You are on page 1of 197

.

Ks;h
5 fY%a‚h

wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j

i
m<uqjk uqøKh 2019

ish¨ u ysñlï weúß‚'

ISBN 978-955-25-0249-1

wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j úiska


msgfldaÜfÜ" mdf.dv mdr" fkd' 110"
isidrd m%skaÜfõ m%hsjÜ ,sñgâys
uqøKh lrjd m%ldYhg m;a lrk ,È'

ii
Y%S ,xld cd;sl .Sh

Y%S ,xld ud;d
wm YS% ,xld" kfuda kfuda kfuda kfuda ud;d
iqkaor isßnßkS" iq/¢ w;s fidanudk ,xld
OdkH Okh fkl u,a m,;=re msß ch N+ñh ruHd
wmyg iem isß fi; iokd Ôjkfha ud;d
ms<s.kq uek wm Nla;s mQcd
kfuda kfuda ud;d
wm YS% ,xld" kfuda kfuda kfuda kfuda ud;d
Tn fõ wm úoHd - Tn u h wm i;Hd
Tn fõ wm Yla;s - wm yo ;=< Nla;s
Tn wm wdf,dafla - wmf.a wkqm%dfKa
Tn wm Ôjk fõ - wm uqla;sh Tn fõ
kj Ôjk foñfka ks;sk wm mqnqÿ lrka ud;d
{dk ù¾h jvjñk /f.k hkq uek ch N+ñ lrd
tl ujlf. ore le, neúkd
huq huq ù fkdmud
fm%au jvd ieu fNao ÿ/r Þ kfuda kfuda ud;d
wm YS% ,xld" kfuda kfuda kfuda kfuda ud;d

iii
wms fjuq tl ujlf. orefjda
tl ksjfiys fjfikd
tl mdge;s tl reêrh fõ
wm lh ;=< ÿjkd

tneúks wms fjuq fidhqre fidhqßfhda


tl f,i tys jefvkd
Ôj;a jk wm fuu ksjfia
fid¢k isáh hq;= fõ

ieug u fu;a lreKd .=fKkS


fj<S iu.s oñkS
rka ñKs uq;= fkd j th u h iem;d
lsis l, fkdu Èrkd

- wdkkao iurfldaka -

iv
—w¨;a fjñka" fjkia fjñka" ksje/È oekqfuka
rgg jf. u uq¿ f,djg u fjkak keK myka˜

.re wOHdmk wud;H;=udf.a m‚jqvh


f.ù .sh oYl follg wdikak ld,h f,dal b;sydih ;=< iqúfYaIS jQ
;dlaI‚l fjkialï /ila isÿjQ ld,hls' f;dr;=re ;dlaIKh" ikaksfõokh m%uqL
lr.;a fiiq lafIa;%j, YS>% ÈhqKqj;a iuÕ j;auka isiq ore oeßhka yuqfõ kj
wNsfhda. /ila ks¾udKh ù ;sfí' wo iudcfha mj;sk /lshdj, iajNdjh kqÿre
wkd.;fha § iqúfYaIS fjkialï /ilg ,la jkq we;' tjka jgmsgdjla ;=< kj
;dlaI‚l oekqu iy nqoaêh flakaø lr.;a iudchl fjkia wdldrfha /lshd wjia:d
o ,laI .Kkska ks¾udKh jkq we;' ta wkd.; wNsfhda. ch.ekSu fjkqfjka" Tn
iún, .ekaùu wOHdmk wud;Hjrhd f,i uf.a;a" wm rcfha;a m%uqL wruqKhs'
ksoyia wOHdmkfha udyeÕs m%;s,dNhla f,i fkdñf,a Tn w;g m;a jk
fuu fmd; ukdj mßYS,kh lsÍu;a" bka wjYH oekqu Wlyd .ekSu;a Tfí taldhk
wruqK úh hq;= h' tfuka u Tfí ujqmshka we;=¿ jeäysáhkaf.a Y%ufha iy lemlsÍfï
m%;sM,hla f,i rch úiska fkdñf,a mdi,a fm<fmd;a Tn w;g m;a lrkq ,nk nj
o Tn jgyd .; hq;= h'
f,dalh fõ.fhka fjkia jk jgmsgdjl" kj m%jK;dj,g .e<fmk whqßka
kj úIh ud,d ilia lsÍug;a" wOHdmk moaO;sh ;=< ;SrKd;aul fjkialï isÿ lsÍu
i|yd;a rchla f,i wm lghq;= lrkafka rgl wkd.;h wOHdmkh u;ska isÿ jk
nj wm fyd¢ka u wjfndaO lrf.k isák neúks' ksoyia wOHdmkfha Wmßu m%;sM,
N=la;s ú¢ñka" rgg muKla fkdj f,djg u jevodhS Y%S ,dxlsl mqrjeishl= f,i keÕS
isákakg Tn o wÈgka lr.; hq;= jkafka tneúks' ta i|yd fï fmd; mßYS,kh
lsÍfuka Tn ,nk oekqu o bjy,a jkq we;s nj uf.a úYajdihhs'
rch Tfí wOHdmkh fjkqfjka úhoï lrk w;súYd, OkialkaOhg
jákdlula tla lsÍu o Tfí hq;=lula jk w;r" mdi,a wOHdmkh yryd Tn ,nd
.kakd oekqu yd l=i,;d Tfí wkd.;h ;SrKh lrk nj o Tn fyd¢ka wjfndaO lr
.; hq;= h' Tn iudcfha l=uk ;rd;srul isáh o ish¨ ndOd ì| ouñka iudcfha by<
u ia;rhlg .uka lsÍfï yelshdj wOHdmkh yryd Tng ysñ jk nj o Tn fyd¢ka
wjOdrKh lr .; hq;= h'
tneúka ksoyia wOHdmkfha Wmßu m%;sM, ,nd" f.!rjkSh mqrjeishl= f,i
fyg f,dj Èkkakg;a foaY foaYdka;rj, mjd Y%S ,dxflah kduh nn<jkakg;a Tng
yels fõjdæ hs wOHdmk wud;Hjrhd f,i uu Y=N m%d¾:kh lrñ'

wls, úrdÊ ldßhjiï


wOHdmk wud;H
v

fmrjok

f,dalh Èfkka Èk w¨;a fjhs' fjkia fjhs' th uekúka jgydf.k mj;akd


hym;a foa /l .ekSug;a fjkia jk f,dalfha wNsfhda.j,g Yla;su;aj uqyqK
§ug;a Tng u`. fmkajkafka bf.kSuhs' tlsfkld iu. iqyoj lghq;= lrñka"
mßirhg yd jev f,dalhg wkq.; fjñka" úfõlh úfkdaofhka .; lrñka iunr
fm!reIhlska hqla; mqrjeishl= ùug wjeis ksmqK;d Tng w;am;alr §u wmf.a
wruqK fõ'

cd;sl fukau wka;¾cd;sl m%cdj iu`. o hym;a in`o;d f.dvk.d .;


yels iunr fm!reIhlska hqla; whl= jkakg Tng w;aje,la jk bf.kqï wdOdrl
iïmdokhg wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j lemù isà'

2016 j¾Ifha isg l%shd;aul flfrk kj úIhud,dj hgf;a 1 fYa%Ksfha isg


4 fYa%Ksh olajd fm<fmd;a j¾. 25 la muK fï jk úg Tn foda;g msßkud we;'
rcfhka fkdñf,a ,ndfok fuu fm<fmd;aj,ska Wmßu m%fhdack ,nd .kakd
w;ru tajd Tfí oEia fuka iq/lSu o Tn i;= hq;=lula nj isysm;a lrñ' kj úIh
ks¾foaY hgf;a 2020 j¾Ih i`oyd y`ÿkajd fok fï kj fm<fmd; uekúka yodrd"
tys wka;¾.; ls%hdldrlï Tiafia Tnf.a l=i,;d" YlH;d m%j¾Okh lrf.k
wNsudkfhka hqla;j wkd.; f,dalhg msúfikakg Tng Y=NdYsxikh lrñ'

fuu fm<fmd; Tn w;g m;a lsÍug fjfyiqKq f,aLl yd ixialdrl


uKav, idudðl uy;au uy;aókag;a wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=fõ ld¾h
uKav,hg;a udf.a yomsß ia;=;sh m%ldY lrñ'

ví,sõ' tï' chka; úl%ukdhl"


wOHdmk m%ldYk flduidßia ckrd,a"
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j"
biqremdh"
n;a;ruq,a,'
2019'04'10

vi
kshdukh yd wëlaIKh
ví,sõ' tï' chka; úl%ukdhl ¡ wOHdmk m%ldYk flduidßia ckrd,a
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
fufyhùu
ví,sõ' tA' ks¾u,d mshiS,s ¡ wOHdmk m%ldYk flduidßia ^ixj¾Ok&
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
iïnkaëlrKh
à' ã' iS' l,aydß .=Kfialr ¡ iyldr flduidßia
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j

ixialdrl uKav,h
wdpd¾h Ô' tï' jvkïì ¡ fcHIaG lÓldpd¾h"
ks,aj,d cd;sl wOHdmk úoHdmSGh

tÉ' tï' fla' fyar;a ¡ fcHIaG lÓldpd¾h"


idßmq;a; wOHdmk úoHdmSGh

jhs' tï' .=Kisxy ¡ ksfhdacH wOHdmk wOHlaI"


m%d:ñl wOHdmk YdLdj"
wOHdmk wud;HdxYh

wd¾' tï' fla' o is,ajd ¡ fcHIaG lÓldpd¾h"


m%d:ñl wOHdmk fomd¾;fïka;=j"
cd;sl wOHdmk wdh;kh

ù' idrOdïmd,a ¡ iyldr wOHdmk wOHlaI"


whs,kaâ l,dm wOHdmk ld¾hd,h

à' ã' iS' l,aydß .=Kfialr ¡ iyldr flduidßia


wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j

f,aLl uKav,h
fla' ta' iS' iS' uqksodi ¡ úÿy,am;s"
nm/fyda mqjlamsáh u'ú' mqjlamsáh

ta' ã' mS' mqIamsld ¡ iyldr úÿy,am;s"


nm/ch fldÜgdj O¾umd, úÿy,"
mkaksmsáh

vii
ví,sõ' ta' tï' fyar;a wfíisxy ¡ .=re WmfoaYl"
fldÜGdY wOHdmk ld¾hd,h" l=reKE.,

ã' ta' o fldia;d oikdhl ¡ .=re fiajh" úYdLd úoHd,h" fld<U 05



ã' fla' ta' tia' hdmd ¡ .=re fiajh" fm%iaìàßhka nd,sld úÿy,"
foysj,

tka' jd.SIuQ¾;s ¡ úY%dñl" wOHdmk wOHlaI

wd¾' tia' B' mqIamrdcka ¡ úY%dñl" iyldr wOHdmk wOHlaI

NdId ixialrKh
rxð;a b¨mamsáh ¡ wOHlaI"
Y%S ,xld cd;sl .%ka: ixj¾Ok uKav,h
wOHdmk wud;HdxYh

Ñ;% yd msgljr ks¾udKh


fla' tA' tia' l¿fndaú, ¡ lÓldpd¾h"
ydmsá.u cd;sl wOHdmk úoHdmSGh

mß.Kl wlaIr ixfhdackh yd msgq ie,iqïlrKh


mS' ã' mshñ
q yxisld ¡- mß.Kl iydhl"
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j

wd¾' ã' ;s<K


s s fiõjkaÈ ¡- mß.Kl iydhl"
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j

viii

iïmdol uKav, igyk

2020 j¾Ifha isg ls%hd;aul jk kj úIh ks¾foaYhg wkql+,j miajk


fYa%Ksfha isiqka i`oyd fuu fm<fmd; iïmdokh lr we;'

.=re ud¾f.damfoaYfhys i`oyka ls%hdldrlïj, isiqjd ksr; lrùug i,iajd


bka miq fm<fmdf;ys wNHdij, ksr; úh yels mßÈ fm<fmd; ilia lsÍu
iïmdol uKav,fha m%Odk wruqK úh'

4 fYa%Ksh fm<fmd; fuka u 5 fYa%Ksh fm<fmd; o" jev fmd;la f,i


Ndú; l< yels h' fm<fmdf;a we;s wNHdij,ska fldgilg fmdf;ys u ms<s;=re
,súh yels w;r fldgila wNHdi fmdf;ys ,shd ms<s;=re iemhsh hq;= h' fuys §
m%Yakh msgm;a fkdlr wod< wNHdi wxlhg ms<s;=r muKla ,sùu m%udKj;a fõ'

fm<fmd; mßYS,kh lsÍfuka isiqka ;=< ks¾udKYS,s;ajh" .eg¨ úi`§fï


yelshdj" ikaksfõok yelshdj hkd§ l=i,;d j¾Okh wfmalaId flf¾' tlsfkld
iu. iqyoj lghq;= lrñka" mßirhg yd jev f,dalhg wkq.; fjñka" iunr
fm!reIhlska hqla; Wodr mqrjeishl= ùug wjYH ksmqK;d <`.d lr .ekSug
5 fYa%Ksh .Ks;h fm<fmd; isiq orejkag WmldÍ jkq oelSu iïmdol uKav,fha
n,dfmdfrd;a;=jhs'

iïmdol uKav,h

ix
x

mgqkk
msgq wxlh

1' ixLHd - - 1 1
2' ixLHd - 2 6
3' tl;= lsÍu 8
4' ixLHd rgd - 1 14
5' wvq lsÍu 16
6'
Nd. 22
7' .=K lsÍu - 1 31
8' ld,h - 1 34
9' fn§u - 1 40
10' È. yd ÿr - 1 43
11' uqo,a - 1 47
12' mqkÍlaIKh - 1 52
13' mßudj yd Odß;dj - 1 62
14' nr uekSu - 1 65
15' .eg¨ úi`§u - 1 70

16'
yev yd >k jia;= 73
17' o;a; yeisrùu - 1 79

18'
oYu 83

xi

19' È. yd ÿr - 2 86
20' uqo,a - 2 91
21' .=K lsÍu - 2 96
22' ld,h - 2 102
23' fn§u - 2 106
24' mqkÍlaIKh - 2 109
25' ÈYd 117
26' .=K lsÍu - 3 121
27' mßudj yd Odß;dj - 2 129
28' fn§u - 3 133
29' frdau ixLHdxl 136
30' nr uekSu - 2 138
31' ixLHd rgd - 2 141
32' fldaK" ie,iqï yd mßudK rEm 144
33' o;a; yeisrùu - 2 148
34' .eg¨ úi`§u - 2 152
35' mqkÍlaIKh - 3 155
36' mqkÍlaIKh - 4 162
weuqKqï 179

xii
1 ixLHd - 1

1 my; fldgqfõ we;s b,lalïj,ska y;rla ne.ska Ndú; lr b,lalï


y;f¾ ixLHd myla ,shkak'

1 8 5 0 3
2
4 9 7 6
WodyrKh : 3058

2 j.=j iïmQ¾K lrkak'
ixLHdj ixLHd kduh

6528 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
'''''''''''''''''' fooyia ydrish ;sy
'''''''''''''''''' ;=ka oyia tlishh
5060 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
'''''''''''''''''' tla oyia wg
9015 ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

3 j.=j msgm;a lrf.k ysia;eka mqrjkak'


b,lalu msysá ia:dkSh b,lalfuka
ixLHdj b,lalu
ia:dkh w.h ksrEms; w.h
2348 2 oyiia:dkh 1000 2000
6572 6 '''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''
5024 4 '''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''
8700 ''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' 700
9605 ''''''''''' oyhia:dkh ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''
7003 ''''''''''' ishhia:dkh ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


1
4 .Kl rduqfjka ksrEms; ixLHdfõ ixLHdxlh yd ixLHd kduh
,shkak'

WodyrKh

od is o t
2311
fooyia ;=kaish tfld<y

^1& ^2& ^3&

od is o t od is o t od is o t

.................................. .................................. ..................................


.................................. .................................. ..................................

^4& ^5& ^6&

od is o t od is o t od is o t

.................................. .................................. ..................................


.................................. .................................. ..................................

2
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
5 úysÿjd ,shkak'

WodyrKh 4031 4000 + 0 + 30 + 1

^1& 7658 7000 + ''''''''''' + 50 + 8


^2& 5090 ''''''''''' + ''''''''''' + 90 + 0
^3& 8027 ''''''''''' + ''''''''''' + 20 + '''''''''''
^4& 1200 1000 + ''''''''''' + ''''''''''' + '''''''''''
^5& 6005 ''''''''''' + ''''''''''' + ''''''''''' + '''''''''''

igyk
9999g 1la jeä ixLHdj
9999 + 1 = 1--0 000 ¡ oi oyi

10 000 ¡ oi oyi 60 000 ¡ yeg oyi


20 000 ¡ úis oyi 70 000 ¡ ye;a;E oyi
30 000 ¡ ;sia oyi 80 000 ¡ wiQ oyi
40 000 ¡ y;<sia oyi 90 000 ¡ wkQ oyi
50 000 ¡ mkia oyi

99 999g 1la jeä ixLHdj


99 999 + 1 = 1--00 000 ¡ ishla oyi

6 ixLHdj yd ixLHd kduh ,shkak'

WodyrKh 59 999 + 1 = 60 000 ¡ yeg oyi



^1& 69 999 + 1 = '''''''''''''''''' ¡ '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
^2& 79 999 + 1 = '''''''''''''''''' ¡ '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
^3& 89 999 + 1 = '''''''''''''''''' ¡ '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
^4& 99 999 + 1 = '''''''''''''''''' ¡ '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


3
7 ixLHd kduhg wod< ixLHdxlh ,shkak'
WodyrKh ye;a;E fooyia kjish ;sia fol - - 72 932

^1& oi oyia tlish fod<y


^2& oy ;=ka oyia foish úiai
^3& úis wg oyia mkaishh
^4& y;<sia tla oyia ydrish wiQ my
^5& yeg kj oyia ;=kaish ye;a;E y;
^6& ;sia mka oyia oykjh
^7& mkia oyia my

8 ms<s;=re ,shkak'

WodyrKh
oi oyiia:dkh 2" oyiia:dkh 7" ishhia:dkh 3" oyhia:dkh 9
yd tlia:dkh 4 f,i jk ixLHdj l=ula o@
27 394

^a& oi oyiia:dkh 3" oyiia:dkh 5" ishhia:dkh 1" oyhia:dkh 4


yd tlia:dkh 7 f,i jk ixLHdj l=ula o@
^b& tlia:dkh 6" oyhia:dkh 0" ishhia:dkh 4" oyiia:dkh 2 yd
oi oyiia:dkh 8 f,i jk ixLHdj l=ula o@
^c& oi oyiia:dkh 4" oyiia:dkh 0" ishhia:dkh 1" oyhia:dkh
yd tlia:dkh ´kE u b,lalï folla f,i jk ixLHdjla
,shkak'

4
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
9 ysia;eka mqrjkak'

fmr ixLHdj ixLHdj miq ixLHdj


9 999 10 000 10 001
''''''''''' 40 000 '''''''''''''''''
''''''''''' ''''''''''''''''' 70 000
''''''''''' 59 600 '''''''''''''''''
85 099 ''''''''''''''''' '''''''''''''''''
''''''''''' ''''''''''''''''' 100 000
10 j.=j msgm;a lrf.k ysia;eka mqrjkak'

ia:dkSh b,lalfuka
ixLHdj b,lalu ia:dkh
w.h ksrEms; w.h
38 237 3 oi oyiia:dkh 10 000 30 000
24 150 5 '''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''
40 856 0 '''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''
67 400 4 '''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''
79 008 ''''''''''' ishhia:dkh ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''
97 541 ''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' 7000

11 § we;s ixLHd úysÿjd ,shkak'


WodyrKh 99 999 = 90 000 + 9 000 + 900 + 90 + 9

^1& 19 435 = ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''


^2& 38 249 = ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''
^3& 56 080 = ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''
^4& 69 100 = ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''
^5& 81 577 = ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
5
2 ixLHd - 2

1

7 1 5 6 2 6
4 8 3 9 1 4
A B C

tll b,lalï y;r ne.ska by; A, B, C fldgqj, ;sfí' tla tla


fldgqfõ we;s b,lalï ish,a, u Ndú; lrñka iEÈh yels ixLHd
weiqfrka my; j.=j mqrjkak'

A B C
úYd, u ixLHdj
l=vd u ixLHdj

2 úYd, u ixLHdfõ isg l=vd u ixLHdj f;la wkqms<sfj<ska


^wjfrdayK mámdáhg& ,shd olajkak'

(i) 15 368" 32 409" 51 794


(ii) 39 112" 38 009" 38 103
(iii) 52 600" 52 599" 52 550
(iv) 76 735" 76 729" 76 738

6
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
3 ue;sjrKhl § wfmalaIlhka ;sfofkl= ,nd .;a Pkao m%udKh
fufia h'
wfmalaIlhd Pkao ixLHdj
A 28 546
B 19 370
C 32 095

(i) jeä u Pkao m%udKhla ,nd .;a wfmalaIlhd ljqo@
(ii) wvq u Pkao m%udKhla ,nd .;a wfmalaIlhd ljqo@
(iii) wfmalaIlhska ;sfokd u ,nd .;a Pkao ixLHd l=vd u ixLHdfõ
isg úYd, u ixLHdj f;la wkqms<sfj<ska ^wdfrdayK mámdáhg&
,shd olajkak'

4
7
9 0
1
5

by; § we;s b,lalï ish,a, u Ndú; lrñka"


(i) iEÈh yels úYd, u ixLHdj ,shkak'
(ii) iEÈh yels l=vd u ixLHdj ,shkak'
(iii) 80 000;a 40 000;a w;r msysgk ixLHd ;=kla ,shkak'

5 § we;s ixLHd wdfrdayK mámdáhg ,shkak'


(i) 15 137" 24 348" 17 230
(ii) 45 928" 54 289" 42 598
(iii) 97 438" 97 529" 97 670
(iv) 23 509" 23 505" 23 555

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


7
3 tl;= lsÍu
1 ms<s;=re imhkak'

WodyrKh
od is o t
1
3 1 3 8
+ 4 6 2 4
7 7 6 2

^1& ^2& ^3&

4 2 7 8 4 3 5 4 3 6 3 5
+ 1 3 5 1 + 2 4 2 9 + 5 1 2 5

^4& ^5& ^6&

2 2 4 1 1 9 0 4 3 0 7 8
+ 6 3 6 7 + 7 3 6 4 + 3 3 3 1

8
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 mdi,a myl bf.kqu ,nk YsIH ixLHd ms<n
s `o f;dr;=re my; oelafõ'

.dñKS úÿy, mS;r úÿy, úch úÿy,


645 2670 4046

u§kd úÿy, iriaj;S úÿy,


1273 1938

my; i`oyka mdi,aj, bf.kqu ,nk uq¿ isiqka .Kk fidhkak'

WodyrKh
.dñKS úÿy, iy úch úÿy,
645
+ 4046
4691
.dñKS úÿyf,a yd úch úÿyf,a uq¿ isiqka ixLHdj = 4691

^1& .dñKS úÿy, iy u§kd úÿy,


^2& úch úÿy, iy iriaj;S úÿy,
^3& u§kd úÿy, iy úch úÿy,
^4& mS;r úÿy, iy úch úÿy,

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


9
3 ms<s;=re imhkak'

WodyrKh od is o t
1 1
2 6 9 2
+ 1 5 4 3
4 2 3 5

^1& ^2& ^3&


4 3 8 6 3 2 7 6 5 8 3 4
+ 2 5 4 5 + 2 4 3 5 + 1 6 1 9

^4& ^5& ^6&


2 6 7 8 3 4 9 7 4 3 5 2
+ 1 3 5 0 + 5 2 0 5 + 3 6 5 7

4 fhda.Ü ksIamdok wdh;k ;=kl Èkla ;=< ksmojk ,o fhda.Ü


m%udKh ms<sn`o f;dr;=re my; oelafõ'

iqmqka ksIamdok wdh;kh


rdcd ksIamdok wdh;kh

4675
3583

iqcd;d ksIamdok wdh;kh

3508

10
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
ms<s;=re imhkak'

WodyrKh
rdcd yd iqmk
q a hk ksIm
a dok wdh;k u.ska ksmojk ,o uq¿
fhda.Ü .Kk lSh o@
4675
+ 3583
8258

ksmojk ,o uq¿ fhda.Ü .Kk = 8258

^1& rdcd ksIamdok wdh;kh iy iqcd;d ksIamdok wdh;kh ksmojQ


uq¿ fhda.Ü .Kk fidhkak'
^2& iqmqka ksIamdok wdh;kh iy iqcd;d ksIamdok wdh;kh ksmojQ
uq¿ fhda.Ü .Kk lSh o@

5 ms<s;=re imhkak'

WodyrKh
od is o t
1 1 1
3 7 4 9
+ 2 6 8 5
6 4 3 4

^1& ^2& ^3&


4 5 6 3 5 6 3 7 7 3 6 8
+ 3 6 5 8 + 2 4 9 3 + 1 6 5 4

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


11
^4& ^5&
2 0 7 5 4 9 0 5
+ 3 9 4 7 + 4 0 9 5

6 ms<s;=re imhkak'

WodyrKh
od is o t
1 2 1
4 2 6 7
1 7 9 1
+ 2 8 7 4
8 9 3 2

^1& ^2& ^3&


2 9 4 7 1 3 6 9 3 6 7 5
1 3 5 3 2 1 4 8 4 4 5 7
+ 3 8 0 4 + 3 4 9 8 + 1 8 6 7

12
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
7 j.ka;s ,shd úi`okak'

WodyrKh
;siai" .cnd iy uyfika hk úÿy,aj, isák isiqka .Kk
ms<sfj<ska 3156" 2220 iy 1458la fõ' fuu úÿy,a ;=fka isák uq¿
isiqka .Kk lSh o@

;siai úÿyf,a isák isiqka .Kk = 3156


.cnd úÿyf,a isák isiqka .Kk = 2220
uyfika úÿyf,a isák isiqka .Kk = 1458
úÿy,a ;=fka isák uq¿ isiqka .Kk = 6834

