You are on page 1of 40

‫ضكذ‪٣‬ذ ذؼط جُٔصطِكحش‬

‫جُطش‪٣‬وس‪:‬‬
‫شٌَ ٖٓ أشٌحٍ جُؼَٔ دجخَ جُ‪ٞ‬ظؼ‪٤‬س‬
‫جُطؼِ‪٤ٔ٤‬س‪/‬جُطؼِٔ‪٤‬س ‪٣‬ؿٔغ ذ‪ ٖ٤‬جُٔذسط‬
‫‪ٝ‬جُٔطؼِْ ك‪ ٢‬ضلحػَ ٓغطٔش‪ ،‬عؼ‪٤‬ح ‪ٝ‬سجء‬
‫ذِ‪ٞ‬ؽ ‪ٛ‬ذف ٓكذد‪.‬‬
‫‪ٝ‬ؿحُرح ٓح ضطأُق جُطش‪٣‬وس ٖٓ ٓؿٔ‪ٞ‬ػس ٖٓ‬
‫جُطو٘‪٤‬حش جُٔ٘غوس ك‪ ٢‬ئغحس ٓ٘ظْ‪.‬‬
‫جُطو٘‪٤‬س‪:‬‬
‫ضش‪٤‬ش ئُ‪ ٠‬جُٔ‪ٜ‬حسجش جُٔخطِلس جُط‪٢‬‬
‫‪٣‬طْ ض‪ٞ‬ظ‪٤‬ل‪ٜ‬ح ك‪ٓ ٢‬شقِس ٓؼ‪٘٤‬س ٖٓ‬
‫جُٔوطغ جُطؼِ‪/٢ٔ٤‬جُطؼِٔ‪،٢‬‬
‫‪ٝ‬ضغٔف ذحُطحُ‪ ٢‬ذط٘ل‪٤‬ز جُطش‪٣‬وس‬
‫جُطؼِ‪٤ٔ٤‬س جُٔطرؼس‪ ،‬ك‪ ٢‬ئغحس ٓ٘ظْ ‪.‬‬
‫(ضو٘‪٤‬س جُغإجٍ‪ -‬ضو٘‪٤‬س ػشض جُص‪ٞ‬س‪-‬‬
‫ضو٘‪٤‬س ض‪ٞ‬ظ‪٤‬ق جُغر‪ٞ‬سز ‪)...‬‬
‫جألعِ‪ٞ‬خ جُطؼِ‪:٢ٔ٤‬‬
‫‪٣‬طٔ‪٤‬ض ػٖ جُطش‪٣‬وس جُطشذ‪٣ٞ‬س ذٌ‪٣ ٚٗٞ‬ش‪٤‬ش‬
‫ئُ‪ٓ ٠‬ح ‪٤ٔ٣‬ض جُٔذسط ٖٓ خصحتص‬
‫‪ٝ‬عٔحش شخص‪٤‬س ضؼط‪ُِ ٢‬ذسط أ‪ٝ‬‬
‫ُطش‪٣‬وس ئٗؿحص‪ ٙ‬غحذؼح شخص‪٤‬ح(ٓٔحسعس‬
‫جُك‪ٞ‬جس ٖٓ هرَ ٓذسع‪ ٖ٤‬ذٌ‪٤‬ل‪٤‬ط‪ٖ٤‬‬
‫ٓخطِلط‪٤ً :ٖ٤‬ل‪٤‬س ‪٣‬ـِد ك‪ٜ٤‬ح جُطحذغ‬
‫جُط‪ٞ‬ؾ‪٤ًٝ ،٢ٜ٤‬ل‪٤‬س ‪٣‬ـِد ؾ‪ ٞ‬جُكش‪٣‬س‬
‫‪ٝ‬جُٔشحسًس)‪.‬‬
‫• جُٔشٌِس‪:‬‬
‫• جعطل‪ٜ‬حّ أ‪ ٝ‬ضغحؤٍ ‪٣‬ػ‪٤‬ش ج‪ٛ‬طٔحّ‬
‫جُٔطؼِْ ‪٣ٝ‬شـَ ذحُ‪ٝ ،ٚ‬ال ‪ِٔ٣‬ي ؾ‪ٞ‬جذح‬
‫ػِ‪ٔٓ ٚ٤‬ح ‪٣‬ذكؼ‪ ٚ‬ئُ‪ ٠‬جُركع‪ ،‬جُز‪١‬‬
‫‪٣‬شٓ‪ ٢‬ئُ‪ ٠‬ئٗطحؼ دالتَ ‪ٝ‬ضلغ‪٤‬شجش‬
‫‪٘٣‬رـ‪ ٢‬ضٔك‪٤‬ص‪ٜ‬ح ‪ٝ‬جُطأًذ ٓ٘‪ٜ‬ح‪.‬‬
‫ت‪١‬ذاغ‪ٛ‬ج‪١‬ا دً اٌّشىالخ‬
‫ضص‪ٞ‬س شٔ‪ ٢ُٞ‬ق‪ ٍٞ‬جُلؼَ جُطشذ‪٣ ١ٞ‬غط٘ذ‬
‫ئُ‪ٓ ٠‬رحدب جُكش‪٣‬س‪ ،‬جُؼوِ٘س‪ ،‬جُطؿش‪٣‬د‪ ،‬جُطٌ‪٤‬ق ‪ٝ‬‬
‫جُطٔ‪٣ٝ .ٖ٤ٜ‬طعٖٔ ٓؿٔ‪ٞ‬ػس ٖٓ جالعطشجض‪٤‬ؿ‪٤‬حش‬
‫‪ٝ‬جُطو٘‪٤‬حش ‪ٝ‬جُطشجتن ‪ٝ‬جُص‪٤‬ؾ جإلؾشجت‪٤‬س جٌُٔ‪ٗٞ‬س‬
‫ُ٘غن ‪ٝ‬جصق ُِ‪ٞ‬ظؼ‪٤‬حش جُطؼِ‪٤ٔ٤‬س جُطؼِٔ‪٤‬س‪،‬‬
‫‪٣‬طخز ًٔذخَ ‪ٝ‬ظغ جُطالٓ‪٤‬ز ٓشٌالش ‪ٌٕٞٗٞ٣‬‬
‫ك‪ٜ٤‬ح ٓطحُر‪ ٖ٤‬ذا‪٣‬ؿحد قَ ٓالتْ ‪ٝ‬ضٌ‪٤‬ق أكعَ‬
‫ٓغ ٓح ‪٣‬ططِد رُي ٖٓ ئؾشجءجش ‪ٝ‬عِ‪ًٞ‬حش‬
‫ضغحػذ‪ ْٛ‬ػِ‪ ٠‬جُطؼِْ ‪ٝ‬جُطٌ‪ ٖ٣ٞ‬جُزجض‪.٢‬‬
‫اٌّشجؼ‪١‬اخ األصاص‪١‬ح‬
‫‪ -1‬جالضؿح‪ ٙ‬جُطر‪٤‬ؼ‪:٢‬‬
‫ٖٓ أ‪ ْٛ‬جُٔرحدب جُط‪ ٢‬أكشص‪ٛ‬ح جالضؿح‪ ٙ‬جُلِغل‪٢‬‬
‫جُطر‪٤‬ؼ‪ ٢‬ك‪ ٢‬جُطؼِْ دػ‪ٞ‬ض‪ ٚ‬جُٔشذ‪ ٖ٤‬ئُ‪ ٠‬إٔ‪:‬‬
‫* ‪٣‬غطٔذ‪ٝ‬ج جألد‪ٝ‬جش ‪ٝ‬جُ‪ٞ‬عحتَ ‪ٝ‬جُٔؼحسف ‪ٝ‬جإلؾشجءجش جُؼِٔ‪٤‬س‬
‫جُط‪ ٖٓ ٢‬شأٗ‪ٜ‬ح ئٗٔحء شخص‪٤‬س جُٔطؼِْ ‪ٝ‬ذِ‪ٞ‬سض‪ٜ‬ح ك‪٢‬‬
‫جالضؿح‪ ٙ‬جُغِ‪ٓ ٖٓ ،ْ٤‬ك‪٤‬ط‪ٝ ٚ‬ج‪ٛ‬طٔحٓحض‪ٝ ٚ‬جعطؼذجدجض‪.ٚ‬‬
‫* ‪ ٝ‬جػطٔحد ٓرذأ جُطؼِ‪ ْ٤‬ػٖ غش‪٣‬ن جُٔ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ػحش جُكغ‪٤‬س‬
‫ذذٍ جُٔ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ػحش جُ٘ظش‪٣‬س‪.‬‬
‫* ‪ ٝ‬جقطشجّ ٓرذأ قش‪٣‬س جُطلَ ك‪ ٢‬ضؼِٔ‪ ٚ‬ذك‪٤‬ع ‪٣‬ؿد‬
‫جقطشجّ ٓ‪ٞ٤‬الض‪ٝ ٚ‬سؿرحض‪ٝ ٚ‬ذحُطحُ‪ ٢‬خِن جُظش‪ٝ‬ف جُٔالتٔس‬
‫إلشرحػ‪ٜ‬ح‪.‬‬
‫ٖٓ خالٍ ‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جُٔرحدب جُط‪٣ ٢‬إٖٓ ذ‪ٜ‬ح جالضؿح‪ ٙ‬جُطر‪٤‬ؼ‪٢‬‬
‫كإ ‪ٛ‬زج جألخ‪٤‬ش هذ شٌَ أسظ‪٤‬س ٗظش‪٣‬س ضغط٘ذ ػِ‪ٜ٤‬ح‬
‫ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح قَ جُٔشٌالش ‪.‬‬
‫‪ -2‬جالضؿح‪ ٙ‬جُرشؿٔحض‪٢‬‬
‫ُوذ أغشش جُلِغلس جُرشؿٔحض‪٤‬س ذشٌَ ًر‪٤‬ش ػِ‪٠‬‬
‫ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح قَ جُٔشٌالش‪ ،‬ذحػطرحس‪ٛ‬ح أ‪ٝ‬ال ٗلؼ‪٤‬س ُكٌٔ‪ٜ‬ح‬
‫ػِ‪ ٠‬ه‪ٔ٤‬س جُش‪٢‬ء ذٔوذجس ٓح ‪٣‬غطط‪٤‬غ إٔ ‪٣‬ؿِر‪ُِ ٚ‬لشد‬
‫أ‪ ٝ‬جُٔؿطٔغ ٖٓ ٓ٘لؼس‪ ٢ٛٝ ،‬غحٗ‪٤‬ح‪ ،‬كِغلس ػِٔ‪٤‬س‬
‫ُطأً‪٤‬ذ‪ٛ‬ح ػِ‪ ٠‬ه‪ٔ٤‬س جُؼَٔ ‪ٝ‬جألدجء ًطش‪٣‬وس ‪ٝٝ‬ع‪ِ٤‬س‬
‫أعحع‪٤‬س ض‪ٞ‬صَ ئُ‪ ٠‬جُٔؼشكس‪ًٔ ،‬ح أٗ‪ٜ‬ح أرجض‪٤‬س ُ٘ظشض‪ٜ‬ح‬
‫ئُ‪ ٠‬جُٔؼشكس ػِ‪ ٠‬أٗ‪ٜ‬ح ‪ٝ‬ع‪ِ٤‬س ُطكو‪٤‬ن ؿح‪٣‬حش ٗحكؼس‬
‫‪٤ُٝ‬غص جُـح‪٣‬س ذكذ رجض‪ٜ‬ح‪ ٢ٛٝ .‬أخ‪٤‬شج ضؿش‪٣‬ر‪٤‬س ضإٖٓ‬
‫ذو‪ٔ٤‬س جُطش‪٣‬وس جُطؿش‪٣‬ر‪٤‬س ‪ٝ‬أ‪٤ٔٛ‬ط‪ٜ‬ح ك‪ ٢‬جًطغحخ‬
‫جُٔؼشكس جُصك‪٤‬كس ‪.‬‬
‫ٓح عرن ‪ٞ٣‬ظف ذؿالء إٔ جُلِغلس جُرشؿٔحض‪٤‬س ٓإ‪ِٛ‬س‬
‫ألٕ ضٌ‪ٓ ٕٞ‬شؾؼ‪٤‬س أعحع‪٤‬س ُر‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح قَ جُٔشٌالش‪.‬‬
‫‪ -3‬جُطص‪ٞ‬س جُر٘حت‪ُِٔ ٢‬ؼشكس‬
‫ض٘طِن جُٔوحسذس جُر٘حت‪٤‬س ُٔ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ع جُطؼِْ ٖٓ جػطرحس رجش جُٔطؼِْ رجضح‬
‫كحػِس ك‪ ٢‬ع‪٤‬ش‪ٝ‬سز جُؼِٔ‪٤‬س جُطؼِ‪٤ٔ٤‬س‪ ٖٓٝ ،‬إٔ جُٔؼشكس ضر٘‪ٝ ٠‬ال‬
‫ضؼط‪ ٌٖٔ٣ٝ ،٠‬ضِخ‪٤‬ص ٓؼط‪٤‬حش ‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جُ٘ظش‪٣‬س ك‪ٔ٤‬ح ‪:٢ِ٣‬‬
‫‪ - ‬رجش جُٔطؼِْ ضإغش ػِ‪ ٠‬جُٔ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ع ‪ٝ‬ضك‪ ُٚٞ‬قغد آُ‪٤‬حض‪ٜ‬ح‪.‬‬
