Rodzajniki w języku niemieckim

Zacznijmy od podstaw:
* Rodzajnik to słowo, które pojawia się przed rzeczownikiem. W języku niemieckim
wyróżniamy rodzajniki określone, nieokreślone i zerowe.
Funkcja: rodzajnik informuje nas o rodzaju rzeczownika, przed którym stoi. Oznacza to, że
rzeczownik może mieć rodzaj albo męski, albo żeński lub nijaki.

Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki Liczba mnoga

Rodzajnik der die das die

określony
Rodzajnik ein eine ein -
nieokreślony

W liczbie mnogiej mamy to ułatwienie, że nie ma rodzajnika nieokreślonego.

Kiedy więc należy stosować rodzajniki określone, a w których przypadkach

nieokreślone lub zerowe?
Przede wszystkim musimy rozpoznać kontekst oraz wykazać się znajomością
podstawowych reguł. Przykładowo:
• rodzajnik określony – pojawia się przed rzeczownikami, o których była już mowa i
które w związku z tym są znane rozmówcy (mówimy o konkretnej rzeczy), ale i
przed nazwami gór, rzek, mórz (np. die Alpen, die Nordsee) oraz niektórych państw
(np. die USA, die Schweiz);
• rodzajnik nieokreślony – używamy go wtedy, gdy mówimy o czymś po raz
pierwszy lub kiedy pojawia się wyrażenie jest/są/znajduje się (niem. es gibt),
• rodzajnik zerowy – oznacza tak naprawdę brak rodzajnika. Dotyczy to np. zwrotów
grzecznościowych Pan/Pani (niem. Herr/Frau). Ponadto rodzajnika nie używamy
przed nazwami większości krajów (np. Deutschland) lub miast (np. Warschau). Nie
ma go też przy podawaniu zawodu (np. Ich bin Kellnerin) czy narodowości (np. Ich
bin Polin) lub przy nazywaniu materiału, z którego wykonany jest dany przedmiot
(np. aus Gold).

Wskazówki, dzięki którym określenie rodzaju rzeczownika będzie prostsze.

Przykładowo końcówki:
• -ismus, -ig, -ling, -or są typowe dla rzeczowników rodzaju męskiego,
• -ung, -schaft, -keit, -heit, -ei są typowe dla rzeczowników rodzaju żeńskiego,

 • -chen, -um, -ma, -lein, -ment, -um są typowe dla rzeczowników rodzaju
nijakiego.

Mamy również proste przykłady, gdzie słowo „mężczyzna” (niem. der Mann) z
oczywistych powodów jest rodzaju męskiego, wyraz „kobieta” (niem. die Frau) –
żeńskiego, a „dziecko” (niem. das Kind) – to rodzaj nijaki.

Pomimo tego pojawiają się też przypadki szczególne, gdzie płeć wcale nie musi
decydować o rodzaju rzeczownika. Jako pierwsze nasuwają się wyrazy, takie jak:
• „dziewczynka” (niem. das Mädchen) – typowe dla młodych dziewcząt. Pomimo
oczywistego skojarzenia dziewczynki z rodzajem żeńskim, stosujemy rodzaj nijaki
tak samo jak w przypadku słowa „dziecko”.
• „kobieta zamężna” (niem. das Eheweib) – trudno jest sobie wytłumaczyć, dlaczego
wyraz „kobieta” w języku niemieckim jest rodzaju żeńskiego, ale gdy dodajemy
określenie „zamężna” przybiera on rodzaj nijaki. Podany przykład pokazuje więc,
że rodzaj rzeczownika nie zawsze jest dla nas logiczny i oczywisty.

Jeśli chodzi o rodzajniki w motoryzacji:

• marki samochodów – przyjmuje się, że są rodzaju męskiego (np. der Audi, der
Volkswagen),
• nazwy statków – przybierają zazwyczaj postać żeńską (np. die Titanic, die Boeing).

Inne ciekawe przykłady:

• napoje procentowe – mają rodzaj męski (np. der Wein),
• kwiaty, owoce czy drzewa – rodzaj żeński (np. die Rose).

Dzięki takim przykładom, z racji na ich nietypowość, mamy o wiele większą szansę
na to, że je zapamiętamy. W taki sposób nauka języka staje się prostsza i
przyjemniejsza :)

Sposób na niemieckie rodzajniki:

Pora na sprawdzenie, ile udało Ci zapamiętać z powyższej teorii.
Czy wiesz, jakiego rodzaju są podane poniżej rzeczowniki? Przyjrzyjmy się:
• … Optimismus (pl. optymizm),
• … Tulpe (pl. tulipan),
• … Besonderheit (pl. niezwykłość).

Czy wiesz już, jaki rodzajnik wstawić przed powyższymi rzeczownikami i dlaczego?
Pierwszy jest oczywiście rodzaju męskiego, ponieważ kończy się na -ismus.
W drugim przypadku chodzi o nazwę kwiatu rodzaju żeńskiego.
Ostatni wyraz ma końcówkę -heit, a zatem jest rodzaju żeńskiego.