提示卡編號：A022

1.數字（檔案編號469）

1.1 生雞卵--ê 無，放雞屎--ê 有。

senn/sinn ke-nn̄g--ê bô, pàng ke-sái--ê ū.

1.2 竹仔箸m̄ 敢挾人ê 雞肉絲。

tik-á-tī m̄-kánn gia̍p lâng ê ke-bah-si.

1.3 竹桌對竹椅，奴才對 婢。
tik-toh tuì-tik í, lôo-tsâi tuì kán-pī.

1.4 下昏拖，m̄-thang 明仔早起磨。

E-hng thua, m̄-thang miâ-á-tsái-khí buâ.

1.5 龍生龍囝，虎生豹兒。
liông senn/sinn liông-kiánn, hóo senn/sinn pà-jî.

1.6 龍生龍，鳳生鳳，niáu 鼠ê 囝會拍洞。

liông senn/sinn lîng, hōng senn/sinn hōng, niáu-tshí ê kiánn ē phah tōng.

1.7 龍交龍，鳳交鳳，ún-ku--ê交tòng 戇。
Lîng kau lîng, hōng kau hōng, ún-ku--ê kau tòng-gōng.

1.8 男人女體，誤恁娘lé。
lâm-jîn lú-thé, gōo lín niû-lé.

1.9 冬節tī 月尾，烏寒正二月。

Tang-tseh tī gue̍h-bué/ge̍h-bé, oo-kuânn tsiànn jī-gue̍h.

1.10 未嫁khǹg 田契，嫁了變鼎 tshè。

buē-kè khǹg tshân-khè/tshân-khuè, kè-liáu piàn tiánn-tshè.
 提示卡編號：A022

2.生活對話（檔案編號487）

2.1 冬瓜好看m̄ 好食。

tang-kue hó-khuànn m̄-hó-tsia̍h.

2.2 冬瓜、金瓜、黃瓜、醃瓜、菜瓜，
tang-kue, kim-kue, n̂g kue, am-kue, tshài-kue,

2.3 攏是做菜配飯ê 瓜；
lóng sī tsò/tsuè tshài phuè-pn̄g ê kue;

2.4 西瓜、木瓜、梨仔瓜 （芳瓜）、小玉仔瓜、嘉寶瓜、哈密瓜，

si-kue, bo̍k-kue, lâi-á-kue ( phang-kue ), sió-gio̍k-á kue, Ka-pó-kue, ha-bi̍t-kue,

2.5 是當做果子來食喙ta ê 瓜。
sī tòng-tsò/tòng-tsuè kué-tsí/ké-tsí lâi tsia̍h tshuì-ta ê kue.

2.6 tsiah 濟種瓜內底，

tsiah tsē/tsuē tsióng kue lāi-té/lāi-tué,

2.7 冬瓜上大條上好看頭，
tang-kue siōng tuā-tiâu siōng hó-khuànn-thâu,

2.8 m̄-kú kan-na 大條好看頭無啥效，

m̄-kú kan-na tuā-tiâu hó-khuànn-thâu bô-siánn hāu,

2.9 若mài 參料、mài 加工，

nā mài tsham liāu, mài ka-kang,

2.10 冬瓜實在白tsiánn 無味，

tang-kue si̍t-tsāi pe̍h-tsiánn-bô-bī,

2.11 m̄-tsiah 有人按呢講「冬瓜好看m̄ 好食」。

m̄-tsiah ū-lâng án-ne/án-ni kóng “tang-kue hó-khuànn m̄-hó-tsia̍h”.

2.12 做人嘛是仝款，
tsò-lâng/tsuè-lâng mā-sī kâng-khuán,

2.13 kan-tann 會曉裝一ê 好看頭，裝一ê 表面，

kan-tann ē-hiáu/ē-hiáng tsng tsi̍t-ê hó-khuànn-thâu, tsng tsi̍t-ê piáu-bīn,

2.14 iā無底 tì 、iā無實力，

iā bô té-tì, iā bô si̍t-li̍k,
2.15 beh 哪hông 看會起，看有夠重？
beh ná hông khuànn-ē-khí, khuànn ū-kàu tāng?

2.16 現此時是一个膨風ê 時代，

hiān-tshú-sî/hiān-tsú-sî sī tsi̍t-ê phòng-hong ê sî-tāi,

2.17 略略仔開一間三、五萬箍資金ê 小生理，

lio̍h-lio̍h-á khui tsi̍t-king sann, gōo-bān khoo tsu-kim ê sió sing-lí,

2.18 kan-na 裝潢費磕著就愛tsiânn 十萬，

kan-na tsong-hông huì kha̍p-tio̍h to̍h-ài tsiânn tsa̍p-bān,

2.19 開幕hit 工，花箍、花籃窒倒街，排規路。

khui-bōo/khai-bōo hit-kang, hue-khoo, hue-nâ that-tó-ke/that-tó-kue, pâi kui-
lōo.

2.20 講是 tsit-má ê 生理愛靠宣傳，靠廣告，

kóng sī tsit-má ê sing-lí ài khò suan-thuân, khò kóng-kò,

2.21 可惜--ê 是小生理無thang 趁大錢，

khó-sioh--ê sī sió sing-lí bô-thang thàn-tuā-tsînn,

2.22 擋無三下斧頭仔法，
tòng bô sann ē póo-thâu-á huat,

2.23 無一kó 月就收leh 走--ah。

bô tsi̍t kó gue̍h/ge̍h tō/tiō/tio̍h/to̍h siu leh tsáu--ah.