‫‪ - ‬جُٔ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ع ‪٣‬لشض ػِ‪ ٠‬جُزجش‪ ٢ٛٝ ،‬ضغح‪ ْٛ‬ك‪ ٢‬ذ٘حء ٓؼشكط‪ٜ‬ح ق‪ٍٞ‬‬
‫ٓ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ع‪.‬‬
‫‪ - ‬جُطؼِْ ً٘شحغ رجض‪٣ ٢‬طْ ػرش ٓشجقَ أعحع‪٤‬س ض٘طِن ٖٓ جُرغ‪٤‬ػ‬
‫ئُ‪ ٠‬جُٔؼوذ‪.‬‬
‫‪ - ‬جُٔشجقَ (جُغحذوس) ضشجضر‪٤‬س‪ ،‬ال ‪ ٌٖٔ٣‬جالٗطوحٍ ٖٓ ٓشقِس ئال ذطؿح‪ٝ‬ص‬
‫جُٔشقِس جُغحذوس‪.‬‬
‫قغد جألغش‪ٝ‬قس جُر‪٤‬حؾ‪٣ٞ‬س‪ ،‬كشخص‪٤‬س جُٔطؼِْ شخص‪٤‬س كحػِس ك‪٢‬‬
‫ػِٔ‪٤‬س جُطؼِْ‪ ،‬كحُطؼِْ ال ‪٣‬طْ ذلؼَ جُطأغش ذحُٔك‪٤‬ػ ذَ ‪ ٞٛ‬ػِٔ‪٤‬س ضطغْ‬
‫ذحُذ‪٘٣‬حٓ‪٤‬س ذلؼَ ضأغ‪٤‬ش رجش جُلشد ػِ‪ٞٓ ٠‬ظ‪ٞ‬ع جُطؼِْ‪ٛٝ ،‬زج ‪٣‬إًذ‬
‫جُطؼحُن جُكطٔ‪ ٢‬ذ‪ ٖ٤‬جُ‪ٞ‬ظؼ‪٤‬س جُٔشٌِس ‪ٝ‬جُٔوحسذس جُر٘حت‪٤‬س‪.‬‬
‫‪ -4‬جُٔ٘‪ٜ‬ؽ جُطؿش‪٣‬ر‪٢‬‬
‫‪ٔ٣‬ػَ جُ٘صق جُػحٗ‪ ٖٓ ٢‬جُوشٕ جُغحدط ػشش ٓشقِس‬
‫‪ٛ‬حٓس ك‪ ٢‬قوَ جُركع جُل‪٤‬ض‪٣‬حت‪ ٢‬خحصس ٓغ ظ‪ٜٞ‬س جُٔ٘‪ٜ‬ؽ‬
‫جُطؿش‪٣‬ر‪٢‬؛ كرؼذ أذكحظ "ؿحُ‪(Galileo Galilée) "٢ِ٤‬أصرف‬
‫ذحإلٌٓحٕ جُكذ‪٣‬ع ػٖ جُٔ٘‪ٜ‬ؽ جُطؿش‪٣‬ر‪ ٢‬أ‪ ١‬جُٔ٘‪ٜ‬ؽ جُز‪١‬‬
‫‪٣‬ؿٔغ ذ‪ ٖ٤‬جُٔالقظس ‪ٝ‬جُطؿش‪٣‬د ‪،‬ذ‪ٜ‬ذف ئػحدز ئٗشحء‬
‫جُظ‪ٞ‬ج‪ٛ‬ش جُط‪ ٢‬ضكذظ ك‪ ٢‬جُؼحُْ جُٔك‪٤‬ػ ذ٘ح ك‪ ٢‬ظش‪ٝ‬ف‬
‫ٌٓٔ٘س ‪ٝ‬هحذِس ُِٔشجهرس ‪ٝ‬جُو‪٤‬حط‪.‬‬
‫‪٣ٝ‬و‪ ّٞ‬جُٔ٘‪ٜ‬حؼ جُطؿش‪٣‬ر‪ ٢‬أعحعح ػِ‪ ٠‬جُطلحػَ ذ‪:ٖ٤‬‬
‫* ؾحٗد ٓ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ػ‪ ٢‬ؿ‪٤‬ش ‪ٝ‬جهؼ‪ ( ٢‬الػوالٗ‪٣ )٢‬طؿِ‪ ٠‬ك‪٢‬‬
‫خحص‪٤‬س جالذطٌحس جُٔشضرطس ذحُطخ‪ٝ َ٤‬جُطلٌ‪٤‬ش ق‪ ٍٞ‬جكطشجظحش‬
‫‪ٝ‬ضؿحسخ‪.‬‬
‫* ؾحٗد ٓ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ػ‪ٝٝ ٢‬جهؼ‪( ٢‬ػوالٗ‪٣ )٢‬طؿِ‪ ٠‬ك‪٢‬‬
‫جألقذجظ ‪ٝ‬جُ‪ٞ‬هحتغ جُطؿش‪٣‬ر‪٤‬س ‪ٝ‬غشجتن جالعطذالٍ‪.‬‬
‫‪ -5‬جُلٌش جُٔوح‪ٝ‬الض‪٢‬‬
‫ئٕ كٌشز جُٔشش‪ٝ‬ع ضرِ‪ٞ‬سش ذذج‪٣‬س دجخَ جُٔإعغحش جُٔوح‪ٝ‬الض‪٤‬س‬
‫‪ٝ‬ػالهط‪ٜ‬ح ذٔك‪٤‬ط‪ٜ‬ح جُؼحّ‪ ،‬ق‪ٜ٘٤‬ح سأش جُٔإعغحش جُطؼِ‪٤ٔ٤‬س إٔ ٖٓ‬
‫ٓصِكط‪ٜ‬ح إٔ ضوطرظ ٖٓ ضِي جُٔإعغحش جُص٘حػ‪٤‬س ‪ ٝ‬جُٔوح‪ٝ‬الض‪٤‬س‬
‫كٌشز جُٔشش‪ٝ‬ع ‪ٝ‬ك‪ٛ ٢‬زج جإلغحس ضأخز جُ‪ٞ‬ظؼ‪٤‬س جُٔشٌِس ٓؼ٘‪٠‬‬
‫جهطشجـ ٓ‪ٜ‬حّ دسجع‪٤‬س (ٓشحس‪٣‬غ شخص‪٤‬س) ػِ‪ ٠‬جُطالٓ‪٤‬ز ػِٔح أٗ‪ ْٜ‬ال‬
‫‪٣‬ط‪ٞ‬كش‪ ٕٝ‬ػِ‪ ٠‬جُٔؼحسف جٌُحك‪٤‬س ‪ٝ‬جٌُل‪ِ٤‬س ذا‪٣‬ؿحد جُكَ جُٔ٘حعد‪،‬‬
‫ٌُ٘‪ٜ‬ح ك‪ٗ ٢‬لظ جُ‪ٞ‬هص ال ض٘أ‪ ٟ‬ػٖ ‪ٝ‬ظؼ‪٤‬ط‪ ْٜ‬جُكحُ‪٤‬س ‪ٝ‬ال ‪٣‬شٌَ ٗص‬
‫ٓ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ػ‪ٜ‬ح أ‪ٓ ١‬شٌَ ُل‪.ٜٚٔ‬‬
‫‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جُٔؼحُْ جُط‪ ٢‬ضوذّ ُِطالٓ‪٤‬ز ‪ٝ‬جُط‪ ٢‬ال ‪٣‬غطط‪٤‬ؼ‪ ٕٞ‬ئٗؿحص‪ٛ‬ح‬
‫ذ‪ٞ‬جعطس جٌُلح‪٣‬حش جٌُٔطغرس‪ ،‬ضش‪ ّٝ‬ضكو‪٤‬ن ‪ٛ‬ذك‪ ٖ٤‬أعحع‪ٔٛ ٖ٤٤‬ح‪:‬‬
‫* ضٌٔ‪ ٖ٤‬جُطالٓ‪٤‬ز ٖٓ جُطؼشف ذأٗلغ‪ ْٜ‬ػِ‪ ٠‬إٔ ٓح ‪٣‬ط‪ٞ‬كش‪ ٕٝ‬ػِ‪ٚ٤‬‬
‫ٖٓ ًلح‪٣‬حش قحُ‪٤‬ح ال ضٌٔ٘‪ ٖٓ ْٜ‬ئ‪٣‬ؿحد جُكَ جُٔ٘حعد ‪ٝ‬ػِ‪ْٜ٤‬‬
‫جُو‪٤‬حّ ذطشض‪٤‬د ‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جٌُلح‪٣‬حش ‪ٝ‬جُؼَٔ ػِ‪ ٠‬ئهصحء ٓح ُذ‪ٖٓ ْٜ٣‬‬
‫ضص‪ٞ‬سجش خحغثس‪.‬‬
‫* ؾؼَ جُطالٓ‪٤‬ز هحدس‪ ٖ٣‬ػِ‪ ٠‬ئٗطحؼ جُٔؼشكس جُٔغط‪ٜ‬ذكس ٖٓ خالٍ‬
‫جُ‪ٞ‬ظؼ‪٤‬س جُٔشٌِس ذٔؿ‪ٜٞ‬دجض‪ ْٜ‬جُشخص‪٤‬س جٗطالهح ٖٓ جٌُٔطغرحش‬
‫جُغحذوس‪.‬‬
‫ٓح ‪ ٢ٛ‬جُٔرحدب جُط‪ ٢‬ضو‪ ّٞ‬ػِ‪ٜ٤‬ح ‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جُطش‪٣‬وس؟‬
‫ِثذأ اٌتذف‪١‬ز‪ :‬جالٗطالم ٖٓ جُك‪ٞ‬جكض جُذجخِ‪٤‬س ُِطِٔ‪٤‬ز‪ ٖٓٝ ،‬غر‪٤‬ؼط‪ٚ‬‬ ‫–‬
‫جُشـ‪ٞ‬كس ُٔؼشكس جألش‪٤‬حء ‪ٝ‬ضلغ‪٤‬ش جُظ‪ٞ‬ج‪ٛ‬ش جُط‪ ٢‬ضصحدك‪ٝ ٚ‬ضشـَ ذحُ‪.ٚ‬‬
‫ِثذأ اٌذش‪٠‬ح‪:‬جالػطٔحد ػِ‪ ٠‬جُؿ‪ٜ‬ذ جُشخص‪ُِ ٢‬طِٔ‪٤‬ز ك‪ ٢‬جُطؼِْ‪،‬‬ ‫–‬
‫‪ٝ‬جؾط٘حخ جُطِو‪ ٢‬جُغِر‪ُِٔ ٢‬ؼشكس جُؿح‪ٛ‬ضز‪.‬‬
‫ِثذأ اٌتجش‪٠‬ة‪:‬جُطشً‪٤‬ض ػِ‪ ٠‬س‪ٝ‬ـ جُركع ‪ٝ‬جالًطشحف ُذ‪ ٟ‬جُطِٔ‪٤‬ز‬ ‫–‬
‫ُ‪٤‬طخز ٓ‪ٞ‬هلح ػِٔ‪٤‬ح ضؿح‪ ٙ‬جُظ‪ٞ‬ج‪ٛ‬ش جُٔك‪٤‬طس ذ‪ ،ٚ‬ق‪٤‬ع ‪٣‬ؼطٔذ ٗلظ‬
‫خط‪ٞ‬جش جُٔ٘‪ٜ‬ؽ جُؼِٔ‪ ٢‬جُطؿش‪٣‬ر‪ ٢‬جُلشظ‪ ٝ ٢‬جالعط٘طحؾ‪.٢‬‬
‫ِثذأ اٌؼمٍٕح‪ :‬ض٘ظ‪ ْ٤‬جألش‪٤‬حء‪ ٝ ،‬جُغِ‪ًٞ‬حش ‪ٝ‬جُٔٔحسعحش جُٔط٘‪ٞ‬ػس‬ ‫–‬
‫‪ٝ‬كن ٓرحدب جُؼوَ ‪ٝ‬جُٔ٘طن‬
‫ِثذأ اٌتى‪١‬ف‪ :‬ضكش‪٣‬ي جُٔؼحسف ‪ ٝ‬جُٔ‪ٜ‬حسجش ‪ٝ‬جُوذسجش ‪ُ،‬ططٌ‪٤‬ق ‪ٝ‬قَ‬ ‫–‬
‫جُٔشحًَ جُٔؼوذز ‪ٝ‬جُٔطـ‪٤‬شز جُط‪ ٢‬هذ ‪ٞ٣‬جؾ‪ٜٜ‬ح جُٔطؼِْ‪ًٝ ،‬زج جُطؼح‪ٕٝ‬‬
‫‪ٝ‬جُط‪ٞ‬جصَ ‪ٝ‬جُ٘وذ ‪....‬‬
‫ِثذأ اٌتّ‪ :ٓ١ٙ‬ظش‪ٝ‬سز ضٔ‪ ٖ٤ٜ‬جٌُٔحعد جُطؼِ‪٤ٔ٤‬س ٖٓ خالٍ ضٌ‪٤٤‬ل‪ٜ‬ح‬ ‫–‬
‫ٓغ ‪ٝ‬ظؼ‪٤‬حش ؾذ‪٣‬ذز خحسؼ جُٔذسعس‪.‬‬
‫أ٘ذاف ت‪١‬ذاغ‪ٛ‬ج‪١‬ا دً اٌّشىالخ‬

