Professional Documents
Culture Documents
جإلدٓحؼ:
ٗ ٞٛشحؽ د٣ذجًط٣ ٢ٌ٤غطٜذف ؾؼَ جُطِٔ٤ز ٣كشى ٌٓطغرحض ٚجُطً ٢حٗص ٓٞػٞع ضؼِٔحش
ٓ٘لظِس ٖٓ أؾَ ئػـحء دالُس ٓٝؼُ٘ ٠طِي جٌُٔطغرحش .
ئٗ٣ ٚأض ٢ػ٘ذ ٜٗح٣س ذؼغ جُطؼِٔحش جُط ٢ضشٌَ ًال دجال ،أ ١ػ٘ذٓح ٗش٣ذ ضشع٤خ ًلح٣س أ ٝضكو٤ن
جُٜذف جُٜ٘حتُ ٢الدٓحؼ
• ئٕ ئدٓحؼ جٌُٔطغرحش ؿش٣وس شخظ٤س ٝكشد٣س ذحألعحط ٢ٛٝ ،ال ضطؼحسع ٓغ جُٔٔحسعحش
جُؼحد٣س ك ٢جُوغْ ٌُٖٝ ،ضأضُ ٢طٌِٜٔح.
• ٣ؿد أال ٗ٘غ ٠إٔ جػطٔحد ذ٤ذجؿٞؾ٤ح ئدٓحؼ جٌُٔطغرحش ضلطشع قحؾس جُطِٔ٤ز ئُ ٠ذ٘حء
ٓؿٔٞػس ٖٓ جالًطغحذحذصٝ /جُطؼِٔحش جُؼحد٣سُٜٝ ،زج كغ٤شٝسجش جُطٔذسط جُ٤ٓٞ٤س ٘٣رـ ٢إٔ
ضضٝد ٙذٔح ِ٣ضّ ٌُ٣ ٢غطـ٤غ ذ٘حء أ ٝضـ٣ٞش ٛز ٙجُطؼِٔحش جُذه٤وس جألعحع٤س ك ٢ضٌٖ٣ٞ
جُٔٞجسد .
ذ٤ذجؿٞؾ٤ح جألٛذجف
٣ؼطرش ٝجؿغٓ ٕٞإعغح ُِ٘ظش٣س جُغِ٤ًٞس جُط ٠ضأعغص ػِٜ٤ح جُٔوحسذس ذحألٛذجف كحُٔالقظس
جُخحسؾ٤س العطؿحذحش جٌُحتٖ جُكٓ ( ٢القظس عِ ) ًٚٞضٌلُٞ ٢ػغ هٞجٗ ٖ٤ضغٔف ذحُط٘رإ
ذٔظ٤ش جالعطؿحذحش ُٜز ٙجُطـ٤شجش أ ٝضِي ٓ ٌَُ ( ...ػ٤ش "ّ" جعطؿحذس "ط" )٣ٝ .إًذ
ٝجؿغ ٕٞهحتال ٣ " :ؿد ػِ ٠جُؼ٘ظش جُغٌُٞٞ٤ؾ ٢إٔ ٔ٣ذٗح ذٔؼـ٤حش ٝهٞجٗ , ٖ٤ق٤ع ئٗٚ
ئرج ػشف جُٔػ٤ش كرحإلٌٓحٕ جُط٘رإ ذحالعطؿحذس ٝ ,جُؼٌظ ذحُؼٌظ ,كاٗ ٚئرج أػـ٤ص جالعطؿحذس
ذحإلٌٓحٕ ضكذ٣ذ جُٔػ٤ش.
جعطخِض ٝجؿغ ٕٞئؿحس ٙجُ٘ظش ٖٓ ١جُطؿحسخ ػِ ٠جُكٞ٤جٗحش ( جُلثشجٕ ػِ ٠جُخظٞص ),
ٝقح ٍٝضؼٜٔٔ٤ح ػِ ٠جإلٗغحٕ ٓط٘حع٤ح إٔ جُظحٛشز جُغٌُٞٞ٤ؾ٤س جإلٗغحٗ٤س أًػش ضؼو٤ذج ٓٔح
٣طظٞس ٝ .إٔ ٛزج جالخطضجٍ جُز ١ضطٔ٤ض ذ ٚجُ٘ظش٣س جُغِ٤ًٞس ٓ ٞٛح ؾؼَ ذ ٍٞكش٣ظ ٣ؼطرش إٔ
" جُ٘ظش٣س جُغِ٤ًٞس ًحٗص ذحضشز ,ئال إٔ ؿش٣وطٜح ضلغش جُٔػ٤شجش ٝجالعطؿحذحش ذٌ٤ل٤س ك٤ض٣حت٤س
ٝك٤ضُٞٞ٣ؾ٤س خحطس ٛ ٝ ,زج ٓح ال ٌٖٔ٣ضر٘ ٚ٤ذحُ٘غرس ُإلٗغحٕ .كؼؼلٜح جُ٘ظش٣ ١طؿِ ٠ك٢
ًٜٗٞح ُْ ضأخز ذؼ ٖ٤جالػطرحس جُشخظ٤س ٌٗٞٓ ًَ ٝحش جُٞػؼ٤س.
