Professional Documents
Culture Documents
Ks;h
6 fYa%Ksh
II fldgi
i
m<uq jk uqøKh 2014
fojk uqøKh 2015
f;jk uqøKh 2016
isõjk uqøKh 2017
miajk uqøKh 2018
yhjk uqøKh 2019
y;ajk uqøKh 2020
ISBN 978-955-25-0256-9
ii
Y%S ,xld cd;sl .Sh
iii
iv
v
f,aLl iy ixialdrl uKav, igyk
ksmqK;d mdol lr.;a m%fõYhla iys; j fuu fm<fmd; ilia lrk ,È' tu.ska
.Ks; ixl,am ms<sn| oekqu orejkag ,nd§u fuka u tu oekqu tÈfkod Ôú;fha
§ Ndú;h ms<sn| l=i,;d j¾Okh ùu o wfmalaId flf¾' zz.Ks; úIh ;udg
fyd¢ka m%.=K l< yels hZZ hk wdl,amh orejka ;=< j¾Okh lsÍug fuu fmd;
iïmdokfha § wms W;aidy .;af;uq'
tfukau orejd ;=< .Ks; ixl,am ;yjqre lsÍug fuys we;=<;a fndfyda l%shdldrlï"
ksoiqka yd wNHdi tÈfkod Ôú;fha w;aoelSï iuÕ .<md iïmdokh lr we;'
tu.ska .Ks;h tÈfkod Ôú;hg fld;rï jeo.;a úIhla o hkak orejkag ;yjqre
jkq we;' fuu fm<fmd; fj; orejka fhduq lrk .=reNj;=kag fuu fmdf;ys
wvx.= oE mokï lrf.k orejdf.a bf.kqï rgdjg yd uÜgug .e<fmk ;j;a
bf.kqï fuj,ï ilid .; yels h'
fuu fm<fmdf;ys tla tla mdvfuka orejd bf.k .; hq;= oE ms<sn| woyila tu
mdvu wdrïNfha" § we;' mdvug wod< iqúfYaIS lreKq u;lhg k.d .ekSug iEu
mdvula u wjidkfha tys idrdxYh we;=<;a lr we;' mdi,a jdrhla ;=< § lrk
,o jev mqkÍlaIKh i|yd tla tla jdrhg wod< mdvï wjidkfha § mqkÍlaIK
wNHdihla ne.ska" § we;'
bf.kqï l%shdj,shl § orejdg ;ksj hula is;d th m%.=K lsÍug ld,h ,nd Èh hq;=
h' tfuka u .Ks;fhys kHdhd;aul oekqug muKla u iSud fkdfldg w;aoelSfuka
o .Ks;h m%.=K lsÍug bv m%ia;dj ie,ish hq;= h'
fufyhùu
- wOHdmk m%ldYk flduidßiaa ^ixj¾Ok&
ví,sõ' ta' ks¾u,d mshiS,s
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
iïnkaëlrKh
- iyldr flduidßia
tÉ' pkaÈud l=udß o fidhsid
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
à' ã' iS' l,aydß .=Kfialr - iyldr flduidßia
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
ixialdrl uKav,h
- fcHaIaG lÓldpd¾h
wdpd¾h wd¾' à' iur;=x.
.‚; wOHhkdxYh" úoHd mSGh
fld<U úYajúoHd,h
- fcHaIaG lÓldpd¾h
wdpd¾h k,Ska .fkaf.dv
.‚; úoHd wOHhkdxYh
jHjydßl úoHd mSGh
Ys% chj¾Okmqr úYajúoHd,h
- fcHaIaG lÓldpd¾h
ví,sõ' tï' m%{do¾Yk
wOHdmk mSGh
fld<U úYajúoHd,h
- wOHlaI
î' ã' Ñ;a;dkkao ìhkaú,
.Ks; wxYh" wOHdmk wud;HdxYh
- lÓldpd¾h
tï' tka' mS' mSßia
cd;sl wOHdmk wdh;kh
tia' rdfÊkaøka - lÓldpd¾h
cd;sl wOHdmk wdh;kh
tÉ' pkaÈud l=udß o fidhsid - iyldr flduidßia
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
- iyldr flduidßia
à' ã' iS' l,aydß .=Kfialr
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
vii
f,aLl uKav,h
- lÓldpd¾h
î' t,a' iurfialr
.‚; wOHhkdxYh" úoHd mSGh
fld<U úYajúoHd,h
î' t,a' ñ;%md, - iyldr wOHdmk wOHlaI
l,dm wOHdmk ld¾hd,h" ylauK
- .=re WmfoaYl ^msßfjka&
wkqr ã' ùrisxy
ud;r Èia;s%lalh
- .=re WmfoaYl
î' tï' ìfida ue‚fla
fldÜGdY wOHdmk ld¾hd,h" jdßhfmd,
u¾úka refíre .=Kfialr - úÿy,am;s ^úY%dñl&
- .=re fiajh
tA' Ô' wkqr
;j,u úoHdrdc úoHd,h" ;j,u
- .=re fiajh
hQ'Q t,a' ms%hxld fmf¾rd
Ydka; f;f¾id nd,sld uyd úoHd,h"
we,amsáh
tï' tia' tï' r*s;= - .=re WmfoaYl ^úY%dñl&
- úÿy,am;s
hQ' úfõldkkaoka
isxy, úoHd,h" ÈlaTh
NdId ixialrKh
- .=re fiajh ^úY%dñl&
YS%u;S uqKisxy
- iydh ixialdrl"
ch;a mshoiqka
kuialdr i`.rdj" f,alayjqia" fld<U 10
Ñ;% yd rEm igyka ks¾udKh
- fcHaIaG wNHdi bxðfkare
tï' tia' wd¾' m%kdkaÿ
,xld c¾uka ld¾ñl wNHdi wdh;kh"
fudrgqj
mß.Kl wlaIr ixfhdackh
î' tA' p,ks hqrx.d - wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
ví' tA' mQ¾Kd chñ‚ - wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
fÊ' tÉ' ufkdaßld m%shx.kS - wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
iqjka;%s lgqjmsáh - wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
msgljr ks¾udKh
- f;dr;=re ;dlaIK YdLdj"
wd¾' tï' rð; iïm;a
wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j
viii
mgqk
msgqj
12' ir, f¾Çh ;, rEm 1
13' oYu 10
14' ixLHd j¾. yd ixLHd rgd 25
15' È. 39
16' øj ñkqï 59
17' >k jia;= 70
mqkÍlaIK wNHdih - 2 jdrh 82
18' ùÔh ixfla; 86
19' ùÔh m%ldYk f.dvke.Su yd wdfoaYh 91
20' ialkaOh 97
21' wkqmd; 109
22' o;a; /ia lsÍu yd ksrEmKh 121
23' o;a; w¾:l:kh 133
24' o¾Yl 142
25' j¾.M,h 148
mqkÍlaIK wNHdih - 3 jdrh 156
ix
12 ir, f¾Çh ;, rEm
fuu mdvu wOHhkh lsÍfuka Tng"
² ;s%fldaKh" RcqfldaKdi%h" iup;=ri%h" ;%mSishu" iudka;rdi%h
hk ir, f¾Çh ;, rEmj, ,laIK y÷kd .ekSug yelshdj ,efí'
12'1 ;, rEm
wms uq,ska u ;,hla ms<sn| j wjOdkh fhduq lruq'
l¿,E,a," lEu fïih iy oekaùï mqjrej jeks tla tla tAjdfha u;=msg
tl u ;,hl msysghs'
f¾Ld LKavj,ska iïmQ¾Kfhka u jgù fkdue;s my; oelafjk
wdldrfha rEm újD; rEm fõ'
12'1 wNHdih
(1) my; oelafjk rEmj,ska ixjD; ;, rEm f;dard" tAjdfha wlaIr ,shd
olajkak'
12'2 wNHdih
(1) my; oelafjk rEm igyka w;=ßka ixjD; ir, f¾Çh ;, rEm
f;dard" tAjdfha wlaIr ,shd olajkak'
mdohla mdohla
my; oelafjk wdldrhg" ir, f¾Çh ;, rEmj, mdo 2la yuq ùfuka
rEmfha we;=<; iEfok fldaKh" ;, rEmfha fldaKhla f,i ye¢kafõ'
fldaKhla
fldaKhla
mdo 4la we;s ixjD; ir, f¾Çh ;, rEmhla p;=ri%hla f,i ye¢kafõ'
²² ks,a mdáka oelaafjk tla tla mdofha È." fldgq 9l È.g iudk fõ'
²² r;= mdáka olajd we;s tla tla mdofha È." fldgq 7l È.g iudk fõ'
²² ish¨ fldaK Rcq fldaK fõ'
²² ks,a mdg iïuqL mdo hq.,h w;r mr;rh fldgq 7l È.g iudk fõ'
²² r;= mdg iïuqL mdo hq.,h w;r mr;rh fldgq 9l È.g iudk fõ'
ls%hdldrlu 1
²² fldaK i|yd Rcq uq,a,la Ndú; lsÍfuka yd
²² È. i|yd fldgq .Kka lsÍfuka fyda kQ,la Ndú; lsÍfuka fyda
fjk;a l%uhla fhdod .ksñka fyda
my; i|yka p;=ri%j," § we;s ,laIK ksjerÈ nj ;yjqre lr.kak'
(1) ;%mSishu
,laIK(
²² tla iïuqL mdo hq.,hla tl u
mr;rhlska msysghs'
(2) iudka;rdi%h
,laIK(
²² tla tla iïuqL mdo hq.,hg
wh;a mdo tl u mr;rhlska
msysghs'
²² iïuqL mdo È.ska iudk fõ'
(3) frdïnih
,laIK(
²² tla tla iïuqL mdo hq.,hg wh;a
mdo tl u mr;rhlska msysghs'
²² ish¨ mdo È.ska iudk fõ'
(5) iup;=ri%h
,laIK(
²² tla tla iïuqL mdo hq.,h tl u
mr;rhlska msysghs'
²² ish¨ mdo È.ska iudk fõ'
²² ish¨ fldaK Rcq fldaK fõ'
12'3 wNHdih
(1) my; oelafjk tla tla ;, rEmhg my<ska ,shd we;s ;, rEmj,
kduj,ska § we;s ;, rEmh ye¢kaùug yels kduh f;dard jryka
;=< ,l=K o fkdyels kï × ,l=K o fhdokak'
(i) th wNHdi fmdf;a msgm;a lr.kak'
(ii) msgm;a lr.;a fudai;
a rfha we;s my; i|yka ir, f¾Çh ;, rEm
y÷kd .kak' Tn y÷kd.;a ;, rEmj, we;=<;" tla tla j¾.hg"
tla j¾Khla fhdod mdg lrkak'
(a) ;s%fldaKh (b) iup;=ri%h (c) iudka;rdi%h (d) ;%mSishu
ls%hdldrlu 2
a
b
idrdxYh
1
1 1
mdg lr we;s fldgi ls' 1 hkq tajd 10ls'
10 10
1 1
,s h k ;j;a wdldrhla kï 0.1 fõ' tkï" 0.1 = 10
10
fï wkqj" iy fõ'
.
0 5
tlia:dkfha b,lalu m<uq oYuia:dkfha b,lalu
oYu ;s;
2'5 hk ixLHdj i,luq'
1 1
1
2'5 = 1 tAjd 2 + 10 tAjd 5
2'5 = 2 + 0.5 1 tAjd 1
10 tAjd
2'5 hk ixLHdj .Kl rduqjlska ksrEmKh lruq'
(3) ^a& my; oelafjk tla tla ixLHdj .Kl rduqjlska ksrEmKh lrkak'
(i) 0'7 (ii) 9'6 (iii) 9'9 (iv) 15'2
^b& by; ixLHdj, tla tla b,lalfuka ksrEmKh jk w.h ,shkak'
1 1 1 1
hkq" tajd 10ls' 1 hkq tajd 10ls'
100 10 100 10
tfiau" o o fõ'
1 9 . 6 7
oiia:dkfha
b,lalu fojk oYuia:dkfha b,lalu
tlia:dkfha m<uq oYuia:dkfha b,lalu
b,lalu
oYu ixLHdjl oYu ;s;g jïmiska we;s fldgi mQ¾K ixLHd fldgi
f,i y÷kajhs' WodyrKhla f,i 19'67ys mQ¾K ixLHd fldgi 19 fõ'
14 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
ksoiqk 1
tu b,lalu tu b,lalfuka
ixLHdj b,lalu
msysgk ia:dkh ksrEmKh jk w.h
1 3
1.3 3 tAjd 3 = = 0.3
m<uq oYuia:dkh 10 10
''''''''''''''''''''''''''''''''''' ................................