^1& A, B yd C hk .nvd ;=kl wiqrd ;snQ msá f.daks .Kk ms<sfj<ska


2788" 3453 yd 2319la fõ' .nvd ;=fka u wiqrd we;s uq¿ msá f.daks
.Kk lSh o@
^2& mqia;ld,hla bÈlsÍfï § lu,d" úu,isß yd .dñKS hk ;sfokd
úiska mß;Hd. lrk ,o .fvd,a leg .Kk ms<sfj<ska 4175la
3780la yd 860la fõ' ;sfokd u mß;Hd. l< uq¿ .fvd,a leg
.Kk lSh o@
^3& l¾udka; Yd,djl udi ;=kl § ksmojk ,o wNHdi fmd;a
ixLHdj ms<sn`o f;dr;=re my; j.=fõ oelafõ'

udih Tlaf;dan¾ fkdjeïn¾ foieïn¾


fmd;a ixLHdj 2775 3260 3580
udi ;=fka § ksmojQ uq¿ wNHdi fmd;a ixLHdj fidhkak'

^4& fmd,a j;a;lska fmnrjdß udifha § fmd,a f.ä 3950la o uehs


udifha § fmd,a f.ä 3068la o wf.daia;= udifha § fmd,a f.ä
2095la o lvk ,È' udi ;=fka § lvk ,o uq¿ fmd,a f.ä
ixLHdj fldmuK o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


13
4 ixLHd rgd - 1

WodyrKh
21ka mgka .kakd" yfhka yh jeäjk ixLHd rgdj my; oelafõ'

45 '''''''"
21" 27" 33" 39" '''''''" 57
51 '''''''

1 tjeks ixLHd rgd lsysmhla my; oelafõ' tajdfha ysia;eka iïmQ¾K


lrkak'

^1& 2" 8" 14" 20" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''


^2& 36" 42" 48" 54" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^3& 65" 71" 77" 83" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^4& 48" 54" 60" 66" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^5& 105" 111" 117" 123" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''

WodyrKh
19ka mgka .kakd" yf;ka y; jeäjk ixLHd rgdj my; oelafõ'
19" 26" 33" 40" '''''''" 54 '''''''
47 '''''''" 61

2 tjeks ixLHd rgd lsysmhla my; oelafõ' tajdfha ysia;eka iïmQ¾K


lrkak'
^1& 1" 8" 15" 22" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^2& 27" 34" 41" 48" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^3& 55" 62" 69" 76" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^4& 84" 91" 98" 105" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^5& 133" 140" 147" 154" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
14
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
WodyrKh
65ka mgka .kakd" wfgka wg jeäjk ixLHd rgdj my; oelafõ'

97 '''''''"
65" 73" 81" 89" '''''''" 113
105 '''''''

3 tjeks ixLHd rgd lsysmhla my; oelafõ' tajdfha ysia;eka iïmQ¾K


lrkak'

^1& 9" 17" 25" 33" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''


^2& 44" 52" 60" 68" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^3& 31" 39" 47" 55" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^4& 75" 83" 91" 99" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^5& 163" 171" 179" 187" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''

WodyrKh
85 ka mgka .kakd" kjfhka kjh jeäjk ixLHd rgdj my; oelafõ'

121 '''''''"
85" 94" 103" 112" '''''''" 139
130 '''''''

4 tjeks ixLHd rgd lsysmhla my; oelafõ' tajdfha ysia;eka iïmQ¾K


lrkak'

^1& 5" 14" 23" 32" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''


^2& 81" 90" 99" 108" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^3& 38" 47" 56" 65" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^4& 124" 133" 142" 151" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''
^5& 136" 145" 154" 163" ''''''''''''" ''''''''''''" ''''''''''''

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
15
5 wvq lsÍu

1 j.ka;s ,shd úi`okak'

WodyrKh
iqux., úÿyf,a isák uq¿ isiqka .Kk 573ls' thska 357fofkla
msßñ <uhs fj;s' tys isák .eyekq <uhska .Kk lSh o@

uq¿ isiqka .Kk = 573


msßñ <uhska .Kk = 357
.eyekq <uhska .Kk = 216

^1& lïy,l Èkla ;=< ksmojk ,o úÿ,s nqnq¿ .Kk 758ls' thska
úÿ,s nqnq¿ 375la úl=Kk ,È' b;=re úÿ,s nqnq¿ ixLHdj fidhkak'

^2& fmÜáhl wU f.ä 765la oeñh yels h' fmÜáfha wU f.ä 380la
we;' ;j fldmuK wU f.ä m%udKhla thg oeñh yels o@
^3& fmd;l msgq 850la we;' iqrdÊ oekg fmdf;a msgq 315la lshjd
we;' fmd; iïmQ¾Kfhka lshjd wjika lsÍug ;j msgq lShla
lshúh hq;= o@
^4& /iaùï Yd,djl 958 fofkl=g wiqka.; yels h' /iaùu wdrïN
jk úg wdik 273la ysiaj ;snqKs' /iaùfï wiqka f.k isá
ixLHdj fldmuK o@
^5& l`ÿ uqÿkl msysá mQckSh ia:dkhla oel .ekSug hdfï § ksmqka
mä 277la k`.sk úg isß,a mä 138la ke`. ;snqKs' isß,ag jvd
ksmqka jeämqr mä lShla ke`. ;snqfKa o@

16
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 ms<s;=re imhkak'

WodyrKh
od is o t
17
8 56 7 3
− 2 3 8 1
6 2 9 2

^1& ^2& ^3&


2 6 7 8 8 3 9 8 4 3 6 4
− 1 2 9 3 − 3 5 2 0 − 1 2 3 7

^4& ^5& ^6&


7 4 3 6 3 0 5 4 5 0 9 8
− 2 9 4 − 1 4 2 4 − 2 6 7 3

^7& ^8& ^9&


4 1 2 7 6 3 2 1 9 5 0 6
− 2 0 6 5 − 5 1 0 − 2 4 3 2

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


17
3 j.ka;s ,shd úi`okak'
mdi,a yhl bf.kqu ,nk YsIH ixLHd fufia h'

;siai úÿy, *d;sud úÿy, merl=ï úÿy,


2350 1080 2840

.euqKq úÿy, .Km;s úÿy, fikr;a úÿy,


4375 1236 2573

WodyrKh
*d;sud úÿy,g jvd ;siai úÿyf,a fldmuK isiqyq isá;a o@
;siai úÿyf,a isiqka .Kk = 2350
*d;sud úÿyf,a isiqka .Kk = 1080
*d;sud úÿy,g jvd ;siai úÿyf,a
jeämqr isák isiqka .Kk = 1270

^1& .Km;s úÿy,g jvd .euqKq úÿyf,a isiy


q q fldmuK isá;a o@
^2& .euqKq úÿyf,a isikq a .Kk yd iudk ùug merl=ï úÿy,g ;j
isik
q a lS fofkl= we;=<;a lr .; hq;= o@
^3& fikr;a úÿyf,a isák isiqka ixLHdjg jvd *d;sud úÿyf,a
fldmuK isiq ixLHdjla wvqfjka isá;a o@
^4& jeä u YsIH ixLHdjla yd wvq u YsIH ixLHdjla isák úÿy,a
w;r YsIH ixLHdfõ fjki lSh o@

18
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
4 ms<s;=re imhkak'

WodyrKh
od is o t
5 15 14
6 5 89 4
− 3 7 3 6
2 8 5 8

^1& ^2& ^3&


7 3 8 2 4 0 9 0 3 2 6 6
− 1 5 1 6 − 2 5 7 3 − 6 5 9

^4& ^5& ^6&


8 0 8 3 9 2 3 0 3 0 5 6
− 2 4 0 5 − 4 2 6 − 1 2 4 8

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


19
5 ms<s;=re imhkak'
fõÈld kdgH 5la i`oyd wf,ú jQ m%fõY m;% ms<sn`o f;dr;=re my;
oelafõ'
fõÈld kdgHh wf,ú jQ m%fõY m;% .Kk
ysu l=ußh 1087
isxyndyq 875
j,ia mjq, 3709
rdclmqre 599
yqkq jgfha l;dj 1846

^1& —j,ia mjq,˜ i`oyd wf,ú jQ m%fõY m;% .Kk" —isxyndyq˜ i`oyd
wf,ú jQ m%fõY m;% .Kkg jvd fldmuK jeä o@
^2& —yqkq jgfha l;dj˜ i`oyd wf,ú jQ m%fõY m;% .Kkg jvd"
—ysu l=ußh˜ i`oyd wf,ú jQ m%fõY m;% .Kk fldmuK wvq o@
^3& —j,ia mjq,˜ i`oyd wf,ú jQ m%fõY m;% .Kkg iudk ùug
—yqkq jgfha l;dj˜ i`oyd ;j fldmuK m%fõY m;% .Kkla
wf,ú l< hq;= o@
^4& —rdc lmqre˜ i`oyd wf,ú jQ m%fõY m;% .Kk" —ysu l=ußh˜
i`oyd wf,ú jQ m%fõY m;% .Kkg iudk ùug ;j fldmuK
m%fõY m;% .Kkla wf,ú l< hq;= o@

6 úi`okak'
^1& tla;rd i;shl § furgg meñKs úfoaYSh ixpdrlhska ixLHdj
5762la jQ w;r tu i;sh ;=< furáka msg jQ úfoaYSh ixpdrlhska
ixLHdj 3830ls' ráka msg jQ úfoaYSh ixpdrlhska ixLHdj"
furgg meñKs úfoaYSh ixpdrlhska ixLHdjg jvd fldmuK
wvq o@
^2& úch úÿyf,a mqia;ld,hg fmd;a 4835la o" .euqKq úÿyf,aa
mqia;ld,hg fmd;a 9760la o f.k tk ,È' úch úÿy,g
jvd .euqKq úÿy,g jeämqr f.k tk ,o fmd;a ixLHdj
fldmuK o@
20
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
^3& fílßhl ckjdß udifha idok ,o nksia m%udKh 4875ls'
fmnrjdß udifha idok ,o nksia m%udKh 2598ls' ckjdß
udifha § fmnrjdß udihg jvd jeäfhka idod we;s nksia
m%udKh fldmuK o@
^4& fjf<kafola tla fmd,a j;a;lska fmd,a f.ä 1530la o ;j;a
fmd,a j;a;lska fmd,a f.ä 1476la o ñ, § .;af;a h' Tyq fmd,a
j;= foflka ñ, § .;a fmd,a f.ä ixLHd w;r fjki lSh o@

7 ysia fldgqjg .e<fmk b,lalu ,shkak'

WodyrKh
od is o t
5 7 4 5
− 1 2 6 2
4 4 8 3

^1& ^2& ^3&


8 2 6 3 3 8 4 7
− 3 − 3 1 6 − 1 6 5 3
4 8 3 1 5 2 9 4

^4& ^5& ^6&


7 9 2 6 7 9 6 9 3 6
− 1 5 2 − 3 6 5 1 − 4 7 1
6 1 7 4 2 7 5 6 8 9 2

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


21
6 Nd.
--
1
1 § we;s tla tla rEmfha" nd.hla tkï" 2 la mdg lrkak'

WodyrKh

^i& ^ii& ^iii&

1
2 § we;s tla tla rEmfha" ld,la tkï" 4 la mdg lrkak'

WodyrKh

^i& ^ii& ^iii&

22
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
3 olajd we;s Nd.h" § we;s rEmfha mdg lr olajkak'

WodyrKh 1 WodyrKh 2

2 3
4 4

(i) (ii)

2 3
4 4

(iii) (iv)

1 3
4 4

(v) (vi)

3 2
4 4

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


23
4 § we;s rEmfha mdg l< fldgiska ksrEmKh jk Nd.h f;dard th
rjqï lrkak'

WodyrKh

1 , 1, 2
2 4 4

^i& ^ii& ^iii&

3 , 1, 1 2 , 3, 1
4 4 2 4 4 4

1 , 3, 2
4 4 4
^iv& ^v&

1, 2, 3 3 , 1, 2
4 4 4 4 4 4

24
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
øjH iuQyhlska foflka mx.= y`ÿkd .ksuq'

WodyrKh

fldä 10lska nd.hl fldä lShla ;sfí o@

fldä 5hs'
tkï" 10 ÷ 2 = 5

5 my; j.=j iïmQ¾K lrkak'



foflka mx.=jl
øjH m%udKh ^nd.hl&
we;s m%udKh

fnd;a;ï 32 ''''''''''''''''''''''''''''

fodvï f.ä 14 ''''''''''''''''''''''''''''

wkakdis f.ä 18 ''''''''''''''''''''''''''''

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


25
6 ^i& nq,;a fld< 40lska nd.hl we;s nq,;a fld< .Kk lSSh o@
^ii& ùÿre fnda, 58lska nd.hl ùÿre fnda, lSShla ;sfí o@
^iii& mekai,a 62lska nd.hl we;s mekai,a .Kk lSSh o@

øjH iuQyhlska y;frka mx.= y`ÿkd .ksuq'


WodyrKh
^i& u,a 12lska 41 l u,a lSShla ;sfí o@

^ii& u,a 12lska 42 l u,a lShla ;sfío @

^iii& u,a 12lska 43 l u,a lShla ;sfí o@

^i& u,a 12lska 41 la u,a 3ls' tkï" 12 ÷ 4 = 3


^ii& u,a 12lska 42 l we;s u,a .Kk fidhuq'

u,a 12lska 41 l u,a 3la we;s neúka"


u,a 12lska 42 l tfuka fo.=Khla u,a we;' tkï" 2 « 3 = 6
u,a 12lska 42 l u,a 6ls'

^iii& u,a 12lska 43 l we;s u,a .Kk fidhuq'

u,a 12lska 41 l u,a 3la we;s neúka"


u,a 12lska 43 l tfuka ;=ka.=Khla u,a we;' tkï" 3 « 3 = 9

u,a 12lska 43 l u,a 9ls'


26
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
7 fjr¿ f.ä 16la my; oelafõ'

^1& iEu f.dvl u fjr¿ f.ä iudk .Kkla jk fia tajd f.dvj,a
4lg fjka lrkak'

^2& fjr¿ f.ä 16ka 41 l fjr¿ f.ä lSShla ;sfí o@

^3& fjr¿ f.ä 16ka 42 l fjr¿ f.ä lShla ;sfí o @

^4& fjr¿ f.ä 16ka 43 l fjr¿ f.ä lShla ;sfí o@

8 ^1& fnda, 8lska y;frka mx.= 3l fnda, lShla ;sfí o@


^2& fodvï f.ä 24lska y;frka mx.= foll fodvï f.ä lShla
;sfí o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


27
9 j.=j iïmQ¾K lrkak'

tl f.dvl fmar f.dfvka fmar f.dfvka fmar f.dfvka


1 l we;s fmar 2 3
we;s fmar 4 l we;s fmar 4 l we;s fmar
4
f.ä .Kk f.ä .Kk f.ä .Kk f.ä .Kk
20 5 10 15
28 '''''''''''''''' '''''''''''''''' ''''''''''''''''
32 '''''''''''''''' '''''''''''''''' ''''''''''''''''
36 '''''''''''''''' '''''''''''''''' ''''''''''''''''
40 '''''''''''''''' '''''''''''''''' ''''''''''''''''

oyfhka mx.= y`ÿkd .ksuq'

² my; lvodis ;Srej iudk fldgia 10lg fnod we;'

² bka tl fldgila mdg l< úg th tu lvodis ;Srefjka oyfhka


1 f,i ,shkq ,efí'
tlla fõ' fuh 10

1
10

² fldgia 2la mdg l< úg th tu lvodis ;Srefjka oyfhka folla
2 f,i ,súh yels h'
fõ' fuh 10

28
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
10 my; tla tla rEmj, mdg l< fldgia .Kk" uq¿ rEmfhka Nd.hla
f,i ,shkak'

WodyrKh
oyfhka ;=k
..........................
3
10
........

(i) (ii)

...........................................

...........................................

...........................................

...........................................

(iii) (iv)

........................................... ...........................................

........................................... ...........................................

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


29
11 tla tla rEmfha mdg l< fldgia .Kk uq¿ rEmfhka ljr
Nd.hla o hkak f;dard wod< Nd.h háka brla w`Èkak'

(i) 1 , 2 , 3
10 10 10

(ii) 6 , 7 , 5
10 10 10

(iii) 8 , 7 , 9
10 10 10

(iv)

2 , 5 , 4
10 10 10

(v)

8 , 9 , 6
10 10 10

30
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
7 .=K lsÍu - 1
1 .=K lrñka j.=j iïmQ¾K lrkak'

u;l o@

× 2 3 4 5
1 fyd`og u;lhs
2 10 j.=j mqrjuq'
3
4 12
5
6
7 14
8
9 36
10

2 .=K lrkak'

^1& ^2& ^3& ^4&


3 8 2 7 6 6 4 8
× 2 × 3 × 2 × 3

^5& ^6& ^7& ^8&


8 6 6 3 9 0 9 8
× 4 × 5 × 5 × 4

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


31
2ka iy 3ka .=K lruq'

WodyrKh
ms<s;=r ,efnkafka fufyuhs'
4 3 8 is o t
× 2
8 7 6 4 3 8 400 + 30 + 8
1 × 2
1 6 m<uqj 8" 2ka .=K lr we;'
6 0 fojkqj 30" 2ka .=K lr we;'
8 0 0 f;jkqj 400" 2ka .=K lr we;'
8 7 6 B<`.g 16" 60 yd 800 tl;= lr we;'

3 .=K lrkak'

^1& ^2& ^3& ^4&


3 4 2 2 1 3 2 4 7 2 7 3
× 2 × 3 × 2 × 3

4 .eg¨ úi`okak'
^1& l+vhl kdrx f.ä 254la we;' tjeks l+v foll we;s uq¿ kdrx
f.ä .Kk lSh o@
^2& tla fmÜáhl mekai,a 142la ;sfí' tjeks fmÜá ;=kl we;s
uq¿ mekai,a .Kk fldmuK o@
^3& wOHdmk pdßldjlg iyNd.S jQ isiqka 439lg nksia fol ne.ska
,nd §ug wjYH fõ' wjYH uq¿ nksia .Kk lSh o@
^4& tla n`ÿklg fk¨ï u,a 182la oud we;' tjeks n`ÿka ;=kla
we;' tu n`ÿka ;=fkys we;s uq¿ fk¨ï u,a ixLHdj lSh o@
^5& fmd;a f;d.hla mdi,a folla w;r iudkj fn¥ úg tla
mdi,lg fmd;a 480la ,enqK's fnod ÿka uq¿ fmd;a ixLHdj lSh o@

32
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
4ka iy 5ka .=K lruq'
WodyrKh
ms<s;=r ,efnkafka fufyuhs'
2 3 2 is o t
× 4 32 3 2 200 + 30 + 2
9 2 8 4
1 ×
8 m<uqj 2" 4ka .=K lr we;'
1 2 0 fojkqj 30" 4ka .=K lr we;'
8 0 0 f;jkqj 200" 4ka .=K lr we;'
9 2 8 B<`.g 8" 120 yd 800 tl;= lr we;'

5 .=K lrkak'
^1& ^2& ^3&
1 2 4 1 0 5 2 3 1
× 4 × 5 × 4

^4& ^5& ^6&


1 3 1 3 1 0 4 0 1
× 5 × 5 × 4

6 .eg¨ úi`okak'
^1& nia r:hl u.Ska 58 fofkl=g .uka l< yels h' tjeks nia
r: myl .uka l< yels uq¿ u.Ska ixLHdj fldmuK o@
^2& tla <ufhl=g mEka y;r ne.ska <uhs 123 fofkl=g §ug
wjYH mEka m%udKh fldmuK o@
^3& tl n`ÿkl me< y;r ne.ska n`ÿka 215l isgqúh yels uq¿ me<
ixLHdj fldmuK o@
^4& tla fm<lg mqgq myla ;nd we;' tjeks fma<s 116l we;s uq¿
mqgq .Kk lSh o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


33
8 ld,h - 1
--

h
ÿïßh ia:dk 13 : 15 ÿïßh ld,igyk
-
uykqjr
msg;aùu
fm'j'
3'30 - n
ÿ,
5'00 - u a,
d;r
7'15 - u
d;
8'47 - n f,a
ÿ,a,
m'j'
11'10 - n
ÿ,
2'00 - u a,
d;f,a
5'00 - y
egka

fõ,dj lshjuqq'

1 tla tla Trf,daiq uqyqKf;ys oelafjk fõ,dj wl=frka yd


b,lalfuka ,shkak'

WodyrKh

tl miqù ñks;a;= úiaihs

1'20

34
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
^1& ^2& ^3&

^4& ^5& ^6&

2 § we;s fõ,dj Trf,daiq uqyqKf;ys olajkak'

^1& ^2& ^3&

2'00 7'30 3'20

^4& ^5& ^6&

8'45 10'40 1'35

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


35
Trf,daiq uqyqKf;a oelafjk fõ,dj iuyr wjia:dj, wdldr follska
m%ldY l< yels fõ'
WodyrKh
Trf,daiqfõ oelafjk fõ,dj lshjuq'
•• kjh miqù ñks;a;= mkia myhs'
fyda
•• oyhg ñks;a;= myhs'

3 Trf,daiq uqyqKf;ys oelafjk fõ,dj lshúh yels wdldr ,shkak'


(1)
² tl miqù ñks;a;= y;<syhs'
² '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

(2)
² '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
² myg ñks;a;= oyhhs'

(3)
² '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
² wgg ñks;a;= myhs'

(4)
² '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
² oyhg ñks;a;= oyhhs'

(5)
² my miqù ñks;a;= mkia myhs'
² '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

36
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
uOHu rd;%s 12 uOHdyak 12
fmrjrej,ska m%ldY jkafka uOHu rd;%s 12 isg uOHdyak 12
olajd ld,hhs' th fm'j' f,i fláfhka oelaúh yels h'

uOHdyak 12 uOHu rd;s% 12


miajrej,ska m%ldY jkafka uOHdyak 12 isg uOHu rd;s% 12
olajd ld,hhs' th m'j' f,i fláfhka oelaúh yels h'

4 my; tla tla j.ka;sfha olajd we;s fõ,dj" fmrjre yd miajre


fhdod kej; ,shkak'

WodyrKh
mdi, WoEik 7'30g wdrïN fõ' ¡ fm'j' 7'30
mdi, oyj,a 1'30g wjika fõ' ¡ m'j' 1'30

^1& nexl=jl .kqfokq lghq;= iji 3'00g wjika fõ'


^2& ffjoH idhkh Wfoa 9'00g wdrïN fõ'
^3& i;afjdaoHdkh keröu iji 5'00g wjika fõ'
^4& ld¾hd, ÿïßh WoEik 7'45g fld<U fldgqj ÿïßh ia:dkhg
<`.d fõ'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


37
meh 24 Trf,daiqfjka fõ,dj lshjuqq'

1123 12
24 131
1022 14 2
9 21 15 3
20
8 19 18 17 16 4
7 6 5

mdi, fm'j' 7'30g wdrïN fõ' tu fõ,dj meh 24 Trf,daiqfjka


07:30 f,i oelaúh yels h'

1123 12
24 131
10 22 14
2
9 21 15 3

8 20 19 18 1716 4
7 6 5

mdi, m'j' 1'30g wjika fõ' tu fõ,dj meh 24 Trf,daiqfjka


13:30 f,i oelaúh yels h'

38
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
5 meh 12 Trf,daiqfjka oelafjk fõ,dj" meh 24 Trf,daiqfõ
fõ,dfjka ,shkak'

meh 12 Trf,daiqfõ meh 24 Trf,daiqfõ


fõ,dj fõ,dj
fm'j' 10'45 10:45
m'j' 9'40 21:40
fm'j' 4'15 ''''''''''''''''''''''''
fm'j' 11'00 ''''''''''''''''''''''''

m'j' 3'20 ''''''''''''''''''''''''


m'j' 10'00 ''''''''''''''''''''''''

6 meh 24 Trf,daiqfõ fõ,dj" meh 12 Trf,daiqfõ fõ,dfjka ,shkak'

meh 24 Trf,daiqfõ meh 12 Trf,daiqfõ


fõ,dj fõ,dj
07:55 fm'j' 7'55
18:00 m'j' 6'00
02:20 ''''''''''''''''''''''''
11:10 ''''''''''''''''''''''''

16:45 ''''''''''''''''''''''''
23:05 ''''''''''''''''''''''''

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


39
9 fn§u - 1
--
§¾> fn§fï l%uhg .eg¨ úi`ouq'

WodyrKh 1
(i) tla <ufhl=g 3 ne.ska mekai,a 48la <uhs lS fofkl=g ,nd Èh
yels o@
(ii) tla <ufhl=g 4 ne.ska mekai,a 50la <uhs lS fofkl=g ,nd Èh
yels o@ mekai,a lShla b;=re fõ o@

(i) 16 (ii) 12
3 48 4 50
3 4
18 10
18 8
0 2
48 ÷ 3 = 16 50 ÷ 4 = 12 b;=re 2
,nd Èh yels <uqka .Kk = 16 ,nd Èh yels <uqka .Kk = 12
b;=re mekai,a .Kk = 2

WodyrKh 2
fmd;a 570la iudkj mka;s y;rlg fn¥ úg tla mka;shlg
fmd;a lShla ,efí o@ fmd;a lShla b;=re fõ o@
142
4 570
4
17
16
10
8
2
570 ÷ 4 = 142 b;=re 2
tla mka;shlg ,efnk fmd;a ixLHdj = 142
b;=re fmd;a ixLHdj = 2

40
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
1 .eg¨ úi`okak'
(1) wU f.ä 89la iudkj fmÜá follg oeuQ úg tla fmÜáhl
wU f.ä lShla ;sfí o@ wU f.ä lShla b;=re fõ o@
(2) (i) fmd;a 92la tla whl=g y;r ne.ska lS fofkl=g ,nd Èh yels o@
(ii) tu fmd;a m%udKh u ;=k ne.ska lS fofkl=g ,nd Èh
yels o@ fmd;a lShla b;=re fõ o@
(3) W;aij Yd,djl we;s mqgq 95la tl fïihlg y;r ne.ska fïi
lShl ;eìh yels o@ b;=re jk mqgq .Kk lSh o@
2 .eg¨ úi`okak'
(1) .=re;=ñh tla <ufhl=g mEka 3 ne.ska ,efnk fia mEka 425la fnod
ÿkakd h'
(i) mEka ,nd .;a <uhska ixLHdj lSh o@
(ii) b;=re mEka .Kk lSh o@
(2) Yd,djla ieriSug ne¨ï fnda, 417la ,nd § we;'
(i) ne¨ï fnda, fol ne.ska fmdl=re lShla iEÈh yels o@
ne¨ï fnda, lShla b;=re fõ o@
(ii) ne¨ï fnda, ;=k ne.ska fmdl=re lShla iEÈh yels o@
(iii) ne¨ï fnda, y;r ne.ska fmdl=re lShla iEÈh yels o@
ne¨ï fnda, lShla b;=re fõ o@

