Thương mại điện tử

GIẢNG VIÊN: TS. NGUYỄN HỒNG QUÂN

BỘ MÔN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
quannh@ftu.edu.vn
Mobile: 0904683850

2021/8/17 1
Cách mạng công nghiệp 4.0 đặt ra cho chúng ta vấn đề gì cần giải quyết?
Góc tiếp cận mới về Marketing
Những thay đổi Marketing trong kỷ nguyên 4.0

Khách hàng
trực tuyến

Hành vi trực
tuyến

Kênh phân phối

trực tuyến

Quảng cáo trực

tuyến
 MARKETING
LIÊN KẾT

MARKETING
CÁ NHÂN HÓA
 Mục tiêu môn học
 Trang bị những kiến thức cơ bản, tổng quan về
thương mại điện tử cả về lý thuyết lẫn thực hành
 Sử dụng được các công cụ điện tử và mạng Internet
để tiến hành hoạt động kinh doanh
 Hiểu và đánh giá được vai trò, tầm quan trọng và
triển vọng của thương mại điện tử đối với nền kinh tế
quốc dân, các ngành, các tổ chức và cá nhân
 Nghiên cứu, xây dựng và ứng dụng các mô hình
thích hợp về thương mại điện tử cho các doanh
nghiệp

2021/8/17 17
E-Commerce 2015
Tài liệu học
1. Giáo trình Thương mại điện tử, Trường ĐHNT, 2013
2. Xây dựng thương hiệu trong kỷ nguyên 4.0: từ nhận thức đến hoạt động
thực tiễn, Nguyễn Hồng Quân & Lê Thái Phong, năm 2020, NXB Lao
Động
3. Sách bài tập và hướng dẫn thực hành Thương mại điện tử, NXB Lao
động – xã hội, năm 2014
4. Electronic Commerce, Turban,
5. Electronic Commerce, Elias M.Awad,
6. Electronic Commerce and the Law, Jay Forder
7. Báo cáo TMĐT, Bộ Công thương, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012,
2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020
8. Chỉ số TMĐT (EBI) năm 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018,
2019, 2020
9. Luật Giao dịch điện tử VN (2005) và các văn bản quy phạm pháp luận
liên quan, Luật mẫu của UNCITRAL về TMĐT (1996)
10. Kênh Youtube: FTU ECOM NEWS
2021/8/17 18
 Nội dung
11 bài (45 tiết: 36T lý thuyết + 9T thuyết trình):
 - Bài 1: Tổng quan về thương mại điện tử (6 tiết)
 - Bài 2: Thực trạng Thương mại điện tử của Việt Nam và Các
mô hình thương mại điện tử (9 tiết)
 - Bài 3: Marketing điện tử (3 tiết)
 - Bài 4: Ứng dụng Marketing điện tử (3 tiết)
 - Bài 5: Hợp đồng điện tử (3 tiết)
 - Bài 6: Luật điều chỉnh thương mại điện tử (3 tiết)
 - Bài 7: Thanh toán điện tử (3 tiết)
 - Bài 8: Triển khai dự án thương mại điện tử (3 tiết)
 - Bài 9: Rủi ro và phòng tránh rủi ro trong TMĐT (3 tiết)
 - Bài 10: Dịch vụ công trực tuyến (3 tiết)
 - Bài 11: Thuyết trình nghiên cứu mô hình TMĐT (9 tiết)
2021/8/17 19
 PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ MÔN HỌC

- Chuyên cần: đi học, thảo luận tại lớp: 10%

- Kiểm tra giữa kỳ: Bài tập nhóm: 30%
- Kiểm tra kết thúc môn học: 60%
+ Trắc nghiệm: 60%
+ Tình huống: 40%

2021/8/17 20
 Bài 1
Tổng quan về thương mại điện tử

GIẢNG VIÊN: TS. NGUYỄN HỒNG QUÂN

BỘ MÔN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
quannh@ftu.edu.vn
Mobile: 0904683850

