;sixialrKh lrùu" WmiïmÞ ux.,Hh h,s
uqÿfkys tn÷ ÿ¾.hla msysgqjdf.k tu m%foaYh mj;ajd ix> ixfYdaOkhla lrùu yd wNdjhg
i;=rkaf.ka /l.;a iqN fifkúhd" reyqfKys" f.dia ;snQ fmd;m; kej; ,shùu jeks wd.ñl
f.daúkaou,h kï l÷ uqÿfkys n,fldgqjla yd cd;sl lghq;= /ila o f;jk úchndyq rcq
;kdf.k i;=rka reyqKg we;=`M ùu j<lajñka úiska lrjk ,È' fu;=udf.a rdcH ld,h jir
isá nqjfklndyq wdÈmdojrhd yd uyshx.Kh 4 la jQ w;r j¾I 1236 § fyf;u wNdjhg m;a
wdikak m%foaYfhys .xfo‚h m¾j;fha ÿ¾.hla úh'
msysgqjdf.k isá ixL fifkúhd fï w;ßka
lemS fmfka' fojk
fojk mrdl%undyq rc;=ud ^l%s'j' 1236 - 1270&
f;jk úchndyq rcqg mrdl%undyq yd nqjfklndyq
fuf,i rfÜ wdrlaIdj fjkqfjka uy;a hkqfjka mq;=ka fofofkl= isá w;r tu rcqf.a
fjfyila f.k l%shd l< o ;u n, m%foaYh wNdjfhka miq jeäuy,a mq;a mrdl%undyq l=ure
97
j¾I 1236 § oUfo‚fha rclug m;a úh'
t;=ud fojk mrdl%undyq rcq f,i ye¢kafõ'
fojk mrdl%undyq rcq <ud ld,fha § fyd|
wOHdmkhla ,enQ wfhls' msh rcq Ôj;a j
isá wjêfha § ix>rlaÅ; udysñhka m%uqL
uyd ix>hdf.ka wOHdmkh ,enQ t;=ud
miqj W.;a mçrejkla njg m;a úh' fï
ksid l,sld, idys;H i¾j{ mKaä; hk
Wmdê kdufhka msÿï ,enQ t;=ud iïmdokh
l< úYsIag .%ka: wo olajd b;sß j mj;S'

fojk mrdl%undyq rcq n,hg m;a jk úg;a


rg i;=re wdl%u‚lhkaf.ka ksoyia j
fkd;snq‚' tfia u w¨;a wdl%u‚lfhl=g
uqyqK §ug o t;=udg isÿ úh' rfÜ ck
Ôú;h h:d ;;a;ajhg m;a lsÍu" wd.ñl
yd wOHdmksl Wkak;shlg lghq;= lsÍu
we;=`M ;j;a wNsfhda. /ila t;=ud yuqfõ
mej;sK' tfy;a rc;=ud W.f;l= yd
nqoaêuf;l= jQ neúka fï ish¨ wNsfhda. ch
.ekSug t;=ud iu;a úh'

fojk mrdl%undyq rc;=ud ld,sx. ud>


yd igkg iQÞkï fjñka isá wjêfha ie,iqu wxl 7'3 merKs hdmyqj k.rfha ie,eiau olajk igykla
tkï t;=udf.a tfldf<dia jk rdcH
j¾Ifha § ^l%s'j' 1247& pkaøNdkq kï cdjl isáhy' rcqf.a yuqÞj t,a, l< m%n, m%ydrfhka
wdl%u‚lfhla úYd, yuqÞjla iu. furgg ud>f.a yuqÞ wka; mrdchla ,nd we;' fï
f.dv neiafia h' Y%S ,xldjg fuf;la ish¨ ;SrKd;aul igk j¾I 1255 § muK isÿ jQ nj
wdl%uK t,a, jQfha bkaÈhdfõ isg jqj;a pkaøNdkq ms<s.efka' ud>f.ka rcrg uqojd .ekSu fojk
meñ‚fha w.aksÈ. wdishd;sl m%foaYhla jQ u,h mrdl%undyq rcq ,enQ úYsIag ch.%yKhls'
w¾Ooaùmfha W;=re m%foaYfhks' tl, tu m%foaYh
óg fmr rcqf.a yuqÞj iu. igka fldg mer§
fn!oaO rgla jQ fyhska pkaøNdkqf.a wruqK
m,d .sh pkaøNdkq bkaÈhdfjka o l=,S yuqÞ ,nd
jQfha fn!oaO mQckSh jia;= w;am;a lr .ekSu úh
f.k j¾I 1261 § muK kej; jrla oUfo‚h
yels h' l%s'j 1247 § fojk mrdl%undyq rcqf.a
wdl%uKh lf<a h' úYd, yuqÞjla iys;j
fufyhùu u; ,dxlsl yuqÞj úiska pkaøNdkqf.a
oUfoKsh jg l< pkaøNdkq oka; Od;=j" md;%
yuqÞj m,jd yßk ,È'
Od;=j yd rdcHh ;ukag ,nd fok f,i rcqg
fojk mrdl%undyq rcq uqyqK Èh hq;= m%n, u ;¾ckh lf<a h' rcqf.a yuqÞj yd pkaøNdkqf.a
wNsfhda.h jQfha ud>f.a md,kfhka rc rg yuqÞj w;r kej; jrla m%n, igkla isÿ úh'
uqojd .ekSuhs' jir 40 la muK rcrg m%foaY fuys § bkaÈhdfõ mdKAvH wêrdcHfhka o fojk
md,kh l< ud> wjg n,fldgq msysgqjd wrlaIdj mrdl%undyq rc;=udg iyh ,enqKq nj fmfka'
;r fldg ;snq‚' fï ksid ud>g tfrys j fuu igfka § i;=re yuqÞj h<s;a mrdchg m;a
;SrKd;aul m%ydrhla t,a, l< hq;= úh' rcqf.a jQ w;r wdl%u‚lhd jQ pkaøNdkqq o Ôú;laIhg
ie,iqulg wkqj yuqÞj fhdojd kef.kysr yd m;a úh' fojk mrdl%undyq rcq i;=rkaf.ka rg
ngysr foiska fmdf<dkakre k.rh jgfldg fírd .ekSug l%shd lrk w;r u foaj m;srdc
we;' rcqf.a yuqÞjg uqyqK §ug ud>f.a Ngfhda kï weu;sjrhd fhdojd wd¾Ól" wd.ñl yd
wjg n,fldgqj, isg fmdf<dkakrejg /iaù wOHdmksl wxYj, o m%n, ÈhqKqjla we;s lsÍug
98
l%shd lf<a h' .; fldg wk;=rej jvd;a wdrlaIdldÍ ia:dkhla
jQ hdmyqj ;u w.kqjr jYfhka f;dard .;af;a
hdmyqj h' m<uq jk N=jfklndyq rcq úfoaY rgj,a iu.
l%sia;= j¾ෂfhka 1270 § muK fojk mrdl%undyq fjf<| in|;d we;s lr .ekSug ±ä Wkkaÿjla
rcq ñh .sh fyhska Tyqf.a mq;a úchndyq l=ure ±lajQ wfhls' fuu rc;=ud úiska ,xldj iu.
rclug m;a úh' Tyq isõ jk úchndyq f,i fjf<| in|;d we;s lr .ekSu ms‚i idlÉPd
ye¢kafõ' fndai;a úchndyq f,i o m%isoaO jQ lsÍug Bðma;=fõ iq,a;dka fj; hjk ,o
fu;=udf.a rdcH ld,h jir follg iSud úh' ;dkdm;sjre msßila j¾I 1283 wfm%a,a udifha §
rc jdi, we;s jQ yuqÞ l=uka;%Khlska fuu Bðma;=fõ lhsfrda k.rfha § ms<s.;a nj jd¾;d
rcq Ôú;laIhg m;a úh' wk;=rej isõ jk fõ' thg fkdfnda l,lg miq j¾I 1284 § m<uq
úchndyq rcqf.a ifydaorhd jQ N=jfklndyq jk N=jfklndyq rc;=ud ñh .sfha h'
l=urd l=uka;%Klrejka uev mj;ajd j¾I 1272
N=jfklndyq rcqf.a wNdjfhka miq j by; lS
muK n,hg m;a úh' m<uq jk nqjfklndyq rcq
fndai;a úchndyq rcqf.a mq;a mrdl%undyq kï
f,i ye¢kafjk fu;=ud .eg¨ /ilg id¾:lj
l=udrhd iy m<uq jk N=jfklndyq rcqf.a mq;a
uqyqK ÿka md,lfhls' rcq n,hg m;a jQ w¨; u
fojk N=jfklndyq l=udrhd w;r rclu ms<sn|
jkaks kdhlfhda msßila rcqg tfrys j ler,s
u; .egqula we;s jQ nj fmfka' fï wjia:dfõ
we;s l<y' fï ld,fha § u ol=Kq bkaÈhdkq yuqÞ
§ ol=Kq bkaÈhdfõ m%foaYSh kdhlfhl= jQ wd¾h
lsysmhla ,xldj wdl%uKh l<y' tla wdl%uKhla
pl%j¾;S keue;af;l= hgf;a mdKavH yuqÞjla
fufyh jQfha ld,sx.rdhr kï fikam;sfhls'
,xldjg meñK hdmyqj n,fldgqjg myr §
;j;a fiakdjla fpdav.x. kï fiakdm;sfhl=
o<odj /f.k bkaÈhdjg f.dia mdKavH rcq jQ
úiska fufyh jk ,È' fuu i;=re Wjÿrej,g
l=,fYalrg Ndr § we;' miqj by; lS fndai;a
id¾:lj uqyqK ÿka rcq oUfo‚fha jir lsysmhla
úchndyq rcqf.a mq;a mrdl%undyq l=urd
bkaÈhdjg f.dia l=,fYalr rcq yuq ù
idlÉPd fldg o<odj kej; ,nd f.k
furgg meñK fmdf<dkakrejg f.dia
tys md,k lghq;= fufyhù h' f;jk
mrdl%undyq f,i y÷kajk tu rcqf.a
rdcH ld,h wdrïN jQfha l%s'j' 1287 § h'
tfy;a l%s'j 1293 § muK fmdf<dkakrej
jegÆ fojk N=jfklndyq l=urd by;
lS f;jk mrdl%undyq rcq mrdch fldg
o<odj /f.k l=reKE.,g meñK th ;u
w.kqjr njg m;a lr .;af;a h'

l=reKE.,
l=reKE., rdcOdksh msysgjQ m%:u md,lhd
by; lS mßÈ fojk N=jfklndyq rcq fõ'
t;=udf.a rdcH ld,h j¾I 1293 isg jir
9 l muK ld,hla hehs ms<s.efka' fojk
N+jfklndyq rcqf.a wNdjfhka miqj
Tyqf.a mq;a mrdl%undyq l=udrhd l=reKE.,
rcúh' furg b;sydifha y;r jk jrg
yuqjk mrdl%undyq rcq Tyq neúka t;=ud
isõjk mrdl%undyq rcq f,i ye¢kafõ'
ie,iqu wxl 7'4 merKs l=reKE., k.rfha ie,eiau olajk igykla irfcda;sudff, kï øúv ldjHfha i|yka
99
mßÈ j¾I 1302 § fyf;u rclug m;aj we;' .ïfmd< rdcH iufha rclu Wreu jQfha mshdf.
ka mq;dg fyda ifydaorhdf.ka ifydaorhdg
l=reKE., rdcH iufha § nqÿ oyfï Wkak;shg rclu ,enqKq mer‚ l%uhg fkdj ududf.ka
fuka u wOHdmksl yd Ydia;%Sh wxYhg úYd, miq nEkdg fyj;a ysgmq rcqf.a ifydaoßhlf.a
fiajhla isÿ j we;' tf;la md,s NdIdfjka mej;s mqf;l=g h' fuh mshdf.ka mq;dg rdcHh Wreu
mkaish mkia cd;l fmd; isxy,g mßj¾;kh ùfï mS;D uQ,sl Wreuhg jvd uõ md¾Yajfhka
lsÍu fï hq.fha isÿ jQ lemS fmfkk fiajhls' rdcH Wreu ùfï ud;D uQ,sl Wreu l%uhls'
o<od isß;" isxy, fndaê jxih" wkd.; jxih yd
o<od mQcdj,sh jeks .%ka: fï ld,fha § rpkd
.ïfmd< rdcH iufha § bnka n;=;d kï
ù we;' y;r jk mrdl%undyq rcqg miq j f;jk
wrdì ixpdrlfhl= ,xldjg meñK ;uka weiQ
N=jfklndyq fyj;a jkaks N=jfklndyq iy
ÿgq foa j¾;d lr ;eîu jeo.;a lreKls' j¾I
isõ jk úchndyq fyj;a ijq`M úchnd hkqfjka
1344 § hdmkhg meñ‚ bnka n;=;d tys md,lhd
rcjre fofofkla ms<sfj<ska l=reKE., md,k
jQ wd¾h pl%j¾;sf.ka Wmldr ,nd f.k Y%S mdo
lghq;= f.k .sh nj i|yka fõ' fuu rcjrekaf.a
jkaokdjg f.dia we;' iqÿ wef;l= ;ndf.k isá
lghq;= ms<sn| jeä úia;r wkdjrKh ù ke;'
w,fldakd¾ kï iajdëk md,lfhl= .ek n;=;d
tfy;a ;=kajk N=jfklndyq rcq úiska l=reKE.,
i|yka lrhs' tlS w,fldakd¾ hkq w,.lafldakdr
jej ;kjk ,± hs ckm%jdoj, i|yka fõ'
mrmqf¾ wfhls'

.ïfmd< rdcOdksh
.ïfmd< f;jk úl%undyq rcqf.a md,k
j¾I 1341 § isõ jk N=jfklndyq rc;=ud ld,h jk úg W;=f¾ isá wd¾hpl%j¾;sf.a
úiska .ïfmd< rdcOdksh msysgqjk ,È' fuu ks,Odßka .ïfmd< rdcHhg meñK we;eï
rcq l=reKE., wjika md,lhd jQ ijq`M m%foaYj,ska nÿ wh l< nj i|yka fõ' fuh
úchndyq rcqf.a mqf;l= hehs ms<s.efka' isõ jk .ïfmd< rdcHfha iajdëk;ajhg le<,la jQjd
N=jfklndyq rcqg ;j;a ifydaorfhla isá w;r fuka u wd¾Ólhg o myrla úh' fï ksid rcqf.a
miajk mrdl%undyq rcq f,i ye¢kafjk fyf;u m%Odk wud;Hjrhd jQ ksYaYxl w,flaYajr
iuld,Sk j ±È.u rdcOdkshla f.dvk.df.k fldaÜfÜ n,fldgqjla ;kd yuqÞj /ia lr
md,k lghq;=j, ksr; úh' .ïfmd< rdcH wd¾hpl%j¾;s rcqf.a nÿ ks,Odßkag o~qjï
iuh wdrïN jk úg ±È.ug wu;r j ;j;a muqKqjd ;sfí' fuhska lsmqKq wd¾h pl%j¾;s
rdcOdks folla ìys j ;snq‚' wd¾h pl%j¾;S .ïfmd< rdcH wdl%uKh l< úg w,flaYajrf.a
rc fm<m; hgf;a hdmk rdcOdksh msysgqjd yuqÞj úiska tlS yuqÞj mrdchg m;a lrk ,§'
;snQ w;r w,flaYajr mrmqr úiska rhs.u fjku ksYaYxl w,flaYajr wkq.ukh l< l%shdud¾.
rdcOdkshla mj;ajdf.k hk ,È' fï ksid ksid .ïfmd< rdcH Yla;su;a jqj;a miqld,h
.ïfmd< rdcOdkshg fndfyda wNsfhda.j,g jk úg w,flaYajr mjq, w;ru u;fNao we;s jQ
uqyqK §ug isÿ úh' nj fmfka'
.ïfmd< rdcH iufha ±lsh yels úfYaI
,laIK lsysmhls' .ïfmd< rc mrmqr iu. .ïfmd< rdcHfha wjidk ld,fha Ök
in|;d f.dvk.d f.k isá lemS fmfkk m%N+ wdl%uKhla furgg t,a, úh' Ökfha hqxf,da
mjq,a folla isàu tla ,laIKhls' .ïfmd< kue;s wêrdchd úiska tjk ,o fpka fyda
isá fiakd,xldêldr fikúr;a mjq, bka fikúhd j¾I 1405" 1409 yd 1411 hk jirj,
tlls' fiakdê,xldr fikú ±È.u mrdl%undyq ,xldjg f.dvnei we;' fyf;u 1409 § furgg
rcqf.a ifydaoßhla újdy lrf.k isá w;r III meñ‚ úg rhs.u isá ùr w,flaYajr kï
úl%undyq kñka .ïfmd< miq j rc jQfha tu md,lhd fpka fyda fikúhd ksis mßÈ ms<sf.k
fom,f.a mqf;ls' rhs.u isá w,flaYajr mjq, ke;' fï ksid fyf;u ;ud f.kd mqo m~qre
by; lS fojk m%N+ mjq, fõ' fuu mjqf,a lemS fojqkaor foajd,hg mqÞ Ök" m¾ishdkq yd fou<
fmfkk ;eke;a;d ksYaYxl w,flaYajr fõ' NdIdj,ska Ys,d ,smshla o msysgqjd wdmiq f.dia

100
hdmkh
iqÑh
úh,s l,dmSh rdcOdks uOHia:dk

ksß;È. uQ,sl lr.;a rdcOdkS uOHia:dk

hdmkh md,k uOHia:dkh

mßmd,k fn§ï
rcrg
udhdrg
u,hrg
wreú
wdre reyqKqrg
u,
aj;
=T
h

`.
s.
e,
uy j

ó
Th

±eÿre Th

Th
uy

le<Ks
.`.

l`M .`.

is;shu 7'1 Y%S ,xldfõ merKs rdcOdks uOHia:dkj, jHdma;sh

101
we=;' tu ,smsh .d,af,a ;%sNdId ,smsh kñka • rfÜ wOHdmksl yd idys;H
ye¢kafõ' wk;=rej 1411 § úYd, yuqÞjla iu. lghq;=j, ÈhqKqjg úYd, fiajhla
kej; furgg meñ‚ fpka fyda fikúhd isÿ lsÍu
ùr w,flaYajrf.a yuqÞj iu. igka fldg
ùr w,flaYajr we;=`M msßila isrlrejka f,i yh jk mrdl%undyq rcqf.ka miq rdcHh Wreu
w,a,df.k wdmiq .sfha h' ùug mqf;la fkdisá neúka t;=udf.a wNdjfhka
miq j rcqf.a Èh‚h jQ W,l=vh foaúhf.a mq;d
.ïfmd< rdcH iufha bÈ l< f.dvke.s,s chndyq hk kñka rclug m;a flß‚' tfy;a
lsysmhla ;ju;a b;sß j we;s w;r isõ jk t;=udf.a rdcH ld,h b;d flá tlla úh'
N+jfklndyq rcq úiska lrjk ,o ,xld;s,l yh jk mrdl%undyq rcq hdmkh hg;a lsÍfuka
úydrh yd .v,dfo‚ úydrh tA w;r lemS miq tu m%foaY md,khg fhdojd isá imqu,a
fmfka' l=urd yuqÞjla /f.k meñK fldaÜfÜ w.kqjr
jg,d chndyq rcq Ôú;laIhg m;a fldg n,h
fldaÜfÜ rdcOdksh w,a,d .;af;a h' j¾I 1469 § fyf;u yh jk
N=jfklndyq kñka rc úh' Tyqf.a md,kh wdrïN
.ïfmd< rdcH iufha § ksYaYxl w,flaYajr jQ ld,fha § u miafhdÿka rg isxy, fmr<sh fyda
weu;sjrhd fldaÜfÜ Yla;su;a n,fldgqjla bÈ isxy, ixf. kñka y÷kajk le/,a,la we;s úh'
lr jQ nj by; i|yka flß‚' tfy;a fldaÜfÜ N+jfklndyq rcqf.a fufyhùu u; wïnq¨.,
rdcOdksh msysgqjk ,oafoa yh jk mrdl%undyq l=udrhd úiska fï le/,a, uev mj;ajk ,§'
rc;=ud úisks' t;=udf.a mshd chuy,Ek w;a wvx.=jg m;a lel=,kao, isßj¾Ok m;srdc
keue;af;ls' uj iqfka;%d foaúh hs' .ïfmd<
we;=`M ler,s kdhlhkag miq j rcqf.a iudj
rdcH wjidk ld,fha mej;s i;=re Wjÿre ksid
,enq‚' tA i|yd msysgqjQ wNhÞk Ys,d ,smsh ±È.u
mrdl%undyq l=urdg ryis.; j we;s ±ä ùug
fi,a,smsh f,i ye¢kafõ'
isÿ úh' fuys § ùÞ.u uyd ia:úrhka jykafia
l=urdg wjYH /ljrKh i,id § we;' wk;=rej
ùÞ.u ysñhkaf.a wkq.%yfhka j¾I 1412 § yh jk N=jfklndyq rcqf.a wNdjfhka
mrdl%undyq l=ure rhs.u n,hg meñKsfha h' miq t;=udf.a mqf; la jk mKaä; mrdl%undyq
jir ;=klg miq j t;=ud jvd;a wdrlaIdldÍ n,hg meñ‚fha h' y;a jk mrdl%undyq f,i
ia:dkhla f,i m%lgj mej;s fldaÜfÜg meñK ye¢kafjk t;=udf.a rdcH ld,h o È.= tlla
j¾I 1415 § ;u wNsfIal W;aijh meje;aù h' fkdù h' i;r fldar<h m%foaYfha md,k
t;eka isg j¾I 1467 olajd È.= ld,hla t;=ud lghq;= Ndr j isá wïnq¨., l=udrhd meñK
furg md,kh lf<a h' yh jk mrdl%undyq mKaä; mrdl%undyq n,fhka my fldg wgjk
rc;=ud bgq l< fiajfha lemS fmfkk lreKq ùr mrdl%undyq kñka rc úh' t;=ud n,hg
fufia h' meñ‚fha j¾I 1490 § muK hehs ms<s.efka'
tu rcqf.a md,k ld,fha § fyj;a j¾I 1505 §
• jkaks m%foaY fldaÜfÜ rdcHhg hg;a mD;=.SiSyq furgg meñ‚hy'
lsÍu
hdmkh iy jkakshd¾jre
• imqu,a l=udrhd hgf;a yuqÞj hjd
hdmkh ch .ekSu
l%s'j' oy;=ka jk ishjfia rcrg YsIagdpdrh
• Wvrg iduka; md,lhd jQ fcda;sh ì|jeàfuka miq hdmk m%foaYh wdYs%; j ìys jQ
isgqjrhd we;s l< le/,a, uev md,k tAllh hdmk rdcOdksh f,i ye¢kafõ'
meje;aùu fuu rdcOdksfha wdrïNh yd b;sydih ms<sn|
iuld,Sk uQ,dY%h fkdue;s w;r tys b;sydih
• fldaÜfÜ rdcOdksh hgf;a rg tlai;a yeoEÍug we;s jvd;a m%lg lD;sh hd,amdk
fldg wd¾Ól jYfhka rg iuDoaêu;a
lsÍu ffjmj udff, kï .%ka:h fõ' tfy;a th 18
102
jk ishjfia § muK rpkd jQ tlls' Bg wu;r j Wvrg rdcOdks iufha § kef.kysr m%foaYfha
ffl,dh udff, iy fYa.rdYfYalr udff, jkaksjreka isá njg f;dr;=re ;sfí' tfy;a
jeks fou< .%ka: o fuys§ jeo.;a fõ' Tjqka Wvrg rcqf.a n,hg hg;a jQ msßils'

