10.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

10.1 Οικονομική ανάπτυξη και οικονομική μεγέθυνση: Έννοια

Οι όροι οικονομική ανάπτυξη και οικονομική μεγέθυνση

χρησιμοποιούνται μερικές φορές εναλλακτικά, ωστόσο υπάρχει μια
σημαντική διαφορά μεταξύ τους.
Τη περίοδο 2003-2008 (τελευταίο έτος θετικού ρυθμού ανάπτυξης) η
ελληνική οικονομία με βάση τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής
παρουσίασε μια αύξηση της τάξεως του 25% του Ακαθάριστου Εγχώριου
Προϊόντος, δηλαδή μια συνολική ανάπτυξη 25% σωρευτικά. Η αύξηση
του Εθνικού Εισοδήματος προήλθε από ονομαστικές αυξήσεις στους
μισθούς των Δημοσίων υπαλλήλων σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της
τραπεζικής πίστης οι οποίες προκάλεσαν αύξηση της συνολικής ζήτησης
και κατ’ επέκταση της συνολικής κατανάλωσης.
Φυσικά την ίδια περίοδο αν και η ελληνική οικονομία γνώρισε μια
μεγέθυνση του ΑΕΠ της δεν παρουσίασε κάποια σημαντική πρόοδο σε
άλλους τομείς. Πιο συγκεκριμένα δεν παρατηρήθηκε κάποια βελτίωση
στο εκπαιδευτικό σύστημα, στο σύστημα υγείας και ασφάλισης, στην
καταπολέμηση της διαφθοράς, στην ευελιξία της γραφειοκρατίας και την
ανταγωνιστικότητα. Έτσι, την περίοδο 2003-2008 ακολούθησε μια
περίοδος παρατεταμένης ύφεσης (2009-2012) όπου η ελληνική
οικονομία απώλεσε τους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της
προηγούμενης περιόδου.
Σήμερα λοιπόν, μιλούν αρκετοί για το πώς από τη μακροχρόνια ύφεση
θα μεταβούμε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Σε αυτό το σημείο, θα
ξεχωρίσουμε την έννοια της οικονομικής μεγέθυνσης από την έννοια της
οικονομικής ανάπτυξης.
Από την μία πλευρά, η οικονομική μεγέθυνση αναφέρεται στην άνοδο του
κατά κεφαλήν εισοδήματος και προϊόντος. Αν αυξηθούν οι μισθοί και η
κατανάλωση σε μια οικονομία τότε μπορεί κανείς να μιλά για οικονομική
μεγέθυνση.
Η οικονομική ανάπτυξη εκτός από την αύξηση του κατά κεφαλήν
εισοδήματος προϋποθέτει διαρθρωτικές μεταβολές στην δομή της
οικονομίας. Συνεπώς, η ελληνική οικονομία την περίοδο της
«επιφανειακής» ανάπτυξης δεν διέθετε τις δομές και τους βασικούς
πυλώνες ώστε να είχε την δυνατότητα να απορροφήσει τους
«κραδασμούς» από την κρίση που ταλανίζει την παγκόσμια οικονομία με
το λιγότερο οδυνηρό τρόπο.
Άρα, οι ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις όπως η οργάνωση του Δημόσιου
τομέα, του συστήματος υγείας, του εκπαιδευτικού συστήματος,
επανασχεδιασμός του φορολογικού συστήματος και εκσυγχρονισμός της
παραγωγής αποτελούν τους βασικούς πυλώνες ανάπτυξης. Έτσι μέσα
από τις μεταρρυθμίσεις αυτές η οικονομία μας θα περάσει από τρία

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 1
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

