ated te BOLUM 2
EGITIM ORGUTLERINDE GUC VE POLITIKA
Engin ASLANARGUN - Diizce Universitesi
“Gi
liderde ack, izleyenlerde drtitk olarak bulunur, Lideri
li bir sekilde takip eden insanlar, grubun sahip oldugu,
giicten yararlanmak ister ve liderin kazandigi zaferin gururunu
yasar.”
Bertrand Russell
TEMEL SORULAR
1. Egitim yéneticileri hangi giic tiirlerine sahiptir?
2, Orgiitsel giig ve kisisel giic ifadelerinden hangisi yénetim ag-
aha anlamlidir?
e politika belirleme siirecinde kimler yetkili olmalidir?
iirleri ile 6gretmenler arasindaki iletisim hangi gig
ercevesinde gekillenmelidir?
ardaki egitim kurumlarmda baskin olan giig tiirlerini
dénemlerle karsilastiriniz?
R KAVRAMLAR
blitika “*Biirokrasi ¢ Otorite « Yetki Kontrol + Li-
Politikasi Uzmanhk Giicii ¢ Yasal Giig * Odiil
playici Giig # Karizmatik Gig * Teknik Giig * Sembolik
jig “ Politika Belirleme.
iger bireyleri etki in kullan-
diger bireyleri etkilemek icin
aktadir. Bireyin yagama bakigina
CamScanner ile tarandiye v9P uo eiuos eyep eXeupueyrurs 4g yupe coud
ueté 6661 94 S967 UepuyrrE) Uaary ‘eupueYrut
juapuns epumtd 6¢6] Uepuyerey UaAey an Ypuary “7
ph A aa Syutuayjaoun8 apurstiast uewez yerahay
‘euLIpUeYTUIS Ng “IIpepyeurtAes uepsejeus puryl
gpuruee RUEUOA N19 aa Hojoyssd jasyn8, Isewutput
“aNpayyouruajour zejnu
voznp PASTE Plepursese sejuesres aa yaugd epurweyo yn3.
5n8 vapypasuruag uLzapioauod ryapsapionyas.
lef apursanasias zejuresaey 1q18 ex
fojoxisd n81Q “upeyyeuruepses aputs
‘uejo nuoy vrepewsiyed aa vrepeuLrysere ye]
lojoxisd jeXsos aa uappa apnunoy uepurzerey (6661) uaaey aA (6c6D)
UIARY aA YDUAIT “IIpeyPevjo uapau aZrpLsZap yexejo 1202103 ep ep
suuepTuts ULTepUSITeS wax THE|STUAS TUTTE JyaTeY “‘PHSUA UeUETLNY
yppe non ngnpyo dryeg “prapusuye jesummp wer! eAepo uepuIse
upjey znzeur aon aa repuemaseq aon3 eyjou vara ayey furauo mons
wepuisde umauox “I P
twig eureyi3je
lursnjeq eyedey dd9pes UIUL [ny uD!
i819 jun spenucEnS edeyo munugk 1pprey uaps2pn8i0 J591p
84 epjeunisued TuIsHyEQ BIEAEY umupnauod ‘pundiq Squeyy unonS ap
~ustasyyn819 epwre[Ue Tg “pepursere zepreudey mmaug nGapinaseg
Ub: yumgeAe{Bes TULSA He aa Tuureaap uMNGs9 wuapDAavos S23
YereIo wig ueprepumesAey Ng “Tparjawsuay|ryes apuysasabuad rep steLAY
1918 auzapppa ‘ppak “ar1I010 08 Japp ASI PlapUISHAS! 29a [ESOS
“(eget BUT {0007 ‘UO $2261 ‘TPH “6561 YAP
®4 yuary) spapourenl Grppdes urmueyewperpueytess 5n8 ae
"Yep iq’ 18p1q aa yrueWZN “YAeUZ Hey aesed “DikepOz ae cae
“Ue uneeuusiyed ueye nuOY WIHa[LSIT! UesuT pjopuIsHad! Sve IES H
Tewsstp 1 "
“118d esos ‘fojodosque “foyo.ssos “yojoy'sd meee as foes
sued pup umpéznd PULA cnpenyeujude dg azn {PU
eee qua’ ua nsnuoy 393 veyNINy
(uaja8 aa jesed YREUIZLEY yeaeyo | aa opuist an
" exepeunspuepruts 191899 a408 wunLAE NO AIL Spy mr
jepunged ap a[iagap Wipiaa BxepuO aA
;5jakn inBio epuewez wAe dikewsrey epfeunisues
SHauod “tundiq SqUR]|N UNS apuIsuas:
(
Vy}iytod 2A 509 3NPETILOONO INLLIDA 8S
CamScanner ile tarandtaro nau exon IOS WeABUTETETTOY TU 5
ATT dn yosouryoys SUIS HO THEE TSCA BP erty
Oe ee A gee eT LT Sasuiacaren
syeunsey Woug UIST HOUITEGE|O MPH OP ; i
nuozepey yeumqo dryes: pkayeIOyO BINA, ejunung “TqeTo ep zisinge
udpaditusar 1qi3 NBAp[o igeq eUTE EAL NPRUMUOY HepUISHEd IG
UTE NLS BYTOV WADI FAITTOIS,
“(2ST ‘6S6I ‘PIOD ‘EZ ‘6S6T ‘F080y OA [pay “AF su
