Fizyka eksperymentalna a teoretyczna[edytuj 

| edytuj kod]
Kultura badań fizycznych różni się od innych nauk tym, że istnieje w niej fundamentalny i
powszechnie uznawany podział na teorię i eksperyment[3]. Od początku XX wieku większość
fizyków pozostaje specjalistami albo w fizyce teoretycznej, albo w fizyce doświadczalnej. Mało
fizyków odnosi sukcesy w obu rodzajach badań. Dla porównania, większość wybitnych
teoretyków chemii i biologii z powodzeniem pracuje też eksperymentalnie.
Praca fizyków-teoretyków polega na rozwijaniu teorii, za pomocą których można opisać i
interpretować wyniki doświadczeń oraz możliwie dokładnie przewidzieć wyniki przyszłych
doświadczeń. Z drugiej strony, fizycy doświadczalni wykonują eksperymenty, żeby zbadać nowe
zjawiska i sprawdzić przewidywania teoretyczne. Ważną częścią pracy fizyka doświadczalnego
jest też często budowanie własnej aparatury, szczególnie w pionierskich gałęziach fizyki, gdzie
potrzebny sprzęt jest niedostępny. Mimo że działania teoretyków wydają się czasem oderwane
od prac fizyków doświadczalnych, są w istocie ze sobą ściśle powiązane i od siebie zależne.
Postęp w fizyce teoretycznej często zaczyna się od doświadczeń, których stara teoria nie potrafi
wyjaśnić – i na odwrót, nowatorskie przewidywania teoretyczne stwarzają potrzebę
przeprowadzenia nowych doświadczeń, a czasem również nowych technik doświadczalnych.
Każdy fakt doświadczalny wymaga uzasadnienia teoretycznego, tak jak każda teoria musi być
potwierdzona doświadczalnie, by stać się paradygmatem. Dlatego np. M-teoria pozostaje tylko
spekulacją, ponieważ nie dość, że nie potwierdzono jej eksperymentalnie, to nawet nie
wymyślono jeszcze żadnego testu eksperymentalnego, który mógłby ją potwierdzić.
Centralnym elementem eksperymentu jest pomiar dobrze określonej wielkości fizycznej, a
warunkiem niezbędnym uzyskania z niego wartościowych informacji – prawidłowy dobór
przyrządów pomiarowych oraz metod analizy otrzymanych danych. Obróbka danych często
opiera się na statystyce, regułach prawdopodobieństwa oraz odpowiednich metodach
numerycznych.
Podobnie fizyka teoretyczna ma własny zestaw metod naukowych, które pozwalają stworzyć
adekwatne modele i paradygmaty. Opracowane teorie zazwyczaj korzystają z różnych
metod matematyki, analitycznych i syntetycznych. Kluczową rolę w rozważaniach teoretycznych
odgrywają hipotezy i proces dedukcji.