‫‪٣‬ط‪ٞ‬خ‪ ٠‬أعِ‪ٞ‬خ قَ جُٔشٌالش‬


‫ض٘ٔ‪٤‬س ػذد ٖٓ جُٔ‪ٜ‬حسجش جُطلٌ‪٤‬ش‪٣‬س‬
‫‪ ٝ‬جألدجت‪٤‬س ‪ٝ ،‬ض٘ٔ‪٤‬ػ خط‪ٞ‬جش ػحٓس‬
‫ضرذأ ذحُطلٌ‪٤‬ش جُؿحد ق‪ٓ ٍٞ‬شٌِس‪،‬‬
‫‪ٝ‬ض٘ط‪ ٢ٜ‬ذكِ‪ٜ‬ح ‪ ٌٕٞ٣ ٝ .‬رُي‬
‫ذطكو‪٤‬ن ٓؿٔ‪ٞ‬ػس ٖٓ جأل‪ٛ‬ذجف‬
‫ٗؿِٔ‪ٜ‬ح ك‪ٔ٤‬ح ‪: ٢ِ٣‬‬
‫ضٌٔ‪ ٖ٤‬جُٔطؼِْ ٖٓ جعطخذجّ أعحُ‪٤‬د جُطلٌ‪٤‬ش جُٔخطِلس‬ ‫‪.1‬‬
‫((جُذٗ‪٤‬ح ‪ٝ‬جُؼِ‪٤‬ح)) ك‪ ٢‬ػِٔ‪٤‬س جُطؼِْ ‪ :‬جُٔؼشكس ‪ -‬جُل‪- ْٜ‬‬
‫جُططر‪٤‬ن ‪-‬جُطكِ‪ - َ٤‬جُطشً‪٤‬د‪-‬جالعط٘طحؼ –جالعطوشجء –‬
‫جالعط٘رحغ – جُطص٘‪٤‬ق ‪ -‬جُٔوحسٗس ‪ -‬جُطِخ‪٤‬ص ‪...‬‬
‫جًطغحذ‪ُٜ٘ٔ ٚ‬ؿ‪٤‬س ػِٔ‪٤‬س ٖٓ خالٍ ئٗؿحص‪ُ ٙ‬غ‪٤‬ش‪ٝ‬سز‬ ‫‪.2‬‬
‫جُؼِٔ‪٤‬حش ‪ :‬جُٔالقظس ‪ ،‬جُطلٌ‪٤‬ش ‪ ،‬جُطؿشذس ‪،‬جالعط٘طحؼ‬
‫‪،‬جُطؼٔ‪..ْ٤‬‬
‫ض٘ٔ‪٤‬س جُكحؾس ئُ‪ ٠‬جُطلٌ‪٤‬ش ‪ٝ‬جُركع ‪ٝ‬جُطأَٓ ‪ٝ‬جُٔغحءُس‬ ‫‪.3‬‬
‫ك‪ٔ٤‬ح ‪٣‬ك‪٤‬ػ ذحعطٔشجس ‪.‬‬
‫جًطغحذ‪ ٚ‬جُوذسز ػِ‪ ٠‬غشـ أكٌحس‪ٝٝ ٙ‬ؾ‪ٜ‬حش ٗظش‪ ٙ‬ذؿشأز‬ ‫‪.4‬‬
‫ٓوحسٗط‪ٜ‬ح ٓغ آسجء ج‪٥‬خش‪.ٖ٣‬‬
‫ض٘ٔ‪٤‬س جُوحذِ‪٤‬س ُِذخ‪ ٍٞ‬ك‪ ٢‬ػالهحش جؾطٔحػ‪٤‬س ٓغ ج‪٥‬خش‪.‬‬ ‫‪.5‬‬
‫خِن جُكظ جُ٘وذ‪ ١‬ذك‪٤‬ع إٔ جُطِٔ‪٤‬ز ال ‪٣‬طورَ ج‪٥‬سجء‬ ‫‪.6‬‬
‫‪ٝ‬جألكٌحس ئال ذؼذ جُطلٌ‪٤‬ش ك‪ٜ٤‬ح ‪ٝ‬ضؿش‪٣‬ر‪ٜ‬ح‪.‬‬
‫‪ -7‬ضأً‪٤‬ذ جُزجش ٖٓ خالٍ ذكػ‪ٜ‬ح جُشخص‪ٝ ٢‬ؾ‪ٜ‬ذ‪ٛ‬ح ك‪٢‬‬
‫جالًطغحخ ‪ٝ‬جُطؼِْ‪.‬‬
‫‪ -8‬ض٘ٔ‪٤‬س س‪ٝ‬ـ جُط‪ٞ‬جصَ ‪ٝ‬جُطؼح‪ ٕٝ‬ذ‪ ٖ٤‬جألكشجد ٖٓ جؾَ ئ‪٣‬ؿحد‬
‫قِ‪ُٔ ٍٞ‬شٌَ ٓح‪.‬‬
‫‪ -9‬ض٘ٔ‪٤‬س س‪ٝ‬ـ جالعطوالُ‪٤‬س ‪ٝ‬جُٔرحدسز ‪ٝ‬جُٔغإ‪٤ُٝ‬س ُذ‪ ٟ‬جُٔطؼِْ‪.‬‬
‫‪ -10‬ض٘ٔ‪٤‬س س‪ٝ‬ـ جإلذذجع ‪ٝ‬جالذطٌحس ُذ‪.ٚ٣‬‬

‫جٗطالهح ٖٓ ‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جأل‪ٛ‬ذجف ‪ ٌٖٔ٣‬إٔ ٗغط٘طؽ إٔ ‪:‬‬


‫ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح قَ جُٔشٌالش ال ضط‪ٞ‬خ‪ ٠‬كوػ ض٘ٔ‪٤‬س جُؿحٗد‬
‫جُؼوِ‪ٝ ٢‬جُٔ‪ٜ‬حس‪ُ ١‬ذ‪ ٟ‬جُطِٔ‪٤‬ز‪ ،‬ذَ ضط‪ٞ‬خ‪ً ٠‬زُي ض٘ٔ‪٤‬س ٓ‪ٞ‬جهق‬
‫ئ‪٣‬ؿحذ‪٤‬س ُذ‪ٓ ٚ٣‬ػَ جُطؼح‪ٝ ٕٝ‬جُٔرحدسز ‪ٝ‬جُٔغإ‪٤ُٝ‬س‪ ٖٓٝ ...‬ضْ كإ‬
‫أ‪ٛ‬ذجك‪ٜ‬ح ضخطِق ػٖ أ‪ٛ‬ذجف جُطشذ‪٤‬س جُطوِ‪٤‬ذ‪٣‬س جُط‪ ٢‬ضشًض ػِ‪٠‬‬
‫جُٔعٔ‪ ٕٞ‬جُٔؼشك‪ًٔ .٢‬ح ضخطِق ًزُي ػٖ جُطشذ‪٤‬س جُط‪ ٢‬ضشًض‬
‫ػِ‪ ٠‬جُرؼذ جُلشدجٗ‪ ٢‬ك‪ ٢‬ػِٔ‪٤‬س جُطؼِْ‪.‬‬
‫أد‪ٚ‬اس وً ِٓ اٌّذسس ‪ٚ‬اٌتٍّ‪١‬ز ف‪ ٟ‬ت‪١‬ذاغ‪ٛ‬ج‪١‬ا دً اٌّشىالخ‬