‘giddry) appdtsueyod vayare8 ust isaugesnjo uTvat
“(1961 ‘uoIag) ApPams auna euyT faa aura[PAe Mauzo Tq Te
reip uidr saunas auras tupapIIWa aA TULapjayst UTUaUzZO Tg +
“(000z “YOM “261 ‘L261 ‘EHD
ayyeuayak ueprpueyny ust yawarpye tuueyseq uuapfeg »
(OSL ‘6661 ‘HPSAPAL, a4 297 ‘STUMByY ‘Aa[SMH ‘12[S2N)
apiZauajak eurmgded pays yereo YPASM! ay! Hams ewPUIPEY
uepeyio upapuanp efaa awysiZap Srueraep “apyyyeze PSI A
“(119 ‘9002 ‘styinog aa ranerg ‘277 ‘E007 ‘aysedouoy ar
Ajauuog “ypraaoueay ‘uosqin ‘gez ‘000Z ‘ouTa] aa uaueyOny)
upigouayed aumigepa joUOY uLyuesuT aa aumiqeindes ways] 4
“(882 ‘9002 Sue)
JupiZyjjoz9 uadaunast ewuejioz aa rY{svq UTMSeGop ULSUL aA TRIS
-urjod auida8 awsyay! eprejuesuy raQip ryapursaraad uUELANg *
“(ure ‘Z80l
4s9y2}d) UPPays wsewupurppey urpeyo upayosus wy YUN
-eSejn ajyapay eAaa yau ASapyosioF re arg uUsppa NAV ¢
46002 ‘UNSseUY[sy) In¥ og vung ‘arpeyyeUepuuwed we
-vifeq 9]UQA TPHLY ad WByoHU Ua|ySyE peASOS avyeuLsAEy MIS NE
pavsodyy /9}O}O YeaL]O ALpULAALY, Wp aa dys epur Wo SUL
SS
“sr ‘Long ‘unysy a9 PENAETS
‘bysmoysoy) smpspusquep auysa8yaze) papayy dys aq wesnyo WE
65 NNDYVNV’
i
CamScanner ile tarandt6 POITIMORGOTLERINDE GOC VE POLITIKA
inti da kullanilmaktadir. Biitiin
Ja birlikte kontrol kavram1,
fa oie benzestigi ve farklilaghig1 noktalar bulunmaktadi,
Gilg, m fenetnin B nesnesini etkileme potansiyeli veya direnclere Tag.
ats kendi cizgisine getirme eylemi olarak tarumlanmaktadir. Gi :
Kilemenin gergeklesebilmesi igin bulunmast gereken Kapasitedir. Bir
baska ifadeyle giic, etkileme yetenegidir. Gig sahibi, karsisindaki kisi
Uzerinde etkili olabilecek tiirde enstriimanlara sahip olarak bu
istedigi zaman diger bi
esini
da veya davranisind klik meydana geliyorsa e
lesmis demektir, Etkilemenin olusal in A‘nun,
B iizerinde de sonuclanmasi gerekmektedir. Of
risindeki konumla iligkilendirilen giic veya yasal
maktadir. Yasal giic kaynajy olarak otorite, kisinin Srgiitsel yap iceri
\dugu konumdan ve tistlendigi rolden kaynaklanmaktadi,
Sznesinin sahip oldugu .B nesnesi tizerinde gercek-
yum davranisi olarak tarumlanmaktadir. Kontrol kavram,
inin diger bir
cldugundan siz edilmesi, etkileme eylem
Kontrol, A
onucu,. gii¢ konusu kullanil-
edilen kavramsal farkhhklara
al, dogrudan-n4nq UM
aa UIOY “UEUNA “TURI] “UI ‘Tiqeg “AISI Sturest
_apjaumjipe apes! Sipeurenyny ueyyeurey apuishf i
uapr9p53 ng widrex| auIsaUITTpa Ingey >1029 UepIsE HOSA
ronuos tSears 58 ryepursesre yrpesy aa edeg yun
ax eusojog WdTtpa [nqey Jexejo UepUTINY wnasgoyosyn
epednuay nagop eurseyuos untéznX “Z1 “(6007 aunSieurlsy 4
‘niSorjesing ‘0F-PE ‘0007 ‘WeseSed ‘07 ‘L661 ‘HA}I081p aA deze) anpuny
-umur yeurepser aurapNgo unysyy eurwmtue][ny $n wpopmunsnp oa
Jozoy UaIOA [He aA uasa}s93 ‘JOX arajioyaugd saoug waugp pswiig
“upeyyeutdes yere]o sepeueynBAn yHesyxOING >I! iseumuelseq akowyy
-suof uuaparaap uepzejoung oa isaunp1o8 a[Ayfo se|NuToU yos4r4
quays yuuoug uNafAsp URaUMYANY eq viojeredut ap,ury eprey[is 0
auld ‘saupysapwaysis epreypesny, unmutdes uruuepiezaur urunejunA
-e1y sistpy ‘seumue/feq exe|TeINy UTuTUMUETINY UIUAYEN [EN eFAewe
euejns an unsejn epreyts 1L000€ ‘QW. smSruyje(seq 1Atseryorng 1seur
ough nuunjdoy eprepmnadng zed wyyey UapzayreU “WHEN uekesn
akquisay warrysit aznd znd epyfey “Nonuos jsaun.dng uruasaa’y “p33