كر٤ذجؿٞؾ٤س جألٛذجف ٢ٌُ ,ضطٔحشٓ ٠غ سٝـ جُٔذسعس جُغِ٤ًٞس ػٔذش ئُ ٠ضؿضتس جألٗشـس
جُٔذسع٤س ئُ ٠ػِٔ٤حش ال ٓط٘ح٤ٛس ك ٢جُذهس د ٕٝجػطرحس ُزجض٤س جُٔطؼِْ ٝ ,قش٣س جُٔذسط ك٢
جخط٤حس ٝض٘ظٝ ْ٤ػؼ٤حش جُطؼِْ جُٔ٘حعرس ُطالٓ٤زٙ
يبادئ بيذاغىخيا األهذاف
•ض٘ـِن ك ٢جُ٘ضػس جإلؾشجت٤س
•هحتٔس ػِ ٠جُغِ٤ًٞس
• ٣طْ كٜ٤ح جالٛطٔحّ ذلحػِ٤س جُششٝؽ جُذجخِ٤س ُِٔطؼِْ
• جُٔل ّٜٞجُؼ٤ن ُِغِٞى ًٜذف ئؾشجت٢
• جُٜذف جإلؾشجت ٢ئٗؿحص ؾضتٓ ٢شضرؾ ذ٘شحؽ ٓكذد
•دسؾس ػحُ٤س ٖٓ جُذهس
•ضوـ٤غ ٝضؿضتس ُِغِٞى
•جُٔطؼِْ ػ٘ظش عِر٢
•جُٔطؼِْ ُ٤ظ ششٌ٣ح
• جُٔذسط ٞٛجُز٣ ١كذد جألٛذجف
• ٣كذد جُٔذسط جألٛذجف جُطؼِ٤ٔ٤س جُطؼِٔ٤س ٣ٝخــٜح ك ٢شٌَ عًِٞحش هحذِس ُِٔالقظس
ٝجُو٤حط ذؼ٤ذج ػٖ جٛطٔحٓحش جُٔطؼِْ.
•ضكذ٣ذ جُٔذز جُضٓ٘٤س ُؿَ جألٛذجف
• جُٔذسط ٞٛجُؼ٘ظش جألعحع ٢ك ٢جُؼِٔ٤س جُطؼِ٤ٔ٤س
• ذ٘حء جُٔذسط ُٔوح٤٣ظ ٓغروس ٣ؼطرشٛح ٓؼح٤٣ش ٓٝإششجش دجُس ػِ ٠قذٝظ جُطؼِْ ج ٝكشِ ٚذ٘حء
ُخـس هرِ٤س ُذػْ ٗطحتؽ جُطوْ٣ٞ
• ال ضأخز ك ٢جالػطرحس رجش جُٔطؼِْ ًٝزُي جُلشٝم جُلشد٣س
ذ٤ذجؿٞؾ٤ح جُٔششٝع
هذ ضطغحءٍ ػٖ ٓؼٔٛ ٕٞز ٙجُؼرحسز ٓشحس٣غ ٝػٖ جسضرحؿٜح ذحُٔؿحٍ جُطؼِ ٢ٔ٤جُطؼِٔ،٢
ٗٝكٖ قٗ ٖ٤و ّٞذزُي ذظ٤ـس جُؿٔغ كزُي ٌُ٘ٗٞح ال ِٗطو ٢ذٔششٝع ٝجقذ ٝق٤ذ ،ذَ ذؿِٔس ٖٓ
جُٔشحس٣غ جُط ٌٖٔ٣ ٢إٔ ض٘ؿض كٛ ٢زج جُٔؿحٍ أ ٝرُيٝ ،قط ٠ضطؼف جُشؤ٣ح ال ذذ ٖٓ ؿشـ ٛزج
جُطغحؤٍ:
يا انًمصىد بانًشاريع ؟
هذ ضؼطرش جُٔشحس٣غ ػرحسز ػِ ٠دسجعحش أ ٝئذذجػحش ٓغطوِس أٓ ٝشضرـس ذٞقذجش ٓطرحػذز
ػٖٔ جُٔوشس جُذسجع ٢ٛٝ ،٢ضطْ ػحدز ػِ ٠جُشٌَ جُطحُ:٢
٣وطشـ جُٔذسط ػِ ٠جُٔطؼِٔٞٓ ٖ٤جػ٤غ جُٔشحس٣غ جُٔضٓغ ئٗؿحصٛح.
