Σ.Δ.Ι.

ΓΤΣΙΚΗ΢ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ΢
ΣΜΗΜΑ : ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΩΝ ΑΝΣΙΡΡΤΠΑΝ΢Η΢

ΓΙΓΑ΢ΚΟΜΔΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΠΔΡΙΒΑΛΛΟΝΣΙΚΗ

ΝΟΜΟΘΔ΢ΙΑ

ΓΙΓΑ΢ΚΟΤ΢Α: Γξ ΠΟΛΤΣΙΜΗ Μ. ΦΑΡΜΑΚΗ

΢ΗΜΔΙΩ΢ΔΙ΢ ΠΑΡΑΓΟ΢ΔΩΝ

Τν 1987 ηελ Έθζεζε ηεο Γηεζλνύο Δπηηξνπήο γηα ην

Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αλάπηπμε – γλσζηή σο Έθζεζε
Brundtland ε αεηθόξνο αλάπηπμε νξίζηεθε σο«η
ανάπηςξη η οποία ικανοποιεί ηιρ ανάγκερ ηος
παπόνηορ σωπίρ να διακςβεύει ηην ικανόηηηα ηων
μελλονηικών γενεών να ικανοποιήζοςν ηιρ δικέρ
ηοςρ ανάγκερ»

1
 Σν Γίθαην
Έλλνηα θαη πεξηερόκελν ηνπ δηθαίνπ
Πξσηαξρηθόο ζθνπόο ηνπ θξάηνπο θαηά ηελ θξαηνύζα άπνςε είλαη λα
δηακνξθώλεη έλα ζύζηεκα θαλόλσλ ππνρξεσηηθώλ γηα ηελ ηήξεζε ηεο
ηάμεο θαη ηνλ έιεγρν ηεο θνηλσλίαο. Με κία ιέμε ην θξάηνο ξπζκίδεη ηηο
εμσηεξηθέο ζρέζεηο ησλ αηόκσλ. Τα κέζα γηα ηνλ ζθνπό απηό είλαη νη
ξπζκηζηηθνί θαλόλεο ηνπ δηθαίνπ ην ιεγόκελν δίθαην, ρσξίο ε έλλνηα ηνπ
δηθαίνπ λα ηαπηίδεηαη κε ηελ έλλνηα ηεο δηθαηνζύλεο.
Έλαο νξηζκόο ηνπ δηθαίνπ πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηε ζύγρξνλε δνκή θαη
ιεηηνπξγία ηνπ θξάηνπο, είλαη: «Σν δίθαην είλαη ζύζηεκα θαηαλαγθαζηηθώλ
θαλόλσλ, πνπ ξπζκίδνπλ ηηο ζρέζεηο ησλ αλζξώπσλ ζε νξηζκέλε
θνηλσληθή ζπκβίσζε θαη πνπ ηελ ηήξεζή ηεο επηβάιιεη θαη εμαζθαιίδεη
κε θπξώζεηο ε θξαηηθή εμνπζία.»
Ωο ηζρύνλ δίθαην ζε κία έλλνκε ηάμε ζεσξείηαη ην δίθαην, ην νπνίν
απνηειείηαη:
Α) από ηνπο γξαπηνύο θαλόλεο δηθαίνπ ηνπο νπνίνπο ζέηεη ην θξάηνο ( ε
πνιηηεία) κε ηα εληεηαικέλα γηα ην ζθνπό απηό όξγαλα (π.ρ. λνκνζεηηθά
όξγαλα, εθηειεζηηθά ή δηνίθεζε, αλάινγα κε ηελ εμνπζηνδόηεζή ηνπο) θαη
Β) από ηα έζηκα ηα νπνία αλαγλσξίδεη ε θξαηηθή εμνπζία. Ωο εζηκηθό δίθαην
νξίδνληαη, νη θαλόλεο νη νπνίνη παξάγνληαη κεηά από κία δηαξθή θνηλσληθή
πξαθηηθή, πνπ ζπλνδεύνληαη θαη από ηε ζπλείδεζε, όηη απηή ε πξαθηηθή
απνηειεί πξνζαξκνγή ζε λνκηθά δεζκεπηηθό θαλόλα.
Μία θιαζζηθή δηάθξηζε ηνπ δηθαίνπ, είλαη απηή ζε δεκόζην θαη ηδησηηθό
δίθαην. Ωο αλήθνληεο ζην δεκόζην δίθαην ζεσξνύληαη ζπλήζσο νη θαλόλεο νη
νπνίνη ξπζκίδνπλ ζέκαηα ζρέζεσλ ησλ νξγάλσλ ηεο πνιηηείαο ή ζρέζεσλ
θξάηνπο θαη πνιηηώλ. Δπηθξαηέζηεξν θξηηήξην γηα ηε δηάθξηζε είλαη όηη νη
παξάγνληεο ζηηο ζρέζεηο απηέο δελ είλαη ηζνδύλακνη. Υπάξρεη ζρέζε
ππαγσγήο. Σην δεκόζην δίθαην αλήθεη ην Σπληαγκαηηθό, ην Γηνηθεηηθό, ην
Πνηληθό , ην Γεκνζηνλνκηθό, ην Δθθιεζηαζηηθό θαη ην Γεκόζην Γηεζλέο Γίθαην.
Αληίζεηα ζην ηδησηηθό δίθαην αλήθνπλ νη θαλόλεο νη νπνίνη ξπζκίδνπλ ζρέζεηο
κεηαμύ ησλ πνιηηώλ θαη νη βνπιήζεηο ζηηο ζρέζεηο απηέο είλαη ηζνδύλακεο. Σην
ηδησηηθό δίθαην αλήθεη ην Αζηηθό ην Δκπνξηθό θαη ην Ιδησηηθό Γηεζλέο Γίθαην.
Υπάξρνπλ όκσο νξηζκέλνη θιάδνη ηνπ δηθαίνπ, νη νπνίνη ζεσξνύληαη όηη