Hà Nội, 2021
2021/8/17 21
 Bài 1. Tổng quan về thương mại điện tử

1. Khái niệm thương mại điện tử

2. Quá trình phát triển của thương mại điện tử
3. Đặc điểm của Thương mại điện tử
4. Ảnh hưởng của Thương mại điện tử
5. Tác động của TMĐT tới một số ngành
6. Lợi ích của Thương mại điện tử
7. Hạn chế của Thương mại điện tử

2021/8/17 22
2021/8/17 23
 Thương mại điện tử là gì?

 Giao dịch kinh doanh qua điện thoại

 Sử dụng máy fax
 Quảng cáo, bán hàng qua truyền hình
 Trò chơi trên mạng
 Mua hoa, quà tặng trên mạng
 Dự đoán kết quả bóng đá trên ĐTDĐ
 Sử dụng email trong kinh doanh
 Tải video, nhạc trực tuyến
 eTicket

2021/8/17 24
 Thương mại điện tử là gì?

 Mua hàng qua các websites

 Đấu giá qua các websites
 Thiết lập website bán hàng
 Tham gia các chợ điện tử (eMarketplace)
 Khai báo hải quan điện tử
 Chứng nhận xuất xứ điện tử
 Visa hàng dệt may điện tử (ELVIS)
 v.v…

2021/8/17 25
 KHÁI NIỆM THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

Theo nghĩa hẹp, thương mại điện tử là việc mua

bán hàng hoá và dịch vụ thông qua các phương
tiện điện tử và các mạng viễn thông, đặc biệt là
máy tính và internet.

Ví dụ: Mua, bán qua Ebay,

Chodientu.vn
Jetstar.com

2021/8/17 26
2021/8/17 27
 Khái niệm thương mại điện tử

UNCTAD (United Nation Conference for Trade And

Development): Là việc tiến hành một phần hoặc toàn bộ các
hoạt động thương mại có sử dụng đến phương tiện điện tử
Nghị định TMĐT Việt Nam (52/2013/NĐ-CP) ngày
16/05/2013: Hoạt động thương mại điện tử là việc tiến hành
một phần hoặc toàn bộ quy trình của hoạt động thương mại
bằng phương tiện điện tử có kết nối với mạng Internet, mạng
viễn thông di động hoặc các mạng mở khác.
 Trên góc độ doanh nghiệp: MSDP
 Trên góc độ cơ quan quản lý nhà nước: IMBSA

2021/8/17 28
 Mô hình MSDP

 Marketing

2021/8/17 29
 MSDP

 Marketing
 Sales

2021/8/17 30
 MSDP

 Marketing
 Sales
 Distribution

2021/8/17 31
 MSDP

 Marketing
 Sales
 Distribution
 Payment

2021/8/17 32
 Thương mại điện tử nghĩa rộng
ở góc độ Doanh nghiệp

E-mail E-Marketing E-Sale E-bill

E-store E-Cus
E-
Commerce

E-Tax E-Payment E-Distribution E-CO

E-shop
E-Government E-catalogue

2021/8/17 33
 E-banking

2021/8/17 34
2021/8/17 35
2021/8/17 36
 Mô hình IMBSA

 I – Hạ tầng cơ sở
 M –Thông điệp dữ liệu
 B – Luật điều chỉnh
 S – Quy định trong
từng lĩnh vực
 A – Các ứng dụng

2021/8/17 37
 Ngôi nhà cho TMĐT

THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ

Giao kết hợp đồng

Sàn giao dịch

Thanh toán
Quảng cáo
Đấu thầu
Mua bán

ICT: máy tính, đường truyền, giá cả, ...

Xã hội: pháp luật, thuế, bảo hộ QSHTT, ...

Con người: nhận thức, văn hóa, tập quán

2021/8/17 38
 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ?