-Sujain JapDyy apunuos 1312408 Isewyo au upurpjas waued un8én
ua uldt iseZop uesut IeYOZO[y 1q13 auoysyseD aa yreaenpeW, “unqeyy,
‘oysiry ‘sayeryog epurseAunp eg cuprejsnuded n8ina aupazn yn[Mt
-Zop an yajepe apurjauod ‘re[snutuning apsopnge auriazn iseGop aa
twaugd ‘ruesdey ururrarwia}sis Uesuy J2[2P HT 1qi3 epng aa snASnyuox
‘asjor] epngoq 4ezy “INpUNyWNUT sqewmepser axajaqety aa a2[1959
upjgijj eursegop uesut aa auryaUugs uepuyere) sapraquieBAad aa seyozo]
-Y ‘Iejueynwoy “rayonaugd y[Aap ‘zayanungnp HUD veparyedyesZoo Sit
“19 yypyySoq exepyrreBAn aa SrvN} aapajaop ynAnq apunUy|P UeUIEZ
Isaoug pzné fournfes uo uejarpueype yese]0 wouNP ‘soAUD SWE
“apeyyeufoy vdeo rupopypansyos lvjsidejue "HOPE 8 wnaugt
1829 aursayypuoy, ursejusnjdoy ng HOPHIez A!OPHL propsopp (sy tuesut
an eurded unuey “WwpeUOs 19]4aP Uy pauneynyy “ZH UNS ZH
“tuifauap jses4owop pyepunuinjdoy ueuny iQipesed uepozory 1418
OY aA $IILIAOS “zayfayeays [4948e uauap suas apajopronur ease,
Ueursex epuisese urumepuinjdoy ur 2a 44 Aunaugd oa yn NUASIE PL
sepurunded up, ap wield AIST Pf ueApmeuLpere UepIs Zeq Yep Uf
VAIL I10d HA 30D ANP LLQOUQ WILD C9
CamScanner ile tarandtEngin ASLANARGUN 43
-sorinin giintimiize kadar siiregeldigi dtigtintildt &
. ialerinin giintimiize | . Beldifi diigiintildtiztinde ti
sin sanuldii gibi geri ve ilkel olmadifa g5rilmektedin
* Batt Toplumlannda Yénetim ve Giig
, “Dolla aha bir igit yok.”
Niccolo Machiavelli
Uretim sireslerinde ve iletisim bisimlerinde yaganan dnemli ve
mer, bugiiniin diinden, yarinin da bugtinden farkl gekil-
uch ded : :
de tasarlanmasin! gerektirmektedir. Yeryiiziinde gerceklegen énemli
1. insanlar arasi iletisimi ve etkilesimi de déniistiirmekte, insan-
<7 ve insan nesne arasindaki iliskinin niteligini etkilemektedir. Kol
sae ve tabiat sartlarina baghi olarak siirdiiriilen iiretim siireci, seri
eve c gecilmesiyle daha kontrol edilebilir ortamlar-
uustit.. Modern-dénemde-makine-ve teknoloji
ii e-verimiart-
jisim_tekno-
dakrallarda, padisahlarda, d
agin giig birikiminin paylasu
suistimallerin 6nlenmesi icin gli
“biiyiik engellerden biri ola-
i ii Jan Tocquieville,19.
bnetimdek ili tgekmekte, agin merkeziley
ikrasinin Szgirliikleri ‘kasitlayan ozelliginden. hareketle at
giic aktarimu ile yasama, yiirtitme ve yare! giiclerinin ays
mektedir (Zeitlin-1997,9,92). a
ri tizerine bina
rinin diigiincele!
Taylor ve gagdaslar ni verimli kilmanin tek
snetim anlayisinda el emefi
CamScanner ile tarandiTIM ORGOTLERINDE GUC VE POLITIKA
Ju oldugunu, bunun da galigan ve ortalama diizeyde kaby
gogunluguna uygun olacag d Imekte.
icker, 1998, 33).(Buna)|gére|yonetin |sanaty, astlara ne yaptij,.
lacaginin bilinmesi ve bunun en iyi ve ekonomik yollarla gercekles.
tirilmesidir. Etkililigin ve yiiksek verimin 6diillendirilmesi ve basan.
sizhgin cezalandinimas1 Taylor felsefesinin énemli bir unsuru olarak
Kabul edilmekte, ise ve igcilere yaklagim giiniimiiz yénetim anlayig
agisindan duyarsiz ve otoriter olarak degerlendirilmektedir. Orgiitip,
anlamuna gelen bakis acisiyla bilimsel yénetim dénemindeki anlayig,
elestirmis ve yeni bir akimin éncileri arasinda sayilmustrr. Ona gére
yénetimin temel gérevi olumlu bir is atmosferi olusturmak ve érgiit-
sel uyumu saglamaktr. Ozellikle uyum ve ig birligi kavramlanna vur.