2.24 膨風水雞thâi無肉，
Phòng-hong tsuí-ke/tsuí-kue/suí-ke/suí-kue thâi bô bah,

2.25 bē 堪得ê 工課mài 傷超過，

bē-kham-tit ê khang-khuè mài siunn tshiau-kuè/tshiau-kè,

2.26 有偌濟氣力做偌濟代誌，
ū guā-tsē/guā-tsuē/juā-tsē/juā-tsuē/luā-tsē/luā-tsuē khuì-la̍t tsò/tsuè guā-
tsē/guā-tsuē/juā-tsē/juā-tsuē/luā-tsē/luā-tsuē tāi-tsì,

2.27 上要緊--ê 是展出家己ê 實力，

siōng iàu-kín--ê sī tián-tshut ka-kī/ka-tī ê si̍t-li̍k,

2.28 若無，親像「冬瓜好看m̄ 好食」嘛是枉費。

nā-bô, tshin-tshiūnn/tshan-tshiūnn “tang-kue hó-khuànn m̄-hó-tsia̍h” mā-sī
óng-huì.
 提示卡編號：A022

3.文章一（檔案編號458）

3.1 利便ê代價
lī-piān ê tāi-kè

3.2 作者：邱偉欣
tsok-tsiá: Khu Uí-him

3.3 我少年時，升學壓力iáu不止仔大。
Guá siàu-liân-sî, sing-ha̍k ap-li̍k iáu put-tsí-á tuā.

3.4 逐工透早六點，
ta̍k-kang thàu-tsá la̍k tiám,

3.5 我tio̍h-ài起床、洗手面、款冊包，準備去學校。
guá tio̍h-ài khí-tshn̂g, sé-tshiú-bīn, khuán tsheh-pau, tsún-pī khì ha̍k-hāu.

3.6 早頓，是gún阿母比我koh-khah早起床備辦--ê：
tsá-tǹg/tsái-tǹg, sī gún a-bú/a-bó pí guá koh khah-tsá khí-tshn̂g pī-pān--ê:

3.7 有時是豆油卵包，
ū-sî sī tāu-iû nn̄g-pau,

3.8 有時是卵汁sio̍k-pháng-tsìnn，
ū-sî sī nn̄g tsiap sio̍k-pháng-tsìnn,

3.9 mā有時是bán-thô抹果子醬kauh卵包。
mā ū-sî sī bán-thô buah kué-tsí-tsiùnn kauh nn̄g-pau.

3.10 我ê制服穿kah pih-tsah pih-tsah，

Guá ê tsè-ho̍k tshīng kah pih-tsah pih-tsah,

3.11 愛睏神雖bóng m̄願走，

ài-khùn-sîn sui-bóng m̄-guān tsáu,

3.12 「喙舌」ê tsing-sîn是一工ê起頭！

“tshuì-tsi̍h” ê tsing-sîn sī tsi̍t-kang ê khí-thâu!

3.13 坐踮教室--ni̍h椅仔頂，
tsē tiàm/tàm kàu-sik--ni̍h í-á-tíng,

3.14 相連suà上四節課leh激頭殼，
sio-liân-suà siōng sì tsiat khò leh kik thâu-khak,
3.15 我跤手無啥tín動，
guá kha-tshiú bô-siánn tín-tāng,

3.16 suah mā忝kah beh害--去。

suah mā thiám kah beh hāi--khì.

3.17 硬氣擋kah beh中晝歇睏，

ngē-khì/ngī-khì tòng kah beh tiong-tàu hioh-khùn/heh-khùn/hennh-khùn,

3.18 kā厝--ni̍h tshuân好、tsah來學校ê便當kuānn去炊，

kā tshù--ni̍h tshuân-hó, tsah-lâi ha̍k-hāu ê piān-tong kuānn-khì tshue/tshe,

3.19 趁iáu燒燙燙ê時tsūn食，
thàn iáu sio-thǹg-thǹg ê sî-tsūn tsia̍h,

3.20 he有影是我「虛lè-lè ê心kap身」上大ê安慰。

he ū-iánn sī guá “hi-lè-lè ê sim kah/kap sin” siōng-tuā ê an-uì.

3.21 Gún兜ê便當，
gún tau ê piān-tong,

3.22 有tang時仔是雞腿，有時是魚肉，
Ū-tang-sî-á sī ke-thuí, ū-sî sī hî-bah,

3.23 ia̍h是肉豉仔kiáu飯，或者是簡單ê炒飯，
ia̍h-sī bah-sīnn-á kiáu pn̄g, hi̍k-tsiá sī kán-tan ê tshá-pn̄g,

3.24 lóng是阿公阿媽前暗就kā我款好勢--ê！
lóng sī a-kong a-má tsîng àm tō/tiō/tio̍h/to̍h kā guá khuán hó-sè--ê!

3.25 到我讀高中ê時，台灣社會變化真正大，
kàu guá tha̍k ko-tiong ê sî, Tâi-uân siā-huē piàn-huà tsin-tsiànn tuā,

3.26 我ê早頓開始變做『美而美』，
Guá ê tsá-tǹg/tsái-tǹg khai-sí piàn-tsò/piàn-tsuè ‘美-而-美’,

3.27 中晝頓若m̄是學校餐廳，
tiong-tàu-tǹg nā-m̄-sī ha̍k-hāu tshan-thiann,

3.28 無就是kap同窗--ê做伙訂外口賣ê便當。
bô tio̍h-sī kah/kap tông-tshong--ê tsò-hué/tsuè-hé tīng guā-kháu bē/buē ê piān-
tong.

3.29 厝--ni̍h免koh kā我tshuân hia-ê有--ê無--ê。

tshù--ni̍h bián koh kā guá tshuân hia ê ū--ê-bô--ê.