βασικά στάδια. Σε πρώτο στάδιο τα παραπάνω θα συνεισφέρουν στην

διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και θα ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των
πολιτών στο κράτος. Σε δεύτερο στάδιο η ελληνική οικονομία θα δείξει
σημάδια σταθεροποίησης και τέλος, το τρίτο και σημαντικότερο στάδιο θα
είναι αυτό της μετάβασης στην πραγματική (και όχι επίπλαστη)
οικονομική ανάπτυξη.
Πηγή: https://www.capital.gr/o-kostas-stoupas-
grafei/1866288/oikonomiki-megethunsi-kai-oikonomiki-anaptuxi
Άρα, η οικονομική μεγέθυνση σημαίνει τη σταθερή διαχρονική
αύξηση του συνολικού προϊόντος μιας οικονομίας, αφετέρου η
οικονομική ανάπτυξη αποτελεί μια έννοια ευρύτερη. Ουσιαστικά
λέγοντας πως η τελευταία αποτελεί μια έννοια ευρύτερη εννοούμε
ότι δεν περιλαμβάνει μόνο (α) τη μεγέθυνση του Ακαθάριστου
Εγχώριου Προϊόντος ή (β) την αύξηση των εισοδημάτων των
νοικοκυριών ή (γ) την εκβιομηχάνιση ή (δ) την τεχνολογική πρόοδο
ή (ε) τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας. Βασικά, όλα τα παραπάνω
αποτελούν πτυχές της οικονομικής ανάπτυξης.
Ο όρος της οικονομικής μεγέθυνσης είναι περισσότερο περιοριστικός και
εν ολίγοις αναφέρεται στην διεύρυνση των οικονομικών μεγεθών μέσω
του μηχανισμού της αγοράς. Η μεγέθυνση αποτελεί ποσοτικό δείκτη και
πιο συγκεκριμένα είναι η ετήσια μεταβολή μιας μεταβλητής, όπως για
παράδειγμα του εισοδήματος ή του παραγόμενου προϊόντος μιας
οικονομίας. Αντιθέτως, ο όρος οικονομική ανάπτυξη είναι όρος ποιοτικός
και όπως αναφέρθηκε παραπάνω αφορά την βελτίωση της κοινωνικής
ευημερίας γενικότερα. Αυτό σημαίνει πως δεν απαιτείται η χρήση μόνο
οικονομικών παραγόντων, αλλά και μη οικονομικών. Οι δύο έννοιες
γίνονται αντιληπτές σε ένα συμπληρωματικό πλαίσιο: η οικονομική
ανάπτυξη προϋποθέτει την οικονομική μεγέθυνση.
Πηγή: https://www.offlinepost.gr/2021/07/06/1h-oikonomikh-anaprtyksh-
kai-h-oikonomikh-megethynsh-sto-plaisio-mias-sygkrishs/

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 2
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

10.2 Διαφορά οικονομικής ανάπτυξης και οικονομικής μεγέθυνσης:

Περιγραφή/Λειτουργία

Η οικονομική μεγέθυνση μετρά την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ. Το

ΑΕΠ είναι ένα μέτρο του εθνικού εισοδήματος/της εθνικής παραγωγής και
των εθνικών δαπανών. Βασικά μετρά τον συνολικό όγκο των αγαθών και
υπηρεσιών που παράγονται σε μια οικονομία.
Από την άλλη πλευρά η οικονομική ανάπτυξη εξετάζει ένα ευρύτερο
φάσμα στατιστικών στοιχείων από το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Η οικονομική
ανάπτυξη ασχολείται με το πως επηρεάζονται πραγματικά οι άνθρωποι.
Εξετάζει το πραγματικό τους βιοτικό επίπεδο και την ελευθερία που έχουν
για να απολαμβάνουν ένα καλό βιοτικό επίπεδο.
Οι μετρήσεις της οικονομικής ανάπτυξης εξετάζουν:
❖ ΑΕΠ
❖ Επίπεδα αλφαβητισμού και πρότυπα εκπαίδευσης
❖ Επίπεδα υγειονομικής περίθαλψης πχ αριθμός γιατρών ανά 1000
κατοίκους
❖ Ποιότητα και διαθεσιμότητα στέγασης
❖ Επίπεδα περιβαλλοντικών προτύπων
❖ Προσδόκιμο ζωής
Η μέτρηση της οικονομικής ανάπτυξης δεν είναι τόσο ακριβής όσο η
μέτρηση του ΑΕΠ, διότι εξαρτάται από τους παράγοντες που
περιλαμβάνονται στη μέτρηση. Υπάρχουν διάφορα μέτρα οικονομικής
ανάπτυξης, ένα από αυτά είναι ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης (HDI).
Ο δείκτης ανθρώπινης ανάπτυξης περιλαμβάνει:
❖ Δείκτη προσδόκιμου ζωής: το μέσο προσδόκιμο ζωής σε σύγκριση
με το παγκόσμιο αναμενόμενο προσδόκιμο ζωής.
❖ Δείκτη εκπαίδευσης: μέσος όρος ετών σχολικής εκπαίδευσης με τα
αναμενόμενα έτη σχολικής εκπαίδευσης.
❖ Δείκτη εισοδήματος
Μπορεί να υπάρξει οικονομική μεγέθυνση δίχως οικονομική ανάπτυξη
δηλαδή να έχουμε αύξηση του ΑΕΠ αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι να
μη βλέπουν πραγματική βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου. Αυτό θα
μπορούσε να συμβεί στις παρακάτω περιπτώσεις:
❖ Η οικονομική ανάπτυξη ωφελεί μόνο ένα μικρό ποσοστό του
πληθυσμού πχ μια χώρα παράγει περισσότερο πετρέλαιο, θα δει
αύξηση στο ΑΕΠ αλλά ο μέσος εργαζόμενος δεν ωφελείται
πραγματικά.
❖ Διαφθορά πχ μια χώρα μπορεί να δει υψηλότερο ΑΕΠ αλλά τα
οφέλη να καταλήγουν στους τραπεζικούς λογαριασμούς των
πολιτικών.