‫‪ -1‬د‪ٝ‬س جُٔذسط‪:‬‬
‫ك‪ ٢‬جُر‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح رجش جُٔ٘ظ‪ٞ‬س جُغِ‪ ٢ًٞ‬ؿحُرح ٓح ‪٘٣‬كصش د‪ٝ‬س‬
‫جألعطحر ك‪ ٢‬ظرػ ‪ٝ‬ض‪ٞ‬ؾ‪ ٚ٤‬جُطالٓ‪٤‬ز خالٍ جُذسط‪ ،‬ك‪ ٜٞ‬جُز‪٤ٜ٣ ١‬ة‬
‫‪٘٣ٝ‬ؿض ‪٣ٝ‬و‪ ّٞ‬ذٔؼ٘‪ ٠‬أٗ‪ٓ ٚ‬صذس جُلؼَ ‪ٝ‬جُكشًس دجخَ جُذسط‪ٝ ،‬ك‪٢‬‬
‫ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح قَ جُٔشٌالش ‪ ٌٖٔ٣‬إٔ ٗ٘ظش ئُ‪ ٠‬د‪ٝ‬س جُٔذسط ٖٓ‬
‫خالٍ أذؼحد أخش‪ٓ ٟ‬ـح‪٣‬شز ض٘غؿْ ٓغ جأل‪ٛ‬ذجف ‪ٝ‬جُٔشجٓ‪ ٢‬جُط‪٢‬‬
‫ضط‪ٞ‬خ‪ٛ ٠‬ز‪ ٙ‬جُر‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح ذِ‪ٞ‬ؿ‪ٜ‬ح ‪ ٢ٛٝ‬جد‪ٝ‬جس ‪ ٌٖٔ٣‬إٔ ٗكصش ذؼع‪ٜ‬ح‬
‫ًحُطحُ‪:٢‬‬
‫‪٣ -‬و‪ ّٞ‬جُٔذسط ذاؾشجءجش ض‪ٜ‬ذف ئُ‪ ٠‬خِن جُٔ٘حل جُز‪٣ ١‬ػ‪٤‬ش ُذ‪ٟ‬‬
‫جُطالٓ‪٤‬ز جُلع‪٣ٝ ٍٞ‬كغغ‪ ْٜ‬ذٔشٌِس ٓح؛ ئٗ‪ ٚ‬ال ‪٣‬كلض‪ُِ ْٛ‬شؼ‪ٞ‬س‬
‫ذحُٔشٌِس ٖٓ خالٍ ئظ‪ٜ‬حس أ‪٤ٔٛ‬ط‪ٜ‬ح ك‪ ٢‬جالٓطكحٕ أ‪ ٝ‬جُذسط‪ ،‬ذَ‬
‫‪٣‬طؿح‪ٝ‬ص جُك‪ٞ‬جكض جُخحسؾ‪٤‬س ئُ‪ ٠‬ئغحسز جُك‪ٞ‬جكض جُزجض‪٤‬س ‪ٝ‬جُذجخِ‪٤‬س ُذ‪ٟ‬‬
‫جُطالٓ‪٤‬ز‪.‬‬
‫‪ -‬جُطكل‪٤‬ض ‪٘ٛ‬ح ٓؼ٘ح‪ ٙ‬خِن شش‪ٝ‬غ ٓك‪٤‬طس ضؿؼَ جُطالٓ‪٤‬ز ‪٣‬طشق‪ٕٞ‬‬
‫ذأٗلغ‪ ْٜ‬جألعثِس ‪ ٖٓٝ.‬ضْ ضطك‪ ٍٞ‬جُٔشٌِس ئُ‪ٓ ٠‬غأُس شخص‪٤‬س‬
‫ُِطالٓ‪٤‬ز ‪٤ُٝ‬غص ٓؿشد جعطؿحذس ُطِرحش جُٔذسط‪.‬‬
‫‪٣ -‬طِو‪ ٠‬جُٔذسط أًػش ٓٔح ‪٣‬رِؾ‪ ،‬ك‪٣ ٜٞ‬كغٖ جالعطٔحع ئُ‪٠‬‬
‫جُطالٓ‪٤‬ز ػ٘ذٓح ‪٣‬طشق‪ ٕٞ‬كشظ‪٤‬حش ٓخطِلس ُكَ جُٔشٌِس‪،‬‬
‫‪٣ٝ‬رذ‪ ١‬ج‪ٛ‬طٔحٓح ذ‪ٜ‬ح‪ٔٓ ،‬ح ‪٣‬كع جُطالٓ‪٤‬ز ػِ‪ ٠‬جالعطٔشجس ك‪٢‬‬
‫جهطشجـ قِ‪ُِٔ ٍٞ‬شٌِس جٗ‪٘ٛ ٚ‬ح ‪ٔ٣‬طِي هذسز ًر‪٤‬شز ػِ‪٠‬‬
‫جإلصـحء‪.‬‬
‫‪٣ -‬كع جُطالٓ‪٤‬ز ػِ‪ ٠‬جُركع ‪ٝ‬جُطؿشذس ٖٓ خالٍ ئغحسز جُشي‬
‫‪ٝ‬جُ٘وذ ‪ٝ‬ه‪ٞ‬ز جُٔالقظس‪ ،‬ك‪٘ٛ ٜٞ‬ح ‪٣‬عغ جُطالٓ‪٤‬ز ك‪ ٢‬قحُس‬
‫د‪ٛ‬شس ‪ٝ‬ضغحؤٍ ٓغطٔش‪٣ٝ ،ٖ٣‬خِن ُذ‪ ْٜ٣‬جُكحؾس ئُ‪٠‬‬
‫جُركع ٖٓ خالٍ "خِخِس ض‪ٞ‬جصٗ‪ ْٜ‬جُٔؼشك‪"٢‬‬
‫‪٣ -‬غحػذ جُطالٓ‪٤‬ز ك‪ ٢‬ذؼط جالٗؿحصجش ٖٓ خالٍ جٗطٔحت‪ٚ‬‬
‫ُؿٔحػس ٖٓ جُطالٓ‪٤‬ز‪ٝ ،‬جػطرحس ٗلغ‪ ٚ‬ػع‪ٞ‬ج ٓ٘‪ٜ‬ح ‪ ٖٓ ٝ.‬خالٍ‬
‫جعطشحسز جُطالٓ‪٤‬ز ُ‪ًٔ، ٚ‬ح جٗ‪ ٚ‬هذ ‪ٞ٣‬كش ُ‪ ْٜ‬ذؼط جألد‪ٝ‬جش ٓط‪٠‬‬
‫غِد جُطالٓ‪٤‬ز رُي‪.‬‬
‫‪٣ -‬كح‪ ٍٝ‬أال ‪٣‬طذخَ ك‪ٔ٤‬ح ‪٣‬و‪ ّٞ‬ذ‪ ٚ‬جُطالٓ‪٤‬ز‪ ،‬ك‪٣ ٜٞ‬شجهد ٖٓ‬
‫ذؼ‪٤‬ذ ‪ ٌٖٔ٣ ٝ‬إٔ ‪٣‬كشى جألٓ‪ٞ‬س ًِٔح ض‪ٞ‬هلص‪ ٌُٚ٘ٝ .‬ال ‪٣‬طذخَ ‪ٝ‬ال‬
‫‪٘٣‬طوذ‪ ،‬ذَ ‪٣‬طشى جُطالٓ‪٤‬ز ‪٣‬لٌش‪٘٣ٝ ٕٝ‬طؿ‪ ٕٞ‬ذأٗلغ‪ ْٜ‬أد‪ٝ‬جش‬
‫جُؼَٔ ‪٣ٝ‬و‪ ٕٞٓٞ‬ذحُطؿحسخ‪...‬‬
‫‪ -2‬د‪ٝ‬س جُٔطؼِٔ‪:ٖ٤‬‬
‫ضطأعظ ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح قَ جُٔشٌالش ػِ‪ ٠‬ضص‪ٞ‬س كؼحٍ ‪ ٞٛ‬ض٘ش‪٤‬ػ جد‪ٝ‬جس‬
‫جُطالٓ‪٤‬ز ‪ ٖٓ،‬خالٍ جُطشً‪٤‬ض ػِ‪ ٠‬ؾ‪ٜٞ‬د‪ ْٛ‬جُزجض‪٤‬س ‪ ٢ٛٝ‬أد‪ٝ‬جس ‪ ٌٖٔ٣‬إٔ‬
‫ضطٔػَ ك‪ٔ٤‬ح ‪:٢ِ٣‬‬
‫‪ٓ‬خطط‪ planificateurs :ٕٞ‬ئٕ جُطالٓ‪٤‬ز ‪ ْٛ‬جُز‪٣ ٖ٣‬خطط‪ُ٘ ٕٞ‬شحغ‪ْٜ‬‬
‫خالٍ جُذسط كؼ٘ذٓح ‪٣‬طشق‪ٓ ٕٞ‬شٌِس ‪٣‬كذد‪ ٕٝ‬أذؼحد‪ٛ‬ح‪٣ ،‬عؼ‪ٕٞ‬‬
‫ذأٗلغ‪ ْٜ‬خطس ضٌٔ٘‪ ٖٓ ْٜ‬جإلؾحذس ػٖ ‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جُٔشٌِس ‪ُٝ‬زُي كحٕ‬
‫جُذسط ُ‪٤‬ظ ٓ‪٤ٜ‬أ ٖٓ غشف جُٔذسط ًٔح ‪ ٞٛ‬عحتذ‪ ،‬ذَ ئٕ جُطخط‪٤‬ػ‬
‫‪ٗ ٞٛ‬طحؼ جُطلحػالش ج‪٤ٗ٥‬س ذ‪ ٖ٤‬جُطالٓ‪٤‬ز ‪ٝ‬جُٔذسط ًؼع‪ٓٝ ٞ‬شحسى‪.‬‬
‫‪٘ٓ -‬ؿض‪ ٕٝ‬ئ‪:‬رج ًحٕ جُطالٓ‪٤‬ز ‪ٓ ْٛ‬صذس خطس جُذسط‪ ،‬كاٗ‪ً ْٜ‬زُي ‪ْٛ‬‬
‫جُٔؿض‪ ٕٝ‬جُلؼِ‪ُ ٕٞ٤‬غ‪٤‬ش‪ٝ‬سز جُذسط ٖٓ خالٍ جُؼِٔ‪٤‬حش جُط‪٣ ٢‬و‪ٕٞٓٞ‬‬
‫ذ‪ٜ‬ح ك‪ ٢‬غشـ كشظ‪٤‬حش ‪ٝ‬جٗؿحص ضؿحسخ ‪ٝ‬ص‪٤‬حؿس ٗطحتؽ‪...‬‬
‫‪ -‬جُطو‪ ْ٣ٞ‬جُزجض‪ autoévaluation ٢‬ذك‪٤‬ع إٔ ًَ ضِٔ‪٤‬ز أ‪ ٝ‬ؾٔحػس‬
‫ٖٓ جُطالٓ‪٤‬ز ضصكف ذ٘لغ‪ٜ‬ح ٓغحس أػٔحُ‪ٜ‬ح‪.‬‬
‫‪ -‬جُطوح‪ Coévaluation : ْ٣‬ذك‪٤‬ع إٔ جُطِٔ‪٤‬ز ‪٣‬و‪٣ٝ ّٞ‬صكف أػٔحٍ‬
‫صٓ‪ٞ٣ٝ ِٚ٤‬ؾ‪ٜٜ‬ح ‪ٝ‬جُؼٌظ صك‪٤‬ف ‪.‬‬
‫اٌخط‪ٛ‬اخ األصاص‪١‬ح ٌالشتغاي تث‪١‬ذاغ‪ٛ‬ج‪١‬ا دً اٌّشىالخ‬