3.30 「Khai錢就買有」ê生活，真正利便。
“khai-tsînn tō/tiō/tio̍h/to̍h bé-ū” ê sing-ua̍h, tsin-tsiànn lī-piān.
3.31 台灣ê生活環境m̄知tang時開始ná來ná利便，
Tâi-uân ê sing-ua̍h khuân-kíng m̄-tsai tang-sî khai-sí ná lâi ná lī-piān,

3.32 食--ê、穿--ê、用--ê，甚至破病看醫生，
tsia̍h--ê, tshīng--ê, iōng--ê, sīm-tsì phuà-pēnn/phuà-pīnn khuànn-i-sing,

3.33 便若lán需要ê時tsūn，
piān-nā lán su-iàu ê sî-tsūn,

3.34 逐項服務ká-ná lóng tshuân便便teh等--你！

ta̍k-hāng ho̍k-bū ká-ná lóng tshuân-piān-piān teh tán--lí!

3.35 若是有一工，kám仔店teh賣ê四秀仔、飲料，
nā-sī ū-tsi̍t-kang, kám-á-tiàm teh bē/buē ê sì-siù-á, ím-liāu,

3.36 逐項種類lóng減一半，
ta̍k-hāng tsióng-luī lóng kiám tsi̍t-puànn,

3.37 店仔kap百貨公司lóng暗頭仔就收擔，
tiàm-á kah/kap pah-huè-kong-si lóng àm-thâu-á tō/tiō/tio̍h/to̍h siu-tànn,

3.38 seven-eleven無--去，買mi̍h件無塑膠lok仔thang té，

seven-eleven bô--khì, bé/bué mi̍h-kiānn bô sok-ka-lok-á thang té,

3.39 涼水擔無愛hōo人客「kuānn--leh就行」ê紙甌仔，
liâng-tsuí tànn bô ài hōo lâng-kheh “kuānn--leh tō/tiō/tio̍h/to̍h kiânn” ê tsuá
au-á,

3.40 喙齒疼去齒科ài等半冬排隊hip電光
Tshuì-khí thiànn khì khí-kho ài tán puànn-tang pâi-tuī hip tiān-kong

3.41 tsit款生活，台灣人kám tsih-tsài ē tiâu？

tsit khuán sing-ua̍h, Tâi-uân-lâng kám tsih-tsài ē tiâu?

3.42 逐家凡勢koh ē想講，hit款無利便ê生活，

ta̍k-ke huān-sè koh ē siūnn-kóng, hit-khuán bô lī-piān ê sing-ua̍h,

3.43 kám m̄是社會退步二十冬--去？

kám m̄-sī siā-huē thè-pōo jī-tsa̍p tang--khì?

3.44 到kah二十外外ê時，我去德國生活：
Kàu kah jī-tsa̍p guā-guā ê sî, guá khì Tik-kok sing-ua̍h:

3.45 in hia ê四秀仔kap飲料種類少koh歹食，

in hia ê sì-siù-á kah/kap ím-liāu tsióng-luī tsió koh pháinn-tsia̍h,

3.46 看醫生ài排隊，半暝無tè買夜宵，
Khuànn-i-sing ài pâi-tuī, puànn-mê/puànn-mî bô-tè bé/bué iā siau,
3.47 歇睏無街仔thang se̍h！
Hioh khùn-bô ke-á/kue-á thang se̍h!

3.48 Tī德國生活ê頭仔幾個月，
tī Tik-kok sing-ua̍h ê thâu-á kuí kò gue̍h/ge̍h,

3.49 我tsit个台灣人實在ngāi-gio̍h ka̍h，

guá tsit-ê Tâi-uân-lâng si̍t-tsāi ngāi-gio̍h ka̍h,

3.50 ak-tsak kah beh起痟！

ak-tsak kah beh khí-siáu!

3.51 Hit-tah是真正無聊koh無利便，
hit-tah sī tsin-tsiànn bô-liâu koh bô lī-piān,

3.52 m̄-koh奇--ah，hia ê人suah是有自信koh自在teh過日。

m̄-koh kî--ah, hia ê lâng suah sī ū tsū-sìn koh tsū-tsāi teh kuè-ji̍t/kè-li̍t.

3.53 蹛久--來，我tsiah了解，
tuà kú--lâi, guá tsiah liáu-kái,

3.54 德國人生活無利便，
Tik-kok-lâng sing-ua̍h bô lī-piān,

3.55 是因為in隨人lóng有teh「好過日」。
sī in-uī in suî-lâng lóng-ū teh " hó kuè-ji̍t/kè-li̍t”.

3.56 Lán台灣，是有gua̋-nī-á濟人暝日操勞、犧牲in ê生活，

lán Tâi-uân, sī ū gua̋-nī á tsē/tsuē lâng mê-ji̍t/mî-li̍t tshau-lô, hi-sing in ê sing-
ua̍h,

3.57 kā逐家提供二十四點鐘ê服務，
kā ta̍k-ke thê-kiong jī-tsa̍p-sì tiám-tsing ê ho̍k-bū,

3.58 tsiah hōo lán感覺有利便？

tsiah hōo lán kám-kak ū lī-piān?

3.59 Tse掠外，
tse lia̍h guā,

3.60 lán台灣，使用ê塑膠mih仔、衛生箸、紙phiat仔等等，
lán Tâi-uân, sú-iōng ê sok-ka mih-á, uē-sing-tī/uē-sing-tū, tsuá phiat-á tíng-tíng,

3.61 實在是siunn過頭濟！
si̍t-tsāi sī siunn kuè-thâu/kè-thâu tsē/tsuē!
3.62 Án-ne代代粒積pùn-sò，
án-ne tāi-tāi lia̍p-tsik pùn-sò,

3.63 台灣島嶼kám ē堪--得？

Tâi-uân tó-sū/tóo-sū kám-ē kham--tit?