1 8
1.28 8 fojk oYuia:dkh 100 tAjd 8 = 100 = 0.08
''''''''''''''''''''''''''''''''''' ......................................
14.65 4 tlia:dkh 1 tAjd 4 = 4
'''''''''''''''''''''''''''''''' ..................................
1 9
25.39 9 fojk oYuia:dkh 100 tAjd 9 = 100 = 0.09
'''''''''''''''''''''''''''''''''''' .....................................
1
1991.06 0 tAjd 0 = 0
m<uq oYuia:dkh 10
'''''''''''''''''''''''''''''''''' ...................................
ls%hdldrlu 1
^1& my; oelafjk tla tla ixLHdj .Kl rduq u.ska ksrEmKh
lrkak'
(i) 0.21 (ii) 6.78 (iii) 9.99 (iv) 10.01 (v) 112.65
13'2 wNHdih
(1) my; oelafjk tla tla Nd.h" oYuia:dk Ndú; lrñka ,shd
olajkak'
9 30 8
(i) 4 (ii) 28 (iii) 7 (iv) 100 (v) 100 (vi)
10 100 10 10
(i) 0.1 (ii) 0.52 (iii) 12.7 (iv) 18.3 (v) 8.99
1 1 1 1 1 1
1 tAjd 10 tAjd 100 tAjd 1 tAjd 10 tAjd 100 tAjd 10 tAjd 1 tAjd 10 tAjd 100 tAjd
(4) my; wl=ßka olajd we;s tla tla ixLHdj b,lalfuka ,shkak'
(i)
ìkaÿjhs oYu folhs tl
(ii)
tlhs oYu tl
(iii)
tlish folhs oYu ìxÿjhs fol
(iv)
ody;hs oYu tlhs y;
(v)
oyhhs oYu wghs my
(5) my; oelafjk j.=j iïmQ¾K lrkak'
1
= 0'1 = 0'2
10
1 2 1 2
10
yd 10 hk Nd.j,ska" < 10 nj" wms Nd. mdvfï § bf.k .;af;uq'
10
tkï 0'1" 0'2g jvd l=vd fõ' tkï" 0'1 < 0'2
16 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
oeka wms 0'7 yd 0'5 ixLHdj,ska jvd úYd, ixLHdj fidhuq'
o 5 = 0'5 o fõ'
10
7 5
> neúka" 0'7 > 0'5
10 10
tu ksid 0'7 yd 0'5 ixLHdj,ska jvd úYd, ixLHdj jkafka 0'7 h'
1
yd 0'8 ixikaokh lruq'
o 0'8 = o fõ'
neúka" 1'0 > 0'8
=1 = 0'8
tkï" 1" 0'8g jvd úYd, fõ'
ksoiqk 1
4'15" 3'76 yd 3'52 ixLHd wdfrdayK mámdáhg ,shkak'
fuu ixLHd ;=fkys mQ¾K ixLHd fldgi úYd,;u ixLHdj jkafka
4'15 h' tu ksid" 4'15 úYd,;u ixLHdj fõ'
oeka wms 3.76 yd 3.52 ixLHd i,luq'
3.76 yd 3.52 ixLHd foflys mQ¾K ixLHd fldgia iudk fõ'
tu ksid tu ixLHdj, m<uq oYuia:dkfha we;s b,lalï i,ld n,uq'
3.76ys m<uq oYuia:dkfha b,lalu 7 fõ'
3.52ys m<uq oYuia:dkfha b,lalu 5 fõ'
fuys § 7 > 5 neúka" 3.76 > 3.52
tA wkqj" by; ixLHd wdfrdayK mámdáhg ,shQ úg 3.52, 3.76, 4.15 fõ'
ksoiqk 3
0'3" 0'33" 0'03 ixLHd wdfrdayK mámdáhg ,shkak'
0'3 = 0'30 o neúka" 0'30" 0'33" 0'03 ixLHd i,luq'
²² fuu ixLHd ;=fkys u mQ¾K ixLHd fldgia iudk fõ'
²² m<uq oYuia:dkfha b,lalu l=vd;u jkafka 0.03ys h' tu ksid 0.03
l=vd;u ixLHdj fõ'
● 0.3 yd 0.33 ixLHdj, m<uq oYuia:dkfha b,lalu iudk fõ'
tAjdfha fojk oYuia:dkfha b,lalu úYd, jkafka 0.33ys h'
²² tu ksid" 0.33 > 0.3
²² tA wkqj" by; ixLHd wdfrdayK mámdáhg ,shQ úg 0.03" 0.3" 0.33
fõ'
13'3 wNHdih
(1) my; oelafjk tla tla ixLHd hq.,h w;=ßka jvd úYd, ixLHdj
f;dard ,shkak'
(i) 0.1 yd 0.5 (ii) 0.06 yd 0.6
(iii) 2.35 yd 2.53 (iv) 3.05 yd 3.51
(v) 7.1 yd 7.09 (vi) 2.58 yd 5.21
tA wkqj"
2 3 5
+ =
10 10 10
0'2 + 0'3 = 0'5
0.2 fuys oelafjk mßÈ" ixLHd foflys tla tla ia:dkfha b,lalï
+ 0.3 tl u ;Srfha msysgk fia;a" oYu ;s; tl u ;Srfha msysgk
0.5 fia;a" ixLHd ,shdf.k tajdfha tla tla ia:dkj, b,lalï
fjk fjk u tl;= lruq'
20 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
2.57
+ 1.68 fMlHh fidhuq'
1 1
7 + 8 = 15
1 10 100 1 10 + 5 1 1
tAjd tAjd tAjd 100
tA j d 15 hkq " 100 100 " tkï 10 tA j d 1la yd 100
2 . 5 7
1 tAjd 5ls'
1
+ 1 . 6 8 tAjd 5 fojk oYuia:dkfha 5 b,lalfuka
100
5 1
ksrEmKh lr" 10 tAjd 1 m<uq oYuia:dkhg f.k
15 huq'
1
1 1 mshjr 2 -- 10 tAjd tl;= lruq'
1 10 100
tAjd tAjd tAjd 1 + 5 + 6 = 12
2 . 15 7
1 1 1
tajd 12 hkq 1 tAjd 1la yd 10 tAjd 2ls'
+ 1 . 6 8 10
1
2 5 10 tajd
2 m<uq oYuia:dkfha 2 b,lalfuka
12 ksrEmKh lr" tfla tAjd 1" tlia:dkhg f.k huq'
1
1 1
mshjr 3 -
10 100
tAjd tAjd tAjd ;s; tl u ;Srhg isák fia ms<s;=frys o ,shkq
2 . 15 7
1 ,efí' oeka tfla tAjd tl;= lruq'
+ 1 . 6 8 1+2+1=4
4 . 2 5 tkï tfla tAjd 4ls' 4" tlia:dk ;Srfha ,shuq'
12 15
ms<s;=r 4'25 fõ'
ixLHd foflys tla tla ia:dkfha b,lalï" tl u ;Srfha isák fia ,shd
tl;= lruq' 2'53ys fojk oYuia:dkfha b,lalula we;s ksid 5'7" 5'70
f,i ,shd f.k tl;= lruq'
5.70
+ 2.53
8.23
13'4 wNHdih
(1) w.h fidhkak'
(i) (ii) (iii) (iv) (v)
0.1 0.71 2.71 5.32 2.7
+ 0.3 + 0.23 + 5.16 + 1.83 + 3.85
(vi) (vii) (viii) (ix) (x)
1.8 18.35 1.28 3.88 5.96
+ 0.2 + 35.26 + 3.84 + 9.52 + 4.04
(2) ksjil .sh udifha uq,a i;s fol ;=< úÿ,s mßfNdackh tAll 45'7la
úh' tys wjika i;s fol ;=< úÿ,s mßfNdackh tAll 50'3la úh' .sh
udifha mßfNdackh l< uq¿ úÿ,s tAll m%udKh fldmuK o@
1 1
mshjr 3 - 1 tAjd wvq lruq'
1 10 100 oYu ;s; tl u ;Srhlg isák fia ms<s;=frys o ,shkq
tAjd tAjd tAjd
2 5 15 ,efí'
3 . 6 5 oeka tfla tAjd wvq lruq'
- 1 . 9 8
2 -1 =1
1 . 6 7
1 tlia:dk ;Srfha ,shuq'
ms<s;=r 1'67 fõ'
fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h' 23
ksoiqk 1
13'5 wNHdih
(1) w.h fidhkak'
(i) (ii) (iii) (iv) (v)
0.9 3.6 2.3 8.39 2.85
- 0.5 - 2.5 - 1.7 - 2.21 -1.08
(vi) (vii) (viii) (ix) (x)
15.08 15.08 7.22 80.01 2.08
- 1.79 - 0.84 - 5.34 -19.99 -1.99
(2) mshd úiska ish mq;=ka fofokd jk ksu,a yd iqks,a fj; ish bvfuka
0'75l m%udKhla mjrd ÿkafka h' ksu,ag ,enqKq m%udKh bvfuka
0'48la kï" iqks,ag ,enqKq m%udKh bvfuka fldmuK m%udKhla o?