2
πεξηέρνπλ γλσξίζκαηα θαη ηνπ ηδησηηθνύ θαη ηνπ δεκόζηνπ δηθαίνπ θαη γη’ απηό
ζεσξνύληαη κεηθηνί. Απνηεινύλ ην ιεγόκελν κεηθηό δίθαην θαη ζηελ θαηεγνξία
απηή ππάγεηαη βαζηθά ην Δξγαηηθό Γίθαην.

Η ηεξαξρία ησλ γξαπηώλ θαλόλσλ δηθαίνπ ζηελ ειιεληθή

έλλνκε ηάμε
Οη γξαπηνί θαλόλεο δηθαίνπ ηεο ειιεληθήο έλλνκεο ηάμεο κε βάζε ηελ ηζρύ
ηνπο αθνινπζνύλ κία ηεξαξρηθή δηάηαμε, ε νπνία έρεη ηε κνξθή ππξακίδαο.
Σηελ θνξπθή απηήο ηεο ππξακίδαο βξίζθεηαη ην Σύληαγκα, ζηελ επόκελε
βαζκίδα ν ηππηθόο λόκνο θαη αθνινπζνύλ ηα πξνεδξηθά δηαηάγκαηα θαη νη
θαλνληζηηθέο πξάμεηο ηεο δηνίθεζεο. Ξερσξηζηή ζέζε ζηελ ππξακίδα απηή
θαηέρεη ην Γηεζλέο Γίθαην πνπ έρεη ηελ ηζρύ ηππηθνύ λόκνπ θαη ην Δπξσπατθό
Κνηλνηηθό Γίθαην πνπ έρεη ηζρύ αλάινγε κε εθείλε ηνπ Σπληάγκαηνο. Τν
παξαθάησ ζρήκα δείρλεη παξαζηαηηθά ηελ ηεξάξρεζε απηή:
΢ΤΝΣΑΓΜΑ - ΔΤΡΩΠΑΪΚΟ ΓΙΚΑΙΟ

Α΄ ΒΑΘΜΙΓΑ

Β΄ ΒΑΘΜΙΓΑ

1)ΓΙΔΘΝΔ΢ ΓΙΚΑΙΟ
2)ΣΤΠΙΚΟ΢ ΝΟΜΟ΢-

Γ΄ ΒΑΘΜΙΓΑ
ΠΡΟΔΓΡΙΚΑ ΓΙΑΣΑΓΜΑΣΑ ΚΑΙ
ΚΑΝΟΝΙ΢ΣΙΚΔ΢ ΠΡΑΞΔΙ΢ ΣΗ΢
ΓΙΟΙΚΗ΢Η΢

3
Το Σύνηαγμα
Τν Σύληαγκα είλαη ν ύςηζηνο θαλόλαο δηθαίνπ ζηελ πνιηηεία θαη έρεη
απμεκέλε ηππηθή ηζρύ, ζε ζρέζε κε ηνπο άιινπο θαλόλεο δηθαίνπ. Ο
ζεβαζκόο θαη ε ηήξεζή ηνπ δεζκεύεη όια ηα όξγαλα ηνπ θξάηνπο. Δπεηδή
βξίζθεηαη ζηελ θνξπθή ηεο ππξακίδαο όινη νη ππόινηπνη θαλόλεο δηθαίνπ
νθείινπλ λα ζπκθσλνύλ κε ην πεξηερόκελό ηνπ δηαθνξεηηθά ζεσξνύληαη
αντισυνταγματικοί θαη δελ εθαξκόδνληαη.