3.64 台灣ê利便生活是tuè經濟發展來--ê，
Tâi-uân ê lī-piān sing-ua̍h sī tuè king-tsè huat-tián lâi--ê,

3.65 「台灣錢，淹跤目」ê經濟奇蹟，
“Tâi-uân tsînn, im kha-ba̍k” ê king-tsè kî-tsik,

3.66 是真濟台灣人感覺光榮ê成就；
sī tsin tsē/tsuē Tâi-uân-lâng kám-kak kong-îng ê sîng-tsiū;

3.67 不而過，我顛倒認為tse是見笑代，
put-jî-kò/put-lî-kò, guá tian-tò jīn-uî/līn-uî tse sī kiàn-siàu-tāi,

3.68 lán應該ài誠心來反省。
lán ing-kai/ìng-kai ài sîng-sim lâi huán-síng.

3.69 Lán kā tsiânn-mi̍h ê生活，

lán kā tsiânn-mi̍h ê sing-ua̍h,

3.70 優美ê環境，lóng tu去做三牲，

Iu-bí ê khuân-kíng, lóng tu khì tsò/tsuè sam-sing,

3.71 換--來--ê是暫時ê hi-hua kap物質ê快樂，

uānn--lâi--ê sī tsiām-sî ê hi-hua kah/kap bu̍t-tsit ê khuài-lo̍k,

3.72 付--出--ê suah是拍歹身體kap汙染環境。

hù--出--ê suah sī phah-phái sin-thé kah/kap u-jiám/u-liám khuân-kíng.

3.73 Tsit號利便ê代價bē輸是「刣頭生理」，
tsit-lō lī-piān ê tāi-kè bē-su sī “thâi-thâu sing-lí”,

3.74 kám bē siunn恐怖？

kám bē siunn khióng-pòo?

3.75 若lán iáu-koh beh用仝款ê步數追求經濟發展，

nā lán iáu-koh beh īng/iōng kâng-khuán ê pōo-sòo tui-kiû king-tsè huat-tián,

3.76 lán ê未來百面ē悽慘落魄。

lán ê bī-lâi pah-bīn ē tshi-tshám-lo̍k-phik/tshinn-tshám-lo̍k-phik.

3.77 Lán tio̍h緊kā台灣人uì勞動ê束縛--ni̍h tháu放--出-來，

lán tio̍h kín kā Tâi-uân-lâng uì lô-tōng ê sok-pa̍k--ni̍h tháu-pàng--tshut-lâi,
3.78 放sak hit款用犧牲換--來ê利便，
pàng-sak hit-khuán īng/iōng hi-sing uānn--lâi ê lī-piān,

3.79 hōo逐家ē得thang享受生活m̄ tsiah tio̍h。

hōo ta̍k-ke ē-tit-thang hiáng-siū/hióng-siū sing-ua̍h m̄-tsiah tio̍h.
 提示卡編號：A022

4.文章二（檔案編號459）

4.1 關仔嶺
Kuan-á-niá

4.2 作者：陳玉珠
tsok-tsiá: Tân Gio̍k-tsu

4.3 關仔嶺的媠，毋是用喙講的，
Kuan-á-niá ê suí, m̄-sī īng/iōng tshuì kóng--ê,

4.4 愛親身去體會。
ài tshin-sin khì thé-huē.

4.5 佇樹林內小路，
tī tshiū-nâ-lāi sió-lōo,

4.6 無論是慢慢仔散步抑是流汗健行，
bô-lūn sī bān-bān-á sàn-pōo ia̍h-sī/iah-sī/a̍h-sī/ah-sī lâu-kuānn kiān-hîng,

4.7 無論是看花揣草抑是攝影記錄，
bô-lūn sī khuànn hue tshuē/tshē tsháu ia̍h-sī/iah-sī/a̍h-sī/ah-sī liap-iánn kì-
lo̍k/kì-lio̍k,

4.8 不時會踏著規塗跤的檳榔籽，
put-sî ē ta̍h-tio̍h kui thôo-kha ê pin-nn̂g/pun-nn̂g tsú,

4.9 khioh二粒仔tńg去種做盆栽嘛誠趣味；
khioh jī/lī lia̍p-á tńg-khì tsìng tsò/tsuè phûn-tsai mā tsiânn tshù-bī;

4.10 有的路面舖一層厚厚的焦「竹葉仔地毯」，
ū ê lōo-bīn phòo tsi̍t tsân kāu-kāu ê ta “tik-hio̍h-á tē-thán/tuē-thán”,

4.11 伴人行的，
Phuānn lâng kiânn--ê,

4.12 毋但是蝶仔飛鳥仔舞，
m̄-nā/m̄-niā sī ia̍h-á pue/pe tsiáu-á bú,

4.13 毋但是鳥仔歌溪水聲，
m̄-nā/m̄-niā sī tsiáu-á kua khe-tsuí/khue-tsuí siann,

4.14 各種色彩的野花，
kok-tsióng sik-tshái ê iá-hue,
4.15 紅的白的紫的粉的，
âng--ê pe̍h--ê tsí--ê hún--ê,

4.16 予人親像踏入彩繪的圖內底；
hōo lâng tshin-tshiūnn/tshan-tshiūnn ta̍h-ji̍p tshái-huē ê tôo lāi-té/lāi-tué;

4.17 閣有佇空中盤踅的鷹影，
koh-ū tī khong-tiong puânn-se̍h ê ing iánn,

4.18 攑頭看會著闊閣懸的藍天；
gia̍h-thâu khuànn-ē-tio̍h khuah koh kuân ê nâ-thinn;

4.19 親切的山內人熱情拍招呼；
tshin-tshiat ê suann-lāi-lâng jia̍t-tsîng/lia̍t-tsîng phah-tsio-hoo;

4.20 山林的形影會占領你的心，
suann-nâ ê hîng-iánn ē tsiàm-niá lí ê sim,

4.21 予人日日思念，
hōo lâng ji̍t-ji̍t su-liām,

4.22 種種的感受，
tsióng-tsióng ê kám-siū,

4.23 引人一擺閣一擺，行入伊的世界。
Ín lâng tsi̍t-pái koh tsi̍t-pái, kiânn-ji̍p i ê sè-kài.