5ka fnouq

WodyrKh 1 WodyrKh 2
19 53
5 95 5 265
5 25
45 15
45 15
0 0

95 ÷ 5 = 19 265 ÷ 5 = 53

3 §¾> fn§fï l%uhg ms<s;=r ,nd .kak'


(i) 55 ÷ 5 (ii) 305 ÷ 5 (iii) 565 ÷ 5
(iv) 700 ÷ 5 (v) 645 ÷ 5 (vi) 850 ÷ 5

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


41
WodyrKh 3 WodyrKh 4
103 178
5 515 5 893
5 5
01 39
0 35
15 43
15 40
0 3
515 ÷ 5 = 103 893 ÷ 5 = 178 b;=re 3

4 §¾> fn§fï l%uhg ms<s;=r ,nd .kak'
(i) 116 ÷ 5 (ii) 525 ÷ 5 (iii) 742 ÷ 5
(iv) 521 ÷ 5 (v) 509 ÷ 5 (vi) 905 ÷ 5

5 §¾> fn§fï l%uhg .eg¨ úi`okak'


WodyrKh
weka;+ßhï u,a 178lska" weka;+ßhï u,a 5 ne.ska jQ fmdl=re fldmuK​
ixLHdjla iEÈh yels o@ weka;+ßhï u,a lShla b;=re fõ o@
35
5 178
15
28
25
3
178 ÷ 5 = 35 b;=re 3
iEÈh yels fmdl=re .Kk = 35
b;=re weka;+ßhï u,a .Kk = 3

^1& fhda.Ü 640lska" fhda.Ü 5 ne.ska jQ weiqreï fldmuK ixLHdjla


iEÈh yels o@
^2& tla we`ÿulg 5 ne.ska fnd;a;ï 729la we`ÿï lShlg we,a,sh
yels o@ tjeks ;j;a we`ÿulg fnd;a;ï 5la we,a,Sug by;
b;=re fnd;a;ï .Kkg ;j fnd;a;ï lShla wjYH fõ o@
42
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
10 os. yd ÿr - 1

È. ukskq ,nkafka 5 km
ógr yd fikaáógrj,ska
4 km
muKla o@

3 km

2 km

È. uekSug lsf,daógr o fhdod .efka'


lsf,daógrh i`oyd jk iïu; ixfla;h km fõ'

WodyrKh
² uyje,s .fÕa È. lsf,daógr 335ls'
² l=reKE., yd uykqjr k.r w;r ÿr 42 kmls'

ógr 1000la lsf,daógrhls'


1000 m = 1 km

1 lsf,daógrj,ska ,shkak'
WodyrKh 3000 m = 3 km

^1& 2000 m ^2& 4000 m ^3& 5000 m
^4& 7000 m ^5& 12 000 m

2 ógrj,ska ,shkak'
WodyrKh 4 km = 4000 m

^1& 6 km ^2& 8 km ^3& 15 km


^4& 30 km ^5& 42 km
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
43
3 lsf,daógr yd ógrj,ska ,shkak'

WodyrKh 4250 m = 4000 m + 250 m


= 4 km 250 m

^1& 3080 m ^2& 5050 m ^3& 6215 m


^4& 17 287 m ^5& 28 780 m
4 ógrj,ska ,shkak'

WodyrKh 2 km 400 m = 2000 m + 400 m


= 2400 m
^1& 10 km 155 m ^2& 6 km 550 m ^3& 9 km 190 m
^4& 8 km 404 m ^5& 17 km 60 m

5 tl;= lrkak'

WodyrKh 1 km m WodyrKh 2 km m
4 210 16 35
+ 3 190 + 3 80
7 400 19 115

^1& km m ^2& km m ^3& km m


9 126 12 100 1 300
+ 1 334 + 8 200 + 24 700

^4& ^5& ^6&
km m km m km m
30 423 34 371 24 54
+ 11 976 + 13 841 + 3 62

44
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
6 j.ka;s ,shd úi`okak'
WodyrKh
mdmeÈ ;r.lrefjla m<uqjk Èk 32 km 400 ml ÿrla o fojk Èk
27 km 600 ml ÿrla o .uka lf<a h' Èk fol wjidkfha § .uka
l< uq¿ ÿr fldmuK o@
km m
m<uqjk Èk .uka l< ÿr = 32 400
fojk Èk .uka l< ÿr = 27 600
Èk fol wjidkfha .uka l< uq¿ ÿr = 60 000

Èk fol wjidkfha .uka l< uq¿ ÿr 60 km fõ'

^1& fldka;d% ;alrefjla m<uq i;sh ;=< 24 km 310 ml ÿrlg o


fojk i;sh ;=< 17 km 700 ml ÿrlg o mdrl ;dr ouhs' ;dr
oeuQ uq¿ ÿr fldmuK o@
^2& lïlrefjla m<uqjk Èkfha § 10 km 800 ml ÿrlg o fojk
Èkfha § 6 km 500 ml ÿrlg o úÿ,s /yeka wÈhs' Èk fol
wjidkfha § Tyq fldmuK ÿrlg úÿ,s /yeka weo ;sfí o@
^3& lùka 17 km 700 ml ÿrla nifhka o 4 km 500 ml ÿrla
% rdao r:fhka o 800 ml ÿrla mhska o .uka lf<a h'
;sf
(i) nifhka yd ;sf % rdao r:fhka .uka l< ÿr fldmuK o@
(ii) ;sf
% rdao r:fhka yd mhska .uka l< ÿr fldmuK o@
7 wvq lrkak'
WodyrKh 1 km m WodyrKh 2 km m
4 311 35 594
− 2 210 − 12 751
2 101 22 843

^1& km m ^2& km m ^3& km m


26 923 54 187 81 482
− 15 733 − 23 384 − 20 565

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


45
^4& km m ^5& km m ^6& km m
77 144 10 608 6 85
− 35 235 − 8 711 − 2 275

8 j.ka;s ,shd úi`okak'

WodyrKh
c, k< t<Su i`oyd lemsh hq;= ldKqfõ uq¿ È. 21 km 410 mls' j¾Idj
fya;=fjka lmd ksu l< yels jQfha 8 km 500 ml È.la muKs'
ldKqfõ ;j fldmuK È.la lemSug ;sfí o@
km m
ldKqfõ uq¿ È. = 21 410
lmk ,o fldgfia È. = 8 500
lemSug we;s È. = 12 910
ldKqfõ lemSug we;s È. 12 km 910 m fõ'

^1& fld<U isg l;r.ug .uka lrk nihla f;a îu i`oyd kj;ajk
úg 80 km 500 ml ÿrla .uka lr ;snqKs' fld<U isg l;r.ug
we;s uq¿ ÿr 219 kmla fõ' .uk ksud lsÍug ;j fldmuK ÿrla hd
hq;=j ;sfí o@

^2& fudag¾ r:hlska .uka lrk ixpdrlfhla m<uq Èkfha § 124 km


440 ml ÿrla .uka lf<a h' Tyq fojk Èkfha .uka lf<a m<uq
Èkfha .uka l< ÿrg jvd 10 km 110 ml ÿrla wvqfjks' Tyq fojk
Èkfha .uka l< ÿr fldmuK o@

^3& A we< ud¾.fha È. 43 kmls' B we< ud¾.fha È. 87 km 400 mls'


A we< ud¾.hg jvd B we< ud¾.h fldmuK È.ska jeä o@

^4& iykag 12 kml ÿrla hd hq;= úh' Tyq thska 10 km 200 ml ÿrla
nifhka .uka lf<a h' b;=re ÿr ;s%frdao r:hlska .uka lf<a kï
Tyq ;s%frdao r:fhka .uka l< ÿr fldmuK o@

46
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
11 uqo,a - 1

ldis ish,a, u uu y`ÿkkjd

ldis ú;rla fkdfõ" uu fkdaÜgq;a y`ÿkkjd

1 w.h fidhkak'

WodyrKh 1 WodyrKh 2

remsh,a i; remsh,a i;
4220 75 418 25
+ 5145 75 − 150 75
9366 50 267 50


^1& ^2&
remsh,a i; remsh,a i;
750 25 6105 50
+ 120 75 + 3400 50

^3& ^4&
remsh,a i; remsh,a i;
1350 25 2112 75
+ 1700 25 + 1156 25

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


47
^5& ^6&
remsh,a i; remsh,a i;
920 00 1400 00
− 185 00 − 1250 00

^7& ^8&
remsh,a i; remsh,a i;
1525 25 3750 50
− 1500 75 − 2520 75

remsh,a 450 remsh,a 375 remsh,a 775

remsh,a 600 remsh,a 895 remsh,a 100

my; tla tla rjqu ;=< we;s NdKAv ñ, § .;a úg f.úh hq;= uqo,
fidhkak'
WodyrKh
remsh,a i;
450 00
375 00
+ 100 00
925 00

48
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
^1& ^2&

^3& ^4&

3 ñ, o¾Ykh n,d f.úh hq;= uq¿ uqo, fidhkak'


ñ,
øjHh
remsh,a i;
lEu fmÜáh 490 00
nE.h 895 00
mekai,a fmÜáh 175 00
im;a;= l=Ügu 775 00
.jqu 1300 00
lñih 950 00
l,siu 1800 00

WodyrKh
iqmqka lEu fmÜáhla yd nE.hla ñ, § .;af;a h' ta i`oyd Tyq
f.úh hq;= uq¿ uqo, lSh o@
remsh,a i;
lEu fmÜáhl ñ, = 490 00
nE.hl ñ, = 895 00
f.úh hq;= uq¿ uqo, = 1385 00

f.úh hq;= uq¿ uqo, remsh,a 1385la fõ'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


49
^1& *d;sud mekai,a fmÜáhla yd im;a;= l=Ügula ñ, § .;a;d h'
ta i`oyd weh f.úh hq;= jQ uq¿ uqo, lSh o@
^2& ókd .jqula" nE.hla yd lEu fmÜáhla ñ, § .;a;d h' ta i`oyd
weh f.úh hq;= jQ uq¿ uqo, lSh o@
^3& im;a;= l=Ügula" lñihla yd l,siula ñ, § .;a rfïIa ta i`oyd
f.jQ uq¿ uqo, lSh o@
^4& j;ai,d im;a;= l=Ügula" .jqula yd lEu fmÜáhla ñ, §
.;a;d h' ta i`oyd weh f.úh hq;= jQ uq¿ uqo, lSh o@
4 NdKavj, ñ, .Kka n,kak' ta weiqfrka NdKav ñ, § f.k uqo,a
f.jQ miq ,efnk b;=re uqo, fidhkak'

remsh,a 2200 remsh,a 2500 remsh,a 1650 remsh,a 1700 remsh,a 950

WodyrKh

ÿka uqo, ñ, § .;a NdKav

remsh,a 5000

NdKavj, ñf,ys tl;=j b;=re uqo,


remsh,a i; remsh,a i;
2500 00 5000 00
+ 1700 00 − 4200 00
4200 00 800 00

50
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
ÿka uqo, ñ, § .;a NdKav

^1& remsh,a 3500

^2& remsh,a 4000

^3& remsh,a 3000

^4& remsh,a 4500

^5& remsh,a 5000

5 .eg¨ úi`okak'
^1& ksïkd lvhg .sfha .jqula ñ, § .ekSug h' .jqfï ñ,
remsh,a 1300ls' tfy;a wE <`. ;snf
q Ka remsh,a 925ls' th ñ, §
.ekSu i`oyd wehg ;j fldmuK uqo,la wjYH fõ o@
^2& rfïIag l=vhla ñ, § .ekSug kï ;j remsh,a 150la wjYH fõ'
l=vfha ñ, remsh,a 450la kï Tyq lvhg hk úg /f.k .sh uqo,
fldmuK o@
^3& flúka remsh,a 1500la w;e;sj lvhg .sfha h' Tyqg remsh,a 1800l
l,siula ñ, § .ekSu i`oyd ;j fldmuK uqo,la wjYH fõ o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


51
12 mqkÍlaIKh - 1
1 fldgqj ;=< we;s b,lalï Ndú; lrñka ms<s;=re 4 2
,shkak' 6
0 3

^1& b,lalï 4la fhdod f.k iEÈh yels ixLHd 3la ,shd tajdfha
ixLHd kduh o ,shkak'
^2& b,lalï ish,a, u fhdod f.k iEÈh yels ixLHd 3la ,shd
tajdfha ixLHd kduh o ,shkak'
^3& b,lalï ish,a, u Ndú; lr iEÈh yels"
(i) úYd, u ixLHdj ,shkak' (ii) l=vd u ixLHdj ,shkak'

^4& by; fldgqj ;=< we;s b,lalï Ndú; lr 30 000;a 60 000;a
w;r msysgk ixLHd 3la ,shkak'
2 j.=j msgm;a lrf.k ysia;eka mqrjkak'
ixLHdj b,lalu b,lalu msysá b,lalfuka
ia:dkh oelafjk w.h
3468 4 '''''''''''''''''''''''' 400
12 130 2 '''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''
29 900 '''''''' oi oyiia:dkh ''''''''''''''''''
58 047 7 tlia:dkh ''''''''''''''''''
65 100 '''''''' '''''''''''''''''''''''' 5000
90 386 9 '''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''

3 § we;s ixLHd úysÿjd ,shkak'


(i) 5134 = ''''''''''''''' + ''''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''
(ii) 7081 = ''''''''''''''' + ''''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''
(iii) 97 929 = '''''''''''''''' + ''''''''''''''' + ''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''
(iv) 60 326 = '''''''''''''''' + ''''''''''''''' + ''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''
(v) 40 090 = '''''''''''''''' + ''''''''''''''' + ''''''''''''' + ''''''''''''' + '''''''''''''

52
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
4 ms<s;=re ,shkak'
(i) oyiia:dkh 6" ishhia:dkh 2" oyhia:dkh 8 yd tlia:dkh 7
f,i jk ixLHdj l=ula o@
(ii) oi oyiia:dkh 5" oyiia:dkh 0" ishhia:dkh 1" oyhia:dkh 3
yd tlia:dkh 4 f,i jk ixLHdj ,shkak'
(iii) tlia:dkh 7" oyhia:dkh 9" ishhia:dkh 0" oyiia:dkh 6 yd
oi oyiia:dkh 6 f,i jk ixLHdj ,shkak'
(iv) 89 199g 1la jeä ixLHdj l=ula o@
(v) 54 036g 2la wvq ixLHdj l=ula o@
(vi) 29 999g 2la jeä ixLHdj l=ula o@

5 24 871" 21 478" 24 718 hk ixLHdj,ska"

(i) úYd, u ixLHdj ,shkak'


(ii) l=vd u ixLHdj ,shkak'
(iii) fuu ixLHd ;=k wdfrdayK mámdáhg ,shkak'

6 1 9
5
7 3

rjqu ;=< we;s b,lalï ish,a, Ndú; lrñka"


(i) b,lalï mfya ixLHd 3la ,shkak'
(ii) tu ixLHd ;=k wjfrdayK mámdáhg ,shkak'

7 ms<s;=re imhkak'

^1& ^2& ^3&


2 6 4 3 3 2 6 7 6 0 3 7
+ 3 8 1 2 + 4 7 4 2 + 2 9 8 5

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


53
8 fld<U fldgqj ÿïßh ia:dkhg ÿïßh 5lska meñKs u.Ska .Kk
my; oelafõ' th weiqßka wid we;s m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'

ÿïßh meñKs u.Ska .Kk


reyqKq l=udß 2962
Wvrg ueKsfla 2075
hd,afoaú 1750
iuqøfoaú 1265
fmdä ueKsfla 1468

^1& reyqKq l=udß iy hd,afoaú ÿïßh fofla meñKs uq¿ u.Ska .Kk
fidhkak'
^2& Wvrg ueKsfla ÿïßfhka iy iuqøfoaú ÿïßfhka meñKs uq¿
u.Ska .Kk lSh o@
^3& reyqKq l=udß ÿïßfhka iy Wvrg ueKsfla ÿïßfhka meñKs
uq¿ u.Ska .Kk lSh o@
^4& Wvrg ueKsfla iy fmdä ueKsfla hk ÿïßh foflka u meñKs
uq¿ u.Ska .Kk fidhkak'
^5& fmdä ueKsfla iy iuqøfoaú hk ÿïßh foflka meñKs uq¿
u.Ska .Kk lSh o@

9 rgdj y`ÿkdf.k ysia;eka iïmQ¾K lrkak'


(i) 19" 22" 25" 28" '''''''''''''" '''''''''''''" '''''''''''''
(ii) 21" 27" 33" 39" '''''''''''''" '''''''''''''" '''''''''''''
(iii) 40" 44" 48" 52" '''''''''''''" '''''''''''''
(iv) 75" 80" 85" 90" '''''''''''''" '''''''''''''" '''''''''''''
(v) 108" 116" 124" 132" '''''''''''''" '''''''''''''" '''''''''''''
(vi) 86" 93" 100" 107" '''''''''''''" '''''''''''''
(vii) 109" 118" 127" 136" '''''''''''''" '''''''''''''" '''''''''''''
(viii) 301" 311" 321" 331" '''''''''''''" '''''''''''''
54
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
10 ms<s;=re imhkak'

^1& ^2& ^3&


6 4 3 1 2 3 1 2 7 8 0 0
− 2 9 1 4 − 1 6 0 3 − 5 2 6 3

11 úi`okak'
^1& fmd,a f.dvl fmd,a f.ä 3275la ;snqKs' thska fmd,a f.ä
1468la úlsKS we;' b;=re fmd,a f.ä .Kk lSh o@

^2& lS%vd uKavmhl krUkakka 1400lg wiqka .; yels h' tys 875
fofkla wiqka f.k isá;s' ;j krUkakka lS fofkl=g tys
wiqka .ekSug yels fõ o@

12 tla tla rEmfha mdg l< fldgi uq¿ rEmfhka ljr Nd.hla o
hkak ,shkak'

(i) (iii)
(ii)

(v) (vi)

(iv)

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


55
13 olajd we;s Nd.h" § we;s rEmfha mdg lr olajkak'

(i) (ii) (iii)

1
4
1 3
2 (v) 4

(iv)
(vi)

1
2 1 4
4 2

14 j.=j iïmQ¾K lrkak'

øjH uq¿ m%udKfhka uq¿ m%udKfhka uq¿ m%udKfhka uq¿ m%udKfhka


m%udKh 1 l ^nd.hl& 1 l ^ld,l& we;s 2 l we;s øjH 3 l we;s øjH
2 4 4 4
we;s øjH .Kk øjH .Kk .Kk .Kk

mekai,a 24 '''''''''''''''' '''''''''''''''' '''''''''''''''' ''''''''''''''''

mqgq 16 '''''''''''''''' '''''''''''''''' '''''''''''''''' ''''''''''''''''

fmd;a 48 '''''''''''''''' '''''''''''''''' '''''''''''''''' ''''''''''''''''

u,a 20 '''''''''''''''' '''''''''''''''' '''''''''''''''' ''''''''''''''''

56
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
15 .=K lrkak'
^1& ^2& ^3& ^4&
4 0 7 2 8 0 3 4 2 9 1 8
× 2 × 3 × 4 × 5

16 § we;s ms<s;=r ,eîug .=K l< hq;= b,lalu ysia fldgqfjys ,shkak'
^1& ^2& ^3&
1 2 2 0 2 4 6
× × ×
3 6 1 0 0 4 9 2

^4& ^5&
1 8 2 4 9 3
× ×
7 2 8 1 4 7 9

17 .eg¨ úi`okak'
^1& W;aij Yd,djl msúiqï ud¾.fha fome;af;a u iudk m%udKj,ska
fldä isgqjd we;' tla me;a;l isgqjd we;s fldä .Kk 543ls'
msúiqï ud¾.fha fome;af;a u isgqjd we;s uq¿ fldä .Kk lSh o@
^2& l=udr ;dmamhla ne`§ug f.kd .fvd,a leg iudkj f.dvj,a
;=klg fjka lf<a h' tla f.dvl .fvd,a leg 493la ;sfí kï
f.fkk ,o uq¿ .fvd,a m%udKh fldmuK o@
^3& iquqÿf.a oeka jhi wjqreÿ 9ls' wef.a wlaldf.a oeka jhi iquqÿf.a
oeka jhi fuka fo.=Khls' iquqÿf.a wdÉÑf.a oeka jhi iquqÿf.a
wlaldf.a oeka jhi fuka y;r .=Khls'
(i) iquqÿf.a wlaldf.a oeka jhi lSh o@
(ii) iquqÿf.a wdÉÑf.a oeka jhi lSh o@
^4& mdi,l wdÈYsIHfhda m%d:ñl wxYfha isiqka 610lg wNHdi
fmd;a my ne.ska m%odkh lf<da h' Tjqka úiska m%odkh lrk ,o
uq¿ wNHdi fmd;a .Kk lSh o@ 57
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
18 my; i`oyka fõ,djka tla tla Trf,daiq uqyqKf;ys olajkak'
^1& fod<y miqù ñks;a;= ;syhs'
^2& oyhg ñks;a;= úiaihs'
^3& kjh miqù ñks;a;= úismyhs'
^4& y;g ñks;a;= myhs'
^5& ;=k miqù ñks;a;= mkia myhs'

^1& ^2& ^3&

^4& ^5&

19 ysia;eka mqrjkak'

meh 12 Trf,daiqfõ fõ,dj meh 24 Trf,daiqfõ fõ,dj

fm'j' 1'30 '''''''''''''''''''''''''''''


'''''''''''''''''''''' 08:45
m'j' 4'15 '''''''''''''''''''''''''''''
''''''''''''''''''''''' 22:10
m'j' 9'45 '''''''''''''''''''''''''''''
fm'j' 2'55 '''''''''''''''''''''''''''''
''''''''''''''''''''''' 04:05

58
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
20 §¾> fn§fï l%uhg ms<s;=re ,nd .kak'

(i) 605 ÷ 5 (ii) 900 ÷ 5


(iii) 704 ÷ 5 (iv) 852 ÷ 5

21 §¾> fn§fï l%uhg .eg¨ úi`okak'


^1& tla lKqjlg ne¨ka fnda, fol ne.ska ne¨ka fnda, 490la .eg
.eiSug wjYH lKq .Kk lSh o@
^2& ìialÜ 81la" tla <ufhl=g ìialÜ ;=k ne.ska <uhs lS fofkl=g
,nd Èh yels o@
^3& fldä 60lska iEu fldä je,l u iudk .Kkla ;sfnk mßÈ
fldä je,a y;rla ielish hq;= fõ' tla fldä je,l ;sìh hq;=
fldä .Kk lSh o@
^4& mqgq 610la ldur myl iudk m%udKj,ska ;nd we;' tla ldurhl
;nd we;s mqgq .Kk lSh o@

22 iq¿ lrkak'

^1& km m ^2& km m ^3& km m


21 217 15 600 11 683
+ 12 445 + 2 400 + 16 751

^4& km m ^5& km m ^6& km m


35 421 58 262 20 209
− 22 270 − 34 314 − 8 426

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


59
23 mdmeÈ ;r.hl § ;r.lrejka .uka lrk ud¾.fha k.r w;r
ÿr oelafjk igykla my; oelafõ' my; m%Yakj,g ta weiqfrka
ms<s;=re imhkak'

110 km 700 m
A B

80 km 110 m 108 km 800 m


D
C
78 km 390 m

m<uqjk wÈhr
fojk wÈhr
^1& m<uqjk wÈhf¾ § ;r.lrejka .uka l< hq;= ÿr fldmuK o@
^2& fojk wÈhf¾ § ;r.lrejka .uka l< hq;= ÿr fldmuK o@
^3& ;r.h wjika lsÍug .uka l< hq;= uq¿ ÿr fldmuK o@
^4& m<uqjk wÈhfrys ÿr yd fojk wÈhfrys ÿr w;r fjki fldmuK o@
^5& tla ;r.lrefjla A k.rfhka ;r.h wdrïN lr D k.rhg meñK
;r.fhka bj;a úh' túg Tyq .uka l< ÿr fldmuK o@

24 úi`okak'
^1& uyje,s .f`.a È. 335 kmls' u,aj;= Tfha È. 164 kmls'
uyje,s .`." u,aj;= Thg jvd lsf,daógr lShla È.ska jeä o@

^2& jkaokd kvhla .uklska 42 km 150 ml ÿrla nia r:hlska o


b;=re 59 km 900 ml ÿr ÿïßfhka o .uka l<y'

(i) Tjqka nifhka .uka l< ÿrg jvd fldmuK ÿrla ÿïßfhka
.uka lr ;sfí o@
(ii) .uka l< uq¿ ÿr fldmuK o@

60
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
25 ñ, o¾Ykh n,d ms<s;=re imhkak'
ñ,
øjHh
remsh,a i;
mEk 12 75
ulkh 7 50
wNHdi fmd; 85 00
mekai, 8 50

^1& mEkla yd ulkhla ñ, § .ekSug f.úh hq;= uqo,


fldmuK o@
^2& ulkhla yd mekai,la ñ, § .ekSug f.úh hq;= uqo,
fldmuK o@
^3& ulkhl ñ, yd wNHdi fmd;l ñ, w;r fjki fldmuK o@
^4& mEkl ñ,g jvd mekai,l ñ, fldmuK wvq o@

26 YsIHhka ;sfofkl= fikiqrdod yd bßod mej;s wOHdmk m%o¾Ykhl


m%fõYm;% wf,ú lr ,nd .;a uqo,a my; oelafõ'

YsIHhdf.a m%fõYm;a wf,ú lr ,nd.;a uqo,


ku fikiqrdod bßod

ä,dka re' 700'00 re' 525'00


*d;sud re' 925'00 re' 680'00
kqjka re' 700'00 re' 370'00

^1& ä,dka <`. tl;= jQ uq¿ uqo, fldmuK o@


^2& kqjkag jvd fldmuK uqo,la ä,dka tl;= lr ;sfí o@
^3& wvqfjka u uqo,a tl;= ù we;af;a ld <`. o@
^4& jeä u uqo,la tl;= ù we;af;a ljod o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


61
13 mßudj yd Odß;dj - 1

uu ys;kafka fï fnda;f,a
lsß ,Sgr 1la ;sfhkjd yßhg u uek,d
n,uq o@

1l

1 Tnf.a mka;s ldurfhka fidhd .; yels úúO Ndckj,g w,a,k


øj m%udK ,Sgr iy ñ,s,Sgr weiqßka ksudkh lrkak' ñkqï
irdjla Ndú; lr tu ksudk ksjerÈ oehs n,kak' ta wkqj my;
j.=j iïmQ¾K lrkak'

is;+ øj m%udKh
f;dard .;a Ndckh ienE øj m%udKh
^ksudkh l< øj m%udKh&

j;=r fnda;,h 1 l 500 ml 1 l 400 ml


'''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''
'''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''
'''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''
'''''''''''''''''''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''