ٝهذ ٣خطحس جُٔطؼِٔٓ ٕٞشحس٣ؼ ْٜذشٌَ ٓرحشش.
ٝك ٢جُكحُط ٖ٤كحُٔشحس٣غ ضٌ ٕٞضكص ئدجسز جُٔذسطٝ ،ذٞجعـطٜح ٣طٞطَ جُٔطؼِٔ ٕٞئُ٠
ضؼِْ ٓغإ٤ُٝط ْٜجُخحطسٝ ،رُي ك ٢ئؿحس
ٓؼحُؿطٜح
ٝئٗطحؾٜح.
ٝرُي خالٍ جُٔذز جُط ٢هذ ضـ ٍٞذوذس ٓح ضغطٞؾر: ٖٓ ًَ ٚ
ٓشقِس جُطخـ٤ؾ
ٓٝشقِس جُركع
ضْ ٓشقِس ضوذ ْ٣جُٔ٘طٞؼ جُٜ٘حت.٢
يا هي انىظائف انتي تؤديها انًشاريع في يدال انتعهيى وانتعهى ؟
ٌٖٔ٣جػطرحسجُٔشحس٣غ ٖٓ ق٤ع ٓؼحٜٓ٘٤ح جُر٤ذجؿٞؾ٤س أك٤ذ جؾشجءجش ضِي جُط ٢ضؿؼَ
جُٔشطـِ ٖ٤ذٜح
٣ شضو ٕٞضؼِٔ٤ح
٣ٝ شضو ٕٞضشذ٣ٞح
٣ٝ شضو ٕٞكٌش٣ح ٝر٤٘ٛح
ًَٝرُي ٣كظَ ٖٓ خالٍ جُطشرغ ذحُٔرحدب ٝجُو ْ٤جُط٣ ٢كظَ ػِٜ٤ح جُٔطؼِٔ.ٕٞ
ٝجُطؼحؿُِ ٢طؼحَٓ ذحُٔشحس٣غ ك ٢جُٔ٤ذجٕ جُطؼِٔ ٢ضؿؼَ جُٔطؼِٖٔ٤
٣ذسً ٕٞجُشٝجذؾ جُٔٞؾٞدز ٓح ذ:ٖ٤
جُٔٞجػ٤غ جُٔطٔح٣ضز ٝجُؼحُْ جُخحسؾ.٢
ًٔح إٔ ٛزج جُطؼحَٓ ٣ؿؼَ جُٔطؼِٔ:ٖ٤
٣طؼِٔ٤ً ٕٞق ٘٣ظٔ ٖٓ ٕٞجؾَ ٓرحششز أػٔحٍ كشد٣س ،أ ٝأػٔحٍ ٓشطشًس.
٤ًٝق ٣خــٝ ٕٞهط ْٜجُخحص.