(3) c, úÿ,s n,d.drhla wdY%s; c,dYhl msrúh yels uq¿ c, m%udKfhka
0'7la muK wvx.= wjia:djl uq¿ c, m%udKfhka 0'15l m%udKhla
úÿ,s ksIamdokhg fhdod .eks‚' oeka c,dYfha b;sß c, m%udKh"
fidhkak'
idrdxYh
²² oYu ixLHdjl" oYu ;s;g miqj we;s ia:dkh m<uq oYuia:dkh f,i;a"
B<Õg we;s ia:dkh fojk oYuia:dkh f,i;a ye¢kafõ'
²² oYu ixLHd ixikaokfha §" oYu ixLHd Nd. ixLHd f,i ,sùfuka
fyda oYu ixLHdj, tla tla ia:dkhg wod< b,lalfï úYd,;ajh
ie,lSfuka fyda ixikaokh l< yels h'
²² oYu ixLHd tl;= lsÍfï § yd wvq lsÍfï § tu ixLHdj, tla tla
ia:dkfhys b,lalïj, ksrEmKh jk w.h i,lñka .‚; l¾uh
isÿ l< hq;= fõ'
24 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
14 ixLHd j¾. yd ixLHd rgd
fuu mdvu wOHhkh lsÍfuka Tng"
² mQ¾K ixLHd w;=ßka"
brÜg ixLHd"
T;af;a ixLHd"
m%:ul ixLHd"
ixhq; ixLHd"
iup;=ri% ixLHd yd
;%sfldaK ixLHd y÷kd .ekSug iy
² tjeks ixLHd ldKavj,ska iEfok ixLHd rgd y÷kd .ekSug
yelshdj ,efí'
2 b;sß fkdfõ
4 b;sß fkdfõ
8 b;sß fkdfõ
fuhska fmkS hkafka 2" 4" 6 iy 8 jeks m%udK iudk f.dvj,a follg
fnÈh yels nj hs' tkï fujeks ixLHd yßhgu 2ka fnfok njhs'
fuf,i 2" 4" 6 iy 8 jeks yßhg u foflka fnfok ixLHd brÜg
ixLHd fõ' 0 o brÜg ixLHdjls'
mQ¾K ixLHdjla foflka b;sß ke;sj fnfoa kï" tu ixLHdj brÜg
ixLHdjls'
fï wkqj" ìkaÿfjka mgka .kakd brÜg ixLHd 0" 2" 4" 6" 8" 10" 12" '''
f,i ms<sfj<ska ,shd oelaúh yels h'
by; f;dr;=re wkqj" 3 iy 5 jeks m%udK" úud,s yd ksud,s fofokd
w;f¾ iudk j b;sß ke;sj fnÈh fkdyels h' fofokdg iudk mEka
ixLHd ÿka úg" wjidkfha 1la b;sß fõ'
1" 3" 5" 7" 9 iy 11 jeks yßhg u 2ka fkdfnfok ixLHd T;af;a ixLHd fõ'
mQ¾K ixLHdjla foflka fn¥ úg tlla b;sß fõ kï" tu ixLHdj
T;af;a ixLHdjls'
fï wkqj" 1ka mgka .kakd T;af;a ixLHd 1" 3" 5" 7" 9" 11" 13" ''' f,i
ms<sfj<ska ,shd oelaúh yels h'
ksoiqk 1
my; i|yka tla tla ixLHdj brÜg ixLHdjla o T;af;a ixLHdjla o
hkak ,shd olajkak'
(i) 8 (ii) 13 (iii) 32 (iv) 17 (v) 100 (vi) 351 (vii) 1001
(i) 8 ÷ 2 = 4 hs b;sß 0 hs' tu ksid 8 brÜg ixLHdjls'
(ii) 13 ÷ 2 = 6 hs b;sß 1 hs' tu ksid 13 T;af;a ixLHdjls'
(iii) 32 ÷ 2 = 16 hs b;sß 0 hs' tu ksid 32 brÜg ixLHdjls'
(iv) 17 ÷ 2 = 8 hs b;sß 1 hs. tu ksid 17 T;af;a ixLHdjls'
(v) 100 ÷ 2 = 50 hs b;sß 0 hs' tu ksid 100 brÜg ixLHdjls'
(vi) 351 ÷ 2 = 175 hs b;sß 1 hs. tu ksid 351 T;af;a ixLHdjls'
(vii) 1001 ÷ 2 = 500 hs b;sß 1 hs. tu ksid 1001 T;af;a ixLHdjls'
ixLHdj 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
brÜg ✓
T;af;a ✓
(2) my; oelafjk tla tla ixLHdj brÜg kï" brÜg fma<sfha we;s
fldgqjla ;=< o T;af;a kï" T;af;a fma<sfha we;s fldgqjla ;=< o
,shd olajkak'
6" 7" 21" 24" 30" 35" 62" 70" 59" 100" 87" 71" 93" 94
brÜg ixLHd
T;af;a ixLHd
(3) iq¿ lsÍfuka f;drj" my; oelafjk tla tla m%ldYkfha iq¿
lsÍfuka ,efnk ixLHdj T;af;a o ke;fyd;a brÜg oehs ,shkak'
(i) 31 + 52 (ii) 103 + 527 (iii) 32 − 15 (iv) 88 + 424
(v) 101 − 27 (vi) 298 − 114 (vii) 89 − 22 (viii) 32 × 18
(ix)
153 × 36 (x) 27 × 39
ksoiqk 1
(i) 0;a 10;a w;r we;s brÜg ixLHd ,shkak'
^fuys § ms<s;=rg 0;a 10;a wh;a fkdfõ&'
2" 4" 6" 8
(ii) 0 isg 10 olajd we;s brÜg ixLHd ,shkak'
^fuys § ms<s;=rg 0 wh;a jk w;r 10 wh;a fkdfõ&'
0" 2" 4" 6" 8
(iii) 0 isg 10 f;la we;s brÜg ixLHd ,shkak'
^fuys §" ms<s;=rg 0;a 10;a hk folu wh;a fõ&'
0" 2" 4" 6" 8" 10
14'2 wNHdih
tA wkqj" tlg jvd úYd," m%:ul ixLHd fkdjk mQ¾K ixLHd" ixhq;
ixLHd f,i ye¢kafõ'
1 m%:ul ixLHdjla fyda ixhq; ixLHdjla fyda fkdfõ'
ls%hdldrlu 1
my; i|yka j.=fõ ysiafldgq mqrjkak'
idOl m%:ul ixLHdjla ixhq; ixLHdjla
ixLHdj idOl
ixLHdj fõ ^ & $ fkdfõ ^×& fõ ^ & $ fkdfõ ^ ×&
1
2 1, 2 2
3
4
5
6 1, 2, 3, 6 4 ×
7
8
9
10
11
12
13
14
15
^2& my; i|yka igyk msgm;a lrf.k" § we;s ixLHd w;=ßka tla tla
m%:ul ixLHdj" m%:ul ixLHd ÈYdjg o" tla tla ixhq; ixLHdj
ixhq; ixLHd ÈYdjg o B ysilska fhduq lrkak'
33
35
37
m%:ul ixLHd 38 ixhq; ixLHd
39
41
51
53
(3) (i) wkqhd; m%:ul ixLHd hq.,hla ,shkak'
(ii) wkqhd; ixhq; ixLHd hq.,hla ,shkak'
(4) 1;a 10;a w;r ixLHdj,ska m%:ul ixLHdjla fkdjk T;af;a ixLHdj
l=ula o@
(5) (i) tl;=j 30 jk m%:ul ixLHd hq.,hla fidhkak'
(ii) 14" m%:ul ixLHd foll .=Ks;hla f,i ,shkak'
(6) (i) l=vd;u m%:ul ixLHdj l=ula o@
(ii) l=vd;u ixhq; ixLHdj l=ula o@
(7) 20;a 30;a w;r msysá ixhq; ixLHd ,shkak'
(8) m%:ul ixLHdjla jk tl u brÜg ixLHdj l=ula o@
1 4 9 16
fma<s 1 fma<s 2 fma<s 3 fma<s 4
;Sr 1 ;Sr 2 ;Sr 3 ;Sr 4
tla tla ixLHdj ksrEmKh lrk ;s;a igyfka fma<shl we;s ;s;a
ixLHdj;a" ;Srhl we;s ;s;a ixLHdj;a tlsfklg iudk fõ' tu iudk
ixLHd fol .=K ùfuka" tu ;s;aj,ska ksrEmKh lr we;s ixLHdj
,efí'
tkï"
1 = 1 × 1
4 = 2 × 2
9 = 3 × 3
16 = 4 × 4
25" 36" 49 jeks ixLHd o by; wdldrhg ms<sfh, l< yels fõ' fujeks
ixLHd iup;=ri% ixLHd hehs lshkq ,efí'
14'4 wNHdih
1 3 6 10 15
fï wdldrhg ksrEmKh l< yels ixLHdj,g ;s%fldaK ixLHd hehs
lshkq ,efí' tla tla ;s%fldaK ixLHdfõ ieliqu my; wdldrhg o
oelaúh yels fõ'
14'5 wNHdih
(2) uq,a fma<sj, ,shd we;s wdldrhg b;sß fma<s iïmQ¾K lrkak'
1 =1
1 + 2 = 3
1 + 2 + 3 =6
1 + 2 + 3 + 4 = 10
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' = ''''''''''''
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' = ''''''''''''
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' = ''''''''''''
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' = ''''''''''''
''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''''' = ''''''''''''
(3) l=vd;u ;s%fldaK ixLHdj l=ula o@
(4) ;s%fldaK ixLHdjla ;s%fldaKdldr ;s;a igyklska ksrEmKh l< úg
hg u fma<sfha ;s;a 11la ;sì‚' tu ;s%fldaK ixLHdj l=ula o@
fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h' 35
5' r' uq' kS' i' 190377
(5) fuu wNHdifha ^2& .Kfka ,enqKq ;s%fldaK ixLHd w;=ßka tl <`.
we;s ;s%fldaK ixLHd folla tl;= lrkak' túg ,efnk ixLHdj
iup;=ri% ixLHdjla fõ o@
14'6 wNHdih
(1) 1" 3" 6" 10" ''' hkq l%ufhka jeä jk ms<sfj<g ,shQ ;s%fldaK ixLHd
rgdj hs' fuys 8 jk moh fidhkak'
(2) 1" 4" 9" 16" ''' hkq jeä jk ms<sfj<g ,shQ iup;=ri%% ixLHd rgdj hs'
(i) tys 12 jk moh fidhkak'
(ii) 49 jkafka tys lS jk moh o @
(iii) 65 hk ixLHdj fuu ixLHd rgdfõ mohla fõ o@
(iv) 50 iy 100 w;r we;s" fuu ixLHd rgdfõ mo fudkjd o@
ñY% wNHdih
^1& 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
31 32
(i) by; oelafjk ms<sfj<g 1 isg 50 f;la we;s ixLHd Tfí
wNHdi fmdf;a ,shd .kak'
(ii) tys 1 lmd yßkak'
(iii) 2 jgd rjqula w|skak'
(iv) 2 yer b;sß 2ys .=Kdldr lmd yßkak'
(v) 3 jgd rjqula w|skak'
(vi) 3 yer b;sß 3 ys .=Kdldr lmd yßkak'
(vii) 5 jgd rjqula w|skak' 5 yer b;sß 5ys .=Kdldr lmd yßkak'
(viii) 7 jgd rjqula w|skak' 7 yer b;sß 7ys .=Kdldr lmd yßkak'
(ix) oeka" b;sß ù we;s ixLHd ish,a, rjqï lrkak' rjqï lr we;s
ixLHd m%:ul ixLHd oehs mÍlaId lr ;yjqre lr .kak'
idrdxYh
15'1 È." Wi" m<," .eUqr iy .klu" È.la f,i y÷kd .ekSu
120 cm
135 cm
10 m
.fkaYaf.a Wi 135 cm fõ' mdf¾ m<, 10 m fõ' wef|a m<, 120 cm fõ'
20 mm
30 cm
40 cm
ldkqqfõ .eUqr 30 cm fõ' ,E,af,a .klu 20 mm fõ'
(1) my; i|yka tla tla jpkh fhdod .ksñka f;dr;=re olajk wjia:d
i|yd ksoiqka myla ne.ska ,shkak'
^i& Wi ^ii& .eUqr ^iii& m<, ^iv& .klu
15 cm fldaÿjla ksÍlaIKh lrkak'
tys iudk ÿßka msysá È.= bß oyih 0" 1" 2" 3"'''" 15 hk b,lalïj,ska
i,l=Kq fldg we;' tl <`. msysá È.= bß 2la w;r ÿr flá bß u.ska
iudk fldgia 10lg fnod we;'
tys olajd we;s tl <`. msysá È.= bß folla w;r ÿr fikaáógr tlls'
tl <`. msysá flá bß folla w;r ÿr ñ,sógr tlls'
tkï"
fikaáógr 1la ñ,sógr 10ls'
fikaáógr tl" 1 cm f,ig;a"
ñ,sógr tl" 1 mm f,ig;a ,shd olajhs'
tkï" 10 mm = 1 cm
ógr fldaÿjla yd úúO È.ska hq;a fÜma má imhd f.k tajd ksÍlaIKh
lrkak' tu WmlrKj, o 15 cm fldaÿfõ mßÈ 0" 1" 2" ''' wdÈ jYfhka
