10.

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI TARAMA TESTİ

SINIF

Bu testte, Türk Dili ve Edebiyatı dersi konularına ait 40 ÖZGÜN SORU yer
almaktadır. Bilgehan AYATA, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni.

1. Edebiyat, aşağıdakilerin hangisiyle daha 4. Türklerin kullandığı, bilinen en eski alfabe

az ilgilidir? hangisidir?

A) Din A) Soğd alfabesi

B) Biyoloji B) Arap alfabesi
C) Sosyoloji C) Latin alfabesi
D) Psikoloji D) Göktürk alfabesi
E) Tarih E) Uygur alfabesi

2. Göktürk Yazıtları ile ilgili aşağıdakilerden 5. Türk edebiyatında, adına söylenen

hangisi yanlıştır? hikâyeleriyle tanınan, pek çok tarihî
kaynakta da gerçekte yaşadığı belirtilen,
A) Bilge Kağan, Kültigin ve Tonyukuk olmak ozanların piri olarak anılan, 295 yıl yaşadığı
üzere üç abideden oluşur. da rivayet edilen Oğuzların bilge kişisi
B) Uygurlar Dönemi’nden kalma yazıtlardır. kimdir?
C) Göktürk alfabesiyle yazılmıştır.
D) Türk dilinin uzun metin niteliğindeki ilk A) Atatürk
yazıtlarıdır. B) Kâşgarlı Mahmut
E) Türk adının geçtiği ilk Türkçe metindir. C) Dede Korkut
D) Oğuz Kağan
E) Pir Sultan Abdal

3. Sabahınan uyandıydım 6. Aşağıdakilerden hangisi konusu itibariyle

Benimlen ötüyor kuşlar halk hikâyesi; fakat, nazım biçimi
Selam söylen gelinler de bakımından mesnevidir?
Ali’mi sıkmasın taşlar
A) Leyla ile Mecnun
Yukarıdaki şiir parçası Türk edebiyatının B) Arzu ile Kamber
İslamiyet Öncesi Sözlü Dönem’ine ait C) Ferhat ile Şirin
olsaydı şiirin türü ne olurdu? D) Kerem ile Aslı
E) Hurşit ile Mahmihri
A) Sav
B) Ağıt
C) Destan
D) Koşuk
E) Sagu

1
 10.
SINIF

7. Bağ-ı dehrin hem hazânın hem bahârın görmüşüz 10. Taşı saydım
Biz gâmın da neşâtın da rûzigârın görmüşüz Baş yaran taşı saydım
Bulsaydım bir gül atan
Yukarıdaki şiir parçası hangi şiir Başımda taşısaydım
geleneğine ait olabilir?
Yukarıdaki maninin türü nedir?
A) Halk şiiri geleneği. A) Düz mani
B) Divan şiiri geleneği. B) Yedekli mani
C) Batı tarzı şiir geleneği. C) Deyiş mani
D) Geçiş dönemi şiiridir. D) Cinaslı mani
E) Hiçbir geleneğe ait değildir. E) Katar mani

8. Dedem Korkut alkış verdi: Yerli kara 11. “Yanımda sanırım, bakarım düştür;
dağlarınız yıkılmasın, gölgelice kaba Güldüm zannederken gözlerim yaştır.
ağacınız kesilmesin, koşarken ak boz atınız Umduğum ne varsa hepsi de boştur;
sürçmesin… Yine de bekliyor onu gözlerim.”

Yukarıdaki ifadelerde altı çizili sözcük Yukarıdaki dizelerin şairi için aşağıdaki-
hangi anlamda kullanılmıştır? lerden hangisi söylenemez?
A) Övgü A) Umutsuzdur.
B) Kutlama B) Sabırlıdır.
C) Beğenme C) Sevinçli zamanlarında bile hüzünden kur-
D) Dua tulamamaktadır.
E) Öğüt D) Umduklarına ulaşamamıştır.
E) Sevdiğini hayal etmektedir.