‫‪ -1‬ف‪ ُٙ‬اٌّشىً‪:‬‬
‫‪٣ٝ‬شَٔ ئؾحذس ػٖ أعثِس ٓػَ جُؿحٗد جُٔؿ‪ ٍٜٞ‬ك‪ ٢‬جُٔشٌَ‬
‫‪ٓٝ‬ؼط‪٤‬حض‪ٝ ٚ‬شش‪ٝ‬غ‪ٓٝ ٚ‬ذ‪ ٟ‬ضٌٖٔ جُلشد ٖٓ جالعطؿحذس ُطِي جُشش‪ٝ‬غ‬
‫‪ٝ‬ضٔ‪٤٤‬ض أؾضجت‪ ،ٚ‬ق‪٤‬ع إٔ ٓ‪ٞ‬جؾ‪ٜ‬س جُطالٓ‪٤‬ز ُ‪ٞ‬ظؼ‪٤‬س ٓشٌِس ضذكؼ‪ْٜ‬‬
‫ئُ‪ ٠‬جإلقغحط ذحُكحؾس ئُ‪ ٠‬جُركع ػٖ جُكِ‪.ٍٞ‬‬
‫‪ -2‬تص‪ٛ‬س خطح ‪ٚ‬ئػذاد٘ا‪:‬‬
‫‪٣ٝ‬شَٔ جُطص‪ٞ‬س ٓوحسٗس جُٔشٌَ أ‪ ٝ‬جُٔغأُس ذٔغحتَ أخش‪ ٟ‬ضشر‪ٜٜ‬ح‬
‫‪ٝ‬جُطؼر‪٤‬ش ػ٘‪ ،ٚ‬كحُطالٓ‪٤‬ز ‪٣‬وذٓ‪ ٕٞ‬أؾ‪ٞ‬ذس ٓإهطس ُكَ جُٔشٌالش ضٌ‪ٕٞ‬‬
‫ؿحُرح ػرحسز ػٖ كشظ‪٤‬حش ذغ‪٤‬طس أ‪ٓ ٝ‬وطشقحش أ‪ ٝ‬هشجسجش أ‪٤ُٝ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬تٕف‪١‬ز اٌخطح‪:‬‬
‫‪٣ٝ‬شَٔ ػِٔ‪٤‬س جٗؿحص جُخط‪ٞ‬جش ‪ٝ‬ككص‪ٜ‬ح ضذس‪٣‬ؿ‪٤‬ح‪ ،‬ئر ‪٣‬لكص جُطالٓ‪٤‬ز‬
‫جألؾ‪ٞ‬ذس جُٔإهطس ‪٣ٝ‬خطرش‪ ٕٝ‬كشظ‪٤‬حض‪ ٖٓ ْٜ‬خالٍ أٗشطس ٓػَ جُو‪٤‬حّ‬
‫ذحعططالػحش جٗؿحص ضؿحسخ‪ ،‬جالضصحٍ ذحُ‪ٞ‬غحتن‪...‬‬
‫‪-4‬اٌؼ‪ٛ‬دج ئٌ‪ ٝ‬اٌذً ‪ٚ‬فذصٗ‪:‬‬
‫‪٣‬و‪ ّٞ‬جُطالٓ‪٤‬ز جُ٘طحتؽ ‪٣ٝ‬كذد‪ ٕٝ‬جُكِ‪ ٍٞ‬أ‪ ٝ‬جُوشجسجش جُٔطلن ػِ‪ٜ٤‬ح‪.‬‬
‫‪ٌٚ‬ت‪ٛ‬ض‪١‬خ ٘زٖ اٌخط‪ٛ‬اخ ٔ‪ٛ‬سد اٌّثاي اٌتاٌ‪:ٟ‬‬
‫‪ٌٚ‬ت‪ٛ‬ض‪١‬خ اٌخط‪ٛ‬اخ اٌضاتمح ٔ‪ٛ‬سد اٌّثاي اٌتاٌ‪:ٟ‬‬
‫ف‪ ُٙ‬اٌّشىً‪:‬‬
‫هذٓص ٓذسعس ُطالٓ‪٤‬ز ٓوغٔ‪ ٖ٤‬ػِ‪ ٠‬شٌَ ؾٔحػحش أٗر‪ٞ‬ذح ‪ٝ‬هحس‪ٝ‬سز‬
‫ٖٓ "جٌُ‪٤‬ش‪ٝ‬ص‪ٝ "ٖ٣‬هحس‪ٝ‬سز ٖٓ جُٔحء ضْ جهطشقص ػِ‪ ٠‬جُطالٓ‪٤‬ز إٔ ‪ٔ٣‬ضؾ‪ٞ‬ج‬
‫جُغحتِ‪ ،ٖ٤‬كرذأ جُرؼط ٓ٘‪٣ ْٜ‬غٌد جُٔحء ػِ‪ ٠‬جٌُ‪٤‬ش‪ٝ‬ص‪ ٖ٣‬ذ‪ٔ٘٤‬ح آخش‪ٕٝ‬‬
‫ذحُؼٌظ – عٌد جٌُ‪٤‬ش‪ٝ‬ص‪ ٖ٣‬ػِ‪ ٠‬جُٔحء – ‪ُٔٝ‬ح ششع ذؼع‪ ْٜ‬ك‪٢‬‬
‫ضكش‪٣‬ي جُخِ‪٤‬ػ د‪ٛ‬ش‪ٞ‬ج ق‪ ٖ٤‬القظ‪ٞ‬ج إٔ جخطالغ جُٔحء ذحٌُ‪٤‬ش‪ٝ‬ص‪ ٖ٣‬أد‪ٟ‬‬
‫ئُ‪ ٠‬صؼ‪ٞ‬ذس ضٔ‪٤٤‬ض عحتَ ػٖ آخش‪ ،‬ألٕ جٌُ‪٤‬ش‪ٝ‬ص‪ٓ ٖ٣‬ػَ جُٔحء ال ُ‪.ُٚ ٕٞ‬‬
‫جٗطالهح ٖٓ ‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جُٔالقظس غشـ جُطالٓ‪٤‬ز جُٔشٌَ ج‪٥‬ض‪:٢‬‬
‫ٓح‪ ٞٛ‬جُغحتَ جُٔ‪ٞ‬ؾ‪ٞ‬د أعلَ جُوحس‪ٝ‬سز؟‪.‬‬
‫ٓكح‪ُٝ‬س جإلؾحذس ػٖ جُٔشٌَ‪:‬‬
‫جخطِق جُطالٓ‪٤‬ز ك‪ ٢‬جإلؾحذس ػٖ ‪ٛ‬زج جُطغحؤٍ‪ ،‬كوذٓ‪ٞ‬ج جالهطشجقحش‬
‫جُطحُ‪٤‬س‪:‬‬
‫‪ -‬جُغحتَ جُز‪ٞ٣ ١‬ؾذ ك‪ ٢‬جألعلَ ‪ ٞٛ‬جُز‪ ١‬عٌر٘ح‪ ٙ‬ك‪ ٢‬جأل‪.ٍٝ‬‬
‫‪ -‬جُغحتَ جُز‪ٞ٣ ١‬ؾذ ك‪ ٢‬جألعلَ ‪ ٞٛ‬جُٔحء ‪.‬‬
‫‪ -‬جُغحتَ جُز‪ٞ٣ ١‬ؾذ ك‪ ٢‬جألعلَ ‪ ٞٛ‬جٌُ‪٤‬ش ‪ٝ‬ص‪.ٖ٣‬‬
‫اٌتذمك ِٓ صذح االلتشاداخ ‪.‬‬
‫‪‬ك‪ٓ ٢‬كح‪ُٝ‬س ُِركع ػٖ جُؿ‪ٞ‬جخ جُصك‪٤‬ف ض‪ٞ‬صَ‬
‫جُطالٓ‪٤‬ز ئُ‪ ٠‬كٌشز ضِ‪ ٖ٣ٞ‬أقذ جُغحتِ‪ ٖ٤‬ذحُطرحش‪٤‬ش‬
‫هصذ جُطٔ‪٤٤‬ض ذ‪ٜٔ٘٤‬ح‪ ،‬ئال أٗ‪٣ ُْ ْٜ‬ط‪ٞ‬صِ‪ٞ‬ج ئُ‪ ٠‬أ‪ٗ ١‬ط‪٤‬ؿس‬
‫‪ُ ٝ .‬ؿأ‪ٝ‬ج ئُ‪ ٠‬جعطؼٔحٍ جُٔذجد كالقظ‪ٞ‬ج جٗ‪ ُٕٞ ٚ‬جُٔحء‬
‫د‪ ٕٝ‬جٌُ‪٤‬ش‪ٝ‬ص‪.ٖ٣‬‬
‫‪ ‬ذؼذ ئػحدز جُطؿشذس ‪،‬ضٌٖٔ جُٔطؼِٔ‪ ٖٓ ٕٞ‬ضكذ‪٣‬ذ أ‪١‬‬
‫جُغحتِ‪ٞ٣ ٖ٤‬ؾذ ك‪ ٢‬جألعلَ‪ ٝ ،‬أ‪ٜٔ٣‬ح ‪٣‬طل‪ ٞ‬ك‪٢‬‬
‫جألػِ‪.٠‬‬
‫‪ ٝ ‬ض‪ٞ‬صِ‪ٞ‬ج أخ‪٤‬شج ئُ‪ ٠‬جُ٘طحتؽ جُطحُ‪٤‬س ‪:‬‬
‫‪ -‬جُغحتالٕ ال ‪٣‬خطِطحٕ (ٓػَ جُٔحء ‪ ٝ‬جُض‪٣‬ص)‬
‫‪ -‬جٌُ‪٤‬ش‪ٝ‬ص‪٣ ٖ٣‬رو‪ ٠‬غحك‪٤‬ح ك‪ٞ‬م جُٔحء‪.‬‬
‫اٌتم‪ ُ٠ٛ‬ف‪ ٟ‬ت‪١‬ذاغ‪ٛ‬ج‪١‬ا دً اٌّشىالخ‬
‫‪٣‬طْ جُطو‪ ٖٓ ْ٣ٞ‬خالٍ أد‪ٝ‬جش ه‪٤‬حط ٓ٘‪ٜ‬ح ‪:‬‬
‫* اٌتم‪ ُ٠ٛ‬اٌزات‪ : ٟ‬ك‪ٜ٤‬ح ‪٣‬غطكعش جُٔطؼِْ ضٔػالض‪٣ ٝ ،ٚ‬شجهد جُخط‪ٞ‬جش جُٔ٘‪ٜ‬ؿ‪٤‬س جُط‪٢‬‬
‫‪٘٣‬ط‪ٜ‬ؿ‪ٜ‬ح ُكَ جُٔشٌَ ‪٣ٝ ،‬ؼ‪٤‬ذ ئٗطحؼ ص‪ٞ‬س‪ ٙ‬جُز‪٤٘ٛ‬س ػرش ٓح ‪٣‬غٔ‪ " ٠‬ػِٔ‪٤‬س جُ‪ٜ‬ذّ ‪ٝ‬‬
‫جُر٘حء " ‪.‬‬
‫* تطالح اٌّالدظح‪٣ :‬صْٔ جُٔذسط تطالح ٓالقظس رجش ٓغط‪٣ٞ‬حش ضوذ‪٣‬ش‪٣‬س ػٍ‪ٝ‬‬
‫غشاس ِما‪١٠‬ش (ٌ‪١‬ىشخ ‪) Likert‬اٌخّاص‪١‬ح \ِثاي ‪ :‬اٌجزع ‪ :‬أجذ اٌّشىٍح‬
‫ص‪ٍٙ‬ح اٌذً \ اٌضٍُ ‪"(:‬دائّا" "غاٌثا" "أد‪١‬أا" "ٔادسا" "أتذا") ‪ ٖٓٝ‬خالُ‪ٜ‬ح‬
‫‪٣‬كذد جُٔذسط‪ ،‬أ‪ ٝ‬جُٔطؼِْ‪ ،‬جُصؼ‪ٞ‬ذحش جُٔؼ‪٤‬وس ُِخط‪ٞ‬جش جُٔ٘‪ٜ‬ؿ‪٤‬س ك‪ ٢‬جُركع ‪ ٝ‬جُطلٌ‪٤‬ش‬
‫‪ٝ‬قَ جُٔشٌالش‪.‬‬
‫* ِما‪١٠‬ش اٌتمذ‪٠‬ش ‪ :‬ضغطؼَٔ ُو‪٤‬حط هذسز جُٔطؼِْ ػِ‪ ٠‬جٓطالى خط‪ٞ‬جش قَ‬
‫جُٔشٌالش‪٣ ٝ ،‬طعٖٔ خٔظ ٓؿحالش أعحع‪٤‬س ‪:‬‬
‫‪ -1‬جُشؼ‪ٞ‬س ذحُٔشٌِس ‪ ٝ‬ضكذ‪٣‬ذ‪ٛ‬ح ‪.‬‬
‫‪ -2‬ؾٔغ جُكوحتن ‪ ٝ‬جُٔؼِ‪ٓٞ‬حش جُٔطصِس ذحُٔشٌِس ‪.‬‬
‫‪ -3‬ػشض جُٔؼِ‪ٓٞ‬حش جُٔطصِس ذحُٔشٌِس ‪.‬‬
‫‪ -4‬جخط‪٤‬حس ‪ ٝ‬جخطرحس كشظ‪٤‬حش‬
‫‪ -5‬جُ‪ٞ‬ص‪ ٍٞ‬ئُ‪ ٠‬قَ جُٔشٌَ‪ :‬ص‪٤‬حؿس جالعط٘طحؾحش ‪ ٝ‬ضو‪ٜٔ٣ٞ‬ح‪.‬‬
‫( تاتغ )‬ ‫اٌتم‪ ُ٠ٛ‬ف‪ ٟ‬ت‪١‬ذاغ‪ٛ‬ج‪١‬ا دً اٌّشىالخ‬

‫* االختثاساخ اٌّ‪ٛ‬ض‪ٛ‬ػ‪١‬ح ‪ :‬ق‪٤‬ع ‪٣‬ؼشض‬


‫جُٔؼِْ أعثِس ٓؼ‪٘٤‬س ‪٣،‬طرؼ‪ٜ‬ح ئؾحذحش ضكذد‬
‫غش‪٣‬وس جُطلٌ‪٤‬ش ‪ ٝ‬جُوذسز ػِ‪ ٠‬قَ جُٔشٌِس‬
‫ػ٘ذ جُٔطؼِْ أ‪ :١‬جخط‪٤‬حس ٖٓ ٓطؼذد ( ‪)QCM‬‬
‫ٓٔح ‪٣‬غٔف ُ‪ ٚ‬ذٔؼشكس ٗوػ جُعؼق ُذ‪ٟ‬‬
‫جُٔطؼِْ ‪.‬‬
‫* طشح اٌّشىالخ اٌؼٍّ‪١‬ح ‪ :‬ق‪٤‬ع ‪٣‬طْ‬
‫غشـ ٓ‪ٞ‬هق (أ‪ ٝ‬عإجٍ) ٓشٌَ أٓحّ جُٔطؼِٔ‪ٖ٤‬‬
‫غْ ‪٣‬طِد ٓ٘‪ ْٜ‬قَ جُٔشٌِس ذحُطش‪٣‬وس جُط‪٢‬‬
‫‪٣‬ش‪ٜٗٝ‬ح ٓ٘حعرس ‪.‬‬
‫دسط ‪٘٣‬طِن ٖٓ ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح قَ جُٔشٌالش‬

‫اٌتاس‪٠‬خ‪.............. :‬‬ ‫اٌّادج‪ :‬جُ٘شحغ جُؼِٔ‪.٢‬‬


‫اٌّضت‪ :ٜٛ‬جُشجذغ جخ‪.‬‬ ‫اٌّ‪ٛ‬ض‪ٛ‬ع‪ :‬جُكشجسز‪.‬‬
‫اٌّذج‪ 45 :‬ده‪٤‬وس‪.‬‬ ‫اٌذصح‪ :‬جأل‪.٠ُٝ‬‬
‫األ٘ذاف‪ٓ :‬خططس ٖٓ غشف جُٔذسط ‪ٝ‬ؿ‪٤‬ش ٓؼِ٘س‬
‫ُِطالٓ‪٤‬ز ألٗ‪ ْٜ‬ع‪ٌ٤‬طشل‪ٜٗٞ‬ح ذأٗلغ‪ ْٜ‬ػ٘ذ جإلػالٕ‬
‫ػٖ جُ٘طحتؽ‪.‬‬
‫اٌتم‪ُ٠ٛ‬‬ ‫اٌ‪ٛ‬صائً‬ ‫أٔشطح اٌّتؼٍّ‪ٓ١‬‬ ‫أٔشطح اٌّذسس‬ ‫اٌّشادً‬