ixLHd yd bß len,s olakg ,efí'
ógr fldaÿfõ fikaáógr lShla f;la ,l=Kq lr we;a oehs fyd¢ka
n,kak' tys fikaáógr 0 isg fikaáógr 100 f;la ,l=Kq lr we;'
fikaáógr ishhl È.la ógr tlls'
ógr tl" 1 m f,i ,shd olajhs'
tkï" 100 cm = 1 m
ógr tlla È. fldaÿj" ógr fldaÿj f,i ye¢kafõ'
40 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
fÜma máhl ógr lShla f;la ,l=Kq lr we;a oehs ksÍlaIKh lrkak'
túg úúO m%udKfha È. we;s" fÜma má Tng y÷kd .; yels jkq we;'
úYd, È.la uekSfï § lsf,daógrh hk tallh Ndú; lrkq ,efí' ógr
1000l È.la lsf,daógrhls' lsf,daógr tl" 1 km f,i ,shd olajhs'
tkï" 1000 m = 1 km
15'3 È. uekSu
fldaÿj Ndú;fhka mekai,l È. uekSu i|yd tajd ;nd we;s wdldrh
rEmfha oelafõ'
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mm/cm
mekaif,a fl<jrla ir, odrfha 0 fj; fhduq jk mßÈ ;nd we;'
mekaif,a ;=v 7 cm miq lr flá bß ;=kla .sh ;ekg fhduq ù we;'
tneúka fuu mekaif,a È. fikaáógr 7la iy ñ,sógr 3la fõ'
ksoiqk 1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mm/cm
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mm/cm
(i)
(ii)
(iii)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
mm/cm
ksoiqk 1 ksoiqk 2
8 cm" ñ,sógrj,ska olajkak' 60 mm" fikaáógrj,ska olajkak'
8 cm = 8 × 10 mm 10 mm = 1 cm
= 80 mm 60
60 mm = cm
10
= 6 cm
ksoiqk 3
27 mm fikaáógr yd ñ,sógrj,ska olajkak'
27 mm = 20 mm + 7 mm
10 mm = 1 cm neúka" 20 mm = 2 cm'
27 mm = 2 cm + 7 mm
27 mm = 2 cm 7 mm
fï wdldrhg 10 mm la fyda thg jeä È.la fikaáógr yd ñ,sógr
j,ska olajk úg ñ,sógr .Kk 10g jvd wvq jk f,i ,shkq ,efí'
ksoiqk 4 ksoiqk 5
0'7 cm, ñ,sógrj,ska olajkak' 35 mm" fikaáógrj,ska olajkak'
1 cm = 10 mm 10 mm = 1 cm
0.1 cm = 1 mm 35 mm = 30 mm + 5 mm
0.7 cm = 7 mm 5
= 3 cm + cm
10
= 3 cm + 0.5 cm
= 3.5 cm
15'3 wNHdih
(1) my; ñ,sógrj,ska olajd we;s tla tla È." fikaáógrj,ska olajkak'
(i) 40 mm (ii) 240 mm (iii) 280 mm
(iv) 70 mm (v) 450 mm (vi) 100 mm
ksoiqk 1 ksoiqk 2
7 m, fikaáógrj,ska olajkak' 6 m 23 cm, fikaáógrj,ska olajkak'
1 m = 100 cm neúka" 6 m 23 cm = 6 m + 23 cm
7 m = 100 « 7 cm = 600 cm + 23 cm
= 700 cm = 623 cm
15'4 wNHdih
(1) my; olajd we;s tla tla È." fikaáógrj,ska olajkak'
(i) 10 m (ii) 675 m (iii) 2 m 25 cm
(iv) 8 m 18 cm (v) 6.95 m (vi) 11.08 m
(2) my; § we;s tla tla È." ógr yd fikaáógrj,ska olajkak'
(i) 105 cm (ii) 318 cm (iii) 1508 cm
(iv) 20 001 cm (v) 1025 cm
(3) my; fikaáógrj,ska olajd we;s tla tla È. ógrj,ska olajkak'
(i) 100 cm (ii) 500 cm (iii) 1100 cm
(iv) 25 000 cm (v) 96 cm (vi) 49 cm
(vii) 125 cm (viii) 1349 cm
(4) isiqka ;sfokl=f.a Wi my; mßÈ fõ'
wxcq,f.a Wi = 156 cm
idrx.f.a Wi = 1 m 53 cm
iqmqkaf.a Wi = 1'6 m
48 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
(i) by; tla tla isiqjdf.a Wi fikaáógrj,ska olajkak'
(ii) Wiska jeä u isiqjd ljqo@
(5) mqnqÿkS <`. r;= mdg ßnka ógr tlhs nd.hla o" ks,a mdg ßnka
fikaáógr 105la o" iqÿ mdg ßnka ógr 1hs fikaáógr 55la o we;'
(i) È.ska jeä u ßnka máfha j¾Kh l=ula o@
(ii) ms<s;=r ,nd .;a wdldrh meyeÈ,s lrkak'
(6) ldkqjla lmk A, B yd C kï lïlrejka ;sfokd" Èkl § lmd ksu
lr we;s ldkq fldgiaj, .eUqr ms<sfj<ska 1'8 m" 108 cm yd 1m
18 cm fõ' wvq u .eUqrla lmd we;af;a l=uk lïlrejd o@ ms<s;=r
meyeÈ,s lrkak'
(7) ñkardÊ 1830 cm ÿrg .,la úis lf<a h' ÈkqrdÊ tu ., /f.k
18. 03 mla ÿrg úis lf<a h' jeä u ÿr ., úis lf<a ñkardÊ nj
lúIal mjihs' lúIalf.a woyig Tn tl`. jkafka o@ ms<s;=rg
fya;= olajkak'
15'5 wNHdih
2 m
jefÜ lKq 2la w;r mr;rfha È. wdikak jYfhka 2 m fõ'
2 mla ne.ska jQ mr;r .Kk = 26
jefÜ uq¿ È. wdikak jYfhka = 2 × 26 m
= 52 m
15'6 wNHdih
15 cm
(3) fuys fmd;a ñáhl rEmhla oelafõ' 2 m
Wi rdlalhl by; j¾.fha fmd;a ñá 20la
tlu; tl isák fia f.dv .eish yels o@ 15 cm
ms<s;=r meyeÈ,s lrkak'
40 m
bvfï tla tla me;af;a È." ;, rEmhl
olajd we;s igykla rEmfha oelafõ'
28 m 45 m
tA wkqj bvfï me;s ish,af,a
È.j, tl;=j = 40 m + 28 m + 30 m +45 m
30 m = 143 m
tl lïì fmdgla ne£ug wjYH lïìj, È. 143 m fõ'
u,a md;a;shla jgd .fvd¿ we,a,Su" j;a;la jgd ;dmam ne£u mska;+rhlg
rduqjla iE§u jeks lghq;=j, § tAjdfha me;s ish,af,a È.j,a .Kkh
lr .ekSu wjYH fõ' tjeks wjia:dj, § o by; WodyrKfha wdldrhg"
ixjD; ;, rEmhla weiqfrka jfÜ È. ksrEmKh l< yels h'
68
c
m7
m7
c
mm
68
60 cm 4 mm
fuu w.hka tl;= lrkafka flfiaoehs n,uq'
mshjr 1 - m<uq j ñ,sógr ;Srefõ we;s ixLHd
cm mm
fjk u tl;= lruq'
68 7
68 7 7 mm + 7 mm + 4 mm = 18 mm
+ 60 4 18 mm = 10 mm + 8 mm
197 8 = 1 cm + 8 mm
fuys § ,enqKq 8 mm, ñ,sógr ;Srefõ
,shd" 1 cm, fikaáógr ;Srejg f.k huq'
mshjr 2 - oeka fikaáógr ;Srefõ we;s ixLHd
tl;= lruq'
1 cm + 68 cm + 68 cm + 60 cm = 197 cm
wjYH ßnka máfha È. 197 cm 8 mm fõ'
20 m 75 cm
RcqfldaKdi%dldr yeve;s msÜgkshl È. 20 m
12 m 60 cm
75 cm yd m<, 12 m 60 cm fõ' tys me;s ish,af,a
uq¿ È. fiùug wjYH j we;' tA i|yd rEmfha
mßñ;sh fidhuq'
m<uqj È. me;s fofla È.j, tl;=j fidhuq'
m cm uq,k
s a u fikaáógr ;Srefõ we;s ixLHd tl;= lruq'
20 75
+ 20 75 75 cm + 75 cm = 150 cm
150 cm = 100 cm + 50 cm
41 50
150 cm = 1 m + 50 cm neúka"
50 cm fikaáógr ;Srefõ ,shuq' 1 m, ógr ;Srejg
/f.k huq' ógr ;Srefõ ixLHd tl;= lruq'
1 m + 20 m + 20 m = 41 m
fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h' 53
ta wkqj È. me;s fofla tl;=j 41 m 50 cm fõ'
fï wdldrhg m<, me;s fofla È.j, tl;=j fidhuq'
m cm
12 60
12 60
25 20
mßñ;sh fiùug" È. me;s fofla È.j, tl;=j iy m<, me;s fofla
È.j, tl;=j tl;= lruq'
m cm
41 50
25 20
66 70
mßñ;sh 66 m 70 cm, fõ' tu msÜgksfha me;s ish,af,a uq¿ È. 66 m yd
70 cm fõ'
ksoiqk 1
7 cm
115 m 8
112
m
m
68 c
50 c
m
m
110
119 m 95 cm
ksoiqk 2
24 cm
(i) (ii)
(iii) (iv)
(i) 6 cm (ii) 4 cm
5 cm
3 cm 5 mm 3 cm 5 mm
8 cm
8 m 75 cm
12 m 33cm
5 cm
8 mm
9 cm
4m
33
cm
(3) rEmfha oelafjk iup;=ri%fha mßñ;sh fidhkak'
7 cm
16 cm
(4) RcqfldaKdi%hla rEmfha oelafõ'
tys mßñ;sh fidhkak'
5 cm
11 cm
(6) my; i|yka rEmj, mßñ;sh 24 cm ne.ska fõ' tla tla rEmfha
mdohl È. fidhkak'
(i) (ii) (iii)
^9&
rEmfha oelafjk RcqfldaKdi%dldr ì;a;s
ieris,a, jfÜg j¾Kj;a máhla we,ùug
50 cm
wjYH fõ' ta i|yd má ógr tlhs nd.hla
m%udKj;a jk nj Ñ;%d mjikakS h' fuu
woyig Tn tl`. jkafka o@ ms<s;=rg fya;=j
meyeÈ,s lrkak'
30 cm
10 cm
10 cm
idrdxYh
16'1 ye¢kaùu
tkï" 1000 ml = 1 l
● 250 ml n÷kska jdr y;rla oeuQ úg" 1 l n÷k iïmQ¾Kfhka msf¾'
tkï" 1 ll g 250 ml tAjd 4la we;'
250 ml + 250 ml + 250 ml + 250 ml = 1 l 250 ml 250 ml 250 ml 250 ml
tkï" 1000 ml = 1 l
● 200 ml n÷kska jdr myla oeuQ úg" 1 l n÷k iïmQ¾Kfhka msf¾'
tkï" 1 l lg 200 ml tAjd 5la we;'
200 ml + 200 ml + 200 ml + 200 ml + 200 ml = 1 l 200 ml 200 ml 200 ml 200 ml 200 ml
tkï" 1000 ml = 1 l
100 ml 100 ml 100 ml 100 ml 100 ml 100 ml 100 ml 100 ml 100 ml 100 ml
fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h' 61
●● ,Sgrj,ska olajd we;s øj m%udK ñ,s,Sgrj,ska oelaùu
,Sgrj,ska olajd we;s øj m%udK lsysmhlg we;s ñ,s,Sgr .Kk my;
oelafõ'
1 l = 1000 ml neúka"
2 l = 2000 ml
3 l = 3000 ml
fuf,i" ,Sgrj,ska olajd we;s øj m%udKhla" ñ,s,Sgrj,ska oelaùug ,Sgr
f,i oS we;s .Kk 1000ka .=K l< hq;= h'
ksoiqk 1 ksoiqk 2
12 l, ñ,s,Sgrj,ska olajkak' 1 l 200 ml øj m%udKh
12 l = 12 × 1000 ml ñ,s,Sgrj,ska olajkak'
= 12 000 ml 1 l 200 ml = 1 l + 200 ml
1 l = 1000 ml neúka"
1 l 200 ml = 1000 ml + 200 ml
ksoiqk 3 = 1200 ml
4 l 85 ml ñ,s,Sgrj,ska olajkak'
4 l 85 ml = 4 l + 85 ml
4 l = 4000 ml neúka"
4 l 85 ml = 4000 ml + 85 ml
= 4085 ml
16'1 wNHdih
(1) my; oelafjk j.=j iïmQ¾K lrkak'
uek .kq ,nk c, uek .ekSug Ndú; uek .; hq;= jdr .Kk
m%udKh lrk n÷fka m%udKh
,Sgr 1 ñ,s,Sgr 500 ñ,s,Sgr 500 ...........................