4.24 關仔嶺的地理位置有特殊性，四面環山，
Kuan-á-niá ê tē-lí/tuē-lí uī-tì ū ti̍k-sû sìng, sì-bīn khuân suann,

4.25 對白河的平原行向東，
Tuì Pe̍h-hô ê pîng-guân kiânn hiòng tang,

4.26 經過白河水庫區域，
king-kuè/king-kè Pe̍h-hô tsuí-khòo khu-hi̍k/khu-i̍k,

4.27 地勢開始挑懸，
tē-sè khai-sí thio kuân,

4.28 一路沿山壁彎曲tńg踅，
tsi̍t-lōo iân suann-piah uan-khiau tńg se̍h,

4.29 軁過麒麟隧道、紅葉隧道，
nǹg-kuè kî-lîn suī-tō, Âng-hio̍h suī-tō,

4.30 就進入世外桃源的山谷矣。
tō/tiō/tio̍h/to̍h tsìn-ji̍p/tsìn-li̍p sè-guā-thô-guân ê suann-kok--ah.
4.31 這个山谷，自古以來就有「鐵谷」的稱號。
tsit-ê suann-kok, tsū-kóo í-lâi tō/tiō/tio̍h/to̍h ū “thih-kok” ê tshing hō.

4.32 只要共紅葉隧道出入口守牢咧，
tsí-iàu kā Âng-hio̍h suī-tō tshut-ji̍p-kháu siú tiâu teh/leh,

4.33 遮就是一个堅固的堡壘，
Tsia tio̍h-sī tsi̍t-ê kian-kòo ê pó-luí,

4.34 南爿有新營、北爿是嘉義，
lâm-pîng ū Sin-iânn, pak-pîng sī Ka-gī,

4.35 距離攏差不多二十公里，
kī-lī lóng tsha-put-to jī-tsa̍p kong-lí,

4.36 海拔大約兩百七十公尺，
hái-pua̍t tāi-iok nn̄g-pah tshit-tsa̍p kong-tshioh,

4.37 徛懸制低，對外面欲攻入去非常困難。
khiā-kuân tsè kē, tuì guā-bīn beh/bueh kong--ji̍p-khì hui-siông khùn-lân.

4.38 山林之中，生物種類多樣，
suann-nâ tsi-tiong, sing-bu̍t tsióng-luī to-iūnn,

4.39 飛的、跳的、走的、爬的⋯⋯時常聽著懸懸低低，有緊有慢，
pue--ê, thiàu--ê, tsáu--ê, pê--ê ⋯-⋯-sî-siông thiann-tio̍h kuân-kuân-kē-kē, ū kín
ū bān,

4.40 有的長音，有的短促⋯⋯變化多端的叫聲，
ū ê tn̂g im, ū ê té-tshiok-⋯-⋯-piàn-huà-to-tuan ê kiò-siann,

4.41 是天然的交響曲。
sī thian-jiân/thian-liân ê kau-hióng-khik/kau-hiáng-khik.

4.42 嘛不時有通看著山羌、膨鼠、水果貍等等野獸的形影，
mā put-sî ū-thang khuànn-tio̍h suann-kiunn, phòng-tshí/phòng-tshú, tsuí-kó-lî
tíng-tíng iá-siù ê hîng-iánn,

4.43 日時有無聲的蝶仔、叫無歇的蟬仔，
ji̍t-sî ū bô-siann ê ia̍h-á, kiò bô hioh/heh/hennh ê siân-á,

4.44 暗時有發光的火金姑，奇形怪狀的蛾仔，
àm-sî ū huat-kng ê hué-kim-koo, kî-hîng-kuài-tsōng ê ia̍h-á,

4.45 吱吱叫的烏龍仔、ko̍k-ko̍k叫的螿蜍等等
ki-ki-kiò ê oo-liông-á/oo-lîng-á, ko̍k-ko̍k-kiò ê tsiunn-tsî tíng-tíng
4.46 熱天寒天，種種輪替。
Jua̍h-thinn kuânn-thinn, tsióng-tsióng lûn-thè.

4.47 烏濁的燒水對一片山壁跤的溪邊浡出來，
Oo lô ê sio-tsuí tuì tsi̍t-phìnn suann-piah kha ê khe-pinn phū tshut-lâi,

4.48 日治時期 (公元1898年，光緒廿四年)

Ji̍t-tī sî-kî ( kong-guân 1898 nî, Kong-sū gia̍p-sì-nî )

4.49 屯駐嘉義中埔的日本兵行過後山，進駐關仔嶺，
tūn tū Ka-gī Tiong-poo ê Ji̍t-pún-ping kiânn-kuè āu-suann, tsìn-tsù/tsìn-tsū Kuan-
á-niá,

4.50 日本軍醫發現了濁泉，
Ji̍t-pún kun-i huat-hiān liáu lô tsuânn,

4.51 佇遮設立軍人療養復健場所，
tī tsia siat-li̍p kun-jîn/kun-lîn liâu-ióng ho̍k-kiān tiûnn-sóo,

4.52 傷兵來遮泡燒水療養，
Siunn ping lâi tsia phàu sio-tsuí liâu-ióng,

4.53 後來煞變做高級將領修養渡假的勝地，
āu-lâi suah piàn-tsò/piàn-tsuè ko-kip tsiong-líng siu-ióng tōo-ká ê sìng-tē/sìng-
tuē,

4.54 溪頂舖一條橋，
khe/khue tíng phòo tsi̍t tiâu kiô,

4.55 橋頭建「聽水廳」，
kiô-thâu kiàn “Thiann tsuí thiann”,

4.56 浸泡在煙霧濛濛的溫泉水中，
tsìm phàu tsāi ian-bū bông-bông ê un-tsuânn tsuí-tiong,

4.57 一面聽溪水演奏輕鬆的曲調，
tsi̍t-bīn thiann khe-tsuí/khue-tsuí ián-tsàu khin-sang ê khik-tiāu,

4.58 真正是享受！
tsin-tsiànn-sī hiáng-siū/hióng-siū!