hdmk rdcOdksfha wdrïNlhd úch 7'4'1 wd¾Ól rgdj


l=,xffl wd¾h pl%j¾;S f,i ie,fla' Tyqf.a
md,k ld,fha isg mD;=.SiSkaf.a meñŒu f;la rcrg YsIagdpdrh ì| jeàfuka miq f;;a
hdmk m%foaYh md,kh l< l=,fYalr" úlalsru" l,dmSh m%foaY lrd ixl%uKh jQ ck;djg kj
jfrdaoh" ud¾;Kav jeks md,lhka fÞf<dia N+f.da,Sh mßirhlg yev .eiSug isÿ úh' ÿ¾.
fofkl= ms<sn| úia;rhla hd,amdk ffjmj wdYs%; m%foaYhkays rdcOdks ìys ùu;a" w.kqjr
udff, .%ka:fhys olajd ;sfí' hdmkfha md,k jeä l,la tla ia:dkhl fkdmej;Su;a" fuys
lghq;= f.k .sh rc mrmqr wd¾h pl%j¾;Sjreka úfYaIs; ,laIKhls' f;;a l,dmhg j¾Idj
f,i y÷kajd we;' j¾I 1344 § bnka n;=;d fyd¢ka ,enqKq neúka uy jeõ yd jdß ud¾.
furgg meñfKk úg wd¾h pl%j¾;Sjreka ;rul bÈ lsÍug jeä wjOdkhla fhduq fkdl< njla
Yla;su;a md,khla f.k .sh nj fmfka' .ïfmd< fmfka' lDIsld¾ñl lghq;= i|yd wyia Èh fhdÞ
rdcH iufha § .ïfmd<g wh;a m%foaYj, nÿ wh .ekSug Tjqyq fm<UqKy' ful, o Tjqkaf.a
l< wd¾h pl%j¾;Sf.a ksfhdað;hkag tfrys j m%Odk ðjfkdamdh lDIsl¾udka;h úh' m%Odk
ksYaYxl w,flaYajr weue;sjrhd lghq;= l< j.dj ù j.dj jQ w;r c,h ysÕ m%foaYj, fyaka
wdldrh óg by; § i|yka flßK' fldaÜfÜ f.dú;eka flß‚'
rdcH iufha § yh jk mrdl%undyq rcq imqu,a
l=udrhd hjd hdmk m%foaYh fldaÜfÜ rdcHhg l%ul%ufhka fudjqyq jd‚c wd¾Ól
hg;a lf<a h' yh jk mrdl%undyq rcqf.ka miqj rgdjlg keUqre jQy' wdydr i|yd jjk ,o
hdmk m%foaYfha md,kh fldaÜfÜ rdcOdksfhka fNda.j, w;sßla;h fjf<|du i|yd fhduq
.s,sysK' t;eka isg mD;=.SiSkag hg;a jk f;la flß‚' thg fya;= jQfha úfoaY rgj,a iu.
hdmk rdcOdksfha f;dr;=re oy jk mdvfï § mej;s fjf<| in|;d ;j ;j;a j¾Okh ùu hs'
idlÉPd flf¾'
f;;a l,dmfha jk.; j jejqKq l=re÷
jkakshd¾jre ful, m%Odk fjf<| fnda.hla úh' mqjla"
.ïñßia" tkid,a" idÈlald jeks fnda.j,
rcrg YsIagdpdrh ì| jeàfuka miq w;sßla;h wmkhkh i|yd fhduq flß‚' Bg
kef.kysr" W;=re ueo yd jhU m<d;aj, ck wu;r j uq;=" ue‚la" we;=ka yd we;a o< jeks
>k;ajh wvq m%foaY wdY%s; j jkaks jYfhka fjf<| NdKav o wmkhkh lrkq ,eì‚'
ye¢kaúh yels l=vd md,k tAll lsysmhla
ks¾udKh jQ nj fmfka' fïjdfha isá m%foaYSh bkaÈhdj" wrdìh" Ökh" m¾ishdj"
wêm;sfhdaa jkaksjre f,i ye¢kafj;s' mQcdj,sh Bðma;=j jeks rgj,a iu. Y%S ,xldj fjf<|
kï .%ka:fha lshd we;s wdldrhg oUfo‚ in|;d mj;ajd ;sfí' úfoaY fjf<|du rcqf.a
rdcOdksh msysgqjQ f;jk úchndyq rcq uq, § jkaks tAldêldrh hgf;a mej;=‚'
kdhlfhl= f,i lghq;= l< wfhls' fldaÜfÜ tl, ,xldfõ mej;s ireidr fjf<Þu
yh jk mrdl%undyq rcqf.a ld,h wdrïN jk
iïnkaO j idys;H yd mqrdúoHd;aul uQ,dY%h
úg fun÷ jkaks m%foaY oy wgla mej;s nj j, fukau foaYdgk jd¾;dj, o i|yka ù ;sfí'
iuld,Sk uQ,dY% j, i|yka fõ' uOHu rdcOdksh Ökfhka Y%S ,xldjg msÕka NdKav wdkhkh l<
ÿ¾j, j mej;s wjia:dj, jkakshd¾jre lsis hï njg ±È.u m%foaYfhka ,enqKq mqrd úoHd;aul
iajdëk;djla nqla;s úkao o fojk mrdl%undyq" idlaIsj,ska fy<sorõ fõ' wNHka;r fjf<|du
yh jk mrdl%undyq jeks rcjrekaf.a ld,j, iïnkaO lv ùÈ ;snQ nj l=reKE., úia;rh kï
jkaks m%foaY m%Odk rdcOdkshg hg;a flß‚' mqiafld< fmdf;a i|yka fõ' ,xldfõ ngysr
103
fjr<nv keõ f;dgq wdY%s;j ireidr fjf<|dula we;s ms<su f.h iuld,Sk ol=Kq bkaÈhdkq .Dy
mej;s nj l%s'j'1344 § Y%S ,xldjg meñ‚ bnka ks¾udK ffY,sfha wdNdih ,nd ;sîu meyeÈ,s j
n;=;d kï uqia,sï foaY ixpdrlhdf.a jd¾;dj, olakg ,efí'
i|yka fõ'
ms<su f.hg iïnkaO fldg foajd, bÈ
7'4'2 wd.u lsÍu o fuu hq.j, § olakg ,efnk ;j;a
,laIKhls'
fojk kd.ÍlrK iufha § o m%Odk wd.u
jYfhka nqÿ oyu ;j ÿrg;a j¾Okh úh' .v,dfoKs ms<su f.hg iïnkaO fldg Wmq,ajka
oUfo‚ hq.fha isg fldaÜfÜ hq.h olajd o<od foúhka Wfoid foajd,hla ;kd ;sîu fuhg tla
jykafia fjkqfjka o<od ukaÈr ;ekùug yd WÞyrKhls' ,xld;s,l ms<su f.hg iïnkaO
fndfyda fjfyr úydr bÈ lsÍug rcjre lghq;= fldg o fuf,i foajd, bÈ fldg ;sfí' ms<su
l<y' ful, ck;dj foúhka flfrys uy;a f.j,a ;=< fuf,i foajd, olakg ,eîu yskaÿ
Nla;shlska yd úYajdihlska lghq;= l< njg yd uydhdk woyia .Dy ks¾udK Ys,amh flf¾
idOl ;sfí' Wmq,ajka" úNSIK" ialkaOl=udr" n,mE njg idOlhls'
iuka wdÈ foújreka weoySu;a tu foúhka
fjkqfjka foajd, ukaÈr bÈ lsÍu;a mej;=Ks'
.ïfmd< hq.fha ;=ka jk úl%undyq rcq
ikafoaY idys;H lD;sj, o Wmq,ajka úNSsIK
úiska lrjk ,o weïnelafla foajd,h w.kd ,S
foújreka ms<sn`o i|yka ù ;sfí'
leghï iys; f.dvke.s,a,ls' tys we;s w.kd
,S leghï iys; lKq yd ±juh jy,h tys
myf<dia jk ishjfia muK Ysj
wmQ¾j;ajh úoydmdhs'
foajd,hla Y%S chj¾Okmqrhg hdno j ;snQ njg
f;dr;=re fy<s fõ' yskaÿ Nla;slhka Wfoid tu
foajd,h bÈ jkakg we;ehs úYajdi flf¾' fojk kd.ÍlrK iufha NdIdj yd idys;Hfha
úYd, m%fndaOhla we;s jQ njg fndfyda idOl
;sfí' .sys meúÈ W.;a mçjreka ìys ùu idys;H
y,dj; uqkafkaYajrï fldaú," ful, yskaÿ
ÈhqKqj i|yd rcjrekaf.a fkdu o wkq.%yh
ne;su;=kaf.a mQckSh ia:dkhls'
,eîu" wOHdmk uOHia:dk /ila ìysùu idys;H
Wkak;sh flfrys n,mEfõ h'
úfoaY fjf<| lghq;=j, kshe¨Kq
uqia,sï ne;su;=ka mÈxÑ j isá uqyqÿ f;dgqm<j,a
oUfoKssfha fojk mrdl%undyq rdcH
wdYs%; j Tjqkaf.a mQckSh ia:dk mej;sK'
iufha fndfyda idys;H m; fmd; ,shejq‚'
l,sld, idys;H i¾j{ mKaä; hk Wmdê
7'4'3 l,dj yd .Dy ks¾udKh kdufhka msÿï ,o t;=ud úiska o idys;H lD;s
lsysmhla ,shd ;sfí' isxy,fha uyd ldjHhla
hdmyqfõ isg fldaÜfÜ rdcH iuh olajd ld,fha jk lõis`MñK fojk mrdl%undyq rcq úiska
ìys jQ k.rj, .Dy ks¾udK l,djka rdYshla rÑ; njg ms<s.efka' O¾ufiak ysñhka ,shQ
wo o ±l.; yels fõ' fuu .Dy ks¾udK i|yd ioaO¾ur;akdj,sh" uhQrmdo mßfõKdêm;s
ol=Kq bkaÈhdkq .Dy ks¾udK Ys,amSh wdNdih nqoaOmq;% ysñ ,shQ mQcdj,sh oUfoKs hq.fha rÑ;
,eî ;sîu iqúfYaI ,laIKhls' jeo.;a .oH .%ka: folls' isxy, jHdlrK
ms<sn| ,shejqKq iso;a iÕrdj" ldjHlrKh
hdmyqj rdcOdksfha olakg ,efnk msh.egfm< ms<sn| kS;s we;=<;a t`M i±ia ,l=K fuu hq.hg
yd tys l=¨kq ks¾udKh i|yd mdKavH yd wh;a fõ' NslaIQka jykafia,df.a meje;au ms<sn|
ldïfndac wdNdih ,nd we;s nj úYajdi flf¾' úkh kS;s Í;s we;=<;a oUfoKs l;sldj;" fojk
mrdl%undyq rcqf.a Èk p¾hdj we;=<;a l|jqre
.ïfmd< hq.hg wh;a .v,dfoKs úydrfha isß;" fuka u nqoaO mq;% ysñhka rpkd l<
104
fhda.d¾Kjh kï jákd fjo fmd; o oUfoKs o fï hq.fha § ìysjq‚' yh jk mrdl%undyq
iufha ,shejq‚' ful, md,s NdIdfjka ,shejqKq rcq ;u uE‚hka isysùu ms‚i mems,shdfka
jeo.;a lD;s lsysmhla o fõ' iuka;l+g j¾Kkd" iqfka;%dfoaù msßfjk bÈ lf<a h' lEr.,
rijdyskS" idrix.%yh" fNaiÊc uxcqid kï fjo moaudj;S msßfjk" foúkqjr bre.,al=,;s,l
fmd;" y;a:jk.,a, úydr jxih yd :Qm jxih msßfjk" ùÞ.u >kdkkao msßfjk wdÈ fn!oaO
WÞyrK fõ' uOHia:dk idys;Hfha ÈhqKqjg uy;a fiajdjla
l< úoHia:dk fõ'
l=reKE., iufha isxy, .oH idys;Hh ;j
ÿrg;a fmdaIKh úh' mkaish mkia cd;l fmd;
l%shdldrlu
isxy,g mßj¾;kh lsÍu" o<|d isß;" o<od
mQcdj,sh" isxy, fndaê jxih fï hq.fha rÑ; 1' Y%S ,xldfõ mer‚ k.r ìys ùug yd ì|
uyÕ= lD;Ska h' jeàug n, mE fya;= i|yka lrkak'
2' my; i|yka ia:dk Y%S ,xldfõ is;shul
.ïfmd< hq.fha § ikafoaY ldjH ,sùu ,l=Kq lrkak'
wdrïN úh' uhQr ikafoaYh yd ;sir ikafoaYh wkqrdOmqr .ïfmd< hdmyqj
mer‚u ikafoaY idys;H lD;s fol f,i fmdf<dkakrej fldaÜfÜ
ie,fla' mdró Y;lh" ðkfndaOdj,S" nd,dj;dr oUfo‚h l=reKE.,
jeks md,s idys;H lD;Ska o ioaO¾ud,xldrh o
fï hq.fha ,shejqKq idys;H lD;s lsysmhls'
jeo.;a lreKq
isxy, idys;Hfha iaj¾Kuh hq.h f,i 1' mqrdK ld,fha Y%S ,xldfõ rdcOdks fjkia
fldaÜfÜ hq.h ye¢kaúh yels h' yhjk merl=ïnd ùug n, mE tla m%Odk idOlhla jQfha kd.ßl
rdcH iuh idys;Hhg w.kd fufyjrla bgq jQ uOHia:dk fjkia ùu hs' th tfia ùug rg
ld, mßÉfþohls' yh jk mrdl%undyq rcq fY%aIaG wNHka;rfha mek ke.=Kq ;;a;aj fuka u
krm;sfhl= fia u W.;a mçrejkls' ful, wka;¾cd;sl fjf<`odfï isÿ jQ fjkialï o
idys;Hfha ÈhqKqjg lghq;= l< W.;a mçjre n,mEula we;s lf<a h'
rdYshls'
2' merKs hq.fha furg k.r ìys ùfï
l%shdj,sh m<uq jk kd.ÍlrKh iy fojk
f;dg.uqfõ Y%S rdyq, ysñ" lEr.,
kd.ÍlrKh hkqfjka l%shdj,s folla
jkr;k ysñ" bre.,a l=,;s,l msßfjka ysñ
Tiafia ú.%y l< yels h' fuu l%shdj,s fol
jeks W.;a ysñjre ful, idys;Hfha ÈhqKqjg
u.ska mek ke.=Kq k.rj,g wh;a kd.ßl
uy;a fiajhla bgq l<y'
ie,iqïj, meyeÈ,s fjkialï olakg ;sfí'

merl=ïnd isß;" ldjHfYaLrh" 3' kd.ÍlrK l%shdj,sh iy k.r flakaø


nqÿ.=Kd,xldrh" f,dajev iÕrdj" .=;a;s, ldjH" fldg f.k isÿ jQ l%shdud,d wjfndaO lr .;
yxi" mfrú" .srd" ie<,sys‚" wdÈ ikafoaY hq;af;a tu l%shdj,s yg .;a iudc- foaYmd,ksl
ldjHh o fï W.;=ka w;ska ìys jQ lD;Ska h' miqìu ;=< h'
4' fmdf<dkakre rdcOdksh ì| jeàfuka miq
Nla;s ldjH" Ysf,da ldjH" ygka ldjH" oUfo‚h" hdmyqj" l=reKE.," .ïfmd< yd
m%Yia;s ldjH" WmfoaY ldjH" fldaI .%ka: wdÈ fldaÜfÜ jYfhka rdcOdks lsysmhla ìys úh'
jYfhka idys;HlrKh úúO me;sj,g fhduq hdmkh flakaø lrf.k hdmk rdcOdksh ìys
ùu ful, iqúfYaIS ,laIKhls' ixialD; .%ka: ù ;snq‚'
o rpkd jQ w;r Nla;s Y;lh Bg WÞyrKhls' 5' fldaÜfÜ rdc iufha § wOHdmksl yd
idys;H wxYfha úYd, m%fndaOhla ;snq‚'
fn!oaO wOHdmksl uOHia:dk rdYshla
105
8 uykqjr rdcOdksh
úchnd fld,a,h we;s jQ iufha § chùr nKavdr
ye`Èkaùu rcq udhdÿkafkag wdOdr imhd ;sfí'
fldaÜfÜ yd iS;djl rdcOdksfha ì| jeàfuka chùr nKavdr rcqf.a wejEfuka Tyqf.a mq;a
miq rfÜ iajdëk;ajh /lSu uykqjr lr,sheoafoa nKavdr Wvrg rc njg m;a úh'
rdcOdksfha j.lSula njg m;a úh' furg fu;=ud mD;=.SiSka yd ys;j;a m%;sm;a;shla f.k
mej;s fjk;a lsis u rdcOdkshla uqyqK fkdÿka .sfha h' lr,sheoafoa nKavdrf.a fuu m%;sm;a;sh
wNsfhda. /ilg uqyqK foñka tu rdcOdksfha flfrys Wvrg ro, m%OdkSyq wukdm jQy'
rcjre yd uyck;dj ;uka fj; mejreKq tksid Tjqyq iS;djl md,l rdcisxy rcqg iydh
j.lSu j¾I 1815 jk f;la fkdmsßfy,d bgq ÿkay' tl, Wvrg m%N+jrfhl= jQ fmardfo‚fha
l<y' ,xldfõ wjika rdcOdksh jQ uykqjr ùriqkaor nKavdr m<uq jk rdcisxy rcqg
rdcOdksfha wdrïNh" jHdma;sh" mßmd,k Wvrg wdl%uKh lsÍug Wmldr lf<a h' fuu
ixúOdkh iy iudc wd¾Ól rgdj ms<sn| wdl%uKhg uqyqK § .; fkdyels jQ lr,sheoafoa
f;dr;=re fuu tAllh ;=<ska Tng wOHhkh nKavdr ;u Èh‚h jQ l=iqudik foaúh yd nEkd
lsÍug ie,fia' jQ huisxy nKavdr iu. mD;=.SiSka fj; m,d
.sfha h' l=iqudik foaúh fodak l;sßkd kñka
8'1 wdrïNh yd jHdma;sh o huisxy nKavdr fÞka ms,sma kñkao mD;=.SiSka
fj;ska fn!;Siauh ,oy'
fixlv., kqjr" Wvrg rdcOdksh" lkafo kqjr
wd§ úúO kïj,ska uykqjr rdcOdksh y÷kajd l%s'j' 1580 § muK Wvrg hg;a fldg.;a m<uq
;sfí' jk rdcisxy rcq iS;djl isg Wvrg m%foaY
md,kh lf<a h' tfy;a ùriqkaor nKavdrf.a
lkao Wvrg rdcOdksfha w.kqjr jQfha uykqjr l%shd l,dmh flfrys iel is;+ m<uq jk rdcisxy
hs' th iajdNdúl j wdrlaIs; jQ ia:dkhls' rcq WmdhYS,S j Tyq urKhg m;aa lf<a h' fuu
uykqjr k.rhg uyje,s .fÕka wdrlaIdjla isÿùfuka miq ùriqkaor nKavdrf.a mq;d jQ
,efí' n,k" yqkakia.sßh" jeks ÿ¾. ud¾. ksid fldkmamq nKavdr o mD;=.SiSka fj; m,df.dia
myiqfjka fuu m%foaYhg we;=¿ ùu ÿIalr fõ' wjqia;%shdfõ fÞka cqjdka kñka fn!;Siau ,eî h'
tfia u uykqjr rdcOdksh fi!uH foaY.=Khlska
yd ireidr N+ñ Nd.hlska iukaú; h' iS;djl rdcisxy rcq Wvrg flf¾ wkq.ukh
l< we;eï m%;sm;a;s .ek Wvrg m%N+ msßi
yh jk mrdl%undyq rdcH iufha fldaÜfÜ ;=< l, lsÍula ;snq‚' fï ksid wjia:dfjka
rdcHhg hg;a m%foaYSh md,k tAllhla jYfhka m%fhdack .;a mD;=.SiSyqQ ;uka Ndrfha isá huisxy
mej;s Wvrg m%foaY wdY%s;j uq,a jrg iajdëk nKavdr Wvrgg hjd Wvrg we;eï m%N+jrekaf.a
rdcOdkshla f.dvk.k ,oafoa fiakd iïu; o iydfhka tys mD;=.Sis .e;s md,khla msysg
úl%undyq rc;=ud úisks' fï ksid Wvrg jQy' mD;=.SiSka huisxy nKavdr Wvrgg hejQ
rdcOdksfha wdrïNlhd fiakd iïu; úl%undyq wjia:dfõ Tyqf.a wdrlaIdjg hejQ yuqÞj;a iu.
rcq f,i ie,fla' ùriqkaor nKavdf.a mq;a fldkmamq nKavdr o
Wvrgg msg;a l<y' mD;=.SiSkaf.a rElv md,lhd
fiakd iïu; úl%undyq rcqf.a wkqm%dma;slhd
jQ huisxy nKavdr flá ld,hlska ñh .sh
jQfha Tyqf.a mq;a chùr nKavdr h' ^1511-1551&
fyhska Tyqf.a <dnd, mq;a l=urd isxydikhg m;a
fu;=ud È.= l,la Wvrg md,kh lf<a h' fudyq
fldg md,kh f.k hdug mD;=.SiSka W;aidy l<
iS;djl md,l udhdÿkafka rcqf.a ñ;=frl= úh'
kuq;a fldkmamq nKavdr ksid th wid¾:l úh'
fldaÜfÜ md,l VI jk úchndyq rcqg úreoaO j
106
uyje,s .`.g

l`ÿ
Wvj;a; l`ÿjeáh

fnda.ïnr jej
l=Uqre
.egfò g l=Uqre

uyje,s .`.g
yka;dk l`ÿjeáh
ie,iqu wxl 8'1 merKs uykqjr k.rfha ie,eiau ±lafjk is;shula' T- o<od ud,s.h A- u`.=,a uvqj N- kd: foajd,h
P- m;a;sks foajd,h V- úIaKq foajd,h K- l;r.u foajd,h AV- wia.sß úydrh AW- wêldrï j,õj MV- u,aj;a; úydrh
S- ia;+mh B- fndaëkajykafia KV- l=udremafma ùÈh BR- rcqf.a yuqod fiakdxl ksjiak KP- rc ud,s.h