,Sgr 1 ñ,s,Sgr 250 ñ,s,Sgr 250 ...........................
,Sgr 2 ñ,s,Sgr 100 ...........................
,Sgr 4 ñ,s,Sgr 500 ...........................
........................... ñ,s,Sgr 250 8
,Sgr 3 .............................. 6
16'2 wNHdih
(1) my; i|yka tla tla øj m%udK" ,Sgrj,ska olajkak'
(i) 1000 ml (ii) 2000 ml (iii) 3000 ml (iv) 7000 ml (v) 10 000 ml
tkï i;s fol ;=< ksmojQ l=re÷ f;,a m%udKh 8 l 250 ml fõ' tu i;s
fol ;=< ksmojQ l=re÷ f;,a m%udKh my; mßÈ o fiúh yels h'
tys § tla tla øj m%udKh" ñ,s,Sgrj,ska olajd tl;= lruq'
16'3 wNHdih
(1) my; § we;s tla tla øj m%udK tl;= lrkak'
(2) m,;=re hqI 750 mllg c,h 3 l 500 ml tl;= lr iEÈh yels îu
m%udKh fidhd" th ,Sgr yd ñ,s,Sgrj,ska olajkak'
16'4 wNHdih
(1) wvq lrkak'
ml l ml l ml l ml
(i) (ii) (iii) (iv)
500 1 500 1 000 2 000
- 250 - 250 - 250 - 1 500
66 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
(v) (vi) l (vii) (viii) l ml
l ml ml l ml
3 250 5 150 2 50 15 105
- 1 750 - 2 250 - 1 750 - 8 250
16'5 wNHdih
(1) ueá myklg fmd,a f;,a ñ,s,Sgr 30la muK oeñh hq;= fõ' ueá
myka 50la i|yd oeñh hq;= fmd,a f;,a m%udKh" ,Sgr yd ñ,s,Sgrj,ska
ksudkh lrkak'
(2) wuq;a;ka oi fokl= i|yd ó lsß wkqNjhg ls;=,a me‚ 500 ml muK
wjYH úh' wuq;a;ka myf<dia fokl=g ó lsß wkqNjh i|yd wjYH
jk ls;=,a me‚ m%udKh ñ,s,Sgrj,ska ksudkh lrkak'
(3) ;eô,s f.ähl 650 ml muK ;eô,s j;=r m%udKhla we;' fï wkqj
f.ä 10l ;eô,s j,a,l we;s ;eô,s f.äj,ska ,nd.; yels ;eô,s
j;=r m%udKh ,Sgr yd ñ,s,Sgrj,ska ksudkh lrkak'
,S fldghla
yl=re nEhla
fldkalS%Ü lKqjla
odÿ leghla
.fvd<la h.=<shla
ùÿre fnda, lsysmhla
ls%hdldrlu 1
mshjr 1 - mka;s ldurfha §" fidhd .; yels jia;= lsym
s hla imhd .kak'
mshjr 2 - imhd .;a jia;=j, mDIAG mÍlaId lrkak'
mshjr 3 - tla tla jia;=fõ mDIAG fldgiaj, yev" iu;, fyda jl% fyda
iajNdjh ms<sn| j o mÍlaId lrkak'
mshjr 4 - y÷kd .; yels fjk;a ,laIK fudkjd o @
jl% odrhla
.fvdf,a we;s odr ir, f¾Çh
fldkal%SÜ l=¨fka odr folla we;'
odr fõ' tjeks odr ir, odr fõ'
tu odr ir, f¾Çh fkdfõ' ir,
f¾Çh fkdjk odr jl% odr fõ'
YS¾Ihla
odÿ legfha YS¾I 8la we;'
.fvdf<a YS¾I 8la we;'
ksoiqk 1
,S fldghla folg lmd fjka lr .;a fldgila rEmfha oelafõ' tys
we;s ;, mDIAG fldgia" jl% mDIAG fldgia" ir, odr" jl% odr iy YS¾I
.Kk fjk fjk u ,shkak'
YS¾Ihla ir, odrhla ;, mDIaG fldgia 3ls'
jl% mDIAG fldgia .Kk 1ls'
ir, odr .Kk 4ls'
jl% odr .Kk 2ls'
jl% mDIAG fldgila YS¾I .Kk 4ls'
jl% odrhla
17'1 wNHdih
^1& my; oelafjk tla tla >k jia;=j, we;s odr" YS¾I iy mDIAG .Kk
weiqfrka j.=j iïmQ¾K lrkak'
)d( )e(
17'2 >klh
ls%hdldrlu 2
mshjr 1- -- iudk È.ska hq;a brgq len,s yd tAjd
iïnkaO lsÍug laf,a jeks iqÿiq øjHhla
fhdod f.k rEmfha oelafjk wdldrhg
brgq len,s iïnkaO lr iels,a,la ilia
lrkak'
we,jqï jdis
mshjr 4 - we| .;a rEmh lmd fjka lr f.k ì%iag,a fndaâ tlla jeks
>k lvodishl msgm;a lr .kak' ke;s kï w,jd .kak'
mshjr 5 - >k lvodisfha msgm;a l< rEmh lmd fjka lr" wjYH mßÈ
keùfuka yd w÷re lr we;s we,jqï jdis Tiafia we,ùfuka
>klhl wdlD;shla ilia lrkak'
mshjr 6 - ilia lr .;a
wdlD;sfha" tla tla
uqyqK;l yevh"
uqyqK;a .Kk" odr
.Kk" YS¾I .Kk yd
fjk;a iqúfYaI ,laIK
mÍlaId lrkak' mÍlaId
lr y÷kd.;a ,laIK
wNHdi fmdf;a ,shd
olajkak' 1 rEmh - >klhl m;rula'
>klhl wdlD;shla ilia lr .ekSug fhdod .;a" by; rEmfha"
we,jqï jdis fkdue;s úg th >klfha m;ru f,i ye¢kafõ'
17'2 wNHdih
(1) >klhla idod .ekSu i|yd fhdod .; yels m;rï" my; rEm w;=ßka
f;dardf.k" tajd wNHdi fmdf;a w¢kak'
(4) odrhl È. 3 cm jk >klhla ie§u i|yd iqÿiq m;rula w¢kak'
ls%hdldrlu 3
17'3 wNHdih
(1) Tng mßirfha olakg ,efnk" >kldN yevh we;s >k jia;= myla
,shkak'
15 cm
(4) rEmfha oela f jka f ka
>kldNhla ilia ls Í ug
weÈ m;rul fldgils '
th iïmQ ¾ K lr fldgq
rE,a wNHdi fmdf;a
w¢ka k '
mshjr 2 - - ì%iag,a fndaâ tllska fyda fjk;a >k lvodishlska fyda by;
iels,a, we,ùug m%udKj;a ;%sfldaKdldr len,s lmd .kak'
fif,da fÜma Ndú;fhka" by; lmd .;a ;%sfldaKdldr len,s
w,jd iúê p;=ia;,fha wdlD;shla ilia lrkak'
78 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
mshjr 3 - fuys § we;s rEmh áIQ
lvodishl Wmldrfhka
ì%iag,a fndaâ tll we|
.kak'
mshjr 4 - we|.;a rEmh lmd iqÿiq
mßÈ f¾Ld Èf.a kjd"
we,ùfuka >k jia;=jl
wdlD;shla ilia lrkak'
mshjr 5 - - ilia lr .;a wdlD;sfha
yevh" tys uqyqK;a yevh" uqyqK;a .Kk" odr .Kk" YS¾I
.Kk yd fjk;a ,laIK y÷kd .kak'
mshjr 6 - y÷kd .;a ,laIK wNHdi fmdf;a ,shkak'
mshjr 7 - ieliQ wdlD;sfha odrj, È. uek ,shkak'
8 cm
(3) rEmfha
oelafjkafka iúê
p;=ia;,hl wdlD;shla iEÈh
yels m;ruls' fuu m;ru
Ndú;fhka idod .kakd
iúê p;=ia;,hl wdlD;sfha
odrhl È. lSh o @ 10 cm
ls%hdldrlu 5
mshjr 1 - my; i|yka >k jia;=j, wdlD;s" § we;s m%udK wkqj ì%iag,a
fndaâ Ndú;fhka idod .kak'
³ odrhl È. 6 cm jk >kl 2la
³ odrhl È. 6 cm jk iúê p;=ia;, 2la
³ tlsfklg iudk >kldN 2la
17'5 wNHdih
idrdxYh
●● odÿ legh" h.=<h
s " .fvd< jeks wjldYfha hï bvla .kakd ksh;
yevhla we;s jia;= >k jia;= f,i ye¢kafõ'
t<fok
(2) (i) 1" 3" 6" 10" ''' f,i wdfrdayK mámdáhg ms<sfj<ska ,shQ ;%sfldaK ixLHd
rgdfjys B<Õg fhfok mo fol ,shkak'
(ii) 5" 10" 15" 20" ''' f,i 5ka mgka f.k wdfrdayK mámdáhg ms<sfj<g ,shQ 5ys
.=Kdldr rgdfjys 50 jkafka lS fjks moh o@
(3) (i) fuu rEmfha jgù we;s m%udKh tAllhla f,i
.;a úg" mdg lr we;s m%udKh Nd.hla f,i
,shd olajkak'
(ii) w.h fidhkak'
mdi,
500 m
(9) my; tla tlA wjia:dfõ" § we;s ixLHd wjfrdayK mámdáhg ,shkak'
(i) 1 , 5 , 1 (ii) 1" 1'1" 0'1" 0'2" 0'3
12 6
(10) (i) ÿïßhl tkaðul È. 16 mls' tla ÿïßh ueÈßhl È. 26 mls' iEu ÿïßh
ueÈß 2la iïnkaO jk úg tAjd w;r mr;rh 2'5 mfõ'
2'5 m 2'5 m
tkaðu ueÈß ueÈß ueÈß
16 m 26 m
ueÈß 3la iy tkaðu iys; ÿïßfha uq¿ os. fldmuK o@
fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h' 83
(ii) 0'4 m k.rhl we;s Trf,daiq lKqjla rEmfha
oelafõ' tys uq¿ Wi ógrj,ska olajkak'
1'05 m
3'55 m
(i) by; olajd we;s mQ¾K ixLHd oyh w;=ßka brÜg ixLHd ish,a, ,shd
olajkak'
(ii) by; olajd we;s mQ¾K ixLHd oyh w;=ßka l=vd u T;af;a ixLHdj o
úYd, u T;af;a ixLHdj o ,shd olajkak'
(iii) 20;a 30;a w;r mj;sk m%:ul ixLHd ish,a, ,shd olajkak'
(iv) T;af;a ixLHdjla fukau iup;=ri% ixLHdjla o jk ixLHdjla ,shkak'
(14) tÈfkod Ndú; lrk ñkqï tAll lsysmhla my; olajd we;'
(16) (i) >kldN yevh we;s >k jia;= foll kï ,shd olajkak'
(ii) >kldN yevh we;s fmÜáhla ;ekSug iqÿiq m;rula w¢kak'
(iii) >kldNhl we;s uqyqK;a .Kk" YS¾I .Kk iy odr .Kk ,shd olajkak'
18'3 úp,H
fuu rEmh wkqj" Tng fjf<|fmdf<A úúO ñ, .Kkaj,g fmd,a
úlsfKk nj meyeÈ,s fõ' tneúka fmd,a f.ähl úl=Kqï ñ, ksYaÑ;
w.hla fkd.kakd neúka fmd,a f.ähla .; yels ñ, úp,Hhla f,i
ye¢kafõ'
fujeks úp,Hhka x, y, z jeks bx.s%iS wl=re u.ska ksrEmKh lrkq
,efí' tAjd o ùÔh ixfla; fõ'
18'2 wNHdih
idrdxYh
² m%udKh okakd ksh; w.hka {d; f,i ye¢kafõ'
² m%udKh fkdokakd ksh; w.hka w{d; f,i ye¢kafõ'
iqksu,a <Õ wNHdi fmd;a 5la ;sfí' p;=r <Õ wNHdi fmd;a 4la ;sfí'
fofokd u <Õ ;sfnk wNHdi fmd;a .Kk fidhuq'
fofokd u <Õ we;s wNHdi fmd;a .Kk 5 + 4 fõ' tkï 9ls'
p,ks i;= j wNHdi fmd;a 4la ;sì‚' wehg ududf.ka ;j;a wNHdi
fmd;a md¾i,hla ,eì‚' oeka p,ks i;= j we;s fmd;a m%udKh fidhuq'
fmd;a 4 md¾i,h
wehg ,enqKq fmd;a md¾i,fha fmd;a m%udKh yßhg u fkdokakd
neúka th w{d; ksh;hls' md¾i,fha we;s fmd;a m%udKh n u.ska
ksrEmKh lruq'
p,ks i;= j ;snQ fmd;a .Kk = 4
ududf.ka ,enqKq md¾i,fha we;s fmd;a .Kk = n
p,ks i;= uq¿ fmd;a .Kk = 4 + n
p,ks i;= uq¿ fmd;a .Kk 4 + n f,i ,súh yels h' fuh n + 4 f,i
o ,súh yels h'
fuf,i f.dvk.d .kakd m%ldYkhla ùÔh m%ldYkhla fõ'
ksoiqk 1
mka;shl isiqyq 45la isá;s' mka;sfha isák msßñ <uhs .Kk m hehs
.;a úg mka;sfha isák .eyekq <uhs .Kk oelaùug ùÔh m%ldYkhla
f.dv k.kak'
mka;sfha isák .eyekq <uhs .Kk fiùug" mka;sfha isák uq¿ <uhs