 T: Tầm nhìn
 M: Mô hình
 Đ: Đầu tư
 T: Thiết bị

2021/8/17 39
 Thương mại điện tử là gì?

 Giao dịch kinh doanh qua điện thoại

 Sử dụng máy fax trong kinh doanh
 Quảng cáo, bán hàng qua truyền hình
 Trò chơi trên mạng
 Mua hoa, quà tặng trên mạng
 Dự đoán kết quả bóng đá trên ĐTDĐ
 Sử dụng email trong kinh doanh
 Tải video, nhạc trực tuyến
 eTicket
2021/8/17 40
 Thương mại điện tử là gì?

 Mua hàng qua các websites

 Đấu giá qua các websites
 Thiết lập website bán hàng
 Tham gia các chợ điện tử (eMarketplace)
 Khai báo hải quan điện tử
 Chứng nhận xuất xứ điện tử
 Visa hàng dệt may điện tử (ELVIS)
 v.v…

2021/8/17 41
 Bài 1. Tổng quan về thương mại điện tử

1. Khái niệm thương mại điện tử

2. Quá trình phát triển của thương mại điện
tử

2021/8/17 42
 CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA E-COMMERCE
3 giai ®o¹n ph¸t triÓn chÝnh

3. Th¬ng m¹i “céng t¸c”(c-Business)

Integrating / Collaborating
Néi bé doanh nghiÖp c¸c bé phËn lkÕt
(integrating) vµ kÕt nèi víi c¸c ®èi t¸c kinh
doanh (connecting)

2. Th¬ng m¹i Giao dÞch (t-Commerce)

Hîp ®ång ®iÖn tö (ký kÕt qua m¹ng)
Thanh to¸n ®iÖn tö (thùc hiÖn qua m¹ng)
(online transaction),

1. Th¬ng m¹i Th«ng tin (i-Commerce)

Th«ng tin (Information) lªn m¹ng web
Trao ®æi, ®µm ph¸n, ®Æt hµng qua m¹ng (e-mail, chat, forum...)
Thanh to¸n, giao hµng truyÒn thèng
2021/8/17 43
 SỰ PHÁT TRIỂN CỦA THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Các quy trình
kinh doanh
được liên kết
đầy đủ
Mức độ ứng dụng thương mại điện tử

Extranet
ERP
ASP CRM
SCM

Intranet Liên kết với hệ thống

Hiện diện trên của nhà cung cấp
Máy tính các website Hoá đơn và thanh toán
Email
Quản lý nguồn lực,
Web tài chính, kế toán
Dịch vụ và hỗ trợ Logistics, quản lý kho hàng
sản phẩm Chia sẻ dữ liệu
Giao dịch bằng email với
khách hàng, nhà cung cấp
Tìm kiếm thông tin trên
Internet
2021/8/17 44
Tiến độ, quy mô kinh doanh, khả năng đầu tư
 Giai đoạn 1
- Mua máy tính, email, lập
website
- Giao dịch với khách hàng,
nhà cung cấp bằng email
- Tìm kiếm thông tin trên web
- Quảng bá doanh nghiệp trên
web
- Hỗ trợ khách hàng về sản
phẩm, dịch vụ

2021/8/17 45
2021/8/17 46
2021/8/17 47
2021/8/17 48
 Giai đoạn 2
- Xây dựng mạng nội bộ doanh
nghiệp
- Ứng dụng các phần mềm
quản lý Nhân sự, Kế toán, Bán
hàng, Sản xuất, Logistics
- Chia sẻ dữ liệu giữa các đơn
vị trong nội bộ doanh nghiệp

2021/8/17 49
 Th¬ng m¹i Giao dÞch (t-Commerce)

2021/8/17 50
 Th¬ng m¹i Giao dÞch (t-Commerce)