guyapan Follet’a gire dikey emir siirecinde gecerli olan ve tek yonlii
gerceklesen is birlifinin yerine, karar agamasindan itibaren uygulanan
yatay, karsikh ve siirekli ig birligi gerekmektedir. Follet/la birlikte
Mayo ve Roethlisberger gibi yéneticilerin énciiliigiindeki Howthome
Azaghrmalan, yagamunun fiziki niteliginde yapilacak diizenleme ve
artturmakta yeterli olmayacag,
MOfivasyon, moral, is tatmini ve sosyal iligkiler gibi unsurlarin daha
Gnemli oldugunu vurgulamaktadur. Informal gruplar ve iliskiler, ca
Iganlarin davramislarim ve performanslarin: belirlemede énemli bir
Yere sahiptir. Informal iliskilerin bir tiriinii olarak sosyal baski ve yap-
fimiar calisanlarin iiretkenligini etkilemektedir. Bu dénemde Chester
Bamard'in “ig birligi” kavrami, Herzberg’in “ig doyumu” ve “insan
motivasyonu” vurgusu, Mc Gregor’un “X ve Y Teorileri”, Maslowun
“thtiyalar Hiyerarsisi” gibi bakis agilanyla, Gr,
unsuiru merkezi Konuma alinmistr. Bununla birlikte insan kaynagr
_ ny harekete gegirmek, daha fazla iiretim saglamak ve is ortamundaK
(sy Sosyaliiliskileri art arttirmak igin bireysel 6zelliklerin daha fazla én plané
( digs, Orgiitsel amaclarla birlikte bireysel doyumun da énemsel
{Sistem Teorisi ve Durumsallik Yaklasimlan da giindeme gelmistit
3 ve Norton, 1999, 46). Orgiit icerisinde gig kullarum: séz kon"
lugunda genellikle yéneticilerin astlar tizerinde kullandiy dikey
amalarindan bahsedilmektedir. Klasik anlamda tasarlat
ieaplanas yénetim anlayis: bu cercevede sekillenmektedi-
CamScanner ile tarandtEngin ASLANARGUN 65
inci yiizytlin ikinci yarisinda etkili olan insan iligkileri ve dav-
jeri yaklagimlary, Srgiit igerisindeki insan unsurunu anlama
mii katkilar sunmustur.
Yirmi
aynajsna birincil derecede énem verilmekte.ve
nmaktadar. ig yagamunda cegitliligin ve ka-
énetim anlayigi ve déniigiimsel diizeyde
indeme gelmektedir. “is Yagami Niteligi”,
ite YOnetimi” gibi amaclann ger-
Jendiren ve katilimai bir yak-
cesi.sbz. konu-
rettigi gibi biitiin asamalarda
ektedir. Yakin gelecekte orta dlgekli sir-
Ketlerin -kademe yénetim grubuna gereksinim duyacagint_var
sayan diigiiniirler tek bir iist yéneticinin yeterl olmayacajumu dn gor
ineKfedir (Drucker, 1998, 236; Webb ve Norton, 1999,55).
Tiirk-islam Toplumlaninda Yénetim ve Giig
“insant yagat ki devlet yasasin.”
. Edebali
Cemberleri” ve
geklestirilmesi siirecinde caliganlari_
fssmnla yetki devrini gerceKlesti
cqdur. Bu anlayistaki bir lider
ur. Bu ars) 2
inde, Yusuf Has Hacip, Farabi,
ibn-i Haldun, Sadi Sirazi, Kogi Bey,
r ve filozoflarin iyi
en dzellikler, top-
Jerine rastlamak
Tirk-islam ynetim gelene§
Gazali, Suhreverdi, Nizamiilmiilk,
Defterdar Sari Mehmet Pasa gibi yénetici, dits
cnn nitelikleri, devlet adanunda olmasi gerek
yiizyihn ortalarmda devlet yéneticilerinin yararlanm idae
} masi igin “YOnetenterin
nin ve deviet felsefesinin anlastl
CamScanner ile tarandi66 POITIMORGUTLERINDE GOG VE POLITIKA
Yénetimi” baghkh bir siyasetname bag vezir Subreyerdi tarafindyy,
Selahaddin Eyyubi’ye sunulmugtur, Buna gére devlet bagkanlar: yi.
netimde su gibi olmahdir: “Letafet ve tam yumugakhik zamantarunda aka,
ken, itaat edip yumusaklik gisterenlere kargi yumugak olup, giddet ve sertl
volunu kesip set kuranlarm iizerlerine de aynt sertlikle klikreyip nice bentley)
yakarak aXaclari kikledi®i gibi, devlet bagkant da kendine itaatkar ve devlety
saygil olantara yrumusak davranmaly serllikle devlete karst gelentere ise gi.
ip siipiirmelidir” (Ozel, 2009). Yénetimde
ugsma ve danigmantara Snem verilmesi, diigmanlara kargi sabrin
ist ii, ordu sevk ve idaresinin esaslari tizerinde durulmustur,
Yénetim ve halka iliskin kullanilan metaforlar sosyal yapinin
Jenmesi ve anlasiImasi noktasinda oldukga agiklayrcidir, Buna gire
“Halk bir gemiye benzer, saglam bir politika ve idare mekanizmast yoksa ok.
yams ortasinda korkung dalgalar arasmda kroranur, iyi bir yéneticisi yoksa
faellznnatbertlnesindan imitlerini keserler, Ayu gekilde halktn adalet.
‘be insafl bir yéneticiye olan ihtiyaci, kutiga ve kuraklyga maruz kalnus bir
ura olan ihtiyacindan daha fazladir. jagmura ihtiyacn
ene anak devlet baskaninin adaletli-yénetimine her zaman
ng vard iger bir yerde ise halkin ahlakt ve zellikleri zatlik yéniinden
gmis olan bitkilere benzer, Bazist tatl ve faydalt iken, baziss ac
‘ve zehirli olanlar uygun bir sekilde ayiklanmazsa cogalur ve
1 ve faydal: olan bitkilerin. yasamasina,-gelisip-biiyiimesine
reverdi, 2008).
det gisterip onlart bir sel gi
t
Osmank Deviet yénetiminde kahe1 izler birakmus padigahlarin ve
-adamlaninin yOnetime iliskin uygulamalarint ve bu baglan
Gazi’ye zamanin bilgesi Ertugrul Gazi'nin
insan unsuruna verilmesi gereken deer,
eri, giic dengesi gibi konularda énemli
Srafyasinda gérmek miimkiindit
bilgesi Ertugrul Gazi’nin devietit
Oneticiye Snemli bakig aculart su
ar, akgam ezaninda dliirler-
itlisin, akullisin, kelamlisin...
