Ασκήσεις πολιτικής προστασίας :

Προκλήσεις και σύγχρονες μέθοδοι

για την αποτελεσματική χρήση τους
στην φάση της προετοιμασίας
Παναγιώτης Κατσικόπουλος
Χημικός Μηχανικός PhD,
Εμπειρογνώμονας Πολιτικής
Προστασίας της ΕΕ,
Δ/νση Σχεδιασμού & Αντιμετώπισης
Εκτάκτων Αναγκών/ ΓΓΠΠ

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Αποτελεσματική & αποδοτική
αντιμετώπιση καταστροφών
Συνδυασμός Ανάπτυξη
Εφαρμογής Σχεδίου ικανοτήτων
&
Αυτοσχεδιασμού ΟΜΑΔΕΣ

Εκπαίδευση, Ασκήσεις
Γνώσεις
στο πλαίσιο της
εκπαίδευσης , Δεξιότητες
& Ασκήσεις Συμπεριφορά
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Ορισμός (1)

Άσκηση ένα εργαλείο για να εκπαιδεύσει,

αξιολογήσει, εξασκήσει και να βελτιώσει την
επίδοση και τις δυνατότητες σε ένα
ελεγχόμενο περιβάλλον

Τεστ (δοκιμή) είναι ένας μοναδικός και

ιδιαίτερος τύπος άσκησης ο οποίος
συμπεριλαμβάνει το στοιχείο
περνάω/κόβομαι εντός του σκοπού και
αντικειμενικών στόχων της
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Άσκηση ένα εργαλείο

•Γιατί ;
•Πότε ;
•Ποιού ;
•Πως ;
•Και μετά ;

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης:
κλασσικό πρότυπο ή «το οκτάρι» (Figure 8)

Ανάλυση
διακινδύνευσης

Σύνταξη σχεδίων ενσωμάτωση

2011 Εργαστήρια ΟΑΣΠ

Εκπαίδευση
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ;
ΟΑ2004 σχέδιο ΧΒΡΠ
Ασκήσεις
Διαβούλευση
Αναθεώρηση/
Επικαιροποίηση UK Cabinet Office "Emergency
Preparedness, Revised Version"
Oct 2011

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Ορισμός (2)

Άσκηση μία ελεγχόμενη εστιασμένη

δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της οποίας
παρουσιάζεται στους συμμετέχοντες μία
προσομειούμενη κατάσταση έκτακτης
ανάγκης (υπό μορφή σεναρίου)
και ζητείται από αυτούς να τη διαχειριστούν
σαν να ήταν πραγματικό περιστατικό

Ένα έργο (project) - Ένα έργο δεν είναι αρκετό

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
• Προσανατολισμός/επίδειξη
• Μάθηση
• Συνεργασία
• Πειραματισμός
• Αξιολόγηση
• Δοκιμή
• Προώθηση σχεδιασμού

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Ασκήσεις Συζήτησης
(Discussion based exercises)
• Ασκήσεις Προσανατολισμού (Orientation
Exercises)
• Σεμινάρια (Seminars)
• Συναντήσεις Πρακτικής Εργασίας
(Workshops)
• Ασκήσεις επί Χάρτου-Α.Ε.Χ. (Tabletop
Exercises, Τ.Τ.Χ.)
• Παίγνια (Games)
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Ασκήσεις Επιχειρήσεων
(Operations based exercises)
• Γυμνάσια (Drills)
• Ασκήσεις Λειτουργιών (Functional
Exercises)
• Ασκήσεις Σταθμού Διοικήσεως
(Command Post Exercises)
• Ασκήσεις Πεδίου Πλήρους Ανάπτυξης
(Full-scale Exercises, Practical,
Operational, Field, Live Exercises)
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Κύκλος διαχείρισης ασκήσεων
(exercise management cycle)
• Προσδιορισμός αναγκών
• Ανάλυση αναγκών
• Σχεδιασμός άσκησης
• Διεξαγωγή άσκησης
• Αποτίμηση / Αξιολόγηση
άσκησης
• Κατάρτιση Καταλόγου
Διορθωτικών Ενεργειών

