ODSJEK ZDRAVSTVO

“SESTRINSTVO”

SEMINARSKI RAD
Predmet: TRANSFUZIOLOGIJA
TEMA: Krvne grupe

SADRŽAJ

Sadržaj...................................................................................................................2

Uvod......................................................................................................................3

Krvne grupe...........................................................................................................4

Određivanje krvnih grupa......................................................................................5

Određivanje Rh faktora.........................................................................................7

Nasljeđivanje krvne grupe.....................................................................................9

Zaključak.............................................................................................................10

Literatura.............................................................................................................11

UVOD

 Prije otkrića krvnih grupa uvijek je dolazilo do velikih problema usljed

transfuzije krvi među osobama nesrodnih krvnih grupa. Često je dolazilo
do aglutinacije, a zatim i do hemolize eritrocita.Takvi procesi su
uzrokovali začepljenje krvnih kapilara i opću disfunkcionalnost krvi, te
time dovodili do smrti.Ovaj problem riješava jedan austrijski liječnik i
patolog po imenu Karl Landsteiner koji je otkrio krvne grupe a nešto
kasnije i Rh-sistem.

 Krvna grupa je klasifikacija krvi bazirana na prisutnosti ili nedostatku

naslijeđene antigenske supstance na površini eritrocita.

2
  Krvne grupe se nasljeđuju od roditelja i ne mjenjaju se u toku života.

 Krv različitih osoba često ima različita antigenska imunska svojstva, tako
da antitijela krvne plazme jedne krvi reaguju sa antigenima površine
eritrocita druge krvi.

 Na površini ćelijske membrane krvnih ćelija čovjeka nađeno je barem 30

antigena koje se često susreću i stotine drugih koji se susreću rijetko,a
svaki od njih može ponekad prouzrokovati reakciju antigen-
antitijelo.Većina njih su slabi antigeni i značajniji su uglavnom za
izučavanje nasljeđivanja gena u cilju određivanja očinstva itd.

 Međutim, dvije posebne grupe antigena mnogo češće od drugih uzrokuju

transfuzione reakcije, to su tzv. OAB-sistem i Rh-sistem.

KRVNE GRUPE
Ljudska krv podijeljena je u krvne grupe na osnovu prisutnosti ili odsutnosti
određenih antigena na površini crvenih krvnih stanica. Testovi za određivanje
krvne grupe rade se prije nego što se daje transfuzija krvi, te prilikom prvog
pregleda trudnica radi određivanja Rh-faktora. Određivanje krvne grupe također
se može raditi kako bi se utvrdilo da li postoji vjerojatnost da je dvoje ljudi u
krvnom srodstvu (na primjer, u svrhu utvrđivanja očinstva).

3
 Određivanje krvnih grupa A, B, AB ili 0
 Određivanje Rh-faktora
 Nasljeđivanje krvne grupe
 Kada se radi određivanje krvne grupe čovjeka?
Najvažniji antigeni u krvi su antigeni krvnih grupa (AB0), te Rh-antigen (ili Rh-
faktor). Upravo se stoga najčešće rade testovi vezani za krvne grupe A, B, i 0, te
Rh-testovi, iako postoje i neki drugi načini utvrđivanja krvne grupe. Obje vrste
testiranja rade se na uzorku krvi uzete iz vene ili četvrtog prsta lijeve ruke.

ODREĐIVANJE KRVNIH GRUPA A, B, AB ili 0

4
Krv čovjeka dijeli se u četiri krvne grupe, A, B, AB, ili 0:
o Ako se na površini crvenih krvnih stanica nalazi antigen A, radi se o
krvnoj grupi A. Tekući dio krvi, odnosno plazma, u tom slučaju sadrži
antitijela protiv krvne grupe B.
o Ako se na površini crvenih krvnih stanica nalazi antigen B, radi se o
krvnoj grupi B. Plazma tada sadrži antitijela protiv krvne grupe A.
o Ako na površini crvenih krvnih stanica nema niti jednog od ta dva
antigena, radi se o krvnoj grupi 0. U tom se slučaju u plazmi nalaze i
antitijela protiv krvne grupe A i antitijela protiv krvne grupe B.
o Također je moguće da se na površini crvenih krvnih stanica nalaze i
antigen A i antigen B, te tada u plazmi nema antitijela, a osoba ima
krvnu grupu AB.

Krv koja se prima putem transfuzije mora imati iste antigene kao i crvene krvne
stanice osobe koja je prima (odnosno krv davatelja i krv primatelja moraju biti
kompatibilne). Ako se putem transfuzije primi krv koja nije kompatibilna krvi
osobe koja ju je primila, antitijela u krvi primatelja prepoznat će primljenu krv
kao stranu, te će napasti i uništiti crvene krvne stanice primljene krvi.

Taj imunološki odgovor, odnosno transfuzijska reakcija, događa se odmah

nakon primanja nekompatibilne krvi i može imati vrlo ozbiljne posljedice po
zdravlje primatelja, pa čak dovesti i do smrti. Krvna grupa 0 negativna u sebi
5
nema niti jednog antigena. Zbog toga se naziva univerzalnim davateljem, što
znači da je kompatibilna sa svim krvnim grupama. S druge strane, krvna grupa
AB pozitivna naziva se univerzalnim primateljem, odnosno osobe s tom krvnom
grupom mogu primiti krv bilo koje krvne grupe.

Zastupljenost krvnih grupa

Praktični rad (određivanje krvnih grupa)

Metoda se zasniva na pojavi aglutinacije.