CamScanner ile tarandiEngin ASLANARGUN 67
‘Ama bunlart nerede, nasil kullanacagini bilmezsen,
‘Aitay rizgdrna savrulur giersin. Oken ve nelsin bis otup a
lap aklunt
yen ya kil Yaiksek
Unutma ki! Yiikse} te yer tutanlar, agagidakil i
wa Bidakiler kadar emniyette de-
Hakh oldugunda miicadeleden korkma,
Bilesin ki! Atin iyisine doru, yigidin iyisine deli derler
ty ogul, artik Bey’sin!
Bundan sonra ofke bize, uysallik sana, Giiceniklik bize, géniil almak
sana.
uclamak bize,katlanmak sana. Acizlikbize, hos gormek sana
‘anlagmaziiklar bize, adalet sana. Hakstzhik bize, bagislamak a
Sabretmesini bil, vaktinden dnce cigek acmaz. :
Gum da unutma: insan yoshi deolet ysastn.”
Kanunnameleri olan Fatih Sultan Mehmet ve Kanuni Sultan
Sileyman ile birlikte Tanzimat Dénemi’nde basa gecen padigahlar
tarafindan atilan adimlar yéneten-yénetilen arasinda gii¢ dengesinin
yeniden belirlenmesine ydnelik diizenlemelerdir. Devletin_kurulu-
gu_ve kurumsallagmast agamasinda yapilan kam eler, gikanlan
derilen emirler yneticilerin yasal olarak
EGITIM YONETIMINDE GUC TURLERI
legen sanayi devrimi Avrupa’da toplumsal ya~
irketlerin ortaya cikmastyla sonuclanmistir.
ait olan otokratik gig, sanayi ve
nis, bunun yerine tavandan
aynaklarina daya:
a cikan ve
CamScanner ile tarandi68 PGITIM ORGOTLERINDE GOG VE POLITIKA
ined, ERitim Srpitleri sz konusu oldugunda her diizeyde biti
hizmeti sunan okullar ve kurumlar akla gelmektedir. Sosyal psikoi
alanunda kullanulan giiceiligkin kavramlar egitim ortamlarina da uyap
Janmishr. insanhk tarihinde yaganan biiytik degisimler, or; it Yapisin,
da da bars dbniigtimler ebep olmustur. Okullar, etkili olabilmek icin
bilimsel yiinetimin itkelerini uygulama ve bagarih igletme sektiriin
Smek alma durumunda kalmislardir. Hesap verilebilirlik, ticret arts,
personel denetimi, hesap maliyeti, etkililik, isgi niteligi gibi kavramlay
egitim alaninda gériilmeye baslanmistir (Webb ve Norton, 1999, 39,
Owens, 2004, 267).
Son yillarda UNESCO ve Diinya Bankas1 gibi uluslararas; kury.
luslann efitim raporlanina yansiyan okullarda dgretimin gerceklesmemes
kriz olarak tanimlanmakta ve bu krizin sorumlusu olarak yasal giigy
kullanan karar vericilerin politikalan gosterilmektedir (Hickey, 2018).
Ozellikle az gelismis ve gelismekte olan seklinde tarumlanan iilkeler
icin s6z konusu olan bu duruma gare egitime olan talep artmasins
Kargin Kalite azalmakta, matematik ve fen basta olmak iizere temel
becerilerin kazamiminda diisiisler goriilmekte, cocuklar okula haz
olmadan baslamakta, égretmen ve materyal acisindan yetersizlikler
yasanmaktadir,Biitiin bu olumsuzluklarn en temel sebebi olarak der.
Jet ve bakanlik yéneticileri ile tist diizey egitim yéneticilerinin politike
belirleme, yonetim bicimi ve gicii kullanma tarzlarindaki etkisizii e
ve verimsizlige Vurgu yapilmaktadir (Levy, 2018). Kamu yénetimi ve
‘politikasinin bir gesit uygulama alant olarak egitim yénetimi de bu
gibi olumsuzluklardan etkilenmekte il, ilce, okul yénetimi diizeyinde
benzer anlayistaki yonetici ve yénetim uygulamalan ortaya gikmakta,
sinirlt dahi olsa meycut giic bu dogrultuda kullanilmaktadir.
; lugu her titrlii Srgiit gibi okul
tarda belitlenmig amaclan gerceklestirmeye, iyelerinin beklentilerir
Kargilamaya ve dolayisiyla etkili bir gekilde yénetilmeye ihtiyag duy-
Maktadir, Bgitim Srgiiticrinin etkili bir gekilde yénetilmesi, yonetic-
diizeyl ve bu gicti uygulama stili ile yakindat
'dayanan cesitli davranuslar gérme!
an kisilerin astlanyla ole"
$1 cercevesinde sekillenme
CamScanner ile tarandiHouin ASLAKAWCLN ay
AU Wgkiye yin ye
ainaynt gokilde ydnetlellern galigantarla karduy
edits
Hike yontints ortaya
ron, Kirn gaman xorlama igeren, kimi zaman uzmar
qikaran uyqulamalar gdrlilmektedir,
Ryitim alstemorinin gekirdegint okullar olugturmaktadsr, Bir filke-
je epititn adina yapilan her gey okullarda fergeklegtirilen epitim igin-
Sir Cankt!epitimin en temel aktdrlert olarak diretmenter ve dfrenct.