٤ًٝق ٣ؼِٔٝ ٕٞكن ذشٗحٓؽ ٓؼ.ٖ٤
* ئٕ جُٔشحس٣غ ضغٔف ُِٔطؼِٔ ٖ٤ذإٔ ٣أخزٝج ذ ٖ٤أ٣ذ ْٜ٣صٓحّ ضٌ ْٜ٘٣ٞجُزجض.٢
* ًٔح إٔ جُٔشحس٣غ ضؼـُِٔ ٢طؼِٔ ٖ٤كشطس جُطلحػَ ذ ٖ٤ذؼؼْٜ
* ٝكشطس جُطلحػَ ٓغ ؿ٤ش ٖٓ ْٛجألشخحص
* ٝجُٔ٘ؿضجش ك ٢ئؿحس جُٔشحس٣غ ضوذّ ذـش٣وس ٓؼ٘٤س ٓٔح ٣ؿؼِ٣ ْٜطذسذ ٕٞػِ ٠ؿش٣وس
ضوذ ْ٣جُٔشحس٣غ
* ًٔح إٔ جُٔشحس٣غ ضؿؼَ جُٔطؼِٔ٣ ٖ٤طؼِٔ٤ً ٕٞق ٌٖٔ٣جُذكحع ػِ ٠آسجتٝ ْٜػٖ جُ٘طحتؽ
جُٔكظَ ػِٜ٤ح ك ٢ذكٞغ.ْٜ
يا هي األشغال وانتحزكاث انتي ستذخم في إطار انًشزوع ؟
أٓح جُركع كٓ ٢خطِق جألشـحٍ أ ٝجُطكشًحش جُط ٢ضذخَ ك ٢ئؿحس جُٔششٝع ٝجُطٖٓ ٢
جُٔطٞهغ إٔ ضُ٘ٔ ٢ذ ٟجُٔشحسً ٖ٤ػذدج ٖٓ جٌُ٤ل٤حش ك ٌٖٔ٤ئرج ًحٕ جألٓش ٣طؼِن ٓػال ذٔششٝع
ضكو٤ن ق ٍٞجُذٝس جُز ١ضو ّٞذ ٚجُٔإعغحش ٝجُؿٔؼ٤حش جُٔخطظس ك ٢سػح٣س جألؿلحٍ
جُٔكش ٖٓ ٖ٤ٓٝجُر٤ثس جُؼحتِ٤س ،إٔ ٣شطَٔ ػِ:٠
ص٣حسجش
هشجءجش
ضكِ َ٤ذ٤حٗحش
جعطؿٞجذحش
ضؿٔ٤غ جقظحت٤حش
أ ١ػِٓ ٠ؿٔٞػس ٖٓ جُطو٘٤حش جألًحد٤ٔ٣س ،جالؾطٔحػ٤س ،جإلذذجػ٤س ٓ ٞٛٝح ٣طـِد ذوحء
جُٔذسط /جُٔغ َٜس ٖٛضظشف جُٔؿٔٞػس ٌُٖ ،كوؾ ُإلؾحذس ػِ ٠جألعثِس ،أ ٝإلؿذجم
جُ٘ظف ذحػطرحس إٔ ئٗؿحص جُؼَٔ ٞٛأطال ٖٓ ٜٓحّ جُٔشحسًٝ ٖ٤قذ.ْٛ
يا هي يىاصفاث انًنتىج اننهائي نهًشزوع ؟
ئٕ جُٔ٘طٞؼ جُٜ٘حتُِٔ ٢ششٝع ٖٓ ق٤ع ط٤ـط ٌٖٔ٣ ٚإٔ ٣أض ٢ك ٢شٌَ ضوش٣ش أٝ
ػشع ًطحذ ،٢أ ٝشل٣ ٢ٜو ّٞػِ:٠
ضوذ ْ٣جُٔشٌِس جُٔذسٝعس ٝئذشجصٛح ذٔح ِ٣لص جالٗطرحز ئُ ٠أ٤ٔٛطٜح.
ضؼش٣ق جُٔشٌِس جُٔذسٝعس ٝضكذ٣ذ خحط٤حضٜح جُط ٢ضؿؼِٜح ٝجػكس ٓٝطٔ٤ضز ػٖ
ؿ٤شٛح.
ضكِ َ٤جُٔشٌِس ٝجعطؼشجع جُلشػ٤حش جُٔوطشقس ُكِٜح ذحالػطٔحد ػِٓ ٠ح ٓ ٞٛطٞكش
ٖٓ جُٔشجؾغ ٝجُٔظحدس جُط ٢ضط٘حُٜٝح.
أ ٝذ٘حء ػِٗ ٠طحتؽ جُض٣حسجش ٝجالعطؿٞجذحش ٝجإلقظحت٤حش ٝجُر٤حٗحش جُط ٢ضْ ضؿٔ٤ؼٜح
قُٜٞح.
ضأ َ٣ٝجُٔؼـ٤حش جُٔشضرـس ذحُٔشٌِس ٝض٘ظ ْ٤ع٤حهٜح.
جُخشٝؼ ذحالعط٘طحؾحش جُٔطٞطَ ئُٜ٤حًٔ ،ح ٌٖٔ٣إٔ ٌٕٞ٣ػرحسز ػٖ ُٞقس ضشٌ٤ِ٤س أٝ
ٓؼشع ُظٞس ٝػ٘٤حش ٖٓ جُ٘رحضحش ٝجُـٞ٤س جُٜٔذدز ٓػال ذحالٗوشجع ك ٢جُرالد أٝ
ػرحسز ػٖ هظض أ ٝهظحتذ شؼش٣س.