‫‪ -‬ػٕذِا دخً‬ ‫‪٠ -‬خٍك ‪ٚ‬ضؼ‪١‬ح‬


‫ت‪١‬ذاغ‪ٛ‬ج‪١‬ح تضّخ‬
‫اٌتالِ‪١‬ز ‪ٚ‬جذ‪ٚ‬ا‬ ‫اٌتالِ‪١‬ز تطشح‬
‫أٔفض‪ ُٙ‬أِاَ ‪ٚ‬ضؼ‪١‬ح‬ ‫ِشىٍح‪.‬‬
‫‪ -‬لثً دخ‪ٛ‬ي اٌتالِ‪١‬ز‬
‫جؼٍت‪٠ ُٙ‬طشد‪ْٛ‬‬ ‫ئٌ‪ ٝ‬اٌمضُ ‪ٛ٠‬ضغ‬
‫تضاؤالخ ػٍ‪ٝ‬‬ ‫ف‪ٛ‬ق اٌطا‪ٌٚ‬ح ئٔاء وث‪١‬ش‬
‫‪ -‬ئٔاء تٗ ِاء‬
‫تٗ ِاء صاخٓ‬
‫اٌّؼٍُ ‪ٚ‬ػٍ‪ٝ‬‬ ‫‪ِٚ‬جّ‪ٛ‬ػح ِٓ‬
‫صاخٓ‬
‫تؼض‪ ُٙ‬اٌثؼض‪ِٓ ،‬‬ ‫األ‪ٚ‬أ‪ٚ ٟ‬أد‪ٚ‬اخ‬ ‫‪ )1‬تذذ‪٠‬ذ‬
‫‪ِ -‬جّ‪ٛ‬ػح ِٓ‬
‫أخش‪.ٜ‬‬ ‫اٌّشىٍح‬
‫ت‪٘ ٓ١‬زٖ اٌتضاؤالخ‪:‬‬ ‫‪٠ -‬تذخً اٌّؼٍُ‬
‫األ‪ٚ‬أ‪ٟ‬‬
‫* ِا اٌز‪ٛ٠ ٞ‬جذ‬ ‫‪٠ٚ‬طشح اٌضإاي‬
‫‪ِ -‬ذشاس‬
‫ا‪٢‬ت‪ :ٟ‬و‪١‬ف صٕم‪َٛ‬‬
‫داخً ٘زٖ األ‪ٚ‬أ‪ٟ‬؟‬ ‫تتثش‪٠‬ذ اٌّاء اٌضاخٓ‬
‫* ِارا صٕفؼً تىً‬ ‫اٌّ‪ٛ‬ج‪ٛ‬د ف‪٘ ٟ‬زا‬
‫اإلٔاء ؟‬
‫٘زٖ األ‪ٚ‬أ‪ٟ‬؟‬
‫اٌتم‪ُ٠ٛ‬‬ ‫اٌ‪ٛ‬صائً‬ ‫أٔشطح اٌّتؼٍّ‪ٓ١‬‬ ‫أٔشطح‬ ‫اٌّشادً‬
‫اٌّذسس‬
‫‪ -‬اٌتالِ‪١‬ز ‪٠‬ثذث‪ ْٛ‬ػٓ‬
‫األج‪ٛ‬تح‪:‬‬ ‫‪٠ -‬طٍة ِٓ‬
‫‪ٌ +‬إلجاتح ػٓ ٘زا‬ ‫اٌتالِ‪١‬ز اإلجاتح‬
‫اٌتضاؤي ٌجأ اٌتالِ‪١‬ز‬ ‫ػٓ اٌضإاي‬
‫ئٌ‪ِ ٝ‬ا ٘‪ِ ٛ‬أٌ‪ٛ‬ف‬ ‫اٌضاتك‬
‫ػٕذُ٘ ‪ٚ‬ئٌ‪ ٝ‬خثشات‪ُٙ‬‬ ‫‪٠ -‬ىتة‬
‫‪ٚ‬تجاست‪ ُٙ‬اٌ‪١ِٛ١‬ح‬ ‫اٌفشض‪١‬اخ ػٍ‪ٝ‬‬
‫‪ٚ‬التشد‪ٛ‬ا اٌفشض‪١‬اخ‬ ‫اٌضث‪ٛ‬سج‬
‫ا‪٢‬ت‪١‬ح‪:‬‬
‫* ٔمً اٌّاء اٌضاخٓ‬
‫‪ )2‬ص‪١‬اغح‬
‫اٌضث‪ٛ‬سج‬ ‫ِٓ ئٔاء ئٌ‪ ٝ‬آخش ػذج‬
‫ِشاخ‪.‬‬ ‫اٌفشض‪١‬اخ‬
‫* تذش‪٠‬ه اٌّاء‬
‫اٌضاخٓ ػذج ِشاخ‬
‫ت‪ٛ‬اصطح ٍِؼمح‪.‬‬
‫* ئضافح وّ‪١‬ح ِٓ‬
‫اٌّاء اٌثاسد‪.‬‬
‫* ‪ٚ‬ضغ اإلٔاء اٌضاخٓ‬
‫ف‪ ٟ‬ئٔاء وث‪١‬ش تٗ ِاء‬
‫تاسد‬
‫جُطو‪ْ٣ٞ‬‬ ‫جُ‪ٞ‬عحتَ‬ ‫أٗشطس‬ ‫أٗشطس‬ ‫جُٔشجقَ‬
‫جُٔطؼِٔ‪ٖ٤‬‬ ‫جُٔذسط‬
‫‪ٓ -‬ؿٔ‪ٞ‬ػس‬ ‫‪٣ -‬كح‪ٍٝ‬‬ ‫‪٣ -‬و‪ّٞ‬‬
‫جُطالٓ‪٤‬ز جخطرحس‬ ‫ذطوغ‪ْ٤‬‬
‫ٖٓ‬ ‫جُطالٓ‪٤‬ز ئُ‪ ٠‬جُلشظ‪٤‬حش‬
‫جأل‪ٝ‬جٗ‪٢‬‬ ‫‪ُِٝ‬طكون ٖٓ‬ ‫أسذغ‬
‫ٓذ‪ ٟ‬صكط‪ٜ‬ح‪:‬‬ ‫ٓؿٔ‪ٞ‬ػحش‬
‫‪ٓ -‬حء‬ ‫ذك‪٤‬ع ضخطرش * ضخطحس ًَ‬
‫عحخٖ‬ ‫ًَ ٓؿٔ‪ٞ‬ػس ٓؿٔ‪ٞ‬ػس‬
‫جُ‪ٞ‬عحتَ‬ ‫كشظ‪٤‬س ٓح‬ ‫‪ )3‬ضؿشذس‪1‬‬
‫جٌُل‪ِ٤‬س ذاٗؿحص‬
‫جُطؿشذس‪.‬‬
‫جُطو‪ْ٣ٞ‬‬ ‫جُ‪ٞ‬عحتَ‬ ‫أٗشطس جُٔطؼِٔ‪ٖ٤‬‬ ‫أٗشطس جُٔذسط‬ ‫جُٔشجقَ‬

‫‪٣ -‬القع ً‪٤‬ق ‪٣‬ؼَٔ ‪٣ -‬شعٔ‪ ٕٞ‬ضصٔ‪ٔ٤‬ح ‪ٓ -‬الػن‬


‫ُِؼَٔ ‪ٝ‬جُركع‪،‬‬ ‫جُطالٓ‪٤‬ز ‪٘٣ٝ‬ذٓؽ‬
‫‪ٓ -‬حء ذحسد‬ ‫ػِ‪ ٠‬شٌَ‬ ‫ٓؼ‪ً ْٜ‬ؼع‪ٞ‬‬
‫‪ -‬أ‪ٝ‬سجم‬ ‫ٓشحسى ػِ‪ ٠‬هذّ خط‪ٞ‬جش ‪ٓٝ‬شجقَ‬
‫ع‪٤‬وطؼ‪ٜٗٞ‬ح‪.‬‬ ‫جُٔغح‪ٝ‬جز ٓؼ‪.ْٜ‬‬
‫ُطغؿ‪َ٤‬‬ ‫‪ٞ٣ -‬ؾ‪ ٚ‬جُٔؿٔ‪ٞ‬ػحش * ‪٣‬القظ‪ٕٞ‬‬
‫جُ٘طحتؽ‬ ‫‪٣ٝ‬غؿِ‪ٕٞ‬‬ ‫جُط‪ٝ ٢‬ؾذش‬
‫‪٣ٝ‬وحسٗ‪ ٕٞ‬ذ‪ٖ٤‬‬ ‫صؼ‪ٞ‬ذحش ك‪٢‬‬
‫جُٔؼط‪٤‬حش‪.‬‬ ‫أػٔحُ‪ٜ‬ح‪.‬‬ ‫ضؿشذس‪2‬‬
‫* ‪٣‬غحػذ‪ٕٝ‬‬ ‫‪ -‬ع‪٤‬غطؿ‪٤‬د‬
‫صٓالء‪ْٛ‬‬ ‫ُطِرحش ‪ٝ‬ضلحع‪٤‬ش‬
‫صحدسز ٖٓ جُطالٓ‪٤‬ز ‪٣ٝ‬غطش‪٤‬ش‪.ْٜٗٝ‬‬
‫* ‪٣‬ؼذ‪ ٕٝ‬ضوش‪٣‬شج ػٖ‬
‫جُطؿشذس‪.‬‬
‫جُطو‪ْ٣ٞ‬‬ ‫جُ‪ٞ‬عحتَ‬ ‫أٗشطس‬ ‫أٗشطس‬ ‫جُٔشجقَ‬
‫جُٔطؼِٔ‪ٖ٤‬‬ ‫جُٔذسط‬

‫‪ -‬أ‪ٝ‬سجم‬ ‫‪ -‬ضغؿَ ًَ‬ ‫‪٣ -‬صـ‪ ٢‬ئُ‪٠‬‬


‫ٓؿٔ‪ٞ‬ػس جُ٘طحتؽ‬ ‫جُ٘طحتؽ ‪ٝ‬‬
‫‪ -‬جُغر‪ٞ‬سز‬ ‫جُخالصحش جُط‪ ٢‬جُط‪ ٢‬ض‪ٞ‬صِص‬
‫ئُ‪ٜ٤‬ح‪.‬‬ ‫ض‪ٞ‬صَ ئُ‪ٜ٤‬ح‬
‫‪ -‬ضكِ‪ َ٤‬جُ٘طحتؽ‬ ‫جُطالٓ‪٤‬ز‪.‬‬
‫جُٔط‪ٞ‬صَ ئُ‪ٜ٤‬ح‪.‬‬ ‫‪٣ -‬رذ‪١‬‬
‫‪ )4‬جُ٘طحتؽ ٓالقظحش ضذكغ ‪٣ -‬ص‪ٞ‬ؿ‪ٕٞ‬‬
‫خالصحش ‪ٗٝ‬طحتؽ‬ ‫جُطالٓ‪٤‬ز ئُ‪٠‬‬
‫جُٔشجؾؼس‬
‫‪ٝ‬جُطؼذ‪َ٣‬‬
‫‪ٝ‬ئػحدز جُطؿشذس‬
‫جُ‪ٞ‬عحتَ جُطو‪ْ٣ٞ‬‬ ‫أٗشطس جُٔطؼِٔ‪ٖ٤‬‬ ‫أٗشطس‬ ‫جُٔشجقَ‬
‫جُٔذسط‬
‫‪٣ -‬كٌٔ‪ ٕٞ‬ػِ‪ٗ ٠‬طحتؽ‬ ‫‪٣ -‬و‪ ْ٤‬جُ٘طحتؽ‬
‫ػِٔ‪٣ٝ ْٜ‬وحسٗ‪ٛٞ‬ح‬ ‫ػِ‪ ٠‬ظ‪ٞ‬ء‬
‫‪ -‬جُغر‪ٞ‬سز‬ ‫ذاػٔحٍ أخش‪.ٟ‬‬ ‫جأل‪ٛ‬ذجف جُط‪٢‬‬
‫‪ -‬جُذكحضش‬ ‫‪٣ -‬ؿٔؼ‪ ٕٞ‬جُ٘طحتؽ‬ ‫سعٔ‪ٜ‬ح‬
‫‪٣ٝ‬لغش‪ٜٗٝ‬ح ذٔؼط‪٤‬حش‬ ‫ُِذسط‪.‬‬
‫أخش‪.ٟ‬‬ ‫‪٘٣ -‬حهش‬
‫‪ )5‬ضؼٔ‪ْ٤‬‬
‫‪ٌ٣ -‬طر‪ ٕٞ‬جُخالصس ػِ‪٠‬‬ ‫جُ٘طحتؽ ٓغ‬
‫جُذكحضش‬ ‫جُطالٓ‪٤‬ز إلٗؿحص‬
‫خالصس ػحٓس‪.‬‬
‫‪٣ -‬طِد‬
‫جُطالٓ‪٤‬ز ًطحذس‬
‫جُخالصس جُؼحٓس‬
‫ٗٔحرؼ ٖٓ جُطشجتن جُلؼحُس‬
‫‪ ٢ٛٝ‬غشجتن ضؿؼَ جُٔطؼِْ ‪٣‬طؼِْ ذ٘لغ‪٣ ٝ ٚ‬ؼطٔذ ػِ‪ ٠‬رجض‪ٚ‬‬
‫أ‪ ٝ‬ػِ‪ ٠‬جُطٌحَٓ جُٔكطَٔ دجخَ جُؿٔحػس جُط‪٣ ٢‬طلحػَ ٓؼ‪ٜ‬ح‪،‬‬
‫خالٍ ػِٔ‪٤‬س ضٌ‪ ٖ٣ٞ‬جُٔؼشكس‪ٗٝ ،‬ش‪٤‬ش ػِ‪ ٠‬ذؼع‪ٜ‬ح ك‪ٔ٤‬ح ‪:٢ِ٣‬‬
‫‪ -1‬اٌطش‪٠‬مح اٌذ‪ٛ‬اس‪٠‬ح ‪ :‬ضؼطٔذ ‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جُطش‪٣‬وس ػِ‪ ٠‬جُك‪ٞ‬جس ‪ٝ‬‬
‫جُٔ٘حهشس ذ‪ ٖ٤‬جُٔذسط ‪ ٝ‬جُطالٓ‪٤‬ز أٗلغ‪ ْٜ‬هصذ ضكل‪٤‬ض‪ْٛ‬‬
‫ػِ‪ ٠‬جُٔشحسًس‪ ،‬أ‪ ٝ‬ضشخ‪٤‬ص ٌٓطغرح ض‪ ، ْٜ‬أ‪ ٝ‬ؾِد‬
‫جُٔؼِ‪ٓٞ‬حش أ‪ ٝ‬ؾؼِ‪ٌ٣ ْٜ‬طشل‪ٓ ٕٞ‬ؼحسف ‪ ٝ‬قوحتن أ‪ ٝ‬ئغحسز‬
‫جُطلحػَ ذ‪ ٌٖٔ٣ ٝ ، ْٜ٘٤‬ضص٘‪٤‬ق جُك‪ٞ‬جس ئُ‪ ٠‬شٌِ‪:ٖ٤‬‬
‫* ق‪ٞ‬جس ػٔ‪ٞ‬د‪٣ :١‬ؼطٔذ ضو٘‪٤‬س عإجٍ‪-‬ؾ‪ٞ‬جخ‪ٛ ،‬ذك‪ ٚ‬ئًغحخ‬
‫جُٔطؼِٔ‪ ٖ٤‬جُٔؼحسف ‪ ٝ‬جُٔؼِ‪ٓٞ‬حش ‪ ٝ‬ظرػ جُوغْ ‪ٝ‬ضغ‪٤٤‬ش‪ ٙ‬أ‪ٝ‬‬
‫ضشخ‪٤‬ص جٌُٔطغرحش ‪ ٝ‬ضو‪ٜٔ٣ٞ‬ح‪.‬‬

