ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

(ΜΕΡΟΣ 21)

Krugman-Wells
 ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ(ΕΝ. 66)
ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ(ΕΝ. 67)
ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ(ΕΝ. 68)

ΤΙ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

• Τι είναι η δημοσιονομική πολιτική.(ΔΠ)
• Γιατί η ΔΠ είναι ένα σημαντικό εργαλείο για την διαχείριση των
οικονομικών δαικυμάνσεων.
• Ποια μέτρα συνιστούν επεκτατική και ποια περιοριστική ΔΠ.
• Γιατί η ΔΠ έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα και πως αυτό
επηρεάζεται από τους αυτόματους σταθεροποιητές;
• Γιατί ένα μεγάλο δημόσιο χρέος μπορεί να είναι λόγος ανησυχίας.
 ΟΡΙΣΜΟΙ-ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΗΣΗ

Δημοσιονομική πολιτική, είναι η πολιτική που αφορά τα δημόσια οικονομικά της χώρα
Είναι η πολιτική που ρυθμίζει και διαχειρίζεται τα έσοδα και τα έξοδα(δαπάνες) του
δημοσίου.
Η δημοσιονομική πολιτική εφαρμόζεται με ευθύνη της εκάστοτε κυβέρνησης και
διακρίνεται σε επεκτατική και περιοριστική.
Μαζί με την νομισματική πολιτική η οποία ασκείται από την κεντρική τράπεζα
συναποτελούν το σώμα της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής.
Είναι σημαντική διότι έχει πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα στην οικονομία και
συνδέεται άμεσα με τις έννοιες του δημόσιου χρέους και ελλείματος.
 ΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΕΣ(1)

Δημοσιες Δαπάνες ΗΠΑ 2007

Πηγές Φορολογικών Εσόδων ΗΠΑ
Αγορές Αγαθών και Υπηρεσιών:57%
2007(Oμοσπονδιακή Κυβέρνηση)
Μεταβιβαστικές Πληρωμές:43%
ΦΟΡΟΙ ΚΑΙ ΔΑΠΑΝΕΣ (2)
ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ

ΑΕΠ=C + I + G + X – M ΑΕΠ=ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΑΠΑΝΗ

G=Government Spending Επηρεάζεται άμεσα από την κυβέρνηση

C , Ι = Consumption,Investment Επηρεάζονται έμμεσα από την κυβέρνηση

• Έτσι η κυβέρνηση μέσω της ΔΠ, χρησιμοποιώντας τις μεταβολές στους φόρους
ή/και στις δημόσιες δαπάνες, επηρεάζει την συνολική δαπάνη της οικονομίας
και προσπαθεί: Να αυξήσει την συνολική ζήτηση (ΑD), δηλαδή να
μετατοπίσει την καμπύλη ζήτησης δεξιότερα μέσω επεκτατικής πολιτικής ή
να μειώσει τη συνολική ζήτηση με μετατόπιση της καμπύλης αριστερά
μέσω περιοριστικής πολιτικής.
 ΕΠΕΚΤΑΤΙΚΗ ΔΠ

• Μία επεκτατική ΔΠ μπορεί να κλείσει ένα υφεσιακό κενό, αυξάνοντας την

συνολική ζήτηση(ΑD)

Τρόποι Άσκησης
1. Μείωση φόρων(Τ)
2. Αύξηση μεταβιβαστικών
πληρωμών.
3. Αυξηση δημοσίων
δαπανών (G)
Ή συνδυασμός αυτών

Yφεσιακό
κενό
 ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΗ ΔΠ

• Μία περιοριστική ΔΠ μπορεί να κλείσει ένα πληθωριστικό κενό, μειώνοντας

την συνολική ζήτηση(ΑD)

Τρόποι Άσκησης
1. Αύξηση φόρων(Τ)
2. Μείωση μεταβιβαστικών
πληρωμών.
3. Μείωση δημοσίων
δαπανών (G)
Ή συνδυασμός αυτών

Πληθωριστικό
κενό
 EN ΣΥΝΤΟΜΙΑ

• H έκταση στην οποία θα πρέπει να αναμένουμε αποτελέσματα από τη

ΔΠ εξαρτάται από τις συνθήκες.
• Βοηθά την οικονομία όταν βρίσκεται σε υφεσιακό κενό.
• Όταν όμως η οικονομία βρίσκεται στο επίπεδο της πλήρους
απασχόλησης, η επεκτατική πολιτική είναι λάθος και μπορει να
οδηγήσει σε υπερθέρμανση και υψηλό πληθωρισμό.
 ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΠ

• Οι οικονομολόγοι συνιστούν προσοχή στην εξαιρετικά ενεργό σταθεροποιητική

πολιτική, είτε επεκτατική είτε περιοριστική.
ΔΙΟΤΙ υπάρχουν σημαντικές χρονικές υστερήσεις από την απόφαση
εφαρμογής έως την εφαρμογή στην πράξη.(Διαφορά φάσης)

Απαιτεί προσοχή, όμως η δημοσιονομική πολιτική είναι πολύ σημαντικό εργαλείο

για να μην χρησιμοποιείται ενεργά.
 ΔΠ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ

Παράδειγμα 2-Υποθετική επίδραση ΔΠ με πολλαπλασιαστή 2 και ΜPC=0,5

 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ ΚΑΙ ΦΟΡΟΙ (1)
• Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ λόγω πολλάπλασιαστικού αποτελέσματος
συνεπάγεται αύξηση των φορολογικών εσόδων.Αφού το κράτος αποροφά
μέρος της αύξησης του ΑΕΠ(φόροι) η καταναλωτική δαπάνη μειώνεται
αναλογικά και συνεπώς μειώνεται ο πολλαπλασιαστής.
• Αυτόματοι Σταθεροποιητές: θεωρούνται οι οικονομικές μεταβλητές οι
οποίες συντελούν αυτόματα στην ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος κατά
τις περιόδους της οικονομικής ύφεσης και στην συγκράτηση του όταν υπάρχει
υπερβάλλουσα ζήτηση (ανάκαμψη).Oι αυτόματοι σταθεροποιητές μειώνουν
τον πολλαπλασιαστή και συνεπώς μετριάζουν τις ακραίες διακυμάνσεις του
κύκλου έχοντας υπ’όψιν ότι οι περισσότερες υφέσεις οφείλονται σε αρνητικές
διαταραχές της ζήτησης.
1.Οι δημόσιες δαπάνες για τα επιδόματα ανεργίας αυξάνουν αυτόματα όταν η
• Παραδείγματα οικονομία βρίσκεται σε ύφεση εξ αιτίας της αύξησης της ανεργίας.
2. Τα νοικοκυριά προσπαθούν μέσω του δανεισμού να διατηρήσουν το βιοτικό
τους επίπεδο σε περιόδους πληθωρισμού ή οικονομικής επιβράδυνσης.
 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ ΚΑΙ ΦΟΡΟΙ (2)
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΤΩΝ
• Τα φορολογικά έσοδα του κράτους έχουν την τάση να αυξάνονται ενώ
κάποιες μεταβιβαστικές πληρωμές όπως τα επιδόματα ανεργίας έχουν
την τάση να μειώνονται όταν η οικονομία επεκτείνεται.

• Αντίθετα τα φορολογικά έσοδα του κράτους έχουν την τάση να

μειώνονται ενώ κάποιες μεταβιβαστικές πληρωμές έχουν την τάση να
αυξάνονται όταν η οικονομία συρικνώνεται.
 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ ΚΑΙ ΦΟΡΟΙ (3)

• Διακριτή δημοσιονομική πολιτική: Είναι αντιστοίχα τα δημοσιονομικά

μέτρα που έιναι άμεσο αποτέλεσμα αποφάσεων εκείνων που χαράσσουν
την οικονομική πολιτική και όχι αυτόματων προσαρμογών.

Παράδειγμα: Στη διάρκεια ύφεσης μία κυβέρνηση μπορεί να ψηφίσει

νόμους για μείωση φορολογίας και αύξηση δημοσίων δαπανών με στόχο
την τόνωση της οικονομίας.

Γενικά οι οικονομολόγοι τείνουν να υποστηρίζουν την χρήση διακρτής ΔΠ

μόνο σε ειδικές περιπτώσεις όπως μία σοβαρή οικονομική ύφεση.
 ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Δημοσιονομικό αποτέλεσμα ή αποταμιεύσεις δημοσίου(S):Η διαφορά μεταξύ

των φορολογικών εσόδων και των δημόσιων δαπανών.

