Основи 

на 
MS Offi E l 2007
MS Office Excel 2007
Обработка и приказ на 
Обработка и приказ на
податоци
асс. м‐р Ѓорги Какашевски
ФОРМУЛИ И ФУНКЦИИ
` Основна намена на Excel се табеларните пресметки. За 
да може нешто да се пресмета, треба да се зададат 
формули за зависност на соодветни клетки. 

` Формулите можат да содржат оператори, референци
Ф ф
на клетки, константи… 
` На пример, треба да се пресмета средна вредност на три 
броја впишани во клетките A1, B1 и C1 се користи: 
=(A1+B1+C1)/3. 

` Секоја формула мора да започне со знакот за 
еднаквост (=). 
РЕДОСЛЕД НА ОПЕРАЦИИ
` Математичките оператори што Excel ги препознава се 
степенување (^),
степенување ( ), собирање (
собирање (+),
), одземање (
одземање (‐),
), 
множење (*) и делење (/). 

` Операциите во формулата се изведуваат по 
стандарден редослед – од лево на десно, со 
почитување на приоритетната операција. 
ј

` "Најстара" операција е степенувањето, следна 
"Најстара" операција е степенувањето с една
категорија се множење и делење, а во последната 
спаѓаат собирање и одземање. 
р д
ВНЕСУВАЊЕ ФОРМУЛИ
` Внесувањето на формули со отчукување се прави на 
следниов начин:
следниов начин:
` Се избира клетката во која треба да се појави резултатот на 
формулата. 
` Се внесува знак за еднакво (=). 
` Се внесува формулата. Формулата се појавува и во линијата 
за формули.
за формули. 
ВНЕСУВАЊЕ ФОРМУЛИ
` Вториот начин е сличен, но адресите на 
клетките што содржат операнди не се 
внесуваат рачно туку на секоја од нив се
внесуваат рачно, туку на секоја од нив се 
кликнува со глувчето, а Excel сам ја 
внесува адресата. 
` Се избира клетката во која треба да се појави 
Се избира клетката во која треба да се појави
резултатот од формулата. 
` Се внесува знакот за еднакво (=). 
` Се кликнува на клетката чија адреса треба да 
у ј др р д
се појави во формулата. Адресата на клетката 
се појавува во лентата за формули. 
` Се внесува математички оператор после 
вредноста за да се индицира наредната
вредноста за да се индицира наредната 
операција што треба да се изведе. 
Операторот се појавува во линијата за 
формули. 
КОПИРАЊЕ ФОРМУЛА
` Копирањето на формулите е слично како и копирањето на 
останатите податоци. Тоа се прави на стандарден начин:
д ц р д рд
` Се означува клетката која ја содржи формулата што се копира. 
` Се селектира наредбата HomeÖClipboardÖCopy.
` С
Се означуваат една или повеќе клетки во кои треба да се 
ќ б
ископира формулата. 

` Постои можност, истата формула, да се ископира на друг 
работен лист или работна книга – прво се избира работниот 
лист или работната книга, а потоа клетката во која се копира. 

` Се селектира наредбата HomeÖClipboardÖPaste. 
КОПИРАЊЕ ФОРМУЛА
` За брзо копирање во рамките на екранот поедноставно е да се користи методот "влечи и 
пушти": клетката се означува и држејќи го притиснато копчето Ctrl, се одвлекува на 
саканото место. 

` Ако треба да се копира формулата на повеќе соседни места, се користи автоматското 
пополнување (Auto fill). Ако по пуштањето на формулата на нова локација на екранот 
излезе порака за грешка, треба да се проверат референците на клетката од која се 
земаат податоци.
д ц

` При автоматско пополнување и копирање програмата внимава на референците на 
клетките и ги прилагодува релативно во однос на новата положба на работниот лист. 
КОПИРАЊЕ ФОРМУЛА
` Кога референците на некоја од клетките не треба да се менуваат при копирање или 
поместување, тие треба да се зададат во апсолутен облик. За да стане апсолутна 
референцата на клетката, пред буквата на колоната и бројот на редот што ја сочинува 
адресата мора да се додаде знакот долар ($)
адресата мора да се додаде знакот долар ($). 
` Можат да се применуваат и мешани референци: буквата на колоната може да биде 
апсолутно референцирана, а бројот на редот не, на пр. $А2/2. 

` Апсолутна референца е референца на клетка во формула што не се менува кога 
формулата се копира на нова локација. 
` Релативна референца е референца на клетка во формула која сама се прилагодува 
кога формулата се копира. 
` Комбинирана референца е референцата која е само парцијално апсолутна, како A$2 
или $A2. Кога формулата која употребува комбинирани референци се копира во друга 
клетка релативниот дел на референцата на клетката сам се прилагодува
клетка, релативниот дел на референцата на клетката сам се прилагодува. 
ФУНКЦИИ
` Функции се комплекс на веќе готови формули што изведуваат серија 
операции во определен опсег на вредности. 

` На пример, за да се одреди сумата на серија броеви од клетката A1 до H1, 
може да се внесе функцијата =Sum(A1:H1) наместо да се внесува =A1+B1+C1 
и така натаму. Функциите можат да користат опсег на референци (како 
B1:B3), опсег на имиња и/или бројни вредности (како 585, 86).
B1:B3), опсег на имиња и/или бројни вредности (како 585, 86). 

` Секоја функција се состои од следниве три елементи:
ј фу ц ј д д р
` Знакот = покажува дека содржината на клетката е функција (формула). 
` Името на функцијата, како SUM, покажува кои операции ќе се изведат. 
` Аргументот како (A1:H1), ги покажува адресите на клетките со вредностите 
над кои функцијата ќе работи Аргументот често е опсег на клетки но тоа
над кои функцијата ќе работи. Аргументот често е опсег на клетки, но тоа 
може да биде и посложено. 
ФУНКЦИИ
` Функциите можат да се внесат или пишувајќи ги во 
клетките или употребувајќи посебен волшебник Insert
клетките или употребувајќи посебен волшебник Insert
Function или може да се изберат и од библиотека на 
функции Function Library која се наоѓа под картичката 
Formulas
l од рибонот.
б
УПОТРЕБА НА AUTOSUM
` Бидејќи SUM е една од најчесто употребуваните функции, Excel обезбедува 
брз начин за внесување – едноставно се кликнува на копчето AutoSum од 
групата Function Library. Зависно од моментно избраната клетка, AutoSum
погодува кои клетки треба да бидат сумирани. Ако AutoSum
б б А A t S избере погрешен 
б
опсег на клетки, селекцијата може дополнително да се поправи. 