9. Dede Korkut Hikâyelerini okuyan

Olcayto, bu hikâyelerden aşağıdaki 12. Türk edebiyatında modern hikâyenin ilk ör-
konulardan hangisi hakkında bilgi neği ve yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
edinemez?
A) Yüksek Ökçeler, Ömer Seyfettin.
A) Dede Korkut’un özellikleri B) Karabibik, Nabizade Nazım.
B) İç ve dış düşmanlar C) Zavallı Çocuk, Namık Kemal.
C) Yaşanılan coğrafya D) Tercüme-i Manzume, Şinasi.
D) Hz. Ali’nin cenkleri E) Letaif-i Rivayat, Ahmet Mithat Efendi.
E) Gelenek ve görenekler

2
 10.
SINIF
13. Kitab âtı urdum kutadgu bilig 16. “Tanrı’mız tek bir ilah
Kutadsu okıglıka tutsu elig Yok bize başka penah
İkiye tapmak günah
Dizelerinin yazarı aşağıdakilerden La ilahe illallah”
hangisidir?
Yukarıdaki dizeler aşağıdakilerin
A) Kaşgârlı Mahmut hangisine örnek olabilir?
B) Ahmet Yesevi A) İlahi
C) Korkut Ata B) Nutuk
D) Edip Ahmet Yüknekî C) Nefes
E) Yusuf Has Hacip D) Devriye
E) Hikmet

14. *Türk dilinin ilk sözlüğüdür.

*İlk dil bilgisi kitabıdır.
*Antoloji özelliği gösterir.
*Futbolun atası denebilecek “tepüg” oyunu
hakkında bilgi verir.
*Araplara Türkçeyi öğretmek için yazılmıştır. 17. Ben köy çocuğuyum, duygulu, ince
Başımı okşaman boğar sevince
Yukarıda bilgileri verilen eserin yazarı Ne olmak isterim, sormadan önce
aşağıdakilerden hangisidir? Öğretmenim hayal kurmayı öğret.

A) Edip Ahmet Yüknekî Yukarıdaki dörtlüğün nazım şekli

B) Ali Şir Nevayi nedir?
C) Kâşgarlı Mahmut
D) Balasagunlu Yusuf A) Semai
E) Babür Şah B) Koşma
C) Destan
15. Aşağıdaki dörtlüklerden hangisi varsağıdır? D) Türkü
E) Mani
A) Kar yağdı beyaz oldu
Buz oldu ayaz oldu
Yârimi göremedim
Kış geçti bu yaz oldu

B) Sanıldığı gibi kolay değildir

Âşıklık herkesin harcı olamaz. 18. Aşağıdakilerden hangisi bir gazelin taç beyti
Hafife alınamaz, alay değildir olabilir?
Sevdanın midyumu, larcı olamaz.
A) Süzme çeşmin gelmesin müjgân müjgân üstüne
C) Dükkânların bazısında Urma zahm-ı sineme peykân peykân üstüne
Giysilerin yazısında
Televizyon dizisinde B) Erişir menzil-i maksuda aheste giden
İngilizce belliyoruz. Tîz reftâr olanın pâyına dâmen dolaşır

D) Aman bre yüce dağlar! C) Dâr-ı dünyâ deli gönlüm gibi vîrân olsa
Beri durun, geliyorum. Ne cihân olsa ne cân olsa ne hicrân olsa
Duyun hele beyler ağ’lar!
D) Haddeden geçmiş nezâket yâl ü bâl olmuş sana
Geri durun, geliyorum.
Mey süzülmüş şişeden ruhsâr-ı âl olmuş sana
E) Dengesi terazinin E) Ger derse Fuzûli ki güzellerde vefa var
Yolundadır Gazi’nin Aldanma ki şair sözü elbette yalandır
Koskoca bir mazinin
Özüdür öğretmenler.

3
 10.
SINIF

19. Aşağıdakilerden hangisi halk edebiyatı 22. Aşağıdakilerden hangisi kaside ile gazelde
geleneğiyle ilgili değildir? ortak değildir?
A) Dörtlük
A) Nazım birimi
B) Hece ölçüsü
C) Kafiye-redif B) Nazım birimi sayısı
D) Mazmun C) Kafiye örgüsü
E) Tapşırma D) Ölçünün (veznin) türü
E) Gelenek