S(Δημοσίου) = Τ – G – TR
• Aν S > 0 τότε θετικό αποτέλεσμα δηλαδή πλεόνασμα
• Αν S < 0 τότε αρνητικό αποτέλεσμα δηλαδή έλλειμμα

Ceteris paribus η επεκτατική ΔΠ αυξάνει το έλλειμμα ενώ η περιοριστική το πλεόνασμα.

 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ
ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΚΥΚΛΟΥ
• Ιστορικά παρατηρείται μία ισχυρή συσχέτιση του δημοσιονομικού
αποτελέσματος με τον οικονομικό κύκλο.

Το δημοσιονομικό
έλλειμμα ως
ποσοστό του ΑΕΠ
τείνει να αυξάνεται
σε περιόδους
ύφεσης και να
φθίνει σε περιόδους
μεγέθυνσης.
ΚΥΚΛΙΚΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΟ ΔΗΜ/ΚΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
• Όταν αξιολογούμε την πολιτική του κρατικού προϋπολογισμού, θα πρέπει να
διαχωρίζουμε τις κινήσεις του ΔΑ που οφείλονται στον οικονομικό κύκλο -
αυτόματοι σταθεροποιητές- από κινήσεις που οφείλονται σε μεταβολές της
διακριτικής ΔΠ.
• Κυκλικά Προσαρμοσμένο ΔΑ: Εκτίμηση για το πόσο θα ήταν το ΔΑ εάν δεν
υπήρχε ούτε υφεσιακό ούτε πληθωριστικό κενό δηλαδή αν το πραγματικό ΑΕΠ
ήταν ίσο με το δυνητικό.
 IΣΟΣΚΕΛΙΣΜΕΝΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ
• Τα επίμονα δημοσιονομικά ελλείμματα μπορούν να προκαλέσουν
προβλήματα στην κυβέρνηση και στην οικονομία.Θα έπρεπε να
επιβάλλεται δημοσιονομική πειθαρχία μέσω ισοσκελισμένου
προϋπολογισμου ;

• Οι περισσότεροι οικονομολόγοι δεν συμφωνούν,διότι αυτό θα υπονόμευε

τον ρόλο των φόρων και των μεταβιβαστικών πληρωμών ως αυτόματων
σταθεροποιητών.
Δημοσιονομική ευθύνη έναντι βραχυπρόθεσμης δημοσιονομικής πολιτικής.
Σε αναζήτηση χρυσής τομής.
 ΧΡΕΟΣ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ

• Δημόσιο Χρέος: Το χρέος του κράτους που κρατούν άτομα και οργανισμοί εκτός
του κράτους.
• Μόνιμα ελλείμματα του προϋπολογισμού οδηγούν σε αυξημένο δημόσιο χρέος.
• Υψηλό δημόσιο χρέος περιορίζει την μακροχρόνια ανάπτυξη διότι στερεί απο τις
επιχειρήσεις τη δυνατότητα δανεισμού και χρηματοδότησης της επενδυτικής
δαπάνης.
• Επιπρόσθετα, αυξημένο χρέος και ελλείμματα, ασκούν πιέσεις στους
μελλοντικούς προυπολογισμούς για την εξυπηρέτηση των τοκοχρεωλυσίων.Σε
ακραία περίπτωση μπορεί να οδηγήσει σε χρεωκοπία(default).
• Aκόμα και η έκδοση νέου χρήματος δεν λυνει το πρόβλημα αφού δημιουργεί
πληθωριστική διόγκωση.
ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΚΑΙ ΧΡΕΟΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
• Λόγος χρέους προς ΑΕΠ : Tο δημόσιο χρέος ως ποσοστό του
ΑΕΠ.Μέτρο ικανότητας μίας κυβέρνησης να εξυπηρετεί το χρέος της.
 AΦΑΝΕΙΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ
• Αφανείς Υποχρεώσεις : Eίναι οι υποσχέσεις δαπανών που δίνει μια
κυβέρνηση και οι οποίες είναι στην πραγματικότητα ένα χρέος παρά το
γεγονός ότι δεν περιλαμβάνονται στη συνήθη στατιστική του χρέους.
• Παράδειγμα : Τα προγράμματα Μedicare και Μedicaid ως μεταβιβαστικές
πληρωμές της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ που καλύπτουν το 40%
των συνολικών ομοσπονδιακών δαπανών.
 Ερωτήσεις;

Ευχαριστώ που με ακούσατε!