` Се избира клетката во која треба да се внесе сумата. 
р ј р у

` Се кликнува на копчето AutoSum од групата Function Library. AutoSum внесува 

=SUM() каде меѓу заградите ќе бидат определен опсегот на клетките лево или 
над селектираната клетка. Околу опсегот се појавува вибрирачка рамка.
над селектираната клетка. Околу опсегот се појавува вибрирачка
` Ако опсегот што Excel го предложил не е коректен, се повлекува преку опсегот што 
треба да се употреби (на ист начин како што се врши селектирање), или на лентата за 
формули се внесува коректниот опсег. 
АВТОМАТСКИ ПРЕСМЕТУВАЧ
` Ако е потребно брзо да се провери некоја сума, може да се користи 
калкулатор или да се внесуваат привремени формули во работните 
у д р р р
листови. Во Excel постои уште една алатка за брзи пресметки наречена 
автоматски пресметувач (AutoCalculate). 
` Се селектира опсегот на клетки за кои се врши пресметката.
` На статусната лента се појавува Sum=x каде x е сумата на вредностите во 
селектираниот опсег на клетки средна вредност (Average) број на клетки
селектираниот опсег на клетки, средна вредност (Average), број на клетки 
во опсегот што содржат податоци (Count).

` Ако статусната линија не е прикажана се селектира наредбата 
ViewÖStatus Bar. 
Bar
ВОЛШЕБНИК ЗА ФУНКЦИИ
` Од голема помош при внесувањето комплексни формули е 
волшебникот Insert Function. Користењето на функцискиот 
волшебник се сведува на извршувањето на следниве чекори:
волшебник се сведува на извршувањето на следниве чекори:
` Се селектира клетката што треба да ја содржи формулата 
(резултатот).
` Се селектира наредбата FormulasÖFunction LibraryÖInsertÖFunction
или се кликнува на надолното мени AutoSum и од него се избира 
опцијата More Functions по што се отвора интерактивниот прозорец 
Insert Function. AutoSum може да се повика и преку картичката 
HomeÖEditing.
ВОЛШЕБНИК ЗА ФУНКЦИИ
` Во текст рамката Seаrch for a function се внесува опис на функцијата што е 
потребна (на англиски јазик) или, поедноставно, во надолното мени Or select a 
category се избира категоријата на потребната функција (нејзината логичка 
припадност). 
)
` Некои од категориите се финансиски (Financial), математички (Math&Trig), статистички 
(Statistical) и други. Може да се повика и список на сите функции (All), оние дефинирани од 
корисникот (User Defined) и оние кои најчесто се користат (Most Recently Used). 
ВОЛШЕБНИК ЗА ФУНКЦИИ
` Се избира категоријата на која и припаѓа функцијата што се бара.
` Се појавува интерактивниот прозорец Function Arguments чија содржина 
зависи од функцијата. Во текст рамките на овој интерактивен прозорец се 
д фу ц ј р ј р р р ц
внесуваат аргументите на функцијата. Тие се внесуваат или со тастатурата или 
со глувчето на тој начин што се кликнува на клетката чија содржина ќе биде 
аргумент на функцијата (или повеќе клетки ако аргументот треба да биде 
област). 
НЕКОИ ПОЗНАЧАЈНИ ФУНКЦИИ ВО EXCEL
` Бројот на функции што ги нуди Excel е голем и зависи од модулите што 
се инсталирани во текот на инсталацијата на Excel. Овој број е голем од 
р р д ј р
причина што е голем и широк дијапазонот на неговите корисници.  ц

ABS
` Враќа апсолутна вредност на број. Апсолутна вредност на број е број 
р у р р ј у р р ј р ј
без предзнак.

` Синтакса: ABS(Number) 
` Number е реален број од кој треба да се добие 
апсолутна вредност.
` Примери: ABS(2) = 2
` ABS( 2) = 2
ABS(‐2) = 2
` SQRT(ABS(‐16)) = 4
`
ГРАФИКОНИ
ОСНОВНИ ТЕРМИНИ
` Data Series (серии на податоци) се столбовите, питите, линиите или другите елементи 
кои претставуваат вредности во графиконот. 

` Categories (категории). Категориите одговараат на бројот на елементите во серијата. 
Графиконот може да содржи две серии на податоци за да се спореди продажбата во две 
продавници и четири категории за да се спореди продажбата во секое тромесечје. 
Категориите најчесто одговараат на колоните во работниот лист. 

` Axis (оски). Дводимензионален графикон има две оски: X оска (хоризонтална) и Y оска 
(вертикална). X оската ги содржи сериите на податоци и категории во графиконот, а Y 
оската вредностите кои тие ги имаат. Во тродимензионалниот графикон Z оската ја 
претставува вертикалната рамнина, X оската и Y оската ги претставуваат двете страни од 
подот на графиконот. 

` Legend (легенда) Ги дефинира одделните серии од графиконот. На пример, легенда на 
графиконот со пита ќе прикаже што претставува секое парче од питата. 