ذ٤ذجؿٞؾ٤ح جُخـأ Pédagogie de l'erreur
جُر٤ذجؿٞؾ٤ح جُلحسه٤س
جُر٤ذجؿٞؾ٤ح جُلحسه٤س أ ٝذ٤ذجؿٞؾ٤ح جُلشٝم ٢ٛػرحسز ػٖ ئؾشجءجش أ ٝهَ قط ٠ػِٔ٤حش ضٜذف
ئُ ٠ؾؼَ جُطؼِْ ٓطٌ٤لح ٓغ جُلشٝم جُلشد٣س ذ ٖ٤جُٔطؼِٔٝ ٖ٤رُي هظذ ؾؼِ٣ ْٜطكٌٔ ٕٞك٢
جألٛذجف جُٔطٞخحز.
عٔحش جُر٤ذجؿٞؾ٤ح جُلحسه٤س:
ضطغْ ٛز ٙجُر٤ذجؿٞؾ٤ح:
)1بكىنها بيذاغىخيا يفزدة ،ضؼطشف ذحُطِٔ٤ز ًشخض ُ ٚضٔػالض ٚجُخحطس.
)2بكىنها بيذاغىخيا يتنىعت ألٜٗح ضوطشـ ٓؿٔٞػس ٖٓ جُٔغحسجش جُطؼِٔ٤س ضشجػ ٢كٜ٤ح
هذسجش جُٔطؼِْ.
،ضٌٔ٘ ٖٓ ْٜجُؼَٔ قغد )3بكىنها تعتًذ تىسيعا نهتالييذ داخم بنياث يختهفت
ٓغحسجش ٓطؼذدز ٣ٝشطـِ ٕٞػِٓ ٠كط٣ٞحش ٓطٔح٣ضز ذـشع جعطػٔحس أهظ٠
ئٌٓحٗحضٝ ْٜه٤حدضٗ ْٜك ٞجُطلٞم ٝجُ٘ؿحـ.
كيف تطبك بيذاغىخيا انفزوق ؟
ضـرن جُر٤ذجؿٞؾ٤ح جُلحسه٤س ٖٓ خالٍ ٓؿٔٞػس ٖٓ جإلؾشجءجش جُذ٣ذجًط٤ٌ٤س :٢ٛ
)1جٗطوحء جألهغحّ ٝجُٔٞجد
)2ؾشد جالٛذجف جُؼحٓس ُِٔٞجد جُذسجع٤س
)3ضكذ٣ذ جألٛذجف ٓغ ٓشجػحز ػحَٓ جُٞهص ٝدسؾس جُطكٌْ ك ٢جُٜٔ٘ؿ٤س
)4جخط٤حس ٝئػذجد جُر٘٤حش جُٔالتٔس
)5ضؼ ٖ٤٤جألٛذجف جُٔشجد ضكو٤وٜح
)6ضكذ٣ذ جُٔوـغ جُذ٣ذجًطٓٝ ٢ٌ٤ؼ٤حس جُ٘ؿحـ
7
ذ٤ذجؿٞؾ٤ح جُٔؿٔٞػحش
ُ٣ -وظذ ذـ"ذ٤ذجؿٞؾ٤ح جُٔؿٔٞػحش" ضِي جُط ٢ضطؼِّن ذٔؿٔٞػحش ضالٓ٤ز ال ضظَ ئُ ٠قذّ
ضٌ ٖ٣ٞهغْ ذحُٔؼ٘ ٠جُؼحدٌُِِٔ ّ١سٝ .ض٘رػن ٛز ٙجُٔؿٔٞػحش عٞجء ػٖ ؿش٣ن ضوغ ْ٤جُوغْ
ئُ ٠ػذد ٖٓ جألؾضجء جُظـش ،ٟأ ٝػٖ ؿش٣ن ػّْ ضالٓ٤زَ ال ٘٣طٔ ٕٞػحدز ئُٗ ٠لظ
جُوغْ.