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 3
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

❖ Περιβαλλοντικά προβλήματα πχ η παραγωγή τοξικών χημικών

ουσιών θα οδηγήσει σε αύξηση του ΑΕΠ αλλά χωρίς κατάλληλη
ρύθμιση θα οδηγήσει σε περιβαλλοντικά και υγειονομικά
προβλήματα.
❖ Συμφόρηση πχ η οικονομική μεγέθυνση μπορεί να προκαλέσει
αύξηση της κυκλοφοριακής συμφόρησης που αυτό σημαίνει ότι οι
περισσότεροι άνθρωποι θα περνούν περισσότερο χρόνο σε
μποτιλιαρίσματα.
❖ Παραγωγή που δεν καταναλώνεται πχ μια κρατική βιομηχανία
αυξάνει την παραγωγή, αυξάνεται και το ΑΕΠ ωστόσο η παραγωγή
δεν προκαλεί πραγματική αύξηση του βιοτικού επιπέδου.
❖ Στρατιωτικές δαπάνες πχ μια χώρα μπορεί να αυξήσει το ΑΕΠ
δαπανώντας περισσότερα χρήματα για στρατιωτικά αγαθά
ωστόσο αυτό γίνεται εις βάρος της υγειονομικής περίθαλψης και
της εκπαίδευσης και μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του βιοτικού
επιπέδου.
Πηγή:
https://www.economicshelp.org/blog/1187/development/economic-
growth-and-development/

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 4
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

10.3 Βιώσιμη ανάπτυξη: Έννοια

Η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης δεν είναι νέα, καθώς έχει τις ρίζες της
στην μεταπολεμική περίοδο και προέκυψε ως απάντηση στην ανησυχία
για το είδος της επίδρασης της υπέρμετρης οικονομικής μεγέθυνσης στο
φυσικό περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, είναι γνωστό ότι η οικονομική
μεγέθυνση βασίστηκε στην υπερβολική κατανάλωση φυσικών πόρων και
ενέργειας, αγνοώντας τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και την αλλαγή του
κλίματος. Όμως, έχει γίνει πλέον σαφές ότι η προστασία του
περιβάλλοντος δεν μπορεί παρά να αποτελεί έναν επιπρόσθετο πυλώνα
της ανθρώπινης ευημερίας.
Ποτέ στην ιστορία, δεν υπήρξε πιο δραστική αύξηση της παραγωγής και
της κατανάλωσης παρά μόνον μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση. Κατά
την περίοδο μεταξύ 1800 και 1970, ο παγκόσμιος πληθυσμός
τριπλασιάστηκε ενώ οι ρυθμοί οικονομικής ανάπτυξης παρέμειναν πολύ
υψηλοί. Ωστόσο, στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η έννοια της
βιωσιμότητας ήρθε ξανά στο προσκήνιο, επισημαίνοντας μια νέα
αναπτυξιακή κατεύθυνση αυτή της αειφόρου ανάπτυξης. Τότε τέθηκαν τα
θεμέλια για την χρήση του όρου της βιωσιμότητας, η οποία χαρακτήριζε
μια κοινωνία που θα μπορούσε να διατηρηθεί επ’ αόριστον και ικανή να
ικανοποιήσει τις βασικές υλικές ανάγκες όλων των ανθρώπων. Πιο
πρόσφατα, η έννοια της βιώσιμης ή αειφόρου ανάπτυξης ορίστηκε το
1987 από την Παγκόσμια Επιτροπή Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης, ως η
ανάπτυξη που ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος χωρίς όμως να
διακυβεύει την ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιούν τις
δικές τους ανάγκες.
Πηγή: https://dhee.hua.gr/index.php/el/to-tmima/i-epistimi-tis-oikiakis-
oikonomias
Το πόρισμα της Επιτροπής, γνωστό ως Έκθεση Brundtland «Το κοινό
μας μέλλον» (1987) αναφέρει τη βιώσιμη ανάπτυξη ως απάντηση στην
αλόγιστη στην αλόγιστη και μονοδιάστατη οικονομική μεγέθυνση των
προηγμένων κοινωνιών: «… Η πρόκληση να ανακαλύψουμε τα
μονοπάτια που θα μας οδηγήσουν σε μια διατηρήσιμη ανάπτυξη πρέπει
να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη – οφείλουμε στην πραγματικότητα
να την δούμε ως καθήκον επιτακτικό – μας ανανεωμένης αναζήτησης
πολυμερών λύσεων και ενός αναδομημένου διεθνούς οικονομικού
συστήματος συνεργασίας. Οι προκλήσεις αυτές ξεπερνούν τις διαιρέσεις
της εθνικής κυριαρχίας, τις περιορισμένες στρατηγικές που αποβλέπουν
στο οικονομικό κέρδος και τις οριοθετήσεις των επιστημονικών κλάδων
…».
Με άλλα λόγια βιώσιμη είναι η ανάπτυξη η οποία ικανοποιεί τις
ανάγκες της σημερινής γενεάς χωρίς να υπομονεύει την ικανότητα
των μελλοντικών γενεών να ικανοποιήσουν τις δικές τους ανάγκες.