62
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 tl;= lrkak'

^1& ^2& ^3& ^4&


l ml l ml l ml l ml
4 850 6 550 12 200 6 75
+ 2 740 + 7 910 + 11 810 + 2 325

3 j.ka;s ,shd .eg¨ úi`okak'


WodyrKh
Ndckhl ;snQ c, m%udKh 8 l 825 mlls' thg ;j;a 7 l 270 mll c,
m%udKhla tl;= lrk ,È' oeka Ndckfha ;sfnk uq¿ c, m%udKh
fldmuK o@
l ml
;snQ c, m%udKh = 8 825
tl;= l< c, m%udKh = 7 270
uq¿ c, m%udKh = 16 095

Ndckfha ;sfnk uq¿ c, m%udKh 16 l 95 ml fõ'

^1& lu,a r;= mdg ;Ska; 4 l 400 mlla we;s Ndckhlg iqÿ mdg ;Ska;
2 l 200 mlla o tl;= lf<a h' oeka Ndckfha we;s uq¿ ;Ska;
m%udKh fldmuK o@
^2& bkaOk msrjqïy,lska m<uq Èkfha § r:hlg bkaOk
4 l 500 mlla o fojk Èkfha § 5 l 750 mlla o mqrjk ,È' Èk
fol ;=< § r:hg mqrjk ,o uq¿ bkaOk m%udKh fldmuK o@
^3& tla Ndckhl lsß 6 l 250 mlla o ;j;a Ndckhl lsß
4 l 900 mlla o we;' Ndck foflys we;s uq¿ lsß m%udKh
fldmuK o@
^4& fjf<kafola m<uq Èkfha § fmd,a f;,a 10 l 600 mlla o fojk
Èkfha § fmd,a f;,a 11 l 750 mlla o úl=Kqfõ h' Èk fofla
§ u úl=Kk ,o uq¿ fmd,a f;,a m%udKh fldmuK o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


63
4 wvq lrkak'
^1& ^2& ^3& ^4&
l ml l ml l ml l ml
7 450 6 410 16 125 14 50
− 5 325 − 3 700 − 13 200 − 11 850

5 j.ka;s ,shd úi`okak'

WodyrKh
gexlshl ;snQ c,h 15 l 800 mllska c,h 8 l 750 mlla bj;a lrk
,È' gexlsfha b;=re jQ c, m%udKh fldmuK o@
l ml
gexlsfha ;snQ c, m%udKh = 15 800
bj;a l< c, m%udKh = 8 750
b;=re c, m%udKh = 7 050
gexlsfha b;=re jQ c, m%udKh 7 l 50 ml fõ'

^1& Ndckhl lsß 17 l 650 mlla ;snqKs' thska 12 l 750 mlla úlsKQ
miq b;=re jk lsß m%udKh fldmuK o@

^2& úlsKSu i`oyd f.fkk ,o fmd,a f;,a 7 l 500 mllska fmd,a


f;,a 1 l 900 mlla b;=re úh' úlsKS we;s fmd,a f;,a m%udKh
fldmuK o@

^3& m,;=re îu fjf<`oi,l fodvï îu 14 l 200 mlla o Èjq,a


îu 10 l 150 mlla o úlsKS we;' Èjq,a îuj,g jvd fodvï îu
fldmuK m%udKhla úlsKS we;s o@

^4& c,h 25 lla oeñh yels ner,hl ;sfnk c, m%udKh


16 l 500 mlls' ner,h iïmQ¾Kfhka msrùug ;j fldmuK c,
m%udKhla oeñh hq;= o@

64
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
14 nr uekSu - 1

nr uekSu i`oyd úúO ;rdÈ Ndú; fõ'

uq¿;eka f.ys
;eá ;rdÈh ÿkq ;rdÈh Ndú; jk ;rdÈh

bf,lafg%dksl ;rdÈh
ìï ;rdÈh

1 .=re;=ud $ .=re;=ñh úiska úúO m%udKfhka je,s mqrjk ,o md¾i,a


4la Tng ,nd fokq we;' tu md¾i,a A, B, C, D f,i f,an,a
lrkak' tla tla md¾i,fha nr ksudkh lrkak' ;rdÈhla Ndú;
lr tu ksudk ksjerÈ oehs n,kak' ta wkqj my; j.=j iïmQ¾K
lrkak'

is;+ nr
md¾i,h ienE nr
^ksudkh l< nr&

'''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''
A
'''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''
B
'''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''
C
'''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''
D

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


65
2 tla tla ;rdÈfha we;s øjHfha nr ,shkak'

^1&

w¾;dm,aj, nr = ..................................

2 kg 500 g

^2&

wem,a f.äj, nr = .......................................


9 0 12
8 kg
7 3
6 5 4

^3& kg
1
2
3
4
5
6 m;a;r ñáfha nr = .....................................
7
8
9
10

66
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
3 ms<;
s r
= e imhkak'

WodyrKh 1 WodyrKh 2
kg g kg g
5 500 8 75
+ 3 750 + 2 51
9 250 10 126

^1& ^2& ^3&


kg g kg g kg g
3 225 25 900 52 500
+ 1 190 + 45 500 + 33 500

^4& ^5& ^6&


kg g kg g kg g
4 250 11 750 5 50
+ 5 825 + 13 250 + 3 50

4 j.ka;s ,shd úi`okak'


WodyrKh
iquqÿ ñ, § .;a flduvq f.äfha nr 1 kg 800 gls' luks ñ, §
.;a flduvq f.äfha nr 1 kg 750 gls' fofokd u ñ, § .;a flduvq
f.äj, uq¿ nr fldmuK o@
kg g
iquqÿ ñ, § .;a flduvq f.äfha nr = 1 800
luks ñ, § .;a flduvq f.äfha nr = 1 750
flduvq f.ä fofla u uq¿ nr = 3 550

flduvq f.äj, uq¿ nr 3 kg 550 gla fõ'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


67
^1& tla iy,a u,a,l nr 5 kg 500 gls' wfkla iy,a u,af,a nr
8 kg 750 gls' iy,a u¨ fofla uq¿ nr fldmuK o@

^2& f.dakshl ;snQ f;a o¨j, nr 21 kg 250 gls' thg ;j f;a o¨


17 kg 750 gla tl;= lrk ,È' oeka f.daksfha we;s f;a o¨j,
uq¿ nr fldmuK o@
^3& tla flfi,a wejßhl nr 2 kg 850 gls' ;j;a flfi,a wejßhl
nr 1 kg 300 gls' flfi,a wejß fofla uq¿ nr fldmuK o@

^4& fjf<kafola ;uka ñ, § .;a .ïñßia 12 kg 750 glg f.j;af;ka


,nd .;a .ïñßia 2 kg 500 gla tl;= lf<a h' fjf<kaod <`.
we;s .ïñßiaj, uq¿ nr fldmuK o@

5 úi`okak'

WodyrKh
kg g
4 350
− 1 750
2 600

^1& ^2&
kg g kg g
12 840 6 320
− 4 510 − 2 150

^3& ^4&
kg g kg g
15 400 39 67-0
− 9 500 − 23 765

68
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
6 j.ka;s ,shd úi`okak'

WodyrKh
jÜglald f.ähl nr 4 kg 200 gls' bka fldgila lmd úl=KQ miq
b;=re fldgfia nr 2 kg 90 gls' úl=KQ fldgfia nr fldmuK o@
kg g
jÜglald f.äfha nr = 4 200
b;=re fldgfia nr = 2 090
úl=KQ fldgfia nr = 2 110

úl=KQ fldgfia nr 2 kg 110 gla fõ'

^1& fjf<kafola n;, 65 kg 700 glska n;, 31 kg 800 gla úl=Kqfõ h'
b;=re n;, m%udKfha nr fldmuK o@

^2& whshdf.a nr 46 kg 250 gls' u,a,f


S .a nr 32 kg 500 gls' whshd u,a,Sg
jvd fldmuK nßka jeä o@

^3& úlsKuS i`oyd 50 kgla ne.ska m;a;r ñá n`Èkq ,efí' m;a;r f.dvl
nr 42 kg 750 gls' m;a;r ñáhla iE§u i`oyd ;j fld;rï nr
m%udKhl m;a;r wjYH fõ o@

^4& fjf<kafola isß,af.ka rdnq 20 kg 250 gla o" .=Kmd,f.ka rdnq


15 kg 750 gla o ñ, § .;af;a h' .=Kmd,g jvd isß,af.ka ñ, § .;a
rdnqj, nr fldmuK o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


69
15 .eg¨ úi`§u - 1
1 úi`okak'

WodyrKh
m;a;r fjf<kafola tl u j¾.fha m;a;r fikiqrdod Èkfha
785la o" bßod Èkfha 516la o úl=Kqfõ h' fjf<kaod Èk
fofla § u úl=KQ uq¿ m;a;r .Kk lSh o@
785
+ 516
1301
Èk fofla § u úl=KQ uq¿ m;a;r .Kk = 1301

^1& .nvdjl ù lsf,da.a?ï 4675la we;' ;j;a ù lsf,da.a?ï


1430la tys .nvd lrk ,È' oeka .nvdfõ we;s uq¿ ù m%udKh
fldmuK o@

^2& iS.sßh keröug tla;rd i;s wka;hl fikiqrdod Èk meñKs


ixpdrlhska ixLHdj 3515la úh' bßod Èk meñKs ixpdrlhska
ixLHdj 2987la úh' tu i;s wka;fha meñKs uq¿ ixpdrlhska
.Kk fldmuK o@

^3& úÿ,s fla;,hl ñ, remsh,a 4750la f,i igyka lr we;' ñ,


fjkiaùul § tys ñ, remsh,a 275lska jeä úh' úÿ,s fla;,fha
kj ñ, lSh o@

^4& iïmQ¾Kfhka msÍ ;snQ c, gexlshlska c,h 2725 lla fnod yer
we;' gexlsfha b;=reù we;s c,h m%udKh 3075 lls' gexlsfha
uq,ska ;snQ c,h m%udKh fldmuK o@

70
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 úi`okak'
WodyrKh
jy,hla iïmQ¾Kfhka fiú,s lsÍug W¿ leg 3465la wjYH fõ'
W¿ leg 2500la f.keú;a we;' jy,h iïmQ¾Kfhka fiú,s lsÍug
;j W¿ leg fldmuK m%udKhla wjYH o@
3465
− 2500 wjYH W¿ leg m%udKh = 965
965
^1& l=Uqrlg c,h f.khdug 1250 mla È. fõ,a,la ne`Èh hq;= fõ'
fõ,a, iïmQ¾Kfhka ne`o ksu lsÍug ;j 645 ml m%udKhla
b;=rej we;' fõ,af,a jev ksu lr we;s fldgfia È. fldmuK o@
^2& f,dßhlg .fvd,a leg 2750la mgjd we;' Ü/lagrhlg .fvd,a
leg 1275la mgjd we;' Ü/lagrhg jvd f,dßhg mgjd we;s
.fvd,a leg m%udKh fldmuK o@
^3& kdgH o¾Ykhla mj;ajk Yd,djl mqgq 1750la ;nd we;' kdgH
o¾Ykh keröug wiqka f.k isák msßi 987la fõ' ;j lS
fofkl=g wiqka .ekSug mqgq b;=rej ;sfí o@
^4& mdmeÈhl ñ, remsh,a 5750ls' ksu,a <`. we;s uqo, remsh,a 3825ls'
mdmeÈh ñ, § .ekSug Tyqg ;j fldmuK uqo,la wjYH o@
^5& weia lKaKdä 3985lska weia lKaKdä 2394la fnod fok ,È'
b;=re jQ weia lKaKdä .Kk lSh o@

3 úi`okak'

WodyrKh
fmd;a fjf<`oi,l m<uq Èkfha § wNHdi fmd;a 290 la o" fojk
Èkfha § 460 la o" ;=kajk Èkfha § 570 la o úl=Kd we;' uq,a Èk
fofla úl=Kk ,o fmd;a .Kk ;=kajk Èkfha úl=Kk ,o fmd;a
.Kkg jvd fldmuK jeä o@
mshjr 1 290 mshjr 2 750
+ 460 − 570
750 180
ms<s;=r ¡ wNHdi fmd;a 180la jeäfhka úl=Kd we;'
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
71
^1& liqka wU f.ä 400la o ud,kS wU f.ä 350la o l=udr wU f.ä
560la o ñ,g .;ay' liqka yd ud,kS ñ, § .;a uq¿ wU f.ä
.Kkg iudk ùug l=udr ;j wU f.ä fldmuK ixLHdjla ñ,
§ .; hq;= o@
^2& ÿïßhl u.Syq 750la isáhy' m<uq kej;=fï § u.Ska 125la nei.sh
w;r" ;j;a u.Syq 290la ÿïßhg f.dv jQy' oeka ÿïßfha isák uq¿
u.Ska .Kk fldmuK o@
^3& c,h 350 lla oeñh yels gexlshlg jdr foll § c,h 50 lla
yd 95 lla ne.ska oud we;' gexlshg ;j c,h fldmuK oeñh
yels o@
^4& l%Svd ;r.hl § ksjdi ;=kla ,nd .;a ,l=Kq j.=fõ oelafõ'
uhqr yd fldals, ksjdi ,nd .;a ,l=Kqj, uq¿ tl;=j mfrú
ksjdih ,nd .;a ,l=Kqj,g jvd fldmuK jeä o@

ksjdih ,nd .;a ,l=Kq


uhqr 693
fldals, 597
mfrú 765

^5& iquqÿ 750 gla nr jÜglald f.ähla len,s ;=klg lemqjd h' bka
len,s foll nr 290 gla yd 270 gla fõ' b;=re lene,af,a nr
fldmuK o@

^6& j;= ;=klska lvk ,o fmd,af.ä .Kk ms<sfj<ska 1500" 1445


yd 2550la fõ' m<uqjk yd fojk j;=j,ska lvk ,o uq¿ fmd,a
f.ä .Kk ;=kajk j;af;ka lvk ,o fmd,af.ä .Kkg jvd
fldmuK jeä o@

72
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
16 yev yd >k jia;=

1 my; j.=j iïmQ¾K lrkak'


^1& ^2&
^3&

^5& ^6& ^7&


^4&

^10&
^8& ^9&

>k jia;=fõ yevh oelsh


>k jia;=j
yels rEmj, wxl
>klh
>kldNh
p;=ia;,h
is,skavrh

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


73
>k jia;=j, ,laIK y`ÿkd .ksuq'
>kldNh YS¾Ih

>kldNhlg"
uqyqK;a 6ls'
odr 12ls'
uqyqK; YS¾I 8ls'
odrh

is,skavrh

is,skavrhlg"
uqyqK;a 2ls'
jl% odr 2ls'

2 >k jia;=j, ,laIK weiqfrka j.=j mqrjkak'

>k jia;=j >k jia;=fõ odr uqyqK;a YS¾I


ku .Kk .Kk .Kk

74
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
>k jia;=j, wdlD;s idouq'
>klh


¾¾ weuqKqu 1 rEmh lmd >k lvodishl w,jd .kak'
¾¾ lvbß Èf.a >klhla iEfok fia kukak'
¾¾ mdg l< fldgia we;=<g kud w,jd .kak'

>kldNh



¾¾ weuqKqu 2 rEmh lmd >k lvodishl w,jd .kak'
¾¾ lvbß Èf.a >kldNhla iEfok fia kukak'
¾¾ mdg l< fldgia we;=<g kud w,jd .kak'

p;=ia;,h




¾¾ weuqKqu 3 rEmh lmd >k lvodishl w,jd .kak'
¾¾ lvbß Èf.a p;=ia;,hla iEfok fia kukak'
¾¾ mdg l< fldgia we;=<g kud w,jd .kak'

is,skavrh


¾¾ weuqKqu 4 rEmh lmd >k lvodishl w,jd .kak'
¾¾ A, B, C fldgia ;=k fjk fjk u lmd .kak'
¾¾ tajd Ndú; lr is,skavrh ilid .kak'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


75
3 >klhla iEÈh yels mf;drï fudkjd oehs f;dard tajdfha wxlh ,shkak'
^1& ^2& ^3&

^4& ^5& ^6&

4 >kldNhla iEÈh yels mf;drï fudkjd oehs f;dard tajdfha wxlh ,shkak'
^1& ^2&

^3& ^4& ^5&

76
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
5 j.-=j iïmQ¾K lrkak'

>k jia;=j iup;=ri%dldr RcqfldaKdi%dldr ;%sfldaKdldr jD;a;dldr


uqyqK;a uqyqK;a uqyqK;a uqyqK;a
.Kk .Kk .Kk .Kk

p;=ia;,h

>kldNh

>klh

is,skavrh

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


77
;sria ;,h yd isria ;,h y`ÿkd .ksuq'


ì;a;sh ì;a;sh isria fõ'

f.ìu ;sria fõ'

f.ìu

iamS%;= f,j,h" ;,hl ;sria nj y`ÿkd .ekSug Ndú; lrk


WmlrKhls'

iamS%;= f,j,h fïihla u; ;enQ iamS%;= f,j,h

,Uh" ;,hl isria nj y`ÿkd .ekSug Ndú; lrk WmlrKhls'

,Uh ì;a;shl isria nj uekSu


78
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
17 o;a; yeisrùu - 1
1 mehla ;=< wdmK Yd,djl wf,ú jQ rileú,s j¾. ms<sn`o f;dr;=re
my; ;Sr m%ia;drfha oelafõ' ta weiqßka m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'
wdmK Yd,djl wf,ú ù we;s rileú,s

8
7
6
leú,s .Kk

5
4
3
2
1
0
fldlsia

w.a.,d

;,.=<s

meKsj<¨
lejqï

leú,s j¾.h

^1& jeämqr u wf,ú ù we;s leú,s j¾.h l=ula o@


^2& wf,ú ù we;s fldlsia .Kk lSh o@
^3& iudk m%udK wf,ú ù we;s leú,s j¾. fudkjd o@
^4& lejqï .Kkg jvd meKsj<¨ lShla jeämqr wf,ú ù ;sfí o@

2 r:.d,lg mehl § we;=¿ jQ jdyk ms<sn`o f;dr;=re my; oelafõ'


tu f;dr;=re ;Sr m%ia;drhl olajkak'
jdyk j¾.h jdyk .Kk
fudag¾ r: 7
h;=remeÈ 10
jEka r: 5
;%sfrdao r: 12

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


79
tla;rd Èkl § m,;=re fjf<`oi,lska úl=Kk ,o m,;=re j¾. ms<sn`o
úuid tu f;dr;=re my; wdldrhg j.=jl igyka lr.kakd ,È'

m,;=re j¾.h f.ä .Kk


Èjq,a 10
wkakdis 14
wU 16
fodvï 10
flduvq 12
mefmd,a 7
fuu f;dr;=re m%ia;dr .; lsÍfï § we`§fï myiqj i`oyd ;Sr m%ia;drfha
tla fldgqjlska f.ä 2la ksrEmKh lruq'
fjf<`oi,l úl=Kk ,o m,;=re

16
14
12
f.ä .Kk

10
8
6
4
2
0
wkakdis

mefmd,a

m,;=re j¾.h
flduvq
fodvï
wU
Èjq,a

wU
^1& tÈk jeä u wf,úhla ù we;s m,;=re j¾.h l=ula o@ ''''''''''''''''''

mefmd,a
^2& wvq u wf,úhla ù we;s m,;=re j¾.h l=ula o@ ''''''''''''''''''

^3& iudk m%udKhla wf,ú ù we;s m,;=re j¾. fol fudkjd o@


Èjq,a iy fodvï
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''
80
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
3 mka;s mqia;ld,hl we;s fmd;a j¾. ms<sn`o f;dr;=re j.=fõ
oelafõ'
fmd;a j¾.h fmd;a .Kk
<ud l;d 22
<ud .S; 19
pß; l;d 20
Wmud l;d 12
ck l;d 16

wNHdi fmdf;a tl fldgqjlska fmd;a 2la ksrEmKh jk fia by;


f;dr;=re ;Sr m%ia;drhl olajkak'

4 isiqka lKavdhulska" ;uka jvd;a u leu;s wdydr j¾.h ms<sn`o


,nd .;a f;dr;=re my; ;Sr m%ia;drfhka oelafõ'

isiqka leu;s wdydr


isiqka .Kk

20
tla fldgqjlska
15 isiqka 5 fofkl=
10 ksrEmKh fõ'
5
0
b`È wdmam
f;dafia
lv,

frdá
n;a

leu;s wdydr j¾.h

^1& wvq u isiqka .Kkla leu;s wdydr j¾.h l=ula o@



^2& jeä u isiqka .Kkla leu;s wdydr j¾.h l=ula o@
tu isiqka m%udKh fldmuK o@

^3& isiqka iudk m%udKhla leu;s wdydr j¾. fol fudkjd o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


81
5 me< ;jdkl we;s me< j¾. lsysmhla ms<sn`o f;dr;=re j.=fõ
oelafõ'
me< j¾.h me< .Kk
wU 45
ñßia 60
foys 50
ngq 30
;lald,s 45


^1& wNHdi fmdf;a tl fldgqjlska me< 5la oelafjk fia by;
f;dr;=re ;Sr m%ia;drhl olajkak'
^2& ;Sr m%ia;drfha ksrEms; f;dr;=re úia;r jk j.ka;s 5la ,shkak'

6 isiqkag lS%vd lsÍug f.fkk ,o j¾K ;=kl fnda, ms<sn`o f;dr;=re


j.=fõ oelafõ'

fnda,fha
fnda, .Kk
j¾Kh
ly 30
r;= 10
ks,a 20

wNHdi fmdf;a tla fldgqjlska ksrEmKh jk fnda, .Kk iqÿiq


mßÈ f;dardf.k by; f;dr;=re ;Sr m%ia;drhl olajkak'

82
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
18 oYu
oYu ixLHd y`ÿkd .ksuq'
•• my; lvodis ;Srej iudk fldgia 10lg fnod thska tl fldgila
mdg lr ;sfí' mdg l< fldgiska oelafjkafka lvodis ;Srefjka
1 f,i ,shkq ,efí'
oyfhka mx.= tlls' th 10

1
10 ;j;a wdldrhlg oelaúh yels h' tkï" oYu ixLHdjla f,i 0'1
wdldrhg h' th ìkaÿjhs oYu tl f,i lshjkq ,efí'
1
10 = 0'1

WodyrKh
rEmfha mdg l< m%udKh oYu ixLHdjla f,i ,shuq'
^1& ^2&

mdg l< m%udKh lvodis mdg l< m%udKh lvodis


;Srefjka 102 ls' 3 ls'
;Srefjka 10
2 3
10 = 0'2 10 = 0'3

^1& by; rEmh iudk fldgia lShlg fnod ;sfí o@


^2& tys mdg l< fldgia .Kk lSh o@
^3& (i) mdg l< m%udKh uq¿ rEmfhka Nd.hla f,i ,shkak'
(ii) tu Nd.h" oYu ixLHdjla f,i ,shkak'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


83
2 tla tla rEmfha mdg l< m%udKh oYu ixLHdjla f,i
,shkak'

WodyrKh

0'6

^1& ^2&

^3& ^4&

^5& ^6&

84
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
3 tla tla Nd.h" oYu ixLHdjla f,i ,shkak'
4 = 0'4
WodyrKh : - 10

5 ^2& 2 ^3& 8
^1& 10 10 10
4 tla tla oYu ixLHdj" Nd.hla f,i ,shkak'

WodyrKh : 6
0'6 = 10


^1& 0'7 ^2& 0'9 ^3& 0'3

5 j.=j iïmQ¾K lrkak'


rEmsl ksrEmKh oYu ixLHdj lshjk wdldrh

0'2 ìkaÿjhs oYu fol

0'5 ................................................

.................... ................................................

.................... ìkaÿjhs oYu ;=k

0'6 ................................................