ٝضوطؼ ٢ذ٤ذجؿٞؾ٤ح "جُٔؿٔٞػحش" ٝػغ جُطالٓ٤ز كٝ" ٢ػؼ٤حش" ذ٘حء رجضُِٔ ٢ؼشكس،
ٝرُي ذؿؼِٗ ٚشـح ٝكحػال خالٍ ػِٔ٤س جُطؼِّْٝ .ذطؼر٤ش آخش ،كٓ ٢ٜكحُٝس ُالٗـالم ٖٓ
"قو٤وس" جُطِٔ٤ز ٝٝجهؼ ،ٚذٔح ٣غطٞؾر ٖٓ ٚضٞك٤ش ؾِٔس ٖٓ ج٤ُ٥حش ًـ"جُٞػؼ٤حش
جُٔشٌِس" ٓ"ٝوحؿغ جُطؼِّْ" جُط ٢ضٌلَ ضّ٘ٞػح ك ٢جإلؾحذحش ض٘حعد جُلشٝم جٌُػ٤شز ذٖ٤
جُطالٓ٤ز.
-ػَٔ جُطالٓ٤ز كٓ ٢ؿٔٞػحش ٣ؼ٘ ٢قغد "ك٤ِ٤د ٓحسٝ "ٞ٣ػغ جُطالٓ٤ز كٝ ٢ػؼ٤س
%10كوؾ ٣طؼِٔ ٕٞؾّ٤ذج ذٔؿشّد ضؼِْ ؾٔحػ ،ّ٢ألٕ جُطؼِّْ ُ٤ظ ٓؿشّد ضِنّ ُِٔؼِٓٞس (
جإلٗظحش) ً ٌُّٚ٘ٝزُيٝ ،أ ٖٓ ْٛرُي ٓؼحُؿس ضِي جُٔؼِٓٞس الٓطالًٜح.
-ذّ٘٤ص جُذّسجعحش أّٗ ٚػ٘ذٓح ضطٞكّش كٓ ٢ؿٔٞػطٗ ٖ٤لظ جُشّشٝؽ ذك٤ع ال ضخطِلحٕ ئالّ
ك ٢ؿش٣وس جُؼَٔ ،كإ جألؿلحٍ جُز٣ ٖ٣شطـِ ٕٞؾٔحػ٤ح ٣كوو ٕٞضوذٓح أًرش ٖٓ جُز٣ ١كووٚ
جُٔشطـِ ٕٞكُشجد٤ُٝ .ٟظ عرد رُي ٞٛجهطذجء ذؼؼ ْٜذرؼغ ،ذَ ئّٕ جالخطالف ك٢
ٝؾٜحش جُّ٘ظش ٣ؿرش جألكشجد ػِ ٠ئػحدز ض٘ظٓ ْ٤وحسذحض ْٜجُٔؼشك٤سٝ ،ذزُي ض٘طؽ قشً٤س
[1]1كحُٔغأُس ٝكن ٛزج جُـّشـ ضأخز "ؿر٤ؼس جُؼَٔ جُؿٔحػ ّ٢ضوذّٓح ٓؼشكّ٤ح كشدّ٣ح.
جؾطٔحػ٤س ك ٢جُٔوحّ جأل ، [2]2 "ٍٝألّٕ ًَّ ٝجقذ ع٤كح ٍٝئغرحش ٝؾٜس ٗظش ٙأٓحّ ج٥خش
٘ٛ ٖٓٝح ؾحءش ػرحسز "جُظّشجع جالؾطٔحػ ٢جُٔؼشك.)Conflit socio-cognitif ( "٢
ٝضغطٔذّ ٛز ٙجُٔٞجهق ٝجُٔوٞالش سٝقٜح ٖٓ ض٤حس ٖ٣أعحع:ّٖ٤
ٞٔٗ oرؼ "ذ٤حؾ )Piaget( "ٚ٤جُز٣ ١ش ٟذإٔ ػِٔ٤س ذ٘حء جُزًحء ضلطشع ٗٞػح ٖٓ كوذجٕ
جُطٞجصٕ جُطٌّّ٤ل :٢ألّٗ ٚػ٘ذٓح ضغطؼظ ٢ػِ٘٤ح جُكوحتن ٌٗ ٕٞك ٢قحؾس ئُٓ ٠شجؾؼس ً٤لّ٤حض٘ح
ك ٢جُطلٌ٤ش ٝجُلؼَ.