2021/8/17 51
 Giai đoạn 3
- Liên kết doanh nghiệp với
nhà cung cấp, khách hàng,
ngân hàng, cơ quan quản lý
nhà nước
- Triển khai các hệ thống phần
mềm Quản lý khách hàng
(CRM), Quản lý nhà cung cấp
(SCM), Quản trị nguồn lực
doanh nghiệp (ERP)

2021/8/17 52
 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ CỘNG TÁC

2021/8/17 53
2021/8/17 54
2021/8/17 55
 Minh ho¹: Quy tr×nh kinh doanh cña DELL

Tæng hîp c¸c ®¬n hµng

th«ng tin cho NCC
2

L¾p r¸p vµ Ph©n phèi

3
1
2

Giao hµng cho

§Æt hµng qua Internet, Phone, kh¸ch hµng
trang web cña KH DN

§Æc ®iÓm:
4
- Nguyªn liÖu lu kho thÊp, ko

Mét sè s¶n phÈm giao trùc tiÕp
speakers, external zip drivers
2021/8/17
- Thµnh phÈm lu kho th¸p, ko
- S¶n phÈm kh«ng phæ biÕn ®îc giao
ngay tõ Nhµ s¶n xuÊt kh¸c ®Õn KH
56
2021/8/17 57
 Tự thiết kế

2021/8/17 58
 Bài 1. Tổng quan về thương mại điện tử

1. Khái niệm thương mại điện tử

2. Quá trình phát triển của thương mại
điện tử
3. Đặc điểm của Thương mại điện tử

2021/8/17 59
 Đặc điểm của Thương mại
điện tử
 Phương tiện điện tử là trung gian kết nối và thực
hiện giao dịch.
 Phạm vi giao dịch rộng và không biên giới
 Khả năng tự động hóa các quy trình thương mại
(giao dịch 24/7)
 Tính tương tác và khả năng liên kết cao
 Một số mặt hàng chỉ bán được nhờ TMĐT hoặc
nhờ TMĐT mà hiệu quả cao hơn rất nhiều (các
sản phẩm số hóa – ngành công nghiệp nội dung
số).
 Một số hoạt động kinh doanh có sự khác biệt so
với thương mại truyền thống
 …
2021/8/17 60
 Một quy trình TMĐT

hàng hóa hữu hình

hàng hóa số hóa

Quảng cáo Đặt hàng Phân phối Thanh toán

2021/8/17 61
 Ảnh hưởng của TMĐT

 Hoạt động sản xuất

 Hoạt động Marketing
 Hoạt động kinh doanh
 Hoạt động của ngân hàng
 Hoạt động xuất nhập khẩu
 Hoạt động hội nhập kinh tế
 Hoạt động liên minh, liên kết

2021/8/17 62
 Hoạt động sản xuất

 Dell.com
 Fordmotor.com
 Li&Fung.com
 GM
 GE
 Công ty may Việt Tiến
 Công ty dệt Phong Phú

2021/8/17 63
2021/8/17 64
 Hoạt động sản xuất

 Dell.com
 Fordmotor.com
 Li&Fung.com
 GM
 GE
 Công ty may Việt Tiến
 Công ty dệt Phong Phú

2021/8/17 65
2021/8/17 66
 Hoạt động sản xuất

 Dell.com
 Fordmotor.com
 Li&Fung.com
 GM
 GE
 Công ty may Việt Tiến
 Công ty dệt Phong Phú

2021/8/17 67
2021/8/17 68
 Hoạt động sản xuất

 Dell.com
 Fordmotor.com
 Li&Fung.com
 GM
 GE
 Công ty may Việt Tiến
 Công ty dệt Phong Phú

2021/8/17 69
2021/8/17 70
 Hoạt động sản xuất

 Dell.com
 Fordmotor.com
 Li&Fung.com
 GM
 GE
 Công ty may Việt Tiến
 Công ty dệt Phong Phú

2021/8/17 71
2021/8/17 72
 Hoạt động sản xuất

 Dell.com
 Fordmotor.com
 Li&Fung.com
 GM
 GE
 Công ty may Việt Tiến
 Công ty dệt Phong Phú