20. “Yârim İstanbul’u mesken mi tuttun 23. “Adem’i sürdün bakmadın

Gördün güzelleri beni unuttun Cennette de bırakmadın
Sılaya dönmeye yemin mi ettin Şeytan’ı niçin yakmadın
Gayrı dayanacak özüm kalmadı Cehennemin var da senin”
Mektuba yazacak sözüm kalmadı “
Yukarıdaki şiirin türü nedir?
Yukarıdaki türkünün konusuna göre türü A) İlahi
nedir? B) Nefes
C) Nutuk
A) Hapishane türküsü D) Devriye
B) Aşk türküsü E) Şathiye
C) Hasret türküsü
D) Olay türküsü
E) Öğüt verici türkü

21. “Gözün açık ise gel gir katara 24. Şarkı için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Bu yol görenindir körün değildir
Ne yitirdin ne ararsın bu yerde A) En ünlü şairi Fehim’dir.
Bu gül bülbülündür harın değildir” B) Aruz ölçüsü kullanılır.
C) Bent sayısı değişebilir.
Yukarıdaki şiirin türü nedir? D) Tekrarlanan dizelere nakarat denir.
E) Türklerin bulduğu bir nazım şeklidir.
A) İlahi
B) Nefes
C) Nutuk
D) Devriye
E) Şathiye

4
 10.
SINIF

25. Aşağıdakilerden hangisi halk hikâyelerinin
özelliklerinden değildir?
A) Olağanüstülükler görülmez.
B) Nazım ve nesir karışıktır.
C) Mutlu sonla biter.
D) Hikâyenin adı âşıkların adıdır.
E) Seciler bulunur.
28. Türk oğluyum, kalp göğüste vurdukça
Güç aldığım ülkü adlı yayım var.
İlelebet yer yerinde durdukça
Mavi gökte yıldızım var, ayım var.
Dağlarımda bozkurtlarım uluşur,
Börtü böcek birbirine sarışır,
Ovalarda rüzgârlarla yarışır,
Yeleleri yıldırımdan tayım var.

Yukarıdaki şiirin nazım şekli ve nazım türü

aşağıdakilerden hangisidir?

A) Koşma-güzelleme
B) Koşma-koçaklama
26. Aşağıdakilerden hangisi mutasavvıf bir C) Semai-koçaklama
şair değildir? D) Varsağı-güzelleme
E) Varsağı-taşlama
A) Yunus Emre
B) Hacı Bayram Veli
C) Hacı Bektaş Veli
D) Hacı Karakılçık
E) Sultan Veled

29. “Cennet cennet dedikleri

Birkaç köşkle birkaç huri
İsteyene ver sen onu
Bana seni gerek seni”

Yukarıdaki şiirden hareketle şiirin şairi için

aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
27. Kurtulmalı benlik denilen dertten
Topluma dönmeli insanlık fertten A) Allah’a âşıktır.
Fatma’nın Fatoş’tan Mehmet’in Mert’ten B) Allah aşkını her şeyin üstünde tutmaktadır.
Çocuğun çocuktan farkı var mıdır? C) Asıl amacı Allah’a kavuşmaktır.
D) Cennetin maddi nimetlerini önemsememek-
Yukarıdaki dizeler için aşağıdakilerden tedir.
hangisi yanlıştır? E) Cennete gitmek istememektedir.

A) 11’li hece ölçüsüyle yazılmıştır.

B) Zengin kafiye kullanılmıştır.
C) Sözcük şeklinde redif vardır.
D) Bütün çocukların eşit olduğu vurgulanmak-
tadır.
E) Aliterasyonlar vardır.