oػذ٣ذ جُركٞظ ٝجُذسجعحش جُطؿش٣رر٤س جُط ٢أٗؿضش أٝجخش جُخٔغ٘٤حش ك ٢سقحخ ػِْ
جُ٘لظ جالؾطٔحػ ٢الًطشحف دٝس جُظشجع جالؾطٔحػ ٢ك ٢ضٌ ٖ٣ٞجُكٌْ جُلشدٝ .١جُط٢
ضذػّٔص ذٌطحذحش جُ٘لغحٗ ّ٢جُشّٝعٝ "Lev S. Vygotsky " ّ٢جُط٣ ُْ ٢وغ ضشؾٔطٜح ئُ٠
جألٗؿِ٤ض٣س ئال كٜٗ ٢ح٣س جُغرؼ٘٤حشٝ ،ك ٢ذؼؼٜح ٣و" :ٍٞك ٢ضظّٞسٗح ،جالضؿح ٙجُكو٤وّ٢
ُِطلٌ٤ش ،ال ٔ٣ش ٖٓ ٢جُلشد ١ئُ ٠جُؿٔحػٝ ،٢ئٗٔح ٖٓ جُؿٔحػ ٢ئُ ٠جُلشد."١
La construction de ٖٓٝأ ّْٛجٌُطد جُط ٢عؼص ئُٗ ٠شش ٛزج جُٔل" ّٜٞ
[3]3"l'intelligence dans l'interaction sociale
"جُٔؿٔٞػس" كؼحء ُطؼ٣ٞذ جُطالٓ٤ز ػِ ٠جضخحر جُوشجسٝ ،ذحُطحُ ٢ك ٢ٜكؼحء ُطكَّٔ -
جُٔغإ٤ُٝس ُِٝطّششّذ جُزجضٝ .٢ضٞكش جُٔؿٔٞػسُ ج٤ُ٥سَ جُط ٢ض٘خشؽ كٜ٤ح ؾٜٞد جُؿٔ٤غ
ُِركع ٝجإلذذجع ٝجالذطٌحسٝ ،ذزُي ضظرف "ٓ٘ظٓٞس" هحدسز ػِ ٠ضلؼ َ٤جُوذسجش جٌُحٓ٘س
ٝػِ ٠ضؼذِٜ٣ح ك ٢إٓ.
ذ٤ذجؿٞؾ٤س جُذػْ
٣ؼطرش جُذػْ ٌٓٗٞح أعحع٤ح ٖٓ ٌٓٗٞحش ػِٔ٤حش جُطؼِ ٝ ْ٤جُطؼِْ ،ئر ٣شـَ ك ٢ع٤حم
جُٔ٘حٛؽ جُذسجع٤سٝ ،ظ٤لس ضشخ٤ض ٝػرؾ ٝضظك٤ف ٝضشش٤ذ ضِي جُؼِٔ٤حش ٖٓ ،أؾَ
ضوِ٤ض جُلحسم ذٓ ٖ٤غط ٟٞضؼِْ جُطالٓ٤ز جُلؼِ ٝ ٢جألٛذجف ( ٝجٌُلح٣حش) جُٔ٘شٞدز ػِ٠
ٓغط ٟٞذؼ٤ذ أ ٝهش٣د جُٔذ ٝ .ٟضطكون ٛز ٙجُٞظ٤لس ذٞجعـس ئؾشجءجش ٝأٗشـس ٝ ٝعحتَ
ٝأدٝجش ضٌٖٔ ٖٓ ضشخ٤ض ٓٞجؿٖ جُ٘وض أ ٝجُطؼػش أ ٝجُطأخش ٝ ،ػٞجِٜٓح ُذ ٟجُٔطؼِْ،
ٝضخـ٤ؾ ٝػؼ٤حش جُذػْ ٝض٘ل٤زٛح غْ ككض ٓشدٝدٛح ٗ ٝؿحػطٜح ٝ..ػٔٓٞحٌٖٔ٣ ،
ضؼش٣ق جُذػْ ًخـس أ ٝضذخَ ذ٤ذجؿٞؾ٣ ٢طٌ ٖٓ ٕٞضو٘٤حش ٝئؾشجءجش ٝ ٝعحتَ ،ضشٓ٢
ئُ ٠عذ جُػـشجش ٓ ٝؼحُؿس جُظؼٞذحش ٝ ،رُي ٖٓ أؾَ جُشكغ ٖٓ ٓشد ٝد٣س ٝؾٞدز