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


85
19 È. yd ÿr - 2

ógr 1 = fikaáógr 100



1 m = 100 cm


1 msgm;a lrf.k ms<s;=re imhkak'

WodyrKh 1 WodyrKh 2
m cm m cm
38 50 16 25
+ 13 70 − 7 50
52 20 8 75

^1& m cm ^2& m cm ^3& m cm


41 35 33 44 73 51
+ 12 15 + 91 61 + 21 49

^4& m cm ^5& m cm ^6& m cm


85 53 47 36 67 72
− 11 52 − 31 54 − 18 34

86
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 j.ka;s ,shd úi`okak'

WodyrKh 1
a la i`oyd lymdg ßnka 8 m 50 cmla o r;=mdg ßnka
ì;a;s ieris,,
5 m 80 cm m%udKhla o wjYH fõ' ieris,,a g wjYH ßnkaj, uq¿ È.
fldmuK o@ m cm
ly ßnkaj, È. = 8 50
r;= ßnkaj, È. = 5 80
ßnkaj, uq¿ È. = 14 30

WodyrKh 2
Yd,djl È. 12 m 25 cmla o m<, 8 m 50 cmla o fõ' Yd,dfõ È. yd
m<, w;r fjki fldmuK o@
m cm
Yd,dfõ È. = 12 25
Yd,dfõ m<, = 8 50
Yd,dfõ È. yd m<, w;r fjki = 3 75

^1& .jqï ueiSu i`oyd wlaldg frÈ 2 m 25 cmla o kx.Sg 1 m 50 cm


m%udKhla o wjYH fõ' .jqï ueiSug wjYH frÈj, uq¿ È.
m%udKh fldmuK o@
^2& fmof¾refjla m<uqjk Èkfha § ;dmamhl 5 m 75 cml È.la
nekafoa h' Tyq fojk Èkfha § ;j;a 4 m 25 cml È.la nekafoa
h' fojk Èkh wjidk jk úg ;dmamfha n`Èk ,o uq¿ È.
fldmuK o@
^3& f.dúfhl=g m<uqjk f.dúmf<a jeg ieliSu i`oyd
30 m 80 cml È. m%udKhl lïì wjYH fõ' fojk f.dúmf<a
jeg ieliSu i`oyd 50 m 30 cml È. m%udKhl lïì wjYH fõ'
f.dúm<j,a fofla u jeg ieliSu i`oyd wjYH jk lïìj,
uq¿ È. fldmuK o@
^4& 8 m 20 cmla È. ,Kqjlska frÈ je,la ne`§fuka miqj
2 m 80 cml È. m%udKhla b;=re úh' frÈje, ne`§ug .kakd ,o
,Kqfõ È. fldmuK o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


87
^5& È. 5 m 80 cmla jQ u,a md;a;shla kej; ilia l< úg tys È.
8 m 50 cmla úh' u,a md;a;sfha jeä jQ È. fldmuK o@
^6& ÿr mekSfï ;r.hl § Nd.Hd 2 m 15 cml ÿrla o kiSud
1 m 85 cml ÿrla o mekafkda h' kiSudg jvd Nd.Hd fldmuK
ÿrla mek ;sfí o@
3 .=K lrkak'

WodyrKh
m cm
40 75
× 4
163 00

^1& m cm ^2& m cm ^3& m cm
2 10 13 41 24 20
× 2 × 3 × 4

^4& m cm ^5& m cm ^6& m cm
132 22 103 10 191 25
× 3 × 5 × 4


4 úi`okak'
WodyrKh
jy,hla w¨;ajeähd lsÍug 1 m 50 cmla È. ,S o`vq y;rla wjYH ù
we;' ta i`oyd wjYH ,S o`vqj, uq¿ È. fldmuK o@
m cm
1 50
× 4
6 00 ,S o`vqj, uq¿ È. = 6 m

88
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
lS%vdjl § u,a,s 1 m 30 cml ÿrla mekafka h' wlald
^1&
tfuka fo.=Khla ÿr mekafka kï weh úiska mksk ,o ÿr
fldmuK o@
^2&
mg q lg ljr oeóu i`oyd 2 m 25 cml È. frÈ m%udKhla
q j
wjYH fõ' tjeks mqgq y;rlg ljr oeóug wjYH frÈj, uq¿
È. fldmuK o@
^3& tl úÿ,s nqnq¿ je,l È. 5 m 50 cmls' tjeks úÿ,s nqnq¿ je,a
;=kl uq¿ È. fldmuK o@
^4& iudk È.ska hq;= lïì fmdgj,a myla iys; jegla we;' tla
lïì fmdgl È. 250 m 20 cmla fõ' lïì fmdgj,a mfya u
uq¿ È. fldmuK o@

5 fnokak'

WodyrKh

4 0m 2 1 cm
3 1 2 0m 6 3 cm
1 2
0 0
0
0 6
6
0 3
3
0

ms<s;=r 40 m 21 cm

^1& 2 6 m 36 cm ^2& 5 75 m 15 cm ^3& 4 64 m 36 cm

^4& 4 128 m 36 cm ^5& 3 201 m 51 cm

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


89
6 úi`okak'

WodyrKh
wïud 8 m 80 cmla È. froaola f.k wdjd h' fodr frÈ ueiSu i`oyd
weh th iudk È.ska hq;= len,s y;rlg lemqjd h' tla lene,a,l
È. fldmuK o@
2 m 20 cm
4 8 m 80 cm
8
0 8
8
00
0
tla frÈ lene,a,l È. = 2 m 20 cm 0

^1& 15 m 75 cmla È. lïìhla iudk len,s mylg lmk ,È' tla


lïì lene,a,l È. fldmuK o@
^2& fïihl È. tys m<, fuka fo.=Khls' tys È. 4 m 60 cmla
fõ' fïifha m<, fldmuK o@
^3& 16 m 48 cmla È. bá froaola fïij,g oeóu i`oyd iudk
È.ska hq;= len,s y;rlg lmk ,È' tla lene,a,l È.
fldmuK o@
^4& oekaùï mqjrejl È. 6 m 45 cmls' fuu oekaùï mqjrefjys È."
m<, fuka ;=ka .=Khls' oekaùï mqjrefõ m<, fldmuK o@

90
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
20 uqo,a - 2
1 ms<s;=re ,shkak'
P k.rfha isg fjk;a k.r lsysmhlg hdug jeäysá m%fõYm;%hla
i`oyd f.úh hq;= uqo, my; oelafõ'

jeäysá m%fõYm;%hl
k.rh ñ,
remsh,a i;
A 14 00
B 24 00
C 38 00
D 66 00

^jeäysá .dia;=fjka nd.hla <ud álÜm;la i`oyd f.úh hq;= h'&

WodyrKh
P k.rfha isg B k.rhg hdug jeäysá 5 fofkla o <uhs 3 fofkla
o nia r:hg f.dv jQy'
(i) jeäysá m%fõYm;% 5 i`oyd f.úh hq;= uqo, fldmuK o@
(ii) <ud m%fõYm;% 3 i`oyd f.úh hq;= uqo, fldmuK o@
(iii) Tjqka ish¨ fokd f.úh hq;= uq¿ uqo, fldmuK o@

(i) remsh,ai;
24 00
× 5
120 00

jeäysá m%fõYm;% 5 i`oyd f.úh hq;= uqo, = remsh,a 120

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


91
(ii) <ud m%fõYm;%hl ñ, = remsh,a 24 ÷ 2
=
remsh,a 12
remsh,a i;
12 00
× 3
36 00

<ud m%fõYm;% 3 i`oyd f.úh hq;= uqo, = remsh,a 36

(iii) remsh,a i;
120 00
+ 36 00
156 00

m%fõYm;% i`oyd f.úh hq;= uq¿ uqo, = remsh,a 156

^1& P k.rfha isg D k.rhg hdug jeäysáfhda y;r fofkla o


<uhs fofofkla o nihg f.dvjQy' Tjqyq ish¨ fokd u f.úh
hq;= uq¿ nia .dia;=j fldmuK o@

^2& P k.rfha isg C k.rhg hdug jeäysáfhda miafofkla o <uhs


y;r fofkla o nia r:hg f.dv jQy' Tjqyq ish¨ fokd u f.úh
hq;= uq¿ nia .dia;j
= fldmuK o@

^3& jeäysáfhda 5 fofkla P k.rfha isg A k.rhg f.dia kej;


P k.rhg meñKsfha kï" m%fõYm;% i`oyd Tjqka f.jQ uq¿ uqo,
fldmuK o@

92
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 fjf<`oi,l ;snQ ñ, o¾Ykhla my; oelafõ'

ñ, o¾Ykh

mEkla re' 12'00


l;=rla re' 55'00
.ï fnda;,hla re' 80'00
mdg mekai,a fmÜáhla re' 98'00
wä fldaÿjla re' 30'00

^1& by; ñ, o¾Ykh n,d my; ì,am;a iïmQ¾K lrkak'

(i) jákdlu
ñ, § .;a
NdKavh
m%udKh remsh,a i;
mdg mekai,a fmÜáh 3 ''''''''''' ''''''
.ï fnda;,h 2 ''''''''''' ''''''

uq¿ uqo, ''''''''''' ''''''

(ii) ñ, § .;a jákdlu


NdKavh
m%udKh remsh,a i;
mEk 4 ''''''''''' ''''''
wä fldaÿj 3 ''''''''''' ''''''
l;=r 5 ''''''''''' ''''''
uq¿ uqo, ''''''''''' ''''''

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


93
^2& ì,am; iïmQ¾K lrkak'

(i)
NdKavh ñ, § .;a tll ñ, jákdlu
m%udKh remsh,a i; remsh,a i;

mEk 3 12 00 ''''''''' '''''''''


wä fldaÿj 4 30 00 ''''''''' '''''''''
.ï fnda;,h 5 80 00 ''''''''' '''''''''

uq¿ uqo, ''''''''' '''''''''


(ii)
ñ, § .;a tll ñ, jákdlu
NdKavh
m%udKh remsh,a i; remsh,a i;

l;=r 3 55 00 ''''''''' '''''''''


mdg mekai,a fmÜáh 5 98 00 ''''''''' '''''''''

uq¿ uqo,
''''''''' '''''''''

94
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
3 fjf<`oi,l ;snQ ñ, o¾Ykhla my; oelafõ' th weiqfrka my;
m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'

1 kgl ñ,
øjHh
remsh,a i;
yd,aueiaika 900 00
iy,a 85 00
uqxweg 220 00
w¾;dm,a 300 00
lv, 260 00
f;a fld< 920 00

^1& ñ, o¾Ykh n,d ì,am; iïmQ¾K lrkak'

ñ,g .;a 1 kgl ñ, jákdlu


øjHh
m%udKh remsh,a i; remsh,a i;
iy,a 2 kg 85 00 '''''''''''' '''''''

lv, 500 g 260 00 '''''''''''' '''''''

w¾;dm,a 1 kg 500 g 300 00 '''''''''''' '''''''


uq¿ uqo, '''''''''''' '''''

ì,am; f.ùug remsh,a 800la ÿka úg ,efnk b;=re uqo,


lSh o@

^2& wïud" uqxweg 2 kg la o yd,aueiaika 200 gla o f;a fld< 250 gla o
ñ, § .;a;d h' ta i`oyd ì,am; idokak' fuu øjH ñ, § .ekSfï §
remsh,a 1000la ÿka úg ,efnk b;=re uqo, fidhkak'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


95
21 .=K lsÍu - 2
yfhys .=Kk j.=j f.dvk`.uq'

1×6=6
tla jrla yh yhhs'
6 + 6 = 12
2 × 6 = 12
fojrla yh fod<yhs'
6 + 6 + 6 = 18
3 × 6 = 18
;=ka jrla yh oywghs'
6 + 6 + 6 + 6 = 24
4 × 6 = 24
y;r jrla yh úis y;rhs'
6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 30
5 × 6 = 30
mia jrla yh ;syhs'
6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 36
6 × 6 = 36
yh jrla yh ;sia yhhs'
6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 42
7× 6 = 42
y;a jrla yh y;<sia folhs'
6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 48
8 × 6 = 48
wg jrla yh y;<sia wghs'
6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 54
9 × 6 = 54
kj jrla yh mkia y;rhs'
6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 + 6 = 60
10 × 6 = 60
oy jrla yh yeghs'

96
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
1 yfhys .=Kk j.=j weiqfrka ysia;eka mqrjkak'

^1& 1 × .... = 6 ^6& .... × .... = 36



^2& 2 × 6 = 12 ^7& 7 × .... = 42

^3& .... × 6 = 18 ^8& .... × 6 = 48

^4& 4 × .... = 24 ^9& 9 × 6 = .....

^5& .... × 6 = 30 ^10& .... × .... = 60

6 ka .=K lruq'

WodyrKh

ms<s;=r ,efnkafka fufyuhs'


4 2 3
× 6 od is o t
2 5 3 8
4 2 3 400 + 20 + 3
× 6
1 8 m<uqj 3" 6ka .=K lr we;'
1 2 0 fojkqj 20" 6ka .=K lr we;'
2 4 0 0 f;jkqj 400" 6ka .=K lr we;'
2 5 3 8 B<`.g 18 "120 yd 2400 tl;= lr we;'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


97
2 .=K lrkak'

^1& ^2& ^3& ^4&


4 2 3 5 1 0 6 9
× 6 × 6 × 6 × 6

^5& ^6& ^7& ^8&


5 0 8 7 1 0 0 9 0 4
× 6 × 6 × 6 × 6

^9& ^10& ^11& ^12&


2 6 0 7 8 1 8 0 0 5 0 5
× 6 × 6 × 6 × 6


3 .eg¨ úi`okak'

^1& lKavdhulg <uhska yh fokd ne.ska lKavdhï 25l isák


<uhska ixLHdj lSh o@
^2& irU ixo¾Ykhl tla fm<lg yhfokd ne.ska <uhska fma<s
32ls' irU ixo¾Ykfha isák <uhska .Kk lSh o@
^3& tl melÜgqjl lvodis 125la we;' tjeks lvodis melÜ yhl
we;s uq¿ lvodis .Kk lSh o@
^4& tla fmÜáhl mdg mekai,a yh ne.ska we;' tjeks fmÜá 206l
we;s mdg mekai,a .Kk lSh o@

98
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
yf;ys .=Kk j.=j f.dvk`.uq'

1×7=7
tla jrla y; y;hs'

7 + 7 = 14
2 × 7 = 14
fojrla y; ody;rhs'
7 + 7 + 7 = 21
3 × 7 = 21
;=ka jrla y; úis tlhs'

7 + 7 + 7 + 7 = 28
4 × 7 = 28
y;r jrla y; úis wghs'

7 + 7 + 7 + 7 + 7 = 35
5 × 7 = 35
mia jrla y; ;sia myhs'

7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 = 42
6 × 7 = 42
yh jrla y; y;<sia folhs'

7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 = 49
7× 7 = 49
y;a jrla y; y;<sia kjhhs'

7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 = 56
8 × 7 = 56
wg jrla y; mkia yhhs'

7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 = 63
9 × 7 = 63
kj jrla y; yeg ;=khs'

7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 + 7 = 70
10 × 7 = 70
oy jrla y; ye;a;Ejhs'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


99
4 yf;ys .=Kk j.=j weiqfrka ysia;eka mqrjkak'

^1& .... × 7 = 7 ^6& 6 × .... = 42
^2& 2 × .... = 14 ^7& .... × 7 = 49
^3& 3 × .... = 21 ^8& .... × .... = 56
^4& ..... × 7 = ..... ^9& .... × 7 = ....
^5& 5 × .... = 35 ^10& .... × .... = 70

7 ka .=K lruq'
WodyrKh ms<s;=r ,efnkafka fufyuhs'
od is o t
2 5 3 2 5 3 200 + 50 + 3
× 7
1 7 7 1 × 7
2 1 m<uqj 3" 7ka .=K lr we;'
3 5 0 fojkqj 50" 7ka .=K lr we;'
1 4 0 0 f;jkqj 200" 7ka .=K lr we;'
1 7 7 1 B<`.g 21" 350 yd 1400 tl;= lr we;'

5 .=K lrkak'
^1& ^2& ^3& ^4&
2 1 1 0 3 4 6 5
× 7 × 7 × 7 × 7

^5& ^6& ^7& ^8&


7 0 8 9 5 0 1 9 4 4
× 7 × 7 × 7 × 7

^9& ^10& ^11& ^12&


1 0 0 8 1 3 3 3 3 7 0 7
× 7 × 7 × 7 × 7

100
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
6 m%fya<sldj iïmQ¾K lrkak'
yryg 
A B
A ;%sfrdao r: 7l we;s frdao .Kk
C D C 204" 7ka .=K l< úg ,efnk ms<s;=r
E 9" 7ka .=K l< úg ,efnk ms<s;=r

my<g 
A 31" 7ka .=K l< úg ,efnk ms<s;=r

E B 27" 7ka .=K l< úg ,efnk ms<s;=r


D 34" 7ka .=K l< úg ,efnk ms<s;=r


7 .eg¨ úi`okak'

^1& i;s 42l we;s Èk .Kk fidhkak'


^2& fkajdisld.drfha tla ldurhl isiqka y;a fofkl=g fkajdisl
úh yels h' fkajdisld.drfha tjeks ldur 18la we;' tys
fkajdisl úh yels isiqka .Kk lSh o@
^3& oe,amkaÿ lKavdhulg isák l%Säldjka .Kk y;ls' tjeks
lKavdhï 107l isák uq¿ oe,a mkaÿ l%Säldjka .Kk lSh o@
^4& f,dßhlska tla jrl § .fvd,a leg 790la f.k hd yels h'
tjeks .uka jdr y;l § tu f,dßfhka f.k hd yels uq¿
.fvd,a leg .Kk lSh o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


101
22 ld,h - 2
--
.; jQ ld,h fidhuq'
WodyrKh 1
nia r:hla fm'j' 3'45g l=reKE.,ska .uka wrUd fm'j' 8'00g fld<U
fldgqfjka .uk wjika lrhs' .uk i`oyd .; jQ ld,h fldmuK o@

wdrïN l< fõ,dj wjika l< fõ,dj


.uk wjika l< fõ,dj = fm'j' 8'00
.uk wdrïN l< fõ,dj = fm'j' 3'45
meh ñks;a;= •• meh 1la ñks;; a = ;Srhg f.k tk ,È' túg"
78
ñks;; a = 60hs" meh ;Srfha 7hs'
00 •• oeka ñks;; a = 60ka" ñks;;a = 45la wvq l< úg"
− 3 45 ñks;; a = 15la ,efí'
4 15 •• meh 7ka meh 3la wvq l< úg meh 4la ,efí'
.ukg .; jQ ld,h meh 4hs ñks;;
a = 15hs'

1 .eg¨ úi`okak'
^1& ;d;a;d fm'j' 6'45g ksjiska msg;a ù fm'j' 8'15g ld¾hd,hg
.sfha h' ;d;a;dg ld¾hd,hg hdug .; jQ ld,h fidhkak'
^2& wlald m'j' 2'45g .jqula ueiSug mgka f.k m'j' 5'30g th
uid wjika l<d h' .jqu uid wjika lsÍug .; jQ ld,h
fldmuK o@
^3& ld¾hd, ÿïßh fm'j' 4'50g uyj ÿïßh ia:dkfhka .uka wrUd
fm'j' 8'35g fld<U fldgqfjka .uk wjika lrhs' .uk i`oyd
.; jQ ld,h fldmuK o@

102
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
WodyrKh 2
wïud fm'j' 11'30g wdydr msiu
S wdrïN l<d h' weh m'j' 1'10g wdydr
msiSu wjika l<d h' wïudg wdydr msiSug .; jQ ld,h fldmuK o@
fuys wdrïNl fõ,dj fmrjre iy wjika l< fõ,dj miajre fõ'
tneúka tu fõ,dj,a fol w;r fjki fiùug m<uqj tajd meh 24
Trf,daiqjg wkqj ,shd .ksuq'

wdydr S wdrïN l< fõ,dj = fm'j' 11'30


msiu
= 11:30
wdydr S wjika l< fõ,dj = m'j' 1'10
msiu
= 13:10
meh ñks;a;=
13 10
− 11 30
1 40

wdydr msiSug .; jQ ld,h = meh 1hs ñks;a;= 40hs'

2 .eg¨ úi`okak'

^1& fm'j' 7'30g mdi, wdrïN ù m'j' 1'30g wjika jQfha kï" mdi,
meje;ajQ ld,h fldmuK o@
^2& lS%vd lKavdhula fm'j' 8'35g ;u mqyqKqùï lghq;= wdrïN lr;s'
Tjqyq m'j' 2'15g mqyqKqùï wjika lr;s' mqyqKqùï lghq;= i`oyd
.; l< ld,h fidhkak'
^3& l=Uqrl f.dhï lemSu fm'j' 8'45g wdrïN ù m'j' 4'30 g wjika
úh' f.dhï lemSug .; jQ ld,h fidhkak'
^4& wd.ñl jevigykla fm'j' 9'30g wdrïN lr m'j' 2'10g wjika
úh' th meje;ajQ ld,h fldmuK o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


103
fõ,dj .Kkh lruq'

WodyrKh 1
fm'j' 4'20g mdvï lsÍug wdrïN l< whshd meh 2hs ñks;;
a = 50lg miq
mdvï lsÍu wjika lf<a h' mdvï lsÍu wjika l< fõ,dj lSh o@

mdvï lsÍu wdrïN l< fõ,dj = fm'j' 4'20


.; jQ ld,h = meh 2 ñks;a;= 50

meh ñks;a;= ñks;a;= ;Srfha 20 yd 50 tl;= l<úg"


4 20 ñks;a;= 70ls' tkï" meh 1la yd ñks;a;= 10la
+ 2 50 we;' ñks;a;= ;Srfha 10 ,shd meh ;Srhg" meh
7 10 1 f.k hkq ,efí' túg" meh ;Srfha" meh 7la
,efí'

mdvï lsÍu wjika l< fõ,dj = fm'j' 7'10

3 .eg¨ úi`okak'

^1& m%d:ñl wxYfha is`.s;sfmd< fm'j' 8'15g wdrïN úh' th meh 3


ñks;a;= 30lska wjika úh' is`.s;sfmd< wjika jQ fõ,dj lSh o@
^2& mdi,a kdgH o¾Ykhla fm'j' 9'35g wdrïN úh' th meh 2
ñks;a;= 45lska wjika úh' kdgH o¾Ykh wjika jQ fõ,dj
lSh o@
^3& m'j' 5'32g wdrïN jQ j¾Idj meh 3 ñks;a;= 45g miq k;r úh'
j¾Idj k;r jQ fõ,dj lSh o@

104
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
WodyrKh 2
r;au,dk .=jkaf;dgqfmd<ska .uka wdrïN l< .=jka hdkhla
ñks;a;= 26lska miq m,d,s .=jka f;dgqfmd<g fm'j' 9'16g <`.d úh'
.=jka hdkh .uk wdrïN l< fõ,dj lSh o@

.uk wjika l< fõ,dj = fm'j' 9'16


.; jQ ld,h = ñks;a;= 26

meh ñks;a;= ñks;a;= ;Srfha 16ka 26la wvq l< fkdyels h' meh
9 16 ;Srfhka 1la ñks;a;= ;Srhg f.k tk ,È' túg"
−0 26 ñks;a;= ;Srfha ñks;a;= 76la ,efí' ^ñks;a;= 60+16&
8 50 ñks;a;= 76ka 26la wvq l< úg ñks;a;= 50la ,efí'
meh ;Srfha meh 8la b;=re fõ'

.uk wdrïN l< fõ,dj = fm'j' 8'50

4 .eg¨ úi`okak'
^1& khkd fmd;la lshùug meh 2hs ñks;; a = 30la .; lrhs' weh
m'j' 3'45g tu fmd; lshjd wjika l<d h' khkd fmd; lshùu
wdrïN l< fõ,dj lSh o@
^2&
mdmeÈ ;r.lrefjla meh 4hs ñks;a;= 15l mqyqKqùulska miq
fm'j' 10'30g mqyqKq ùu wjika lf<a h' Tyq mqyqKqùï wdrïN
l< fõ,dj lSh o@
^3& m%d:ñl wxYfha lS%vd Wf,< m'j' 1'30g wjika úh' th meh 5l
ld,hla mej;=Ks' l%Svd Wf,< wdrïN l< fõ,dj lSh o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


105
23 fn§u - 2

6 ka fnouq'

WodyrKh 1 WodyrKh 2
84, 6 ka fnouq' 608, 6 ka fnouq'
14 101
6 84 6 608
6 6
24 00
24 0
0 08
6
84 ÷ 6 = 14 2
608 ÷ 6 = 101 b;=re 2

1 §¾> fn§fï l%uhg ms<s;=re ,nd .kak'

^1& 60 ÷ 6 ^2& 99 ÷ 6
^3& 186 ÷ 6 ^4& 516 ÷ 6
^5& 615 ÷ 6 ^6& 840 ÷ 6
^7& 953 ÷ 6 ^8& 634 ÷ 6
^9& 800 ÷ 6 ^10& 904 ÷ 6

106
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 §¾> fn§fï l%uhg .eg¨ úi`okak'
WodyrKh
mdg mekai,a fmÜá 180la mdi,lg ,eî we;' tla mka;shlg
fmÜá 6 ne.ska mka;s lShlg tajd ,nd Èh yels o@
30
6 180
18
00
0
0
180 ÷ 6 = 30
mdg mekai,a fmÜá 6 ne.ska fnod osh yels mka;s .Kk = 30

^1& fmd,af.ä 96la 6 ne.ska lS fofkl=g ,nd Èh yels o@


^2& fmd,a me< 900la tla wfhl=g 6 ne.ska f.dùka w;r fnod§ug
kshñ; h' tajd f.dùka lS fofkl=g fnod§ug m%udKj;a o@
^3& isß,a" j;a;l wkakdis me< 785la tla fma<h
s lg 6 ne.ska isgjQfha h'
tfia isgqjk ,o fma<s .Kk lSh o@ b;=re me< .Kk lSh o@
^4& rdOd ;E.s§u i`oyd fmd;a 892la fmd;a 6 ne.ska md¾i,a l<d h'
(i) fmd;a 6 ne.ska jQ md¾i,a .Kk lSh o@
(ii) ;j;a tjeks md¾i,hla ieliSug b;=re fmd;a .Kkg ;j
fmd;a lShla wjYH o@
7 ka fnouq'
WodyrKh 1 WodyrKh 2
91, 7 ka fnouq' 772, 7 ka fnouq'
13 110
7 91 7 772
7 7
21 07
21 7
0 02
0
91 ÷ 7 = 13 2
772 ÷ 7 = 110 b;=re 2
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
107
3 §¾> fn§fï l%uhg ms<s;=re ,nd .kak'
^1& 42 ÷ 7 ^2& 217 ÷ 7
^3& 499 ÷ 7 ^4& 805 ÷ 7
^5& 840 ÷ 7 ^6& 700 ÷ 7
^7& 900 ÷ 7 ^8& 714 ÷ 7
^9& 434 ÷ 7 ^10& 978 ÷ 7

4 §¾> fn§fï l%uhg .eg¨ úi`okak'

WodyrKh
.=re;=ud <uhska 49 fofkl= y;afokd ne.ska lKavdhï lf<a h'
<uhska lKavdhï .Kk lSh o@
7
7 49
49
0
49 ÷ 7 = 7
lKavdhï .Kk = 7

^1& wOHdmk pdßldjla hdug ;j Èk 56la we;' tu Èk .Kk"


i;s lShla o@
^2& ihqß" mxp lS%vdj i`oyd fhdod .kakd fn,a,ka 728la" 7 ne.ska
melÜ l<d h' idok ,o melÜ .Kk lSh o@
^3& mdi,l isák isiqkag fnod §ug wNHdi fmd;a 905la ,enqKs'
tla isiqfjl=g fmd;a 7 ne.ska fnod ÿka úg fmd;a 2la b;=re úh'
mdif,a isák isiqka ixLHdj lSh o@

^4& fiajlfhla iy,a f.daks 714la f,dß r: 7lg iudk m%udKj,ska


megù h' tla f,dß r:hlg mgjd we;s iy,a f.daks .Kk
lSh o@

108
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
24 mqkÍlaIKh - 2

1 iq¿ lrkak'

^1& ^2& ^3& ^4&


l ml l ml l ml l ml
3 480 4 648 9 325 8 729
+ 6 124 + 4 410 − 3 125 − 4 814

2 fldka;%d;alrefjla f.dvke`.s,a,l wdf,am lsrSu i`oyd ks,amdg


;Ska; 14 l 800 mlla o" frdaimdg ;Ska; 10 l 420 mlla o" iqÿmdg
;Ska; 8 l 650 mlla o f.k wdfõ h'

^1& ks,amdg ;Ska; yd iqÿmdg ;Ska; m%udK w;r fjki


fldmuK o@
^2& frdaimdg ;Ska; m%udKhg jvd ks,amdg ;Ska; m%udKh fldmuK
jeä o@
^3& frdaimdg ;Ska;j,g iqÿmdg ;Ska; l<jï l< miq Ndckfha
we;s uq¿ ;Ska; m%udKh fldmuK o@

3 fnda;,a foll fodvï hqI 180 mlla yd 150 mlla ne.ska we;'
^1& fnda;,a foflys we;s uq¿ fodvï hqI m%udKh fldmuK o@
^2& fodvï hqI mdkh 1 lla iE§ug by; fodvï hqI m%udKhg c,h
fldmuK m%udKhla tl;= l< hq;= o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


109
4 úi`okak'

^1& ^2& ^3& ^4&


kg g kg g kg g kg g
30 450 29 125 56 341 46 459
+ 11 820 + 10 912 − 31 500 − 15 565

5 j.ka;s ,shd úi`okak'


^1& f.dúfhla m<uq Èkfha § fmdfydr 12 kg 800 gla o fojk
Èkfha fmdfydr 7 kg 250 gla o t<j¿ md;a;sj,g
oeuqfõ h' Èk fofla § u ouk ,o fmdfydrj, uq¿ nr
fldmuK o@
^2& fílß ysñfhla ;sß`.= msá 56 kgla f.k wdfõ h' bka 25 kg
800 gla nksia iE§ug .kakd ,È' b;=re ;sß`.= msá m%udKfha nr
fldmuK o@

6 my; tla tla >k jia;=fõ"


^i& ku
^ii& uqyqK;a .Kk
^iii& YSs¾I .Kk
^iv& odr .Kk
,shd olajkak'

(2)
(1) (3) (4)

110
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
7 m%d:ñl mdi,a ;=kl isák uq¿ YsIH ixLHdj j.=fõ oelafõ'

mdi, YsIH ixLHdj


A 370
B 260
C 820

^1& A yd B mdi,a fofla isák uq¿ YsIH ixLHdfõ tl;=j


fldmuK o@
^2& C mdif,a isák YsIH ixLHdj" A yd B mdi,a fofla isák uq¿
YsIH ixLHdfõ tl;=jg jvd fldmuK jeä o@

8 tla;rd mdi,l wOHdmk pdßldjlg iyNd.s jQ m%d:ñl fY%aKsj,


isiqka .Kk my; j.=fõ oelafõ'

5 fY%aKsh 4 fY%aKsh 3 fY%aKsh 2 fY%aKsh


isiqka
45 40 45 40
.Kk

^1& tla tla fYa%Ksfhka iyNd.s jQ isiqka .Kk ms<sn`o f;dr;=re ;Sr
m%ia;drhl olajkak' ^wNHdi fmdf;a tla fldgqjlska ksrEmKh
lrk isiqka .Kk iqÿiq mßÈ f;dard .kak'&
^2& ;Sr m%ia;drfhka ksrEmKh jk f;dr;=re úia;r jk j.ka;s
5la ,shkak'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


111
9

4
^1& (i) by; rEmfhka 10 mdg lrkak'
(ii) mdg l< m%udKh oYu ixLHdjla f,i ,shkak'

^2& (i) rEmfha mdg fkdl< m%udKh uq¿ rEmfhka Nd.hla f,i
,shkak'
(ii) th oYu ixLHdjla f,i ,shkak'

10 j.=j iïmQ¾K lrkak'

rEmsl ksrEmKh Nd.hla f,i oYu ixLHdjla f,i

.................... ................................................