.Kkska msßñ <uhs .Kk wvq l< hq;= h'
uq¿ <uhs .Kk = 45
msßñ <uhs .Kk = m
.eyekq <uhs .Kk = 45 - m
x+7 3 3+7 10
y + 50 14 14 + 50 64
a-3 8 8-3 5
p - 14 20 20 - 14 6
ls%hdldrlu 1
my; oelafjk j.=j msgm;a lrf.k" th iïmQ¾K lrkak'
wdfoaYfhka
tys wvx.= w{d; moh i|yd wdfoaY
ùÔh m%ldYkh miq m%ldYkfha
fyda úp,H moh l< hq;= w.h
ixLHd;aul w.h
x+6 5
y+5 14
a-8 12
p - 10 20
15 - n 6
19'2 wNHdih
(1) x = 10 jk úg" my; § we;s tla tla ùÔh m%ldYkfhys w.h
fidhkak'
^i& x + 5 ^ii& x + 8 ^iii& 25 - x
(2) y } 25 jk úg" my; § we;s tla tla ùÔh m%ldYkfhys w.h fidhkak'
^i& y + 5 ^ii& y - 10 ^iii& y - 20
idrdxYh
² ùÔh ixfla; Ndú; lr ,shk m%ldYkhla ùÔh m%ldYkhla kï
fõ'
² ùÔh m%ldYkhl w{d; mohg fyda úp,H mohg fyda ixLHd;aul
w.hla fh§u wdfoaY lsÍula kï fõ'
20'1 ye¢kaùu
fjf<|fmdf<a we;s úúO m%udKhkaf.ka hqla; f;a l=vq melÜgq lsysmhla
my; oelafõ' tla tla melÜgqj u; igyka lr we;s m%udK ksÍlaIKh
lrkak'
fuys" tla tla melÜgqfõ wvx.= f;a l=vq m%udK" .a?ï (g) iy lsf,da.a?ï
(kg)j,ska olajd we;s nj fmkS hhs'
tu m%udK ms<sn| j my; i|yka mßÈ úia;r l< yels h'
●● m<uq melÜgqfõ wvx.= f;a l=vq m%udKh .a?ï 50ls' th 50 g f,i
olajd we;'
●● fojk melÜgqfõ wvx.= f;a l=vq m%udKh .a?ï 500ls' th 500 g f,i
olajd we;'
●● f;jk melÜgqfõ wvx.= f;a l=vq m%udKh lsf,da.a?ï 1ls' th 1 kg
f,i olajd we;'
oeka wms ialkaOh hkq l=ula oehs úuid n,uq'
ialkaOh hkq jia;=jl we;s øjH m%udKh ms<sn| ñkquls' tA wkqj" by;
50 g f,i i|yka melÜgqfõ we;s f;a l=vqj, ialkaOh 50 gls' tf,iu
wfkla melÜgq fofla we;s f;a l=vqj, ialkaOh 500 g yd 1 kg fõ'
fï wjia:dfõ w,j, fï wjia:dfõ w,j, ialkaOh
ialkaOh 1 kgg jvd wvq h' 1 kgg jvd jeä h'
20'1 wNHdih
(1) my; oelafjk tla tla wjia:dj, ;rdÈfha ol=K;a mi we;s øjH
m%udKfha ialkaOh 400 g g jvd jeä o" 400 g g jvd wvq o" 400 g
g iudk o" hkak m%ldY lrkak'
(i) (ii)
(iii)
ksoiqk 1 ksoiqk 2
7 kg, .a?ïj,ska olajkak' 1 kg 250 g, .a?ïj,ska olajkak'
1 kg = 1000 g neúka" 1 kg = 1000 g neúka"
7 kg = 7 × 1000 g 1 kg 250 g = 1000 g + 250 g
= 7000 g = 1250 g
20'2 wNHdih
(1) ysia;eka iïmQ¾K lrkak'
(i) 1 kg = .a?ï 500 tAjd '''''' hs (ii) 1 kg = .a?ï 200 tAjd '''''' hs
(iii) 1 kg = .a?ï 100 tAjd '''''' hs (iv) 1 kg = .a?ï 250 tAjd '''''' hs
(v) 1 kg = .a?ï 125 tAjd '''''' hs
(2) my; i|yka tla tla wjia:dfõ ysia;ekg .e<fmk ialkaOh
.a?ïj,ska ,shd olajkak'
(i) 1 kg = 250 g + 100 g + 100 g + 50 g + ...... g
(ii) 1 kg = 150 g + 250 g + 100 g + ...... g
(iii) 1 kg = 4 × ...... g (iv) 1 kg = 8 × ...... g
(v) 1 kg = 2 × ...... g (vi) 1 kg = 1 × ...... g
(3) tla tla ysia;ekg iqÿiq w.h .a?ïj,ska ,shkak'
(i) 500 g = 1 kg – ...... g (ii) 250 g = 1 kg – ...... g
(4) my; i|yka tla tla ialkaOh .a?ïj,ska olajkak'
(i) 6 kg (ii) 2 kg 500 g (iii) 4 kg 150 g
(ii) 1 kg 25g (v) 15 kg 202 g (vi) 6 kg 666 g
ksoiqk 1 ksoiqk 2
9000 g, lsf,da.a?ïj,ska olajkak' 2750 g, lsf,da.a?ï iy
1000 g = 1 kg neúka" .a?ïj,ska olajkak'
g = 9000 kg
9000 2750 g = 2000 g + 750 g
1000 1000 g = 1 kg neúka"
= 9 kg 2750 g = 2 kg + 750 g
2750 g = 2 kg 750 g
fï wdldrhg .a?ï 1000la fyda Bg jeä m%udKhla lsf,da.a?ï yd
.a?ïj,ska olajk úg .a?ï .Kk 1000g jvd wvq jk f,i ,shkq
,efí'
ksoiqk 3
.a?ïj,ska § we;s ialkaOhka lsf,da.a?ï iy .a?ïj,ska olajñka"
my; oelafjk j.=j iïmQ¾K lrkak'
g kg g
999 0 999
1000 1 000
6075 6 075
7009 7 009
20'3 wNHdih
(1) .a?ïj,ska" § we;s my; i|yka tla tla ialkaOh lsf,da.a?ïj,ska
olajkak'
(i) 2000 g (ii) 5000 g (iii) 8000 g (iv) 12 000 g
20'4 wNHdih
(1) my; i|yka tla tla ialkaO tl;= lr ms<s;=r lsf,da.a?ïj,ska yd
.a?ïj,ska olajkak'
(i) kg g (ii) kg g (iii) kgg
2 750 3 65 5 623
+ 1 250 + 2 150 + 3 750
(iv) kg g (v) kg g (vi) kg g
3 150 1 75 1 50
2 750 2 250 2 250
+ 1 400 + 1 800 + 1 850
(2) fjf<|i,lska yd,a 2 kg o" iSks 1 kg o" f;a fld< .a?ï 250 o" msá
.a?ï 500 o r;= Ækq .a?ï 250la o ñ, § .;a úg" fuu nvqj, uq¿
ialkaOh fidhkak'
(3) ysia .Eia is,skavrhl ialkaOh 3 kg 750 g fõ' tys 12 kg 500 g .Eia
mqrjd we;' .Eia iys; is,skavrfha ialkaOh fldmuK o@
fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h' 105
(4) .xj;=r iykdOdr i|yd tla ksjilg ,nd fok úh<s wdydr øjH
md¾i,hl wvx.= øjH iy m%udK my; oelafõ'
yd,a 5 kg lrj, 500 g msá 500 g
iSks 1 kg mßmamq 2 kg 500 g f;a fld< 250 g
fuu øjHj, uq¿ ialkaOh fidhkak'
(5) jÜglald f.ählska ialkaOh 1 kg 350 g jQ lE,a,la lmd úl=KQ miq
b;sß lene,af,a ialkaOh 2 kg 850 g úh' jÜglald f.äfha uq¿
ialkaOh fidhkak'
(6) tla je,l ;snQ jÜglald f.ä foll ialkaO ms<sfj<ska 2'35 kg yd
3'8 kg fõ' jÜglald f.ä foflys uq¿ ialkaOh fldmuK o@
(2) wuq f;a o¿ 1 kg úh<Sfï § tys we;s c,h bj;a fõ' wjidkfha
b;sß jQ úh<s f;a o¿j, ialkaOh 180 g fõ' tys ;sî bj;a jQ c,fha
ialkaOh fldmuK o@
(3) lsf,da.a?ï 3l fldia f.ähla lmd ,nd .;a uÿ¿j, ialkaOh" 1 kg
650 g fõ' lmd bj;a l< fldgiaj, ialkaOh fldmuK o@
(4) i÷od WoEik jk úg ksu,af.a ksjfia ;snQ iSks m%udKh 1 kg 500 g fõ'
wÕyrejdod WoEik iSks m%udKh uek neÆ úg" tys ;snqfKa iSks
800 g fõ' tu ld,h ;=< Ndú;hg .;a iSks m%udKfha ialkaOh
fldmuK o@
(5) fjf<|i,l ;snQ 12 kg 750 gl mßmamq f;d.hlska oji wjidkfha
b;sß ù ;snqfKa" 8 kg 250 gls' oji ;=< úl=Kk ,o mßmamq m%udKfha
ialkaOh fidhkak'
(6) .Eia is,skavrhl .Eia iu. ialkaOh 13 kg 250 g fõ' .Eia ysia jQ
miq ysia gexlsfha ialkaOh 2 kg 450 gls' tys ;snQ .Eiaj, ialkaOh
fidhkak'
(7) u,a,l iy,a 5'85 kg ;sì‚' bka 2'17 kg msiSug fhdod .;af;a kï"
b;sß jQ iy,a m%udKh lsf,da.a?ï fldmuK o@
tl u tallfhka olajd we;s øjH foll fyda Bg jeä .Kkl m%udK w;r
ixLHd;aul iïnkaO;dj wkqmd;hla f,i y÷kajkq ,efí'
tfiau iuQy folla ixikaokh lsÍfï §" iuQy fofla tla tla .Kk
w;r ixLHd;aul iïnkaO;djh o wkqmd;hla fõ'
tA wkqj" by; m,;=re hqI yd j;=r w;r wkqmd;h 1 wkq 5 hehs lshkq ,efí'
1 wkq 5 hkak" ixfla; weiqfrka 1 : 5 f,i oelafõ' fuys —:˜ wkqmd;
,l=K f,i;a" 1 yd 5 tu wkqmd;fha mo f,i;a ye¢kafõ' 1 : 5 f,i ,shQ
úg m<uq moh 1 o fojk moh 5 o fõ' fuys § m<uq moh ieuúgu m<uqj
i|yka lrk øjHhg o fojk moh fojkqj i|yka lrk øjHhg o wod<
fõ' wkqmd;h" m%udK uksk tAllh u; fjkia fkdjk ksid" fuys tallh
oelaùu wjYH fkdfõ'
110 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
;j;a WodyrK lsysmhla i,luq'
tla wfhla Wmhk iEu re' 10lska u re' 7la úhoï lr re' 3la b;sß
lrhs' Tyq úhoï lrk uqo, yd b;sß lrk uqo, w;r wkqmd;h fidhuq'
tAjd tl u tallhlska tkï" remsh,aj,ska olajd we;' tA wkqj" úhoï
lrk uqo, yd b;sß lrk uqo, w;r wkqmd;h 7 : 3 fõ'
tla tla j¾Kj,a ;Ska; ñY% lr ;j;a j¾Khl ;Ska; ilia lr .ekSu
wkqmd; fhfok ;j;a wjia:djls' ;o ks,a meye;s ;Ska; fldgia tllg
iqÿ meye;s ;Ska; fldgia folla ñY% lr" <d ks,a meye;s ;Ska; ilia
lr .kakd wdldrh i,ld n,uq'
fuys § wmg" <d ks,a ;Ska; 3 lg jvd l=vd m%udKhla idod .ekSug kï"
my; oelafjk wdldrhg ñY% lr .; yels h'
ksoiqk 2
mdif,a újdo lKavdhug msßñ <uhs ;sfofkla o" .eyekq <uhs
fofofkla o iyNd.s jQy' tys msßñ <uhs .Kk iy .eyekq <uhska
.Kk w;r wkqmd;h fidhkak'
msßñ <uhs .Kk = 3
.eyekq <uhs .Kk = 2
msßñ <uhska .Kk yd .eyekq <uhs .Kk w;r wkqmd;h = 3 : 2
ksoiqk 3
21'1 wNHdih
1 l 450 ml 2l
A B
A yd B hk Ndckj, we;s c, m%udK w;r wkqmd;h fidhkak'
(11) ud;r k.rfha isg .d,a, k.rh fj; hEug fudag¾ ihsl,hlg
meh 1 ñks;a;= 10la o" ldrhlg meh 1la o .; úh' ldrhg yd
fudag¾ ihsl,hg .; jQ tla tla ld,h w;r wkqmd;h fidhkak'
(12) ksud,s iy wu,a <`. we;s fjr¿ f.ä .Kk w;r wkqmd;h 3:5
fõ' ksud,s <Õ fjr¿ f.ä 9la we;akï" wu,a <Õ we;s fjr¿ f.ä
.Kk fidhkak'
(13) nodu ñY%Khla iE§fï §" isfuka;s ;dÉÑ 2l g je,s ;dÉÑ 12la
ñY% lrk ,È' ñY%Kfha we;s isfuka;s yd je,s w;r wkqmd;h
fidhkak'
(i) fuu ñY%Kh idod .ekSug" je,s ;dÉÑ 1l g isfuka;s ;dÉÑ
lShla ñY% l< hq;= o?
