Malzeme taşıma (elleçleme) “malzemenin,

üretim, dağıtım, kullanım, ve hurdaya ayırma

süreçleri içinde, yer değiştirme, depolama,
koruma, ve kontrol amacıyla taşınması”
işlemlerinin tümünü içermektedir.

 Yapılan tahminlere göre ABD’de toplam

üretim işçilik giderlerinin % 20 - 25’ini
oluşturmaktadır.
 Oranlar, üretim tipine ve uygulanan otomasyon
düzeyine göre değişebilir.

2
3
 Malzeme hareketi bir ürün veya onun bir parçası bir yerden
başka bir yere gittiği veya taşındığı anda gerçekleşir.

 Malzeme hareketi bir çok yerde toplam fabrika maliyetini

% 90’ını oluşturur.

 Malzeme hareketleri genellikle üretken olmayan

işlemlerdir, çünkü hareket halindeki ürün veya bir parçası
üzerinde işlem yapma olasılığı yoktur.

 Ortalama olarak, bir fabrika, ürün maliyetinin %25’ini

üretken olmayan işlemlere harcamaktadır.

4
 Tüm fabrika içi taşımalar
 Bitmiş ürünlerin tüketicilere dağıtımı

 Malzeme taşıma işlemleri genellikle aşağıdaki alanları ve

sorumlulukları kapsar:
1. Satıcıdan Getirme
2. Boşaltma
3. Teslim Alma
4. Depolama
5. Üretim İşlemleri

5
6. İşlem sırasında taşıma
7. İşlem sırasında depolama
8. İş yerinde taşıma
9. Bölümler arasında taşıma
10. Fabrika içi taşıma
11. Tamamlayıcı işlemler için taşıma
12. Paketleme (müşteri)
13. Paketleme (koruyucu)
14. Mamul mal ambarı
15. Yükleme
16. Gönderme
16. Ulaştırma
17. Kayıt tutma.

6
 Malzemelerin taşınması aşağıdaki koşulları
sağlamalıdır:

 Güvenli
 Etkin
 Düşük maliyetli
 Zamanında
 Doğru ( doğru malzeme, doğru zamanda, doğru
yerde) ve
 Malzemeye hasar vermeden

7
1. Malzeme taşıma donanımı – malzemeleri fabrika,
ambar, veya diğer tesislerde taşımak için
2. Depolama - Malzemeleri depolamak ve gerekli yere
teslim etmek
3. Birleştirme Donanımı -
(1)malzemeleri toplamak için kullanılan kaplar, ve
(2)kapları yüklemek ve paketlemek için kullanılan
donanım
4. Tanımlama ve İzleme Sistemleri – taşınan ve stoklanan
malzemeleri tanımlamak ve izlemek

8
 Bazı temel malzeme taşıma donanımları:
1. Konveyorlar; Sabit iki nokta arasında yer çekimi veya
güç kullanarak malzeme taşıyıcılar
2. Vinçler ve Kaldıraçlar; Malzemeyi sabit bir noktada
yerden kaldırarak taşıyıcılar
3. Endüstriyel Kamyonlar; İnsan veya motor gücü
kullanarak malzemeyi değişken rotalarda taşıyıcılar
4. Kaplar ve raflar; Büyük malzemeleri taşımak veya
depolamak için kullanılan araçlar
5. Otomatik yönlendirmeli taşıtlar

9
 Bant Konveyör
Zeminde çekilen Konveyör

Tepede Askılı Konveyör

10
Ceraskal Köprü Vinç

MALZEME TAŞIMA
DONANIMI TÜRLERİ

Kollu Vinç
11
İki ana tipi vardır:
1. Güçsüz
 İşçiler yükleri iter veya çekerler
2. Güçlendirilmiş
 Kendinden hareketli bir insan tarafından
yönetilip yönlendirilen
 Yaygın örnek: çatallı kaldırıcı

12
(a)İki tekerlekli el arabası,
(b)Dört tekerlekli araba (Domuz Arabası),
(c)Alçak kaldırmalı palet taşıyıcı
13
Tekerlekli çatallar paletin boşluğuna girer.
Üzerine çıkılmadan kontrol kolu yardımıyla hareket
ettirilir.
İşçi kolu bırakmadan taşıyıcının önünde yürür.
14
 Malzemenin
yaygınlaşması, yaygın
olarak ambar ve
fabrikalarda kullanılır.
 Taşıma kapasitesi 450 ile
4500 Kg arasında
değişebilir.
 Kaldırma yüksekliği yükün
ağırlığına göre 0 ile 6 m
arasında değişebilir. Yük
arttıkça, yükseklik
azalmaktadır.
 Güç kaynağı yüklenmiş akü
veya içten patlamalı
motor olabilir.

