I. İran üzerine seferler düzenlemiştir. İspanya’dan Osmanlı topraklarına taşınan Yahudilerin
Sultan II. Bayezid’den aldıkları ferman ile İstanbul’da II. Layihalar hazırlatarak sorunların kaynağını tespit matbaa kurup kitap bastıkları bilinmektedir. etmeye çalışmıştır. İstanbul’da Ermeni Cemaatine ait ilk matbaa 1567’de açılmış ve kısa zamanda Yahudi Cemaatinin III. İlk kez mali yıl bütçesi hazırlanmıştır. matbuatıyla kıyaslanacak derecede etkin bir yayım hayatına başlamıştır. İstanbul'da Rum Cemaate ait IV. İçki, tütün kullanma ve sokağa çıkma yasaklarını matbaa ise Hristiyan kiliseleri arasındaki rekabetin bir uygulamıştır. aracı olarak kurulmuştur. III. Murat’ın yabancılar için kitap ticareti iznini vermesi, XVI. yüzyılın sonlarına V. Ekber ve Erşed uygulamasını başlatmıştır. doğru Avrupa’da basılmış eserlerin Osmanlı ülkesine serbestçe girişini sağlamıştır. Avrupa’da Arap Yukarıdakilerden hangileri IV. Murad dönemine ait harfleriyle basılan Arapça eserler Osmanlı topraklarına gelişmelerden değildir? satılmak üzere getirilmiştir. A) Yalnız I Bu paragrafa göre aşağıdaki yargılardan hangisine B) Yalnız II ulaşılamaz? C) I ve II D) II ve IV A) Matbaa Hristiyan cemaatler arasında rekabeti E) III ve V etkilemiştir. B) Hristiyan kiliseleri arasındaki mücadelenin bir aracı olmuştur. Soru 2 C) Padişahlar matbuat faaliyetlerini desteklemişlerdir. D) Matbaalarda sadece dini kitapların basımına izin Lale Devri’nde; verilmiştir. E) Kitap ticaretine izin verilmesi matbu eserlerin I. Avrupa’nın önemli şehirlerinde elçilikler açıldı. meşruiyetini sağlamıştır. II. Geleneksel alçak divanların yerini koltuk ve iskemle aldı. Soru 7 III. Osmanlı barışı korumak amacıyla Avrupa siyasetiyle XVII. yüzyılda; yakından ilgilendi. I. Osmanlı Devleti’nin Avusturya ve İran ile yaptığı IV. Osmanlı süsleme sanatında barok ve rokoko tarzları savaşların uzun sürmesi devletin ekonomisini zayıflattı. etkili oldu. II. Eşkiyalığın artması Anadolu’da asayiş ve huzurun V. Deniz yoluyla taşradan gelen yolcular sağlık bozulmasına neden oldu. kontrolünden geçirildi. III. Tımar Sisteminin bozulması sonucunda devletin yapılan bu uygulamalardan hangileri gündelik ve ihtiyacı olan vergiler artırıldı. sosyal hayatı doğrudan etkilemiştir? IV. Köylerden şehirlere göçlerin artmasıyla kırsal A) Yalnız III nüfusta azalmalar oldu. B) Yalnız IV C) I ve III Buna göre, XVII. yüzyılda Osmanlı Devleti ile ilgili D) II ve V aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? E) IV ve V A) Sipahi karşısında reâyânın hakları kanunnâmelerle belirlenmiştir. Soru 3 B) Osmanlı Devleti’nde demografik yapı olumsuz Lâle Devri’nin en önemli ilim ve fikir adamlarından etkilenmiştir. biridir. Eserleriyle, yetiştirdiği öğrencilerle, yaptığı C) Tarımsal ve hayvansal üretimde düşüşler meydana görevler ve özellikle felsefe-mantık alanında Aristo’nun gelmiştir. bazı eserlerini Grekçe’den Arapçaya çevirip D) Halkın devlete bağlılığının sarsılmasına neden yorumlaması ile tanındı. Bilgi ve birikimiyle ulema ve olmuştur. devlet adamlarının takdirini kazandı. Devrinin âlimleri E) Savaşlar ve isyanlar üretimin düşmesine neden kendisine “muallim-i salis” (üçüncü öğretmen) olmuştur. unvanını verdi. Bu âlime göre insanın sahip olduğu ye- tenekler eğitim ve öğretimle geliştirilip disipline edilince o insan günlük hayatta, bilim ve sanatta daha Soru 8 başarılı olur. Aşağıdakilerden hangisi İstanbul İsyanları’nın Metinde hakkında bilgi verilen Osmanlı bilim adamı sonuçlarından biri değildir? aşağıdakilerden hangisidir? A) İstanbul’da asayiş ve kamu düzeni bozulmuştur. A) Yanyalı Esad Efendi B) Yeniçerilerin devlet içindeki otoritesi artmıştır. B) Kâtip Çelebi C) Padişah ve devlet adamlarının otoriteleri C) Aziz Mahmut Hüdâyî sarsılmıştır. D) Niyâzî-i Mısrî D) Tarımsal üretim azalmış, topraklar boş kalmıştır. E) İbrahim Müteferrika E) Halkın orduya olan güveni azalmıştır.