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 5
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

Στις μέρες μας, η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης έχει υπερβεί το καθαρά
και αυστηρά περιβαλλοντικό πλαίσιο, περιλαμβάνοντας όρους
κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς και άλλους, με στόχο την
προώθηση της αρμονικής βιωσιμότητας των ανθρώπινων κοινωνιών.
Έννοιες όπως η δημοκρατία, η ισότητα των φύλων, η αλληλεγγύη, το
κράτος δικαίου, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ελευθερία
και η ισότητα των ευκαιριών για όλους, αποτελούν βασικές συνιστώσες
της βιώσιμης ανάπτυξης των κοινωνιών.
Σε παγκόσμιο επίπεδο η επίτευξη του οράματος της Επιτροπής
Brundtland για μια οικονομική ανάπτυξη η οποία θα δίνει προτεραιότητα
στο περιβάλλον και την προστασία του, απέχει ακόμα πολύ από την
πραγματικότητα. Όμως η έννοια της αειφόρου ανάπτυξης κερδίζει ολοένα
και περισσότερο έδαφος, τουλάχιστον σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και αυτό
φαίνεται από τις πολιτικές που υιοθετεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέλος της
οποίας είναι από το 1981 και η Ελλάδα.
Πηγή: https://www.ekdd.gr/ekdda/files/ergasies_esta/T1/028/10072.pdf

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 6
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

10.4 Φτώχεια (σχετική και απόλυτη): Έννοια κατά

ΕΛΣΤΑΤ/EUROSTAT, Μορφές/Διακρίσεις

Απόλυτη φτώχεια Σχετική φτώχεια

Η απόλυτη φτώχεια είναι μια Η σχετική φτώχεια είναι μια

κατάσταση στην οποία ένα κατάσταση όταν ένα άτομο ή μια
άτομο ή μια οικογένεια στερείται οικογένεια αδυνατεί να επιτύχει το
έντονα τις βασικές ανάγκες, ελάχιστο μέσο βιοτικό επίπεδο στην
καθιστώντας δύσκολη τη ζωή κοινωνία.
τους. Αυτοί που δεν είναι σε θέση να
Όταν το εισόδημα του διατηρήσουν το αποδεκτό βιοτικό
νοικοκυριού είναι κάτω από το επίπεδο στην κοινωνία, τότε
όριο της φτώχειας, τότε το θεωρούνται φτωχοί, καθώς είναι
άτομο ή η οικογένεια θεωρείται σχετικά φτωχοί από τα άλλα μέλη της
φτωχή. κοινωνίας.
Σε απόλυτη φτώχεια Η αύξηση του πλούτου της κοινωνίας
συγκρίνουμε το εισόδημα του έχει σαν αποτέλεσμα την αύξηση του
νοικοκυριού με το τυπικό εισοδήματος των μελών της και των
ελάχιστο εισόδημα του πόρων που μπορούν να αντέξουν,
νοικοκυριού. Αυτό το κατώτατο γεγονός που αλλάζει το βιοτικό
όριο ελάχιστου εισοδήματος επίπεδο της κοινωνίας και έτσι η
είναι διαφορετικό στις διάφορες σχετική φτώχεια αλλάζει με το χρόνο.
χώρες και βασίζεται στη
συνολική οικονομική
κατάσταση.