(ii) fuu ñY%Kfhka ;dÉÑ 28la idod .ekSug ñY% l< hq;= isfuka;s
yd je,s ;dÉÑ m%udKh fjk fjk u fidhkak'
114 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
21'2 wkqmd;hlg ;=,H jQ wkqmd; fiùu'
fldkalS%Ü ñY%Khla i`oyd isfuka;s yd je,s ñY% lr we;s wkqmd;h 1 : 3
fõ' fï wkqj isfuka;s fldgia .Kk fjkia l< úg tl;= l< hq;=
je,s fldgia .Kk" my; j.=fõ oelafõ'
isfuka;s je,s wkqmd;h
1 3 1(3
2 6 2 ( 6 (1 ( 3 wkqmd;fha mo" 2 ka .=K lsÍfuka
,efí'&
3 9 3 ( 9 (1 ( 3 wkqmd;fha mo" 3 ka .=K lsÍfuka
,efí')
4 12 4 ( 12 (1 ( 3 wkqmd;fha mo" 4 ka .=K lsÍfuka
,efí')
5 15 5 ( 15 (1 ( 3 wkqmd;fha mo" 5 ka .=K lsÍfuka
,efí')
j.=fjka fmkakqï lrkafka"
1 : 3 = 2 : 6 = 3 : 9 = 4 : 12 = 5 : 15
by; WodyrKfha je,s yd isfuka;s w;r wkqmd;h 1 : 3, 2 : 6, 3 : 9
hk wdÈ ´kE u wkqmd;hlska oelaúh yels h' fïjd tlsfklg ;=,H
wkqmd; fõ'
fuf,i" § we;s wkqmd;hl mo" ìkaÿjg jeä tl u ixLHdjlska .=K
lsÍfuka tu wkqmd;hg ;=,H wkqmd;hla ,nd .; yels h'
ksoiqk 1
2 : 5 wkqmd;hg ;=,H jQ wkqmd; 2la ,shkak'
2 :
5 wkqmd;fha mo 2ka .=K lsÍfuka"
2 :
5 = 2 × 2 : 5 × 2 = 4 : 10
2 :
5 wkqmd;fha mo 3ka .=K lsÍfuka"
2 :
5 = 2 × 3 : 5 × 3 = 6 : 15
∴ 2 : 5 = 4 : 10 = 6 : 15
2 : 5 wkqmd;hg" 4 : 10 yd 6 : 15 ;=,H wkqmd; 2la fõ'
ksoiqk 1
wNHdi fmd;l ñ, remsh,a 20 fõ' tjeks wNHdi fmd;a 4l ñ,
fldmuK o@
wNHdi fmd;l ñ, = re' 20
tjeks wNHdi fmd;a 4l ñ, = re' 20 × 4
= re' 80
ksoiqk 2
mekai,a 5l ñ, re 100la kï mekai,a 2l ñ, fldmuK o?
mekai,a 5l ñ, = re' 100
mekai,a 1l ñ, = re' 100 ÷ 5 = re' 20
mekai,a 2l ñ, = re' 20 × 2 = re' 40
ksoiqk 3
úfoaY rgl fiajh lrk whl= YS% ,xldfõ isák ;u ñ;=rl=f.a Wmka
Èkh fjkqfjka tjk ,o ;E.a.l jákdlu wefußlka tlai;a ckmo
fvd,¾ 25la úh' tu ;E.af.ys jákdlu YS% ,xld remsh,a u.ska m%ldY
lrkak'
tÈk wefußlka tlai;a ckmo fvd,¾ 1 l jákdlu YS% ,xld remsh,a
131 la fõ'
fvd,¾ 1 jákdlu = re' 131
we't'c' fvd,¾ 25 l jákdlu = re' 131 × 25
= re' 3275
idrdxYh
●● wkqmd;hl mo ìkaÿjg jeä tl u" ixLHdjlska .=K lsÍfuka tu
wkqmd;hg ;=,H jQ wkqmd;hlaa ,nd.; yels h'
●● wkqmd;hl mo ìkaÿjg jeä tl u ixLHdjlska fn§fuka tu
wkqmd;hg ;=,H jQ wkqmd;hla ,nd .; yels h'
●● hï wkqmd;hlg ;=,H wkqmd; w;=ßka l=vdu mQ¾K ixLHd mo
jYfhka we;s wkqmd;hg tu wkqmd;fha ir, u wdldrh f,i
ye¢kafõ'
mdmeÈ
fuu m;s%ldfõ tla tla ldKavh bÈßfha we;s bß len,s .Kka lsÍfuka
my; oelafjk j.=j iïmQ¾K lrkak'
jdyk ldKavh meñKs jdyk ixLHdj
ld¾
jEka
h;=remeÈ
mdmeÈ
mdmeÈ
È,Sm" tla tla ldKavfha iEu miafjks jdykhl u meñŒu oelaùug"
bka fmr ,l=Kq lr ;snQ m%.Kk ,l=Kq 4 lemS hk fia wdldrhg
B,Õ m%.Kk ,l=K ,l=Kq lr we;' tA wkqj u.ska 5la ksrEmKh
flf¾'
mfya f.dvj,a yd b;sß bß len,s .Kka lsÍfuka" meñKs tla tla
ldKavfha jdyk .Kk fidhd" my; i|yka j.=j iïmQ¾K lrkak'
mdmeÈ 28
mdi,l Èkm;d meñŒu" frday,l jd¾;d jk ore Wm;a ixLHdj jeks
f;dr;=re o;a; weiqfrka bÈßm;a l< yels h' fï wdldrhg f;dr;=re bÈßm;a
lsÍu i|yd Ndú; lrk ixLHd;aul ksrEmK o;a; f,i yeÈkafõ'
22'1 wNHdih
(1) tla;rd frday,l uq,a udi 5 ;=< jd¾;d jQ ore Wm;a ixLHdj igyka
l< m%.Kk j.=jla my; olajd we;' tla tla udifha ore Wm;aa
ixLHdj i|yka lrñka" j.=j iïmQ¾K lrkak'
(2) isiqka 36la isák 6 fY%a‚fha mka;shl" tla tla <uhdf.a ksjfia
isák idudðlhka ixLHdj my; oelafõ'
3 4 5 5 6 3 4 5 5 6 2 3
5 4 3 5 5 6 5 4 3 6 3 2
4 5 6 4 5 6 6 5 5 6 2 2
(3) mka;shl isák isiqka ;siamia fokl=" we.hSul § ,nd .;a ,l=Kq
my; j.=fõ olajd we; ^tu we.hSu i|yd isiqjl=g ,nd .; yels
jeä u ,l=Kq ixLHdj 10 fõ&'
,nd.;a ,l=Kq tu ,l=Kq ,nd.;a isiqka ixLHdj" m%.Kk ,l=Kq u.ska
10
9
8
7
7g wvq
mhska
h;=re meÈfhka
nia r:fhka
ksoiqk 1
whsial%Sï fjf<kaol= i;sfha Èk 5la ;=<" tla tla Èkfha wf,ú l<
whsiam,ï ixLHdj my; j.=fõ oelafõ' fuu o;a; Ñ;% m%ia;drhlska
olajkak'
Èkh whsiam,ï ixLHdj
i÷od 72
wÕyrejdod 120
nodod 144
n%yiam;skaod 60
isl=rdod 132
i÷od
wÕyrejdod
nodod
n%yiam;skaod
isl=rdod
Odjk ;r.
msáfha ;r.