` Gridlines (линии). Во графиконот можат да се користат прави линии нормални на некоја 
од оските и претставуваат стандардни вредности на оската кои се протегаат на целиот 
графикон поради споредба со вредностите на сериите и категориите.
КРЕИРАЊЕ ГРАФИКОНИ
` Графиконите се креираат со помош на групата опции 
Charts под картичката Insert. Групата содржи команди 
за повикување на листи на видови на графикони од 
каде може да се избере саканиот изглед или да се 
повика стрелката во десниот долен агол од групата за
повика стрелката во десниот долен агол од групата за 
да се повика интерактивниот прозорец Insert Chart. 
КРЕИРАЊЕ ГРАФИКОНИ
` Без оглед на начинот на креирање, за да се создаде графикон со 
на пример, колони, потребно е да се извршат следниве чекори:

` Се селектираат податоците што треба да се претстават со 
графикон. Ако е потребно во графиконот да се вклучат и 
насловите на колоните и редовите во табелата со која се 
претставени податоците се селектираат и тие. 

` Податоците не мора да бидат во соседни клетки. Може со 
притискање на тастерот Ctrl
Ct l да се изберат повеќе клетки. 
б ќ
КРЕИРАЊЕ ГРАФИКОНИ
` Се кликнува на копчето 
стрелката на копчето Column од 
стрелката на копчето Column од
групата Charts од картичката 
Insert на рибонот. 

` Како и опцијата All Chart Types со 

која се повикува интерактивниот 
ј
прозорец Insert Chart.
КРЕИРАЊЕ ГРАФИКОНИ
` Се кликнува на саканиот изглед, по што во истиот работен лист се
појавува графикот, и се појавува дополнителна картичка Chart Tools на
рибонот, со подкартичките Design, Layout и Format.

` Со селектирање на графикот и опцијата Chart ToolsÖDesignÖDataÖSwitch

Row/Column се изведува замена на колоните со редиците што предизвикува 
промена на изгледот на графиконот.
р р ф

` Ориентацијата на податоците има значителен ефект на изгледот на графикот. 
Excell има сопствени правила преку кои ја определува првичната 
ориентација на податоците пред креирањето на графикот. Корисникот може
ориентација на податоците пред креирањето на графикот. Корисникот може 
во секое време да изврши измена на колоните со редиците.
КРЕИРАЊЕ ГРАФИКОНИ
` Друг начин за креирање на график е наместо да се избере некој 
од понудените видови и изгледи да се избере опцијата All Chart
Types или да се кликне на стрелката во долниот десен агол од 
или да се кликне на стрелката во долниот десен агол од
групата Charts. Со тоа се појавува интерактивниот прозорец 
Insert Chart. 
КРЕИРАЊЕ ГРАФИКОНИ
` Од левата страна се избира видот на графиконот, а во 
д
делот за приказ се избира конкретниот изглед, односно 
р р р д, д
подвидот. Тука постои можност избраниот изглед на 
графиконот да се постави за стандарден со кликање на Set
as Default Chart, кој се повикува со комбинацијата Alt+F1. 
Chart кој се повикува со комбинацијата Alt+F1
КОРЕКЦИИ НА ГРАФИКОНОТ
` Предефинираните поставки на 
графиконите главно ги задоволуваат 
основите барања Ако постои
основите барања. Ако постои 
потреба графиконот да се досреди, 
да му се промени типот, бојата или 
натписите може да се користи 
картичката од рибонот Chart
б Ch t Options
O ti
со поткартичките Design, Layout и 
Format. 

` Наједноставен и најбрз начин за да 
се измени одреден објект е да се 
кликне со десен клик на објектот по 
што ќе се појави контекстуално 
мени со понудени опции за 
форматирање. 
КОРЕКЦИИ НА ГРАФИКОНОТ
КОРЕКЦИИ НА ГРАФИКОНОТ
` Ако е изведено форматирање на елемент од графиконот и 
корисникот не е задоволен од изгледот, може да се врати на 
оригиналното форматирање со десен клик на елементот и
оригиналното форматирање со десен клик на елементот и 
избор на опцијата Reset To Match Style, за да се ресетира 
графиконот првин се селектира целосно пред да се издаде 
командата.

` Овој начин е погоден за менување на поединечни елементи од 
графиконот. Многу поголем избор на опции нуди рибонот од 
картичката Format на Chart
картичката Format на Chart Tools. 
Tools
ФОРМАТИРАЊЕ НАСЛОВИ
` Насловите на графиконите се одредуваат 
групата опции Chart
ToolsÖLayoutÖLabelsÖChart Title.

` При креирање на графиконот на кој било од 
претходно наведените начини стандардно не 
се поставува никаков наслов, дополнително 
у
додавање е можно со селектирање на 
графиконот (клик врз него) и повикување на 
една од понудените опции од командата 
Chart Title: 
` None. Не се прикажува наслов на графиконот.
N Н ф
` Centered Overlay Title. Насловот се прикажува 
центриран без промена на димензиите на 
графиконот.
` Above Chart.
Chart Насловот се прикажува над 
Насловот се прикажува над
графиконот со измена на неговата големина. 
` More Title Options. Се повикува интерактивниот 
прозорец за форматирање на насловите.
ФОРМАТИРАЊЕ НАСЛОВИ
` Форматирањето на кој било наслов кој се појавува 
во графиконот се прави на следниов начин:
` Се селектира насловот кој треба да се форматира 
со клик на него или со негов избор од надолното 
б
мени од групата Chart ToolsÖFormatÖCurrent
Selection.