2021/8/17 73
2021/8/17 74
 Hoạt động Marketing

 Nghiên cứu thị trường

 Hành vi khách hàng
 Phân đoạn thị trường và thị trường mục
tiêu
 Định vị sản phẩm
 Các chiến lược Marketing hỗn hợp

2021/8/17 75
 Hoạt động kinh doanh

 Thay đổi phương thức kinh doanh truyền

thống: Ford Motor, Charles Schwab,
IBM,…
 Hình thành các mô hình kinh doanh mới:
Dell.com, Amazon.com, Cisco.com,…

2021/8/17 76
 Hoạt động của ngân hàng

 Internet banking
 Thanh toán thông qua thẻ
 Mobile banking
 ATM
 POS
 Tiền điện tử
 Ví điện tử

2021/8/17 77
 Hoạt động xuất nhập khẩu

 Các dịch vụ công trực tuyến

 E- Marketing quốc tế
 Hợp đồng điện tử
 Thanh toán điện tử xuất nhập khẩu

2021/8/17 78
 Hoạt động hội nhập kinh tế

 Thương mại điện tử thúc đẩy hội nhập

kinh tế và hội nhập kinh tế tác động đến
TMĐT Bán vé máy bay
 Thay đổi luật pháp phù hợp với điều kiện
hội nhập (Luật TM, Luật SHTT, Luật
CNTT, Luật GDĐT)
 Thông tin thương mại và cơ hội giao
thương (các Cổng TMĐT, Cổng thông tin
thị trường)

2021/8/17 79
2021/8/17 80
 Hoạt động hội nhập kinh tế

 Thương mại điện tử thúc đẩy hội nhập

kinh tế và hội nhập kinh tế tác động đến
TMĐT Bán vé máy bay
 Thay đổi luật pháp phù hợp với điều kiện
hội nhập (Luật TM, Luật SHTT, Luật
CNTT, Luật GDĐT)
 Thông tin thương mại và cơ hội giao
thương (các Cổng TMĐT, Cổng thông tin
thị trường)

2021/8/17 81
2021/8/17 82
2021/8/17 83
2021/8/17 84
 Hoạt động liên minh, liên kết

 Trong hoạt động sản xuất và phân phối

 Trong hoạt động Marketing (đặt link liên
kết, trao đổi logo, giới thiệu sản phẩm
dịch vụ,…)
…

2021/8/17 85
 Tác động của TMĐT tới một số
ngành

 Tác động tới ngành âm nhac, giải trí

 Tác động tới ngành giáo dục
 Tác động đến ngành tài chính
 Tác động đến ngành bảo hiểm
 Tác động đến Chính phủ điện tử

2021/8/17 86
2021/8/17 87
2021/8/17 88
 Tác động của TMĐT tới một số
ngành
 Tác động tới ngành âm nhac, giải trí
 Tác động tới ngành giáo dục
 Tác động đến ngành tài chính
 Tác động đến ngành bảo hiểm
 Tác động đến Chính phủ điện tử

2021/8/17 89
2021/8/17 90
Bài 1. Tổng quan về thương mại điện tử

1. Khái niệm thương mại điện tử

2. Quá trình phát triển của thương mại điện tử
3. Đặc điểm của Thương mại điện tử
4. Ảnh hưởng của Thương mại điện tử
5. Lợi ích của Thương mại điện tử
6. Hạn chế của Thương mại điện tử
 E-BUSINESS BENEFITS
Lợi ích của người bán
-Tiếp cận khách hàng 24/7
- Giảm chi phí
- Kênh Marketing mới
- Kênh phân phối mới
- Tiếp cận khách hàng toàn
cầu
- Tự động hóa giao dịch
- Hiệu quả cho hoạt động
kinh doanh
- …..
Lợi ích của người mua
- Dễ dàng tiếp cận thông tin
về sản phẩm, dịch vụ
- Nhiều cơ hội tìm kiếm, so
sánh thông tin
- Nhận hàng hóa số hóa
nhanh chóng
- Tiếp cận nhà cung cấp toàn
cầu
- Tiết kiệm chi phí mua hàng,
thuận tiện, nhanh chóng …