oe,a mkaÿ
fjd,sfnda,a
l%slÜ
i,l=Kq tllska <uqka 12fokl= ksrEmKh lr we;'
oeka tla tla j¾Ifha YsIH ixLHdj ksrEmKh lsÍug wjYH rEm .Kk
fidhuq'
2010
2011
2012
2013
,sms 8la iqÿiq i,l=Kq tllska ksrEmKh lrñka by; o;a; Ñ;%
m%ia;drhla u.ska ksrEmKh lrkak'
(2) tla;rd meh lsysmhla ;=< .kqfokq lsÍug nexl=jlg meñ‚
.kqfokqlrejkaf.a ixLHdj ms<sn| j my; j.=fõ oelafõ'
idrdxYh
●● m%.Kk ,l=Kq igyka lsÍu o;a; /ia lsÍug fhdod .; yels tla
l%uhls'
●● /ia lrk ,o o;a; j.= u.ska fyda Ñ;% m%ia;dr u.ska fyda ksrEmKh
l< yels h'
(ii) ud¾;= iy wfm%a,a udi fol ;=< wf,ú jQ uq¿ fnda;,a .Kk
fldmuK o@
ud¾;= udifha wf,ú jQ fnda;,a .Kk = 31 500
wfm%a,a udifha wf,ú jQ fnda;,a .Kk = 34 800
uq¿ fnda;,a .Kk = 31 500 + 34 800
= 66 300
(3) 2014 j¾Ifha tla;rd m%isoaO mqj;am;l m< jQ m%jD;a;shla my; fldgq
lr olajd we;'
(ii) fuu jir y;r ;=< uq¿ Èhr lsß ksIamdokh ,Sgr fldmuK o@
(iii) 2013 jif¾ lsß ksIamdokh 2010 jif¾ lsß ksIamdokh fuka
fo.=Khla blaujd f.dia ;sfí o@
ld¾
nia
jEka
Ôma
f,dß
2 jk i;sfha bßod
3 jk i;sfha bßod
4 jk i;sfha bßod
i,l=Kq tllska <ud wjir m;% 100la ksrEmKh lr we;'
(ii) fm'j' 7'15 isg fm'j 7'30 olajd mka;shg meñKs isiqka ixLHdj
fldmuK o@
(iii) tÈk fm'j' 7'05g fmr lsis u isiqjl= meñK isáfha ke;s w;r
fm'j' 7'30 jk úg mka;sfha isiqyq ish¨ fokd u meñK isáhy'
mka;sfha uq¿ isiqka .Kk lSh o@
iq,,s;
È,s;
l=uqos;
u,s;
i÷od
w`.yrejdod
nodod
n%yiam;skaod
isl=rdod
flduvq
fodvï
Èjq,a
w,sfmar
idrdxYh
²² j.=jl ixLHd;aul j o;a; olajd we;s úg" tu ixLHd weiqfrka
o;a; w¾:l:kh isÿ l< yels h'
²² Ñ;% m%ia;dr u.ska o;a; ksrEmKh lr we;s úg tAjd ixikaokhg
wod< o;a; w¾:l:kh jvd;a myiqfjka isÿ l< yels h'
ls%hdldrlu 1
my; i|yka j.=fjys" m<uq kso¾Yk lsysmh weiqfrka" Tng ixLHdjla
tu ixLHdfjka u kej; kej; lsysmjrla .=K lr we;s úg" tu .=K
lsÍu flá lr ,shd olajk l%uh meyeÈ,s fldg we;'
th wjfndaO lr f.k" b;sß ksoiqkaj, ysia;eka iïmQ¾K lrkak'
2
o¾Ylh
3
mdoh
2 ys w.h 2 × 2 × 2 fõ' tkï tys w.h 8 fõ'
3
ixLHdjl fojk n,h tu ixLHdfõ j¾.h f,i o ye¢kafõ'
WodyrK ( 5ys fojeks n,h" tkï 52, mfya j¾.h f,i o ye¢kafõ'
ixLHdjl ;=kajk n,h tu ixLHdfõ >kh f,i o ye¢kafõ'
WodyrK ( 8 ys ;=kajeks n,h" tkï 83, wfÜ >kh f,i o ye¢kafõ'
ls%hdldrlu 2
o¾Yl wxlkfhka m%ldY lr we;s my; i|yka ixLHdj, mdoh" o¾Ylh
yd lshjk wdldrh ,shkak'
ksoiqk 3
2 × 2 × 2 × 5 × 5 o¾Yl Ndú;fhka ,shkak'
2 × 2 × 2 × 5 × 5 = 23 × 52
ksoiqk 4
52 × 73 ys w.h fidhkak'
52 × 73 = 5 × 5 × 7 × 7 × 7 = 8575
ksoiqk 5
24 × 32 ys w.h fidhkak'
24 × 32 = 2 × 2 × 2 × 2 × 3 × 3 = 144
24'1 wNHdih
(1) my; i|yka j.=fõ we;s ysia;eka iïmQ¾K lrkak'
o¾Yl w.h
.=Ks;h mdoh o¾Ylh
wxlkh
7×7 72 7 2 49
4×4×4 -------- 4 ------ 64
5×5×5×5 -------- ------ ------ 625
------------ 23 ------ ------ -----
------------ -------- 2 2 -----
------------ 53 ------ ------ -----
2 16
2 8
2 4 16 = 2 × 2 × 2 × 2 = 24
2 2
1
24'2 wNHdih
(1) ^i& 5ys fo.=Kh lSh o@ ^ii& 5ys fojeks n,h lSh o@
(2) ^i& 4ys ;=ka.=Kh lSh o@ ^ii& 4ys ;=kajeks n,h lSh o@
(3) 32 ixLHdj 2ys n,hla f,i ,shkak'
(4) 144 ixLHdj 12ys n,hla f,i ,shkak'
(5) 64 ixLHdj"
^i& 2ys n,hla f,i"
^ii& 4ys n,hla f,i"
^iii& 8ys n,hla f,i ,shd olajkak'
(6) 81 ixLHdj"
^i& 3ys n,hla f,i ,shkak'
^ii& 9ys n,hla f,i ,shkak'
(7) my; i|yka m%ldYk i;H$ wi;H nj olajkak'
idrdxYh
² tl u ixLHdjla kej; kej; tu ixLHdfjka u .=K lrk úg th
fláfhka ,shk wdldrh o¾Yl wdldrfhka ,sùu fõ'
2 × 2 × 2 × 2 × 2 = 25
² 2 m%ldYfha 2 hkq mdoh o" 5 hkq o¾Ylh o fõ'
5
wls, lú÷
.sydka
lu,j;S wfYaka
kiS¾
tu tla tla bv" f¾Ld LKavj,ska jg jQ mDIaG f,i y÷kd.; yels h'
mDIaGhla me;sÍ we;s bv m%udKh tu mDIaGfha j¾.M,h f,i y÷kajkq
,efí'
tla tla isiqjdg ,eî we;s bv m%udK ksÍlaIKh lrkak' tla ksÍlaIKhla
f,i tys lú÷g wh;a bv m%udKh wls,g wh;a bv m%udKhg jvd jeä
nj lsj yels h'
tkï lú÷g" wls,g jvd jeä j¾.M,fhka hq;a bvla ,eî we;'
148 fkdñf,a fnod yeÍu i|yd h'
25'2 wNsu; tAll Ndú;fhka j¾.M,h uekSu
ls%hdldrlu 1
mshjr 1 - me;a;l È. 6 cm jk iup;=ri%dldr wdia;rhla .klu
lvodishlska lmd .kak'
mshjr 2 - lmd .;a wdia;rh j¾.M, tAll 1la f,i i,ld" my;
i|yka mDIaG u; wdia;rh ;nd ne,Sfuka" tAjdfha j¾.M,h
tAll lShla oehs fidhkak'
1' Tfí .‚;h fm<fmdf;a uq,a msgqj
2' Tfí .‚;h wNHdi fmdf;a uq,a msgqj
3' Tfí fïi ,E,af,a u;=msg
mshjr 3 - me;a;l È. 8 cm yd m<, 3 cm jk RcqfldaKdi%dldr
wdia;rhla" .klu lvodishlska lmd .kak'
mshjr 4 - fmr mßÈ u fuu wdia;rfhka o by; i|yka mDIaGj,
j¾.M,h fidhkak'
r;= mdáka w÷re lr we;s fldgqfõ j¾.M,h tAll 1la f,i .ksuq' túg
RcqfldaKdi%dldr wdia;rfha j¾.M,h tu tAll 24ls'
;j;a YsIHhl= tu RcqfldaKdi%dldr wdia;rfhys
j¾.M,h fiùug" fjk;a m%udKfhka hq;a
fldgq cd,lhla u; tu wdia;rh ;nd we;s
wdldrh rEmfha oelafõ'
fld< mdáka w÷re lr we;s fldgqfõ j¾.M,h tAll 1la f,i .ksuq'
túg RcqfldaKdi%dldr wdia;rfha j¾.M,h tu tAll 6ls'
1 cm
1 cm
wdia;rfha j¾.M,h 1 cm2 fõ'
fufia j¾.M,h uekSug wNsu; tAllhla Ndú; l< yels w;r"
j¾.M,h i|yka lsßfï § Ndú; l< tAllh i|yka lsÍu jeo.;a fõ'
j¾.M,h uekSug me;a;l È. 1 cm jQ iup;=ri%dldr wdia;rhl j¾.M,h
iïu; tAllhla f,i Ndú; lrhs' th y÷kajkafka j¾. fikaáógr
tlla f,i jk w;r" ,shkafka 1 cm2 f,ih'
ls%hdldrlu 2
mshjr 1 -
áIQ
lvodishla imhd
f.k" rEmfha
oelafjk mßÈ
1 cm × 1 cm
iup;=ri%dldr fldgq
iys; fldgq
cd,lhla we|
.kak' th 1 cm
× 1 cm fldgq
cd,lh hkqfjka
ye¢kafõ ^ke;akï
úksúo lvodisj,
uqøs; tjeks
cd,lhla imhd
.kak&'
ksoiqk 1
my; rEmfha j¾.M,h fldgq .Kka lsÍfuka fidhkak' tla l=vd
fldgqjl j¾.M,h 1 cm2 f,i i,lkak'
rEmfha we;s fldgq .Kk = 15
tla fldgqjl j¾.M,h 1 cm2 ksid"
rEmfha j¾.M,h = 15 cm2
ksoiqk 2
(1) tla l=vd fldgqjl j¾.M,h 1 cm2 f,i f.k" my; oelafjk tla
tla rEmfha j¾.M,h fldgq .Kka lsÍfuka fidhkak'
(i) (ii)
(iv)
(v) (vi)
1 cm2l wdia;r 4la lmd .kak' tAjd ixhqla; lsÍfuka úúO rEm
ks¾udKh lr we;s whqre my; oelafõ' tu tla tla rEmfha j¾.M,h
ms<sn| Tng l=ula lsj yels o?
ls%hdldrlu 3
idrdxYh
²² mDIaGhla me;sÍ we;s bv m%udKh tys j¾.M,h f,i ye¢kafõ'
²² j¾.M,h uekSug wNsu; tAllhla Ndú; l< yels h' j¾.M,h
i|yka lsÍfï § tAllh i|yka l< hq;= h'
²² j¾.fikaáógr j¾.M,h uekSug Ndú; jk tAllhls'
²² 1 cm2 j¾.M,hlska hq;a iup;=ri%dldr wdia;r Ndú;fhka" § we;s
rEmj, j¾.M,h uekSu;a" § we;s j¾.M,hla we;s rEm ks¾udKh
lsÍu;a isÿ l< yels h'
(ii) l=vd fldgqjl È. yd
m<, 1 cm « 1 cm f,i
f.k mdg lr we;s tla
tla rEmfha j¾.M,h
fidhkak'
(9) (i) l=vd f.aÜgqjl m¨jla ilia (ii) fuys oelafjk rEmfha mßñ;sh
lr we;af;a ,S má Ndú; fidhkak'
lrñks' tys § f.aÜgqj ilia
10
lsÍug Ndú; jQ ,S máj, uq¿ cm
cm
È. ógr iy fikaáógrj,ska
10
olajkak'
6 cm
6 cm
12 cm
12 cm
10 cm
90 cm
10 cm
75 cm 2 cm 2 cm
(i) ks,a j¾Kfhka j¾K .kajd we;s fldgiaj, uq¿ j¾.M,h cm2 lSh o@
(ii) frdai j¾Kfhka j¾K .kajd we;s fldgiaj, uq¿ j¾.M,h cm2 lSh o@
(iii) frdai yd ks,a j¾K iys; fldgiaj, uq¿ j¾.M, w;r wkqmd;h fidhkak'
(17) >Kdldr odÿ leghla 15 j;djla Wv oeuQ úg ,enqKq m%;sM, my; rEmfha oelafõ'
(i) my; i|yka tla tla j¾.fha ixLHd ,eî we;s jdr .Kk uq¿ jdr .Kkska
Nd.hla f,i olajkak'
(a) brÜg ixLHd (b) T;af;a ixLHd (c) m%:ul ixLHd
(d) ixhq; ixLHd (e) ;%sfldaK ixLHd
(f) iup;=ri% ixLHd
(ii) tl;=j 14 la ,efnkafka ljr j¾.fha ixLHdj,g wod< Nd. tl;= l<
úg o@ 15
(iii) T;af;a ixLHdj,g wod< Nd.fhka ixhq; ixLHdj,g wod< Nd.h wvq l<
úg m%;sM,h f,i ,efnk Nd.h 14 g ;=,H nj fmkajkak'
15