` Fill Одредување на боја на избраното подрачјето

Fill. Одредување на боја на избраното подрачјето, 
со ефекти и проѕирност. 
` Border Color. Одредување на бојата на линијата од 
објектот.
` Border Styles. Дефинирање на стилот на линијата.
Дефинирање на стилот на линијата.
` Shadow. Поставување на сенка на областа на 
насловот.
` 3‐D Format. Избор и дефинирање на 
тридимензионални ефекти.
р д ф
` Alignment. Порамнување на текстот кое може да 
биде хоризонтално, вертикално и негова 
ориентација која може да биде под произволен 
агол.
ФОРМАТИРАЊЕ СЕРИИ
` Се кликнува на копчето Format Selection од 
групата опции или со десен клик се повикува 
контекстното мени од кое се избира Format
Data Series. Се појавува интерактивниот 
Series Се појавува интерактивниот
прозорец за форматирање на серии. 
` Опцијата Series Options се однесува на 
поставеноста на елементите од серијата:
` Series Overlap. Се дефинира преклопувањето на 
елементите на серијата.
` Gap Width. Се дефинира широчината на 
просторот помеѓу сериите.
` Plot Series On. Се одредува на која оска ќе бидат 
поставени сериите.
` Уредувањето на лабелите на сериите, 
односно податоците се врши преку опцијата 
групата опции Chart
ToolsÖLayoutÖLabelsÖData преку која се 
избира поставеноста на лабелите во однос
избира поставеноста на лабелите во однос 
на прикажаните податочни серии (над 
центарот, под основата или на внатрешните 
краеви).
ФОРМАТИРАЊЕ ОСКИ
` Оските се карактеристични за графикони претставени во координатен 
систем. На оските се претставени категориите и бројните вредности на 
сериите и тие се форматираат преку форматирањето на оските. 
Форматирањето на оските се прави на следниов начин:

` Се селектира оската. 

` Оската се селектира со клик врз неа или од надолното мени на лентата за 
алатки за графикони се избира Horizontal (Category) Axis или Vertical (Value) 
Axis. 

` Се кликнува на копчето Format Selection од групата опции по што се појавува 

интерактивниот прозорец за форматирање оски.
` Axis Options. Избор на линијата (Axis Type) и цртички со вредности на оската (tick
marks) Дефинирање на единицата на интервалот помеѓу цртичките на скалата на
marks). Дефинирање на единицата на интервалот помеѓу цртичките на скалата на 
оската и ознаките. Видот на цртичките и тоа поголемите (Major tick mark type) и 
помалите (Minor tick mark type). Поставување на ознаките на вертикалната оска на 
категоријата со одреден број или на максималната категорија. Тука, исто така, може 
да се одреди скалата да се прикаже инверзно. 
` Number. Форматирање на броевите (види Форматирање податоци).
ФОРМАТИРАЊЕ ОСКИ
ФОРМАТИРАЊЕ ТРОДИМЕНЗИОНАЛЕН ГРАФИКОН
` Тие се избираат при самото креирање на графиконот или 
подоцнежна измена на видот со користење на опцијата 
Change Chart Type од групата опции Chart
ToolsÖDesignÖType.
` За да се истакнат деталите, можеби ќе треба да се помести 
д д , р д
и сврти графиконот. 
` Со десен клик на графиконот од понудената листа на 
опции од контекстуалното мени се селектира наредбата 3‐
опции од контекстуалното мени се селектира наредбата 3
D Rotation по што се појавува интерактивниот прозорец 
Format Chart Area со две групи на опции кои се достапни 
само за 3‐D
само за 3 D графикони. 
графикони
` Интерактивниот прозорец Format Chart Area може да се 
повика и со копчето 3‐D Rotate од Chart Tools
ÖL
ÖLayoutÖBackground
tÖB k d групата од рибонот.
б
ФОРМАТИРАЊЕ ТРОДИМЕНЗИОНАЛЕН ГРАФИКОН
ФОРМАТИРАЊЕ ТРОДИМЕНЗИОНАЛЕН ГРАФИКОН
` Со групата 3‐D Format се уредува изгледот на тродимензионалните елементи како што се 
вдлабувања и испакнатини на врвот и дното од елементите (Bevel), бојата и длабочината 
(Depth), бојата и големината на контурите, како и материјалот и аголот на 
осветлувањето. 
осветлувањето

` Со групата 3‐D Format се одредува ротацијата (Rotation) на елементот во просторот по X, 
Y, Z оските.

` Се одредува перспективата (Perspective) – впечатокот на перспектива, со поместување 
на точката од која се набљудува графиконот, поблиску или подалеку.

` Т
Текстот може да се остави да биде дводимензионален (Keep
б (K t xt fl t)
text flat).

` Може да се одреди позицијата на објектот во однос на подлогата (Object position), како и 
неговата големина (Chart scale).

` Перспективата се исклучува со поставување на вредностите на нула или вклучување 
на опцијата Right Angle Axis. Со притискање на копчето Default Rotation сè се враќа во 
првобитната состојба. 
БАЗИ НА ПОДАТОЦИ ВО EXCEL
` Excel може да се користи како алатка за чување, организирање и 
пребарување податоци. 

` На пример, ако треба да се направи список на луѓе на кои треба да им се 
испратат писма, треба да се создаде база на податоци, а потоа во базата да 
се внесат податоци како што се: име, презиме, улица, број и град. 
Табеларната форма на работниот простор што го користи Excel обезбедува
Табеларната форма на работниот простор што го користи Excel обезбедува 
внесување на секој од податоците во посебна клетка. Сите клетки за секое 
од лицето сочинуваат запис.

` База на податоци. Во Excel базата на податоци претставува 
множество меѓусебно поврзани податоци претставени со непрекинат 
опсег на табелата (работниот лист). Секоја клетка (поле) во секој ред 
(запис) содржи податоци од ист вид. Записи (редови) можат да се 
додаваат, да се бришат, да се подредуваат, да се анализираат, 
графички да се прикажуваат и да се печатат.
ПЛАНИРАЊЕ И КРЕИРАЊЕ БАЗА НА ПОДАТОЦИ
` Планирањето на базата на податоци претставува процес на одредување на полињата 
што ќе ги сочинуваат записите на базата. Притоа е потребно да се одговори на следните 
прашања:

` Кои клетки го сочинуваат записот? Ако се работи за адресар, тогаш треба да се 
определат податоците што ќе се внесуваат за секое од лицата во адресарот.

` По кое поле ќе се подредуваат записите во базата? Ако станува збор за подредување 
според азбучниот ред на презимињата во адресарот, тогаш имињата треба да бидат 
внесувани во посебно поле.

` Кои видови податоци се потребни за пребарување? Ако станува збор за лица во 
Ко о о а о се о реб за ребар а е? А б
адресарот кои ќе се пребаруваат според нивната професија, тогаш за професијата треба 
да се определи едно поле.