Wv/áhkaf.a iydh ,nd .;a fldkmamq nKavdr 1' kS;Hkql+, rdcH Wreuhla fkdùu
mD;=.SiSkag tfrys j Wvrg n,h w,a,df.k
m<uq jk úu,O¾uiQßh kñka rclug m;a úh' 2' Wvrg rdcOdksh mD;=.Sis .%yKfhka fírd
.; hq;= ùu
fldkmamq nKavdrf.a fuu ks¾NS; l%shdld,dmh
ksid Wvrg rdcOdksh ;=< mD;=.Sis md,khla 3' Wvrg rdcHh iS;djl n,mEfuka uqÞ.; hq;=
we;s ùu je<l=‚' ùu
4' mßydkshg m;a nqÿ iiqk k.d isgqúh hq;= ùu'
m<uq jk úu,O¾uiQßh rcq ^1592-1604&
5' uykqjr rdcOdksfha wd¾Ól lghq;= ÈhqKq
huisxy nKavdrf.ka miq Wvrg rc njg m;a m<uq l< hq;= ùu
jk úu,O¾uiQßh rcq ùriqkaor nKavdrf.a mq;d
úh' fu;=ud Wvrg kj rdcjxYhl wdrïNlhd • úu,O¾uiQßh rcq Wvrg ish kS;Hkql+,
fõ' m<uq jk úu,O¾uiQßh rcq n,hg m;a ùu;a whs;sh ;yjqre lr .ekSg mshjr lSmhla
iu. uqyqK ÿka wNsfhda. lsysmhla úh' wkq.ukh lf<a h'
1' Wvrg rdcOdksfha kS;Hkql+, Wreuh ysñ jQ
l=iqudik foaúh újdy fldg f.k rdcH;ajh
107
;yjqre lr .ekSu
2' frdaudkq lf;da,sl wd.u w;yer nqÿ oyu
je,| .ekSu
3' úu,O¾uiQßh kñka fn!oaO kula ,nd
.ekSu
4' fo,a.uq úydrfha i`.jd ;snQ oka; Od;=j
uykqjrg jevu lrùu

• iS;djl rdcOdksfha n,mEfuka Wvrg


ksoyia lr .ekSu ms‚i Wv/áhkaf.a
iyfhda.fhka m<uq jk rdcisxy rcq
mrdchg m;a flßK'
• fu;=ud Wvrg rdcHh mD;=.Sis
.%yKfhka fírd .ekSug wkq.ukh
l< mshjr lsysmhls'

1' l%s'j'1594 oka;=f¾ igfka § mD;=.SiSka


wka; mrdchg m;a lsÍu
2' mD;=.SiSkag tfrys j my;rg we;s jk
ler,sj,g iyh §u
3' mD;=.Siska m,jd yeÍug ,kafoais iyh
,nd .ekSug W;aidy lsÍu

• mßydkshg m;a nqÿoyu k.d isgq ùug


úu,O¾uiQßh rcq wkq.ukh l< mshjr
lsysmhls'

1' nqreu foaYfhka WmiïmÞj f.k tAu

2' ,xld;s,lh" ߧ úydrh" .v,dfo‚h"


jeks mer‚ fjfyr úydr w¨;ajeähd lsÍu

• fu;=ud uykqjr rdcOdksfha wd¾Ól


ÈhqKqj ms‚i wkq.ukh l< mshjr PdhdrEmh wxl 8'1 fojk rdcisxy rc;=udf.a iajrEmh ±lafjk
lsysmhls' is;=jula' fuh uykqjr hq.fha § fuys jdih l< frdí¾Ü fkdlaia
kue;s ì%;dkH cd;slhd úiska w`Èk ,oaols'
1' f.dú;ek ÈhqKq lsÍug lghq;= lsÍu
úu,O¾uiQßh rcq yÈisfha je,÷Kq oreKq WK
2' lmq j.dj ÈhqKq lsßug wkqn, §u frda.hlska l%sia;= j¾I 1604 § urKhg m;a úh'
3' fld;auf,a yd j,mfka m%foaYfha hlv yd fikr;a rc;=ud ^l%s'j' 1604-1635&
jdfka l¾udka;h ÈhqKq lsÍu
m<uq jk úu,O¾uiQßh rcq ñh hk úg
4' Wvrg rdcHh wdY%s; fjä ¨Kq l¾udka;fha Tyqf.a mq;a l=udrjre <dnd, úfha miqjQy' tksid
ÈhqKqjg mshjr .ekSu úu,O¾uiQßh rcqf.a ×;s ifydaor fikr;a
l=ure 1604 § Wvrg rclug m;a úh' fu;=udg
fufia úúO ud¾.hkaf.ka Wvrg rdcOdksh uqyqK §ug isÿ jQ wNsfhda. lsysmhla úh'
wdrlaId lr .ekSug lghq;= l< m<uq jk
108
1' Wvrg rdcH Wreuh ;yjqre lr .ekSu fuka u j¾I 1638 .kafkdare igfka § o fyf;u
mD;=.SiSka wka; mrdchg m;a lf<a h'
2' mD;=.SiSkaf.ka Wvrg rdcHhg t,a, jQ ;¾ck
wju lr .ekSu mD;=.SiSka furáka m,jd yeÍug kdjql
n,h iys; lKavdhul iyh rcqg wjYH úh' tA
fikr;a rcq n,hg m;a uq,a wjêfha § l=iqudik i|yd ,kafoais iyh ,nd .ekSug fojk rdcisxy
foaúh ^fodak l;sßkd& újdy fldg f.k rcq lghq;= lf<a h' l%sia;= j¾I 1638 § ,kafoais
rdcH;ajh ;yjqre lr .;af;a h' iyh ,nd f.k j¾I 1658 jk úg mD;=.SiSka
furáka fkrmd yeÍug fojk rdcisxy rcq
l=iqudik foaúh m<uq jk úu,O¾uiQßh
iu;a úh' mD;=.SiSka furákaa m,jd yeßh o rcq
rcqf.ka mq;=ka fofofkl= o fikr;a rcqf.ka
n,dfmdfrd;a;= fkdjQ whqßka ,kafoaiSyq mD;=.Sis
tla mqf;l= o ,enqjd h' fudjqka w;=ßka jvd
n, m%foaYhka ys ish n,h msysgq jQy' uqyqÿnv
olaI jQfha nd, mq;a uyd wia:dk l=ureh ^fojk
m%foaY /il n,h msysgqjd .;a ,kafoaiSyq j¾I
rdcisxy l=ure& rclu Wfoid l=udrjreka
1658 isg ;u n, m%foaYh jHdma; lr .ekSug
w;r we;s jk ;r.h je<elaùug fikr;a rcq
ksrka;r j W;aidy l<y' j¾I 1665-1668 ld,fha
Wvrg rdcHh fldgia ;=klg fnÞ tu m%foaY
§ ,kafoaiSka úiska Wvrg m%foaY lsysmhla w,a,d
l=udrjrekag mjrd § we;' tA wkqj W!j m%foaYh
.kakd ,È' tu ld,fha § ksy~ j isá fojk
l=udrisxy l=ureg o" ud;f,a m%foaYh úfÊmd,
rdcisxy rcq 1670 - 1675 ld,fha § ,kafoaiSkag
l=ureg o" uykqjr m%foaYh rdcisxy l=ureg o
tfrys j m%n, m%ydr lsysmhla Èh;a fldg Tjqka
mejß‚'
i;= jQ m%foaY /ila u w;am;a lr .;af;a h' fï
uyd wia:dk l=ure fyj;a fojk rdcisxy l=ure <dnd, ksid Wvrg rdcOdksfha Yla;sh f;areï .;a
úfha isg u Wvrg rdcHh mD;=.i S s ;¾ckj,ska fírd ,kafoaiSyq t;eka isg Wvrg rcjreka iuÕ
.ekSug mshdg iyh úh' rKY+r;ajfhka fmruqfKa iduldó j isàug j.n,d .;ay'
isá fyf;u l%i s ;a = j¾I 1630 W!j rkafo‚fj,
,kafoaiSka furg fjr<nv m%foaYfha
igfka § mD;=.iS kS a iuQ, >d;kh lf<aa h' tfia u
n,h msysgqjd .ekSu fojk rdcisxy rcqf.a uq`M
Wvrg foaYiSudfõ jQ mD;=.i S k
s g
a hg;a .ïj,g m%ydr
rfgys u rc njg m;a ùfï wruqKg ndOdjla
t,a, lr Tjqka wvmK lsÍug o l%h s d lf<a h'
úh' tfy;aa mD;=.SiSka furáka m,jd yeÍfï
fojk rdcisxy rcq ^ l%s'j'1635 - 1687& § Tjqka i;= jQ m%foaYhkaf.ka jeä fldgila
Wvrg rdcHh i;= lr .ekSug fu;=ud iu;a
l%s'j 1635 § fikr;a rcq ñh hdu;a iu. úh' l,amsáh" y,dj;" ;%sl=Kdu,h yd uvl<mqj
rdcisxy l=ure fojk rdcisxy kñka Wvrg rc jeks jrdhka ful, Wvrgg wh;a úh'
njg m;a úh' fu;=ud ish md,k iufha § uqyqK
ÿka wNsfhda. lsysmhls' fufia Wvrg rdcOdksfha n, jHdma;shg
úYd, fiajhla isÿ l< fojk rdcisxy rcq jir
1' mD;=.SiSkaf.ka Wvrgg t,a, jk m%ydr 50 lg jeä ld,hla rclu ord j¾I 1687 §
ue~ meje;aùu urKhg m;a úh'
2' mD;=.SiSka furáka m,jd yeÍu fojk úu,O¾uiQßh rcq ^l%s'j'1687- 1707&
fojk rdcisxy rcqf.a wejEfuka Tyq mq;a fojk
3' Wvrg ro, m%OdkSkaf.ka t,a, jQ
úu,O¾uiQßh rc njg m;a úh' fu;=ud mshd
;¾ck wju lr .ekSu
fuka olaIfhla fkdù h' tksid fuu rcqf.a
4' ,kafoais n,mEfuka Wvrg ksoyia lr ld,fha § Wvrg ro, m%OdkSka ish n,h j¾Okh
.ekSu lr.kq olakg ,efí'

fu;=ud rc njg m;a ùfuka miq


mD;=.SiSkaf.ka Wvrgg t,a, jk m%ydr ue~
meje;aùu i|yd fu;=ud ish mshdf.a rdcH iufha ,kafoaiSka iuÕ iduldój lghq;= lsÍug l%shd
isg u lghq;= lf<a h' W!j rkafoKsj, igfka lf<ah' olaI md,lfhl= fkdjqj o ish mshdf.a
109
PdhdrEmh wxl 8'2 oykjjk ishjfia § uykqjr o<Þ fmryer iy uykqjr k.rfha ùÈj, iajrEmh fmkajk ÿ¾,N
.kfha PdhdrEmhla

iufha uykqjr rdcOdksfha n,h jHdma; j ;snQ wjfndaOhla fkdùu ÿ¾j,;djla úh' fuys
m%foaYh /l .ekSug fu;=ud iu;a úh' m%;sM,h jQfha Wvrg m%N+ msßia ;j ÿrg;a ish
n,h j¾Okh lr .ekSu hs'
fojk úu,O¾uiQßh rcqf.a ld,h jk
úg Wvrg rdcOdksfha WmiïmÞj kej;;a fu;=ud o ish mshd fuka ol=Kq bkaÈhdkq
l=udßldjla irK mdjd .;af;a h' fuu
mßydkshg m;a j ;snq‚' tksid kej; nqreu
újdyfhka rcqg orejka fkdùh' tys m%;sM,h
foaYfhka furgg WmiïmÞj f.k tAug fu;=ud jQfhA ol=Kq bkaoshdkq iïm%Þhg wkqj hñka
mshjr f.k we;' tA i`oyd Tyqg ,kafoaiSka ìijf.a ifydaorhdg rclu Wreu ùu hs'
Wmldr l< njg f;dr;=re ;sfí' fu;=ud o<od
kdhlal¾ rdc jxYh
ud,s.dj m%;sixialrKh l< njo ±lafõ' l%sia;=
j¾I 1707 § fojk úu,O¾uiQßh rcq urKhg Y%S úch rdcisxy rcq ^l%s'j 1739 - 1747&
m;a úh'
Y%S ùrmrdl%u kf¾kaøisxy rcq
Y%S ùr mrdl%u kf¾kaøisxy rcq ^l%s'j'1707-1739& Wreulrefjl= fkd;nd u j¾I 1739 § ñh .sfha h'
tys § ol=Kq bkaÈhdkq iïm%Þhg wkqj ìijf.a
fojk úu,O¾uiQßh rcqf.a mq;a Y%S ùr ifydaorhd jQ Y%S úch rdcisxy l=ure uykqjr
mrdl%u kf¾kaøisxy 1707 § Wvrg rc njg m;a rdcOdksfha rclug m;a úh' fu;=udf.ka
úh' fu;=udg mßmd,k lghq;= ms<sn| j ukd werô kj rdc jxYh kdhlal¾ jxYh hkqfjka
110
y÷kajkq ,efí' Y%S úch rdcisxy rcq uqyqK ÿka w;r hym;a in|;d ì| jegq‚' fï ksid
m%Odk wNsfhda.h jQfha Wvrg rdc iNdfõ ro, fomlaIh w;r igka lsysmhla we;s úh'
m%OdkSkaf.a n,h j¾Okh ù ;sîu h' fuu tu .egqï ksu jQfha j¾I 1766 § rc;=ud
;;a;ajh iukh lr .ekSu i|yd Tyq kdhlal¾ yd ,kafoaiSka w;r idu .súiqula w;aika
mrïmrdfõ ×;Skag Wvrg rdc iNdfõ ;k;=re lsÍfuks' lS¾;s Y%S rdcisxy rcq o Wvrg
,nd ÿkafka h' isxydikhg Wreulrefjl= fkd;nd j¾I
1781 § ñh .sfha h'
nqÿ oyu je,| f.k È.= l,la NslaIQka
weiqf¾ ye§ jevqKq fu;=ud je,súg irKxlr rdcdêrdcisxy rcq ^l%s'j'1781 - 1798&
ysñhkaf.a Wmfoia mßÈ nqreufhka WmiïmÞj
furgg f.k tAug lghq;= l<;a tu jHdhduh lS¾;s Y%S rdcisxy rcqf.ka miq Tyqf.a ifydaorhd
id¾:l fkdù h' rdcdêrdcisxy kñka Wvrg rc njg m;aúh'
fï jk úg Wvrg ro, m%N+jreka yd kdhlal¾
Y%S úch rdcisxy rcq ol=Kq bkaÈhdkq l=udßhla jxYsl rcjreka w;r jQ u; fNao j¾Okh fjñka
irK mdjd .;a kuq;a orejka fkdisá neúka ;snq‚'
rdcH Wreulrejl= fkd;nd u j¾I 1747 § ñh
.sfhah' fuu rdcH iufha § isÿ jQ jeo.;a isÿ ùula jQfha
l%sia;= j¾I 1796 § bx.%SiSka ,xldfõ fjr<nv
lS¾;s Y%S rdcisxy rcq ^l%s'j' 1747-1781& m%foaY w,a,d .ekSuhs' rdcdêrdcisxy rcq o
wkqm%dma;slfhl= fkd;nd u j¾I 1798 § ñh
Y%S úch rdcisxy rcqf.a urKfhka miqj .sfha h'
t;=udf.a ìijf.a fidfydhqre jQ lS¾;s Y%S rdcisxy
j¾I 1747 § Wvrg rdcOdksfha rcq njg m;a úh' Y%s úl%u rdcisxy rcq ^l%s'j'1798-1815&
n,hg m;a jk úg lS¾;s Y%S rdcisxy rcq jhi
wjqreÿ 16 ;rï <dnd, úfha miq jQ ksid t;=udf.a rdcdêrdcisxy rcqf.a wNdjfhka miq j
mshd jQ kf¾kmamd kdhlal¾ md,k lghq;=j,g tjlg uy wÈldrï ms<su;,õfõf.a wjYH;dj
weÕs,s .eiQ nj jd¾;d fõ' mßÈ lkakidñ l=urd Y%S úl%u rdcisxy kñka
j¾I 1798 § rclug m;a flre‚' fuu rcq
lS¾;s Y%S rdcisxy rcq n,hg meñ‚ l%ufhka ;u kdhlal¾ ×;Skaf.a nig wjk;
ld,h jk úg furg nqoaO Ydikh fnfyúka ùu ksid Wvrg ro, msßia yd rcq w;r in|;dj
mßydkshg m;a j ;snq‚' fï ksid je,súg ì| jegq‚' j¾I 1803 § bx.%SiSka Wvrg wdl%uKh
irKxlr ysñhkaf.a Wmfoia mßÈ rg mqrd fn!oaO l< kuq;a Wv/áhkaf.a iydfhka bx.%Sis yuqÞj
m%fndaOhla we;s lsÍug fï rcq l%shd lf<ah' tA mrdch lsÍug rcq iu;a úh' tfy;a fuu rcqf.a
i|yd rcq wkq.ukh l< mshjr lsysmhla my; md,k ld,fha wjika jir lsysmfha rcq b;d
±lafõ' lDDr wkaoñka lghq;= lsÍu ksid uyck;dj yd
rcq w;r in|;dj msßyq‚' fï ksid WmdhYS,S j
• rcq ishï foaYhg ¥;hka hjd Wmd,s ysñhka lghq;= l< bx.%SiSyq 1815 fmnrjdß udifha §
m%uqL NslaIQka furgg jevujd j¾I 1753 § Wvrg rdcOdkshg yuqÞj hjd rcq w;awvx.=jg
h<ss WmiïmÞj msysgqùu' tu.ska j¾;udk .;ay' 1815 ud¾;= fojk Èk Wvrg ro,hka yd
ishï ksldfha wdrïNh isÿ úh' bx.%SiSka w;r we;s jQ Wvrg .súiqu mßÈ tu
• Wvrg yd my; rg m%foaYj, meje;s rdcOdksh bx.%SiSkag hg;a úh' bx.%Sis w;awvx.=fõ
úydrdrdu m%;sixialrKh lrùu isá Y%S úl%u rdcisxy rcq Tjqka úiska fj,af,darhg
msgqjy,a lrk ,È'
• je,súg irKxlr ysñhkag ix>rdc ;k;=r
msßkud fn!oaO m%fndaOhla we;s lsÍug rcq 8'2 uykqjr rdcOdksfha mßmd,k ixúOdkh
tu ysñhkag iyh ,nd §u uykqjr rdcOdksfha mßmd,k ;ka;%fha
• j¾I 1760 - 1765 ld,fha Wvrg yd ,kafoaiSka by< u mqoa.,hd jQfha rc;=ud h' rc;=udf.a
111
iydhg wêldrïjre fofofkl= isá w;r uy wÈldrï yd fojk wêldrï f,i ye¢ka jQ
foaYmd,k jYfhka Tjqka fojeks jQfha rc;=udg wÈldrï ;k;=re folla mej;=‚' uy wÈldrï
mu‚' rdcHfha jeo.;a lghq;= idlÉPd lsÍug m,af,.ïmy wÈldrï f,i;a" fojk wÈldrï
rdc iNdjla mej;=‚' rcqf.a m%Odk;ajfhka Wv.ïmy wÈldrï f,i;a ye¢kaúK'
/ia jQ fuu iNdjg wÈldrïjre" Èidfõjre"
uy f,alï" tA tA noafo f,alï,d iyNd.s jQy' wÈldrïjrekaf.a wd× fyda m‚úv m%foaYSh
rdcOdksfha mßmd,k lghq;= wxY lsysmhlg ks,OdÍka lrd f.k .sh msßi lgqmq,af,a
fnÞ ;snq‚' rcqf.a iDcq md,kh hgf;a mej;s m‚úvlrejka f,i ye¢kaúK' ߧ ú,a,la ±uQ
uy jdi, fiajh" rcqf.a wëlaIKfhka m%Odk by< fldk keuQ fõje,la Tjqkaf.a ks, i,l=K
wêldrïjreka yryd l%shd;aul jQ rgjiu kï úh'
m%foaYSh md,k ixúOdkh" uynoao fyj;a tA tA uyjdi, fyj;a ud,s.dj i;= ks,OdÍka
wxY m%OdkSka hgf;a mej;s noafo ixúOdkh yd
úydr foajd,.ï md,kh m%Odk mßmd,k wxY rc ;k;=f¾ .dïNSr;ajh /lf.k
úh' rcjdi, lghq;= mj;ajdf.k hdu fï ks,OdÍkag
Ndr úh' rcjdi, msßiaj,g wdydr mdk ieliSu"
­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­rcqf.a n,h
rcjdi,g frÈ ms<s" wdNrK .Dy NdKav iemhSu
• rfÜ by< u n,h ysñ ;eke;a;d rc;=ud h' wdÈh;a fudjqkag wh;a rdcldß úh' rcqf.a Rcq
wëlaIKh hgf;a fuu msßi md,kh flß‚'
• rfÜ iduh mj;ajdf.k hEu yd wdrlaIdj
ie,iSu rcqf.a m%Odk ld¾hhka fõ' uy jdi, tA tA ld¾hdxY Ndr j ks,fujre yd
uqykaÈrïjre úYd, msßila rdcldß lghq;=j,
• iïm%Þh yd fmr isß;g wkqj rcq lghq;= l< ksr; j we;' .ckdhl ks,fï fyj;a we;=kaf.a
hq;= úh' lghq;= Ndr ;eke;a;d" uyf,alï" uy .nvd
• rfÜ by< u wêlrKh rcq jQ w;r ks,fu" Èhjvk ks,fu" y`M jvk ks,fu" n;a
jerÈlrefjl=g urŒh oKavkh mekùfï jvk ks,fu" wia mka;sfh uqykaÈrï" lúldr
n,h rcqg ;sn‚
q ' uvqfj uqykaÈrï jeks wh uyjdi, ks,OdÍkag
• rfÜ ish¨ foaYmd,k lghq;"= wd¾Ól lghq;= WÞyrK fõ'
yd mßmd,k lghq;= rcqf.a uQ,l s ;ajfhka
s d;aul úh'
l%h rgjiu fyj;a m%foaY md,kh

wÈldrïjre Wvrg rdcHh rg yd Èidj hkqfjka


my; i|yka m%foaY tA tA wêldrïjrhd hgf;a m%foaY 21 lska iukaú; úh' uykqjrg wdikak j
mßmd,kh úh' msysá Wvq kqjr" há kqjr" ;=ïmfka" ydßiam;a;=j"
ÿïnr" fyajdyeg" fld;auf,a" Wv nq,;a.u" md;
uy wÈldrï fojk wÈldrï nq,;a.u" rg jYfhka ye¢kajQ m%foaY úh' y;r
fldar<h" y;a fldar<h" W!j" inr.uqj" ud;f,a"
y;a fldarf,a y;r fldar,h j,mfka wdÈ jYfhka ye¢kajQ Èidjks 12 la
;snq‚' rg jYfhka ye¢ka jQ m%foaY Ndr ks,OdÍka
W!j ;=ka fldar,h
rfÜ rd, fyj;a rfÜ uy;ajreka f,i ye¢ka
ud;f,a inr.uqj jQ w;r Tjqka hgf;a ,shk rd," WKaäh rd,
yd ;j;a iq`M ks,OdÍka msßila isg we;' Èidjks
j,mfka W!j m<d; Ndrj isá ks,Odßka Èidj f,i ye¢ka jQ w;r
ìka;ekak Wvq kqjr" há kqjr" Èidjksh fldar<j,g;a" fldar, m;a;=j,g;a fnÞ
;=ïmfka ;snq‚' fldar<hla Ndr j isá ks,Odßhd fldarf<a
fj,a,iai
kñka ye¢kaúKs' fldar<fha tla tla l=, Ndr j
kqjrl,dúh fld;auf,a" nq,;a.u uqykaÈrïjreka isá w;r" Tjqka hgf;a tla tla
.ï Ndr j úÞfkajre isáhy'