Ψηθίζμαηα και Σςνηακηικέρ ππάξειρ

Σηνπο θαλόλεο κε ζπληαγκαηηθή ηζρύ αλήθνπλ θαη νη θαλόλεο πνπ
εθδίδνληαη από όξγαλα ζπληαθηηθήο εμνπζίαο ή αλαζεσξεηηθήο ιεηηνπξγίαο,
γηα ηε ξύζκηζε εηδηθώλ ζεκάησλ κε πξνζσξηλή ηζρύ. Σηελ θαηεγνξία απηή
αλήθνπλ:
i. Τα Ψεθίζκαηα, δειαδή πξάμεηο ησλ Σπληαγκαηηθώλ ή
Αλαζεσξεηηθώλ Σπλειεύζεσλ. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ
αλαζεσξεηηθνύ έξγνπ θαη ηε ζέζε ζε ηζρύ ηνπ λένπ Σπληάγκαηνο ε
ηζρύο ηνπο ξπζκίδεηαη κε εηδηθέο δηαηάμεηο ηνπ Σπληάγκαηνο.
ii. Οη Σπληαθηηθέο Πξάμεηο, δειαδή θείκελα πνπ εθδίδνληαη από ηελ
εθηειεζηηθή εμνπζία ζε αλώκαιεο πεξηόδνπο.

Οι ηςπικοί νόμοι
Η λνκνζεηηθή αξκνδηόηεηα αλήθεη ζηε Βνπιή. Η Βνπιή ςεθίδεη, θαηαξγεί ή
ηξνπνπνηεί ηνπο ππάξρνληεο λόκνπο. Γεληθά λόκνο ςπό οςζιαζηική έννοια
ζεσξείηαη θάζε θαλόλαο δηθαίνπ αλεμαξηήηνπ κνξθήο, ελώ λόκνο ςπό ηςπική
έννοια θάζε απόθαζε ηεο Βνπιήο ε νπνία ιακβάλεηαη θαηά ηε ζπληαγκαηηθά
θαζνξηζκέλε λνκνζεηηθή δηαδηθαζία.

Πποεδπικά Διαηάγμαηα και Κανονιζηικέρ Ππάξειρ ηηρ

Διοίκηζηρ
Γηαηάγκαηα ζηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε είλαη θάζε πξάμε ηνπ πξνέδξνπ ηεο
Γεκνθξαηίαο ζηηο νπνίεο θαηά θαλόλα ζπκπξάηηεη θαη ε θπβέξλεζε ή ν
αξκόδηνο Υπνπξγόο. Τα δηαηάγκαηα δηαθξίλνληαη ζε:

4
 α) Αηνκηθά: όηαλ ε πξάμε έρεη σο ξπζκηζηηθό αληηθείκελν έλα ζπγθεθξηκέλν
πξόζσπν
β) Καλνληζηηθά: όηαλ ε δηνίθεζε ζεζπίδεη αθεξεκέλα δηαηππσκέλνπο θαη
γεληθά δεζκεπηηθνύο θαλόλεο θαη
γ) Ρπζκηζηηθά: εθδίδνληαη απνθιεηζηηθά από ηνλ Πξόεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο
θαη αθνξνύλ ην δηνξηζκό ηνπ Πξσζππνπξγνύ, ηε δηάιπζε ηεο Βνπιήο
θ.α
Η δεύηεξε θαηεγνξία δειαδή ηα Καλνληζηηθά Γηαηάγκαηα, δηαθξίλνληαη ζηηο
εμήο θαηεγνξίεο:
 Δθηειεζηηθά δηαηάγκαηα: κε ηα δηαηάγκαηα απηά εμεηδηθεύεηαη ην
πεξηερόκελν ησλ λόκσλ
 Γηαηάγκαηα εηδηθήο λνκνζεηηθήο εμνπζηνδόηεζεο: εθδίδνληαη ύζηεξα
από πξόηαζε ηνπ αξκόδηνπ Υπνπξγνύ θαη έρνπλ ηελ ηζρύ ηππηθνύ
λόκνπ
 Γηαηάγκαηα γεληθήο λνκνζεηηθήο εμνπζηνδόηεζεο: πνπ
πξνβιέπνληαη από ξεηή ζπληαγκαηηθή δηάηαμε γηα ηε ξύζκηζε
ζεκάησλ πνπ θαζνξίδνληαη ζε λόκνπο πιαίζηα. Έρνπλ ηελ ηζρύ
ηππηθνύ λόκνπ
 Πξάμεηο λνκνζεηηθνύ πεξηερνκέλνπ: εθδίδνληαη ζε πεξηπηώζεηο
έθηαθηεο θαη επείγνπζαο αλάγθεο θαη έρνπλ ηελ ηζρύ ηππηθνύ λόκνπ
 Καλνληζηηθέο πξάμεηο ηεο δηνίθεζεο: εθδίδνληαη από άιια όξγαλα
ηεο δηνίθεζεο γηα λα ξπζκηζηνύλ εηδηθόηεξα ζέκαηα ή ζέκαηα κε
ηνπηθό ραξαθηήξα ή κε ραξαθηήξα ηερληθό ή ιεπηνκεξεηαθό.
Πξόθεηηαη νπζηαζηηθά γηα θαλνληζηηθέο πξάμεηο Υπνπξγώλ,
λνκαξρώλ ή αζηπλνκηθώλ αξρώλ. Οη θαλνληζηηθέο απηέο πξάμεηο
νλνκάδνληαη αλάινγα κε ην όξγαλν πνπ ηηο εδίδεη:
Α) Υπνπξγηθή Απόθαζε: όηαλ ηηο εθδίδεη ν Υπνπξγόο
Β)Κνηλή Υπνπξγηθή Απόθαζε: όηαλ ηηο εθδίδνπλ πεξηζζόηεξνη
Υπνπξγνί
Γ) Πξάμε Υπνπξγηθνύ Σπκβνπιίνπ: όηαλ ηελ εθδίδεη ην Υπνπξγηθό
Σπκβνύιην
Γ) Απόθαζε Ννκάξρε: όηαλ ηελ εθδίδεη ν Ννκάξρεο