15
 Bir ya da daha fazla sayıda tekerlekli platformu ambar veya
fabrika içinde veya havalimanında bagajları çekmek için
tasarlanmıştır.
 Üzerinde taşıdığı akü veya içten patlamalı motor ile
güçlendirilmiştir.
16
 Bağımsız çalışabilen otomatik yönlendirilmiş araç
sistemleri fabrika zemininde önceden belirlenmiş rotalarda
çalışan malzeme taşıma araçlarıdır.

 Tipleri:
 Sürücüsüz diziler
 Palet taşıyıcılar
 Tek parça taşıma araçları
 Sürücüsüz diziler 1954 yılından beri kullanılmaktadır.
 Yaygın olarak ağır yükleri ambar veya fabrika içinde uzun
mesafelerde kesintisiz olarak taşımakta kullanılır.

17
18
 Önceden belirlenmiş
rotalarda paletli
yükleri taşımakta
kullanılır.
 Palet işçi tarafından
yüklendikten sonra
yerden kaldırılır.
 İşçi aracı belirlenen
rota üzerine
getirdikten sonra araç
yoluna devam eder.

19
Tek parça yükleri bir yerden bir yere taşımak için
kullanılır.
 Rulo veya bant konveyörlü, veya mekanik
kaldırma platformlu palet yükleme-boşaltma
sistemi vardır.

20
1. Sürücüsüz Tren Uygulamaları – uzun mesafelerde büyük
miktarların taşınması
2. Depolama ve dağıtım – paletli yüklerin teslim
alma/verme noktalarına veya ambar raflarına taşınması
3. Montaj Hattı Uygulamaları – montaj istasyonları
arasında araç kaportalarını ve ön montajı yapılmış
motorları taşınması
4. Esnek üretim sistemleri – üretim makineleri arasında iş
parçalarının taşınması
5. Diğer çeşitli uygulamalar – posta dağıtım ve hastane içi
taşımalar

21
 Otomatik yönlendirmeli araç yolları belirlenir ve araçlar bu yolları
izlerler.
 Temel olarak üç faklı teknoloji vardır:
 Gömülmüş yönlendirme kabloları – zemine gömülen yönlendirme
kabloları aracı yönlendirmek için elektromanyetik sinyaller yayar.
 Boyalı Bantlar – araçtaki optik
algılayıcılar beyaz şeritler yardımıyla
yolu bulur.
 Kendinden yönlendirmeli araçlar-
 Pasif farkındalık – araçlar tekerlek dönüş sayılarına bakarak belirli

bir yönde aldıkları yolu kendileri hesaplar

 Fabrika içine konulan işaret kuleleri yardımıyla üçgenler

oluşturarak yerini belirler

22
 Malzeme taşıma donanımı yerleşim problemiyle birlikte ele
alınmalıdır.
 Yerleşim türü ile malzeme taşıma donanımı arasındaki ilişki:

Yerleşim Tipi Taşıma Donanımı

Sabit Vinç, Ceraskal, kaldıraç,
endüstriyel taşıyıcılar
Süreç El arabaları, Çatallı
kaldırıcılar,
Ürün Ürün akışı için konveyör,
parçaları üretim noktalarına
iletmek için arabalar

23
 Malzeme özellikleri
 Akış hızı, rota, ve zamanlama
 Fabrika yerleşimi
 Birim yük ilkesi
 Malzeme nitelikleri gerekli taşıma ve depolama
donanımının tipini etkiler
 Katı, sıvı, veya gaz
 Boyut
 Ağırlık
 Şekil – uzun, düz, hantal
 Durum – sıcak, soğuk, yaş, kuru
 Zarar görme riski – hassas, kırılgan, dayanıklı
 Güvenlik tehlikesi – patlayıcı, yanıcı, zehirli, aşındırıcı

24
 Akış hızı – birim zamanda yer değiştiren malzeme
miktarı
 Örnekler: parça/saat, palet/saat, ton/saat
 Malzemenin hareket şekli, parçalar halinde, partiler
halinde, sürekli (boru hattı)

 Rota – toplama ve dağıtım noktaları, taşıma

mesafeleri, rota çeşitliliği, rota üzerindeki
koşullar (zemin, trafik, yükseltiler)

 Zamanlama – her taşımanın zamanlanması

 Gerektiğinde acil teslim
 Gecikmelere karşı yedek stok kullanmak
25
Taşınacak ve stoklanacak olan birim yük taşıma
sistemi için uygun olabilecek kadar büyük
olmalıdır
 Birim yük bir defada hareket ettirilecek veya taşınacak
miktardır.
 Birim yükün malzeme taşımada kullanım
nedenleri:
 Eş zamanlı olarak birden fazla taşıma yapılır
 Gerekli taşıma işlemlerinin sayısı azaltılır
 Yükleme ve indirme zamanları azaltılır
 Ürün hasarı azaltılır