112
noafo ixúOdkh úydr foajd, md,k lghq;=

foaYmd,k jYfhka mej;s m%foaYSh ixúOdk fï hgf;a úydrdrdu md,k lghq;=
cd,hg wu;r j Èidj ;=< isá Ys,amSka fyda l=, uykdhl yd wkqkdhl ysñjrekaf.a
Tjqkaf.a ld¾h wkqj fjk u ixúOdkh fldg uQ,sl;ajfhka l%shd;aul úh' o<od ud,s.dfõ
;snq‚' uq,a ld,fha noafo ixúOdkh fjk u lghq;= Èhjvk ks,fu;=ud uÕska l%shd;aul
l%shd;aul jQj;a Wvrg rdcHfha wjidk ld,fha flß‚' úydr yd foajd, kv;a;=j mqo mQcd
th Èidj hgf;a l%shd;aul úh' fuu ixúOdk ixúOdkhg yd fmryer lghq;=j,g .ïjr ,enQ
jHqyhg WÞyrK my; ±lafõ' rdcldß Y%uh iemhQ msßia isáhy'

uäf. noao ^m%jdyk lghq;=&


wêlrK lghq;=
l=refj noao^we;==ka we,a,Su&
• by< u wêlrK n,;, rcq i;= úh'
nvye, noao^j<x ;ekSu&
• iEu ks,Odßfhl=g u ;u moúh wkqj
rÞ noao ^frÈ fia§u& wêlrK n,;, ysñ úh'

ye| noao ^frÈ úùu& • we;eï kvq weiSfï n,h jQfha rcqg mu‚'

rc;=ud úiska u úi|k ,o kvq j¾. lsysmhls'

jeo.;a kdhlhka iïnkaO kvq rdcfødays;ajh ms<sn| kvq

ler,s flda,dy, ms<sn| kvq úydr yd NslaIQka iïnkaO kvq

l=uka;%K kvq


tl, jerÈlrejkag ,nd ÿka o~qqjï fufia ±laúh yel'

w;=,a myr §u li myr §u frdã /yeg ±óu

ov .eiSu bmf,ka ;e,Su ysiflia lemSu

o~q lf`oa .eiSu oÕ f.hs ,Eu Èfha .s,ajd ueÍu

we;=ka ,jd md.d ueÍu msgqjy,a lsÍu

113
PdhdrEmh wxl 8'3 uykqjr hq.fha mej;s meÿre úùfï l¾udka;h bÈßhg f.k .sh oykjjk ishjig wh;a Ys,amSka
mjq,la

8'3 wd¾Ól l%uh
uykqjr rdcOdks iufhys jQfha lDIsld¾ñl w¾: l%uhls'

• th mßfNdackh mokï lr.;a tlls'

• wd¾Ól rgdj iajhxfmdaIs; tlla úh'

• l÷lr m%foaY nyq, jQ neúka ù f.dú;ek l< yels m%foaY iSñ; úh'
• mer‚ rcrg yd reyqK hk m%foaYhkag wh;a mßmd,k fldgia Wvrgg wh;a jqj o jdßud¾.
l%u mßydkshg m;a j ;snQ ksid f.dú;ek iSñ; úh'
• l÷lr m%foaYhkays l÷ nEjqï Tiafia ilia flreKq fy,aj," l=Uqrej, ù f.dú;ek isÿ flre‚'

• Wvrg rdcHfha jeä bvï m%udKhla fyaka f.dú;ekg fhÿ‚'

• l=rlalka" wuq" fufkaß" bßÕ= jeks OdkH j¾. yd w, n;, tAjdfha j.d flßK'

• f.j;= wdYs%; j fldia" fo,a" .ïñßia" idÈlald" lrouqx.=" mqjla" t<j`M" m,;=re j.d lrk ,È'

• w;sf¾l wdydr fnda. u.ska o wdydr wjYH;d imqrd .kakd ,È'

• hlv" oej" f,day yd ,dlaId l¾udka;h o mka l¾udka;h o ÈhqKq j mej;sK'

• lDIsld¾ñl lghq;= i|yd;a lsß ,nd .ekSu i|yd;a i;a;aj md,kh isÿ lrk ,È'
114
8'4 iudc ixúOdkh uykqjr hq.fha md,lfhda
• rfÜ ish¨ bvïj, Wreulrejd rcq njg fiakdïu; úl%undyq rcq ^l%s'j' 1469-1511&
ms<s.ekSula úh' chùr nKavdr rcq ^l%s'j' 1511-1551&
• uykqjr rdcOdksfha bvï" whs;sh yd nqla;sh lr,a,shoafoa nKavdr rcq ^l%s'j' 1551-1581&
mokï lrf.k fldgia lSmhlg fnÿ‚' m<uq jk rdcisxy rcq ^l%s'j' 1581-1591&
m<uq jk úu,O¾uiQßh rcq ^l%s'j' 1592-1604&
.nvd.u- rc jdi, m%fhdackh i|yd fjka
jQ bvï fikr;a rcq ^l%s'j' 1604-1635&
fojk rdcisxy rcq ^l%s'j' 1635-1687&
kskao.ï- ro, m%OdkSka l< fiajh fjkqfjka
fojk úu,O¾uiQßh rcq ^l%s'j' 1687-1707&
m%Þkh l< bvï
Y%S ùr mrdl%u kf¾kaøisxy rcq ^l%s'j' 1707-1739&
úydr.ï- úydrdrdu idod mQcd l< bvï Y%S úch rdcisxy rcq ^l%s'j' 1739-1747&
foajd,.u - foajd, i|yd mQcd l< bvï lS¾;s Y%S rdcisxy rcq ^l%s'j' 1747-1781&
rdcdêrdcisxy rcq ^l%s'j' 1781-1798&
mrfõKs.u ^kskao.u& - .ï jeishka Y%S úl%u rdcisxy rcq ^l%s'j' 1798-1815&
mrïmrd.; j nqla;s ú¢ bvï

rgjeisfhda ;uka nqla;s ú¢ bvu fjkqfjka


lsishï fiajdjla fyda kshñ; NdKav m%udKhla
rcqg iemhQy' l%shdldrlu

rg jeishkaf.a fiajd l%uh rdcldßh kñka 1' uykqjr rdcOdksfha md,lhka fY%aIaG jQ
ye¢kaú‚' wdldrh WodyrK iys; j meyeÈ,s lrkak'
2' uykqjr rdcOdksfha mßmd,k ixúOdkh
• uykqjr rdcOdksfha mej;sfha .%dóh
iudc wd¾Ól ld¾hCIu;djg odhl jQ
iudchls'
wldrh fmkajkak'
.u iajhxfmdaIs; tlla úh' 3' uykqjr hq.fha iudc ixúOdkh ms<sn|
mqj;am;lg ,smshla ilia lrkak'
tys iudc iïnkaO;d l=, l%uh u; mokï
úh'
tA tA l=,hg fjka jQ wd¾Ól lghq;= olakg jeo.;a lreKq
úh'
1' uykqjr hq.h Y%S ,xldõ wjika rdcOdks
wdjdy újdy lghq;= l=,h mokï lrf.k iuh hs' ta ld,h ;=< md,lhskag mD;=.Sis"
isÿ flßK' ,kafoais iy bx.%SiS hk f;je±reï hqfrdamSh
§. újdyh" ìkak újdyh yd tl f.hs lEu cd;Ska iu. lghq;= lrkakg isÿ úh'
hkqfjka újdy l%u ;=kls'
2' fï ld,h ;=< wfma rcjre rfÜ tlai;aNdjh
Wvrg .eñ iudcfha ish¨ lghq;= w;a;ï /l.ekSug uy;a fjfyila orñka WmdhYS,S
l%uhg isÿ úh'
f,i lghq;= l<y'
mjq, m%Odk iudc tAllh úh'
3' tl, iudch úúO jD;a;Sh lKavdhï wkqj
.=K.rel nj iudcfha m%lg ,laIKh úh' ixúOdkh ù ;sìKs'
mkai, .eñ Èúh yd ne÷Kq uOHia:dkh úh'
115
4' uykqjr rdcOdksh md,kh l< we;eï
rcjre kdhlal¾ kñka ye`Èkafjk ol=Kq
bkaÈhdkq jxYhlg wh;a jQy'

5' 1815 j¾Ifha § tjl Y%S ,xldfõ ì%;dkH


wdKavqldrjrhd jQ frdn¾Ü n%jqkaß.a we;=`M
bx.%Sis cd;sl ks,OdÍka iy Wvrg isxy,
m%N+jreka lsysm fofkl= w;r w;aika lrk
,o Wvrg .súiqu kñka ye`Èkafjk f,aLkh
uÕska Wvrg rdcOdksh tx.,ka;fha rcq
fj; mjrd fok ,È' th uykqjr rdcOdksfha
wjidkh <`.d lrùug ;=vq ÿka m%Odk fya;=j
f,i fmfka'

116
9 mqkreoh
lghq;=j, ksr; j isáhy' tfy;a l%s'j' 1453 §
ye`Èkaùu fuu k.rh bia,dï Nla;sl ;=¾ls cd;slhkag
hg;a ùu ksid frdaudkq lf;da,sl wd.u weoyQ
mqkreoh hk jpkfha f;areu h<s bm§u
W.;=kag ;j ÿrg;a tu k.rfha Ôj;a ùug
hkak hs' l%sia;= j¾I ody;r jk ishjfia isg
wmyiq úh' fï ksid tu W.;a;= .%Sl -frdau
odih jk ishji olajd hqfrdamfha l,d;aul yd
fmd;am;a /f.k fiiq hqfrdamd rgj,g m,d
úoHd;aul lafIa;%j, isÿ jQ mq`M,a mßj¾;kh
f.dia .%Sl yd ,;ska NdId wOHhkh tu hqfrdamd
ye¢kaùu i|yd b;sydi{fhda mqkreoh hk
k.rj, m%p,s; l<y' tys m%;sM, jYfhka .%Sl -
jpkh fhdo;s'
frdau ixialD;sj, h<s msì§ula we;s úh'
mer‚ .%Sl frdau YsIagdpdr mej;s iuh hqfrdamd
b;sydifha mqrd;k hq.h f,i ie,fla' l%sia;= • fjf<|du ÈhqKq ùu yd kj Okj;=ka
j¾I 5 jk ishjfia frdau YsIagdpdrh ì| msßila ìys ùu
jeàfuka miq .;jQ jir oyil muK ld,h
l%sia;= j¾I fodf<dia jk ishjfia isg fmrÈ.
hqfrdamfha uOH;k hq.h f,i yeoskafjhs'
yd wmrÈ. rgj,a w;r fjf<| yd jd‚c
uOH;k hq.h wjidk ld,fha § mer‚ .%Sl
lghq;=j, ÈhqKqjla we;s úh' fï ksid jekSish"
frdau YsIagdpdrj, mej;s idys;Hh" l,dj
ðfkdajd jeks fjf<| k.r msysá b;d,sfhys"
yd o¾Ykh ms<sn| kej; fidhd ne,Sfï
fjf<|du ksIamdokh yd nexl= lghq;=j,ska uqo,a
m%n, Wkkaÿjla hqfrdamh ;=< we;s úh' tys
Wmhd.;a kj Okj;a;= msßila ìys jQy' fuu
m%;sM,hla jYfhka .%Sl frdau YsIagdpdrj,
Okj;=ka mer‚ jevjiï ro,hka u; hemqKq
mej;s mer‚ l,d ffY,Ska kej; Ndú;hg
msßila fkdjQ fyhska l,d;aul lghq;= flfrys
.ekSu;a" idys;H yd o¾Ykh .eUqßka yeoEÍug
wjOdkh fhduq lsÍug wjYH ksoyia ukila
hqfrdamShhka fm<öu;a ksid hqfrdamd iudcfha
fuka u tAjdg wkq.%yh ±laúh yels Ok n,hla
mq`M,a mßj¾;khla isÿ úh' tu.ska by; lS
o Tjqkag ;snq‚' b;d,sfhys tl, l=vd rdcOdks
mer‚ YsIagdpdr kej; mK ,enqfõ h hk
/ila mej;s fyhska tAjdfha ìys jQ Okj;a;=
w¾:fhka mqkreoh hk jpkh Ndú; flf¾'
l,d;aul lghq;=j,g wkq.%yh ±laùug bÈßm;a
mqkreo iufha hqfrdamfha iEu lafIa;%hlu
jQy' mqkreoh b;d,sfhka wdrïN ùug th m%n,
mdfya we;s jQ fjkialï ksid uOH;k hq.h
fya;=jla úh' b;d,sfha maf,darkaia k.rfha
wNdjhg hdug;a hqfrdamd b;sydifha kQ;k
Ôj;a jQ fuäis ^medici& kï Okj;a mjq, tys
hq.h wdrïN ùug;a lreKq ie,iq‚'
l,d;aul lghq;=j,g w; ys; ÿka Okj;=kag
WÞyrKhls'
9'1 mqkreoh we;s ùug n,mE fya;= • nqoaê m%fndaOh
• fldkaia;ka;sfkdam,a k.rh ;=¾ls frdau YsIagdpdrfha mßydksfhka miq wd.ñl
cd;slhkag hg;a ùu wdh;k uq,a lrf.k mej;s wOHdmk l%uh ;=<
m%Odk úIh jQfha foaj O¾uh" o¾Ykh" kS;sh
uOH;k hq.fha wjidk Nd.fha b;d ÈhqKq jeks úIh lsysmhla mu‚' tfy;a fodf<dia jk
fjf<| k.rhla jQ fldkaia;ka;sfkdam,h ishjfika miq j ìys jQ kj wOHdmk wdh;kj,
hqfrdamd W.;=kaf.a wjOdkh Èkd.;a tlla úh' mer‚ idys;H" kdgH" Yío úoHdj" b;sydih
fldkaia;ka;sfkdam,a k.rfha ;snQ mqia;ld,j, jeks kj úIhka b.ekaùug lghq;= l< fyhska
.%Sl frdau idys;H fmd;m; ;ekam;a j ;snQ w;r mqkreo iuh jk úg kj W.;a;= msßila ìys
.%Sl yd frdau W.;a;= fndfyda msßila tys wOHhk jQy' hqfrdamd cd;Ska ;=< nqoaê m%fndaOhg n,mE
117
PdhdrEmh wxl 9'1 r*dfh,a úiska isiaghska foõueÿf¾ is;=jï lr ;sfnk foaj orejka fofofkl= ±lafjk Ñ;%hla

;j;a fya;=jla jQfha uqøK l¾udka;h hs' j¾I fcdaka jhsla,sma" fndysñhdfõ fcdaka yia" m%xYfha
1454 § .=gkan¾.a uqøK hka;%h ksmoùu;a iuÕ brdiauia yd c¾uksfha udáka Æ;¾ jeks wh tn÷
b;d,sfha m%foaY /il uqøKd, wdrïN úh' fï úfõpk l< wh w;r lemS fmfka'
hgf;a fmd;a m;a iq,n ùu;a .%Sl frdau fmd;a
m;a uqøKfhka ksl=;a ùu;a ksid th idys;Hh" hqfrdamfha fjkia ùug mqkreoh n,mE
kdgH l,dj wdÈh flfrys m%n, Wkkaÿjla we;s wdldrh
ùug fya;= úh'
hqfrdamfha fuf;la wd .uka u. fjkia lsÍug
m,a,sfha wdêm;Hh úfõpkh ùu mqkreoh uy;a fia n,mEfõh' th Ydia;%Sh"
foaYmd,k" wd¾Ól yd úoHd;aul wdÈ iEu
uOH;k hq.h jk úg mdma jykafia iy l%sia;shdks wxYhl u fjkila lsÍug iu;a úh'
m,a,sh i;=j uy;a n,hla mej;=‚' fï ksid
wd.u ñksia Ôú;fha fndfyda wxY flfrys úYd, Ydia;%Sh mqkreoh
n,mEula we;s lr ;snq‚' lf;da,sl iNdfõ
we;eï mQcljre wd.ñl me;a;g jvd f,!lsl Ydia;%Sh mqkreoh jYfhka ie,flkafka
me;a;g nr jQ Èú meje;aulg yqre ù isáhy' myf<dia jk ishjfia hqfrdamfha NdIdj" idys;H
mqkreo iufha ke.S wd Ñka;k m%fndaOfha yd l,d Ys,am tkï Ñ;% l,dj" m%;sud l,dj" .Dy
m%;sM, jYfhka lf;da,sl iNdfõ we;eï ks¾udK Ys,amh wdÈ wxYhkays we;s jQ m%fndaOh hs'
ÿ¾j,;d úfõpkhg ,la úh' tx.,ka;fha
118
NdIdj yd idys;Hfha
mqk¾Ôjkh

uOH;k hq.fha §
hqfrdamd rgj, Ndú;
jQfha f.da;%sl NdId h'
wd.ñl lghq;=j, § yd
kS;sh yeoEÍfï § hï
m%udKhlg ,;ska NdIdj
Ndú; úh' .%Sl NdIdj
u< NdIdjl ;;a;ajhg
weo jeà ;snq‚' tfy;a
mqkreo iufha § .%Sl yd
,;ska NdIdfjka ,shjqKq
fmd;a m;a mßYS,kh jeä
ùu ksid tu NdIdj,
kfjdaohla we;s úh' fuh
Ydia;S%h mqkreofhys §
isÿ jQ jeo.;a fohls'
tfuka u ,;ska yd
.%Sl NdId bf.kSu
ú,dis;djla f,i
ie,lSug o mgka
.ekqqKs' fï ksid tf;la
Ndú; jQ m%foaYSh NdId
wNdjhg .sfha h'

.%Sl ,;ska NdId bf.k


.ekSfuka miq tu
NdIdfjka ,shjqK rEmh wxl 9'2 .e,s,sfhda .e,s,s ¥f¾laIfhka wNHjldYh mÍlaId lrk wkaou ±lafjk
fmd;am;a yeoEÍu is;=jula' úoHd;aul fidhd .ekSï hqfrdamSh mqkreo hq.fha lemS fmfkk m%jK;djls'
ksid idys;Hfha kj
m%fndaOhla isÿ úh'
úfYaIfhka .%Sl kdgH ms<sn| n,j;a Wkkaÿjla udkjjdoh
we;s úh' idys;Huh jYfhka fiajhla l< udkjjdoh fyj;a ñksid W;=ï fldg ie,lSu
.;a l;=jre /ila ful, ìys jQy' b;d,sfha mqkreofha úfYaI ,laIKhla úh' uOH;k hq.fha
vdkafÜ" fmÜrdla" fndleIsfhda" tx.,ka;fha § ish,a, wd.u uq,a lrf.k wd.ñl rduqjla ;=<
i¾ f;dauia uqj¾" m%ekaisia fílka yd ú,shï isÿ úh' tfy;a udkjjdoh uq,a ùu ksid iEu
fIlaiamsh¾ m%xYfha brdiauia o fï w;r jeo.;a fohla foi u jvd;a úpdrd;aul j ne,Sug mgka
;ekla .ks;s' Tjqyq lD;s /ila rpkd l<y' .ekqqKs' foaj O¾ujd§ úIhka fjkqjg udkjjd§
ksoiqka f,i w,.shß vdkafÜ rpkd l< äúkd úIhka bf.kSu wdrïN úh' WÞyrK jYfhka
fldñähd ldjH .%ka:h o fmÜrdla rpkd l< idys;Hh" b;sydih" l,dj" kS;sh" wdpdr úoHdj
f,dardg ieye,s lú kï .%ka:h o fmkakqï l< fmkakqï l< yels h' fï ksid .%Sl frdau wdNdih
yels h' ,en udkjjdohg keUqre jQ .;a l;=jre /ila
fuu hq.fha ìys jQy'