5
 Κανόνερ Διεθνούρ Δικαίος
Οη δηεζλείο ζπµβάζεηο είλαη γξαπηά θείµελα πνπ απνηεινύληαη από
πεξηζζόηεξνπο θαλόλεο δηθαίνπ θαη παξάγνληαη από πεξηζζόηεξα θξάηε.
Η ειιεληθή έλλνκε ηάμε αλέθαζελ αλαγλώξηδε ηηο δεζκεύζεηο ηεο ρώξαο καο
πνπ απέξξεαλ από ηηο ζπκβάζεηο ή ηηο ζπλζήθεο πνπ ππέγξαθαλ ηα αξκόδηα
όξγαλά ηεο, νη νπνίεο δεζκεύζεηο απνθηνύζαλ ηππηθή ηζρύ κε ηελ θύξσζή
ηνπο από ηε Βνπιή. Με ηελ ςήθηζε ηνπ Σπληάγκαηνο ηνπ 1975 θαη κε ην
άξζξν 28 αλαγλσξίζηεθε ε ηζρύο ησλ θαλόλσλ ηνπ δηεζλνύο δηθαίνπ θαη
απνθαζίζηεθε όηη νη δηεζλείο ζπκβάζεηο ή νη ζπλζήθεο κεηά ηελ
ππνγξαθή ηνπο από ηνλ Πξόεδξν ηεο Γεκνθξαηίαο θαη ηελ θύξσζή
ηνπο από ηε Βνπιή απνθηνύλ ηζρύ ππέξηεξε ηνπ λόκνπ.

Το Κοινοηικό Δίκαιο
Τν ζύλνιν ησλ θαλόλσλ δηθαίνπ πνπ παξάγνληαη από ηελ Δπξσπατθή
Έλσζε (Δ.Δ.) απνηεινύλ ην θνηλνηηθό δίθαην. Με ηνπο θαλόλεο απηνύο ε Δ.Δ.
παίξλεη δηάθνξα µέηξα πνπ αθνξνύλ ηα θξάηε µέιε, Οη θαλόλεο πνπ
παξάγνπλ ηα όξγαλα ηεο Δ.Δ. δηαθξίλνληαη ζε Καλνληζµνύο, Οδεγίεο,
Απνθάζεηο, Σπζηάζεηο, Γλώµεο, Γεληθά Πξνγξάµµαηα θαη Πξνγξάµµαηα
.Γξάζεο. Τα θείµελα απηά δεµνζηεύνληαη ζηελ Δπίζεµε Δθεµεξίδα ηεο
Δπξσπατθήο Έλσζεο. Οη θαλόλεο ηνπ Δπξσπατθνύ Γηθαίνπ πνπ αλήθνπλ
ζην πξσηνγελέο δίθαην (δειαδή νη ΢πλζήθεο θηι.) έρνπλ ηζρύ αλάινγε
κε εθείλε ηνπ ΢πληάγκαηνο

6
7