4.59 聽水廳彼座亭閣，
Thiann tsuí thiann hit tsō tîng-koh,

4.60 經過遮爾濟年，早就拆掉矣，
King-kuè tsiah-nī tsē/tsuē nî, tsá tō/tiō/tio̍h/to̍h thiah-tiāu--ah,
4.61 干焦會當佇早期的相片看著，
kan-na/kan-tann/kan-ta ē-tàng tī tsá-kî ê siòng-phìnn khuànn--tio̍h,

4.62 毋過邊仔日式建築的老溫泉旅館，
m̄-koh/m̄-kò/m̄-kù pinn-á Ji̍t-sik/Li̍t-sik kiàn-tio̍k ê lāu un-tsuânn lí-kuán/lú-kuán,

4.63 門前鋪設的青石仔路，到今猶有保留，
mn̂g-tsîng phoo-siat ê tshenn/tshinn tsio̍h-á lōo, kàu-tann iáu-ū pó-liû,

4.64 這嘛是古蹟呢！
tse mā-sī kóo-tsik neh!

4.65 關仔嶺的氣溫，平均比平地低2度，
Kuan-á-niá ê khì-un, pîng-kin/pîng-kun pí pênn-tē/pînn-tuē kē 2 tōo,

4.66 熱天平地熱甲予人擋袂牢的時，
jua̍h-thinn/lua̍h-thinn pênn-tē/pînn-tuē jua̍h/lua̍h kah hōo lâng tòng-bē-tiâu ê
sî,

4.67 關仔嶺因為有特殊的地形，
Kuan-á-niá in-uī ū ti̍k-sû ê tē-hîng/tuē-hîng,

4.68 差不多每一工的下晡時攏會落一陣西北雨，
tsha-put-to muí tsi̍t-kang ê ē-poo-sî lóng ē lo̍h tsi̍t-tsūn sai-pak-hōo,

4.69 無限的清涼意，予關仔嶺變做「避暑」的勝地。
bû-hān/bô-hān ê tshing-liâng-ì, hōo Kuan-á-niá piàn-tsò/piàn-tsuè “pī sú” ê
sìng-tē/sìng-tuē.

4.70 日時林木滿山，空氣清淨，
ji̍t-sî lîm-bo̍k muá-suann, khong-khì tshing-tsīng,

4.71 暗時的天幕更加迷人，
àm-sî ê thinn-bōo kìng-ka bê-lâng,

4.72 夜遊的時攑頭看天，
Iā iû ê sî gia̍h-thâu khuànn thinn,

4.73 紫藍的天幕，繡滿金爍爍的星，
tsí nâ ê thinn-bōo, siù muá kim-sih-sih ê tshenn/tshinn,

4.74 有時月圓圓，有時月若眉，
Ū-sî gue̍h/ge̍h înn-înn, ū-sî gue̍h/ge̍h ná bâi,

4.75 攏感覺特別清朗。
lóng kám-kak ti̍k-pia̍t tshing-lóng.
4.76 我做囡仔的時，
Guá tsò/tsuè gín-á ê sî,

4.77 四五月仔的暗暝，
Sì-gōo-gue̍h-á ê àm-mê/àm-mî,

4.78 常在看會著火金姑，
tshiâng-tsāi khuànn-ē-tio̍h hué-kim-koo,

4.79 平地因為過度開發，
pênn-tē/pînn-tuē In-uī kuè-tōo/kè-tōo khai-huat,

4.80 了後，就誠少閣看著矣。
liáu-āu, tō/tiō/tio̍h/to̍h tsiânn tsió koh khuànn--tio̍h--ah.

4.81 十冬前我搬去蹛關仔嶺，
Tsa̍p tang tsîng guá puann-khì tuà Kuan-á-niá,

4.82 有一擺四月時，
ū tsi̍t-pái sì-gue̍h sî,

4.83 暗頓了後出去散步，
Àm-tǹg liáu-āu tshut-khì sàn-pōo,

4.84 行到較濟樹仔幽靜的野溪仔邊，
kiânn kàu khah-tsè tshiū-á iu-tsīng ê iá khe-á-pinn,

4.85 雖然無路燈，路面嘛有小可反光，
sui-jiân/sui-liân bô lōo-ting, lōo-bīn mā ū sió-khuá huán-kng,

4.86 阮就一面聽著溪水唱歌，一面慢慢仔行，
guán/gún tō/tiō/tio̍h/to̍h tsi̍t-bīn thiann-tio̍h khe-tsuí/khue-tsuí tshiùnn-kua, tsi̍t-
bīn bān-bān-á kiânn,

4.87 忽然間，眼前出現黃黃綠綠的光點，
hut-jiân-kan, gán-tsiân/gán-tsîng tshut-hiān n̂g-n̂g li̍k-li̍k ê kng-tiám,

4.88 飛懸飛低，親像teh跳舞，
pue-kuân pue-kē, tshin-tshiūnn/tshan-tshiūnn teh thiàu-bú,

4.89 啊，是火金姑呢！
Ah, sī hué-kim-koo--neh!