119
l,d Ys,am
uhsl,a wdkacsf,da o ful, isá olaI Ñ;%
mqkreo iufha l,d Ys,am lafIa;%fha we;s jQ Ys,amsfhl= fukau uQ¾;s yd .Dy ks¾udK
fjkialï Ys,amsfhls' Tyq isiaghska foajia:dkfha isú,sfï
uOH;k hq.fha ish¨ Ys,amSka ixúOdkh ù isáfha we| we;s is;=jï Ñ;% l,dfõ úYsIag;ajh úoyd
fY%a‚ jYfhks' fï ksid ful, ìys jQ ks¾udK olajhs' wjidk úksYaph kï Ñ;%h yd isiaghska
fY%A‚j, kñka ye¢kaú h' tfuka u l,d Ys,am ukaÈrfha u we| we;s wdoïf.a Ñ;%h o Tyqf.a
wd.ug keUqre ùu o úfYaI ,laIKhls' l,d Ñ;% w;r jeo.;a fõ'
lD;sj,g wkq.%y ±laùfï Yla;sh m,a,shg muKla
;sîu;a" uOHld,Sk Ñka;kh wd.ñl b.ekaùï m%;sud l,dj
mokï fldg f.dv ke.S ;sîu;a fuhg fya;=j
úh' fï ksid l,dlrejkag ;u Yla;shg wkqj l,d Ys,am w;r fk<sSfï l,djg o mqkreo
iajdëk j ks¾udK lsÍug bvla fkd;snq‚' tfy;a iufha jeo.;a ;ekla ysñ úh' lsß.reçka m%;sud
mqkreo iufha fï ish,a, fjkia úh' l,dlrejkag fk<Su ful, lemS fmfkk ,laIKhls' uhsl,a
wkq.%y ±laùug f,!lsl ri úkaokh w.h lrk wdkacsf,da" mqkreo iufha isá w.% .KH m%;sud
Okj;a;= bÈßm;a jQy' mqkreo iufha w.h lrk Ys,amsfhla úh' fuäis mjqf,a f,dfrkafida fuäis
,o mqoa.,jdofha m%;sM,hla jYfhka l,dlrefjda ksrEmKh lrk m%;sudj fudyq lsß.reçka fk<d
iajdëk j ;u olaI;d biau;= lrñka ks¾udK ìys ;sfí' msfhgd m%;sudj o fudafiiaf.a m%;sudj o
lsÍug mgka .;ay' tf;la fY%a‚j, kñka ye¢kajQ Þú;af.a m%;sudj o Tyqf.a fiiq ks¾udK w;r
l,d lD;s tAjd ks¾udKh l< l;_Dkaf.a kñka lemS fmfka'
t<s ±laùug lghq;= flß‚' fï ksid wd.ñl
.Dy ks¾udK Ys,amh
is;=ú,sj,g uq,a ;ek §u fjkqjg fm!oa.,sl;ajh
biau;= flfrk f,!lsl ri úkaokhg uq,a ;ek mqkreo iufha .Dy ks¾udK Ys,amfha o jeo.;a
ÿka l,d lD;s rdYshla ìys úh' fjkialï we;s úh' uOH;k hq.fha .Dy
ks¾udK Ys,amfha úfYaI ,laIKh jQfha W,a
Ñ;% l,dj fla;= wdldr yevfhka hq;a wdrelal=" Wia jy,
l,d Ys,am w;ßka mqkreo iufha b;d mq`M,a yd msróv yevfha l=¨kq h' tA fjkqjg mqkreo
fjkilg ,la jQfha Ñ;% l,dj hs' b;d,sfha iufha frdau .Dy ks¾udK Ys,amh wkqj jgl=re
maf,darkaia k.rh kj Ñ;% l,djla ìys l< wdrelal=" Wia l=¨kq yd w¾O f.da,dldr YsLr
uOHia:dkhla úh' f,!lsl ri úkaokh i|yd .Dy ks¾udK l,dfõ m%Odk ,laIK njg
iajdNdúl;ajhg uq,a;ek § ks¾udK ìys lsÍu ksid m;a úh' frdaujreka wkq.ukh lrñka ful,
ful, Ñ;% yd uQ¾;sj, ksrej;a yd wv ksrej;a rEm iqfLdamfNda.S ukaÈr ;ekSu o isÿ flß‚'
olakg ,efí' fuf;la wd.ñl jYfhka jeo.;a jQ
mqoa.,hka tkï l%sia;=ia jykafia" lkHd ußh ;=ñh .Dy ks¾udK Ys,amh uekúka ms<sìUq lrk
jeks wh Ñ;%j,g jia;= úIh úh' tfy;a mqkreo f.dvke.s,s w;r frdaufha Ydka; mS;r neis,sld
iufha Okj;=kaf.a rEm Ñ;%hg ke.Su ±lsh yels foajia:dkh yd maf,darkaia ys wdik foõueÿr
h' ful, isá Ñ;% Ys,amSka w;ßka ,shkdfvda lemS fmfka' uhsl,a wdkacf,da" ,shkdfvda
vdúkaÑ" uhsl,a wdkacf,da" r*dh,a" uefilaIsfhda" vdúkaÑ" r*dh,a mqkreo iufha isá olaI .Dy
fndÜá fp,a,s wd§yq jeo.;a wh fj;s" ks¾udK Ys,amSkag WÞyrK fõ'
,shkdfvda vdúkaÑ Ñ;% Ys,amsfhl= fuka u
;j;a lafIa;% .Kkdjl m%ùKfhla o úh' Tyq úoHd;aul ÈhqKqj
lúfhla ix.S;{fhla úoHd{fhla yd m%dfhda.sl mqkreo iufha jeo.;a ,laIKhla jQfha úoHdj
bxðfkarefjla o úh' fudyqf.a fudkd,sid yd ÈhqKq ùu hs' .%Sl frdau fmd;am;aj, wdNdih ,o
ls%ia;=ia jykafiaf.a wka;su fNdack ix.%y jeks W.;a;= tla úIhlg muKla iSud fkdù úúO
Ñ;% úYaj l,d lD;s f,i wog;a ckm%sh;ajhla lafIa;% ms<sn| j úoHd;aul j fidhd ne,Sug
Wiq,hs'
120
PdhdrEmh wxl 9'3 hqfrdamSh mqkreofhka we;s jQ fjkialï lafI;% .Kkdjla fj; n, meje;aú h' jdia;= úoHdj iy
uQ¾;s l,dj bka tla lafI;%hls' fuu PdhdrEmfhka ±lafjkafka mqkreo iufha ffY,shg wkqj m%xYfha bÈ lrk ,o
fkajdisl f.dvke.s,a,ls'

fm<UqKy' mDÓúh" br" y|" ;rld wdÈ iEu c¾uka cd;sl fcdyekaia flma,¾
fohla ms<sn| j u Tjqyq ksßlaIKh l<y' tys
m%;sM,hla jYfhka úYajh ms<sn| j kj u; fldm¾kslia bÈßm;a l< woyia ;yjqre fldg
bÈßm;a úh' tfia u úoHdfõ ÈhqKqjla o we;s tAjd ;jÿrg;a bÈßhg f.k hñka fi!r.%y
úh' uKav,fha .%yf,dal iQ¾hhd jfÜ b,smaidldr j
.uka .kakd nj fidhd .;af;a h'
úYajh ms<sn|j bÈßm;a jQ kj u;
fmda,ka; cd;sl ksl,ia fldm¾kslia b;d,s cd;sl .e,S,sfhda .e,s,s

mDÓúh f.da,dldr nj;a wfkl=;a .%yhka iQ¾hhd ÿr olakh ksmoù h' thska wdldY jia;=
jfÜ mßN%uKh jk nj;a fidhd .;af;ah' ksßlaIKh lr pkaø wdjdg, n%yiam;s .%yhdf.a
úoHdjg jQ buy;a fiajh ksid Tyq kQ;k ;drld Wm.%yhka we;s nj fidhd .;af;a h' Tyq w;ayÞ
úoHdfõ mshd f,i ye¢kafõ' ne,Sfï mshd f,i ye¢kafõ'

tx.,ka; cd;sl whsfila ksõgka


.=re;ajdl¾IK kshuh fidhd .;af;ah'
121
iu. uOHu mka;shl ìys ùu isÿ úh' uOHu
'ffjoH úoHdfõ ÈhqKqj mka;sh hkq fï jk úg fjf<|dfuka uqo,a
Wmhdf.k Okj;a jQ msßihss' fuu mka;shg
ffjoH úoHdfõ kfjdaohla fuu wjêfha we;s fjf<kaoka" nexl=lrejka" keõ ysñhka yd
úh' ;j,ï ysñhka jeks msßia wh;a jQy' uOHu
mka;sh iudcfha n,j;a ùu;a iu. u fuf;la
bx.%Sis cd;sl ú,shï ydfõ bvï ysñ jxYdêm;sjrekag ysñ j ;snQ n,;, yd
ñksia isref¾ reêr ixirK moaO;sh ms<sn| whs;sjdislï Tjqkaf.ka .s,sfykakg úh' cd;sl
jeo.;a f;dr;=re fidhd .;af;a h' rdcHj, rcjre ;ukaf.a md,k lghq;=j, §
w¨;ska ìys jQ fuu uOHu mdka;slhka iydh
iaúia cd;sl ffjoH meri,aiia lr .;ay' Tjqkaf.a fjf<| lghq;= i|yd rdcH
wkq.%yh o ,enq‚'
f,v frda. iE§ug ;=vq fok fya;= o tAjdg
m%;sl¾u o w;ayÞ ne,S h' Tyq kQ;k T!IO
wd¾Ól kfjdaoh
úoHdj flfrys o frda. Ñls;ail l%u flfrys o
úYd, n,mEula lf<a h' mqkreo iufha hqfrdamfha wd¾Ól lghq;=
j, mq`M,a fjkila isÿ úh' uOH;k hq.fha
iaúia cd;sl uhsl,a i¾fgia m%fõ‚h flakaø fldg mej;s iajhxfmdaIs;
wd¾Ól l%uh mßydkshg m;a ù fjf<|dfï
reêrh yojf;a ol=Kq fldaIfhka msgù f.dia ÈhqKqjla ful, we;s úh' hqfrdamfha cd;sl
fmKye,s u.ska msrsisÿ ù h<ss;a yoj;g meñK rdcHhka ìys ùfuka miq fjf<| lghq;= mq`M,a
YÍrh mqrd u úisÍ hEu ms<sn| j f;dr;=re lsÍu i|yd rcfha wkq.%yh iDcq j u ,enq‚' tA
fidhd .;af;a h' i|yd hqfrdamd rgj, cd;sl fjf<| m%;sm;a;s"
'fcdyekaia .=gkan¾.a
cd;sl nÿ m%;sm;a;s l%shd;aul úh' tfuka u foaY
.fõIKfhys m%;sM,hla jYfhka kj uqyqÿ ud¾.
c¾uka cd;sl fcdyekaia .=gkan¾.a uqøK hka;%h fidhd .ekSfuka hqfrdamd cd;Skag fmrÈ.g yd
ksmoù h' weußld uydoaùmhg meñŒug yels úh' fï
ksid tu m%foaYj, ;snQ fjf<| øjH tkï l=`M
foaYmd,k kfjdaoh nvq" rka ߧ" uq;= ue‚la" we;=ka" we;a o< jeks
jevjiï hq.fha tla tla m%foaY md,kh foa hqfrdamhg f.k hdug yelshdj ,enq‚' fï
lsÍfï n,h m%foaYSh md,lhkag mjrd ;snq‚' Tiafia fjf<|dfï ÈhqKqjla we;s úh'
m%foaYSh md,lhka f,i lghq;= lf<daa bvï ysñ fjf<| lghq;= mq`M,a ùu;a iu. uqo,a Ndú;h
jxYdêm;sjreh' iajdëk j lghq;= lsÍu ksid jeä úh' uqo,a fkdaÜgq yd ldis Ndú;h m%p,s;
md,k lghq;=j, § Tjqyq rcqg jvd n,hla N=la;s úh' .kqfokq i|yd uqo,a ÿr neyer f.k hdu
úkaoy' tl, ck;dj tla tla m%foaYSh md,lhka ÿIalr yd wkdrlaIs; jQ ksid fplam;a yd
hgf;a md,kh ùu ksid ;uka Ôj;a jQ m%foaYfha nexl= wKlr l%uh mqkreo iufha wdrïN úh'
jeishka f,i is;=jd úkd tla rgl cd;shla jHdmdßlhkag ;u fjf<| lghq;=j,g wjYH
f,i yeÕSulska lghq;= lf<a o ke;' uqo,a Khg §u o nexl= uÕska isÿ flß‚'
mqkreo iufha cd;sl rdcH ìys ùu foaYmd,k
lafIa;%fha isÿ jQQ jeo.;a u fjkils' fjka kj fjf<| ud¾. fidhd .ekSu
fjka j ;snQ m%foaYSh rdcH tla fldg tla rc
flfkla hgf;a tlai;a lsÍu fuys § isÿ úh' l%s'j 1453 § ;=¾lsjreka fldkaia;ka;sfkdam,a
fï ksid rcq md,k lghq;=j, § jeo.;a jQ w;r k.rh hg;a lr .ekSu;a iu. hqfrdamSkaf.a fmr
ish¨ n,;, rcq jgd flakaø.; úh' wmr foÈ. fjf<| lghq;=j,g ndOd we;s úh'
12 jk ishjfia fjf<| lghq;=j, ÈhqKqj;a uqyqÿ yd f.dvìu fjf<| ud¾. ish,a, u mdfya

122
;=¾ls wêrdcH hg;g m;a úh'
tA ksid wdishd;sl NdKav ,nd .ekSu i|yd mqkreofha f.da,Sh m%jK;dj
fmr È.g <Õd úh yels kj uqyqÿ ud¾. fiùug
hqfrdamshfhda fm<UqKy' mqkreoh uq,ska u wdrïN jQfha b;d,sfha
maf,darkaia k.rfhks' wk;=rej th b;d,sfha
kj uqyqÿ ud¾. fidhd hdfï .uk id¾:l lr fiiq m%foaYj,g jHdma; ù miq j hqfrdamh mqrd
.ekSug iqÿiq mßirhla o hqfrdamfha fï jk úg me;sre‚' mqkreo iufha we;s jQ foaY .fõIK
ilia fjñka ;snq‚' tkï" ksid hqfrdamShfhda kj rgj,a fidhd hdug mgka
.;ay' tys m%% ;sM, jYfhka wdishd" wm%sld yd
• kdúl .ukaj, iqrlaIs; j fh§ug yels weußld uyoaùmj, hqfrdamd n, jHdma;shla we;s
ud,sud hka;%h" W;=re ;re udmlh ksmoùu úh' 16 jk ishjfia isg Y;j¾I y;ryudrla
muK fulS uyoaùmj, we;eï rgj,a hqfrdamfha
• mqkreofha § f,dalh f.da,dldr nj fidhd úúO cd;Skag wh;a hg;a úð; njg m;aj ;snq‚'
.ekSu fï ksid foaYmd,k jYfhka fuka u fjf<|du
yd iudcSh ixialD;sl jYfhka o hqfrdamh yd
• fgd,ñf.a f,dal is;shu u.ska f,dalh fiiq f,dalh w;r in|;d f.dvke.=‚' fuu
ms<sn| ksis wjfndaOhla ,eîu in|;d ksid uqøK l¾udka;h f,dj mqrd
me;sre‚' fuu.ska hqfrdamfha Ñka;kh yd
• cd;sl rdcHhka fuu .uka i|yd wkq.%y idys;H fiiq rgj,;a jHdma; úh' hg;a úð;j,
±laùu Okj;=kaf.a ¥ orejka wOHdmk lghq;= i|yd
hqfrdamhg hdu;a fï i|yd fya;= úh' hqfrdamShfhda
foaY .fõIKh i|yd uq,ska u Wkkaÿ jQfha id.r ;u hg;a úð;j, ;u ;uka weoyQ wd.u m%pdrh
no rgj,a folla jQ mD;=.d,h yd iamd[a[h hs' l<y' tfia u foajia:dk yd f.dvke.s,s bÈlsÍu
mD;=.d,fha fykaß l=udrhd ^kdúl fykaß& foaY uÕska hqfrdamfha tjlg m%p,s; jQ jdia;= úoHdj"
.fõIK lghq;=j,g úYd, wkq.%yhla ,nd l,d Ys,am fiiq rgj,g;a ,enq‚' hqfrdamh
ÿkafka h' yd f,dalfha rgj,a w;r we;sjQ in|;d ksid
hqfrdamSh ;dlaIKh yd úoHd;aul ±kqu wdÈh;a
mD;=.d,fha isg fmrÈ.g <Õd ùu i|yd uqyqÿ f,dj mqrd me;sß‚' fuu.ska mqkreoh f.da,Sh
ud¾.hla fiùfï fhÿKq n¾f;da,ñhqvhia m%jK;djla njg m;a úh'
wm%sldfõ ol=Kq ;=vqjg meñK tys § l=Kdgqjlg
yiq ùu ksid thg l=Kdgq ;=vqj kñka kï 9'2 mqkreoh ,xldj flfrys n,mEu
;nd wdmiq ish rg n,d hd;%d lf<a h' miq j
mD;=.d,fha rcq úiska th Y=N me;Sfï ;=vqj f,i
kï lrk ,È' hqfrdamfha we;s jQ mqkreofha n,mEu furgg
,enqfKa Èjhskg meñ‚ mD;=.Sis" ,kafoais yd
n¾f;da,ñhqvhia .sh .uka u. Tiafia .uka bx.%Sis cd;slhska uÕsks' fuu cd;Ska ,xldfõ
l< jiafldao .dud bkaÈhdfõ le,slÜ jrdhg uqyqÿnv m%foaYj, n,h ±rE ld,fhys Wvrg
<Õd úh' fuh hqfrdamshhka m%:ufhka wdishdjg fjk u iajdëk rdcHhla mej;s fyhska furg
meñŒug fidhd .;a kj uqyqÿ ud¾.h hs' iudcfha mq`M,a fjkila we;s lsÍug Tjqkag
yelshdj fkd,enq‚' tfy;a j¾I 1815 § Wvrg
iamd[a[fha m¾äkkaâ yd bifn,d /ðkf.a rdcOdksh ì%;dkHhkag hg;a ùfuka miq j
wkq.%yh hgf;a l%siafgdam¾ fld,ïniag ngysr j¾I 1948 olajd ,xldj ì%;dkH hg;a úð;hla
bkaÈhd ¥m;a fidhd .ekSug yels úh' weußf.da jYfhka mej;s fyhska tu ld,h ;=< furg
fjia mQIs weußldj ^kj f,dalh& fidhd .;af;a h' foaYmd,k lafIa;%fhys muKla fkdj wd¾Ól yd
m¾äkkaâ ue.,ka-ms,smSkh o lefí ifydaorfhda iudc" ixialD;sl jYfhka o mq`M,a fjkialï
-lekvdj o fidhd .;ay' /ila isÿ úh'
123
foaYmd,k fjkialï bx.%SiSka úiska l%shd;aul lrk ,o wd¾Ól
m%;sixialrK ksid ,xldfõ wdkhk wmkhk
19 jk ishji jk úg mqkreoh" wd.ñl
wd¾Ólhla ìys úh' fï ksid wdydr øjH mjd
m%;sixialrK" uqøK Ys,amfha ÈhqKqj" Okjdofha
,xldjg wdkhkh flß‚' óg wu;r j uqo,a
ke.Su yd ld¾ñl úma,jh wdÈh fya;= fldgf.k
Ndú;h m%p,s; ùu" ÿïßh ud¾. yd uyd ud¾.
hqfrdamh ;=< mq`M,a Ñka;k fjkila we;s j
moaO;shla we;s ùu' fld<U" .d,a," ;%sl=Kdu,h
;snq‚' fï wkqj ì%;dkH md,k iuh ;=< furg
jeks fjf<| k.r ìys ùu iy kj Ofkdamdhk
isÿ jQ fjkialï tu kj Ñka;kfha n,mEu ksid
ud¾.j,ska uqo,a Wmhd .;a uOHu mka;shla
isÿ jQ nj ie,lsh yels h' Wvrg rdcOdksh hg;a
ìys ùu wd¾Ól jYfhka furg isÿ jQ ;j;a
jk f;la idïm%Þhsl rdcdKavq wdKavq l%uhla
fjkialïj,g WÞyrK fõ'
furg mej;sh;a ,xldj hg;a úð;hla njg m;a
ùfuka miq tu md,k l%uh wjika úh' bx.%SiSka
úiska y÷kajd fok ,o wdKavq m%;sixialrK iudc ixialD;sl fjkialï
ksid miq ld,Sk j md¾,sfïka;= wdKavq l%uhla uqøK l¾udka;h ,xldjg y÷kajd §u mqkreofha
furgg ,enq‚' ì%;dkH md,k ld,h ;=< tf;la n,mEu furgg ,enqKq ;j;a wjia:djls'
furg mej;s m%foaYSh md,k l%uh o fjkilg uqøK l¾udka;h furgg y÷kajd fok ,oafoa
,la úh' Wvrg rdcOdks iufha isá wêldrïjre" ,kafoaiSka úiska jqj;a th jvd;a m%p,s; jQfha
Èidfjjreka" fudfydÜgd,jre" yd fldard<jreka ì%;dkH md,k iufha § h' uqøK l¾udka;fha
jeks idïm%Þhsl ks,Odß mka;sh fjkqjg w¨;a ÈhqKqj;a iuÕ fmd;am;a" iÕrd yd mqj;am;a
md,k l%uhg .e<fmk kj ks,Odß mka;shla wdÈh m%ldYhg m;a ùu ksid iudcfha ±kqïj;a
fuka u mßmd,k wdh;k moaO;shla o ìys úh' Ndjh by< .sfha h' tu.ska hqfrdamd Ñka;kh;a
tfia u furg mej;s mer‚ kS;s Í;s moaO;sh o idys;Hh;a furgg ,enq‚' ì%;dkH md,k
wNdjhg .sfha h' ,kafoaiSkaf.a md,k ld,fha iufha § we;eï ,dxlslhka hqfrdamd rgj,g
frdau ,kafoais kS;sh furgg y÷kajd § ;snq‚' f.dia wOHdmkh ,nd furgg meñŒu;a ngysr
ì%;dkH md,k ld,fha § iuld,Sk hqfrdamSh Ñka;kh furgg ,enqKq ud¾.hls'
kS;s uQ,O¾uj,g wkql+, kS;s Í;s moaO;shla o
hqla;sh mis|,Sfï wêlrK moaO;shla o furg ,xldjg hqfrdamShhka meñ‚fha hqfrdamfha
ia:dms; úh' l%sia;shdksfha tlai;alu ì| jegqKq wjêhl §
h' j¾I 1517 § hqfrdamfha isÿ jQ wd.ñl úma,jh
wd¾Ól fjkialï thg fya;= úh' mD;=.Sis cd;slfhda furg uqyqÿnv
m%foaYj, frdaudkq lf;da,sl wd.u jHdma; l<
uOH;k hq.fha § hqfrdamd fjf<|
w;r ,kafoaiSyq ;uka weoyQ frmrudÿ Nla;sh
lghq;=j, § lemS fmkqK jekSish" ðfkdajd"
furg m%p,s; l<y' fuuÕska hqfrdamfha mej;s
fldkaia;ka;sfkdam,a jeks uOHOrΠuqyqo wdYs%;
wd.ñl ksldhka furg me;sre‚' ,kafoais
k.r fjkqjg mqkreo iufhka miq j mD;=.d,h"
md,k ld,fha § fuka u ì%;dkH md,k
iamd[a[h" m%xYh" ´,kaoh yd tx.,ka;h jeks
iufha § furg l%shd;aul l< wOHdmk lghq;=
w;a,dka;sla id.rh wdY%s; rgj,g jeo.;a ;ekla
ksid ngysr wOHdmk l%uh furg m%p,s;
,enq‚'
úh' tfia u hqfrdamShhka ,xldj ;=< bÈl<
hqfrdamShhka furgg meñŒu;a iuÕ ,xldj foajia:dk yd fjk;a f.dvke.s,s wdÈfhka
yd hqfrdamh w;r iDcq fjf<| in|;d wdrïN hqfrdamfha mej;s jdia;= úoHdj furgg ,enq‚'
úh' fjf<|du b,lal lr .ksñka ,kafoaiSka
furg l=re÷ j.d l< w;r ì%;dkHfhda fldams"
fldfldajd" isxfldakd" f;a yd rn¾ jeks fjf<|
fnda. j.d l<y' hqfrdamShhka hgf;a furg
jdŒc wd¾Ól rgdjlg yqreùu ksid tf;la
mej;s .%dóh iajhxfmdaIs; w¾: l%uh ì| jegqKs'
124
l%shdldrlu
hqfrdamfha we;s jQ mqkreoh Y%S ,xldfõ
foaYmd,ksl" wd¾Ól" ixialD;sl wxY
flfrys n,mE wdldrh meyeÈ,s lrkak'

jeo.;a lreKq
1' hqfrdmfha 14 jk yd 16 jk ishjia w;r
ld,h ;=< l,d;Aul yd úoHd;aul wxYj,
isÿ jQ mq`M,a mßj¾;kh mqkreoh f,i
ye`Èkaúh yels h'
2' hqfrdamfha mqkreoh wdrïN ùug ;=vq ÿka
fya;= /ila mj;S'
3' mqkreoh uq,ska u wdrïN jQfha b;d,sfha
maf,drkaia k.rfhks'
4' mqkreo iufha l,d;aul yd úoHd;aul
lafIa;%j, we;s jQ mßj¾;kh ksid ñksia
Ñka;kfha fjkila we;s úh'
5' mqkreo iufha kj fjf<`o ud¾. fidhd
hdu ksid hqfrdamh yd fiiq f,dalh w;r
kj in`o;d f.dvke.=Ks'