جُؼِٔ٤س جُطؼِ٤ٔ٤س ــ جُطؼِٔ٤س ٝ ،ضلحد ١جإلهظحء ٝجُط٤ٜٔش ٝضؼض٣ض كشص جُ٘ؿحـ ٝ
ٓكحسذس جُلشَ جُذسجع.٢
ٗ ٝؿذ ػذز ٓلح ْ٤ٛجشطـِص ػِ ٠أعحُ٤د جُذػْ ًحُػطر٤ص ٝجُطو٣ٞس ٝجُطؼ٣ٞغ ٝ
جُؼرؾ ٝجُكظِ٤س ٝجُؼالؼ ٝجُٔشجؾؼس ٝ ...ػِ ،ٚ٤كاٗ ٚضطذخَ ك ٢ضكذ٣ذ ػِٔ٤س جُذػْ
جُطشذٓ ١ٞوحسذحش ذ٤ذجؿٞؾ٤س ٓط٘ٞػس ٌَُ ٜٓ٘ح ضظٞس خحص ػٖ ػِٔ٤س جُذػْٓ :وحسذس
ذ٤ذجؿٞؾ٤ح جُطؼ٣ٞغ :ق٤ع ضؼَٔ ػِ ٠ضؼ٣ٞغ جُ٘وض ُذ ٟػؼحف جُطالٓ٤ز؛ ٓوحسذس
ذ٤ذجؿٞؾ٤ح جُؼالؼ :ئر ضطؼحَٓ ٓغ جُٔطؼِٔ ٖ٤جُٔؼٞه ٖ٤أ ٝجُٔطخِل ٖ٤ػوِ٤ح؛ ٓوحسذس
ذ٤ذجػٞؾ٤ح جُطظك٤ف :ضؼَٔ ػِ ٠ضوِ٤ض جُلحسم ذ ٖ٤جُ٘ٞج٣ح جُر٤ذجؿٞؾ٤س ٝجُ٘طحتؽ جُٔكووس؛
ٓوحسذس ذ٤ذجؿٞؾ٤ح جُطكٌْ :ضطرغ ٓغحس جُطؼِْ ٝضؼَٔ ػِ ٠ضشش٤ذٗ ٙك ٞضكو٤ن جألٛذجف
جُٔطٞخحز؛ ٓوحسذس جُر٤ذجؿٞؾ٤ح جُذػْ :ضٜطْ ذحإلؾشجءجش جُط ٢ضطالك ٠ذٞجعـطٜح طؼٞذحش
جُطؼِْ ٝضؼػشجضٚ؛ ٓوحسذس ذ٤ذجؿٞؾ٤ح جُخحطس :ق٤ع ٣طْ ضٌِ٤ق ٓخطظ ٖ٤ذطؼِ ْ٤جُطالٓ٤ز
ر ١ٝجُظؼٞذحش ٝجُطؼػشجش ك ٢طلٞف خحطس ذ ٌٖٔ٣ ٝ .ْٜضكذ٣ذ جإلؾشجءجش ٝ
جألٗشـس ٝجُٞعحتَ ٝجألدٝجش جُٔغطؼِٔس ك ٢جُذػْ ك:٢
( )1جُطشخ٤ض :ق٤ع ٌٖٔ٣جُطغحؤٍ ُٔحرج ٛز ٙجُ٘طحتؽ (جُغِر٤س)؟ ك٘ؼَٔ ػِ٠
ضشخ٤ض رُي ٖٓ خالٍ جػطٔحد ذؼغ جُٞعحتَ ًحالخط٤حسجش ٝجُشٝجتض ٝجُٔوحذالش
ٝشرٌحش جُطو ٝ ْ٣ٞضكِٓ َ٤ؼٜٔٗٞح...
( )2جُطخـ٤ؾ :ق٤ع ٗؼَٔ ػِ ٠خـس ُِذػْ ٝضكذ٣ذ ٗٔـ ٝ ٚأٛذجك٤ً ٝ ٚل٤س ض٘ظْ٤
ٝػؼ٤حض ٝ ،ٚجألٗشـس جُذجػٔس...
( )3جإلٗؿحص :ئر ٣طْ ض٘ل٤ز ٓح خـؾ ُ ٚعٞجء دجخَ جُلظَ جُذسجع ٢أ ٝخحسؾٚ؛
( )4جُطوٓ :ْ٣ٞذٗ ٟؿحػس ٓح خـؾ ُ ٚك ٢ضؿحٝص جُظؼٞذحش ٝجُطؼػشجشٓ ٝ ،ذٟ
ضوِض جُلٞجسم ذ ٖ٤جُٔغط ٟٞجُلؼُِِ ٢طالٓ٤ز ٝذ ٖ٤جألٛذجف جُٔ٘شٞدز.