4.90 彼暝，點點的螢光流動佇我的腦海中 ，
Hit mê/mî, tiám-tiám ê îng-kng liû-tōng tī guá ê náu-hái-tiong,

4.91 我做一个美夢。
guá tsò/tsuè tsi̍t-ê bí-bāng.
 提示卡編號：A022

5.文章三（檔案編號460）

5.1 台灣動物記事——烏面lā-pue
Tâi-uân tōng-bu̍t kì-sū — — Oo-bīn-lā-pue

5.2 作者：易俊宏
tsok-tsiá: Ia̍h Tsùn-hông

5.3 9月份ê專欄寫著「石虎」，
9 gue̍h-hūn/ge̍h-hūn ê tsuan-nuâ/tsuan-lân siá-tio̍h “Tsio̍h hóo”,

5.4 是因為開始有九降風--ah。
sī in-uī khai-sí ū káu-kàng-hong--ah.

5.5 Tuè tse九降風，真濟渡鳥mā飛來台灣--ah！

tuè tse káu-kàng-hong, tsin tsē/tsuē tōo-tsiáu mā pue-lâi Tâi-uân--ah!

5.6 若講著渡鳥，
Nā kóng-tio̍h tōo-tsiáu,

5.7 就是有tsiânn大ê活動範圍，
tio̍h-sī ū tsiânn tuā ê ua̍h-tāng/ua̍h-tōng huān-uî,

5.8 大到不只是tī-teh某一个國家niā-niā。
tuā kàu put+-tsí sī tī-teh bóo tsi̍t-ê kok-ka niā-niā.

5.9 Tsit個月beh kap逐家介紹--ê，是烏面lā-pue，

tsit kò gue̍h/ge̍h beh kah/kap ta̍k-ke kài-siāu--ê, sī po-bīn-lā-pue,

5.10 台灣是in上大過冬ê所在，
Tâi-uân sī in siōng-tuā kuè-tang ê sóo-tsāi,

5.11 大致上有六成ê烏面lā-pue lóng是來台灣過冬。

Tuā tì siōng ū la̍k siânn ê oo-bīn-lā-pue lóng sī lâi Tâi-uân kuè-tang.

5.12 Tse mā是為啥mi̍h lán beh成立「台江國家公園」，

tse mā-sī uī-siánn-mi̍h lán beh sîng-li̍p “Tâi-kang kok-ka-kong-hn̂g”,

5.13 因為tī-teh「曾文溪」溪口hia，
in-uī tī-teh “Tsan-bûn-khe” khe-kháu hia,

5.14 就是一个生態保育ê重要所在。
tio̍h-sī tsi̍t-ê sing-thài pó-io̍k ê tiōng-iàu sóo-tsāi.
5.15 烏面lā-pue，in生活lóng是一群一群鬥陣做伙--ê，
Oo-bīn-lā-pue, in sing-ua̍h lóng sī tsi̍t kûn tsi̍t kûn tàu-tīn tsò-hué--ê,

5.16 生活主要是tī溪口、湳仔、水紋墘附近。
sing-ua̍h tsú-iàu sī tī khe-kháu, làm á, tsuí-bûn-kînn hù-kīn/hù-kūn/hū-kīn/hū-
kūn.

5.17 In主要tī-teh韓國、中國東北hia生thn̂g湠種，
in tsú-iàu tī-teh Hân-kok, Tiong-kok Tang-pak hia senn-thn̂g thuànn-tsíng,

5.18 踮秋天ê時tsūn來台灣過冬，春天ê時tsūn tńg--去。

tiàm/tàm tshiu-thinn ê sî-tsūn lâi Tâi-uân kuè-tang, tshun-thinn ê sî-tsūn tńg--
khì.

5.19 In koh號做「飯匙鵝」。
in koh hō-tsò/hō-tsuè “pn̄g-sî-gô”.

5.20 In ê喙親像飯匙仝款，
in ê tshuì tshin-tshiūnn/tshan-tshiūnn pn̄g-sî kāng-khuán,

5.21 食mi̍h件是用「過tiû」ê方式，
Tsia̍h mi̍h-kiānn sī īng/iōng “kuè-tiû” ê hong-sik,

5.22 tī-teh水面下底lā來lā去，
tī-teh tsuí-bīn ē-té/ē-tué lā lâi lā khì,

5.23 小魚小蝦iah是小huē仔，
sió hî/hû sió hê iah-sī sió huē-á,

5.24 就án-ne hōo伊食--去--ah。

tsiū-án-ne hōo i tsia̍h--khì--ah.

5.25 若講著tse「pue」，
Nā kóng tio̍h-tse “pue”,

5.26 是講mi̍h件一片一片扁扁ê款勢，
Sī-kóng mi̍h-kiānn it-phìnn it-phìnn pínn-pínn ê khuán-sè,

5.27 若是lán拍球ài用「球pue」、lán拜拜ài用「跋pue」來請神明指示；
nā-sī lán phah-kiû ài īng/iōng “kiû-pue”, lán pài-pài ài īng/iōng “pua̍h-pue”
lâi tshiánn sîn-bîng tsí-sī;

5.28 tī tsia是講in喙ê款勢。
tī tsia sī kóng in tshuì ê khuán-sè.
5.29 1988年ê時，有國際保育組織注意著「烏面lā-pue」就beh滅絕--ah，
1988 nî ê sî, ū kok-tsè pó-io̍k tsoo-tsit tsù-ì-tio̍h “Oo-bīn-lā-pue”
tō/tiō/tio̍h/to̍h beh bia̍t-tsua̍t--ah,

5.30 當初有香港來ê團體做調查，
tong-tshoo ū Hiong-káng lâi ê thuân-thé tsò/tsuè tiâu-tsa,

5.31 講全世界kan-ta賰300隻左右。
kóng tsuân-sè-kài kan-ta tshun 300 tsiah tsó-iū.