Soru 4 Soru 9
XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde medrese talebeleri XVII. yüzyılda;
iş bulamamaktan ve geçim sıkıntısından birçok olaya karışmış ve isyan etmişlerdir. Leventler ve çiftbozanlar, - Genç Osman Yeniçeri Ocağını kaldırmak istemiş ancak medreseyi emellerine alet ederek talebe olmadıkları başarılı olamamıştır. halde talebe gibi gözükerek halk içinde bir sempati kazanmayı amaç edinmişlerdir. Talebeleri de aralarına - Tarhuncu Ahmet Paşa maliye ile uğraşmış ancak alarak ortaklaşa çapulculuk yapmış ve böylece suçu da başarılı olamamıştır. onlarla paylaşmışlardır. Onları kışkırtıp, tahrik ederek eğitim ortamından dışarı çekmeye çalışmışlardır. Bazı Yukarıda verilenlere göre XVII. yüzyıl ile ilgili olarak; devlet adamları tarafından kullanılarak isyana teşvik edilen medrese talebeleri, derslerini bırakıp eşkıyalığa I. Devletin içinde huzursuzluk vardır. başlamışlar. II. Devletin ekonomisi bozulmuştur. Bu durumun Osmanlı eğitim sisteminde hangi aksaklığa neden olduğu savunulamaz? III. Padişah ve devlet adamları ıslahatlarda başarılı olmuşlardır. A) Eğitim sisteminin bozulmasına B) Ehliyet ve liyakate uyulmamasına IV. Yeniliklerde Avrupa örnek alınmıştır. C) Refah düzeyinin iyileşmesine yargılarından hangilerine ulaşılamaz? D) Bilimsel gelişmenin gerilemesine E) Medreselerin siyasallaşmasına A) I ve III B) I ve IV C) II ve III Soru 5 D) II ve IV E) III ve IV Seyahatname adlı eserini İstanbul’da yazmaya başlayan Evliya Çelebi, Osmanlı topraklarında ve komşu ülkelerde yaptığı seyahatlerini anlatır. Özellikle Balkanlar, Orta Avrupa ve Filistin’deki kiliseleri büyük bir merakla gezen Evliya Çelebi, Müslümanlarla Soru 10 Hristiyanları karşılaştırır. Yaptığı gözlem ve değerlendirmeler nispeten erken bir tarihte Osmanlı Rusya sıcak denizlere çıkışı olmayan ve dolayısıyla dünyasında ötekine bakışı yansıtır. Evliya Çelebi, deniz ticareti gelişemeyen bir ülkeydi. XVII. yüzyılın Osmanlının gururu olan özelliklerini ve iz bırakmış sonlarında tahta çıkan Çar I. Petro zamanında sıcak eserlerini anlatırken karşılaştığı problemleri ve denizlere çıkabilmek için Rusya, kendisine yayılma yönetimle ilgili eleştirilerini de yazmaktan alanı olarak Osmanlı coğrafyasını seçti. Ancak çekinmemiştir. Rusya’nın bu politikası Osmanlı topraklarında farklı emelleri olan devletleri Osmanlı tarafına yaklaştırdı. Bu paragrafa göre Evliya Çelebi’nin Seyahatname adlı eserinde aşağıdakilerden hangisinden Rusya’nın sıcak denizlere inme politikasına karşı bahsedilmemiştir? harekete geçen devletler aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gayrimüslimlerin kültür ve yaşantılarından A) İngiltere - Almanya
B) Sadece XVII.yy Osmanlı coğrafyasından B) İngiltere - Fransa C) Osmanlı toplumunun ötekine bakışından C) İtalya - Hollanda D) Osmanlı yönetimine yönelik eleştirilerden D) Hollanda - Avusturya E) Osmanlı şehir mimarisi ve yerleşim yapısından E) Fransa - İsviçre CEVAPLAR: 1-E 2-D 3-A 4-C 5-B 6-D 7-A 8-D 9-E 10-B