` Кое поле најчесто ќе се користи? Ова поле би требало да се стави во првата колона.

Кое поле најчесто ќе се користи? Ова поле би требало да се стави во првата колона

` Која е најдолгата информација во секоја колона? Оваа информација е потребна за 
определување на ширината на секоја од колоните.
ПЛАНИРАЊЕ И КРЕИРАЊЕ БАЗА НА ПОДАТОЦИ
` Притоа, корисникот мора да се придржува кон следните 
правила:
` Имињата на полињата се внесуваат во најгорниот ред на базата 
на податоци. Притоа, тоа не мора да биде првиот ред на 
работниот лист.
` Не смеат да се појават две идентични имиња на полиња во една 
база.
` Податоците се запишуваат во секоја клетка во редот со цел да се 
создаде запис. Иако одредена клетка може да се остави празна, 
И
подоцна при одредени операции со базата тоа може да 
предизвика извесни компликации.
` Помеѓу редовите (записите) во базата како и помеѓу насловниот
Помеѓу редовите (записите) во базата, како и помеѓу насловниот 
и првиот запис со податоци во базата, не се оставаат празни 
редови.
` Базата на податоци може да се протега на еден работен лист
Базата на податоци може да се протега на еден работен лист.
КОРИСТЕЊЕ ФОРМУЛАРИ ЗА ВНЕСУВАЊЕ, УРЕДУВАЊЕ
И БРИШЕЊЕ ПОДАТОЦИ
` Иако внесувањето и уредувањето на податоците во базата 
може да се врши на идентичен начин како што тоа се 
прави на обичен работен лист на располагање стои уште
прави на обичен работен лист, на располагање стои уште 
една можност – со користење на формулар. 

` Потребно е да се додаде копче на Quick
П б Q i k Access алатникот 
A
со кое ќе се повика формулар за внесување на податоците. 

` Копчето се додава на следниов начин, со десен клик на 
алатникот се избира опцијата Customize Quick Access 
toolbar, и од листата Choose Commands from се избира 
опцијата Select Commands Not in the Ribbon, се кликнува на 
опцијата Select Ribbon се кликнува на
елементот од листата Form, потоа се додава на алатникот 
со копчето Add, и измените се потврдуваат со копчето OK.
КОРИСТЕЊЕ ФОРМУЛАРИ ЗА ВНЕСУВАЊЕ, УРЕДУВАЊЕ
И БРИШЕЊЕ ПОДАТОЦИ
` Формуларот за внесување, уредување и бришење на 
податоци се повикува и се користи на следниот начин:
податоци се повикува и се користи на следниот начин:
` Се избира кое било поле во листата или табелата (листата 
не мора да биде дефинирана како табела, единствено е 
б
битно да постои редица со заглавја за секоја колона).
ј ј )
` Се кликнува на копчето Form од Quick Access алатникот.
` Се кликнува на копчето Find Prev или Find
Се кликнува на копчето Find или Find Next за да се 
за да се
повика претходниот, односно следниот запис чии податоци 
се прикажани во формуларот. За иста цел може да се 
користи и вертикалниот лизгач кој се наоѓа помеѓу
користи и вертикалниот лизгач кој се наоѓа помеѓу 
полињата и командните копчиња на формуларот. Редниот 
број и вкупниот број записи се прикажани во горниот десен 
агол на формуларот –
ф над командните копчиња.
КОРИСТЕЊЕ ФОРМУЛАРИ ЗА ВНЕСУВАЊЕ, УРЕДУВАЊЕ
И БРИШЕЊЕ ПОДАТОЦИ
` За корекции на содржината на 
полињата се кликнува во соодветната 
р р р ц
текст рамка и се вршат корекциите. 
` Ако се притисне копчето Esc од 
тастатурата кога не се направени 
измени се затвора формата.
` З
Записите од базата може да се 
б
прикажуваат и со притискање на Enter
без да се внесат нови податоци.
` Се кликнува на копчето New ако треба 
да се додаде нов празен запис на дното 
на базата. 
` Се кликнува на копчето Delete ако 
тековниот запис треба да се избрише.
тековниот запис треба да се избрише.
` Се кликнува на копчето Close за да се 
заврши работата со формуларот.
 ПРОНАОЃАЊЕ ПОДАТОЦИ СО ПОМОШ НА ФОРМУЛАР
` Се селектира наредбата Form од Quick
Access алатникот по што се појавува 
ф р у р
формуларот на кој се гледаат насловите на 
ј д
полињата и нивната содржина за првиот 
запис.
` Се кликнува на копчето Criteria, по што 
текст рамките на формуларот се празнат
текст рамките на формуларот се празнат.
` Се внесуваат условите во текст рамките. 
` Се кликнува на копчето Find Prev или Find
Next за да се повика претходниот, односно 
следниот запис што одговара на 
зададените критериуми.
` Кога ќе се заврши со прегледувањето на 
записите, се кликнува на копчето Form за 
записите, се кликнува на копчето Form за
да се помине во начин на работа во кој 
преку формуларот можат да се уредуваат 
податоците или Close за завршување на 
работата со формуларот.
работата со формуларот.
ПРОНАОЃАЊЕ ПОДАТОЦИ СО ПОМОШ НА ФОРМУЛАР
` Во текст рамките се внесуваат вредностите што треба да бидат идентични со 
вредностите на записите што треба да се пронајдат. Н
` На пример, ако треба да се пронајдат сите записи што во одредено поле имаат 
содржина Скопје во соодветната текст рамка ќе се напише Скопје. Ако се напише Ско, 
ќе се најдат и записите што евентуално во тоа поле имаат содржина Скопско пиво, 
Скопско поле, Скопје, Скотланд јард итн. 
` При внесувањето на текстуалните критериуми дозволено е користење на 
џокери каде што џокерот ? претставува еден знак а * претставува повеќе 
џокери каде што џокерот ? претставува еден знак, а  претставува повеќе
знаци. На пример, С?о може да претставува Ско или Сло, а ако критериумот е 
С*о, тогаш покрај Ско и Сло, условот ќе го задоволи и Стојко. 