26
(a) Ahşap Palet (b) Palet Kutu (c)Taşıma Kutusu

27
 Planlama il İlgili:  Donanımla İlgili:
1. Planlama İlkesi 1. Mekanizasyon ve
2. Sisistem ilkesi Otomasyon İlkesi
2. Donanım Seçim İlkesi
3. Malzeme Taşıma İlkesi
3. Standartlaşma İlkesi
4. Basitleştirme İlkesi
4. Esneklik İlkesi
5. Yerçekimi İlkesi
5. Dara İlkesi
6. Alan Kullanım İlkesi
6. Hareket İlkesi
7. Birim Boyut İlkesi 7. Boş Zaman İlkesi
8. Güvenlik İlkesi 8. Onarım İlkesi
 İşlemlerle ilgili: 9. Yaşlanma İlkesi
1. Kontrol İlkesi
2. Kapasite İlkesi  Bu ilkeler yaşamsal önem
3. İşlem İlkesi taşımaktadır.

28
 Endüstri mühendisleri sorun çözerken nicel teknikleri
kullanmalıdır.

 Malzeme taşıma sistem tasarımında kullanılabilecek pek çok

sayısal yöntem bulunmaktadır.

 Ulaşım programlama tesis yerleştirmede de kullanılabilir.

 Ulaşım programlamaya çok benzer olan atama yöntemi

olarak adlandırılır.
 Bu yöntem kullanılarak kısıtlı kaynaklar, bir defada bir birim
taşınacak şekilde, atanabilir.

29
 Malzeme Taşıma Sistemi tasarımında kullanılan
pek çok diğer teknik de bulunmaktadır:
1.kuyruk teorisi (queuing theory),
2.Tam sayılı programlama (integer programming),
3.Lineer programlama (linear programming),
4.Benzetim (simulation),
5.aktarma programlaması (transshipment
programming).

 İlerideki yıllarda derslerinizde detaylı

göreceksiniz.

30
 Dağıtım, tamamlanmış ürünün tüketiciye iletilmesi sürecindeki
tüm işlemleri kapsar.
 Herhangi bir zaman ve yerde tüm malzeme hareketlerini içerdiği
için, malzeme taşımanın bir kısmı da dağıtım alanına girer.
 Dağıtım sistemi tasarımının önemli bir parçası ambar alanlarının
yerlerinin belirlenmesidir.
 Ambarların yerleşimi herhangi bir tüketiciye 48 saat içinde
hizmet verilmeyi sağlayacak şekilde yapılmalıdır.
 Problemin amacı maksimum taşıma mesafesini minimize
etmektir.
 Bu türden karmaşık problemlerin çözümünde analitik metotların
kullanılma olanağı yoktur.
 Ancak benzetim yöntemleri ile çözülebilir.

31
 Ambar yerleri belirlendikten sonra, lojistik sistemi
işletmek gereklidir.
 Lojistik sistem, uygun stok düzeyleri, ambarlara ve
müşterilere etkin bir şekilde ürün aktarılmasını
içermektedir.

 Rotalama problemi dolaşan satış elemanı problemine çok

benzer.

 Bu problemde satış elemanı bir şehirde yerleşir ve bir çok

şehri gezmek durumundadır.
 Satıcı bir şehirden başlayarak tüm diğer şehirleri dolaşarak
başladığı şehre dönerken dolaştığı toplam mesafeyi
minimize etmeye çalışmaktadır.

32
 Bu problemin çözümü için bir çok yöntem vardır, bir kısmı en
uygun çözümü verirken bir kısmı da araştırmaya yönelten
sonuçlar vermektedir.

 Tüm dolaşan satıcı problemleri araştırmaya yönelten

sonuçlar verirken en uygun çözüme gidecek yola yönlendirir.
 Bunların en basit olanı en yakın gidilmemiş şehir
yaklaşımıdır:
1. Bir şehirden başlar ve gidilmemiş en yakın şehre gider, tüm
şehirlere gidilene kadar böyle devam edilir.
2. Bu süreç tüm şehirler başlangıç şehri alınarak tekrarlanır
ve sonuçların en iyisi çözüm olarak seçilir.

33
 Buraya kadar problem tek satıcı için çözüldü.

 Birden fazla satıcı varsa, yani rotalanacak ürün dağıtması

gereken birden çok kamyon varsa:
 Bu türden problemin matematiksel anlatımı gezen çok
satıcı problemi olarak adlandırılır.

 Diğer çözümler gezen çok satıcı probleminin çözümü için

tasarlanmıştır.
 Burada da kati çözüm bulmak için etkin bir yöntem yoktur.

34
35