Jorepitimin amaglorm okullarda gergekleytirmektedir, Dola yinyla her
inti gle iliskileri dogrudan veya dolayh olarak okulu etkileme, fe
renci ve gretmen davraniglarint ydnlendirme ve fretim programla-
nani gekillendirme amacina yoneliktir, Efitimde ideolojik gig trainin
Snemine vurgu yapan Laursen (2006), giig iligkilerinin modern sonrasi
weya postmodern olarak tanimlanan glintimiiz diinyasinda endiistri
iligkilerinin gegerli oldugu geleneksel toplumdan farklilagtigini, okul-
lardaki etkinliklerin de buna gére déniigtim gecirdigini ileri stirmek-
tedir. Buna gére geleneksel toplumda bir arada yagayan insanlar igin
tasarlanmug olan kitlesel, tekdiize, disiplin merkezli, sabit programli
ve égretmenlerin bir veya iki resmi dersteki uzmanhgina dayali okul
hayatindan esnek tasarima sahip okullara dogru gecig yaganmaktadir.
Ekonomik ve politik giictin yerini dgrencileri bireysel olarak kugatma-
yave ikna etmeye dayalt ideolojik giice birakmaktadir. Esnek okul ya-
pilannda zaman, mekan, say1, nitelik ve siireg agisindan farkli egitim
{ anlayislarinin 6n plana gikmakta, yeni durumun mesrulastirilmasi ve
| insanlara hitap edebilmesi icin ideolojik yaklasimlarin sergilenmesi
gerekmektedir. Politikaci, tist yénetici, okul miidiirii ve 6gretmenle-
tin ideolojik olarak megrulastirma siirecinde cevaplamasi gereken en
temel soru gudur: Bu yeni okul yapisi ve etkinlikler dgrenci, aile ve
kam agisindan kabul edilebilir diizeyde midir ve toplumun genel
yumlu mudur? Degigen diinyada efitimin islevi politika,
yapisi ve yénetimi iizerinde degigimi gergeklestirecek
maktir. Orgtit icerisinde amaglari gergeklestirebil-
etkileyebilecek giiclii bir kisilik olarak tanimlanan
istege veya takdire bagh bir giic tiiriinii benimse-
(Agi, Levidoe ve Anthony, 2016).
iginde bulunulan
Lparadigmalar.ve.drgiite yénelik bakig acilan,
aynaklarim-belirleyen énemli.etmen-
CamScanner ile tarandi70 EGITIM ORGUTLERINDE GUC VE POLITIKA
ler arasindadir. Ekonomik, politik.ve sosyal bir sistem olarak. Okulla,
(Sergiovanni, Kelleher, Mc Carthy ve Wirt, 2004, 232) yoneticinin, Sabi.
bi oldugu ve uygulama alam buldugu gig orarunda etkili olabilmey,
tedir. Bu kapsamda egitim drgiitlerindeki liderlerin en énemli Birey,
motive etmek olarak ifade edilmektedir (Maehr, Midgley ve Urden
1995), Okul liderleri sadece dgretmenleri degil, dfrenci motivasyon,,
nu da arttiracak en énemli aktérlerdir.
Egitim yOnetimi ve liderligi alanindaki 6nemli caligmalann 7p
yizyshn ortalarmnda teori hareketi ile birlikte gerceklestigini ileri ¢,
ren Richmon ve Allison (2003), teori hareketinin bilimsel yonetimin
etkilerini bir disiplin olarak arturmasina karsin, lider! gin ne Oldugy
ve nasil caligmasi gerektigini agiklamaktan yoksun oldugunu savun.
maktadhr. Egitim yénetimi, liderlik alarundaki
Kavramsallastirmalardan genel olarak et
zgii yénleriyle okul,
i, veli gibi lar merkezinde énemli déniigiimler gecirmektedi,
naa le yiiklenen yeni anlamlar baglaminds,
yonetici rollerinde bazi yetki devirleri gézlenmektedir. Orenciler ve
veliler, okullardaki yénetim siireclerine daha aktif katilmakta,
veyé onularinda daha fazla siz sahibi olmaktadir.
~_ Kisisel 6zelliklere dayali veya gruba bagi bir liderlik ve gig anla-
“ysindan birgok tiyenin dahil oldugu ve drgiit icerisindeki bireylerin
‘BOniillii Katilimna dayal: paylastinlms bir liderlik anlayigina dog
egilimin 21. yiizyilda daha fazla kabul girdiigii ileri siiriilmektedit
“Aymi sekilde Ogrencilerin ve okul ici biitiin katilimcilanin entelektiel,
il
a
inci yarisinda egemen olat
anidan asagiya dogru olat
larina yapilan asin vurg!