` При внесувањето на условите во текст рамките е дозволено внесување на 
П
споредбени оператори: =, <>, <, <=, > и >=. 
` На пример, ако треба да бидат пронајдени сите записи што во одредено поле имаат 
вредност поголема од 1000, во соодветната текст рамка ќе се напише >1000.
` Подредувањето и филтрирањето се активности што често се користат во 
П ф
базата на податоци. Овие постапки се опишани како постапки воопшто за 
работа во Excel претходно во текстов.
ПИВОТ ТАБЕЛИ
АНАЛИЗА НА ПОДАТОЦИТЕ ВО EXCEL
` Базите на податоци во Excel можат да содржат илјадници записи. Анализата на 
толкаво количество податоци би претставувала сериозен проблем. Затоа, Excel 
содржи посебна алатка за анализа наречена пивот табела (Pivot table) или 
кумулативна табела.
б

` Анализата на податоците во базата на податоци може да има неколку нивоа 
на сложеност:
` Најниското ниво на сложеност подразбира пребарување на базата со цел да се 
пронајде и да се стекне увид во некој податок.
` Следно ниво на сложеност во анализата на податоците во базата се постигнува со 
сложени пребарувања со филтрирање и подредување.
` Највисоко ниво на анализа претставува анализа со истовремено користење на повеќе 
променливи. 

` На пример, одредено претпријатие се бави со продажба на компјутерска 
опрема и тоа има продавници во неколку градови (Скопје, Куманово, Битола, 
(С ј К Б
Струмица). Потребно е да се прикаже прометот во сите градови, во секое 
тромесечје (1., 2., 3. и 4.) за секој вид опрема (компјутери, принтери и 
скенери). Ваквата анализа може да се направи со користење на повеќе 
функции SUM() или просто испишување формули
функции SUM() или просто испишување формули. 
ПИВОТ ТАБЕЛИ
АНАЛИЗА НА ПОДАТОЦИТЕ ВО EXCEL

Тромесечје Град Производ Промет

1 Битола Компјутери 89.998,00
1 Битола Принтери 98.003,00
1 Битола Скенери 97 553 00
97.553,00
1 Куманово Компјутери 81.394,00
1 Куманово Принтери 96.369,00
1 Куманово Скенери 90.855,00
1 Скопје Компјутери 91.813,00
1 Скопје Принтери 96.710,00
1 Скопје Скенери 81.165,00
1 Струмица Компјутери 99.850,00
1 Струмица Принтери 93 609 00
93.609,00
НАЧИН НА ФУНКЦИОНИРАЊЕ НА ПИВОТ ТАБЕЛА
` Пивот табела е табела што ги прикажува податоците од 
базата на податоци во збирен облик. За разлика од 
обичните збирни табели пивот табелата овозможува
обичните збирни табели, пивот табелата овозможува 
промена на начинот на кој се прикажани збирните 
податоци со едноставно повлекување со глувчето.

` Поле на податоци. Во базата на податоци се однесува на 
колона во која се наоѓаат податоци. Се работи за 
нумерички податоци чии вредности ќе бидат предмет на
нумерички податоци чии вредности ќе бидат предмет на 
математички пресметки.

` Поле на редови. Поле со текстуални податоци со не многу 
Поле на редови Поле со текстуални податоци со не многу
голем број на можни вредности. Се користи за наслови на 
редови во пивот табелите.
НАЧИН НА ФУНКЦИОНИРАЊЕ НА ПИВОТ ТАБЕЛА
` Единствените вредности во полето на редови на 
базата на податоци стануваат наслови на редовите во
базата на податоци стануваат наслови на редовите во 
пивот табелата. Од претходниот пример на база на 
податоци, пивот табелата би ги прикажала збирно 
износите за секој град посебно.
б
НАЧИН НА ФУНКЦИОНИРАЊЕ НА ПИВОТ ТАБЕЛА
КРЕИРАЊЕ ПИВОТ ТАБЕЛА
` Се селектира поле или опсег на 
полиња, или се поставува
полиња, или се поставува 
курсорот во Microsoft Office Excel 
табела. Потребно е базата да има 
редица со заглавја. 

` ЗЗа да се креира пивот табела во 
б
Insert картичката во групата Tables
се кликнува на копчето PivotTable,
се кликнува на копчето PivotTable, 
и потоа се избира опцијата 
PivotTable. 
КРЕИРАЊЕ ПИВОТ ТАБЕЛА
` Се прикажува интерактивниот прозорец Create
PivotTable. За креирање на пивот табела со пивот
PivotTable. За креирање на пивот табела со пивот 
графикон од листата се избира опцијата PivotChart по 
што се прикажува интерактивниот прозорец Create
PivotTable with
bl h PivotChart.
h
КРЕИРАЊЕ ПИВОТ ТАБЕЛА
` Користење на надворешни податоци се изведува со 
избор на Use an external data source, се кликнува на 
Choose Connection по што се прикажува Existing
Connections интерактивниот прозорец, каде може да 
се избере врска со надворешен извор на податоци.
се избере врска со надворешен извор на податоци.

` Локацијата на пивот табелата може да се одреди на 
неколку начини: 
` За да се постави пивот табелата во нов работен лист со 
почеток во полето А1 се кликнува на New Worksheet. 
у
` За да се постави пивот табелата во постоечки работен лист 
се избира Existing Worksheet, и се внесува опсегот на 
полињата каде што треба да се смести пивот табелата.
полињата каде што треба да се смести пивот табелата. 
КРЕИРАЊЕ ПИВОТ ТАБЕЛА
` Ако во претходниот чекор е избрана опцијата New worksheet, во 
работната книга се вметнува нов работен лист и тој се повикува како 
р ј у
активен. Истовремено се појавува лента со алатки PivotTable Tools и 
интерактивната алатка PivotTable Field List (листата на полиња во пивот 
табелата). 