.................... 0.2

3
10 ................................................

.................... ................................................

.................... 0'8

112
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
11 iq¿ lrkak'
(1) (2) (3)
m cm m cm m cm
47 36 33 34 37 81
+ 11 44 + 20 71 + 45 26

(4) (5) (6)


m cm m cm m cm
85 64 57 26 68 59
− 11 72 − 41 74 − 17 64

(7) (8) (9)


m cm m cm m cm
3 30 12 32 24 10
× 3 × 5 × 4

(10) (11) (12)

4 8 m 72 cm 2 36 m 24 cm 3 81 m 9 cm

12 úi`okak'
^1& jegla .eiSug f.kd lïì frda,a foll È. ms<sfj<ska
25 m 75 cmla iy 50 m 50 cmla úh' frda,a foflys we;s
lïìj, uq¿ È. fldmuK o@ lïì frda,a fofla È. w;r
fjki fldmuK o@
^2& 16 m 35 cmla È.lg ldKqjla lemsh hq;= fõ' iuka
ldKqfõ 7 m 15 cml È.la lemqfõ h' l=ud¾ úiska ldKqfõ
b;=re fldgi lmkq ,enqfõ kï Tyq lemQ È. fldmuK o@
^3& .jqula ueiSug 2 m 70 cml frÈ m%udKhla wjYH fõ' tjeks
.jqï myla ueiSug wjYH frÈ m%udKh fldmuK o@
^4& ;dmamhl È. 16 m 20 cmls' is;=jï we`§u i`oyd th iudk È.ska
hq;= fldgia y;rlg fnok ,È' túg ,efnk tla fldgil È.
fldmuK o@
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
113
13 .=K lrkak'

^1& ^2& ^3& ^4&


3 1 9 0 7 7 7 8 6 1
× 6 × 6 × 7 × 7

14 .eg¨ úi`okak'
^1& fílß ysñfhla Èklg mdka f.ä 625la idohs' Tyq iEu
Èkl u mdka f.ä tl u .Kkla idohs kï Èk yhl § idokq
,nk mdka f.ä .Kk fldmuK o@

^2& tla fmd;a ñáhl fmd;a y;la we;' tjeks fmd;a ñá 750l we;s
fmd;a .Kk fldmuK o@

15 §¾> fn§fï l%uhg ms<s;=re ,nd .kak'

^1& 54 ÷ 6 ^2& 70 ÷ 7 ^3& 654 ÷ 6


^4& 756 ÷ 7 ^5& 970 ÷ 6 ^6& 901 ÷ 7

16 .eg¨ úi`okak'
^1& tla fldä je,lg fldä yhla jk fia fldä 846lska tjeks
fldä je,a lShla ielish yels o@
^2& wU f.ä 350lska" wU f.ä y; ne.ska we;s fmÜá lShla ielish
yels o@
^3& rUqgka f.ä 742la b;=re fkdjk f,i iudkj f.dvj,a 6lg
fjka lrk ,È' túg tla f.dvl we;s rUqgka f.ä .Kk
lSh o@ b;=re rUqgka f.ä .Kk lSh o@

114
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
17 ñ, o¾Ykh n,d ms<s;=re ,shkak'

1 kgl ñ,
øjHh
remsh,a i;
iSks 100 00
mßmamq 130 00
w¾;dm,a 300 00
;sß`.= msá 120 00
iy,a 110 00
rg Ækq 156 00
ñßia 600 00
lrj, 950 00
lõms 470 00

my; tla tla wjia:dfõ ñ, .Kka fiùug fjk fjk u ì,am;a


idokak'
^1& iSks 1 kg, lõms 500 g iy ñßia 750 gla i`oyd f.úh hq;= uqo,
fidhkak'

^2& w¾;dm,a 500 g, ;sß`.= msá 750g iy iSks 1 kg i`oyd f.úh hq;=
uqo, lSh o@
^3& rg Ækq 2 kg , ñßia 3 kg iy lrj, 500 g i`oyd f.úh hq;=
uqo, lSh o@

^4& iy,a 2 kg , ;sß`.= msá 500 g iy iSks 500 gla ñ, § f.k


remsh,a 500la ÿka úg ,efnk b;=re uqo, lSh o@
^5& (i) iy,a" mßmamq iy rgÆkq hk øjH 500 g ne.ska ñ, §
.ekSug wjYH uqo, lSh o@
(ii) ta i`oyd remsh,a 500 fkdaÜgqjla uqo,d,sg ÿka úg ,efnk
b;=re uqo, lSh o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


115
18 úi`okak'
^1& úúO m%ix.hl m<uq o¾Ykh fm'j' 10'30g wdrïN ù
m'j' 1'00g wjika úh' úúO m%ix.fha m<uq o¾Ykh i`oyd .;
jQ ld,h fldmuK o@
^2& mdif,a mej;s fvx.= u¾ok Y%uodk jevigyk fm'j' 7'50g
wdrïN úh' th meh 3 ñks;a;= 30la mej;=Ks' fvx.= u¾ok
Y%uodk jevigyk wjika jQ fõ,dj lSh o@
^3& ld¾hd,fha isg ÿïßh ia:dkhg hdug kdokag ñks;a;= 24la
.; úh' m'j' 4'45g Tyq ÿïßh ia:dkhg <`.d jQfha kï" kdoka
ld¾hd,fhka msg jQ fõ,dj lSh o@

116
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
25 ÈYd
--

;drlS Thd okakjd o


br mdhk ÈYdj @

br mdhkafka kef`.kysr ÈYdfjka' u;l o wms


y;f¾ mka;sfha § m%Odk ÈYd y;r u bf.k
.;a;d @

W;=r

niakdysr kef`.kysr

m%Odk ÈYd y;r


ú;rla fkdfõ" wkqÈYd
ol=K
y;rl=;a ;sfhkjd'
W;=r
jhU Bidk

niakdysr kef`.kysr

ksß; .sksfldk
ol=K

m%Odk ÈYd y;rla o wkqÈYd y;rla o ;sfí'


fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


117
1 mdi,a N+ñh ;=< jQ ia:dk lsysmhla msysá wdldrh my; oelafõ'
W

merl=ï Yd,dj wdmK Yd,dj wU .i

m%Odk Yd,dj .Ks;d.drh


úch Yd,dj

mqia;ld,h ld¾hd,h

m%Odk f.aÜgqj

² úch Yd,djg ol=Kq ÈYdfjka m%Odk f.aÜgqj msysgd we;'


² úch Yd,djg ksß; ÈYdfjka mqia;ld,h msysgd we;'
² úch Yd,djg Bidk ÈYdfjka wU .i we;'

by; msysàï foi n,d m%Yakj,g ms<s;=re ,shkak'


^1& úch Yd,djg W;=re ÈYdfjka msysgd we;af;a l=ula o@
^2& .Ks;d.drhg ngysr ÈYdfjka msysgd we;af;a fudkjd o@
^3& mqia;ld,hg l=uk ÈYdfjka m%Odk Yd,dj msysgd ;sfí o@
^4& wdmK Yd,djg ol=Kq ÈYdfjka msysgd we;af;a fudkjd o@
^5& úch Yd,djg .sksfldk ÈYdfjka msysgd we;af;a l=ula o@
^6& úch Yd,djg jhU ÈYdfjka msygs d we;af;a l=ula o@

118
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 my; igyk n,d ysia;eka iïmQ¾K lrkak'

W
mdi, bkaOk msrjqïy,

fmd,sish

HOSPITAL

frday,
nexl=j
lu,a

;eme,a ld¾hd,h
nia kej;=ïm< fjf<`oi,

^1& lu,ag ''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka bkaOk msrjqïy, msysgd we;'


^2& lu,ag ksß; ÈYdfjka ''''''''''''''''''''''''''''''' msysgd we;'
^3& lu,ag ngysr ÈYdfjka ''''''''''''''''''''''''''''''' msysgd we;'
^4& lu,ag ''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka fjf<`oi, msysgd we;'
^5& lu,ag Bidk ÈYdfjka ''''''''''''''''''''''''''''''' msysgd we;'
^6& lu,ag ''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka nexl=j msysgd we;'
^7& lu,ag ''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka mdi, msysgd we;'
^8& lu,ag .sksfldk ÈYdfjka ''''''''''''''''''''''''''''''' msysgd we;'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


119
3 my; rEmfha oelafjkafka ksjila yd th wjg msysàu oelafjk
igykls' ta weiqfrka wid we;s m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'


W
fldia .i

fmar .i

<s`o ksji

f.aÜgqj

jhU ÈYdfjka h'


^1& fmar .i ;sfnkafka ksjig '''''''''''''
^2& fldia .ig ol=Kq ÈYdfjka msysgd we;af;a ''''''''''''''''''''''''''''''''''' yd
''''''''''''''''''''''''''''''' h'
^3& <s`og ''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka ksji msysgd we;'
^4& ksjig ''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka f.aÜgqj we;'
^5& fldia .ig .sksfldk ÈYdfjka '''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' yd
''''''''''''''''''''''''''''''' we;'
^6& <s`og ''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka fmar .i we;'

120
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
26 .=K lsÍu - 3
wfgys .=Kk j.=j f.dvk`.uq'

1×8=8
tla jrla wg wghs'
8 + 8 = 16
2 × 8 = 16
fojrla wg oyihhs'

8 + 8 + 8 = 24
3 × 8 = 24
;=ka jrla wg úis y;rhs'
8 + 8 + 8 + 8 = 32
4 × 8 = 32
y;r jrla wg ;sia folhs'
8 + 8 + 8 + 8 + 8 = 40
5 × 8 = 40
mia jrla wg y;<syhs'
8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 = 48
6 × 8 = 48
yh jrla wg y;<sia wghs'

8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 = 56
7× 8 = 56
y;a jrla wg mkia yhhs'
8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 = 64
8 × 8 = 64
wg jrla wg yeg y;rhs'
8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 = 72
9 × 8 = 72
kj jrla wg ye;a;E folhs'
8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 + 8 = 80
10 × 8 = 80
oy jrla wg wiQjhs'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


121
1 8 ys .=Kk j.=j weiqßka ysia;eka mqrjkak'
^1& 1 × 8 = ....... ^6& 6 × ....... = 48
^2& 2 × ....... = 16 ^7& 7 × 8 = .......
^3& 3 × 8 = ....... ^8& ....... × 8 = 72
^4& ..... × 8 = 32 ^9& ....... × ....... = 64
^5& 5 × 8 = ....... ^10& ....... × ....... = 80

2 .=Ks;hg .e<fmk ms<s;=r f;dard hd lrkak'

5 × 8 64 2 × 8 72

1 × 8 24 7 × 8 56

8 × 8 40 4 × 8 80

3 × 8 48 9 × 8 16

6 × 8 8 10 × 8 32

wfgka .=K lruq'


WodyrKh
ms<s;=r ,efnkafka fufyuhs'
5 4 8 od is o t
× 8
4 3 8 4 5 4 8 500 + 40 + 8
3 6 × 8
6 4 m<uqj 8" 8ka .=K lr we;'
3 2 0 fojkqj 40" 8 ka .=Klr we;'
4 0 0 0 f;jkqj 500" 8ka .=K lr we;'
4 3 8 4 B<`.g 64" 320 yd 4000 tl;= lr we;'

122
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
3 .=K lrkak'

^1& ^2& ^3& ^4&
3 1 5 0 6 2 4 7
× 8 × 8 × 8 × 8

^5& ^6& ^7& ^8&


2 1 2 1 0 9 6 4 3 8 1 4
× 8 × 8 × 8 × 8

^9& ^10& ^11& ^12&


7 0 0 7 5 0 8 1 8 6 0 6
× 8 × 8 × 8 × 8

4 .eg¨ úi`okak'
^1& ud,hla iE§ug mn¿ 79la wjYH fõ' tjeks ud, wgla iE§ug
wjYH mn¿ ixLHdj fldmuK o@

^2& j;a;l rn¾ .ia tla fm<lg wg ne.ska fma<s 160la we;' j;af;a
;sfnk uq¿ rn¾ .ia .Kk fldmuK o@

^3& we`ÿulg fnd;a;ï wgla ne.ska w,a,d we`ÿï 425la uid we;'
we`ÿïj,g w,a,k ,o uq¿ fnd;a;ï .Kk lSh o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


123
kjfhys .=Kk j.=j f.dvk`.uq'

1×9=9
tla jrla kjh kjhhs'

9 + 9 = 18
2 × 9 = 18
fojrla kjh oywghs'

9 + 9 + 9 = 27
3 × 9 = 27
;=ka jrla kjh úis y;hs'
9 + 9 + 9 + 9 = 36
4 × 9 = 36
y;r jrla kjh ;sia yhhs'
9 + 9 + 9 + 9 + 9 = 45
5 × 9 = 45
mia jrla kjh y;<sia myhs'

9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 = 54
6 × 9 = 54
yh jrla kjh mkia y;rhs'

9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 = 63
7× 9 = 63
y;a jrla kjh yeg ;=khs'

9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 = 72
8 × 9 = 72
wg jrla kjh ye;a;E folhs'

9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 = 81
9 × 9 = 81
kj jrla kjh wiQ tlhs'

9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 + 9 = 90
10 × 9 = 90
oy jrla kjh wkQjhs'

124
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
5 9 ys .=Kk j.=j weiqßka ysia;eka mqrjkak'

^1& 1 × ....... = 9 ^6& 6 × 9 = .......


^2& 2 × 9 = ....... ^7& ....... × 9 = 63
^3& 3 × ....... = 27 ^8& 8 × ....... = 72
^4& 4 × 9 = ....... ^9& ....... × ....... = 81
^5& ....... × 9 = 45 ^10& ....... × ....... = 90
6 9 ys .=Kk j.=j weiqßka ysia fldgq mqrjkak'

× 3 6 4 2 5 9 7 10 8 1

9 18 9

kjfhka .=K lruq'

WodyrKh
ms<s;=r ,efnkafka fufyuhs'
2 5 3 od is o t
× 9
2 2 7 7 2 5 3 200 + 50 + 3
4 2 × 9
2 7 m<uqj 3" 9ka .=K lr we;'
4 5 0 fojkqj 50" 9 ka .=Klr we;'
1 8 0 0 f;jkqj 200" 9ka .=K lr we;'
2 2 7 7 B<`.g 27" 450 yd 1800 tl;= lr we;'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


125
7 .=K lrkak'

^1& ^2& ^3& ^4&
2 1 3 5 6 4 4 07
× 9 × 9 × 9 × 9

^5& ^6& ^7& ^8&


3 8 2 5 3 0 6 4 2 2 0 0
× 9 × 9 × 9 × 9

8 .eg¨ úi`okak'

^1& mka;shl isiqyq 48 fofkla isá;s' tla isiqfjl=g wNHdi fmd;a


kjh ne.ska ,nd §ug wjYH uq¿ fmd;a .Kk lSh o@

^2& ;jdkl tla fma<shlg wU me< kjhla we;' ;jdfka tjeks


fma<s 125la we;' ;jdfka we;s uq¿ wU me< .Kk lSh o@

^3& tla weiqreul fgksia fnda, kjhla we;' tjeks weiqreï 340l
we;s fgksia fnda, .Kk lSh o@

^4& tl jÜáhl fk¨ï u,a kjhla we;' tjeks jÜá 500l we;s
fk¨ï u,a .Kk fldmuK o@

126
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
oyfhka .=K lruq'

9 ysia;eka iïmQ¾K lrkak'

^1& 1 × 10 = ....... ^6& ....... × 10 = 60


^2& ....... × 10 = 20 ^7& 7 × 10 = .......
^3& 3 × ....... = 30 ^8& ....... × 10 = 80
^4& ....... × 10 = 40 ^9& 9 × ....... = 90
^5& 5 × ....... = 50 ^10& ....... × 10 = 100

10 .=K lrkak'

WodyrKh
ms<s;=r ,efnkafka fufyuhs'
1 2 is o t
× 1 0
1 2 0 1 2 10 + 2
× 1 0
2 0 m<uqj 2" 10ka .=K lr we;'
1 0 0 fojkqj 10" 10 ka .=Klr we;'
1 2 0 B<`.g 20 yd 100 tl;= lr we;'

^1& ^2& ^3& ^4&


2 3 1 0 4 1 6 5
× 1 0 × 1 0 × 1 0 × 1 0

^5& ^6& ^7& ^8&


7 0 8 4 8 7 9 9
× 1 0 × 1 0 × 1 0 × 1 0

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


127
11 .=K lrkak'

^1& 15 × 10 = ........... ^6& 61 × 10 = ...........


^2& 24 × 10 = ........... ^7& 73 × 10 = ...........
^3& 48 × 10 = ........... ^8& 60 × 10 = ...........
^4& 37 × 10 = ........... ^9& 82 × 10 = ...........
^5& 55 × 10 = ........... ^10& 90 × 10 = ...........

12 .eg¨ úi`okak'

^1& fmÜáhl kQ,a mkaÿ oyhla we;' tjeks fmÜá 25l we;s kQ,a
mkaÿ .Kk fldmuK o@

^2& Èjq,a f.ä oyh ne.ska jQ f.dvj,a 80la úlsKSug ;nd we;'
úlsKSug ;nd we;s uq¿ Èjq,a f.ä .Kk lSh o@

^3& tla weiqreul fhda.Ü oyhla we;' tjeks weiqreï 95l we;s
fhda.Ü .Kk lSh o@

128
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
27 mßudj yd Odß;dj - 2

1 my; olajd we;s m,;=re îu j¾.j, we;s uq¿ îu m%udKh


fldmuK o@

WodyrKh
300 ml
fodvï

× 3
300 ml 300 ml 300 ml 900 ml

(1)
800 ml
× 4
wU

800 ml 800 ml 800 ml 800 ml

(2)
l ml
1 250
Èjq,a

× 4
1l 250 ml 1l 250 ml 1l 250 ml 1l 250 ml

(3)
l ml
wkakdis

5 250
× 5
5l 250 ml 5l 250 ml 5l 250 ml 5l 250 ml 5l 250 ml

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


129
2 .=K lrkak'
WodyrKh
^1& l ml ^2& l ml
l ml
1 635 3 115 5 310
× 2 × 3 × 4
3 270
^3& l ml ^4& l ml ^5& l ml
11 700 32 810 40 305
× 5 × 2 × 4

^6& l ml ^7& l ml ^8& l ml


12 500 21 90 8 6
× 4 × 4 × 5

3 úi|kak'
WodyrKh
lsß f.dúfhla iEu Èkl u lsß 5 l 100 mll m%udKhla lsß tl;=
lsÍfï uOHia:dkhlg ,nd fohs' Èk myl § uOHia:dkhg
Tyq ,nd ÿka uq¿ lsß m%udKh fldmuK o@
l ml
5 100
× 5
25 500
Èk 5l § fok lsß m%udKh = 25 l 500 ml

^1& mka;s ldurhl wdf,am lsÍug ;Ska; 4 l 400 mlla wjYH fõ'
tjeks mka;s ldur ;=kl wdf,am lsÍug wjYH ;Ska; m%udKh
fldmuK o@

130
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
^2& ner,hlg f;,a 10 l 450 mlla msrúh yels h' tjeks ner,a
follg msrúh yels uq¿ f;,a m%udKh fldmuK o@
^3& gexlshla iïmQ¾Kfhka msrùug c,h 300 lla wjYH fõ'
tjeks gexls myla iïmQ¾Kfhka msrùug wjYH c,h m%udKh
fldmuK o@
^4& rileú,s ksIamdok wdh;khlg Èklg fmd,a meKs 45 l 250 mlla
wjYH fõ' Èk mylg wjYH uq¿ fmd,a meKs m%udKh fldmuK o@

4 fnokak'

WodyrKh

3 l 231 ml
2 6 l 462 ml
6
0 4
4
06
6
02
2
0

^1& 2 4 l 624 ml ^2& 2 8 l 126 ml

^3& 3 9 l 510 ml ^4& 3 12 l 123 ml

^5& 4 8 l 320 ml ^6& 4 16 l 428 ml

^7& 5 25 l 450 ml ^8& 5 20 l 105 ml

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


131
5 úi|kak'

WodyrKh
iqmqka lsß 4 l 960 mlla fnda;,a y;rlg iudk m%udKj,ska ouhs' tla
fnda;,hlg oeuQ lsß m%udKh fldmuK o@
1 l 240 ml
4 4 l 960 ml
4
0 9
8
16
16
00
0
0
tla fnda;,hlg oeuQ lsß m%udKh = 1 l 240 ml

^1& l=vd ner,hl fmd,a f;,a 45 l 750 mlla we;' th iudk


m%udKj,ska Ndck mylg oukq ,efí' tl Ndckhl we;s fmd,a
f;,a m%udKh fldmuK o@
^2& tl u m%udKfha u,a n÷ka y;rla msk; a dre lsÍug ;Sk;
a
24 l 600 mlla wjYH fõ' tla n÷kla mska;dre lsÍug wjYH
;Ska; m%udKh fldmuK o@
^3& tl iudk c, m%udKhla w,a,k nd,aÈ 3la iïmQ¾Kfhka mqrjd
we;' tajdfha we;s c,h ysia gexlshlg oeuQ miq tys we;s uq¿
c, m%udKh 15 l 120 mlla fõ' tl nd,aÈhl ;snQ c, m%udKh
fldmuK o@
^4& lu,a W;aijhla i`oyd wjia:d myl § iudk m%udKj,ska
whsial%Sï f.kdfõ h' f.fkk ,o uq¿ whsial%Sï m%udKh
25 l 750 mlls' Tyq tla wjia:djl § f.k wd whsial%Sï m%udKh
fldmuK o@

132
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
28 fn§u -- 3

8 ka fnouq'

WodyrKh 1 WodyrKh 2
96" 8 ka fnouq' 826" 8 ka fnouq'
12 103
8 96 8 826
8 8
16 02
16 0
0 26
24
96 ÷ 8 = 12 2
826 ÷ 8 = 103 b;=re 2

1 §¾> fn§fï l%uhg ms<s;=re ,nd .kak'


^1& 104 ÷ 8 ^2& 128 ÷ 8
^3& 408 ÷ 8 ^4& 720 ÷ 8
^5& 800 ÷ 8 ^6& 649 ÷ 8
^7& 872 ÷ 8 ^8& 808 ÷ 8
^9& 990 ÷ 8 ^10& 802 ÷ 8

2 .eg¨ úi`okak'

^1& fodvï f.ä 848la wg ne.ska weiqreï lr we;' weiqreï


.Kk lSh o@
^2& fnda, 957la ;sfí' liqka" tajd wg ne.ska fmÜáj,g ouhs' fnda,
wg ne.ska jQ fmÜá .Kk lSh o@ fnda, lShla b;=re fõ o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


133
9 ka fnouq'

WodyrKh 1 WodyrKh 2
189, 9 ka fnouq' 956, 9 ka fnouq'
21 106
9 189 9 956
18
9
09 05
09
00
0 56
189 ÷ 9 = 21 54
2
956 ÷ 9 = 106 b;=re 2

3 §¾> fn§fï l%uhg ms<s;=re ,nd.kak'


^1& 108 ÷ 9 ^2& 360 ÷ 9 ^3& 603 ÷ 9
^4& 900 ÷ 9 ^5& 965 ÷ 9 ^6& 978 ÷ 9

4 .eg¨ úi`okak'