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Η κατάσταση δεν υπάρχει στην
πραγματικότητα
Πρόκληση: Συντήρηση της
«ψευδαίσθησης του πραγματικού»
Πως το επιτυγχάνουμε ;
Οργανισμός της άσκησης
Ασκήσεις με αυστηρά
προδιαγεγραμμένη εξέλιξη 
ασκήσεις με ελεύθερη ανάπτυξη του
σεναρίου  ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Κατηγορίες Συμμετεχόντων
• Ασκούμενοι (παίκτες)
• Διευθύνον Επιτελείο (Έλεγχος Άσκησης)
– Δ/ντης Άσκησης, Συντονιστής (Facilitator)
– Ελεγκτές (επεισόδια-ασφάλεια)
– Αξιολογητές
– Εκπαιδευτές ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΕΞΕΛΙΣΣΟΝΤΑΙ
• Ηθοποιοί διάφοροι
• Υπεύθυνοι Τοποθεσιών / εγκαταστάσεων
• Προσωπικό Διοικ. & Τεχν. Υποστήριξης
• Παρατηρητές & VIP
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Κύκλος διαχείρισης ασκήσεων
προκλήσεις - εστίαση

 Ανάπτυξη του σεναρίου (εστίαση στην

πιστότητα/ρεαλισμό)

 Διεξαγωγή άσκησης (εστίαση στην αλληλουχία)

 Αξιολόγηση (εστίαση στην «αμφισβήτηση»

πεποιθήσεων)

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Ανάπτυξη του σεναρίου
(εστίαση στην πιστότητα και τον
ρεαλισμό) “Fight the scenario” effect
Σενάριο - Ελεύθερη ανάπτυξη της άσκησης (απαιτήσεις)
Σταθερά «σημεία»
Εναλλακτικές εξελίξεις του σεναρίου
Λεπτομερής ανάπτυξη & σημεία λήψης αποφάσεων
Κείμενα και ενέργειες συνεπή με την αφήγηση & τους
στόχους
Το περιβάλλον (ήχος/εικόνα/αίσθηση) της άσκησης
Οργάνωση & εκπαίδευση του οργανισμού της άσκησης
και των ηθοποιών
Θέματα ασφάλειας και διοικητικής μέριμνας &
εφοδιαστικής
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Διεξαγωγή άσκησης, ένας κύκλος
(εστίαση στην αλληλουχία)
1. Το «μήνυμα» (και το επεισόδιο) του σεναρίου
παρουσιάζεται (Οργανισμός άσκησης)
2. Οι ασκούμενοι εμπλέκονται
3. Οι ασκούμενοι αντιδρούν
4. Διαρκής Παρατήρηση & ανατροφοδότηση
[διττή χρήση & σκοπός : διεξαγωγή άσκησης
( Πιθανές προσαρμογές συντονίζονται με τις
αντιδράσεις των εξασκούμενων)
αξιολόγηση (άσκησης, εξασκούμενων)]
(Οργανισμός άσκησης)
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Διεξαγωγή άσκησης
(εστίαση στην αλληλουχία)
Επίπεδο συντονισμού μεταξύ των
διαφόρων ομάδων που αποτελούν το
επιτελείο της άσκησης και φέρουν εις
πέρας την άσκηση
• Δ/νση & Έλεγχος Άσκησης (EXCON)
• Ελεγκτές Τοποθεσίας (Site Controllers)
• Εκπαιδευτές (Trainers – Coaches)
• Ηθοποιοί (Role Players)
(Αξιολογητές, παρατηρητές, VIP)
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Ασκήσεις Μονάδων Πολιτικής Προστασίας
(modules exercises), APELL- EUROMODEX LOT
2016-2017

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Απαιτήσεις για επίτευξη
συγχρονισμού Ροή πληροφορίας
• παρατήρηση, κατανόηση της δυναμικής, η ενημέρωση (On
line) Δ/νση Ελέγχου Άσκησης
• Εκπαιδευτής έχει ΚΟ παρέμβασης
• Σύστημα επικοινωνιών για τον Οργανισμό της Άσκησης
• Κατανόηση του σεναρίου και των αντ. στόχων εις βάθος
• Χρονολόγιο (ναι)
• Προκαθορισμένη εξέλιξη (όχι αναγκαστικά όχι πλήρως)
• Συγκεκριμένα περιστατικά (πχ άφιξη στην πληγείσα
περιοχή, συσκέψεις οργάνων, κλπ) θα λάβουν χώρα
σειριακά αλλά όχι σε προκαθορισμένη ώρα (υπάρχει
δυνατότητα χρονικών μετακινήσεων ορισμένου εύρους)
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Αξιολόγηση (εστίαση στην
«αμφισβήτηση» πεποιθήσεων)