` Во полетo Chosse
В Ch fi ld to
fields t add
dd to
t reportt се наоѓаат насловите на 
ѓ
полињата во базата на податоци: Тромесечје, Град, Производ, Промет. 
Се повлекува соодветниот наслов на полињата на базата од PivotTable 
Field List прозорецот и се пушта над соодветното поле од прозорецот.

` Ако се избираат полињата кои ќе бидат составен дел од пивот 
табелата, називите на текстуалните полиња иницијално се појавуваат 
во полето Row Labels, односно се поставуваат во редици, а називите на 
во полето Row Labels, односно се поставуваат во редици, а називите на
полињата што содржат нумерички податоци во полето Values, како 
сумарни вредности. Со тоа се добива стандарден приказ на пивот 
табелата. Може називите да се повлечат до другите логички полиња 
од прозорецот, со што директно се менува изгледот на табелата.
од прозорецот, со што директно се менува изгледот на табелата. 
КРЕИРАЊЕ ПИВОТ ТАБЕЛА
КРЕИРАЊЕ ПИВОТ ТАБЕЛА
` За дадениов пример потребно е називите да се постават 
на следниов начин:

` Називот Производ се повлекува врз логичкото поле Филтер 
на табелата (Report Filter). 

` Називот Град се повлекува врз Поле на редови (Row
Labels).

` Називот Тромесечје се повлекува врз Поле на колоните 
Column Labels.

` Називот Промет се повлекува врз поле за вредности 
(Values). 
(Values).
КРЕИРАЊЕ ПИВОТ ТАБЕЛА
Форматирање на пивот табела
Форматирање на пивот табела
` Форматирањето на табелата се врши на начин како 
што тоа се прави со обичните табели во Excel при што
што тоа се прави со обичните табели во Excel при што 
се користи лентата Design од картичката PivotTable 
Tools. 
` Може да се измени изгледот на самата пивот табела со 
користење на опции од групата Layout, опции за стилот од 
групата PivotTable Style
ру y Options, како и избор на 
p , р
предефиниран стил на приказот на табелата од галеријата 
на стилови PivotTable Styles.
Форматирање на пивот табела
Форматирање на пивот табела
` На претходната пивот табела направено е автоматско 
форматирање со избор на урнекот PivotTable Style Medium
15 и форматирани се нумеричките податоци со наредбата 
PivotTable ToolÖOptionsÖActive FieldÖField Settings
Number FormatÖNumber, каде што е вклучени опциите за 
прикажување на две децимални места и сепараторот на 
1000. 
ТРАНСФОРМАЦИИ НА ПИВОТ ТАБЕЛА
` Пивот табелата е динамична и можни се различни трансформации на 
нејзиниот изглед:
` Може да се забележи дека насловите на полињата се во форма на надолни 
д д ф р д
менија. Со клик на надолната стрелка на секој од насловите на полиња може 
да се селектира една од опциите (вредностите) што се содржини на полето во 
базата. 

` На пример, на претходно креираната пивот табела, филтерот на страницата е 
р р р р р ф р р
Производ, а десно од него вредноста All. Со клик на надолната стрелка ќе се отвори 
можност за избор: Компјутери, Принтери или Скенери. Ако се кликне на Компјутери, 
во пивот табелата, наместо вкупните вредности за сите производи (All) ќе се 
прикажат вкупните вредности за продажбата само на компјутери.
 Форматирање на пивот табела
Форматирање на пивот табела
` Со повлекување на 
насловите на 
полињата во други
полињата во други 
области се менува 
формата на 
табелата. Ако, на 
пример, на 
претходната табела 
се изврши 
повлекување на 
у
филтерот на 
страницата 
(Производ) во 
областа на полето
областа на полето 
на редовите (Град), 
пивот табелата ќе го 
добие следниот 
изглед:
Форматирање на пивот табела
Форматирање на пивот табела
` Со повлекување на насловот на колоната или на редот 
во рамките на иста област може да се промени 
редоследот на прикажување на податоците во пивот 
табелата. 
` На пример, се кликнува на Куманово, а потоа покажувачот 
На пример се кликнува на Куманово а потоа покажувачот
на глувчето се повлекува кон еден од рабовите на клетката. 
Кога покажувачот ќе се трансформира во стрелка, се 
кликнува и се повлекува, на пример, над Битола.
кликнува и се повлекува, на пример, над Битола. 
Форматирање на пивот табела
Форматирање на пивот табела
` Ако по креирањето на пивот табелата се променат 
вредностите во базата, нема да се изврши автоматско 
пресметување и ажурирање на пивот табелата Тоа се
пресметување и ажурирање на пивот табелата. Тоа се 
прави со клик на копчето PivotTable 
ToolsÖOptionsÖDataÖRefresh на лентата за алатки.

` Латинските наслови во пивот табелата од типот Total или 
Grand Total можат да се сменат со едноставно внесување 
на потребниот текст во соодветен фонт на пример Вкупно
на потребниот текст во соодветен фонт, на пример, Вкупно.
Форматирање на пивот табела
Форматирање на пивот табела
` Ако се кликне на надолното мени 
PivotTable ToolsÖ
p p
OptionsÖPivotTableÖOptions на 
рибонот PivotTable и се селектира 
наредбата Show Report Filter Pages
ќе се креираат посебни страници 
(р
(работни листови) за сите можни 
)
опции што ги нуди полето на 
страниците. 

` Во примерот станува збор за 
В б
формирање посебни страници 
(работни листови) што автоматски 
ќе бидат именувани според 
со ржина а и во секоја о нив
содржината и во секоја од нив 
пивот табела за производите 
компјутери, принтери и скенери. 
Форматирање на пивот табела
Форматирање на пивот табела
Печатење на пивот табела
Печатење на пивот табела
` При печатење на пивот табелата, нема да бидат 
отпечатени надолните стрелки што се користат за
отпечатени надолните стрелки што се користат за 
управување со приказот на полињата.
ПЕЧАТЕЊЕ
ОДРЕДУВАЊЕ ПАРАМЕТРИ ЗА СТРАНИЦАТА
` Пред печатење на работната книга или на само еден 
нејзин дел, пожелно е да се проверат одредени параметри 
ј
што иницијално се поставени во Excel. 