‫* ق‪ٞ‬جس أكو‪ٓ ٌٕٞ٣ :٢‬لط‪ٞ‬قح ‪ٝ‬ؿ‪٤‬ش ٓ‪ٞ‬ؾ‪ ٖٓ ٚ‬غشف جُٔذسط‪،‬‬


‫‪ٝ‬ػٔحد‪ ٙ‬أعِ‪ٞ‬خ جُٔ٘حهشس جُكشز‪ٛٝ ،‬ذك‪ ٚ‬ضرحدٍ جُٔؼِ‪ٓٞ‬حش ‪ٝ‬‬
‫جُخرشجش ‪ ٝ‬جُط‪ٞ‬جصَ ‪ٝ‬جُطؼر‪٤‬ش ػٖ جُشأ‪ ٝ ١‬جُطٌ‪٤‬ق ٓغ جُؿٔحػس ‪.‬‬
‫‪ -3‬طش‪٠‬مح د‪٘ٓ ٖٓ :ٞٛ٠‬ظ‪ٞ‬س"د‪ "١ٞ٣‬جُطشذ‪٤‬س ‪٢ٛ‬‬
‫ضؼِْ جألكشجد ً‪٤‬ق ‪٣‬كوو‪ٓ ٕٞ‬شحس‪٣‬ؼ‪٣ ٝ ْٜ‬كوو‪ٕٞ‬‬
‫ر‪ٝ‬جض‪ُ ْٜ‬زُي ‪٘٣‬رـ‪ ٢‬إٔ ‪ ٌٕٞ٣‬جُرشٗحٓؽ جُطؼِ‪٢ٔ٤‬‬
‫ٓشطٔال ػِ‪ ٠‬جُطؿحسخ ‪ ٝ‬جألٗشطس جُك‪٤‬س ‪ِ٣ٝ ،‬ضّ سذػ‬
‫جُٔطؼِْ ذطؿشذس جُك‪٤‬حز جُ‪٤ٓٞ٤‬س‪.‬‬
‫‪ -4‬طش‪٠‬مح اٌّشش‪ٚ‬ع‪ :‬ضو‪ٛ ّٞ‬ز‪ ٙ‬جُطش‪٣‬وس ػِ‪٠‬‬
‫ػِٔ‪٤‬س ضوذ‪ٓ ْ٣‬شش‪ٝ‬ػحش ُِطالٓ‪٤‬ز‪ ،‬ك‪ ٢‬ص‪٤‬ؾ ‪ٝ‬ظؼ‪٤‬حش‬
‫ضؼِ‪٤ٔ٤‬س ضذ‪ٝ‬س ق‪ٓ ٍٞ‬شٌِس جؾطٔحػ‪٤‬س ‪ٝ‬جظكس ضؿؼَ‬
‫جُطالٓ‪٤‬ز ‪٣‬شؼش‪ ٕٝ‬ذٔ‪ َ٤‬قو‪٤‬و‪ُ ٢‬ركػ‪ٜ‬ح ‪ ٝ‬قِ‪ٜ‬ح‬
‫قغد هذسجش ًَ ٓ٘‪ ٝ ، ْٜ‬ذط‪ٞ‬ؾ‪ ٝ ٚ٤‬ئششجف‬
‫جُٔذسط‪ٝ ،‬رُي جػطٔحدج ػِ‪ٔٓ ٠‬حسعس أٗشطس رجض‪٤‬س‬
‫ٓطؼذدز ك‪ٓ ٢‬ؿحالش شط‪.٠‬‬
‫‪ -2‬طش‪٠‬مح د‪٠‬ىش‪ : ٌٟٚ‬ضو‪ ّٞ‬ػِ‪ٞٓ ٠‬ظ‪ٞ‬ػحش أعحع‪٤‬س‬
‫ضغٔ‪ٓ ٠‬شجًض جال‪ٛ‬طٔحّ ضذ‪ٝ‬س ق‪ُٜٞ‬ح جُذس‪ٝ‬ط‪ ،‬ق‪٤‬ع ‪٣‬و‪ّٞ‬‬
‫ٓطؼِْ ذٔالقظس جألقذجظ ‪ ٝ‬جالٗطوحٍ ئُ‪ٓ ٠‬الٓغس جُٔ‪ٞ‬ظ‪ٞ‬ع‬
‫ك‪ٓ ٢‬ؿحالش ٓطؼذدز ٓػَ جُؿـشجك‪٤‬ح‪ ،‬جإلهطصحد ‪ ٝ‬جُل‪٤‬ض‪٣‬حء ‪ٝ‬‬
‫جُطر‪٤‬ؼ‪٤‬حش‪ ٝ ...‬ضوغْ خطس جُذسجعس ػِ‪ ٠‬غالغس ٓؿٔ‪ٞ‬ػحش‬
‫ٖٓ جُ٘شحغ ‪:٢ٛ‬‬
‫* ٗشحغ جُٔالقظس ‪٣ :‬خطرش جُٔطؼِْ جألش‪٤‬حء ‪٣ ٝ‬ص٘ل‪ٜ‬ح ػٖ‬
‫غش‪٣‬ن جُض‪٣‬حسجش ‪ ٝ‬جُخشؾحش ‪ ،‬قط‪٣ ٠‬طْ جإلضصحٍ ذحُظ‪ٞ‬ج‪ٛ‬ش‬
‫جُطر‪٤‬ؼ‪٤‬س‪.‬‬
‫* ٗشحغ جُطشجذػ‪ٛ :‬ذك‪ ٚ‬ضلؼ‪ َ٤‬جُكٌْ ‪ ٝ‬جُطلٌ‪٤‬ش جُٔ٘طو‪٢‬‬
‫ُ‪٤‬صَ جُٔطؼِْ ئُ‪ ٠‬سذػ جُٔؼِ‪ٓٞ‬حش جٌُٔطغرس ػٖ غش‪٣‬ن‬
‫جُٔالقظس ‪ ٝ‬ئدسجى جُؼالهحش ذ‪ ٖ٤‬جُظ‪ٞ‬ج‪ٛ‬ش‪.‬‬
‫* ٗشحغ جُطؼر‪٤‬ش‪ٛٝ :‬ذك‪ ٚ‬جُطؼر‪٤‬ش ػٖ جُلٌشز ذحٌُطحذس أ‪ ٝ‬جُشعْ‬
‫أ‪ ٝ‬جألشـحٍ جُ‪٤‬ذ‪٣ٝ‬س‪٣ٝ ،...‬ؼطٔذ ػِ‪ ٠‬جُؼَٔ ك‪ ٢‬كشم ‪ٝ‬‬
‫ؾٔحػحش ق‪٤‬ع ‪٣‬كذد ًَ ؾٔحػس جألػٔحٍ ‪ ٝ‬جألٗشطس ‪ ٝ‬ض‪ٞ‬صع‬
‫جُٔ‪ٜ‬حّ ‪ ٝ‬ض‪ٞ‬ظغ س‪ ٖٛ‬ئشحسز ًَ ػع‪ ٞ‬ك‪ ٢‬جُلش‪٣‬ن ذطحهحش ضٔػَ‬
‫صؼ‪ٞ‬ذحش جُٔشٌِس جُط‪٘٣ ٢‬رـ‪ ٢‬قِ‪ٜ‬ح ‪.‬‬
‫ِ‪ٛ‬اصفاخ ت‪١‬ذاغ‪ٛ‬ج‪١‬ا دً اٌّشىالخ‬
‫اٌتؼٍ‪١‬ك‬ ‫اٌّ‪ٛ‬اصفاخ‬

‫اصتؼّاي ِؼاسفٗ ‪ٚ‬ال‬ ‫ئرا ٌُ ‪٠‬مُ اٌتٍّ‪١‬ز تٕشاط فؼٍ‪ ٟ‬ف‪ٙ‬زا ‪٠‬ذ‪ٛ‬ي د‪ْٚ‬‬ ‫‪٠‬ى‪ ْٛ‬اٌتٍّ‪١‬ز لادسا‬
‫ػٍ‪ ٝ‬دً اٌّشىٍح‬
‫‪ّ٠‬ىٕٗ ِٓ اٌتؼشف ػٍ‪ ٝ‬ػذَ وفا‪٠‬ت‪ٙ‬ا‪.‬‬
‫‪٠ٚ‬ضتط‪١‬غ أْ ‪٠‬تشلة ِا‬
‫٘‪ ٛ‬دً ٘زٖ ااٌّشىٍح‬