Απενημέρωση : η διαδικασία στην οποία

άτομα που είχαν μία εμπειρία
καθοδηγούνται σε μία στοχευμένη
συζήτηση αυτής της εμπειρίας [Lederman
(1992)]
Εξαρτάται από τον σκοπό της άσκησης
ένας ειδικός τύπος διαλόγου που
περιλαμβάνει την ενδοσκοπική
αξιολόγηση των πεποιθήσεων,
συναισθημάτων και αξιών ενός ατόμου
[Mezirov (2003)]
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Μέθοδοι από Οργανισμούς Υψηλής Αξιοπιστίας (HRO)

3 Επίπεδα ανάλογα
με την απόδοση της ομάδας

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Απαιτήσεις για τους
Εκπαιδευτές  Εκπαίδευση
Εκπαιδευτών
• Εμπειρογνωμοσύνη
• Παρατήρηση περιεχομένου/οργάνωσης/συμπεριφοράς
• Προκαταλήψεις κατά την παρατήρηση (7 ειδών)
• Μέθοδος παρατήρησης OAJR
• Μέθοδος ανατροφοδότησης – απενημέρωσης
• Γνώσεις δυναμικής ομάδων, κλπ
• Κατανόηση της δυναμικής του σεναρίου και της ομάδας
• Μεταφορά της πληροφορίας προς όλους
• Τεχνολογικά μέσα επικοινωνίας μη επεμβατικά
(ασύρματος, ταμπλετ, ),……
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Ομάδα

• Ένα σύνολο ατόμων που είναι απαραίτητο για να

επιτευχθεί ένας σκοπός, ένας στόχος ή μία δράση, που
απαιτεί και προϋποθέτει την συνεχή την διαρκή συνδυασμό
και συντονισμό εμπειρογνωμοσύνης, γνώσεων και
δεξιοτήτων που τα άτομα κατέχουν

• Όργανα ΚΣΟΠΠ, ΣΟΠΠ, ΣΤΟ

• Συντονιστικά κέντρα Φορέων
• Ομάδες αντιμετώπισης (ΕΜΑΚ, ΕΚΑΒ, κλιμάκια μηχανικών, )
•

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Στάδια ανάπτυξης ομάδας

• Σχηματισμός - Διαμόρφωση (forming)

• Αντιπαράθεση (storming)
• Διαμόρφωση κανόνων (norming)
• Απόδοση (performing)
• Διάλυση -Τερματισμός (adjourning)

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Coaching

Απελευθέρωση του δυναμικού ενός ατόμου με

σκοπό να μεγιστοποιηθεί η απόδοσή του,
υποβοηθά άτομο να μάθει παρά να
διδάσκεται παθητικά. (Whitmore 2002)

Εκπαιδευτές (Trainers & Coaches)

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Coaching: απαραίτητες δεξιότητες

• Ενεργή ακρόαση (Active listening)

• Ερωτήσεις (Asking questions)
• Στόχοι (Goal setting), SMART
• Ανατροφοδότηση (Giving feedback)
• Ανάπτυξη επικοινωνίας (Building
rapport)
• Ενσυναίσθηση (Demonstrating empathy)
• Διαίσθηση (Using intuition)
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Προκλήσεις

• Επιλογή του κατάλληλου τύπου άσκησης

• Προκλήσεις στον σχεδιασμό, διεξαγωγή,
αξιολόγηση
• Διαχείριση προσδοκιών όλων των
συμμετεχόντων (ασκούμενων αλλά και των
παραγόντων της άσκησης και της ιεραρχίας)
• Η μεγάλη πρόκληση

Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Κι όμως

Άσκηση Στρατηγικού Επιπέδου : OLYMPIC GUARDIAN II

16 Μαΐου 2004
http://www.mopocp.gov.gr/index.php?option=ozo_content
&lang=&perform=view&id=957&Itemid=325

Σχέδιο για Συμβάν Μαζικών Απωλειών Ζωής, ΣΥΜΑΖ

(Mass Fatalities Plan) 
Σχέδιο Διαχείρισης Ανθρωπίνων Απωλειών (ΣΔΑΑ) 2009,
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 “I never teach my pupils,
I only attempt to provide the conditions in
which they can learn” Albert Einstein

“In 1914 we were caught totally unprepared.

In 1940, we were fully prepared – for the
First World War” Général Bachelet, in
Lagadec, P. (2000) : Creative ruptures
[Ruptures créatrices], Eyrolles, p. 179.
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019
 Ευχαριστώ
Για οιαδήποτε σχετική πληροφορία
Επικοινωνήστε μαζί μου

Τηλ. εργασίας (213) 15 10 191

Ηλ. Ταχ.
pkatsikopoulos@gmail.com
Παναγιώτης Κατσικόπουλος, PhD Διεθνές Συνέδριο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ 2019 Παπάγου, Αθήνα, 09/03/2019