^1& irU ixo¾Ykhl § <uhs 144la 9 fokd ne.ska lKavdhï fj;s'


ilia jqKq lKavdhï .Kk lSh o@
^2& <ud l;kaor fmd;a 270la mqia;ld, 9lg iudk m%udKj,ska
fnod fok ,È' tla mqia;ld,hlg ,enqKq fmd;a m%udKh
fldmuK o@
^3& flfi,a me< 839la 9 ne.ska f.dùka lS fofkl=g fnod Èh
yels o@ b;=re me< o tla wfhl=g tl ne.ska kej; fnod ÿka
úg flfi,a me< 10la ne.ska ,enqKq f.dùka .Kk lSh o@

134
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
10 ka fnouq'
5 10 ka fn§u weiqßka ysia;eka mqrjkak'
^1& 10 ÷ 10 = ....... ^2& 40 ÷ ....... = 4
^3& ....... ÷ 10 = 7 ^4& 20 ÷ ....... = 2
^5& ....... ÷ 10 = 6 ^6& 30 ÷ 10 = .......
^7& ....... ÷ 10 = 10 ^8& 80 ÷ ....... = 8
^9& ....... ÷ ....... = 5 ^10& ....... ÷ ....... = 9
6 ms<s;=re ,nd .kak'
WodyrKh
150 ÷ 10 = 15
154 ÷ 10 = 15 b;=re 4

^1& 46 ÷ 10 ^2& 95 ÷ 10
^3& 357 ÷ 10 ^4& 580 ÷ 10
^5& 634 ÷ 10 ^6& 572 ÷ 10
^7& 700 ÷ 10 ^8& 905 ÷ 10
^9& 841 ÷ 10 ^10& 999 ÷ 10

7 .eg¨ úi`okak'
^1& wu,a" brgq len,s 800la 10 ne.ska ñá n`Èhs' iEÈh yels ñá .Kk
lSh o@
^2& mdkSh c, fnda;,a 450la" tla fmÜáhlg 10 ne.ska weisÍug
wjYH fmÜá .Kk fldmuK o@
^3& ì;a;r 657la we;s l+vhlska ì;a;r 10 ne.ska jQ weiqreï lShla
ielish yels o@ ì;a;r lShla b;=re fõ o@
^4& ;, fnda, 804la tla fnda;,hlg iudk ;, fnda, .Kkla jk
fia fnda;,a 10lg ouk ,È' tla fnda;,hlg oeuQ ;, fnda,
.Kk lSh o@ ;, fnda, lShla b;=re fõ o@
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
135
29 frdau ixLHdxl
frdau ixLHdxl y`ÿkd .ksuq'
i = 1 v=5 x = 10

i ii iii iv v
1 2 3 4 5

vi vii viii ix x
6 7 8 9 10

xi xii xiii xiv xv


11 12 13 14 15

xvi xvii xviii xix xx


16 17 18 19 20

1 ixLHd kduhg .e<fmk frdau ixLHdxlh ,shkak'


^1& myf<dj ¡ '''''''''' ^6& kjh ¡ ''''''''''
^2& fod<y ¡ '''''''''' ^7& oy;=k ¡ ''''''''''
^3& oykjh ¡ '''''''''' ^8& fol ¡ ''''''''''
^4& tfld<y ¡ '''''''''' ^9& my ¡ ''''''''''
^5& úiai ¡ '''''''''' ^10& oyih ¡ ''''''''''
2 frdau ixLHdxlhg wod< yskaÿ wrdì ixLHdxlh ,shkak'
^1& xiii ¡ '''''''''' ^6& i ¡ ''''''''''
^2& xviii ¡ '''''''''' ^7& x ¡ ''''''''''
^3& xix ¡ '''''''''' ^8& xvi ¡ ''''''''''
^4& xvii ¡ '''''''''' ^9& iv ¡ ''''''''''
^5& xiv ¡ '''''''''' ^10& xi ¡ ''''''''''
136
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
3 ysia;eka iïmQ¾K lrkak'

frdau ixLHdxlh yskaÿ wrdì ixLHdxlh


xii
............. 12
xx ...............
............... 19
xiv ...............
............... 13
xv ...............
............... 17
xvi ...............
............... 9
xviii ...............

4 § we;s frdau ixLHdxlhg fmr yd miqj fhfok frdau ixLHdxlh


,shkak'

fmr frdau ixLHdxlh miq

xi
............. xii
............. xiii
.............
............. v .............
............. x .............
............. xiv .............
............. xix .............
............. xviii .............

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


137
30 nr uekSu - 2

1 ms<s;=re imhkak'

WodyrKh
kg g
6 350
× 5
31 750
1 2

^1& ^2& ^3&


kg g kg g kg g
1 150 2 100 1 500
× 3 × 3 × 4

^4& ^5& ^6&


kg g kg g kg g
3 225 11 620 4 520
× 3 × 2 × 4

^7& ^8& ^9&


kg g kg g kg g
23 700 30 805 13 35
× 3 × 5 × 4

138
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 .eg¨ úi`okak'

WodyrKh
s l nr 25 kg 200 gls' tjeks f;a o¨ f.daks 3l nr
f;a o¨ f.dakh
fldmuK o@
kg g
25 200
× 3
75 600
f;a o¨ f.daks 3l nr = 75 kg 600 g

^1& b`Èwdmam iE§ug Èklg iy,a msá 1 kg 250 gla wjYH fõ' Èk 3la i`oyd
b`Èwdmam iE§ug wjYH iy,a msáj, nr fldmuK o@
^2& tll nr 30 kg 500 g ne.ska jQ iy,a f.daks 5la f,dßhlg mgjk ,È'
f,dßhg mgjk ,o iy,a f.dakj s , nr fldmuK o@
^3& fldams f;d.hla 15 kg 700 gla ne.ska f.daks 3lg oud we;' fldams
f;d.fha nr fldmuK o@
^4& fmÜáhl w¾;dm,a 52 kg 300gla wiqrd we;' w¾;dm,a weiqrE tjeks
fmÜá 4l nr fldmuK o@

3 ms<s;=re imhkak'

WodyrKh 6 kg 125 g
2 12 kg 250 g
12
0 2
2
05
4
10
10
0

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


139
^1& 2 4 kg 250 g ^2& 3 6 kg 345 g

^3& 4 4 kg 40 g ^4& 5 25 kg 625 g

^5& 3 36 kg 375 g ^6& 4 52 kg 204 g

4 .eg¨ úi`okak'

WodyrKh
flala 8 kg 360 gl m%udKhla mka;s 4lg iudkj fnod ÿka úg tla
mka;shlg ,enqKq flala m%udKh fldmuK o@ 2 kg 090 g
4 8 kg 360 g
8
0 3
0
36
36
00
0
0
tla mka;shlg ,enqK flala m%udKh = 2 kg 90 g

^1& iudk nßka hq;= ìialÜ fmÜá 2l nr 6 kg 500 gls' tla ìialÜ
fmÜáhl nr fldmuK o@
^2& mshdf.a nr mq;df.a nr fuka mia .=Khls' mshdf.a nr 75 kg 500gls'
mq;df.a nr fldmuK o@
^3& lerÜ 9 kg 450 glsk"a iudk nßka hq;= u¨ 3la ilik ,È' tla u,a,l
we;s lerÜj, nr fldmuK o@

^4& fjf<kafola 64 kg 500 gla nr iy,a m%udKhla iudk nr we;s


f.dvj,a 4lg fjka lrhs' tla f.dvl nr fldmuK o@

140
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
31 ixLHd rgd - 2
-
my; oelafjk ixLHd rgdj i,luq'
1" 2" 4" 8" '''''''''''
m<uqjk ixLHdj y;rjk ixLHdj
;=kajk ixLHdj

fojk ixLHdj

² fuys m<uqjk ixLHdj 1 fõ'


² fojk ixLHdj ,eî we;af;a m<uqjk ixLHdj foflka .=K lsÍfuks'
1 « 2= 2
² ;=kajk ixLHdj ,eî we;af;a fojk ixLHdj foflka .=K lsÍfuks'
2 « 2= 4
² y;rjk ixLHdj ,eî we;af;a ;=kajk ixLHdj foflka .=K lsÍfuks'
4 « 2= 8
² fï wkqj" miajk ixLHdj ,efnkqfha y;rjk ixLHdj foflka .=K
lsÍfuks'
8 « 2 = 16
² tkï" fuu ixLHd rgdfõ fmr ixLHdj foflka .=K lsÍfuka"
miq ixLHdj ,eî we;'

1 my; oelafjkafka tjeks ixLHd rgd lsysmhls' tajdfha ysia;eka


mqrjkak'
^1& 3" 6" 12" 24" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^2& 5" 10" 20" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^3& 7" 14" 28" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^4& 8" 16" 32" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^5& 4" 8" 16" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^6& 9" 18" 36" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


141
my; oelafjk ixLHd rgdj i,luq'

4" 12" 36" 108" 324" 972

² fuu ixLHd rgdfõ fmr ixLHdj ;=fkka .=K lsÍfuka"


miq ixLHdj ,eî we;'

2 my; oelafjkafka tjeks ixLHd rgd lsysmhls' tajdfha ysia;eka


mqrjkak'
^1& 2" 6" 18" 54" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^2& 1" 3" 9" 27" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^3& 5" 15" 45" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^4& 7" 21" 63" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^5& 6" 18" 54" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^6& 8" 24" 72" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''

my; oelafjk ixLHd rgdj i,luq'


2" 8" 32" 128" 512" 2048

² fuu ixLHd rgdfõ fmr ixLHdj y;frka .=K lsÍfuka"


miq ixLHdj ,eî we;'

3 my; oelafjkafka tjeks ixLHd rgd lsysmhls' tajdfha ysia;eka


mqrjkak'

^1& 4" 16" 64" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''


^2& 3" 12" 48" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^3& 6" 24" 96" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^4& 7" 28" 112" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^5& 5" 20" 80" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
142
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
my; oelafjk ixLHd rgdj i,luq'
1" 5" 25" 125" 625" 3125

² fuu ixLHd rgdfõ fmr ixLHdj mfyka .=K lsÍfuka"


miq ixLHdj ,eî we;'

4 my; oelafjkafka tjeks ixLHd rgd lsysmhls' tys ysia;eka


mqrjkak'

^1& 3" 15" 75" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''


^2& 4" 20" 100" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^3& 6" 30" 150" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^4& 8" 40" 200" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^5& 2" 10" 50" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''
^6& 7" 35" 175" '''''''''''''''''" '''''''''''''''''

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


143
32 fldaK" ie,iqï yd mßudK rEm

l%shdldrlu

lvodishlska jD;a;dldr th iudkj folg th kej;;a folg


yevhla lmd .kak' kud .kak' kud .kak'

RcqfldaK uq,a,
oeka ,eî we;af;a
RcqfldaK uq,a,la iys;
lvodishls'

1 rEmfhys we;s fldaK u; Tn ilia lr .;a RcqfldaK uq,a, ;nd


n,kak' ysia;eka mqrjkak'

Rcq fldaKhla fkdfõ'


''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

'''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

Rcq fldaKhla fõ'


''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''

144
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 my; oelafjk fldaK u; ilia lr .;a RcqfldaK uq,a, ;nd
n,kak' tajd w;ßka RcqfldaK f;dard wod< wlaIrh háka brla
w`Èkak'

(a) (b) (c)

(d) (e) (f)

(g) (h) (i)

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


145
RcqfldaKhg jvd RcqfldaKhls' RcqfldaKhg jvd
l=vd fldaKhls' úYd, fldaKhls'

3 my; olajd we;s fldaK" RcqfldaKhla o RcqfldaKhg jvd l=vd


fldaKhla o RcqfldaKhg jvd úYd, fldaKhla o hkak ,shd
olajkak'

(a) (b)

RcqfldaKhls'
............................................. .............................................

(c) (d)

................................................... ............................................

(e) (f)

................................................... ..............................................

146
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
;, iys; jia;=jl ie,eiau mrsudKhg w`osuq'

ie,eiau

me;s fmkqu

bÈß fmkqu
cm
5

3 cm


fuys ie,eiau mßudKhg w`Èuq'

Tfí wNHdi fmdf;a tla fldgqjl me;a;l È.ska tla fikaáógrhla


ksrEmKh l< úg"
3 cm i`oyd tjeks fldgq 3l È.la o
5 cm i`oyd tjeks fldgq 5l È.la o .; yelsh'
oeka by; ie,eiau mßudKhg w¢uq'


4 my; oelafjk tla tla >k jia;=fõ ie,eiau mßudKhg w`Èkak'
(1) (2) (3)
cm
4
3 cm m
m

6c
8c

8 cm 10 cm

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


147
33 o;a; yeisrùu - 2

1 my; oelafjkafka fld<U fldgqj ÿïßh ia:dkfha isg .uka wrUk


k.rdka;r ÿïßh ;=kl .uka jdr ms<n
s `o ld,igykls' ld,igyk
n,d ms<s;=re ,shkak'

.uk wdrïN lrk .ukdka; ÿïßh .uk wjika


ÿïßfha ku
fõ,dj ia:dkh lrk fõ,dj

reyqKq l=udß 16:00 ud;r 19:30

hd,a foaú 05:45 jõkshdj 11:50

Wvrg ueKsfla 09:45 nÿ,a, 19:05

^1& hd,a foaú ÿïßh .uka wdrïN lrkafka lShg o@


^2& hd,a foaú ÿïßfhys .ukdka;h ljr ÿïßh ia:dkh o@
^3& .ukdka;h ud;r ÿïßh ia:dkh jkafka l=uk ÿïßfha o@
^4& Wvrg ueKsfla ÿïßh .uka wdrïN lrkafka lShg o@
^5& nÿ,a, k.rhg hdug .uka l< hq;af;a l=uk ÿïßfha o@

148
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 my; oelafjkafka .euqKq úÿyf,a l%Svd W;aijfha jevigyka
úia;rhhs'

fõ,dj wx.h

fm'j' 9'00 W;aijh wdrïNh

fm'j' 9'30 ;r. meje;aùu

fm'j' 10'15 irU ixo¾Ykh

fm'j' 10'30 wdpdr fm<md<sh

fm'j' 10'45 m%Odk wuq;a;df.a l:dj

fm'j' 11'15 ;E.s yd iy;slm;a m%odkh

fm'j' 11'45 W;aijfha wjidkh

ms<s;=re ,shkak'
^1& l%Svd W;aijfha wdrïNl fõ,dj lSh o@
^2& l%Svd W;aijfha fm'j' 10'30g fh§ we;s wx.h l=ula o@
^3& irU ixo¾Ykh meje;afjkafka lShg o@
^4& m%Odk wuq;a;df.a l:dj meje;afjkafka lShg o@
^5& l%Svd W;aijh fldmuK fõ,djla meje;afjhs o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


149
3 mqia;ld,hl ;sfnk fmd;a j¾. ms<sn`o f;dr;=re my; j.=fõ
olajd we;' j.=j weiqßka ysia;eka iïmQ¾K lrkak'
ck
NdId b;sydi wd.ñl
l;d i`.rd kj l;d flá l;d
fmd;a fmd;a fmd;a
fmd;a
400 220 200 500 420 700 250

^1& jeä u fmd;a m%udKhla we;af;a ''''''''''''''''''''''''''' fmd;a h'
^2& mqia;ld,h ;=< ''''''''''''''''''''''''''' fmd;a 400laa ;sfí'
^3& i`.rd .Kkg jvd NdId fmd;a ''''''''''''''''''''''''''''' jeäfhka we;'
^4& ck l;d iy '''''''''''''''''''''''''' fmd;aj, tl;=j 650ls'
^5& '''''''''''''''''''''''''''''' iy wd.ñl fmd;aj, tl;=j 920ls'

4 2018 j¾Ifha § A iy B úÿy,a foflys m%d:ñl fY%aKsj, isá isiqka


ms<sn`o f;dr;=re my; j.=fjka oelafõ' ta weiqßka ms<s;=re ,shkak'

1 fY%aKsh 2 fY%aKsh 3 fY%aKsh 4 fY%aKsh 5 fY%aKsh

A úÿy, 160 180 210 225 250

B úÿy, 160 165 190 210 230

^1& A úÿyf,a jeä u isiqka .Kkla isáfha l=uk fYa%Ksfha o@


^2& A iy B úÿy,a foflys u iudk isiqka .Kkla isáfha l=uk
fYa%Ksfha o@
^3& A úÿyf,a 5 fY%aKsfha isiqka .Kk" B úÿyf,a 5 fY%aKsfha isiqka
.Kkg jvd fldmuK m%udKhlska jeä o@
^4& B úÿyf,a 2" 3" 4 fYa%Ksj, isá uq¿ isiqka .Kk fldmuK o@

150
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
my; oelafjkafka k.r w;r ÿr oelafjk igyklska fldgils'
k.r w;r ÿr m%udK olajd we;af;a kmj,sks'
;s%l-=Kdu,h

nKavdrfj, 183

nÿ,a, 32 167

wkqrdOmqrh 272 163 196

wfòmqiai 154 177 168 243

my; oelafjkafka fuu igykska ,nd.;a f;dr;=re lsysmhls'


² nÿ,a, isg nKavdrfj,g we;s ÿr 32 kmls'
² nÿ,a, isg ;s%l=Kdu,hg we;s ÿr 167 kmls'
² nKavdrfj, isg ;s%l=Kdu,hg ÿr 183 kmls'
² nÿ,a, isg nKavdrfj, yryd ;s%l=Kdu,hg we;s ÿr 215 kmls'
^32 km + 183 km&

5 by; igyk weiqfrka my; m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'


^1& wfòmqiai isg wkqrdOmqrhg we;s ÿr fldmuK o@
^2& wkqrdOmqr isg nKavdrfj, olajd we;s ÿr fldmuK o@
^3& jeä u ÿr m%udKhla we;af;a lskï k.r fol w;r o@
^4& wvq u ÿr m%udKhla we;af;a lskï k.r fol w;r o@
^5& ÿr 177 kmla jkafka lskï k.r fol w;r o@
^6& wkqrdOmqrfha isg nÿ,a, yryd nKavdrfj,g we;s ÿr
fldmuK o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


151
34 .eg¨ úi`§u - 2
--

1 úi`okak'

WodyrKh
u,a md;a;sj,g oeóug nr 2 kg 750 gla ne.ska jQ fmdfydr
u¨ 5la isiqkag fnod fok ,È' fnod ÿka fmdfydrj, uq¿ nr
fidhkak'

kg g
2 750
× 5
13 750
fmdfydrj, uq¿ nr = 13 kg 750 g

^1& fma<shlg fmd,a me< 8 ne.ska fma<s 50l isgqùug fmd,a me<
lShla wjYH o@

^2& A yd B k.r fol w;r ÿr 15 kmls' C yd D k.r fol w;r


ÿr tfuka y;a .=Khls' C yd D k.r fol w;r ÿr lsf,daógr
lSh o@

^3& fmÜáhl úÿ,s nqnq¿ 120la wiqrd we;' tjeks fmÜá yhl we;s
uq¿ úÿ,s nqnq¿ .Kk lSh o@

^4& fiajlfhl=f.a Èkl jegqm remsh,a 975la fõ' Tyq Èk myla ;=<
bmhQ uq¿ uqo, fidhkak'

^5& <ufhl= Èkl § mdkh l< hq;= c,h m%udKh 1 l 500 mlla fõ'
ta wkqj <ufhl= Èk ;=kl § mdkh l< hq;= c, m%udKh
fidhkak'
152
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
2 úi`okak'

WodyrKh
úYd, n`ÿkl c,h 20 lla we;' tu c, m%udKh fnda;,a 4lg iudk
m%udKj,ska ouk ,È' tu fnda;,hl wvx.= jk c,h m%udKh
fldmuK o@
5l
4 20 l
20
0
fnda;,hl wvx.= jk c,h m%udKh = 5 l

^1& pdßldjlg iyNd.s jk YsIH ixLHdj 432ls' iEu nia r:hlg u


iudk YsIH ixLHdjla jk mßÈ Tjqka nia r: wglg fjka lrk
,È' tla nia r:hl .uka lrk YsIH ixLHdj fldmuK o@

^2& tl u m%udKfha ldur myl ìu we;sÍug ms`.ka .fvd,a 350la


wjYH fõ' tla ldurhla i`oyd wjYH jk ms`.ka .fvd,a .Kk
lSh o@

^3& l%Svlfhla 800 m ÿr Èùfï ;r.h jg follska iïmQ¾K lrhs'


Tyq tl jghl § ÿjk ÿr fidhkak'

^4& mßmamq 27 kg 450 gl m%udKhla nßka iudk jk fia melÜ


kjhl wiqrk ,È' tla melÜgqjl we;s mßmamj
q , nr fldmuK o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


153
3 úi`okak'

WodyrKh
fma<shl mqgq 28 ne.ska mqgq fma<s 9la Yd,djl we;' tu mqgq
m%udKh iudk fma<s 7lg kej; ilia lrkq ,efí' kej;
ilia l< miq tl fma<shlg mqgq lShla ;sfí o@

28
× 9
252

uq¿ mqgq .Kk = 252

36
7 252
21
42
42
0

kej; ilia l< miq tl fma<shl we;s mqgq .Kk = 36

^1& fmÜáhl wiqrd we;s fhda.Ü .Kk 50ls' tjeks fmÜá kjhl
wiqrd ;snQ fhda.Ü" /f.k hdfï myiqj i`oyd kej; fmÜá ;=kl
wiqrk ,È' w¨;ska weiqrE fmÜáhl fhda.Ü fldmuK ;sfí o@

^2& tla nia r:hl isiqyq 48 fofkla isá;s' tjeks nia r: myl isák
isiqyq" lKavdhï y;rlg fjka jQy' tla lKavdhul isák isiqka
.Kk fldmuK o@

^3& tla Wrhl fjr¿ f.ä 45la we;' tjeks Wr wgl we;s fjr¿ f.ä
hy¿jka yhfofkl= w;f¾ iuj fnod fok ,È' tla hy¿fjl=g
,enqKq fjr¿ f.ä .Kk lSh o@

154
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
35 mqkÍlaIKh - 3
1 hy¿jka lsysm fofkl=f.a ksjdi msysgd we;s wdldrh my;
ie,eiafuka oela fõ'
W
ks¾ud,af.a ksji ;drlSf.a ksji

ñysßf.a ksji

ls%IaKdf.a ksji

<ysref.a ksji

^1& ñysßf.a ksji msysgd we;af;a ;drlSf.a ksjig l=uk ÈYdfjka o@


^2& ks¾ud,af.a yd ñysßf.a ksjdi msysgd we;af;a ls%IaKdf.a ksjig
l=uk ÈYdfjka o@
^3& ls%IaKdf.a ksji msysgd we;af;a <ysref.a ksjig l=uk
ÈYdfjka o@
^4& ñysßf.a ksjig jhU ÈYdfjka msysgd we;af;a ldf.a ksji o@
^5& ks¾ud,af.a ksji msysgkafka ;drlSf.a ksjig ljr ÈYdfjka o@

2 .=Ks;hg .e<fmk ms<s;=r f;dard hd lrkak'

81
^1& 4 × 8 54 ^6& 8 × 8

^2& 6 × 9 27 ^7& 5 × 8
90

^3& 9 × 8 32 ^8& 9 × 9
64

^4& 3 × 9 18 ^9& 7 × 8
56

^5& 2 × 9 72 ^10& 10 × 9 40

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


155
3 .=K lrkak'

^1& ^2& ^3&
7 4 6 2 2 0 5
× 8 × 9 × 8

^4& ^5& ^6&


1 9 7 3 7 9 1 0 6
× 9 × 8 × 9



4 úi`okak'
^1& fmÜáhl wU f.ä 245la we;' tjeks fmÜá wgl we;s wU f.ä
.Kk lSh o@
^2& tla <ufhl=g ne¨ï fnda, kjh ne.ska" <uhs 309 fofkl=g
§ug wjYH ne¨ï fnda, .Kk fldmuK o@
^3& tla meleÜgqjl lsß fgd*s lE,s oyhla we;' tjeks lsß fgd*s
melÜ 85l ;sfnk uq¿ lsß fgd*s lE,s .Kk lSh o@

5 ysia fldgqj,g iqÿiq b,lalu ,shkak'


^1& ^2& ^3& ^4&
8 1 5 3 1 9
× 8 × 9 × 8 × 9
6 4 8 9 4 5 2 4 0 8 8 0 1

6 iq¿ lrkak'
^1& ^2& ^3& ^4&
l ml l ml l ml l ml
1 134 3 115 6 125 16 321
× 2 × 3 × 4 × 5

156
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
^5& 2 6 l 462 ml ^6& 2 4 l 604 ml

^7& 3 9 l 120 ml ^8& 3 12 l 921 ml

7 Èhr 900 mlla w,a,k fcda.=jla iïmQ¾Kfhka mqrjd y;r jdrhla


oeuQ úg fnda;,hla iïmQ¾Kfhka msrúh yels h'
^1& tu fnda;,h iïmQ¾Kfhka msrjQ úg tys we;s Èhr m%udKh
fldmuK o@
^2& tu fnda;,h iïmQ¾Kfhka mqrjd tys we;s Èhr m%udKfhka tl
iudk l=vd fnda;,a ;=kla iïmQ¾Kfhka mqrjd we;' tla l=vd
fnda;,hla iïmQ¾Kfhka msÍ we;s úg tys we;s Èhr m%udKh
fldmuK o@


A B C

20 l 640 ml

^1& B Ndckh iïmQ¾Kfhka msrùug" A Ndckh iïmQ¾Kfhka mqrjd


jdr myl § oeñh hq;= fõ' A Ndckh iïmQ¾Kfhka msrjQ úg tys
we;s Èhr m%udKh fldmuK o@

^2& C Ndckh iïmQ¾Kfhka mqrjd fojdrhla oeuQ úg B Ndckh


iïmQ¾Kfhka msf¾' C Ndckh iïmQ¾Kfhka msrjQ úg tys we;s
Èhr m%udKh fldmuK o@

9 §¾> fn§fï l%uhg ms<s;=re ,nd .kak'


^1& 132 ÷ 8 ^2& 160 ÷ 8 ^3& 609 ÷ 8
^4& 630 ÷ 9 ^5& 702 ÷ 9 ^6& 919 ÷ 9

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


157
10 §¾> fn§fï l%uhg .eg¨ úi`okak'
^1& .=re;=ñh j<¨ 562la tla <ufhl=g wg ne.ska kegqï lKavdhul
isá <uhskag ,nd ÿkakd h' tys isá <uhska .Kk lSh o@ b;=re
j<¨ .Kk lSh o@
^2& tlsfklg fjkia jQ mdg kjhlska hq;a fnda, 819la we;' iEu
mdglska u iudk fnda, .Kkla we;' tla mdglska we;s fnda,
.Kk lSh o@
11 ms<s;=re imhkak'
^1& 60 ÷ 10 ^2& 85 ÷ 10
^3& 650 ÷ 10 ^4& 863 ÷ 10

12 .eg¨ úi`okak'
^1& tla fm<lg we,a,Sug ms`.ka .fvd,a oyh ne.ska wjYH fõ'
ms`.ka .fvd,a 960la fma<s lShlg we,a,sh yels o@
^2&
mdi,l msßisÿ lsÍfï Y%uodkhg foujqmshka lKavdhï
lsÍug ;SrKh lr we;' meñK isá foudmshka ixLHdj 864ls'
Tjqkaf.ka oyfokd ne.ska lKavdhï lShla ielish yels o@
b;=re msßi o fhdod f.k oyfofkl=f.a lKavdhula ieliSug
;j lSfofkla wjYH o@
13 ms<s;=re imhkak'
^1& kg g ^2& kg g ^3& kg g
14 125 34 63 44 57
+ 32 911 + 26 86 − 21 63

^4& kg g ^5& kg g ^6& kg g


82 65 22 420 32 120
− 61 74 × 3 × 5

^7& 5 20 kg 325 g ^8& 4 32 kg 160 g


158
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
14 fjf<kafola 15 kg 120 gla ne.ska nr mßmamq f.daks 4la ñ, §
.;af;a h'
^1& fjf<kaod ñ, § .;a mßmamqj, uq¿ nr fldmuK o@
^2& ñ, § .;a tu mßmamq m%udKh nßka iudk jk f,i weiqreï
;=kl wiqrk ,È' tla weiqreul we;s mßmamqj, nr fldmuK o@

15 j.=fõ ysia;eka mqrjkak'

yskaÿ wrdì ixLHdxlh frdau ixLHdxlh

11 ...............