125
10 Y%S ,xldj yd ngysr f,dalh

§ f.dvìï m%foaYj, § NdKav m%jdykh i|yd


ye`Èkaùu ;j,ï Ndú; l< w;r uqyqÿ .ukaj, § keõ
Ndú; flß‚' uOH;k hq.h jk úg wdishdkq
l%sia;= j¾Ifhka fojk iyi%l j¾Ifha uq,a
fjf<|dfï tAldêldrh uqia,sï cd;slhka i;=
Nd.fha mgka ol=Kq hqfrdamh flakaøfldg
úh' uqia,sïjre wdishdfõ l=`Mnvq we;=`M NdKav
f.k we;s jk kj fjf<`o m%fndaOfha
tla /ia lr hqfrdamShhkag úlsŒfuka wêl
m%;sM,hla f,i hqfrdamSh cd;Syq úfYaIfhka u
,dNhla ,enQy' by; lS fjf<| ud¾. ;=k u
kef.kysr rgj,aj,g ish wjOdkh fhduq
fldkaia;ka;sfkdam,a k.rh yd iïnkaO ù ;snQ
l<y' Bg miqìï jQfha tu rgj, ;sfnk úúO
neúka hqfrdamSh l%sia;= Nla;slhka hgf;a ;snQ
iïm;a fjf<`odug ,nd .ekSu hs'
tu k.rh fmr wmr foÈ. fjf<|dfï m%Odk
bkaÈhdkq id.rfha fjf<`odug iïnkaO uOHia:dkh njg m;a j ;snq‚' tfy;a j¾I 1453
ùug wod< §¾> b;sydihla i;= jQ Y%S ,xldj § bia,dï wd.u weoyQ ;=¾lsjre fuu k.rh
hqfrdamSh cd;Ska iu. lghq;= l< wdldrh hg;a lr .ekSu ksid wdishdj yd hqfrdamh w;r
;=< hï hï úfYaI;d ±lsh yels h' fjf<`o idïm%Þhsl fjf<|dug myr jeÿ‚'
wruqKq wìnjd foaYmd,ksl wruqKq biau;=
ùu ksid fuu hq.fha § Y%S ,xldj yd fldkaia;ka;sfkdam,a k.rh ^j¾;udk
ngysr f,dalh w;r mej;s in|;dj, lemS bia;dkanq,a& bia,dï Nla;slhka i;= ùu ksid
fmfkk m%;súfrdaO;d ud,djla ±lsh yels h' hqfrdamSh l%sia;shdkskag úYd, mdvqjla isÿ úh'
úfoaYslhdf.a wdêm;Hh;a Bg tfrys j ke.=Kq tu k.rh w,a,d .;a uqia,sïjre wdishdfõ l=`M
iajfoaYslhdf.a m%;súfrdaO;d;a w;r mej;s nvqj, ñ, by< kexùu" NdKav ysÕhla we;s
m%;sl%shd ud,djla fuu hq.fha § olakg ;sfí' lsÍu yd l,g fõ,djg NdKav fkdiemhSu
fuu mdvfuka tu lreKq ms<sn`o j idlÉPd wdÈh u.ska hqfrdamShhkag uy;a ÿIalr;d we;s
lsÍug kshñ; h' l<y' hqfrdamShhka È.= l,l isg wdishd;sl
l=`M nvq mßfNdackhg yqre ù isá neúka l=re÷"
.ïñßia" we;=`M l=`M nvq i|yd hqfrdamd fjf<|
10'1 mD;=.SiSka wdishdjg meñŒu
fmdf<a fyd| b,a¨ula ;snq‚' fï jk úg by;
wE; w;S;fha isg u wdishdj yd hqfrdamh w;r lS idïm%Þhsl fjf<| ud¾. bia,dï Nla;slhka
fjf<| in|;d meje;ajQ m%Odk ud¾. ;=kla hg;g m;aj ;snqKq neúka wdishdjg meñŒug
;snq‚' kj ud¾. fiùfï wNsfhda.hlg hqfrdamShfhda
uqyqK ÿkay' tys § mD;=.SiSyq fmruqK f.k
1' fldkaia;ka;sfkdam,a k.rfha isg m¾ishdj"
lghq;= l<y'
uOH wdishdj yryd Ökh olajd jeà ;snQ ud¾.h
fyj;a fiao udj; mD;=.SiSkaf.a uõrg mD;=.d,h fõ' mD;=.d,h
hkq ksß; È. hqfrdamfha whsîßhka w¾Ooaùmh
2' fldkaia;ka;sfkdam,fha isg uOHOrΠuqyqo
Tiafia ñirh" r;= uqyqo yryd bkaÈhdkqq id.rhg ;=< msysá rgls' tfia u mD;=.d,h w;a,dka;sla
meñ‚ ud¾.h id.rhg uqyqK,d msysgd ;sfí' fï ksid mD;=.siSkag
;u úfoaY in|;d meje;aùug isÿ jQfha uqyqÿ
3' fldkaia;ka;sfkdam,fha isg ne.avEâ" m¾ishka ud¾. uÕssks' tys m%;sM, jYfhka w;S;fha isg u
fndlal yryd bkaÈhdfõ ngysr fjr<g meñ‚ mD;=.SiSyq iuqø lghq;= ms<sn| fyd| ksmqK;djla
ud¾.h ±lajQy' 15 jk ishjfia mD;=.d,fha isá fykaß
l=ure fkdfyd;a kdjql fykaß foaY .fõIK
fuu ud¾. Tiafia fjf<| ino;d meje;aùfï lghq;= .ek uy;a Wkkaÿjla ±lajQ wfhls'
126
PdhdrEmh wxl 10'1 merKs f.dvke.s,a,l leghï lr ;sfnk ,kafoaiSskaf.a ,dxPkh'