‫ئرا اػتثشٔا أْ ِؼاسف اٌتٍّ‪١‬ز واف‪١‬ح ٌذً اٌّشىٍح ف‪ٙ‬زا ‪٠‬ؼٕ‪ ٟ‬ػذَ دص‪ٛ‬ي‬ ‫ِؼاسف اٌتٍّ‪١‬ز تى‪ْٛ‬‬
‫غ‪١‬ش واف‪١‬ح ٌٍذً‬
‫أ‪٠‬ح ِؼشفح جذ‪٠‬ذج ‪ٚ‬اٌؼًّ اٌز‪ ٞ‬لاَ تٗ اٌتٍّ‪١‬ز ٌ‪١‬ش ئال ئػادج اصتؼّاي‬
‫اٌف‪ٛ‬س‪ٌٍّ ٞ‬شىٍح‪.‬‬
‫ٌّؼاسفٗ اٌضاتمح‪٘ ،‬زا ِف‪١‬ذ ‪ٌٚ‬ىٓ ‪٠‬تٕاف‪ِ ٝ‬غ اٌ‪ٙ‬ذف اٌّذذد ِٓ دً‬
‫اٌّشىٍح‪.‬‬
‫‪٠ -‬ؼ‪ ٟ‬ػذَ وفا‪٠‬ح ِؼاسفٗ‪.‬‬ ‫‪٠‬جة أْ تضّخ‬
‫اٌ‪ٛ‬ضؼ‪١‬ح‪ -‬اٌّشىٍح‬
‫‪ -‬ت‪ٌٛ‬ذ ٌٗ اٌشغثح ف‪ ٟ‬تط‪٠ٛ‬ش ِؼاسفٗ‪.‬‬
‫ٌٍتٍّ‪١‬ز أْ ‪٠‬مشس ِا ئرا‬
‫‪٠ -‬ى‪١‬ف ِؼاسفٗ ٌتت‪ٛ‬افك ِغ اٌ‪ٛ‬ضؼ‪١‬ح اٌّمتشدح ػٍ‪( ٗ١‬تتُ ػٍّ‪١‬ح ئدسان‬
‫واْ اٌذً اٌز‪ ٞ‬ت‪ٛ‬صً‬
‫اٌتٍّ‪١‬ز ٌمص‪ٛ‬س ِؼاسفٗ ِٓ خالي اٌج‪ٛ‬اب اٌخاطئ اٌز‪٠ ٞ‬مذِٗ أ‪ ِٓ ٚ‬خالي‬ ‫ئٌ‪ِٕ ٗ١‬اصثا أَ ال‪.‬‬
‫ٔ‪ٙ‬جٗ ِضٍىا ط‪٠ٛ‬ال لذ ‪٠‬إد‪ ٞ‬تٗ ئٌ‪ ٝ‬استىاب أخطاء)‪.‬‬

‫تجذس اإلشاسج ٕ٘ا ئٌ‪ ٝ‬أْ اٌتٍّ‪١‬ز لذ ‪٠‬ىتشف ‪ٚ‬ص‪ٍ١‬ح ‪٠‬ذً ت‪ٙ‬ا اٌّشىٍح ‪ٚ‬ال‬ ‫‪ٕ٠‬ثغ‪ ٟ‬أْ تى‪ْٛ‬‬
‫اٌّؼشفح اٌّشاد‬
‫تى‪ ٟ٘ ْٛ‬اٌّؼشفح اٌّضت‪ٙ‬ذفح ‪ٕ٘ ِٓٚ‬ا تتضخ أّ٘‪١‬ح اٌتذٍ‪ ً١‬اٌمثٍ‪ٟ‬‬
‫اوتضات‪ٙ‬ا ِٓ طشف‬
‫ٌٍّشىٍح دت‪ ٝ‬تى‪ ْٛ‬اٌّؼشفح اٌّشاد تٍ‪ٛ‬غ‪ٙ‬ا ٘‪ ٟ‬أٔجغ ‪ٚ‬أص‪ ًٙ‬دً‬
‫اٌّتؼٍُ أٔجغ ‪ٚ‬ص‪ٍ١‬ح‬
‫ٌٍّشىٍح ‪.‬‬ ‫ِؼتّذج ٌذً اٌّشىٍح‬
‫اٌّثادئ اٌت‪ ٟ‬تم‪ َٛ‬ػٍ‪ٙ١‬ا ت‪١‬ذاغ‪ٛ‬ج‪١‬ا دً‬
‫اٌّشىالخ‬
‫‪ِ -1‬ثذأ اٌذش‪٠‬ح‪:‬‬
‫‪٣‬وصذ ذ‪ٜ‬ح قش‪٣‬س جُٔطؼِْ ‪ٝ‬كؼحُ‪٤‬ط‪ٝ ،ٚ‬جٓطالً‪ٚ‬‬
‫قن جُٔرحدسز ‪ٔٓٝ‬حسعط‪ ٚ‬جُ٘شحغ جُزجض‪،٢‬‬
‫‪ٝ‬جُطٔطغ ذحالعطوالُ‪٤‬س‪ٝ ،‬جضخحر جُوشجسجش‬
‫جُشخص‪٤‬س‪ ،‬ئر ‪٘٣‬رـ‪ ٢‬ػِ‪ ٠‬جُٔذسط إٔ ‪٣‬ؼَٔ‬
‫ػِ‪ ٠‬ؾؼَ جُٔطؼِْ صحٗؼح ٓ٘طؿح ُٔؼشكط‪ٝ ٚ‬رُي‬
‫ٖٓ خالٍ قػ‪ ٚ‬ػِ‪ ٠‬جُٔشحسًس ‪ٝ‬ضٌٔ‪ٖٓ ٚ٘٤‬‬
‫جالشطـحٍ ػِ‪ٝ ٠‬غحتن ‪ٝ‬جعطػٔحس‪ٛ‬ح ‪ٝ‬جُؼَٔ‬
‫كشد‪٣‬ح أ‪ ٝ‬ك‪ ٢‬ئغحس ٓؿٔ‪ٞ‬ػحش‪.‬‬
‫‪ِ -2‬ثذأ اٌؼمٍٕح‪:‬‬
‫‪ٝ‬ضؼ٘‪ ٢‬ضؿح‪ٝ‬ص ًَ ٓح ‪ ٞٛ‬ػش‪ٞ‬جت‪ٝ ٢‬جسضؿحُ‪ ٢‬ذك‪٤‬ع ضشضد‬
‫‪ٝ‬ض٘ظْ جألش‪٤‬حء‪ ٝ ،‬جُغِ‪ًٞ‬حش ‪ٝ‬جُٔٔحسعحش جُٔط٘‪ٞ‬ػس‬
‫ذطش‪٣‬وس ضؿؼِ‪ٜ‬ح ٓططحذوس ٓغ ٓرحدب جُؼوَ ‪ٝ‬جُٔ٘طن ٖٓ‬
‫أؾَ ظٔحٕ جُ٘ؿحـ ك‪ ٢‬جُؼَٔ ص٘حػ‪٤‬ح أ‪ ٝ‬ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح ‪.‬‬
‫‪ِ -3‬ثذأ اٌتى‪١‬ف‪:‬‬
‫ذغرد جُطك‪ ٍٞ‬جُٔغطٔش جُز‪٣ ١‬ؼشك‪ ٚ‬ع‪ٞ‬م جُؼَٔ ‪ًٝ‬زج‬
‫ػذّ جالعطوشجس جُطٌ٘‪ُٞٞ‬ؾ‪ٝ ٢‬جُص٘حػ‪ُٝ ،٢‬عٔحٕ ئٗطحؾ‪٤‬س‬
‫دجتٔس ُِ‪٤‬ذ جُؼحِٓس‪ ،‬ال ذذ ٖٓ ض‪ٞ‬كش جُؼحَٓ ػِ‪ٓ ٠‬ش‪ٗٝ‬س‬
‫ذحُـس‪ ،‬ئر ػِ‪ ٚ٤‬ئدٓحؼ جٌُلح‪٣‬حش جُط‪ ٢‬ضط‪٤‬ف ُ‪ ٚ‬جُطٌ‪٤‬ق ٓغ‬
‫جُ‪ٞ‬ظؼ‪٤‬حش جُؿذ‪٣‬ذز ‪ٝ،‬جًطغحخ ٓؼحسف ؾذ‪٣‬ذز خالٍ‬
‫ٓغحس‪ ٙ‬جُٔ‪ ،٢ٜ٘‬ذٔؼ٘‪ ٠‬إٔ ‪ ٌٕٞ٣‬هحدسج ػِ‪ ٠‬ضكش‪٣‬ي‬
‫ٓؼحسك‪ٜٓ ٝ ٚ‬حسجض‪ٝ ٚ‬هذسجض‪ُ، ٚ‬ططٌ‪٤‬ق ‪ٝ‬قَ جُٔشحًَ‬
‫جُٔؼوذز ‪ٝ‬جُٔطـ‪٤‬شز جُط‪ ٢‬هذ ‪ٞ٣‬جؾ‪ٜٜ‬ح‪.‬‬
‫‪ِ -4‬ثذأ اٌتجش‪٠‬ة‪:‬‬
‫ضؼَٔ ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح قَ جُٔشٌالش ػِ‪ ٠‬ض٘ٔ‪٤‬س جُطلٌ‪٤‬ش‬
‫جُؼِٔ‪ُ ٢‬ذ‪ ٟ‬جُطالٓ‪٤‬ز ‪ٝ‬ؾؼِ‪٣ ْٜ‬طخز‪ٞٓ ٕٝ‬هلح ػِٔ‪٤‬ح ضؿح‪ٙ‬‬
‫جُظ‪ٞ‬ج‪ٛ‬ش جُٔك‪٤‬طس ذ‪ ْٜ‬ق‪٤‬ع ضؼطٔذ ٗلظ خط‪ٞ‬جش جُٔ٘‪ٜ‬ؽ‬
‫جُؼِٔ‪ ٢‬جُطؿش‪٣‬ر‪ٝ ٢‬جُلشظ‪ ٝ ٢‬جالعط٘طحؾ‪ ...٢‬كطٌ‪ٖ٣ٞ‬‬
‫جُطِٔ‪٤‬ز ‪٣‬غطِضّ ضذس‪٣‬ر‪ ٚ‬ػِ‪ ٠‬ئضرحع ٗ‪ٜ‬ؽ أ‪ ٝ‬غش‪٣‬وس ػِٔ‪٤‬س‬
‫ضغحػذ‪ ٙ‬ػِ‪ ٠‬ك‪ ْٜ‬جُ‪ٞ‬جهغ ‪ٓٝ‬ؼحُؿس جُظ‪ٞ‬ج‪ٛ‬ش جُط‪ ٢‬هذ‬
‫ضصحدك‪ ٚ‬دجخَ جُٔك‪٤‬ػ جُٔذسع‪ .٢‬كؼ٘ذ ‪ٝ‬ظغ جُطالٓ‪٤‬ز أٓحّ‬
‫ٓشٌِس ‪ِ٣‬ؿأ‪ ٕٝ‬ئُ‪ ٠‬ذ٘حء كشظ‪٤‬حش‪ ،‬ذؼذ رُي جُو‪٤‬حّ ذحُطؿشذس‬
‫ُِطأًذ ٖٓ ٓذ‪ ٟ‬صكس ‪ٛ‬ز‪ ٙ‬جُلشظ‪٤‬حش ٖٓ أؾَ جُخش‪ٝ‬ؼ‬
‫ذص‪٤‬حؿس جعط٘طحؼ ًؿ‪ٞ‬جخ ػِ‪ ٠‬جُٔشٌِس ‪.‬‬
‫ٖٓ خالٍ ‪ٛ‬زج ًِ‪٣، ٚ‬طعف ُ٘ح جُطذجخَ جُؿِ‪ ٢‬ذ‪ٖ٤‬‬
‫ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح قَ جُٔشٌالش ‪ٝ ،‬جُٔ٘‪ٜ‬ؽ جُؼِٔ‪. ٢‬‬
‫‪ِ -5‬ثذأ اٌتّ‪:ٓ١ٙ‬‬
‫‪٣‬و‪ٛ ّٞ‬زج جُٔرذأ أعحعح ػِ‪ٓ ٠‬رذأ جُطٌ‪٤‬ق‪،‬‬
‫ق‪٤‬ع ‪٣‬شضٌض ػِ‪ ٠‬ظش‪ٝ‬سز ضٔ‪ ٖ٤ٜ‬جٌُٔحعد‬
‫جُطؼِ‪٤ٔ٤‬س ٖٓ خالٍ ضٌ‪٤٤‬ل‪ٜ‬ح ٓغ ‪ٝ‬ظؼ‪٤‬حش‬
‫ؾذ‪٣‬ذز خحسؼ جُٔذسعس‪ .‬أ‪ ١‬أٗ‪٣ ٚ‬شًض ػِ‪٠‬‬
‫ظش‪ٝ‬سز ضط‪٣ٞ‬ش جُطؼِ‪ٓ ٝ ْ٤‬خشؾحض‪ ٚ‬ذ‪ٜ‬ذف ؾؼَ‬
‫جُٔذسعس ك‪ ٢‬خذٓس ع‪ٞ‬م جُشـَ‪ٝ ،‬رُي‬
‫ذحُطؼٔن ذ‪٤‬ذجؿ‪ٞ‬ؾ‪٤‬ح ك‪ ٢‬جُٔ‪ٜ٘‬س ٖٓ خالٍ‬
‫جإلُٔحّ جُذه‪٤‬ن ذٌَ ضلحص‪ َ٤‬جُؼَٔ ‪ٓٝ‬طحذؼس‬
‫ٓح ‪٣‬طؼِن ذطط‪٣ٞ‬ش جُٔ‪ٜ٘‬س ذصلس ٓغطٔشز‪.‬‬

You might also like