` Целото администрирање на акциите врзани со печатењето 
се врши преку интерактивниот прозорец Page Setup што се 
повикува со наредбата Page LayoutÖPage Setup. 
 ОДРЕДУВАЊЕ ПАРАМЕТРИ ЗА СТРАНИЦАТА
` Orientation – ориентацијата на листот ако 
табелите се широки, треба да се определи 
во легната (Landscape) ориентација, 
наместо исправена (Portrait). 
(P t it)
` Scaling – овозможува со зголемување или 
намалување на исписот изразен во 
проценти.
` Paper Size – големината на листот во наши 
прилики обично е А4.
` Scaling – служи за промена на големината, 
зголемување или намалување на 
материјалот за печатење (зумирање). 
( )
` Print Quality – квалитет на печатењето 
зависи од можностите на принтерот, 
корисно е да се стави помала вредност за 
пробни примери и работни копии. 
б б
` First Page Number – бројот на првата 
страница е број што ќе биде испишан на 
првата отпечатена страница. 
ОДРЕДУВАЊЕ ПАРАМЕТРИ ЗА СТРАНИЦАТА
` Center on page – центрирање на тоа што се печати во 
однос на страницата, хоризонтално и/или вертикално.
однос на страницата, хоризонтално и/или вертикално.

` Текстот што ќе се појавува на врвот и на дното на 
ј у р д
секоја страница (хедер и футер) се поставуваат во 
картичката Heder/Footer на интерактивниот прозорец 
P
Page S t
Setup. Во оваа картичка може да се избере некој 
В б ј
од веќе понудените хедери и футери или да се 
направи свој користејќи ја опцијата Custom.
направи свој користејќи ја опцијата Custom. 
ОДРЕДУВАЊЕ ПАРАМЕТРИ ЗА СТРАНИЦАТА
` Опциите за избор на податоците за печатење се наоѓаат во 
картичката Sheet на интерактивниот прозорец Page setup. 
Во оваа картичка се наоѓаат следниве елементи:

` Print Area – област за печатење. Може да се внесе област 

област за печатење Може да се внесе област
или адреси на клетките кои треба да се отпечатат, или 
едноставно да се превлече со глувчето над таа област. Ако 
ништо не се избере тогаш Excel подразбира дека е
ништо не се избере, тогаш Excel подразбира дека е 
потребно да се пренесат на хартија сите клетки што 
содржат податоци.

` Rows to repeat at top, Columns to repeat at left – печатење 

на насловни редови и колони. 
ОДРЕДУВАЊЕ ПАРАМЕТРИ ЗА СТРАНИЦАТА
` Gridlines – се вклучува за да 
се печатат замислените 
линии, граници на клетките.
` Black and white – за да се 
печати црно‐бело.
цр
` Page order – го одредува 
редоследот на испишување 
на податоците од работната
на податоците од работната 
книга: во секции од врвот 
надолу (Down, then ower) или 
од лево кон десно (Ower then
од лево кон десно (Ower, then
down).
` Print – се кликнува за да се 
започне печатењето. 
ПРЕГЛЕД ПРЕД ПЕЧАТЕЊЕ
` Со опцијата Print Preview се проверува како направеното ќе изгледа на 
хартија и на време се воочуваат евентуалните грешки, без чекање 
р р д ј р ј р р р
принтерот да ја заврши својата работа и без непотребно трошење 
хартија. 

` Со копчињата Next и Previous постои можност за движење по 

страниците, а ако е потребен подетален преглед на содржината се 
б
кликнува на копчето Zoom или пак се кликнува во саканата област. 

` Во овој преглед можат да се прилагодуваат маргините со клик на 
Во овој преглед можат да се прилагодуваат маргините со клик на
копчето Show Margins. 

` Во случај на листот да се наоѓа табела, ќе се појават рачки на 
вертикалите меѓу клетките, со чие поместување може да се менува 
широчината на колоните. Овој поглед се затвора со Close Print Preview
или директно се печати со Print.
ПРЕГЛЕД ПРЕД ПЕЧАТЕЊЕ
ПРЕКРШУВАЊЕ НА СТРАНИЦА
` Кога се печати работната книга, самиот Excel решава каде 
ќе се прекршуваат страниците, во согласност со 
поставената големина на листот границите и обемот на
поставената големина на листот, границите и обемот на 
материјалот. 

` Се селектира редот (или колоната) што треба да премине на 
Се селектира редот (или колоната) што треба да премине на
следна страница.

` Се селектира наредбата Page
Се селектира наредбата Page LayoutÖPage SetupÖBreaksÖInsert
Page Break. 

` Ако прекршувањето се вметнува и хоризонтално и вертикално, 
р р у у р р
доволно е да се означи полето долу и десно од последното 
долно десно поле што треба да биде отпечатено и се селектира 
наредбата InsertÖPage Break.
ПРЕКРШУВАЊЕ НА СТРАНИЦА
` И во двата случаи се јавува здебелена линија што 
покажува каде ќе настане прекршувањето.
покажува каде ќе настане прекршувањето. 

` За да се избрише назнаката
д р за прекршување на 
р р у
страницата треба да се означи редот на кој е 
извршено прекршувањето и се селектира наредбата 
P
Page L
LayoutÖPage
tÖP S t Ö BreaksÖRemove
SetupÖ B k ÖR P
Page
Break. 

` Ако е потребно да се избришат сите прекршувања се 
избира опцијата Reset
р ц ј All Page
g Breaks.
ПЕЧАТЕЊЕ
` Print Range –
дозволува печатење 
на една или на 
повеќе страници. 
` Print What –
овозможува да се 
печатат моментално 
означените клетки, ,
означените работни 
листови или целата 
р
работна книга.
` Copies – избирање на 
бројот на копии што 
треба да се отпечатат
треба да се отпечатат.