8 ...............

............... xiii

10 ...............
............... xvii

12 ...............

16 rgdj y`ÿkdf.k ysia;eka iïmQ¾K lrkak'


^1& 4" 12" 36" 108" ''''''''''" ''''''''''" ''''''''''
^2& 1" 4" 16" 64" ''''''''''" ''''''''''" ''''''''''
^3& 6" 12" 24" 48" ''''''''''" ''''''''''" ''''''''''
^4& 1" 5" 25" 125" ''''''''''" ''''''''''
^5& 7" 21" 63" 189" ''''''''''" ''''''''''
^6& 2" 10" 50" 250" ''''''''''" ''''''''''

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


159
17 my; olajd we;s tla tla fldaKh" RcqfldaKhla o RcqfldaKhg
jvd l=vd fldaKhla o RcqfldaKhg jvd úYd, fldaKhla o hkak
,shd olajkak'

(1) (2)

............................................................. .............................................................

(3) (4)

............................................................. .............................................................
(5) (6)

............................................................. .............................................................
(7) (8)

............................................................. .............................................................

160
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
18 my; oelafjkafka isiqka miafofkl=f.a mdi,g meñKSu ms<sn`o
f;dr;=re we;=<;a j.=jls'

ku ksjfia isg mdi,g meñfKk mdi,g meñKSug


mdi,g we;s ÿr wdldrh .;jk ld,h

iquqÿ 1 km 200 m ;s%frdao r:fhka ñks;a;= 10

i`ÿks 500 m mhska ñks;a;= 15

<ysre 15 km ÿïßfhka ñks;a;= 40

ókd 1 km mhska ñks;a;= 35

yika 2 km nifhka ñks;a;= 20

by; j.=j weiqfrka ms<s;=re imhkak'


^1& mdi,g mhska meñfKk isiqka ljqreka o@
^2& ÿïßfhka mdi,g meñfKk isiqjd ljqo@
^3& iquqÿg ksjfia isg mdi,g we;s ÿr fldmuK o@
^4& yika mdi,g meñfKk wdldrh l=ula o@
^5& ñks;a;= 30lg jvd wvq ld,hla .; lrñka mdi,g meñfKkafka
ljqreka o@

19 ms<s;=re imhkak'
^1& isiqka yhfokd ne.ska lKavdhï 18ls' tu isiqka y;rfokd
ne.ska kej; lKavdhï lf<a kï túg ,efnk lKavdhï
.Kk lSh o@
^2& fmd,af.ä 210la f.daks y;lg iudkj ouk ,È' bka f.daks
y;rla úl=Kk ,È' úl=Kk ,o fmd,af.ä .Kk fldmuK o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


161
36 mqkÍlaIKh - 4
1 j.=j msgm;a lrf.k ysia;eka mqrjkak'
b,lalu msysá ia:dkSh b,lalfuka
ixLHdj b,lalu
ia:dkh w.h ksrEms; w.h
3352 ''''''''''' oyhia:dkh 10 ''''''''''''''''''''
13 452 3 '''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''' ''''''''''''''''''''
81 563 ''''''''''' '''''''''''''''''''''''''''''''' 1 ''''''''''''''''''''
39 450 ''''''''''' ''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' 400
10 894 0 ''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''
25 760 2 ''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''
80 607 6 ''''''''''''''''''''''''''''''' ''''''''''''''' ''''''''''''''''''
75 000 ''''''''''' tlia:dkh ''''''''''''''' ''''''''''''''''''''

2 ysia;eka iïmQ¾K lrkak'


^i& 50 000 + 6000 + 200 + 40 + 8 = '''''''''''''''''''''
^ii& 30 000 + 0 + 100 + 20 + 0 = '''''''''''''''''''''
^iii& 60 000 + 4000 + 0 + 10 + 5 = '''''''''''''''''''''
^iv& 90 000 + 0 + 700 + 0 + 3 = '''''''''''''''''''''

3 úysÿjd ,shkak'
^i& 3055 ^ii& 24 382 ^iii& 4230 ^iv& 20 003

4 § we;s ixLHd wdfrdayK mámdáhg ,shkak'


(i) 18 314" 12 524" 11 431
(ii) 32 120" 42 021" 22 210
(iii) 94 375" 94 275" 94 735

162
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
5 § we;s ixLHd ish,a, u Ndú; lrñka" 4
2 6
0
5
(i) iEÈh yels úYd, u ixLHdj ,shkak'
(ii) iEÈh yels l=vd u ixLHdj ,shkak'
(iii) 25 000;a 50 000;a w;r msysgk ixLHd ;=kla ,shd tu ixLHd ;=k
wdfrdayK mámdáhg ,shkak'
(iv) 45 000;a 55 000;a w;r msysgk ixLHd ;=kla ,shd tu ixLHd ;=k
wjfrdayK mámdáhg ,shkak'
6 háka bß we`È ixLHdfõ ixLHd kduh ,shkak'
^i& ksjfia ì;a;s ne`§ug ;d;a;d .fvd,a leg 32 250la f.kdfõ h'
^ii& cd;sl ksoyia W;aijh keröug 10 000lg wêl msßila
meñKshy'
^iii& iuia; ,xld <ud mdi,a lS%vd ;r.hg iyNd.sùug mdi,a isiqyq
11 600la fnda.ïnr lS%vd msáhg meñKshy'
^iv& tla;rd k.rhl ñksiaiq 18 050la fjfi;s'

7 ms<s;=re imhkak'
^1& ^2& ^3&
5 7 6 7 1 3 8 8 2 3 5 2
+ 1 3 2 0 + 4 7 3 4 1 7 2 0
+ 3 1 0 8

^4& ^5& ^6&


3 2 7 7 8 2 7 9 6 3 2 0
1 8 3 2 − 3 4 2 3 − 3 7 1 9
+ 1 0 1 6

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


163
8 ixLHd ,shd we;s ldâm;a 5la my; oelafõ'
A B C

2130 2700 3080

D E

3425 873

(i) D yd E ldâm;a fofla i`oyka ixLHdj, tl;=j fidhkak'


(ii) A, C, E ldâm;a ;=fkys i`oyka ixLHdj, tl;=j fidhkak'
(iii) C ldâmf;a i`oyka ixLHdj yd B ldâmf;a i`oyka ixLHdj
w;r fjki fidhkak'
(iv) C ldâmf;a i`oyka ixLHdj E ldâmf;a i`oyka ixLHdjg jvd
fldmuK jeä o@

9 rgdj y÷kdf.k ysia;eka iïmQ¾K lrkak'


(i) 32" 34" 36" 38" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''
(ii) 210" 215" 220" 225" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''
(iii) 5" 10" 20" 40" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''
(iv) 341" 345" 349" 353" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''
(v) 3" 9" 27" 81" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''
(vi) 406" 412" 418" 424" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''
^vii& 102" 111" 120" 129" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''
^viii& 62" 70" 78" 86" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''
^ix& 1" 4" 16" 64" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''
^x& 47" 54" 61" 68" '''''''''''''''" '''''''''''''''" '''''''''''''''

164
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
10 tla tla rEmfha mdg lr we;s fldgi" uq¿ rEmfhka ljr
Nd.hla oehs ;s;a br u; ,shkak'

^i& ^ii&

.................................
.................................

^iii& ^iv&

................................. .................................

^v&

.................................

11 wkakdis f.ä 24lska"

(i) 41 l wkakdis f.ä lSShla ;sfí o@

(ii) 42 l wkakdis f.ä lShla ;sfío @

(iii) 43 l wkakdis f.ä lShla ;sfí o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


165
12 ms<s;=re imhkak'
^1& ^2& ^3&
2 8 2 4 0 2 3 2 4
× 3 × 7 × 4

^4& ^5& ^6&


7 4 1 3 2 5 7 3 1
× 6 × 8 × 9

13 ms<s;=re imhkak'
^1& 234 ÷ 6 ^2& 315 ÷ 7 ^3& 820 ÷ 6
^4& 771 ÷ 4 ^5& 402 ÷ 3 ^6& 952 ÷ 8
^7& 828 ÷ 10 ^8& 923 ÷ 9

14 .eg¨ úi`okak'
^1& tla fmÜáhl inka leg yhla we;' tjeks fmÜá 512l we;s
inka leg .Kk fldmuK o@ tajdhska inka leg ;=k ne.ska
jQ weiqreï ilia lrk ,È' uq¿ weiqreï .Kk fldmuK o@
^2& fjf<kafola tl fmdl=rl weka;+ßhï u,a y; ne.ska jQ fmdl=re
308la ñ,g .;af;a h' Tyq ñ, § .;a weka;+ßhï u,a .Kk
fldmuK o@ Tyq tajdhska u,a y;r ne.ska jQ fmdl=re ilia
lf<a h' Tyq ilia l< u,a fmdl=re .Kk lSh o@
^3& f;d. fjf<`oi,l fmd,a f.ä wg ne.ska jQ f.dvj,a
312la we;' f;d. fjf<`oif,a we;s uq¿ fmd,a f.ä .Kk
fldmuK o@ tu uq¿ fmd,a f.ä m%udKh fhdodf.k tla
f.dvl fmd,a f.ä yh ne.ska jQ f.dvj,a lShla ielish yels o@
^4& wNHdi fmd;a kjh ne.ska isiqka 126lg ,nd§ug wjYH uq¿
wNHdi fmd;a .Kk fldmuK o@ tajd isiqfjl=g y; ne.ska
isiqka lS fofkl=g ,nd Èh yels o@
166
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
15 ms<s;=re imhkak'
^1& fm'j' 6'55g mdi, fj; meñKs rdOd mdif,ka m'j' 2'20g ksji
n,d hdug msg;a fõ'
(i) weh mdif,ka msg;a jQ fõ,dj meh 24 Trf,daiq fõ,dfjka
,shkak'
(ii) rdOd mdif,a .; l< ld,h fldmuK o@
^2& liqka ñ;=rka iu`. ñks;a;= 40la lS%vd lr m'j' 5'30g lS%vd lsÍu
wjika lf<a h' Tyq lS%vd lsÍu wdrïN l< fõ,dj lSh o@
^3& fm'j' 10'20g msg;a jQ nihla meh 4 ñks;a;= 45lska miq .ukdka;hg
<`.d úh' nih .ukdka;hg <`.d jQ fõ,dj lSh o@

16 § we;s igyk weiqfrka ms<s;=re ,shkak'



A 120 km 300 m B
100 m


D
40 km

m
55

m
320

400
km

km
40
km
500

E
110
m

(i) A k.rfha isg B yryd C k.rhg .uka lrkafkl= hd hq;= ÿr


fldmuK o@
(ii) A iy B k.r w;r we;s ÿr;a B iy C k.r w;r we;s ÿr;a w;r
fjki lSh o@
(iii) A iy E k.r w;r we;s ÿr fuka 3 .=Khl ÿrla we;af;a l=uk
k.r w;r o@
(iv) E iy D k.r w;r we;s ÿrg jvd D iy C k.r w;r we;s ÿr
fldmuK jeä o@
(v) A isg C k.rhg hd yels flá u ÿr fldmuK o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


167
17 úi`okak'
^1& fk;=ï mdi,a hdug ksjfia isg 1 km 170 ml ÿrla h;=re
meÈfhka o 20 km 500 mla ÿr mdi,a niar:fhka o .uka lr
mdi, fj; meñfKhs' mdi,g fk;=ïf.a ksjfia isg we;s ÿr
fldmuK o@

^2& È. 110 m 75 cmla jQ Yd,djl 50 m 25 cml È. m%udKhla mqgq


;eîu i`oyd fjka lr we;' Yd,dfõ mqgq ;eîug fjka lr fkdue;s
fldgfia È. fldmuK o@

fïihlg oeóug wjYH fïi froafoa È. 3 m 30 cmla fõ'


^3&
tjeks fïi mylg oeóug wjYH jk fïi frÈ m%udKfha È.
fldmuK o@

^4& 40 m 80 cmla È. lïì frda,la È. iudk jk mßÈ len,s wglg


fjka lrk ,È' tla lïì lene,a,l È. fldmuK o@

^5& mdmeÈ ;r.hl" tla ;r.lrejl= iïmQ¾K l< hq;= uq¿ ÿr


40 km 800 mls' tu ;r.fha § iqks,a 15 km 410 ml ÿrla .uka
lr we;' ;r.h ksu lsÍu i`oyd ;j fldmuK ÿrla Tyq .uka l<
hq;= o@

18 ms<s;=re imhkak'

^1& iqñ;a <`. remsh,a 75 i; 25la o rfïIa <`. remsh,a 170


i; 50la o we;' fofokd <`. we;s uq¿ uqo, fldmuK o@
^2& lu,skS <`. remsh,a 325 i; 25la we;' weh thska remsh,a 182
i; 75la úhoï l<d h' oeka weh <`. b;=re uqo, fldmuK o@

168
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
19 ksñ we`ÿï wf,úy,l úlsKSug ;snQ ksñ we`ÿïj, ñ, .Kka my;
oelafõ'

ñ,
ksñ we`ÿï j¾.h
remsh,a i;
<ud nekshu 260 00
fldg l,siu 420 00
È. l,siu 740 00
w;a fldg lñih 525 00
w;a È. lñih 825 00

^1& (i) .euqKq <ud nekshula" fldg l,siula iy È. l,siula


ñ, § .;af;a h' Tyq f.úh hq;= uq¿ uqo, lSh o@
(ii) ta i`oyd Tyq remsh,a 1500la ÿka úg ,efnk b;=re uqo,
lSh o@

^2& rduka <`. remsh,a 750la we;' Tyqg w;a È. lñihla ñ, §


.ekSu i`oyd ;j fldmuK uqo,la wjYH o@

20 fjf<`oi,l ;snQ ñ, o¾Ykhla my; oelafõ'

ñ, o¾Ykh

mßmamq 1 kg re' 124'00


iy,a 1 kg re' 100'00
lv, 1 kg re' 260'00
yd,aueiaika 1 kg re' 900'00

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


169
^1& ì,am; iïmQ¾K lrkak'

ñ,g .;a 1 kg l ñ, jákdlu


øjHh
m%udKh remsh,a i; remsh,a i;
lv, 500 g 260 00 '''''''''''' '''''''

mßmamq 1 kg 250 g 124 00 '''''''''''' '''''''

iy,a 3 kg 100 00 '''''''''''' '''''''


uq¿ uqo, '''''''''''' '''''

^2& (i) ;d;a;d mßmamq 2 kg, iy,a 2 kg 500 g yd yd,aueiaika 250 g


ñ, § .;af;a h' ta i`oyd ì,am; ilia lrkak'

(ii) by; øjH ñ, § .ekSug remsh,a 800la ÿka úg ,efnk b;=re
uqo, fidhkak'

21 úi`okak'
^1& ^2& ^3&
l ml l ml l ml
15 750 20 65 16 725
+ 9 165 + 18 850 − 9 460

^4& ^5& ^6&


l ml l ml l ml
17 325 5 810 9 215
− 7 615 × 5 × 4

^7& ^8&
3 27 l 195 ml 4 28 l 480 ml

170
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
22 úi`okak'
^1& ;Ska; 4 l 380 mlla Ndck y;rlg iudkj oeuQ úg tla Ndckhl
wvx.= jk ;Ska; m%udKh fldmuK o@
^2& Ndckhl lsß 12 l 250 mll m%udKhla we;' tjeks Ndck ;=kl
we;s uq¿ lsß m%udKh fldmuK o@
^3& gexlshl c,h 35 l 500 mlla ;sìKs' Ndú; l< miq tys b;sßj
;snQ c, m%udKh 4 l 700 mlls' Ndú; lrk ,o c, m%udKh
fldmuK o@
^4& Ndckhl ;snQ N+ñf;,aj,ska 17 l 850 mlla m%fhdackhg .;a miq
7 l 150 mlla b;=re úh' wdrïNfha § Ndckfha ;snQ N+ñf;,a m%udKh
fldmuK o @

23 úi`okak'
^1& ^2& ^3&
kg g kg g kg g
14 125 34 04 44 857
+ 32 911 + 26 86 − 21 763

^4& ^5& ^6&


kg g kg g kg g
82 65 17 250 22 130
− 61 74 × 4 × 5

^7& ^8&
4 48 kg 324 g 3 27 kg 225 g

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


171
24 úi`okak'
^1& fjf<`oi,l iqÿ iSks 14 kg 650 gla o ÿUqre iSks 20 kg 310 gla o
;sìKs' bka ÿUqre iSks 17 kg 250 gla úl=Kk ,È'
(i) fjf<`oif,a ;snQ uq¿ iSks m%udKh fldmuK o@
(ii) úlsKSfuka miq b;=re jQ iSks m%udKh fldmuK o@

^2& f;a fld< 14 kg 400 g m%udKhla nßka iudk jk mßÈ weiqreï


follg ouk ,È' túg tla weiqreul we;s f;a fld< m%udKh
fldmuK o@
^3& iudk nßka hq;= ñßia l=vq melÜ 5l we;s uq¿ ñßia l=vqj, nr
5 kg 625 gls' tl melÜgqjl we;s ñßia l=vj
q , nr fldmuK o@

25 f.dúm<lska fk<d.kakd ,o t<j¿ m%udK ms<sn`o f;dr;=re my;


j.=fõ oelafõ' ta weiqfrka my; m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'

t<j¿ j¾.h m%udKh
mf;da, 33 kg 650 g
nKavlald 65 kg 50 g
ud¿ñßia 7 kg 150 g
jïngq 30 kg 120 g
uE lr,a 33 kg 150 g
jÜglald 64 kg 200 g

^1& uE lr,a yd nKavlaldj, uq¿ nr fldmuK o@


^2& jïngq yd mf;da,j, nr w;r fjki fldmuK o@
^3& .shjr ud¿ñrsia M,odj fujr M,odjg jvd 2 kg 30 glska
jeä h' .shjr ud¿ñrsia M,odj fldmuK o@
^4&
fujr uE lr,a M,odjg jvd .shjr uE lr,a M,odj ;=ka
.=Khlska jeä h' .shjr uE lr,a M,odj fldmuK o@
^5& fujr jÜglald M,odj .shjr jÜglald M,odj fuka fo.=Khls'
.shjr jÜglald M,odj fldmuK o@
172
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
26 my; m%Yakj,g .e<fmk ms<s;=r >klh" >kldNh" p;=ia;,h"
is,skavrh hk >k jia;= w;ßka f;dard ,shkak'

^1& ;s%fldaKdldr uqyqK;a muKla we;s >k jia;=j l=ula o@


^2& YS¾I 8la odr 12la iys; >k jia;= fudkjd o@
^3& iup;=ri%dldr uqyqK;a muKla we;s >k jia;=j l=ula o@
^4& jD;a;dldr uqyqK;a 2la iys; >k jia;=j l=ula o@

27 tla;rd i;shl fmr mdi,l isiqkaf.a meñKSu ms<sn`o f;dr;=re


my; ;Sr m%ia;drfha oelafõ'

fmr mdi,l isiqkaf.a meñKSu

35
30
25
isiqka .Kk

20
15
10
5
0
w`.yrejdod

n%yiam;skaod

isl=rdod
i`ÿod

nodod

oji

^1& isiqkaf.a meñKSu jeä u ljod o@


^2& isiqkaf.a meñKSu wvq u ljod o@
^3& nodod meñKs isiqka .Kk fldmuK o@
^4& isiqkaf.a meñKSu 25la f,i oelafjkafka ljod o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


173
28 tla Èkl WoEik wdydrh i`oyd isiqka úiska f.fkk ,o wdydr
j¾. yd isiqka .Kk ms<sn`o f;dr;=re my; j.=fõ oelafõ'

wdydr j¾.h isiqka .Kk


n;a 10
lv, 5
mdka 4
uqx weg 4
frdá 2

wNHdi fmdf;a tla fldgqjlska ksrEmKh jk isiqka .Kk iqÿiq


mßÈ f;dardf.k by; f;dr;=re ;Sr m%ia;drhl olajkak'

29 mdi,l i;shla ;=< isiqkaf.a meñKSu ms<sn`o f;dr;=re my;


j.=fõ oelafõ'

i`ÿod w`.yrejdod nodod n%yiam;skaod isl=rdod

500 568 590 575 550

j.=j weiqßka ysia;eka iïmQ¾K lrkak'

^1& i`ÿod Èk isiqka '''''''''''''''''''''''''''fofkla mdi,g meñK we;'


^2& w`.yrejdodg jvd n%yiam;skaod isiqka ''''''''''''''''''''''''''''' fofkla
mdi,g meñK we;'
^3& meñKs isiqka .Kk 580g jvd jeä jkafka ''''''''''''''''''''''''''''''''''h'

174
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
30 k.r lsym
s hla w;r ÿr oelafjk igykla my; oelafõ' fuys
k.r w;r ÿr lsf,daógrj,ska olajd we;' ms<s;=re imhkak'

uvl,mqj

nÿ,aa, 166

wúiaidfõ,a, 171 213

wkqrdOmqrh 195 272 195

wfòmqiai 154 42 177 242

^1& wúiaidfõ,a, isg nÿ,a, olajd we;s ÿr fldmuK o@


^2& uvl,mqj isg wkqrdOmqrh olajd we;s ÿr fldmuK o@
^3& jeä u ÿr m%udKhla we;af;a lskï k.r fol w;r o@
^4& ÿr 177 kmla jkafka lskï k.r fol w;r o@
^5&
wfòmqiai isg wúiaidfõ,a,g f.dia uvl,mqj olajd .uka
lrk u.sfhla .uka l< uq¿ ÿr fldmuK o@

31 my; rEmh foi n,d ms<s;=re ,shkak'

^1& mdg l< fldgi oyfhka mx.= lSh o@


^2& mdg l< fldgi oYu ixLHdjla f,i ,shkak'
^3& mdg fkdl< fldgi oYu ixLHdjla f,i ,shkak'

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


175
32 f.j;a;l we;s .iaj, msysàu ms<sn`o f;dr;=re my; oelafõ' ta
weiqfrka ysia;eka iïmQ¾K lrkak'

W

fo,a lcq

fmd,a

ksji wU
rUqgka

wr,sh

fmar
WK

^1& ksjig W;=re ÈYdfjka '''''''''''''''''''''' .i o ksjig ''''''''''''''''''''''''''''''


ÈYdfjka WK m`ÿr o we;'
^2& wU .ig ''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka lcq .i we;'
^3& ksjig '''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka wr,sh .i o niakdysßka
'''''''''''''''''''''''''''''''''''''' .i o we;'
^4& ksjig ''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka fo,a .i we;'
^5& fo,a .ig '''''''''''''''''''''''''''''''''''' ÈYdfjka ksji yd fmar .i we;'

176
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
33 my; j.=j iïmQ¾K lrkak'

ixLHd kduh yskaÿ wrdì ixLHdxlh frdau ixLHdxlh

y;r ............. .............


............. 14 .............
oykjh ............. .............
............. ............. xv
............. ............. ix
............. 16 .............
............. 20 .............
oywg ............. .............

34 úi`okak'
^1& weiqreul we;s mekai,a ixLHdj yhls' tjeks weiqreï 48l we;s
mekai,a" mka;s y;rla w;f¾ iuj fnod fok ,È' tla mka;shlg
,enqKq mekai,a .Kk lSh o@

^2& wU f.ähla remsh,a 15la fõ' wU f.ä oyhla i`oyd jeh jQ


uqo, hy¿jka miafofkl= w;f¾ iuj fnod.kq ,enqfõ kï tla
hy¿fjl= jeh l< uqo, fldmuK o@
^3& <ud fõÈld kdgHhla keröu i`oyd fikiqrdod Èkfha krUkakka
430la o" bßod Èkfha 475la o" i`ÿod Èkfha 360la o meñKshy'
fikiqrdod iy bßod hk Èk fofla meñKs krUkakka .Kfkys
tl;=jg iudk ùug i`ÿod Èkfha ;j fldmuK krUkakka
msßila meñKsh hq;=j ;snqfKa o@

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd


177
35 my; fldgq oe, u;"

^1& RcqfldaKhla w`Èkak'


^2& RcqfldaKhg jvd l=vd fldaKhla w`Èkak'
^3& RcqfldaKhg jvd úYd, fldaKhla w`Èkak'

(1) (2)

(3)

178
fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
weuqKqu 1

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd 179


180 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
weuqKqu 2

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd 181


182 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
weuqKqu 3

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd 183


184 fkdñf,a fnodyeÍu i|yd
weuqKqu 4

A fldgi

B fldgi C fldgi

fkdñf,a fnodyeÍu i|yd 185

You might also like