- Pripreme se serumi sa visokim titrom aglutinina anti-B (serum krvne
grupe A), anti-A (serum krvne grupe B), i anti-A i anti-B (serum krvne
grupe O).
- Na porculansku pločicu, u udubljenja sa oznakom A, se ukapa kap-dvije
seruma krvne grupe A (anti-B aglutinin). U udubljenje sa oznakom B
seruma krvne grupe B (anti-A aglutinin), a u udubljenje O seruma krvne
grupe O (anti-A i anti-B aglutinin).
- Alkoholom očistiti jagodicu četvrtog prsta lijeve ruke, sačekati da se prst
osuši i izvršiti ubod lancetom.
- Uglom predmetnog stakla prenijeti kap krvi sa prsta u prvu jamicu na
pločici i pomješati je sa ukapanim serumom. Narednu kap prenijeti
drugim (čistim) staklom i ponoviti postupak sa trećim. (Obavezno je da

6
 da svaka kap bude prenešena čistim staklom, da ne bi došlo do mješanja
seruma).
- Pločicu ostaviti da miruje 5 min.a onda je lagano rotirati kružnim
pokretima u horizontalnoj ravni.
Aglutinacija se prepoznaje po pojavi crvenog, sitno zrnastog taloga.

ODREĐIVANJE RH – FAKTORA

Testiranjem na Rh-antigen ili Rh-faktor

utvrđuje se njegova prisutnost (+) ili
odsutnost (-) u krvi.

Na osnovu rezultata krv se dijeli na sljedeći način:

o Ako se u krvi nalazi Rh-faktor, ona je Rh-pozitivna.

7
o Ako Rh-faktor nije prisutan, krv je Rh-negativna.
o To znači da je, na primjer, krv u kojoj se nalaze antigeni A i Rh, A-
pozitivna (A+). Ako pak krv sadrži antigen B, ali ne i Rh-faktor, tada se
radi o B-negativnoj krvnoj grupi (B-).

Zastupljenost Rh- faktora

Podjela krvi s obzirom na Rh-faktor posebno je značajna za trudnice.

Potencijalni problem nastaje u slučaju da žena koja ima Rh-negativnu krv nosi
dijete koje ima Rh-pozitivnu krv, što se naziva Rh-inkompatibilnošću. Za
vrijeme trudnoće ili poroda Rh-pozitivna krv djeteta može se pomiješati s Rh-
negativnom krvi majke, nakon čega imunološki sustav majke počinje proizvoditi
antitijela. Taj odgovor organizma majke, odnosno stvaranje antitijela, naziva se
Rh-senzibilizacijom, zbog koje, ovisno o tome kada nastupi, može doći do
uništenja crvenih krvnih stanica djeteta.
Testiranje Rh-faktora radi se prilikom prvog pregleda trudnice. Ako žena ima
Rh-negativnu krv, daje joj Rh-imunoglobulin, koji gotovo uvijek sprječava
pojavu senzibilizacije.

Praktičan rad (određivanje Rh faktora)

- Potrebna jedna veća kap otopine niske jonske jačine, stavi se na
predmetno staklo.
- Nakon dezinfekcije alkoholom izvrši se ubod jagodice četvrtog prsta
sterilnom lancetom.
- Uglom drugog, čistog predmetnog stakla uzme se jedna kap krvi pa se
pomiješa sa tečnošću na predmetnom staklu i ostavi da stoji 1 min
8
 - Potom se doda jedna kap test anti-D seruma
- Staklo se nekoliko puta lagano zarotira u horizontalnoj ravni i očita
rezultat.
Pojava aglutinacije ukazuje na prisustvo Rh D antigena, odnosno da se radi o Rh
pozitivnoj osobi.

NASLJEĐIVANJE KRVNE GRUPE

Određivanje krvne grupe također se radi u svrhu utvrđivanja roditeljstva, ako

identitet oca, majke ili oba roditelja nije siguran. Na primjer, u slučaju
određivanja očinstva krvne grupe djeteta i majke uspoređuju se s krvnim
grupama osoba koje bi mogle biti otac djeteta, a pravi otac se obično utvrdi na
način da se isključe osobe koje nikako ne mogu biti očevi. Ipak, određivanje
krvne grupe korisnije je ako se želi dokazati da muškarac nije otac djeteta, nego
ako se želi dokazati da on to je. Dijete od svakog roditelja nasljeđuje gen A, B ili
0. Gen A i gen B su dominantni, dok je gen 0 recesivan. Slijedi prikaz mogućih
kombinacija:

9
 ZAKLJUČAK

Krvna grupa je nasljedna i nepromjenljiva karakteristika ljudi. Naročito je važno

poznavati krvnu grupu pri transfuziji krvi, jer ukoliko se radi o A ili B krvnoj
grupi, i ta krv koja se daje nema iste antigene kao i crvene krvne stanice osobe
koja je prima, antitijela u krvi od osobe koja prima tu transfuziju će primljenu
krv prepoznati kao stranu, te će napasti i uništiti crvene krvne stanice te
primljene krvi, a ta reakcija može imati vrlo ozbiljne zdravstvene posljedice, a
može čak i osobu dovesti do smrti. Zbog toga je važno poznavati krvne grupe.
 

10
LITERATURA

1. „Fiziologija čovjeka, praktikum sa teorijskim osnovama“,

Emina Nakaš – Ićindić
2. http://www.plivazdravlje.hr
3. http://www.scribd.com

11