Figure 8.4 Potential Benefits Page 249

to Sellers and Buyers
 Lợi ích đối với xã hội

 Hoạt động trực tuyến

 Nâng cao mức sống
 Lợi ích cho nước nghèo
 Dịch vụ công được cung cấp
thuận tiên hơn
Bài 1. Tổng quan về thương mại điện tử

1. Khái niệm thương mại điện tử

2. Quá trình phát triển của thương mại điện tử
3. Đặc điểm của Thương mại điện tử
4. Ảnh hưởng của Thương mại điện tử
5. Lợi ích của Thương mại điện tử
6. Hạn chế của Thương mại điện tử
Hạn chế của Thương mại điện tử
Hạn chế về kỹ thuật Hạn chế về thương mại
1. Chưa có chuẩn quốc tế về 1. Bảo vệ thông tin cá nhân và
chất lượng, an toàn và độ an ninh mạng
tin cậy 2. Lòng tin giữa người mua và
2. Hạ tầng thương mại điện tử người bán
3. Phần mềm cho Thương mại 3. Vấn đề về pháp lý cho
điện tử TMĐT
4. Tích hợp cơ sở và phần 4. Chính sách của Nhà nước
mềm dữ liệu 5. Đánh giá và thống kê về
5. Đầu tư tốn kém TMĐT
6. Thói quen mua sắm, độ tin
cậy qua PTĐT
7. Vấn đề gian lận trong TMĐT
 Bài tập nhóm
 Nội dung 1: Nghiên cứu một ứng dụng mới đã được triển khai
trên nền tảng thương mại điện tử.
 Nội dung 2: Nghiên cứu một mô hình thương mại điện tử mới
được ứng dụng trong thời gian gần đây tại DN hoặc một
ngành/lĩnh vực
 Hình thức thể hiện: thể hiện nội dung thông qua video (khuyến
khích đa dạng cách thể hiện video) độ dài từ 8-10 phút (các
video có độ dài đặc biệt sẽ trao đổi với Giảng viên).
 Cách thức thể hiện: Xây dựng video với tư cách cung cấp
thông tin khách quan (không trình bày dưới dạng thuyết trình,
video không vi phạm các qui định về bản quyền).
 Các nhóm cần: đăng ký chủ đề, lên ý tưởng cho cách thể hiện,
chuẩn bị kịch bản, chi tiết lời thoại, hiệu ứng, hình ảnh, âm
thanh, …đảm bảo quyền tác giả và có giá trị lan tỏa.
 Ví dụ một vài video tiêu biểu

 Mô hình O2O của Walmart:

https://www.youtube.com/watch?v=3G_H
VmJ1RJk
 Tem 4.0 giải pháp chống hàng giả toàn
diện:
https://www.youtube.com/watch?v=IO2b
Of_IlH0

2021/8/17 99
 Đánh giá và cho điểm

 1. Điểm nội dung (của 2 videos): 25% điểm

 2. Điểm lan tỏa video tới cộng đồng: 75%
 View cho tổng 2 video (đạt 5 điểm): 3.000
 Giờ xem cho tổng 2 video (đạt 5 điểm): 200
 Đăng ký từ kênh tổng 2 video (đạt 5 điểm): 70
 3. Các nhóm có thời gian để thực hiện hoạt động lan
tỏa trong 20 ngày.

2021/8/17 100
 XIN CẢM ƠN!

Giảng viên:TS. Nguyễn Hồng Quân

Bộ môn Thương mại điện tử
Trường Đại học Ngoại thương
ĐT: 0904683850
Email: Quannh@ftu.edu.vn