mD;=.d,fhys kdjql úoHd,hla mj;ajdf.k 20 jk ishji olajd ld, mßÉfþofha hqfrdamfha


.sh fyf;u kdúl Ys,amh" is;shï úoHdj" isÿ jQ foaYmd,k yd wd¾Ól fjkia ùï wkqj
;drld Ydia;%h jeks úIhka tys b.ekaù h' hqfrdamShka wdishdjg meñŒfï wruqKqj, o hï
fuu lreKq ksid wdishdjg kj uqyqÿ ud¾.hla hï fjkialï we;s úh'
fiùfï lghq;=j, § fiiq hqfrdamShhkag jvd
mD;=.SiSka wdishdjg meñŒfï uQ,sl wruqK jQfha
mD;=.SiSyq bÈßfhka isáhy' mD;=.Sis cd;slfhl=
wd¾Ól jdis ,nd .ekSu yd frdaudkq lf;da,sl
jQ jiafldao .dud wm%sldj jgd .uka fldg j¾I
wd.u m%pdrh lsÍu hs' mD;=.SiSka meñfKk úg
1498 § bkaÈhdfõ le,slÜj,g meñŒu;a iu. wdishdfõ fjf<| tAldêldrh uqia,sïjreka i;= j
wdishdfõ hqfrdamd n, jHdma;sh wdrïN úh' mej;=Kq fyhska Tjqka mrdch fldg tu fjf<|
mD;=.SiSka wdishdjg meñŒfuka miq j ,kafoais" tAldêldrh ;uka fj;g ,nd .ekSu mD;=.SiSkaf.a
bx.%Sis" m%xY jeks fiiq hqfrdamShfhda o wdishdjg wruqK úh' tu.ska w;súYd, ,dNhla ,eìh
meñK úúO m%foaYj, ;u n,h me;srjQy' fufia yels nj mD;=.SiSyq ±k isáhy' jiafldao.dud
16 jk ishji wdrïNfha isg jir 450 la muK le,slÜj,g meñŒfuka miq —l%sia;shdkSka iy
wdishdfõ hqfrdamd n, jHdma;sh mej;=‚' l=`Mnvq fidhd wms fuys meñ‚fhuq˜ hehs m%ldY
hqfrdamShhka wdishdjg meñ‚fha wruqKq lsysmhla fldg ;sîfuka mD;=.Siska ;=< mej;s wd¾Ól
yd wd.ñl wruqK meyeÈ,s fõ' jiafldao.dudg
we;s j h' wd¾Ól jdis ,nd .ekSu" wd.u m%pdrh
miq j bkaÈhdjg meñ‚ fojk mD;=.Sis kdúl
lsÍu yd cd;Hka;r lS¾;sh Èkd .ekSu jeks
lKavdhug mD;=.d,fhka ,eî ;snQ Wmfoiaj,
fya;= tA w;r m%Odk tAjd úh' 16 jk ishjfia isg
127
fjf<| .nvdjla bÈ lsÍug wu;r j mQclhka fldaÜfÜ m%foaYh w;r ÿr m%udKh jeä fldg
mia fofkl=g meñK O¾uh foaYkd lsÍu i|yd ±laùu ms‚i rcqf.a ksfhdað;hka fh¥ fï Wmdh
le,slÜj, md,lhdf.ka wjir ,nd .kakd ksid—mrx.shd fldaÜfÜ .shd jf.a ˜ hehs msre<la
fuka i|yka úh' uq,a ld,fha isg ;ukaf.a we;s ù ;sfí'
n,h jHdma; jk m%foaYj, iajlSh wd.u me;sr
mD;=.SiSka furgg meñfKk úg úYd, rdcH
ùfï wruqKla o mD;=.SiSka ;=< mej;s nj fuhska
jYfhka mej;s fldaÜfÜ rdcH 1521 § we;s
meyeÈ,s fõ'
jQ úchnd fld,a,h;a iu. fldgia ;=klg
fn§ hdu mD;=.Sis n, jHdma;shg ;j;a
10'2 mD;=.SiSka meñ‚ wjêfha Y%S ,xldfõ myiq úh' fldaÜfÜ md,lhd jYfhka isá
foaYmd,k ;;a;ajh wg jk ùr mrdl%undyq rcqf.ka miq t;=udf.a
Y%S ,xldj bkaÈhdkq id.rfha uqyqÿ fjf<| ud¾. mqf;l= jQ yh jk úchndyq l=urd rclug m;a
wdYs%; jeo.;a uOHia:dkhla jYfhka msysá úh' úchndyq rcqf.a m<uq jk újdyfhka isá
neúka hqfrdamShhkaf.a wdishd;sl lghq;= j, mq;=ka ;sfokd jk nqjfklndyq" udhdÿkafka
§ jd‚cuh yd hqouh jeo.;alula furgg yd rhs.u nKavdr hk ifydaor l=udrjrekag
,eî ;snq‚' mD;=.SiSka uq,a ld,fha § fihs,ka wkd.; rclu fkdmjrd foajrdc kï fjk;a
jYfhka y÷kd f.k isá furg ;=< b;d fyd| l=udrfhl=g wkd.; rclu Wreulr §fï
;;a;ajfha l=re÷ ksmofjk nj o Tjqyq ±k W;aidyhla ksid .egqula we;s úh' ;ukag rdcH
isáhy' fï ksid bkaÈhdjg meñK fkdfnda Wreuh fkd,eîu ms<sn| wdrxÑ jQ by; lS
l,lska u ,xldj flfrys o mD;=.Siskaf.a l=udrjre ;sfokd tjlg Wvrg md,lhd jQ chùr
wjOdkh fhduq úh' j¾I 1505 ud¾;= udifha § nKavdr rcqf.ka wdOdr ,ndf.k fldaÜfÜg
mD;=.d,fha rcq úiska fmrÈ. mD;=.SiS m%;srdchd meñK rdcH n,h ,nd .ekSug W;aidy l<y'
jYfhka *%ekaisial= o w,afïÞ m;a lr tjk ,È' tys § i,udka kue;a;l= úiska úchndyq rcq
mD;=.d, md,lhd w,afïÞg ,nd § ;snQ Wmfoia urKhg m;a lrk ,È' yh jk úchndyq rcqf.
w;r fihs,ka ^,xldj& fidhd .; hq;= h hk ka n,h ,nd .ekSug j¾I 1521 § we;s jQ fuu
WmfoaYh o we;=<;a úh' *%ekaisial= o w,afïÞf.a isoaêh úchnd fld,a,h jYfhka ye¢kafõ'
mqf;l= jQ f,dfrkafida o w,afïÞ .uka.;a úchnd fld,a,fhka miq j fldaÜfÜ rdcHh
keõ lKavdhula l=Kdgqjlg yiq ù wyïfnka fldgia ;=klg fnÞ by; l=udrjre ;sfokd
furgg meñ‚ fyhska mD;=.d, rcqf.a tu w;r fnÞ .;ay' tA wkqj fldaÜfÜ m%foaYfha
wruqK bgq úh' md,lhd jYfhka y;a jk nqjfklndyq n,hg
m;a úh' udhdÿkafka l=ure iS;djl rcq njg m;a
j¾I 1505 § f,dfrkafida o w,afïÞ we;=`M jQ w;r rhs.u nKavdr rhs.u m%foaYfha n,hg
uq,a u mD;=.Sis lKavdhu furgg meñfKk
m;a úh' fufia fldaÜfÜ rdcHh fldgia ;=klg
úg Y%S ,xldj ;=< foaYmd,k tlai;alula
fkd;snQ neúka úfoaYSh n, jHdma;shlg iqÿiq fn§ hdfuka jeä jdis w;a jQfha furg n,h
miqìula mej;=‚' yh jk mrdl%undyq rc;=ud me;srùfï wfmalaIdfjka isá mD;=.SiSkag h'
fldaÜfÜ rdcOdksh msysgqjd rg tlai;a fldg
foaYmd,k ia:djr;ajhla we;s fldg ;snQ kuq;a Y%S ,xldfõ uqyqÿnv m<d;aj, mD;=.Sis n,
t;=udf.a wNdjfhka miq j ld,hla .; jk úg jHdma;sh
tu tlai;alu ì| jegq‚' fï ksid mD;=.SiSka
meñfKk úg fldaÜfÜ rdcHhg wu;r j Wvrg fldaÜfÜ rdcHh fldgia ;=klg fn§ jeä
yd hdmkh jYfhka ;j;a rdcOdks folla ìys l,a hdug fmr y;a jk nqqjfklndyq rcq yd
ù ;snq‚' ,xldjg meñ‚ mD;=.SiSyq uq,ska u udhdÿkafka rcq w;r u;fNao we;s úh' fldaÜfÜ
fldaÜfÜ rdcH iu. in|;d f.dvk.d .;ay' rdcHfha wkd.; rdcH Wreuh ms<sn| m%Yak iy
mD;=.SiSka fld<Ug meñ‚ wjia:dfõ § Tjqkaf.a udhdÿkafka rcq fldaÜfÜ rdcHhg wh;a m%foaY
ksfhdað;hka rcq yuqùug leojdf.k hk úg lsysmhla w;am;a lr .ekSug ;e;a lsÍu fuu
fld<U isg jg jx.= iys; ud¾.hla Tiafia u;fNaoj,g fya;= úh'
Tjqka le|jdf.k .sh nj lshfõ' fld<U yd
128
nqjfklndyq rcqg iuqøfoaúh hkqfjka ye¢ka md,lfhla njg m;a jQfha ke;' rcq lf;da,sl
jQ Èh‚hl isá kuq;a fldaÜfÜ wkd.; Wreuh wd.ug yrjd .ekSug mD;=.Siska W;aidy ±rEj;a
mejÍug mqf;la fkdisáfha h' tjlg rKY+rfhl= fyf;u th m%;sfIam lf<a h' fï ksid l,la .;
jYfhka m%isoaO j isá ùÈfh nKavdr" iuqø foaúh jk úg nqjfklndyq rcq yd mD;=.SiSka w;r u;
l=ußh újdy lrf.k isá w;r Tjqkag O¾umd, .egqï W;aikak úh' wd.ñl fya;=j,g wu;r j
yd úchmd, hkqfjka mq;=ka fofofkl= ,eî mD;=.SiSka fldaÜfÜ jeishkag b;d wêl ñ,g
;snq‚' ;u Èh‚hf.a mq;d jQ O¾umd, l=ureg ;u NdKav úlsKSu;a" fldaÜfÜ ksIamdok wju
wkd.; rdcH Wreuh mejÍu nqjfklndyq rcqf.a ñ,g ,nd .ekSu;a jeks wd¾Ól lreKq o fï
wfmalaIdj úh' fldaÜfÜ rdcH .ek wkd.; i|yd n,mEfõ h' fuu u; .egqï wjika jQfha
n,dfmdfrd;a;= we;s lrf.k isá udhdÿkafka rcq mD;=.Sis fjä myrlska nqjfklndyq rcq urKhg
nqjfklndyq rcqf.a fuu ;SrKhg lsis fia;a leu;s m;aùfuks' l+f;da kï mD;=.Sis f,aLlhd jd¾;d
fkdù h' úchnd fld,a,fha § m%uqL ld¾hNdrhla lr we;s mßÈ j¾I 1550 foieïn¾ 29 Èk rcqf.a
bgq l< udhdÿkafka rcq rKY+rfhl= jQ w;r Wvrg urKh isÿ j we;'
isá chùr nKavdr rcqf.ka o Tyqg wdOdr ,nd
.ekSfï yelshdjla ;snq‚' fï ksid udhdÿkafka nqjfklndyq rcq Ôj;a j isáh § ;u uqKqnqre
rcqf.ka fldaÜfÜ rdcHhg lror meñfK;ehs ìh O¾umd, l=uref.a ms<srejla mD;=.d,hg hjd trg
jQ nqjfklndyq rcq ;u wdrlaIdj i|yd mD;=.SiSka rcq w;ska tu ms<srejg Tgqkq me<|ùug lghq;=
le|jd .;af;a h' fufia fldaÜfÜ yd iS;djl fh§u u.ska l=urdg wjYH mD;=.Sis /ljrKh
rdcOdks w;r mej;s u;fNao ksid fldaÜfÜ fkdwvqj ,nd § ;snq‚' fï ksid nqjfklndyq
wdrlaIlhka jYfhka w.kqjrg we;=`M jQ md;=.SiSyq rcqf.a urKfhka miq j mD;=.Sis wdrlaIdj
tu rdcHfha ish¨ lghq;=j,g weÕss,s .iñka uOHfha O¾umd, l=ure fldaÜfÜ md,lhd njg
;u n,h m;=rejd yeÍfï WmdhYS,S jHdmdrhla m;a úh' O¾umd, rcq mD;=.Sis rElv md,lfhl=
l%shd;aul l<y' njg m;a ùu;a lf;da,sl wd.u je,| .ekSu;a"
;u rdcOdksh ;=< tu wd.u me;srùug bv
mD;=.SiSka yd uqia,sïjreka w;r fjf<| ;r.hla i,id §u;a" fldaÜfÜ jeishkag mD;=.SiSkaf.ka
mej;s fyhska furg uqyqÿnv m%foaYj, mD;=.Sis isÿ jk wlghq;=lï je<elaùug l%shd fkdlsÍu;a
n,fldgq bÈjkq ±lSug uqia,sïjre leu;s fkdjQy' ksid Tyqg uyck iydh fkd,en .sfha h' fï
wjia:dfjka m%fhdack .;a mD;=.SiSka fldaÜfÜ ksid wdrlaIdj m;d o<Þj mjd iS;djlg jevu
rdcHh ;=< isá uqia,sïjrekag tfrys j lghq;= flß‚' j¾I 1551 isg 1597 olajd O¾umd,
lsÍug nqjfklndyq rcq fmd<Ujd .;af;a h' fï rcq kdñl rfcl= jYfhka isáh;a fï ld,fha
ksid fjr<nv m%foaYj, isá uqia,sïjrekaf.a iydh fldaÜfÜ kshu md,lhka njg m;a jQfjda
iS;djl udhdÿkafka rcqg ,enq‚' ,xldfõ isá mD;=.SiSyq h' O¾umd, rcq ;E.s Tmamqjlska ;u
uqia,sïjrekaf.a b,a,Su u; bkaÈhdfõ le,slÜj, rdcH Wreuh mD;=.SiSkag mejÍu ksid tu rcqf.a
md,lhd jQ iefudßka mD;=.SiSkag tfrys m%ydr urKfhka miq fldaÜfÜ md,khg mD;=.SiSkag
i|yd udhdÿkafka rcqg kdúl iyh ,nd §ug kS;Hkql+, whs;shla o ,enq‚'
bÈßm;a úh' iefudßkaf.a wdOdr u; udhdÿkafka
rcq úiska mD;=.SiSkag tfrys m%ydr lsysmhla Èh;a ùÈfh nKavdr
lrk ,o kuq;a mD;=.SiSka i;=j ;snQ kdúl n,h nqjfklndyq rcqf.a Èh‚h jQ iuqøfoaúh újdy
yd wú n,h bÈßfha tu igkaj,ska id¾:l m%;sM, lrf.k isá ùÈfha nKavdr olaI rKY+rfhls' ;u
fkd,eì‚' mq;a O¾umd, rcqf.a md,kh wdrïN jQ wjêfha §u
mD;=.SiSka fldaÜfÜ rc ud,s.h fld,a, lEu;a"
nqjfklndyq rcq Ôj;a j isáh § iS;djl yd
fldaÜfÜ jeishkag Tjqka fkdfhl=;a wlghq;=lï
fldaÜfÜ rdcOdksh w;r .egqï lsysmhla we;s
lsÍu;a ksid ùÈfha nKavdr mD;=.SiSkag tfrysj
úh' fuu .egqïj, § mD;=.SiSka fldaÜfÜ rdcHfha
ke.S isáfha h' fï ksid mD;=.SiSka úiska Tyq
wdrlaIdj fjkqfjka igka l< w;r mD;=.SiSkaf.a
w;awvx.=jg f.k fld<U fldgqj ;=< isrlr
hqo úhou f.ùug rcqg isÿ úh' nqjfklndyq rcq
;nk ,È' tfy;a ùÈfh nKavdrf. ìij ;u
mD;=.SiSkaf.a iyh ,nd .;a kuq;a Tyq mD;=.Sis .e;s
129
ieñhd isrfldg isá ueÈßhg ryfia WuÕla ñh .sh ixLHdj 1600 la muK fj;e hs jd¾;d
lmamjd Tyq isfrka ksoyia lr .;a;d h' wk;=rej fõ' fuh wdishdkq rgl § mD;=.SiSka ,enQ
mia fhdÿka fldar,fha me<E| m%foaYhg m,d .sh oreKq;u mrdchls'
fyf;u tys n,fldgqjla f.dvk.d mD;=.Sis fldaÜfÜ k.rhg iS;djlska jßka jr t,a, jQ
úfrdaê igkla wdrïN lf<a h' mD;=.SiSka flf¾ m%ydr ksid j¾I 1565 § muK O¾umd, rcq tu
l,lsÍ isá fldaÜfÜ jeishkaf.a iydh o ùÈfh k.rh w;yer oud fld<U fldgqfõ mÈxÑhg
nKavdrg ,enq‚' ùÈfh nKavdrf.a igka ksid .sfha h' tfiau j¾I 1581 § muK udhdÿkafka
mD;=.Skag fndfyda w,dN ydks isÿ úh' tfia u rcq ñh .sh w;r álsß nKavdr l=ure rdcisxy
ùÈfh nKavdrf.a lghq;= iS;djl md,lhkag kñka iS;djl rc úh' rc ù fkdfnda l,lska u
o uy;a ysirohla úh' fï ksid udhdÿkafka fyf;u tjlg Wvrg md,lhd jQ lr,sheoafo
yd mD;=.SiSka tAldnoaO ù me<E| n,fldgqj nKavdr m,jd yer tu rdcOdksh o iS;djlg
wdl%uKh fldg ùÈfh nKavdr mrdchg m;a wE|d .;af;a h' fï wkqj 1582 muK jk úg furg
lf<a h' wk;=rej Wvrg rdcOdkshg m,d.sh mD;=.SiSkaf.a n,h fld<U fldgqj we;=`M fiiq
fyf;u miq j hdmkhg f.dia isáh § we;s jQ m%foaY lsysmhlg muKla iSud lsÍug rdcisxy
.egqulska urKhg m;a úh' rcqg yelshdj ,enq‚' fï ksid fldaÜfÜ rdcH
i;= m%foaY fndfydauhla o rhs.u rdcOdksh yd
iS;djl rdcOdksh Wvrg rdcOdksh o uq`Mukska u iS;djlg hg;aj
iS;djl rdcOdksfha md,lhd jQ udhdÿkafka ;snq‚'
rcq tu rdcOdksh wdrïN jQ wjia:dfõ isg u
mD;=.SiS úfrdaë m%;sm;a;shla wkq.ukh lf<a h' iS;djl rdcisxy rcq wjia:d foll § fld<U
fldaÜfÜ rdcH ;=< mD;=.SiS n,h j¾Okh fldgqj jg,d mD;=.SiSka furáka m,jd yeÍug
ùu;a iu. udhdÿkafka rcq fldaÜfÜ md,lhka W;aidy lf<a h' tfy;a mD;=.SiSka i;= jQ wú
yd mD;=.SiSka hk fomlaIhg u tfrys j igkg wdhqO n,h yd fmrÈ. mD;=.Sis uQ,ia:dkh jQ
fm<Uq‚' fï ksid O¾umd, rcq fldaÜfÜ f.dafjka mD;=.SiSkag wdOdr ,eîu ksid tu
md,lhd njg m;a ùfuka miq j udhdÿkafkaf.a wjiA:d fofla § u rcqf.a m%h;akh wid¾:l úh'
m%ydr ;j;a ±ä úh' j¾I 1555 muK jkúg rdcisxy rcq 1587 § fojk jr fld<U fldgqj
udhdÿkafkaf.a mq;a álsß nKavdr l=ure olaI jg,Efï § fnf¾ jefõ c,h we< ud¾.hla lmd
rKY+rfhl= f,i iS;djl yuqÞjg kdhl;ajh uqyqog niaijd fldgqjg we;=`M ùug W;aidy
§ug bÈßm;a ùu ksid tu yuqÞj ;j;a Yla;su;a l<;a th wid¾:l úh' iS;djl rdcOdkshg
úh' j¾I 1557 § udhdÿkafka ish¨ Yla;sh fhdÞ m%udKj;a kdúl Yla;shla fkdùu fuu igka
fldaÜfÜ k.rhg m%n, m%ydrhla t,a, lf<a h' wid¾:l ùug ;=vq ÿka ;j;a fya;=jls' fufia
tfy;a mD;=.Sis ld, ;=jlal= m%ydr ksid iS;djl mD;=.SiSkag tfrys j ksrka;r igkl fh§ isá
yuqÞjg k.rhg we;=`M ùu wmyiq úh' wk;=rej rdcisxy rcq Wvrg úu,O¾uiQßh rcq yd l<
udhdÿkafka fldaÜfÜ k.rfhka neyer msysá igklska mrdch ù wdmiq iS;djlg meñfKk
m%foaYj,g jßkajr myr §fï m%;sm;a;shla úg fm;xf.dv Whfka § WK lgqjla wekSfuka
wkq.ukh lf<a h' we;s jQ ;=jd,hla fya;=fjka urKhg m;a úh'
wk;=rej iS;djl rdcOdksh o ì| jegq‚'
fldaÜfÜ k.rh jeg,Sfï igk wid¾:l
iS;djl md,lhka ksrka;r hqoaOhl kshe,Su;a"
ùfuka miq ál l,la m%n, m%ydrj,ska je<lS
rdcisxy rcq wjika ld,fha wkq.ukh l<
isá iS;djl md,lfhda wk;=rej fldaÜfÜ yd
fn!oaO úfrdaë m%;sm;a;sh;a" rdcisxy rcqg
fld<U fldgqjg tljr myr §fï igkla Èh;a
Wvrg hg;a lr .ekSug Wmldr l< ùriqkaor
l<y' fuys § udhdÿkafka rcqf.a mq;a álsß l=ure
nKavdr uerùu ksid Wvrg jeishkaf.a iyh
fufyhjQ iS;djl yuqÞj yd mD;=.SiSka w;r
wvq ùu;a" ùriqkaor nKavdrf.a mq;a fldkmamq
uq,af,aßhd fjf,a § oreKq igkla weú`M‚' mqrd
nKavdr Wvrg rc ùu;a' rdcisxy rcqf.ka miq
Èkhla ;siafia mej;s fï igfka § mD;=.SiSyq
rdcOdkshg ksis Wreulrefjla fkdisàu;a jeks
wka; mrdchla ,enQy' tys § mD;=.Sis mlaIfhka
lreKq iS;djl rdcOdksfha ì| jeàug fya;= jQ
130
nj ie,lsh yels h' tfy;a iS;djl md,lhka fuh uy;a ndOdjla jQ neúka hdmkfha md,lhd
f.k .sh mD;=.Sis úfrdaë foaYfm%aó igk ksid n,fhka my lrk f,i ñIkdÍ mQcljre
furg mD;=.SiS n, jHdma;sh fndfyda ÿrg iSud jQ mD;=.SiSkaf.ka b,a,d isáhy' fï ksid ixls,s
nj ms<s.; hq;= h' rcq j¾I 1548 § iS;djl udhdÿkafka rcq iu.
ikaOdkhlg meñKsfha h' mD;=.Sis úfrdaêfhl=
iS;djl rdcOdksfha mßydks hq.fha § kej;;a
jQ ùÈfh nKavdr hdmkhg m,d .sh wjiaA:dfõ
Yla;su;a jQ mD;=.SiSyq tu rdcOdksfha ì| jeàu;a
ixls,s rcq Tyq ms<s.;af;a h' tfy;a fï tllska
iu. fldaÜfÜ yd rhs.u rdcOdksj,g wh;aj
j;a id¾:l m%;sM, fkd,enq‚'
;snQ fmfoia yd iS;djl hgf;a ;snQ we;eï m%foaY
w;am;a fldg f.k furg uqyqÿnv m%foaY /il
j¾I 1560 § mD;=.SiSka kej; jrla hdmkh
n,h msysgqjd .;ay'
wdl%uKh l< fyhska ixls,s rcq w.kqjr w;yer
hdmk rdcOdksh m,d .sfha h' wk;=rej fyf;u h<s;a jrla
rcrg YsIagdpdrh ì| jeàfuka miqj ìys jQ mD;=.SiSka bÈßm;a l< ±ä fldkafoais u; n,h
hdmk rdcOdksfha md,k lghq;= fufyhjk /l .;a kuq;a fï wjia:dfõ § ukakdru w,a,d
,oafoa wd¾h pl%j¾;S kï rc fm<m;la úisks' .;a mD;=.SiSyq tys wdrlaIl n,fldgqjla bÈ
mD;=.SiSka furgg meñ‚ wjêfha tu fm<m;g lr .;ay' ukakdru wysñ ùu hdmk md,lhdg
whs;s mrrdcfialrï rcq hdmkfha md,lhd n,j;a mdvqqjla úh' tu.ska ie,lsh hq;= N+ñhla
jYfhka lghq;= lf<a h' l=re÷" .ïñßia jeks Tyqg wysñ jQjd muKla fkdj ukakdru wjg
fjf<| øjH hdmk m%foaYfhka fkd,enqKq neúka uq;= lsñ§fuka ,enQ wdÞhu;a wysñ úh' tfia u
furgg meñ‚ uq,a oYlfha § mD;=.SiSyq hdmkh ukakdrfï isg hdmkfha foaYmd,k lghq;= j,g
.ek t;rï ie,ls,a,la fkd±lajQy' j¾I 1519 § w; ±óug;a mD;=.Siskag wjia:dj ,enq‚'
ixls,s kï l=udrfhla hdmkfha n,h w,a,d .;a j¾I 1561 § mqúrdcmKavrï kï l=urd ixls,s
w;r 1561 olajd fyf;u tu m%foaYh md,kh rcq n,fhka my fldg hdmkfha n,h w,a,d
lf<a h' .;af;a h' fuhska miq hdmkfha isxydikh
iïnkaOfhka Wreulrejka w;r n, wr.,hla
ixls,s rcqf.a md,k ld,fha § mD;=.SiSkaf.a wdrïN úh' fuys § we;euqka mD;=.Sis iyh fidhd
fjf<| keõj,g ndOd t,a, ùu;a" hdmkhg .sh fyhska mD;=.SiSkag ys;j;a wh n,hg m;a
wh;a m%foaYj, lf;da,sl wd.u me;srùug lsÍug yelshdj ,enq‚' tfia m;a jQ md,lhka
tfrys j ixls,s rcq lghq;= lsÍu;a ksid mjd wjia:dj ,enqKq úg mD;=.SiSkag tfrys
mD;=.SiSka yd .egqï we;s úh' fï wkqj j¾I 1543 j lghq;= l< fyhska 1591 § mD;=.SiSyq kej;
§ mD;=.SiSyq rcqg tfrys j hdmkh wdl%uKh jrla hdmkh wdl%uKh fldg tÈßudkakisxyï
l<y' tfy;a ixls,s rcq mD;=.SiSka iu. hqoaOhlg keue;af;la ;ukag .e;s md,lfhl= jYfhka
fkdf.dia Tjqka b,aÆ lmamï f.ùug tlÕ ùu isxydikhg m;a l<y' fyf;u mD;=.SiSkag
ksid .egqu je<lsKs' wjk; j lghq;= l< kuq;a wjia:d lsysmhl § u
Wvrg fikr;a rcqg hdmkfha uqyqÿ iSudj yryd
hdmk md,lhd iu. iduh we;s lr .ekSfuka ol=Kq bkaÈhdj iu. fjf<| in|;d meje;aùug
miq mD;=.Sis mQclfhda hdmkhg wh;a m%foaYj, bv i,id ÿkafkah' 1617 § hdmkfha md,lhd
lf;da,sl wd.u me;srùug l%shd l<y' yskaÿ ñh hdu;a iu. h<s;a tys n, wr.,hla we;s úh'
mQclhka fuhg tfrys jQ fyhska ixls,s rcq tys m%;sM, jYfhka ixls,s l=udr kï rc mjqf,a
ukakdrï m%foaYfha lf;da,sl wd.u me;srùfï ;eke;af;la n,h w,a,d .;af;a h' hdmkfha
lghq;=j,g ndOd we;s lf<a h' fuys § ixls,s md,lhka we;eï wjia:dj, Wvrg rcqf.a
rcq yuqÞj;a iu. ukakdrï m%foaYhg f.dia tys fjf<| lghq;=j,g iydh §u;a" ol=Kq bkaÈhdj
lf;da,sl wd.u je,|f.k isá whg kej; ;u iu. in|;d meje;aùu;a mD;=.SiSyq lsis úfgl;a
idïm%Þhsl wd.u ms<s.kakd f,i ksfhda. lf<a h' fkdbjiQy' fï ksid 1619 § ms,sma o T,sfõrd
tu ksfhda.hg msgqmE whg ±ä o~qjï meñKùh' hgf;a hejQ mD;=.Sis yuqÞjla úiska hdmkh hg;a
ukakdrï m%foaYfha lf;da,sl wd.u me;srùug
131
lrk ,È' wk;=rej mD;=.SiSkag tfrys j ;j;a Wv/áfhda m<uq jk úu,O¾uiQßh rcqg iyh
ler,s lsysmhla we;s jqj;a tAjd u¾okh l< ÿkay' fmafrda f,dafmia o iQidg ;u yuqÞj;a iu.
mD;=.SiSyq 1621 jk úg hdmk m%foaYfha ;u n,h miq neiSug isÿ úh' 1594 Tlaf;dan¾ udifha §
msysgqjQy' hdmkfha rdcH Wreulrejka w;r n, oka;=f¾ fjf,a § mD;=.Sis yuqÞj yd Wv/áhka
wr., ksid tys ck;dj fn§ isàu;a" m%udKj;a w;r uy;a .egqula we;s úh' fuu igkska
ks;H yuqÞjla tys md,lhkag fkdisàu;a" mD;=.Sis yuqÞj u úkdYhg m;a jQ w;r wdl%uKh
Wvrgg fuka iajdNdúl wdrlaIdjla fkd;sîu;a fufyhjQ fmafrda f,dfmia o iQid mjd urKhg
tu rdcOdksfha ì| jeàug fya;= úh' m;a úh' tys § l=iqudik foaúh Wv/áhkaf.a
w;awvx.=jg m;a jQ w;r úu,O¾uiQßh rc;=ud
Wvrg rdcOdksh ;=< mD;=.Sis n,h úiska weh újdy lr .kakd ,È' fï újdyh ksid
me;srùfï m%h;ak Wvrgg kj rdc jxYhla ìys úh' Wvrg rcOdksh
iS;djl rdcOdksh ì| jeàfuka miq my; rg ;=< ;ukag .e;s md,khla msysgqùug mD;=.SiSska
fndfyda m%foaYj, mD;=.Sis n,h jHdma; jQ ±rE W;aidyh wid¾:l jQfha Tjqkag wka;
fyhska rfÜ iajdëk;ajh /l .ekSfï j.lSu mrdchla w;a lr foñks' úu,O¾uiQßh rcqf.a
NdrjQfha Wvrg rdcOdksh fj;g h' mD;=.Sis" hqoaO WmdhYS,S;ajh;a" Wv/áhkaf.a iydh rcqg
,kafoais yd bx.%Sis cd;slhkaf.ka t,a, jQ úúO ,eîu;a" mD;=.SiSkaf.a iydhg my; ráka .sh
wNsfhda.j,g uqyqK foñka j¾I 1815 olajd tu yuqÞj Wvrg § rcqg tl;= ùu;a" úu,O¾uiQßh
j.lSu bgq lsÍug Wvrg rdcOdkshg yelshdj rcqf.a ch.%yKhg fya;= úh'
,enq‚' fuys § Wvrg m%foaY ;=< mD;=.Sis n,h
me;srùfï m%h;ak iy Bg tfrys j Wv/áhka n,k igk
wkq.ukh l< l%shdud¾. ms<sn| i,ld n,uq'
fmafrda f,dfmaia o iQid urKhg m;a ùfuka miq j
uykqjr rdcOdksh fyj;a Wvrg rdcOdksh ;=< mD;=.SiSka úiska fodka fcdfrksfuda o wifõÿ
mD;=.Sis n,h me;srùfï m%h;ak wdrïN jQfha furg lms;dka ckrd,a jYfhka m;a lr tjk ,È'
mD;=.SiSka fldaÜfÜ foaYmd,k lghq;= j,g oka;=f¾ § mD;=.SiSka mrdch ùu;a iu. tÈß,af,
weÕs,s .iñka isá wjêfha § u h' I jk rd, hgf;a my;rg m%foaYj, mD;=.Sis úfrdaê
úu,O¾uiQßh rcq Wvrg n,hg m;a ùug fmr le/,a,la we;s úh' fï le/,a,g úu,O¾uiQßh
tu rdcOdksfhys n,h me;srùug mD;=.SiSka rcqf.a iydh ,enq‚' fï ksid mD;=.SiSyq ler,s
±rE W;aidyhka wg jk mßÉfþofha § i|yka kdhlhka ureuqjg m;a fldg .ïìï .sks ;nñka
flßK' ±ä u¾okhla u.ska ler,s lrejka mrdch l<y'
wk;=rej wifõÿ Wvrg iu. hqoaOhlg ieriq‚'
oka;=f¾ igk j¾I 1602 § f.dafjka wu;r yuqÞj f.kajd .;a
mD;=.SiSka hgf;a l,la .; fldg Tjqkaf.a wifõÿ oyia .Kkl yuqÞjla iys;j Wvrg
hqoaO Ys,amh yd fjk;a Wmdh ud¾. .ek wdl%uKh lf<a h' tfy;a mD;=.Sis yuqÞjg <Õd
fyd| wjfndaOhla ,nd isá fldkmamq nKavdr úh yels jQfha n,k lfmd,a, olajd mu‚' tys §
úu,O¾uiQßh kñka Wvrg rc ùu .ek mD;=.SiSyq úu,O¾uiQßh rcqf.a Wmdhla wkqj i;=re yuqÞj
lsisfia;a i;=gq fkdjQy' fï ksid mD;=.Sis jg l< Wv/áfhda mD;=.SiSkag oreKq m%ydrhla
/ljrK ,nd isá lr,sheoafo nKavdrf. Èh‚h t,a, l<y' mD;=.SiSka fjkqfjka igkg f.dia
jQ l=iqudik foaúh ^fodak l;sßkd& Wvrgg isá my;/áfhda fuys § o úu,O¾uiQßh rcqf.a
le|jdf.k f.dia weh n,hg m;a fldg ;ukag mlaIhg tl;= jQy' Wv/áhka t,a, l< m%ydr
.e;s md,khla msysgqùug mD;=.SiSyq W;aidy ksid mD;=.SiSka ie,lsh hq;= msßila ureuqjg m;a
l<y' 1594 oS mD;=.Sis lms;dka ckrd,a fmfrda jQ w;r Tjqkaf.a wú wdhqO Wv/áhka w;g m;a
f,dfmia o iQid hgf;a Èh;a l< wdl%uKfha úh' fuu mrdch;a iu. wifõÿ u,ajdk yryd
§ l=iqudik foaúh Wvrg /ðk jYfhka m;a fld<Ug miq neiafia h' wifõÿf.a wdl%uKh
lrk ,È' tfy;a úfoaYslhka n,hg m;a l< wid¾:l ùfuka miq j úYd, yuqÞjla fhdÞf.k
;eke;a;shl /ðk jYfhka ms<s.ekSug ue<s jQ Wvrg wdl%uKh lsÍu fjkqjg jßka jr tys

