თეიმურაზ ნადარეიშვილი

(თსუ)

ფიზიკა ყველასთვის

პოპულარული ლექციების ციკლი ფიზიკაში

თსუ STEM საყმაწვილო უნივერსიტეტი

შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდის საგრანტო პროექტი SPG-21-513

1
 I. ფიზიკის ადგილი მეცნიერებების
კლასიფიკაციაში

არაცოცხალი ბუნების შემსწავლელი

მეცნიერებები:

1. ფიზიკა
2. ქიმია

2
 ცოცხალი ბუნების შემსწავლელი
მეცნიერებები:

1. ბიოლოგია (ბოტანიკა, ზოოლოგია)

2. ჰუმანიტარული მეცნიერებები

3
 II. ’’Mystery of Nature’’

ა) რა არის ცოცხალი?
ბ) სიცოცხლის შესაძლო სხვა
ფორმები ეგზოპლანეტებზე
გ) შეიძლება გავიგოთ თუ როგორ
ხდება არაცოცხალიდან
ცოცხალზე გადასვლა? (ორი
ინგლისელი გენეტიკოსის
პროტესტი)
დ) ამ პროცესის სასარგებლო და
სახიფათო მხარეები
(ა.ეინშტეინის წერილი აშშ
პრეზიდენტს თ.რუზველტს)

4
 III. მათემატიკის განსაკუთრებული
როლი

1. რისთვის გვჭირდება მათემატიკა?

2. მათემატიკა - ’’სალაპარაკო ენა’’
ფიზიკასა და ქიმიაში
3. მათემატიკის ’’უძლურობა’’
ცოცხალი ბუნების შემსწავლელ
მეცნიერებებში (შეუძლებელია
სიყვარულის, მეგობრობის, სიკეთის
და ა.შ. მათემატიკური გამოთვლა!)

5
 IV. ფიზიკის შემადგენელი
ნაწილები

1. მექანიკა

ა) კინემატიკა
ბ) დინამიკა. კითხვა ’’რატომ’’? - როგორც
სამყაროს შემეცნების მთავარი კითხვა.
ა.ეინშტეინის პასუხი ფარდობითობის
თეორიის შექმნის შესახებ.
გ) სტატიკა
დ) შენახვის კანონები და მათი
მნიშვნელობა.

6
 2. მოლეკულური ფიზიკა

ა) რა არის სითბო?
ბ) ორი გენიალური მიხვედრა სითბოს
ბუნების გარკვევისას
გ) რა არის ენტროპია?
დ) თერმოდინაკის კანონები
გ) რა არის აბსოლუტური ნული და
შეიძლება თუ არა მისი მიღწევა?

7
 3. ელექტრომაგნეტზმის თეორია

ა) ელექტრული ველი.
ბ) მაგნიტური ველი.
გ) შეიძლება თუ არა მაგნიტს ჰქონდეს
მხოლოდ ჩრდილოეთ ან სამხრეთ
პოლუსი? მაგნიტური მონოპოლი.
დ) ელექტრომაგნიტური ველი.
ე) ელექტრომაგნიტური ტალღები,
ეთერის თეორიის უარყოფა.

8
 4. ოპტიკა

ა) გეომეტრიული ოპტიკა: სინათლის

არეკვლის და გარდატეხის კანონები,
ლინზები, პრიზმები.
ბ) ფიზიკური ოპტიკა
გ) რა არის სინათლე: ნაწილაკი თუ
ტალღა?! კითხვის არაკორექტულობა.
დ) დუალიზმის ცნების გატანა ოპტიკის
გარეთ. დე ბროილის იდეა.
ე) ვინ არის ადამიანი: ანგელოზი თუ
მხეცი?! კითხვის არაკორექტულობა.

9
 5. ატომის და ატომბირთვის თეორია

ა) რატომ ატომი?! (ბერძნების

გენიალური იდეა)
ბ) კლასიკური ფიზიკის კრახი ატომურ
მოვლენების ახსნისისას
ბ) როგორია თანამედროვე ატომის
თეორია (რა არის კვანტური მექანიკა?! )
გ) რისგან შედგება ატომბირთვი?
დ) რა არის ბირთვული ძალები? მასის
დეფექტის ცნება
გ) ატომური ბომბი და ’’მშვიდობიანი’’
ატომი
დ) რატომ ანათებს მზე?

10
 6. ელემენტარული ნაწილაკების
ფიზიკა და კოსმოლოგია

1) რა არის ელემენტარული ნაწილაკი?

2) ელემენტარული ნაწილაკების
’’პერიოდული სისტემა’’ (როგორ
მოვაწესრიგოთ ელემენტარული
ნაწილაკების ’’ზოოპარკი’’?)
3) რისგან შედგება ელემენტარული
ნაწილაკები?
4) ლეპტონები, კვარკები და
გლუონები
5) ჰიგსის ’’ღვთიური’’ ნაწილაკი ანუ
რა არის მასა?

11
 ელემენტარული ნაწილაკები და
მათი ურთიერთქმედებები

12
 6) რა არის სუპერგაერთიანების
თეორია? (ახდენილი ეინშტეინის
ოცნება-ველის ერთიანი თეორია)

13
 7) სადამდე შეიძლება გაგრძელდეს
მატერიის დაყოფის პროცესი?
იმანუილ კანტის გენიალური
მოსაზრება.

14
8) რა არის ანტინაწილაკი?
ანტინაწილაკიდან ანტისამყარომდე.

9) ასტრონომიიდან კოსმოლოგიამდე!

15
10) დიდი აფეთქების თეორია.
კოსმოსური ’’ბულიონი’’.

სამყაროს ევოლუცია

16
 კოსმოლოგიური ეპოქები:

10–32 წამი (1027K)

ელემენტარული ნაწილაკების
“ბულიონი”, ელექტრონები, კვარკები ...

10–6 წამი (1013K)

კვარკები ქმნიან პროტონებს და
ნეიტრონებს

3 წუთი (108K)
იონიზირებული პლაზმა (გაუმჭვირვალე)
სამყაროს ევოლუცია

300 000 წელი (10 000K)

ატომების წარმოქმნა და გამჭვირვალე
სამყაროს დაბადება

17
 1 მილიარდი წელი (70K)
პირველი გალაქტიკების წარმოშობა

10 მილიარდი წელი (3K)

სამყაროს დღევანდელი სურათი

11) სამყაროს აჩქარებით გაფართოება.

12) ბნელი მატერია და ენერგია.

13) რა არის სივრცის დამატებითი

განზომილებები და სად უნდა ვეძებოთ
ისინი?

18
14) რატომ ნიშნავს პატარის შესწავლა
დიდის შესწავლას და პირიქით?(რა
კავშირია ელემენტარული ნაწილაკების
ფიზიკასა და კოსმოლოგიას შორის).

15) შავი ხვრელები. ინფორმაციული

პარადოქსი.

16) პარალელური სამყაროები, დროში

’’მოგზაურობა’’ და გრავიტაციული
ტალღები.

19