Επομένως, η απόλυτη φτώχεια είναι όταν απουσιάζει ένα ελάχιστο

επίπεδο διαβίωσης που χρειάζεται για τη βασική ευημερία ενώ όταν
η φτώχεια μετριέται σε σχετικούς όρους, όπως το εισόδημα ή η
κατανάλωση άλλων ανθρώπων, ονομάζεται σχετική φτώχεια.

Βασικές διαφορές μεταξύ απόλυτης και σχετικής φτώχειας

Απόλυτη φτώχεια Σχετική φτώχεια

Η απόλυτη φτώχεια Η σχετική φτώχεια δείχνει την

αντιπροσωπεύει τη φτώχεια σε οικονομική κατάσταση ενός
σχέση με το ελάχιστο επίπεδο ατόμου σε σχέση με άλλους στην
εισοδήματος που απαιτείται για κοινωνία.
την κάλυψη των βασικών
αναγκών.

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 7
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

Η απόλυτη φτώχεια παραμένει Η σχετική φτώχεια αλλάζει με την

συνεπής με το χρόνο. πάροδο του χρόνου, με την
αύξηση του εισοδήματος και του
βιοτικού επιπέδου.

Η απόλυτη φτώχεια μπορεί να Η σχετική φτώχεια μπορεί να

μετρηθεί με τη βοήθεια της μετρηθεί μέσω του συντελεστή
γραμμής της φτώχειας. Gini και της καμπύλης Lorenz.

Η εξάλειψη της απόλυτης Η εξάλειψη της σχετικής φτώχειας

φτώχειας δεν είναι δυνατή. είναι δυνατή.

Η απόλυτη φτώχεια είναι κοινό Η σχετική φτώχεια βρίσκεται

ζήτημα στις αναπτυσσόμενες κυρίως σε ανεπτυγμένες χώρες.
χώρες.

Πηγή: https://gr.weblogographic.com/difference-between-absolute
Έννοιες σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ:
Ισοδύναμο εισόδημα: Για τον υπολογισμό του συνολικού διαθέσιμου
εισοδήματος του νοικοκυριού λαμβάνεται υπόψη το συνολικό καθαρό
εισόδημα, δηλαδή το εισόδημα που προκύπτει μετά την αφαίρεση των
φόρων και των εισφορών για κοινωνική ασφάλιση, που λαμβάνεται από
όλα τα μέλη του νοικοκυριού. Ως εισόδημα θεωρείται το εισόδημα από
εργασία, το εισόδημα από περιουσία, οι κοινωνικές παροχές και οι
συντάξεις, οι χρηματικές μεταβιβάσεις από άλλα νοικοκυριά, το τεκμαρτό
εισόδημα από τη χρήση του αυτοκινήτου της επιχείρησης.
Διαθέσιμο ισοδύναμο ατομικό εισόδημα: ορίζεται το συνολικό
διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού μετά την διαίρεσή του με το
ισοδύναμο μέγεθος του νοικοκυριού. Το ισοδύναμο μέγεθος του
νοικοκυριού υπολογίζεται σύμφωνα με την τροποποιημένη κλίμακα
ισοδυναμίας ου ΟΟΣΑ, σύμφωνα με την οποία ορίζεται συντελεστής
στάθμισης 1 για τον πρώτο ενήλικα, 0,5 για τον δεύτερο ενήλικα και μέλη
14 ετών και άνω και 0,3 για παιδιά κάτω των 14 ετών.
Φτωχός πληθυσμός: θεωρείται ο πληθυσμός που έχει εισόδημα
μικρότερο από ή ίσο με το κατώφλι της φτώχειας.
Μη φτωχός πληθυσμός: θεωρείται ο πληθυσμός που έχει εισόδημα
μεγαλύτερο από το κατώφλι της φτώχειας.
Πηγή: https://www.statistics.gr/documents/20181/3aa9c91f-cf52-375b-
dc0b-6310e09ce5c1
Αρχικός ορισμός – Πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό
αποκλεισμό: πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή με υλικές στερήσεις
(δηλαδή πληθυσμός που στερείται τουλάχιστον από έναν κατάλογο 9