132
.ïìïj,g myr foñka Wv/áhkag w,dN ydks h,a n,d rcqf.a kdhl;ajh hgf;a Wvrg yuqÞj
lsÍfï m%;sm;a;shla mD;=.SiSska úiska wkq.ukh mD;=.SiSyq jg lළy' .kafkdarefõ § fomlaIh
lrk ,È' úu,O¾uiQßh rcqf.ka miq Wvrg w;r oreKq igkla isÿ úh' Wv/áhka iqmqreÿ
n,hg m;a jQ fikr;a rcq fï ksid 1617 § f,i t,a, l< m%ydr ksid mD;=.SiSyq fuu
mD;=.SiSka iu. idu .súiqulg t<UqKs' tfy;a igkska o wka; mrdchla ,enQy' igk fufyh
th ksis mßÈ l%shd;aul jQfha ke;' jQ Èfhdaf.da o fuf,da mjd Ôú;laIhg m;a úh'
fuys§ úkdY fkdù b;sß jQ mD;=.SiSka ixLHdj
rkafoKsj, igk
.ek úúO jd¾;d ;sfí' tA yeu tll u i|yka
furg mD;=.Sis lms;dka ckrd,ajrfhl= jYfhka .Kk ishhlg jvd wvq h' tfia u Wvrg w,a,d
lghq;= l< fldkaia;ka;Skq o id W!j m%foaYh .ekSug mD;=.SiSka fufyh jQ wjika wdl%uKh
yryd Wvrg wdl%uKh lsÍu ksid rkafoKsj, o th úh'
igk we;s úh' j¾I 1630 cQ,s udifha §
Wvrg n,h ,nd .ekSug mD;=.SiSka t,a, l<
600 l muK mD;=.Sis Ng msßila iy ;j;a 4500
ish¨ wdl%uK wid¾:l ùug fuka u Wvrg
l muK l=,S yuqÞjla iys; j fldkaia;ka;Skq
rdcOdksh ;j ÿrg;a wdrlaId ùug n,mE fya;=
o idf.a kdhl;ajfhka fuu wdl%uKh isÿ
lsysmhla ;sfí' tA w;r"
úh' mD;=.SiSyq fuys § nÿ,a, k.rh w,a,df.k
th úkdY lr ±uQy' Wvrg fikr;a rcq ;u
• Wvrg ck;dj yeu úg u rcqg iydh §u
yuqÞj;a iu. nÿ,a,g meñK mD;=.SiSskag tfrys
m%ydrh wdrïN lr we;' fikr;a rcqf.a mqf;l= • mD;=.SiSska fjkqfjka igka lsÍug .sh my;
jq uyd wia:dk l=ure ^miq j fojk rdcisxy /áhka Wvrg § rcqg tl;= ùu
rcq& Wvrg yuqÞjg kdhl;ajh iemhS h' Wvrg
yuqÞ mD;=.SiSka jg l< úg mD;=.SiSkaf.a iyhg • Wv/áhkaf.a igka Wml%u yd rcjrekaf.a
f.dia isá my;rg uqo,sjre rcqg tl;= jQy' fï Wmdh fl!Y,Hh
ksid Yla;su;a jQ Wvrg yuqÞj t,a, l< m%ydr • Wvrg rdcOdksfha iajdNdúl msysàu hk
fya;=fjka wirK jQ mD;=.SiSyq je,a,jdh wi, lreKq jvd;a jeo.;a úh'
rkafoKsj,g miq neiaiy' tys § mD;=.SiSka jg
fldg Wv/áhka t,a, l< m%ydr ksid mD;=.SiSka
10'3 Y%S ,xldj yd ,kafoaiSka
350 la muK Ôú;laIhg m;a úh' ;j;a msßila
Wv/áhka úiska w;a wvx.=jg .kakd ,oy' ,kafoaiSkaf.a uõ rg ´,kaoh fõ' mD;=.SiSska
lms;dka ckrd,a fldkaia;ka;Skq o id mjd fuys wdishdjg meñK Y;j¾Ihla muK .; jk
§ urKhg m;a úh' fuu wdl%uKh mD;=.SiSka úg Tjqka meñfKk uqyqÿ ud¾. fy<ss lr.;a
yÈisfha t,a, l< tlla fkdj jir folla ,kafoaiSyq wdishdjg meñŒug mgka .;ay' uq,a
muK ie,iqï fldg l,ah,a n,d isÿ l< tlls' ld,fha § ´,kaofha ;snQ úúO fjf<| iud.ï
tfy;a Wv/áhkaf.a Wmdh fl!Y,Hh yuqfõ wdishdjg meñ‚ fyhska ´,kao fjf<| iud.ï
mD;=.Sis ie,iqï ish,a, ì| jegq‚' w;r u ;r.hla we;s ùu ksid fmrÈ. Yla;su;a
n,hla f.dvke.Sug ,kafoaiSkag yelshdj
.kafkdarej igk fkd,enq‚' fï ksid 1602 § ,kafoais fjf<|
j¾I 1638 ud¾;= udifha § tjlg furg iud.ï lsysmhla tl;= fldg fmrÈ. ´,kao
mD;=.Sis lms;dka ckrd,a Èfhdaf.da o fuf,da fjf<| iud.u fyj;a voc iud.u msysgqjkq
úiska kej; jrla Wvrg wdluKh lrk ,È' ,eì‚' t;eka isg ,kafoaiSka fjkqfjka
oyil muK mD;=.Sis Ng msßila iy ;j;a wdishdfõ foaYmd,k lghq;= yd fjf<| lghq;=
oyia .Kkl l=,S yuqÞjla iys; j .uka .;a fufyhjk ,oafoa voc iud.u úisks' fjf<|
mD;=.SiSyq jeä wmyiqjlska f;dr j uykqjr iud.ul uQ,sl wruqKq ,dN bmhSu fyhska
k.rhg we;=`M jQy' fikr;a rcqf.ka miq n,hg ,kafoaiSka wishdjg meñŒfï m%Odk wruqKq
meñK isá fojk rdcisxy rcq fï wjia:dfõ § wd¾Ól jdis ,nd .ekSu nj meyeÈ,s fõ'
WmdhYS,S j k.rfhka wE;a úh' wk;=rej l,a wdishdjg meñ‚ ,kafoaiSyq cdjd ¥mf;a n;dúh
133
ls ñ

is;shu 10'1 Y%s xldfõ ,xfoais n,fldgq ia:dk .; j ;snQ wdldrh'

134
uQ,ia:dkh lrf.k fmrÈ. ;u n,h m;=rejd 4' mD;=.SiSkaf.ka w,a,d .kakd ,o n,fldgq j,
yeÍug mgka .;ay' ,kafoaiSka wdishdjg meñK rcq woyia lrkafka kï ,kafoais yuqÞj k;r
jeä l,a hdug fmr" b;d fyd| j¾.fha l=re÷ yd lrùug tlÕ ùu
.ïñßia jeks fjf<| øjH iys; ,xldj flfrys
Tjqkaf.a wjOdkh fhduq úh' mD;=.Sis hqoaOj,ska j¾I 1638 § uvl<mqj n,fldgqj hg;a lsÍfï
mSvd úÈñka isá Wvrg rcjreka ,kafoaiSka iu. isg mD;=.SiSka furáka fkrmd yeÍu i|yd ;j;a
in|;d f.dvk.d .ekSug leue;af;ka isàu jir 20 la .; úh' fï ld,fha § mD;=.SiSka
ksid furgg meñK ,xldj ms<sn| ;j ÿrg;a i;=j ;snQ ;%sl=Kdu,h" ó.uqj" .d,a," l`M;r"
f;dr;=re ±k .ekSug ,kafoaiSkag yelshdj fld<U" ukakdru yd hdmkh we;=`M n,fldgq
,eì‚' Wvrg yuqÞj yd ,kafoaiSka úiska w,a,d .kakd
,§' fufia 1658 jk úg mD;=.SiSka ,xldfjka
j¾I 1602 § ,kafoais ¥;fhl= jQ fcdßia fkrmd yeÍug yelshdj ,enq‚' rcq yd ,kafoaiSka
jEka iams,an¾cka ,xldjg meñK m<uqjk w;r w;aika l< .súiqu wkqj mD;=.SiSkaf.ka
úu,O¾uiQßh rcq yuq úh' Bg miq isn,a o j¾Ü w,a,d .;a n,fldgqj, ,kafoais yuqÞj k;r
kï ;j;a ¥;fhla meñ‚fha h' tfy;a fï ¥; lrùu rcqf.a leue;a; mßÈ isÿ úh hq;= j ;snq‚'
.uka j,ska id¾:l m%;sM, fkd,enq‚' ,kafoaiSka tfy;a tu j.ka;sh wu;l l< ,kafoaiSsyq úúO
yd Wvrg md,lhka w;r M,ÞhS in|;d wdrïN fya;= bÈßm;a lrñka ;ukag jdisÞhl m%foaYj,
jQfha fojk rdcisxy rcqf.a ld,fha § h' mD;=.SiSka n,fldgq rcqg Ndr §fuka je<l=Ky' fï ksid
ksrka;rfhka Wvrg iu. hqoaO lsÍu ksid Tjqka fojk rdcisxy rcq yd ,kafoaiSka w;r fyd| ys;
furáka m,jd yeÍu fojk rdcisxy rcqf.a m`Mÿ úh'
wruqK úh' tA i|yd m%udKj;a kdúl n,hla
rcqg fkd;snqKq neúka fyf;u ,kafoaiSkaf.a foවන rdcisxy rcq ,kafoaiSka furgg
iydh ,nd .ekSug lghq;= lf<a h' leojd .;af;a wruqKq folla bgqlr .ekSfï
fojk rdcisxy rcq yd ,kafoaiSka w;r isÿ jQ wfmalaIdfjks'
,sms yqjudre ùï yd ¥; .ukaj, m%;sM, jYfhka 1' ,kafoais wdOdr ,nd f.k mD;=.SiSka ,xldfjka
mD;=.SiSka furáka fkrmSu i|yd rcqg iydh fkrmSu
,nd §ug ,kafoaiSyq leu;s jQy' ,kafoais kdúl 2' mD;=.SiSka hgf;a ;snQ m%foaY Wvrgg wE|df.k
yuqÞ wKfok ks,Odß fjiag¾j,aâ yd ,xld iajdëk yd ksoyia ,xldjla ìys lsÍu
¥;hka w;r we;s jQ tlÕ;dj mßÈ 1638 j¾Ifha
§ fomlaIh tl;= ù uvl<mqfõ mD;=.Sis fuu wruqKq foflka m%:u wruqK bgq lr
n,fldgqjg myr ÿkay' tfy;a n,j;a igkla .ekSug rcq iu;a jqj;a mD;=.SiSkaf.ka ksoyia
isÿ ùug fmr tu n,fldgqfõ isá mD;=.SiSyq jQ fndfyda m%foaYj, ,kafoais n,h me;sÍu ksid
hg;a jQy' fï ksid uy;a i;=gg m;a jQ fojk fojk wruqK bgq lr .; fkdyels úh' fï
rdcisxy rcq ,kafoaiSka iu. .súiqula w;aika ksid rcq ,kafoaiSkag myr foñka Tjqkag ,nd
lf<a h' .; yels m%foaY ixLHdj wju lsÍfï Wmdhla
Èh;a lf<a h' rcqf.a fuu Wmdh ksid 1658 jk
1638 Wvrg ,kafoais .súiqfï uQ,sl lreKq úg ,kafoaiSkag ,nd .; yels jQfha ,xldfõ
1' mD;=.SiSka furáka m,jd yerSug Wvrg rcqg mD;=.SiSka i;= jQ N+ñhg jvd wvq N+ñ m%udKhls'
iydh §ug ,kafoaiSka tlÕ ùu
fojk rdcisxy rcq hkq m<uq jk úu,O¾uiQßh
2' ,kafoaiSkag jeh jk uqo,a fjf<| øjH ^l==reÿ" rcqg miq Wvrg rdcOdkshg kj jeo.;alula ,nd
.ïñßia" ó" bá wdÈh& u.ska f.ùug rcq tlÕ ÿka wfhls' ,kafoaiSka iu. ,sms .kqfokq j, §
ùu ;ud ,xldfõ wêrdchd njg rcq m%ldY lf<ah'
3' we;=ka yer Wvrg fiiq fjf<| øjH ,nd ,kafoaiSka o tn÷ ,sms .Kqfokqj, § rcq
.ekSu ms<sn| tAldêldÍ whs;sh ,kafoaiSkag —;%sisxy,dëYajr˜ hehs kdñl j fyda ms<sf.k
,eîu ;snq‚' rcq ,kafoaiSkag ,sms ,shk úg —ug fiajh
135
PdhdrEmh 10'2 Wvrg kdhlhska ,xfoaiska yuqù'

lrk ys;j;a ,kafoais cd;sh˜ jeks mdG fh¥ w;r III. WmiïmÞj f.k tAu jeks rcqf.a
,kafoaiSyq o rcqg ,sms ,shk úg —Tn jykafiaf.a wd.ñl lghq;=j,g wjYH keõ imhd
iqjp lSlre fiajl˜ jeks mo fhdÞ .;ay' j¾I §u
1665-1668 ld,fha ,kafoaiSyq m%ydr ud,djla Èh;a
lr Wvrgg wh;a m%foaY lsysmhla w;alr .;ay' fojk úu,O¾uiQßh rcqg" úch
tfy;a 1670-1675 ld,fha § fojk rdcisxy rcq rdcisxy rcqg yd lS¾;s Y%S rdcisxy rcqg
t,a, l< m%ydr ud,djla ksid ,kafoaiSkag wh;a fun÷ lghq;=j,g ,kafoaiSyq keõ
m%foaY /ila Tjqkag wysñ úh' fï ksid Wv/áhka imhd ÿkay'
iu. igkaj,g hdu ;u úkdYhg fya;= jk nj
f;areï .;a ,kafoaiSyq 1670 miq Y;j¾Ihla ;rï • Wmßu wd¾Ól jdis ,nd .ekSfï ,kafoais
ld,hla Wvrg iu. .eàïj,ska je<lS isàug m%;sm;a;s'
W;aiy l<y'
I. Wvrg rcq fjk;a úfoaYslhka iu.
• Wvrg rdcH iïnkaO ,kafoaiSkaf.a fjf<| in|;d meje;aùu ,kafoaiSyq
m%;sm;a;sfha lemS fmfkk ,laIK yels ;rï wjysr l<y'

I. ,kafoais fjf<| iud.ug mdvq isÿ II. rcq iu. u; .egqï we;s jQ úg Wvrg
jk .egqïj,ska je<lS Wvrg iu. yd my;rg w;r lvj;a jid ±óu'
iduldó j lghq;= lsÍug ,kafoaiSka
W;aidy ±Íu III. my; rg we;eï m%foaYj, ù j.dj
ÈhqKq lsÍug ,kafoaiSka lghq;= lsÍu'
II. Wvrg rcqf.a fyd| ys; Èkd .ekSug fuu.ska úfoaYj,ska iy,a wdkhkhg
rcqg ;E.s fnda. ,nd §u" rcq yuq ùug hk úhou wju lr .ekSug ,kafoaiSyq
¥; msßia heùu" rcq iu. ,sms yqjudre wfmalaId l<y'
lr.ekSu" fuu lghq;= u.ska rcqf.a
fyd| ys; Èkd f.k Wvrg jefjk IV. l=re÷ j.d lrùu yd l=re÷ j.dj
l=re÷ ;uka fj;g ,nd .ekSu wdrlaId lsÍuට lghq;= lsÍu' l=re÷
,kafoaiSkaf.a wfmalaIdj úh' fjf<|dfuka ,kafoaiSkag úYd,
136
,dNhla ,nd .; yels ksid fuu Wvrg idïm%odhsl fjf<`odug o fuu.ska
m%;sm;a;s l%shd;aul l<y myr jeÿKs' ,xldfõ ,kafoaiSka i;= j
mej;s m%foaYj, ,kafoaiSkag we;s whs;sh
V. ,kafoaiSkag ,dN ,eìh yels Wla .súiqfuka ms<s.ekqKs' .súiqfï we;=<;a ;j;a
j.dj" fldams" lmq wdÈh j.d lrùug j.ka;s /ilska u jdis w;ajQfha ,kafoaiSkag h'
l%shd lsÍu fï ksid .súiqfï fldkafoais ,sys,a lr .ekSug
Wv/áhka ,kafoaiSka iu. idlÉPd meje;ajQ
Wvrg rdcH yd ,kafoaiSka w;r .egqï we;s kuq;a ,kafoaiSyq thg tl`. fkdjQy' wjidkfha
ùu th m%dfhda.sl jYfhka l%shd;aul fkdjk ;ekg
m;a lsÍug Wv/áfhda lghq;= l<y'
lS¾;s Y%S rdcisxy rcqf.a ld,h jk úg tf;la
,kafoais md,kfhka mSvdjg m;a j isá
my; /áfhda ;uka fjkqfjka ueÈy;a jk f,i
Wvrg rcqf.ka b,a,d isáhy' j¾I 1760 wjidk
Nd.fha ó.uqj yd ud;r jeks m%foaYj, ,kafoais l%shdldrlu
úfrdaë ler,s we;s úh' rcq .,f.dv wêldrï
hgf;a my;rg m%foaYhg yuqodjla tjQ w;r tu 1' fldaÜfÜ iy hdmkh rdcH mD;=.SiSska i;=
yuqodfjda laIKsl m%ydr lsysmhla t,a,fldg ùug tla fya;=jla jQfha tu rdcHj, mej;s
lgqjk fldgqj" ud;r fldgqj we;=`M ia:dk wNHka;r .egqï h' rgl wiu.sh tu rfÜ
lsysmhla hg;a l<y' miq j ,kafoaiSsyq fuu úkdYhg fya;= jk nj fï weiqßka meyeÈ,s
ia:dk kej; w,a,d .;ay' lrkak'
j¾I 1764 § ,kafoaiSyq nerka jekaa tla
2' mD;=.SiSka Y%S ,xldjg meñKs wjêfha
wdKavqldrjrhdf.a fufyhùu u; fiakdxl 6 la
,xldfõ foaYmd,k ;;a;ajh úia;r lrkak'
fhdod .ksñka Wvrg wdl%uKh l<y' tfy;a fï
fiakdxl yfhka tllgj;a uykqjrg <`.d ùug
bv fkd,enqKs' iqmqreÿ m%ydr u`.ska Wv/áfhda
fï fiakdxl mrdch l<y' jeo.;a lreKq
j¾I 1765 § ,kafoaiSsyq kej; jrla Wvrg 1' wd¾Ól jdis ,nd .ekSu" wd.u m%pdrh
wdl%uKh l<y' Wv/áhkaf.a m%ydrj,g uqyqK lsÍu jeks wruqKq we;sj hqfrdamShhka uq,skau
foñka fujr ,kafoaiSyq uykqjrg we;=`M ùug wdishdjg meñKsh;a l,ska l,g hqfrdamfha
iu;a jQy' lS¾;s Y%S rdcisxy rcq iduhla we;s we;s jQ fjkialï iu`. Tjqkaf.a wruqKq
lr .ekSug leue;a; ±lajQ fyhska ,kafoaiSyq fjkia úh'
;ukag jdisodhl fldkafoais ud,djla bÈßm;a 2' mD;=.SiSka furgg meñfKk úg
l<y' tfy;a ,kafoaiSka bÈßm;a l< widOdrK foaYmd,k tlai;alula fkd;sîu Tjqkaf.a
fldkafoais ms<s.ekSug rcq wlue;s úh' fï ksid n, jHdma;shg Wmldß úh'
k.rh fld,a, lE ,kafoaiSyq udihlg jeä
3' fldaÜfÜ md,lhd jQ O¾umd, rcq mD;=.SiSkag
l,la tys .; l<y' tfy;a wdydr ys`.h" f,v
ys;j;a j lghq;= lsÍu ksid tu rdcOdksh
frda. yd jeis iuh wdrïN ùu ksid ,kafoaaiSyq
;=< uq,ska u mD;=.Sis n,h me;sreKs'
uykqjr w;yer kej; fld<Ug meñKshy'
4' 16 jk ishji ;=< iS;djl rdcOdksfha
,kafoaiSkaf.a wdl%uK" ;¾ck yd jir lsysmhla md,lfhda m%n, mD;=.Sis úfrා්ê igkl ksr;
we§ .sh hqoaOj,ska mSvd ú£u ksid j¾I 1766 jQy'
§ lS¾;s Y%S rdcisxy rcq ,kafoaiSka iu. idu
.súiqula w;aika lf<ah' 1766 .súiqu ksid
Wvrg rdcOdkshg fjr<nv ;Ssrhla wysñ úh'
137
5' Wvrg rdcOdksh ;=< mD;=.Sis n,h me;sr Lakdusnghe S., 1994. 'Oil Lamp'. Sacred Images of Sri
ùfï m%h;akh ksid Wv/áhka iy mD;=.Siska Lanka. Sydney: The Art Gallery of New South Wales
w;r igka lSmhla isÿ úh'
Paranavitana S., 1970. Inscriptions of Ceylon.
6' Wvrg rdcOdksfha md,lfhda mD;=.SiSka Brahmi Inscriptions, Part I. Colombo: Department of
Archaeological Survey
mkakd ±óu i|yd ,kafoaiSkaf.a iyh ,nd
.;ay' Paranavitana S., 1983. Inscriptions of Ceylon. Later
Brahmi Inscriptions. Colombo: Department of
7' Wvrg rcjreka iy ,kafoaiSka w;r úúO Archaeological Survey.
.egqï we;s úh'
Premathilake R., 2003. Late quaternary Palaeoecological
event Stratigraphy in the Horton Plains, Central Sri Lanka
with contribution to the recent pollen flora. Stockholm:
Department of Physical Geology

Somadeva R., 2010. Archaeology of the Uda Walave


Basin. Colombo: Postgraduate Institute of Archaeology
fuu mdvï fmdf;a we;=<;a lreKq Wmqgd .ekSug Ndú;
lrk ,o úúO ,smsf,aLk w;=ßka b;d jeo.;a f,aLk
fida,x.wdrÉÑ wd¾'" 1997' Y%S ,xldfõ f,dayúoHdfõ
lsysmhla fuys my; olajd ;sfí' th m%Odk jYfhka
b;sydih' úÿrdj fj`Mu 19" wxl 1" foaYSh ±kqu l,dmh
.=rejrekaf.a myiqj i`oyd;a YsIHhdg jeäÿr Wojq lsÍu
i`oyd wjYH jkafka kï fouõmshkag fyda fjk;a
jeäysáfhl=g ta i`oyd Ndú; l< yels w;aje,la jYfhks'
lsis úfgl;a fuu uQ,dY%h YsIHhd úiska wksjd¾hfhka
wdY%h l< hq;= hehs fuys § woyia fkdflf¾' fuys
we;=<;a lr ;sfnkafka ±kg m%ldYs; uQ,dY%h muKs'

Bandaranayake S., 1992. 'The Settlement Patterns of the


Proto historic and Early historic interface in Sri Lanka'.
South Asian Archaeology 1989 Papers from the Tenth
International Conference of South Asian Archaeologists
in Western Europe, Musee National Des Arts Asiatiques
Guimet, Paris, France, 3-7 July 1989. Monograph in
World Archaeology No 14.

Bandaranayake S., 2012 (reprint). 'Feudalism revisited:


problems in the characterization of historical societies
in Asia - the Sri Lankan configuration'. Continuities and
Transformations. Studies in Sri Lankan Archaeology and
History. Colombo: Social Scientists Association.

Deraniyagala S., 1988. Prehistory of Sri Lanka. an


ecological perspective. Cambridge: Harvard University
Ellepola C., 1990. 'Conjectured Hydraulics of Sigiriya'.
Ancient Ceylon No.11, 169-228pp.

Gunawardhana R.A.L.H., 1982. 'Prelude to the State:


An Early phase in the Evolution in Ancient Sri Lanka'.
The Sri Lanka Journal of the Humanities Vol. VIII. 1&2,
1-30pp.

Gunawardhana R.A.L.H., 1983. 'Cistern Sluice and


Piston Sluice' (Some observation on Types of Sluices and
Method of Water distribution in Pre-Colonial Sri Lanka).
The Sri Lanka Journal of the Humanities IX (1&2), 87-
104pp.

138

You might also like