5.32 全世界kan-ta有六種lā-pue，
tsuân-sè-kài kan-ta ū la̍k tsióng lā-pue,

5.33 烏面lā-pue是數量上少ê一種；
Oo-bīn-lā-pue sī sòo-liōng siōng-tsió ê tsi̍t tsióng;

5.34 影響著in生活ê原因，
íng-hióng-tio̍h in sing-ua̍h ê guân-in,

5.35 主要是歇睏ê所在hōo lán人類破壞--去--ah。

tsú-iàu sī hioh-khùn/heh-khùn/hennh-khùn ê sóo-tsāi hōo lán jîn-luī/lîn-luī phò-
huāi--khì--ah.

5.36 經過二十年左右ê努力，
king-kuè/king-kè jī-tsa̍p-nî tsó-iū ê lóo-li̍k,

5.37 2009年，成立「台江國家公園」ê時，
2009 nî, sîng-li̍p “Tâi-kang kok-ka-kong-hn̂g” ê sî,

5.38 tī曾文溪溪口已經調查著2000外隻--ah；
tī Tsan-bûn-khe khe-kháu í-king tiâu-tsa tio̍h 2000 guā tsiah--ah;

5.39 頂年ê調查數字，已經beh到4000隻左右--ah。
Tíng-nî ê tiâu-tsa sòo-jī/sòo-lī, í-king beh kàu 4000 tsiah tsó-iū--ah.

5.40 雖然數字有愈來愈濟，
Sui-jiân sòo-jī/sòo-lī ū lú-lâi-lú tsē/tsuē,

5.41 但是tī-teh聯合國ê分類內底，
tān-sī tī-teh Liân-ha̍p-kok ê hun-luī lāi-té/lāi-tué,

5.42 猶原是上危險ê等級，
iu-guân sī siāng guî-hiám/huî-hiám/uî-hiám ê tíng-kip,

5.43 tī-teh中國、日本、韓國kap lán台灣，

tī-teh Tiong-kok, Ji̍t-pún, Hân-kok kah/kap lán Tâi-uân,
5.44 mā是重點保護ê動物。
mā-sī tiōng-tiám pó-hōo ê tōng-bu̍t.

5.45 雖然烏面lā-pue m̄知影lán人類ê國家分界，

Sui-jiân Oo-bīn-lā-pue m̄-tsai-iánn lán jîn-luī/lîn-luī ê kok-ka hun kài,

5.46 但是in ê保護，需要lán各國通力合作，

tān-sī in ê pó-hōo, su-iàu lán kok-kok thong-li̍k ha̍p-tsok,

5.47 tsiah ē-tàng hōo lán ê囝兒mā ē-tàng看著tsiah-nī古錐ê渡鳥。

tsiah ē-tàng hōo lán ê kiánn-jî/kiánn-lî mā ē-tàng khuànn-tio̍h tsiah-nī kóo-tsui ê
tōo-tsiáu.

5.48 目前是11--月，
Bo̍k-tsîng sī 11--gue̍h,

5.49 若有興趣ê朋友，
nā-ū hìng-tshù ê pîng-iú,

5.50 ē-tàng揣有閒ê時tsūn，
ē-tàng tshuē/tshē ū-îng ê sî-tsūn,

5.51 趕緊去台南附近欣賞tsia-ê過冬鳥，
kuánn-kín khì Tâi-lâm hù-kīn/hù-kūn/hū-kīn/hū-kūn him-sióng tsia-ê kuè-tang
tsiáu,

5.52 m̄-nā有烏面lā-pue，
m̄ nā-ū Oo-bīn-lā-pue,

5.53 koh有lò跤仔、水避仔、黃頭白翎鷥、暗光鳥、苦雞母
koh-ū lò-kha-á, tsuí pī á, n̂g thâu pe̍h-līng-si, àm-kong-tsiáu, khóo-ke-bó

5.54 湯匙仔鴨、田雞仔、白目眉仔等等真濟古錐ê渡鳥，
thng-sî-á-ah, tshân-ke-á, pe̍h-ba̍k-bâi-á tíng-tíng tsin tsē/tsuē kóo-tsui ê tōo-
tsiáu,

5.55 lóng有機會ē看--著。
lóng-ū ki-huē ē khuànn--tio̍h.

5.56 每年若到秋冬時節，
muí-nî nā kàu tshiu-tang sî-tseh,

5.57 真濟愛看鳥仔ê觀光客，lóng ē到lán台灣，

tsin tsē/tsuē ài khuànn tsiáu-á ê kuan-kong-kheh, lóng ē kàu lán Tâi-uân,

5.58 來欣賞包括烏面lā-pue在內ê各式各樣ê渡鳥。
lâi him-sióng pau-kuat Oo-bīn-lā-pue tsāi-lāi ê kok-sik kok-iūnn ê tōo-tsiáu.
5.59 保護環境，iáu ē-sái發展經濟，
pó-hōo khuân-kíng, iáu ē-sái huat-tián king-tsè,

5.60 tse就是「永續發展」。
tse tio̍h-sī “íng-sio̍k huat-tián”.

5.61 若是開發工廠、汙染著溪水kap空氣，
nā-sī khai-huat kang-tshiúnn, u-jiám-tio̍h khe-tsuí/khue-tsuí kah/kap khong-khì,

5.62 雖然短時間有可能ē hōo一寡人趁著錢，

Sui-jiân té sî-kan ū khó-lîng/khónn-lîng ē hōo tsi̍t kuá/kuánn lâng thàn-tio̍h
tsînn,

5.63 但是錢趁了後，
tān-sī tsînn thàn liáu-āu,

5.64 beh hōo lán囝孫有按怎樣ê環境來大漢，

beh hōo lán kiánn-sun ū án-tsuánn-iūnn ê khuân-kíng lâi tuā-hàn,

5.65 tse是lán tsit代ê責任。

tse sī lán tsit tāi ê tsik-jīm/tsik-līm.