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 8
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

αγαθών και υπηρεσιών) ή που διαβιεί σε νοικοκυριά με χαμηλή ένταση

εργασίας (περισσότερες πληροφορίες στις επεξηγηματικές σημειώσεις).
Αναθεωρημένος ορισμός – Πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή
κοινωνικό αποκλεισμό: πληθυσμός σε κίνδυνο φτώχειας ή με υλικές
και κοινωνικές στερήσεις (δηλαδή πληθυσμός που στερείται τουλάχιστον
7 από έναν κατάλογο 13 αγαθών και υπηρεσιών) ή που διαβιεί σε
νοικοκυριά με χαμηλή ένταση εργασίας (περισσότερες πληροφορίες στις
επεξηγηματικές σημειώσεις).
Κίνδυνος φτώχειας μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις: θεωρείται το
ποσοστό των ατόμων που ζουν σε νοικοκυριά, των οποίων το συνολικό
ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα είναι χαμηλότερο του 60% του εθνικού
διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος.
Κοινωνικά επιδόματα: είναι η κοινωνική βοήθεια (Ελάχιστο Εγγυημένο
Εισόδημα, επίδομα θέρμανσης, επίδομα στέγασης, εισοδηματική
ενίσχυση οικογενειών ορεινών και μειονεκτικών περιοχών, καθώς και
οικογενειών με χαμηλά εισοδήματα και τέκνα υποχρεωτικής
εκπαίδευσης, παροχές παλλιννοστούντων, προσφύγων,
αποφυλακισμένων, τοξικομανών, Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης
Ανασφάλιστων Υπερηλίκων, βοηθήματα για αντιμετώπιση πρώτων
αναγκών ατόμων πληγέντων από σεισμό, πλημμύρα κ.λπ.), τα
οικογενειακά επιδόματα, τα επιδόματα/βοηθήματα ανεργίας, τα
επιδόματα/βοηθήματα ασθένειας, τα επιδόματα/βοηθήματα αναπηρίας –
ανικανότητας και οι εκπαιδευτικές παροχές.
Συντάξεις: θεωρούνται οι συντάξεις γήρατος από εργασία και οι
συντάξεις/βοηθήματα από τον/τη σύζυγο.
Κίνδυνος φτώχειας πριν τις κοινωνικές μεταβιβάσεις: (δεν
περιλαμβάνονται τα κοινωνικά επιδόματα στο διαθέσιμο εισόδημα, δεν
περιλαμβάνονται οι συντάξεις) ορίζεται το ποσοστό των ατόμων που
ζουν σε νοικοκυριά των οποίων το συνολικό ισοδύναμο διαθέσιμο
εισόδημα είναι μικρότερο του 60% του εθνικού διάμεσου ισοδύναμου
διαθέσιμου εισοδήματος.
Μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα: ορίζεται ο μέσος όρος των
ισοδύναμων διαθέσιμων εισοδημάτων όλων των μελών των νοικοκυριών
της Χώρας.
Πηγή: https://www.statistics.gr/documents/20181/44d3d102-5456-c06a-
ce90-47a761783326
Έννοιες σύμφωνα με την EUROSTAT:
Ποσοστό κινδύνου φτώχειας: είναι το ποσοστό των ατόμων με
ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα (μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις) κάτω
από το όριο κινδύνου φτώχειας, το οποίο ορίζεται στο 60% του εθνικού
διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος μετά τις κοινωνικές
μεταβιβάσεις. Ο δείκτης αυτός δεν μετρά τον πλούτο ή τη φτώχεια, αλλά
ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 9
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