5

30. “… beyaz bir unutuş dumanı önüme yığılır.
Renkleri siler, şekilleri kaybeder… Pek uzun
gurbetlerden sonra vatanına dönen bir adam,
doğduğu yerin ufkunu koyu bir sis altında
bulup da sevdiği şeyleri uzaktan bir an önce
göremediği için nasıl hüzünlenirse, ben de
tıpkı böyle meraka, sabırsızlığa benzer bir acı
duyarım. O, her akşam sürülerle mandaların,
ineklerin geçtiği tozlu, taşsız yollar, yosunlu,
siyah kiremitli çatılar, yıkılacakmış gibi duran
büyük duvarlar, küçük, ahşap köprüler, uçsuz
bucaksız tarlalar, alçak çitler hep bu duman
içinde erir…”
Yukarıdaki parçadan hareketle, parça için
aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Betimlemeler vardır.
B) Benzetme yapılmıştır.
C) Anlatıcı, memleketine özlem duymaktadır.
D) Anlatıcı meraklı ve sabırsız biridir.
E) Anlatıcı, bazı şeyleri hatırlamakta güçlük
çekmektedir.
31. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde isim
tamlaması yoktur?
A) Şu yeryüzü er meydanı.
B) Senin destanını okudum.
C) Şüphe başlangıçtır, karar nihayet.
D) Tennuri Parkı’nın önünden geçiyorum.
E) Ülker kızın adı, Aydın oğlanın.
6
10.
SINIF
32. Tarık, büyük bir heyecanla yola çıktı.
Heyecanlanmaması mümkün mü! Tarık olarak
çıktığı köyüne Öğretmen Tarık olarak
dönmek… Az şey miydi bu?
Yukarıdaki metinde noktalama işaretlerinden
hangisi yanlış kullanılmıştır?
A) Virgül
B) Nokta
C) Ünlem
D) Üç nokta
E) Soru işareti
33. “Yollar uzadıkça uzuyor, bitmeyecek gibi
geliyordu. Her zaman kendisini Gökçen’e
kavuşturmak için kısalan yollar bu sefer neden
değişmişti? Bir de ‘Ya Gökçen’i bulamazsam?’
diye düşündü ve bu düşünce ile içi olmadık
şekilde sızladı.
Yollar bitmiyor, sonunda Gökçen olan yollar
kendisine oyun ediyordu.
Atını mahmuzladı. Boşuna… İki karışlık
çamurda at nasıl gidebilirdi?”
Yukarıdaki metin için aşağıdakilerden
hangisi yanlıştır?
A) İlahi bakış açısı kullanılmıştır.
B) Anlatıcı birinci kişidir.
C) Olay hikâyesi özelliği göstermektedir.
D) Betimlemeler vardır.
E) Kişileştirmeye yer verilmiştir.

34. Ayaz Ağa’nın(1) kızı Bilge ile Kara Çoban’ın
oğlu Kağan, daha okul sıralarında iken
birbirilerine aşık(2) olmuş. Gönül ferman
dinler mi? Aralarında ki(3) uçuruma rağmen
sevdaları gittikce(4) alevlenmiş. Dersti
tedristi, festi müderristi derken Bilge güzeller
güzeli bir kız, Kağan ise yiğitler yiğiti(5) bir
delikanlı olmuş. Olmuş ya, eskisi gibi
görüşemiyorlarmış.
Yukarıdaki metinde altı çizili, numaralı
sözcüklerden hangisinin yazımı
doğrudur?
A) 5
B) 4
C) 3
D) 2
E) 1
35. Türkler arasındaki araba arkasına yazı
yazma davranışı binlerce yıl öncesinden
gelen “topluma mesaj verme” eyleminin şekil
değiştirmiş hâlidir. Kişiler bu yolu, bir ifade
aracı olarak kullanmaktadır. Bu cümleden
olarak, bu eylemi gerçekleştiren insanlar
aslında yazdıklarıyla “ben buyum”, “benim
fikrim bu”, “ben bu gruba dâhilim”, “ben böyle
biriyim”, “benim hassasiyetlerim bu yönde”,
“benim için bu değerli” vb. mesajlarla çeşitli
kimliklerini ve düşüncelerini ifşa etme,
kendileri için değerli olanın propagandasını
yapma gereği duymaktadır.
Yukarıdaki metinde aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir?
A) İnsanlar, araba arkası yazılarını ifade ara-
cı olarak görmektedir.
B) Araba arkasına yazı yazma, Türklerin tari-
hinden gelen bir davranışın biçim değiştir-
miş hâlidir.
C) İnsanlar çeşitli mesajlar vermek için araba
arkası yazısı yazdırmaktadır.
D) Araba arkasına yazı yazma Türklere özgü
bir davranıştır.
E) İnsanlar araba arkası yazılarıyla bazı kim-
liklerini ifşa etmektedir.
7
10.
SINIF
36. Türkçede kalın ünlülerden (a,ı,o,u) önce ya da
sonra geldiği hâlde ince okunan l(e) sesi
yoktur. Hâl, ekol, hol, Bilal, hilal, faal gibi
sözcükler Türkçe olmadığı için l(e) sesi kalın
ünlü yanında bulunmasına karşın ince okunur.
Hâlbuki “alp” sözcüğü öpöz Türkçedir. Bu
yüzden kalın okunmalıdır. Ziya Gökalp’in
değil Ziya Gökalp’ın, Ziya Gökalp’tan, Ziya
Gökalp’a vs. denmelidir. Alperen, Alparslan
derken dil yuvarlaklaştırılmamalıdır.
Yukarıdaki metnin ana fikri aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Alp sözcüğü Türkçedir.
B) Alp sözcüğü Türkçe olduğu için ince değil,
kalın okunmalıdır.
C) Türkçe kalın ünlü bakımından zengin bir
dildir.
D) Ziya Gökalp dili zenginleştirmiştir.
E) Dili yuvarlaklaştırarak konuşulmamalıdır.
37. Atasözleri, uzun deneme ve gözlemlere
dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş
öğüt verici nitelikteki sözlerdir. Atasözleri,
milletlerin kültürünün en açık göstergesidir,
Atasözleri ve deyimler dil hazinelerinden
biridir. Atasözlerinden milletlerin düşünce ve
yaşam tarzı hakkında çıkarımlarda bulunmak
mümkündür. Sözgelimi “Ağaca çıkan keçinin
dala bakan oğlağı olur.” Atasözünden
hareketle Türk milletinin soya çekime
inandığı ve soya önem verdiğini
söyleyebiliriz. Başkaca, “Aman dileyene kılıç
kalkmaz.” atasözünden de merhametli,
yufka yürekli olduğu sonucuna varabiliriz.
Yukarıdaki metinde aşağıdakilerden
hangisine değinilmemiştir?
A) Atasözleri deneme ve gözlemlere dayanır.
B) Atasözleri milletlerin çeşitli özelliklerini yan-
sıtır.
C) Türk milleti merhametlidir.
D) Atasözleri öğüt verir.
E) Atasözü ve deyimler dilin en önemli hazine-
sidir.
 10.
SINIF

38. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde farklı bir 40. (I)Hüseyin Nihal ATSIZ’ın “Yolların Sonu”
fiilimsi kullanılmıştır? adlı şiir kitabı, onun tarihçi ve edebiyatçı
kimliğinin yanı sıra, şair kimliğini
A) Atatürk Samsun’a çıkarken Türk milletini göstermesi bakımından büyük önem
arkasına alacağını biliyordu. taşımaktadır. (II)Atsız, yürekleri Karadeniz
B) Metehan, okula başlayalı çok şey öğrendi. gibi çırpındıran duygu yüklü şiirler de
C) Yaşamak, bir ağaç gibi tek ve hür… yazmıştır. (III)Derin bir edebiyat ve dil
D) Üstte gök çökmedikçe Türk ili ve töresi bilgisine sahip olan Atsız, söz ve ad
yaşayacak. türetmede ustadır. (IV)Almıla, Gökçen,
E) Cengiz Aytmatov okuyarak büyüdüm ben. Güntülü, Kürşat; Atsız’ın romanlarından
hayat sahnesine çıkan adlardandır.
(V)Özellikle Göktürkler dönemine hayran
olan Atsız, eserlerinde bu döneme ait
sözcükleri kullanmaya da özen
göstermiştir.
Yukarıdaki metin iki paragrafa ayrılmak
istense ikinci paragraf, numaralandırıl-
mış cümlelerden hangisiyle başlar?
39. (I)Özellikle turistik bölgelerde tebela A) I
yabancılaşması hat safhadadır. (II)Yabancı B) II
tabelalardan yüksek vergi alınmalıdır. C) III
(III)Turist gelecek diye dükkânlarımızın, iş D) IV
yerlerimizin adı “Helen, Zeus, Anatolia, E) V
Konstantinepolis” mi olmalıdır? (IV)Böyle
olmazsa turistler yiyip içmeyecek,
otellerimizde kalmayacak mıdır? (V)Bu millî
bir meseledir ve Türkçe, turistik yerlerde de
hâkim kılınmalıdır.

Yukarıdaki numaralandırılmış cümleler-

den hangisi düşüncenin akışını
bozmaktadır?

A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V

TEST BİTTİ
Yanıtlarınızı gözden geçiriniz.