sSerlendirilmesi gibi tekn®
CamScanner ile tarandiEngin ASLANARGUN 71
Sie
jeceklert
den, ha ear cee
pireyselliky liinmiigliik ve rekabetin yerine, ig birligi ve biitiinl
= yaklagimlar gtindeme gelmelidir. Okul lideri, iginde bulun-
dan haberdar olmalt, resmin tamamuni_gérebil-
H4SHT
euneppeudey Sn8 grpueyiny upopy aa jyaugé apuysysady 111444)
OUD|AIDG LUL[eUN]O IqIYes 79s pUIDaINS sLAey ULIDOUDLZO UIST yeUL
aeyid UBIO L]UTe}IO UaDUIUA}S! OA OIYSeq “OFAIS ULd] Ja; QUAL
ULNA “Apayyauysyaq wiYasaiqosajyoSio8 epunonuos uepunpye,
UPd aUDaINS serey ULZojUdWNaIgQ yeoUL ep UNUNg ‘(HE 6661) HSI
an Apaay ‘saypypy Uasns Yay! urZesejo UNyUINW at seu HEY AUDaINS
Jey dA [SOUTIPUD[SNS UpAa[DUDIZO ‘wouuyiqeyides wosZo-uunytde sq
Hp epsLy[NyQ “uIpeyjewyo nsnuoy zs jowyjod awapund urusrArque
58 2g 1orunseyAvjoy “OULIDd 5NB 1oIAe]10z aA [esLA URpUETNY 4erLIO
bsyouajoS vpururye wuaUuEA “AMsNUUNinup ouyyas yeuspuLdn
PPO opursazy svjuesyed “urepeuepndAn dys prepjnyo sajoyougd ng
aNawap Ssruejue nunjnfog ewded yOHOUA ap Way aus yHOPI
way unUNaUgAd ‘oNoUgAd aq UTADA vpALuLseg frohy EPEN AG “AIpaH{rus
108 swapuns sejnsos zeq apUNUgA (Pada{yypuapye sepey ou uruEs
“Hed Buy on Wooaya;puapdsys wou uepuesyed epeang jwHes APR
PUN ALAG TUNZITEA UPUJSAOUNANp jwouryIpUApdyd uELEpUEAES “OpUnZ?
Urupayys wyaUYA JUAd UaTPA apEyL LpAEyLULsALy qVs Poss AHA EHO
An iseuusiyed wnyey “yyjyr} tueydoy “(QoQ WPUINE Ipeppeuns eAEHo:
LALjo aounsyp OU] IULUJO {qILUH ZOH OPUpSAgN AeAwA A HOKE TP
“Uap UFUPLOPAT HIE ‘ypoyfourpod opus Hejuiedaey WiUQA
Mod UySy JeUIEY UN HuIsUUTUNYAA PHL apIPAes 41d MPL Uueuesyes
VAIL HOd 1.900 TUNDEFLAOWD HELIO He
CamScanner ile tarandtEngin ASLANARGUN 75
stig bilmek igin dnceli
ceil etki saglayal i igin éncelikle izleyenlerii "1
sa pect vermelidit. Yen iderikkuranlan ronda syn
ga ci liderlik, lider ve izleyenleri arasindaki vizyon, iggt kan
“sak iletisim ve katlhmer karar verme gibi etkilesime dayal at.
Ser deerinde younlasmaktadir. Dna der, Beis ir gH)
it
rae ‘
tim reformu baglamunda gerceklestirilen yeniden yapilandir-
Fe
& okul liderligi anlayislarinda énemli déniigiimlere
pol acugeu
ferkihKdar oldugunu ileri siirmektedir. Bu_baj
savundugu,
5 eticile: nd:
‘imi azalian, katimai karar_ verme giciini
bir yonetia Hick profili gizen, galiganlanin. ig birligi iges
neyim kazanabilecekleri bir Argiit kiiltiiri olusturan, ogretmen gelisi-
konusu, farkh islevlerle ve fark
7
_ Diigiince akiminin veya. pat
vei rleyenlerle kurdu-
Bu
ve giiciin boyutlart énemli ipu
layisia yonetilen Srgiit yapisinda giis, yéneticinin ya-
uygulayabilmesi icin en énemli aracaidir- Biirokratik
prinden kaynaklanan giic ile calsganlan kontrol altina
‘5 ya ve kat: bir bigimde uy-
giice ve oto-
lagimla-
Ja drgiitii yonetmektedir-
CamScanner ile tarandiwag
NPIO zise,
ausartuad Ppuuni8a UdTuNsapia519g
piueyseq UlULAap Pusenueg apr
2 PAR[O TuLaUEG, veUZULL, “Ipeyyeuuecep eursired pup di (ru
St nénfniny unngiueyeg “uney HA ny epurerue upon
Tuas 5a AONIAGLSIS WILIDa MOL
“IPiewueyiny ezey eyep nunoNS >uewizn aa yauaa waug aumSop
ai 7 SuUNISHATE PYEpiNyo “1apOaUOA epeyyjou ng “payyaunjarad ay
Sing 28 PPuEre soy waa 8 aMuvajumTaUOA jmo an wajaWUENpUD|
r Pupains srerey upepuaUNaIZo aPyrINq efUNUNg “apayyawpnugs
({Puosuaug P]zey eyep uLajaounsnp ueAeMBima turseunys cued ug
hupon8 s1juewzn apuayn319 wy 18g “apeyyeurtAes epursere Lap
M ULE UUsepped [oBed yauUIIpUa|SNS ueTUO aa youUNpUDTUOs ou
H N81 z1q WrapyaoaqiqeArsey ruLePyNynjundos 1puay da an8zo vyep
“’purureya0 JoqUOY UTIEPURStTe4) “ANYaUNOUA PURE} AMY [ESS
Pr
Oz [LAO dA aIAPALT[OZE JS!SH ‘CPUeurzn “4