το χαμηλό εισόδημα σε σύγκριση με τους άλλους κατοίκους της χώρας

αυτής, το οποίο δεν συνεπάγεται απαραίτητα χαμηλό βιοτικό επίπεδο.
Ποσοστό κινδύνου φτώχειας πριν από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις:
υπολογίζεται ως το ποσοστό των ατόμων που έχουν ισοδύναμο
διαθέσιμο εισόδημα πριν από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις το οποίο είναι
κάτω από το όριο κινδύνου φτώχειας που υπολογίζεται μετά τις
κοινωνικές μεταβιβάσεις. Οι συντάξεις, όπως τα επιδόματα γήρατος και
χηρείας, υπολογίζονται ως εισόδημα (πριν από τις κοινωνικές
μεταβιβάσεις) και όχι ως κοινωνικές μεταβιβάσεις. Ο δείκτης αυτός
εξετάζει την υποθετική ανυπαρξία κοινωνικών μεταβιβάσεων.
Διαρκές ποσοστό κινδύνου φτώχειας: δείχνει το ποσοστό του
πληθυσμού που ζει σε νοικοκυριά όπου το ισοδύναμο διαθέσιμο
εισόδημα ήταν κάτω από το όριο κινδύνου φτώχειας για το τρέχον έτος
και για τουλάχιστον δύο από τα τρία προηγούμενα έτη. Για τον
υπολογισμό του απαιτείται διαχρονικό μέσο, μέσω του οποίου τα άτομα
παρακολουθούνται επί τέσσερα έτη.
Πηγή: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php?title=Glossary:At-risk-of-poverty_rate
Ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα: είναι το συνολικό εισόδημα ενός
νοικοκυριού, μετά από φόρους και άλλες κρατήσεις, που είναι διαθέσιμο
για δαπάνες ή αποταμίευση, διαιρούμενο με τον αριθμό των μελών του
νοικοκυριού που μετατρέπονται σε ισοδύναμους ενήλικες – τα μέλη του
νοικοκυριού ισοδυναμούν ή καθίσταται ισοδύναμα με στάθμιση του
καθενός ανάλογα με την ηλικία του, χρησιμοποιώντας τη λεγόμενη
τροποποιημένη κλίμακα ισοδυναμίας του ΟΟΣΑ (1,0 στον πρώτο
ενήλικα, 0,5 στον δεύτερο και κάθε επόμενο άτομο ηλικίας 14 ετών και
άνω, 0,3 σε κάθε παιδί κάτω των 14 ετών). Το ποσό που προκύπτει
ονομάζεται ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα και αποδίδεται εξίσου σε κάθε
μέλος του νοικοκυριού. Για τους δείκτες φτώχειας, το ισοδύναμο
διαθέσιμο εισόδημα υπολογίζεται από το συνολικό διαθέσιμο εισόδημα
κάθε νοικοκυριού διαιρούμενο με το ισοδύναμο μέγεθος του νοικοκυριού.
Πηγή: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php?title=Glossary:Equivalised_disposable_income
Κοινωνικές μεταβιβάσεις: καλύπτουν την κοινωνική βοήθεια που
παρέχεται από κεντρικές, κρατικές ή τοπικές θεσμικές μονάδες.
Περιλαμβάνουν συντάξεις γήρατος και συντάξεις χηρείας, επιδόματα
ανεργίας, οικογενειακές παροχές, παροχές ασθένειας και αναπηρίας,
παροχές που σχετίζονται με την εκπαίδευση, επιδόματα στέγασης,
κοινωνική βοήθεια, άλλες παροχές.

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 10
 10. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗ

Πηγή: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php?title=Glossary:Social_transfers
Λόγος μεριδίου εισοδήματος ή λόγος S80/S20: είναι ένα μέτρο της
ανισότητας της κατανομής του εισοδήματος. Υπολογίζεται ως ο λόγος του
συνολικού εισοδήματος που λαμβάνει το 20% του πληθυσμού με το
υψηλότερο εισόδημα προς το εισόδημα που λαμβάνει το 20% του
πληθυσμού με το χαμηλότερο εισόδημα. Όλα τα εισοδήματα
καταρτίζονται ως ισοδύναμα διαθέσιμα εισοδήματα.
Πηγή: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-
explained/index.php?title=Glossary:Income_quintile_share_ratio
Κίνδυνο φτώχειας: διατρέχουν τα άτομα με ισοδύναμο διαθέσιμο
εισόδημα κάτω από το όριο κινδύνου φτώχειας, το οποίο ορίζεται στο
60% του εθνικού διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος (μετά τις
κοινωνικές μεταβιβάσεις). Ο δείκτης αποτελεί μέρος του πολυδιάστατου
δείκτη φτώχειας.
Πηγή:
https://ec.europa.eu/eurostat/cache/metadata/en/sdg_01_20_esmsip2.h
tm

ΣΥΝΤΑΞΗ-ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: LINAMYLONA_2023 11