ey ALjue aig eAvp eAeUL|I0z a4 [NPE SYS prewsueyue yHer{or
84 Uejuesies Aoetue uNtAopy] apUIs|IOS] UE|SUAL[UE NI [$e
\ ayyourjas awopuns uepunsepyed yapy Ueye
PURUaIPAD ULpULsrEd aa sopy] HURfoUcey Sn YervJO JneUID}Te wr
HANRETLLQONO NLL
vujiy od dA 50! be
CamScanner ile tarandtEngin ASLANARGUN 77
jizonteneceBi ifade edilmistir. 1913 yihnda Tedrisat- iptidai Kanunu
Muvakkati adiyla yeni bir kanun gikarilarak ilkégretimde halk deste-
ginin saglanmast, Ogretim programinin giincellenmesi, simif mevcut-
Jann 50 ile siirlanmast, bazi sosyal ve beceri derslerinin programa
eklenmesi amaglanmusti istanbul’da bir iiniversite kurulmasi, erkek-
Jor ve kadinlar igin 6fretmen okullarinin agilmasi da Nizamnamenin
hedefleri arasinda sayilmaktadir, Tanzimat Dénemi‘nde elde ettikleri
pirtakim haklarla okullar agmaya baslayan azinliklarin Bati tarzi ei-
tim veren okullar: ile geleneksel tarzdaki Osmanli egitim kurumlan
arasindaki gatigma diizenlenmeye ¢aligilmigtir. Ayrica bu nizamname
ile Osmanlt Devleti'ndeki okul agma faaliyetleri bir garta baglanarak
genkklanin egitim yolu ile yaptiklari faaliyetler denetlenmeye calisil-
mustir (Koger, 1974, 83; Su, 1974, 25; Kaya, 1977, 77; Altn, 2008, 281;
Yakt, 2008, 17).
19, yazyihn ikinci yarisindan itibaren Tanzimat ve Islahat
Reformlan adiyla bilinen ve Osmanli Devleti‘nin son yillannda yaps-
lan diizenleme ve reform galigmalar1 Cumhuriyetin kurulmasina gi-
den yolda dnemli adimlar oldugu gibi daha sonra olusturulan bircok
kurum ve kurulugun temelini olusturmugtur. Modern anlamda Egitim
Bakanligmin temeli sayilan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile daha
‘nceleri yerel nitelikte drgiitlenmig olan egitimin merkezilestirilmesi
ve reforma tabi tutulmasi amaclanmustir. Bu anlamda biitiin vatandas-
lara ilkdgretim saglama gérevinin devletin sorumlulugunda oldugu
giivencesine alinarak Egitim Bakanhgi kurulmus, ilk, orta ve
eyinde bir egitim sistemi planlanmustr. Siyasi ve askeri
giderilmesi siirecinde Batu kurumlarin drnek alinma-
da da bir politika deisikligi ve yeni diizen arayrs-
milmasindan énce, son dénemde yapilan kanun
Egitim Sistemi‘nin 0 zamanki ileri milletlerde-
teliklerine kavusturuldugu ifade edilmektedir.
sonra bu girisimler sistemlestirilerek egitim
kamu yonetim sistemi geligmis iilkeler érnek
dirilmig ve merkezilestirilmistir. Bu adimlar,
kiistiniin benimsenmesi siirecinde 6nem-
olarak kabul edilmektedir. Cumhuriyetin
i olarak egitim alaninda diizenlemelere
CamScanner ile tarandiaupsad eae Tuuepreudey ni
age wepInplo dryes upapoyaug, es bees:
uigrey OULTajOUNTaB aumpaune a een 58 ungng
pepewreyn34n wmaugs Jarod whan uapursaf uaypa spb Surapugs
-sos HSiGap epuresdes} ng “(9992 any) spay potcareaniions
-Snjo TepUNIOS eq UeULPpreUd Ey uepides
wig OPLING ejUNUNg “msnujnunavs ng
wie 11q SepZed urmaypunpe duiso}!Zoy20Ut BA HNAIG ap n1go epxeypid
ng “MpuNyxwWNur yowurgs ep epungnjnany Um adtumywny 5
9 ¥
muepjaug uistAeyue tig Izayraw aa ypu apuoniajAgp) snqn Riis es
-ny aud ULePyNpIOyeredury epweyue ng “(g09z “uTp:
38 TuLEUMINY yajAap wpuTETLie aus’ on thisexyoIn )
n ! Kseayoing ‘nAnpio ruak
uspraptBraa uaypa APIP e[[OA ng ad YauUIHSs oueY Dyasr 411g ea
-etuoy WeTUO SfeuLASE|ALjOY HaseoN aa wIGIg> apuTajUnIsay umjdoy
ung 149108 uNayAap ueuedep vyTUIs BIO 11g zisuaiqoid aa nin way
Tess tkppaK tr
-Ip2 arepl uapzayaYy “IMYSNUTO UNFUNW aft IseDjoun 41g adway
“PUTA NYSNS yeour IsauUsTUOZNp Uapiuod FLUTE Yausg uepumpdoy
HEY uaz jesunjdo} aft tsiseHjomq nuieY UMN epnainsZop nqaa
BoupuMSepjesie3 upuisaloid ewSe|SepZed uruyakunyumy a